Paard en Dierenwelzijn - Groene Kennis Cooperatie

Bijlage bij portfolio Dier: Paard en Dierenwelzijn (februari 2013):
1) Zorg en Paard: Inzet paard bij (Preventieve) zorgconcepten
2) Herinrichting Hippische Onderwijs
3) Regionale kennisnetwerken hondenfokkerij: ontmoeting kynologie en onderwijs
4) Verankering van innovaties door praktijkgericht HBO-onderzoek en maatschappelijke
verbinding
5) Dierenwelzijnsweb 3.0: duurzame verankering in de groene onderwijspraktijk
1) Zorg & Paard: Inzet paard bij (preventieve) zorgconcepten
De innovatie bestaat uit een koppeling tussen onderwijs in de zorg en onderwijs in de hippische sector met
als belangrijke verbinding: het paard.
Het paard kan als dier ingezet worden op diverse onderdelen in de zorg. Momenteel zien we dat al op
verschillende onderdelen gebeuren:
1. Paardrijden voor gehandicapten
2. Paard & coaching
3. Management trainingen m.b.v. paarden (is niet direct zorg gerelateerd)
4. Paard wordt ingezet op zorgboerderij
Momenteel wordt het paard veelal ingezet door mensen die al paarden bezitten. Deze mensen beschikken
echter vaak niet over een ‘zorgdiploma’.
En andersom geldt dat de mensen die in de zorg werken, veelal niet op de hoogte zijn van de
mogelijkheden van het inzetten van paarden tijdens een genezingsproces van mensen.
Hier kan een tweeledige strategie voor uitgewerkt worden.
Zo kan grijs onderwijs hier de koppeling maken met groen en andersom.
In het grijs onderwijs kunnen mensen uit het groene onderwijs bepaalde modules verzorgen over de
omgang met het paard. Grijs onderwijs kan de koppeling maken naar groen, door binnen de groene
opleidingen bepaalde aan te bieden op het gebied van zorg. Het inzetten van een paard binnen de zorg kan
zowel als revalidatie gezien worden, alsook preventief. Door het preventief inzetten van dit dier, is het
mogelijk ook interessant voor verzekeringsmaatschappijen om in dit traject mee te werken.
Zorg is een zeer actueel onderwerp binnen de huidige maatschappij. Door hier een koppeling te maken op
dit onderwerp tussen groen en grijs onderwijs creëer je een win-win situatie.
HAO krijgt een breder draagvlak en de zorgopleidingen kunnen een extra dimensie aan hun opleidingen
toevoegen.
Meer informatie: Greet van Beek, 0651136943, greet.vanbeek@wur.nl

2) Projectidee “Herinrichting Hippische Onderwijs” v01
Tijdens de netwerkdag paardenhouderij, georganiseerd door het GKC programmateam paard, is gebleken
dat aankomende jaren drastische veranderingen nodig zijn binnen het hippische onderwijs. Demografische
ontwikkelingen, verdere professionalisering in de sector, veranderingen op de arbeidsmark en de nieuwe
kwalificatiestructuur voor het mbo, maken dat er behoefte bestaat aan nader onderzoek en nauwe
samenwerking om te komen tot een heldere informatie brochure over hippisch onderwijs, een handreiking
voor school- en teamleiders over de uitvoering van het hippisch onderwijs en een Handboek voor leren in
de hippische beroepspraktijk
Recente resultaten vanuit het (deels KIGO-)project “Platform hippisch bedrijf en onderwijs”, waarbij het LEI
op basis van onderzoek suggesties geeft voor een goede aansluiting tussen de hippische sector en het
hippisch onderwijs ondersteunen dit. (Voor meer info: Hippische Onderwijs in 2028, een wenkend
perspectief)
De uitvoering van dit project zal gebeuren in samenwerking met verschillende onderwijsinstellingen
waaronder AOC de Groene Welle en mogelijk ook AOC Oost. Samenwerking met groene HBO- instellingen
zal zich richten op het laten uitvoeren van marktonderzoek en het bewaken van de doorlopende leerlijnen
mbo-hbo.
