Brielse Mare 12/1 (april 2002) - Vrienden van het Historisch ...

Menisten te kijk gezet, doopsgezinden in Brielle. 1)
W. Stuve
Reeds vóór de Reformatie kende Brielle doopsgezinden. Na 1572
bleven zij lang naast de hervormde kerk bestaan. Omdat het een
kleine groep was is er helaas weinig van bekend.
In de jaren 1534-1730 telde Brielle een groot aantal doopsgezinden,
anders gezegd mennonieten of menisten. In mijn publicatie Krupende
door het land van Voorn heb ik de geschiedenis van dit kerkgenootschap
op het eiland Voorne beschreven. Enkele aspecten zijn toen onderbelicht
gebleven. Ik wil daarom nu de gelegenheid benutten om deze onder
een bredere aandacht te brengen. Ik som ze hier kort op: hoe groot
was de groep doopsgezinden; hoe verhield hun aantal zich tot de
totale bevolking van Brielle en tot de andere kerkgenootschappen;
welke beroepen oefenden zij uit en wat weten we over hun sociaaleconomische
positie; waar woonden zij en ten slotte: wat weten we
over de herkomst van de Brielse doopsgezinden?
Historische schets
Omstreeks 1534 kreeg Brielle voor het eerst te maken met de doopsgezinden.
Aanvankelijk moesten ze heimelijk samenkomen -
waarschijnlijk in de Kapoenstraat (eerste ca. 100 meter van de
Voorstraat, vanaf de Markt, red.)- en werden ze vervolgd. Nadat de
stad op 1 april 1572 door de geuzen was ingenomen, brak de vrijheid
aan voor de doopsgezinden. Nog steeds bleven zij achtergesteld.
Naast de publieke hervormde kerk werden de doopsgezinden slechts
gedoogd. Niettemin werden specifieke gedragingen hen in Brielle al
snel toegestaan, zoals het zich afzijdig houden van de stedelijke
37