Afstudeerscriptie bevolkingsleegloop van het Spaanse platteland

Bevolkingsleegloop van het Spaanse platteland
Het land waar een paar decennia geleden het kroostrijke katholieke gezin het beeld bepaalde, is nu
wereldrecordhouder géén kinderen krijgen met een geboortecijfer van 1,15, terwijl voor het op peil
houden van de bevolking 2,1 nodig is. Zelfs een drastische toename van het aantal geboorten zal
volgens een VN-rapport over vergrijzing geen soelaas meer bieden. De meest voor de hand
liggende en voorzichtig bepleite oplossing is immigratie. Wanneer Spanje het actieve deel van de
bevolking op het huidige peil wil houden, zou het jaarlijks rond de 260 duizend immigranten
moeten opnemen. Dat cijfer is afkomstig van de BBVA, de grootste bank van het land. De
gemeenten in de grootste leegloopgebieden als Castillië en de deelstaat Aragón zijn inmiddels
actief immigranten aan het werven. In Aragón verkeren meer dan vierhonderd dorpen in een
terminale fase, dat wil zeggen dat 40 procent van de inwoners boven de 65 jaar is. De
overlevingsstrategie van de bedreigde gemeenten behelst het aantrekken van gezinnen met
kinderen uit met name Latijns Amerika en Oost-Europa. De nieuwkomers moeten de
dorpseconomie weer leven inblazen. Ze krijgen bijvoorbeeld steun als ze een bakkerij of café
overnemen die al jaren dicht is. Als er genoeg kinderen komen, kan de school weer open. En
misschien komt op een mooie dag zelfs meneer pastoor terug. Ook in het dode dorp Revilla de
Campo ondernemen immigranten een schuchtere reanimatiepoging. ‘Daar woont het laatste
Spaanse echtpaar’, wijst Javier. ‘Maar in dat huis zit een Bulgaars paar. Dat is in dienst van een
herder die zelf in de stad woont.’ Maar hij gelooft niet dat dit het begin is van een nieuw Revilla:
‘Je moet hier eens ‘s avonds komen. Om heksen te vinden hoef je niet naar Galicië. In dit dorp kom
je alleen nog heksen en geesten tegen.’
Bron: Cees Zoon, De Volkskrant, 5 september 2003.
In bovenstaand artikel wordt gesuggereerd dat grote delen van het Spaanse platteland onder
druk staan. Het voortbestaan van veel dorpen kan volgens het artikel niet worden
gegarandeerd.
In deze scriptie is getracht de geschetste problematiek te onderzoeken. Is het werkelijk zo
ernstig gesteld met de leegloop van de Spaanse plattelandsgebieden? Zo ja, welke oorzaken
zijn hier dan voor aan te wijzen? Hoe reeël is de kans dat het doemscenario zoals dat geschetst
wordt voor de toekomst van de Spaanse dorpen werkelijkheid wordt? Dat wil zeggen, zal over
vijftig jaar een groot deel van de Spaanse dorpen werkelijk in spookdorpen veranderd zijn?
Men kan zich afvragen of het zo’n vaart zal lopen met het Spaanse platteland. Laten we het
weergegeven proces voor kennisgeving aannemen. We kunnen ons dan afvragen of het
‘probleem’, zoals dat hierboven geschetst wordt, wel echt als een probleem beschouwd moet
worden. In heel Europa hebben plattelandsgebieden immers te maken met problemen,
ingegeven door een afname van de werkgelegenheid in de landbouw. Is de leegloop van het
Spaanse platteland daar dan geen logisch uitvloeisel van?
In de volgende paragraaf worden de probleem-, doel- en vraagstelling van het onderzoek
uiteengezet.
1. Bevolkingsleegloop van het platteland 11