In de strategienota Landstedegroep 2010-2015 wordt nadrukkelijk geschreven dat er (meer) aandacht
komt voor het leggen van verbindingen tussen iedereen die bij of met Landstede (samen)werkt. Duurzame
relaties aangaan met bijvoorbeeld opleidings-/leerbedrijven draagt bij aan het leren in, aan en van de
praktijk.
In het kader van de onderwijsvisie “talentvol ontwikkelen” is het in de toekomst nog belangrijker om
deelnemers in het hippisch onderwijs te laten ontdekken of zij geschikt zijn voor de arbeidsmarkt.
Landstede realiseert een aansprekend onderwijsaanbod en reageert flexibel op veranderende markten,
zowel in inhoud als in organisatie.
Meer informatie: Greet van Beek, 0651136943, greet.vanbeek@wur.nl

3 GKC-programma Dier, thema Dierenwelzijn
Titel Regionale kennisnetwerken hondenfokkerij: ontmoeting
kynologie en onderwijs
Projectbeschrijving De maatschappij en de overheid maken zich in toenemende mate
zorgen over de fokkerij van gezelschapsdieren, met name rashonden.
In deze fokkerij bestaan situaties waarbij dierenwelzijn, inclusief
diergezondheid, onder druk staan. Voor de fokkerij betekent dit dat
fokkers zich hier meer bewust van moeten worden, en dat ze hier zelf
ook een verantwoordelijkheid in nemen. Met andere woorden, er is
een cultuuromslag nodig. De Raad van Beheer op Kynologisch Gebied
in Nederland is zich de laatste jaren steeds meer aan het richten op
deskundigheidsbevordering van de bij haar via ruim 300
rasverenigingen aangesloten fokkers. Verdere professionalisering van
het opleidingstraject staat hoog in het vaandel.
Naar verwachting zal in 2013 ook een AMvB (besluit)
gezelschapsdieren van kracht worden, waarin de door de Raad voor
Dierenaangelegenheden geformuleerde kaders voor de fok van honden
en andere dieren worden opgenomen. Deze kaders zijn: 1) Behoud
van vitaliteit en fysieke gezondheid; 2) Behoud van soorteigen gedrag
en mentale gezondheid; 3) Behoud van integriteit; 4) Behoud van
genetische diversiteit. Met dit besluit wordt ook vastgelegd dat het
groene MBO een grotere verantwoordelijkheid krijgt in het
opleidingstraject van een ieder die beroepsmatig met dieren bezig is.
In de nieuwe kwalificatiestructuur (Aequor) wordt het
beroepscompetentieprofiel van hondenfokker specifiek benoemd.
Aangezien dit een nieuwe opdracht voor het groene MBO is, en de
kaders geformuleerd door de RDA nieuw zijn, ontbreekt hiervoor op dit
moment de specifieke lesstof.
De specifieke lesstof - een interactieve webbased cursus - wordt dit
jaar door het OC in samenwerking met de Raad van Beheer en een
aantal groene scholen ontwikkeld. Dit project start als het materiaal
klaar is, en heeft als doel de ontwikkelde cursus te implementeren en
onder de aandacht te brengen van fokkers, MBO en HBO docenten,
studenten en andere geïnteresseerden. Er wordt een 12 tal regionale
praktijkdagen georganiseerd op MBO locatie's verspreid door het land.
In samenwerking met de regionale kynologenverenigingen komen hier
belanghebbenden en geïnteresseerden samen. Hiermee wordt het
startsein gegeven voor een regionale dialoog over hondenfokkerij
waarbij ondernemers, burgers en onderwijs elkaar de relevante
kwesties verkennen en gezamenlijk tot acties komen.. De groene MBO
scholen fungeren hierbij als kenniscentra en als spil in de netwerken,
en worden hierbij ondersteund door HBO scholen. Om ervaring op te
doen, wordt 1 regionale dialoog daadwerkelijk opgezet als onderdeel
(en voorbeeld) van het project.
