Bastimentos - The Dutch Pirate

ReisReportage
Panama: meer dan een kanaal (2)
Bastimentos
Geen stroming. Dat is het eerste we me opvalt als ik achterover van de boot afrol en in het water lig. Iedere meter die ik af wil
leggen zal ik dus zelf moeten zwemmen. Maar tussen de vele gekleurde sponzen is zoveel leven te vinden dat ik mijn vinnen
maar sporadisch gebruik. De geringe diepte en de afwezigheid van stroming maakt van Bastimentos de ideale plek om te leren
duiken. De prijs maakt het nog aantrekkelijker, want met 200 dollar is dit één van de goedkoopste plekken ter wereld om je
duikbrevet te halen.
Tekst: Linda Engels • Foto’s: Karin Brussaard
2 Duikmagazine • okt/nov 2008
Na een week duiken rondom Coiba in de
Stille Oceaan is het tijd om naar de
Caribische Zee te vertrekken. Panama is
een relatief smal land en een reis van de
zuidkust naar de noordkust zou dus snel
moeten kunnen gaan. Wij doen er toch
een hele dag over. Dat heeft drie oorzaken.
Allereerst zijn de wegen in de provincie
Veraguas niet allemaal geasfalteerd. Over
een weggetje van vijftien kilometers doen
we bijna een uur, de ene kuil na de andere
ontwijkend. Ook maken we een klein
ommetje om te kunnen pinnen. In de
dorpjes waar we doorheen rijden, zijn geen
pinautomaten te vinden. En tot slot ligt er
een bergketen tussen ons en de Caribische
Zee die de snelheid er ook flink uithaalt.
De autorit is wel adembenemend mooi.
Hoe hoger we de bergen inrijden, hoe
groener en stiller het wordt. Onze taxichauffeur
uit het kustplaatsje Santa
ReisReportage
Catalina komt voor het eerst in zijn leven
in de bergen en kijkt net als wij zijn ogen
uit. Uiteindelijk bereiken we Almirante,
een niet al te mooi havenplaatsje. Ooit
werden alle bananen uit de regio Bocas del
Tores via Almirante verscheept, maar sinds
de aanleg van een nieuwe weg die aansluit
op de Pan American Highway wordt de
haven minder en minder gebruikt. Als we
uit de auto stappen, staan er direct vier
jochies om ons heen die onze tassen naar
het veerbootje willen sjouwen. Het
verschil tussen Almirante en Santa
Catalina is duidelijk: deze kinderen
kennen voldoende Engels om toeristen te
woord te staan en om een dollar per tas te
verdienen. De veerboot brengt ons in 25
minuten naar Bocas Town op het eiland
Colon. Voor de kust van de provincie
Bocas del Torres ligt een aantal eilanden
dat met dezelfde naam wordt aangeduid.
Als we na een uur weer
bovenkomen, blijkt dat we hooguit
25 meter afstand hebben afgelegd
okt/nov 2008 • Duikmagazine 3

ReisReportage
Van deze eilanden is Colon de grootste en
ook de meest toeristische. Bocas del Torres
is ook heel gemakkelijk vanuit Costa Rica
te bereiken. Veel georganiseerde rondreizen
door dat land eindigen met een paar
dagen strand op Colon. Colon is een
gezellig backpackerseiland. Het is makkelijk
om hier een hostel of hotel te vinden.
Ook kun je er fietsen huren en de was
laten doen. En een opvallend detail: alle
supermarkten in Bocas Town zijn in
handen van Koreanen.