Contactpersonen Hans Hilverda (CITAVERDE College Horst), Marko Ruis (GKCprogramma
Dierenwelzijn)
Ordegrootte budget 2-jarig project (totaal 150 k€), waarvan 100 k€ subsidie
Betrokken onderwijsinstellingen Hans Hilverda (CITAVERDE College Horst), Jos Broekman, (Helicon
MBO Nijmegen), Ans Meiners (Hogeschool Van Hall Larenstein
Leeuwarden), Manon de Kort (HAS Hogeschool)
Betrokken beroepspraktijk Raad van Beheer op Kynologisch Gebied in Nederland (Laura Roest),
Ontwikkelcentrum (Ton Fokker), Centrum voor Genetische Bronnen
Nederland (Kor Oldenbroek), Wageningen UR Livestock Research (
Jack Windig, Marko Ruis)

4 GKC-programma Dier, thema Dierenwelzijn
Titel Verankering van innovaties door praktijkgericht HBOonderzoek
en maatschappelijke verbinding
Projectbeschrijving Er zijn inmiddels een aantal innovaties ontwikkeld op het gebied van
duurzame veehouderij (vrijloopstallen, canadian bedding, prodromi
kraamhokken, rondeel, familiekudde etc.) met als belangrijk onderdeel
een betere gezondheid en welzijn van dieren (speerpunt UDV).
Voorloperbedrijven (early adopters) die deze innovaties overnemen en
ermee gaan werken verdienen meer aandacht dan nu het geval is.
Enerzijds in de vorm van meer “uitstraling” zodat het voorbeeld eerder
navolging krijgt. In dit project worden de voorbeeldbedrijven daarom
in het multimediale zonnetje gezet door gebruik van diverse moderne
media. Onder het motto “app-it-tight” krijgen bedrijven daarmee meer
aandacht in de sector, maar ook in de samenleving (bridging). Dat
laatste is van belang voor het herstellen van de verbinding met het
publiek. Voor het onderwijs is de aanpak interessant omdat hiermee de
meerwaarde van ‘cross-overs’ kan worden benut en studenten zich
terdege moeten verdiepen in de waarde van innovaties en de publieke
opvattingen daaromtrent.
Anderzijds leven er in de praktijk tal van vragen rond deze innovaties
als “is het bedrijfseconomisch wel haalbaar?”, “wat schiet het dier er
echt mee op?” en “past het wel bij mijn bedrijfssituatie en bij mij?”.
Om het gesprek binnen de primaire praktijk (bonding) te bevorderen
helpt het om feiten aan te dragen over de gevolgen van
ondernemerskeuzes voor technische en sociaaleconomische resultaten.
Het valt binnen de wettelijke taak van het HBO om toepassingsgericht
onderzoek te doen. Het HBO heeft op dat punt nog een ontwikkeling
te gaan. Het beantwoorden van dergelijke ondernemersvragen maakt
deel uit van dit project en helpt het onderwijs om haar rol als
kennispartner in de regio verder te ontwikkelen. Bovendien zullen de
verzamelde feiten de discussie voeden en ook andere ‘early adopters’
over de streep kunnen trekken. Door studenten mee te laten werken
aan het praktijkonderzoek en de vermaatschappelijking van deze
bedrijven, maar ook door innovaties op te nemen in het curriculum van
zowel HBO- als MBO-studenten kan het onderwijs bijdragen aan de
verdere verduurzaming van de veehouderij.
Contactpersonen Lenny van Erp (HAS Hogeschool) en Hans Hopster (Van Hall Larenstein
Leeuwarden)
Ordegrootte budget 3-jarig project (totaal 500 k€), waarvan 60% subsidie en 15% werk
door derden.
Betrokken onderwijsinstellingen HAS Hogeschool Den Bosch (Lenny van Erp), Van Hall Larenstein
Leeuwarden (Hans Hopster), InHolland Delft (Nathalie de Ridder), CAH
Vilentum Dronten (Erik Hassink), AOC Landstede Raalte (Emely
Booijink), Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (Jan Ferwerda).