Weggevist
Wij slapen in Bocas Town en varen de
volgende morgen met Rob de Vrij mee
naar zijn duikschool the Dutch Pirate dat
in het dorpje Old Cay op het eiland
Bastimentos ligt. Hij woont en werkt al
een paar jaar in Bocas del Torres en kent
het gebied op zijn duimpje. Er zijn
rondom Bastimentos twee soorten riffen:
een binnenrif en een buitenrif. Volgens
Rob zit de schoonheid van het duiken op
het binnenrif vooral in de grote hoeveelheid
sponzen en in het macroleven. De
grote vissen en de schildpadden zijn
helaas weggevist. Met dit gegeven in ons
achterhoofd laten we ons van de boot
rollen en belanden inderdaad in een
kleurrijk landschap. Overal groeien
sponzen van diverse afmetingen, in
sommige sponzen zou ik met gemak
passen. Tussen de sponzen zwemmen
diverse soorten vissen, waarvan ik de
grijze keizersvis de mooiste vind. En we
hoeven niet echt goed ons best te doen
om ook muilbroeders, pijlinktvissen,
trompetvissen, flamingotongen, diverse
soorten slijmvissen, kleine murenes en
brokkelsterren te vinden. Op de buitenriffen
zit wel meer grote vis, inclusief
haaien en dolfijnen, maar de golven zijn
helaas te hoog om naar het buitenrif te
gaan. De volgende duik maken we dus
ook op het binnenrif en wel in het
Chiquita-kanaal. Dit kanaal vormt de
vaarroute naar Almirante en is uitgegraven
om de boten die bananen naar de
rest van de wereld vervoeren voldoende
diepgang te geven. Omdat er nauwelijks
nog grote zeeschepen door het kanaal
varen, gebruikt Rob dit kanaal als de stek
waar hij cursisten hun diepe duik laat
doen. De meeste andere duikstekken zijn
namelijk niet dieper dan zo’n twaalf
meter. De geringe diepte en de afwezigheid
van stroming maakt van Bastimentos
de ideale plek om kennis te maken met de
duiksport en om een brevet te halen. Dat
is dan ook wat er hier volop gebeurt.
Backpackers die een paar dagen iets
‘anders’ willen ondernemen, kunnen
nergens ter wereld hun brevet zo goedkoop
halen als in Bocas del Torres: toen
wij er waren, kostte een open watercursus
200 dollar (zonder verborgen
andere kosten).
Kraamkamers van de zee
Na een dag zijn we helemaal gewend aan
de relaxte manier van duiken op het
binnenrif. We zwemmen van de ene
sponzenformatie naar de andere en
zoeken daartussen naar visjes en naaktslakken.
Ineens zien we vier pijlinktvissen
Praktische informatie
Vervoer: KLM vliegt rechtstreeks naar Panama-stad. Vanuit Panama-stad is het een uur vliegen
naar Bocas Town (www.aeroperlas.com). Alternatieve vervoermiddelen zijn met de bus of auto naar
Almirante en vervolgens met de veerboot naar Bocas Town. Bocas del Torres is ook vanuit Costa Rica
goed te bereiken met het vliegtuig en per bus en veerboot.
Verblijf & eten: In Bocas Town zijn vele hostels en hotels en er worden er nog veel bijgebouwd.
Restaurants zijn er volop en bieden een gevarieerd aanbod. Op Bastimentos zijn enkele hostels en een
paar restaurantjes. De prijs is hier een stuk lager dan in Bocas Town. Tussen Bocas Town en
Bastimentos varen de hele dag meerdere taxiboten.
Duiken: The Dutch Pirate is de enige duikschool op Bastimentos (www.thedutchpirate.com). Vanuit
Nederland verzorgt JBC-agencies (www.jbc-agencies.nl) compleet verzorgde reizen naar Bocas del
Torres. De watertemperatuur bedraagt het hele jaar ongeveer 28 graden. Het zicht in het binnenrif is
goed, maar wordt beïnvloed door het opwervelen van zand door regen en wind. In het binnenrif groeien
vooral sponzen. Er staat geen stroming en de gemiddelde diepte bedraagt tien tot twaalf meter. Op de
buitenriffen kan met harde wind niet worden gedoken.
4 Duikmagazine • okt/nov 2008
Bastimentos
Het onderwaterleven
laat zich niet leiden door
de indeling van mensen
ReisReportage
okt/nov 2008 • Duikmagazine 5

ReisReportage
6 Duikmagazine • okt/nov 2008
Bastimentos
op een rij. We zwemmen voorzichtig op
ze af, maar zij gaan naar achteren.
Stilletjes blijven we hangen en dan
komen ze weer wat naar voren. Zodra wij
een stukje naar voren gaan, nemen zij
weer wat afstand. Na een minuut of tien
hebben de pijlinktvissen door dat wij
blijkbaar niet weggaan en ook geen
kwaad in de zin hebben. Voorzichtig
naderen we elkaar en begint het aftasten
op een veel kleinere afstand. Ik geniet van
dit spel van kijken en bekeken worden en
vraag me af hoe dichtbij ze willen komen.
Na een half uur blijkt dit tot heel dichtbij
te zijn: een van de pijlinktvissen heeft dan
alle schroom afgeschud en kruipt tegen
de camera van mijn buddy aan. Ik hoor
haar foeteren; eerst zijn ze te ver weg, nu
weer te dichtbij. Als we na een uur weer
bovenkomen, blijkt dat we hooguit 25
meter afstand hebben afgelegd.
Een hele bijzondere duik maken we in de
mangrove van het eiland Colon. In de
mangrove wemelt het van de jonge vis.
Mangroves worden daarom ook wel de
kraamkamers van de zee genoemd.
Zonder mangroves heeft jonge vis geen
beschutting om veilig op te groeien. Maar
de mangroves zijn niet alleen om die
reden waardevol. Zij spelen ook een grote
rol in de afwatering vanaf het land. Colon
bestaat voor een groot gedeelte uit
tropisch regenwoud en die twee woorden
impliceren dat er grote hoeveelheden
regen vallen. De mangroves zorgen
ervoor dat er met het wegvloeien van het
regenwater geen aarde in zee spoelt. Dat
is van belang voor het land, omdat er zo
geen vruchtbare grond verloren gaat. En
het is van belang voor de zee, omdat het
voorkomt dat er veel slib in het water
komt. Als de zeebodem dichtslibt met
aarde, vormt dat een bedreiging voor het
onderwaterleven. De mangroves zijn
daarmee van levensbelang voor deze
regio. Gelukkig zijn er op Colon en
Bastimentos nog uitgestrekte mangroves
te vinden. De maximale diepte in de
mangrove bedraagt slechts anderhalve
meter. Om de jonge vis niet af te
schrikken met mijn bellen, besluit ik mijn
set af te doen en te gaan snorkelen.
Hierdoor kan ik gemakkelijker tussen de
boomwortels manoeuvreren en dichter
bij scholen met jonge vis komen. Als we
zijn uitgekeken in de mangrove, doe ik
mijn set weer om en zetten we de duik
voort bij een nabij gelegen wrakje. Hier is
een paar jaar geleden een kleine veerboot
gezonken. Het is dus geen groot wrak,
maar we verwachten hier wat kleinere
vissen te zien. Onze verbazing is dan ook
zeer groot als we ineens oog in oog met
een verpleegstershaai staan. De haai ligt
half onder het wrak verscholen en blijft
daar rustig liggen. Ik bedenk me dat een
dergelijke ontmoeting het duiken zo
bijzonder maakt: het onderwaterleven laat
zich niet leiden door de indeling die de
mensen denken aan te kunnen brengen.
Ook al luidt het devies: verwacht hier
geen grote vis, kun je dus toch een eigenwijze
haai tegenkomen die zich daar niets
van aantrekt en van het binnenrif zijn
woonplaats maakt.
Rode kikkers
Op Bastimentos draait het leven in een
iets lagere versnelling dan op Colon. De
grootste plaats, Old Cay, is slechts één
straat groot. En ‘straat’ is eigenlijk een te
groot woord. De straat is namelijk een
wandelpad. Aan de ene kant van de straat
staan de huizen en restaurantjes die
direct aan het water grenzen. Aan de
andere kant staan de huizen en twee
hostels wat meer heuvelopwaarts, zodat
de bewoners ook zeezicht hebben. Uit
veel huizen klinkt vrolijke reggaemuziek.
Alleen als de stroom uitvalt, is het stil op
straat. Als wij er zijn, hebben de kinderen
schoolvakantie. We zien ze de hele dag
buiten spelen, vooral op het grasveld dat
midden in het dorpje ligt. Hier wordt
volop gehonkbald, maar het is ook de
plek waar je leert paardrijden en waar de
jeugd de kippen onderling vergelijkt. Een
van de beroemdste stranden van
Bastimentos is Red Frog Beach. Vanuit
Bocas Town worden er excursies naar dit
strand georganiseerd om de rode kikker –
een giftige soort die alleen op
Bastimentos voorkomt – te zoeken. Wij
besluiten echter om zelf in het regenwoud
te gaan zoeken. Na een tijdje
wandelen over een pad komen we bij een
stroompje zoet water uit en horen daar
kikkers. Vervolgens gaan we zoeken en
dan blijkt dat we met de verkeerde bril
aan zoeken waren: deze rode kikkers
worden slechts twee centimeter groot en
wij zochten naar kikkers met een meer
Hollandse omvang. Voorzichtig zakken
we door onze knieën om ze goed te
bekijken. De rode kikker is niet egaal
rood, maar heeft lichte pootjes en zwarte
ReisReportage
stippen op zijn rug. Hij kijkt ons even
met bolle zwarte ogen aan en springt weg.