Betrokken beroepspraktijk WUR Livestock Research (Bram Bos, Marko Ruis, Kees van Reenen),
LTO Projecten Noord Wageningen (Gerdien Kleijer) en Drachten
(Egbert Anne Andringa)

5 GKC-programma Dier, thema Dierenwelzijn
Titel Dierenwelzijnsweb 3.0: duurzame verankering in de groene
onderwijspraktijk
Projectbeschrijving Op scholen is het thema dierenwelzijn in het algemeen niet
geformaliseerd, en de invulling rust vaak op de interesse van individuele
docenten. Om een bijdrage te leveren aan een betere positionering van
dierenwelzijn in het onderwijs is in 2008 oa. met ondersteuning van kigo
het Dierenwelzijnsweb opgezet. Het Dierenwelzijnsweb heeft zich in de
afgelopen jaren ontwikkeld tot een uitgebreide informatiestartpagina met
een via WUR library in stand gehouden archief (documenten, beelden en
andere informatiedragers), veel breed toepasbaar onderwijsmateriaal, en
een uitgebreide nieuws-, column-, en agendarubriek. Verschillende
aspecten en onderdelen van het Dierenwelzijnsweb zijn in het kader van
het GKC-programma Dierenwelzijn en bijbehorende kigo-projecten
uitgewerkt. Voor het GKC-programma Dierenwelzijn is het
Dierenwelzijnsweb het belangrijkste communicatie- en informatiekanaal,
houdt het hiermee ook het netwerk rondom dierenwelzijn in stand, en
fungeert het als loket naar onderwijs en samenleving. Het GKC
programma Dierenwelzijn zal de komende tijd ook met het
Dierenwelzijnsweb als instrumentarium versterkt inzet plegen rond
verspreiding, implementatie en leren toepassen van beschikbare
producten en onderwijsmaterialen.
Dit project zorgt voor de doorontwikkeling en inbedding van het thema
dierenwelzijn als integraal onderdeel van duurzame dierhouderij, maar
met het accent op de dier- en mensgerichte aspecten van dierenwelzijn.
Met het project blijft de informatievoorziening en het in GKC-verband
ontwikkelde waardevolle netwerk rondom dierenwelzijn in stand. Het
project heeft de volgende doelstellingen:
- Verankeren van de website Dierenwelzijnsweb en haar onderdelen en
producten in het groene onderwijs. Hierbij moet expliciet aandacht zijn
voor werkwijzen, onderwijsmethoden, en inzet en benutten van nieuwe
media;
- Uitbouwen van het Dierenwelzijnsweb, als gezamenlijk kennisplatform
van onderwijs en onderzoek. Betrouwbare informatie van verschillende
aanbieders wordt op één knooppunt op internet bijeen gebracht, met
grote voordelen voor het zoeken en selecteren. Contacten met
belangrijke kennisaanbieders, zoals de Universiteit van Utrecht, Raad
voor Dierenaangelegenheden, WUR, LICG, NHK, e.d. worden uitgebreid;
- Ontsluiten en toepasbaar maken van wetenschappelijke kennis en
inzichten. Wetenschappelijke kennis blijft nu nog te vaak op de plank
liggen en verankering en doorwerking naar de praktijk – via het
onderwijs?- is nog onvoldoende. Voor de aansluiting bij de
praktijk/sectoren wordt ook samenwerking gezocht met organisaties als
Varkensnet, Dairy Campus en Melkveeacademie.
Contactpersonen Hans Hopster (Van Hall Larenstein Leeuwarden), …
Ordegrootte budget 3-jarig project (totaal 300 k€), waarvan 150 k€ subsidie
Betrokken onderwijsinstellingen Van Hall Larenstein, locaties Leeuwarden en Wageningen, CAH Vilentum
(Dronten), HAS Hogeschool, Inholland Delft, Noordelijke Hogeschool
Leeuwarden, MBO??

Betrokken beroepspraktijk Wageningen UR Livestock Research, Wageningen Universiteit, Groen
Kennisnet, Departement Dier in Wetenschap en Maatschappij van de
faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht), Raad voor
Dierenaangelegenheden (RDA), Landelijk Informatiecentrum
Gezelschapsdieren (LICG), Nederlands Hippisch Kenniscentrum (NHK),
Varkensnet, Melkveeacademie en Dairy Campus