Wij klauteren het regenwoud weer uit en
zijn blij als we weer een zeewindje voelen.
Tussen de bomen was het bladstil en
tropisch warm.
okt/nov 2008 • Duikmagazine 7

ReisReportage
Na vier dagen duiken en een ochtend
kikkers zoeken, zit onze reis in het
Caribische deel van Panama er op. We
laten ons met een taxi naar het vliegveld
van Bocas Town brengen. Als we willen
inchecken, blijkt de bagagevrijdom
slechts 12,5 kilo per persoon te zijn.
Onze handbagage alleen weegt al meer.
Als we bijbetalen wordt onze gewone
bagage gelukkig ook vervoerd. Het
vliegveld is maar klein en dat merken we
aan een aantal dingen. Zo ligt er aan het
einde van de landingsbaan het voetbalveld.
Als er een vliegtuig landt of
vertrekt, wordt het spel gewoon even
stilgelegd. De controle van de handbagage
gebeurt helemaal handmatig. Er
staat hier geen röntgenscanner, maar
een douanebeambte die met handschoenen
aan alles uit mijn tas haalt en
grondig inspecteert. Omdat onderwatercamera’s
hier nog geen gemeengoed
zijn, weet ze niet goed wat ze ermee aan
moet. Aangezien deze voorwerpen niet
op haar lijst van verboden artikelen
staan, geeft ze uiteindelijk het teken dat
ik alles weer mag inpakken. Ook de
boardingpassen zijn niet wat we gewend
zijn. Omdat er slechts twintig mensen
aan boord van het vliegtuig kunnen, zijn
er twintig hard plastic kaartjes met de
cijfers één tot en met twintig erop. Bij
het instappen moet je de kaart weer
inleveren, zodat deze weer kan worden
hergebruikt. Aan vaste stoelnummers
doet de vliegmaatschappij niet.
Eenmaal aan boord mag je zelf een
stoel uitzoeken. Daarna gaat het snel,
een uur later staan we in de drukte van
Panama-stad. ●
8 Duikmagazine • okt/nov 2008
Bastimentos
The Dutch Pirate
In alle uithoeken van de
wereld zijn wel Nederlanders
neergestreken en dat geldt
ook voor Bastimentos. Hier
leidt Rob de Vrij samen met
zijn Hondurese vrouw Carol
duikschool the Dutch Pirate.
Rob kwam als student in
aanraking met de duiksport
tijdens een rondreis met zijn broer op Bali. Zij hadden geen geld voor een cursus, maar
een telefoontje naar huis loste dat probleem op. Beiden raakten gefascineerd door het
onderwaterleven. Voor zijn broer bleef het een hobby en hij werd na zijn studie arts.
Voor Rob was dit de start van een leven buiten Nederland. Want na Bali volgden meer
reizen naar warme landen en bij iedere terugkeer in Nederland benauwden de grijze
wolken hem meer en meer. Uiteindelijk besloot hij uit Nederland te vertrekken en als
divemaster en later ook als instructeur te gaan werken. Na een paar jaar in het duiktoerisme
van Honduras gewerkt te hebben, besloten Rob en Carol naar een rustigere plek
te gaan. Een vakantie in Bocas del Torres gaf de doorslag: dat was de ideale plek om een
duikschool te starten. De duikschool ligt op Bastimentos op een schitterende locatie.
Als je niet op Bastimentos verblijft, kun je je met een watertaxi vanuit Colon naar de
duikschool laten varen. De duikschool staat op palen in het water en is zo een ideale
aanlegplek voor de boot van de duikschool en de watertaxi’s. En vanaf de duikschool
heb je een mooi uitzicht over zee. Behalve een ruimte voor de compressor en het duikmateriaal,
is er ook een slaapkamer aanwezig. Deze is in principe bestemd voor divemasters
in opleiding. Als je bij the Dutch Pirate de opleiding tot divemaster volgt, kun je
in principe gedurende die weken op de mooiste plek van Bastimentos wonen!