Het Schip Breedijk - Stamboom Breedijk

werden zij op transport gesteld naar Sekondi in het Engelse Ghana 1 Hier was de behandeling uitstekend; na
enige tijd konden zij scheep gaan naar Engeland.
Voor het verslag over de ondergang van de Gaasterkerk moeten wij eerst terug naar operatie `Eisbär'. Op 12
september, twee dagen voor de U 68 de Breedijk tot zinken had gebracht, vernietigde de U 156-ongeveer
halverwege het eilandje Ascension en Kaap Palmas - het passagiersschip Laconia (19695 ton) van de befaamde
Cunard-White Star. De U 156 stond nog steeds onder Hartenstein (de lezers bekend van zijn acties in de
Caribische Zee, begin 1942), die na de torpedering tot zijn schrik constateerde dat de Laconia, naast een aantal
Britse Sekondi is Takoradi, de belangrijkste havenplaats; met Ghana was de Britse Ivoorkust bedoeld.
en Poolse passagiers (onder wie vrouwen en kinderen) ongeveer 1800 Italiaanse krijgsgevangenen vervoerde,
die van Zuid-Afrika naar Engeland werden overgebracht. Hartenstein seinde om instructies en daarna begon een
merkwaardige reddingsactie ten behoeve van de Italianen, welke ten slotte tot Dönitz' beruchte Laconia-order zou
leiden.`
De beschadigde U 156 kreeg order naar Frankrijk terug te keren en in haar plaats kwam de U 159. Bovendien
werd als versterking van 'Eisbär' de U 179 naar Kaapstad gezonden. Nu zou de eigenlijke, rechtstreekse aanval
op de rede van Kaapstad oorspronkelijk worden ondernomen door de U 156 en de U 172 (onder luitenant-ter-zee
iste klasse Emmermann). Na het uitvallen van de U 156 moest de U 68 haar vervangen. De U 159 zou zonodig
samenwerken met de U 504.
De 'Eisbär'-boten zetten hun opmars om de zuid voort. En weer was de 'Submarine Tracking Room' achter de
Duitse plannen gekomen en had op 21 september gewaarschuwd dat de U-boten in de zuidelijke Atlantische
Oceaan hun opmars naar Kaapstad zouden beginnen. Wat de U 68 betreft, deze passeerde op i9 september
Sint-Helena en werd, met de andere boten, de 22ste bevoorraad door de U 459. In de middag van die dag
verscheen commandant Emmermann op de U 68 en besprak met Merten uitvoerig de plannen voor hun
gemeenschappelijke aanval in de Tafelbaai. Op 2 oktober moesten de boten, nog een 300 mijl van Kaapstad
verwijderd, hun eigenlijke opmars daarheen beginnen, 's nachts boven en overdag onder water varend. Merten in
de U 68 zag de 5de oktober, op een 25 mijl afstand, de Tafelberg en de volgende dag sloop hij nog nader, om de
situatie in de Tafelbaai op te nemen. Er lagen weinig schepen voor anker, maar wel verlieten voortdurend
schepen de baai. Op grond van deze bevindingen seinde Merten in de vroege morgen van 7 oktober naar het
Hoofdkwartier, dat hij betwijfelde of een aanval op de rede van Kaapstad wel de moeite zou lonen. Maar hij
meldde tevens het drukke uitgaande scheepsverkeer en adviseerde om de order, niet vóór de Lode oktober aan
te vallen, op te heffen en de 'Eisbär'-boten toe te staan elk voor zich tegen de uitvarende schepen te ageren.
Gezien Dönitz' opvattingen klopte Merten met dit advies - bovendien gegeven door een van zijn bekwaamste
commandanten - niet aan dovemansdeur. Enige uren later ging het volgende sein uit naar alle 'Eisbär'-boten:
'bevel inzake de aanvangstermijn van 10 oktober is opgeheven; op grond van een situatierapport van Merten,
mogen alle boten van 8 oktober af vrij aanvallen!'
Deze order leidde tot grote activiteit van de vijf U-boten, die de eerste vier dagen reeds kans zagen 14 schepen
tot zinken te brengen, metende bijna 101000 ton. De U 68 nam er hiervan niet minder dan zes voor haar
rekening, waaronder de Gaasterkerk. Mertens specialiteit was snel achter elkaar schepen aan te vallen, liefst in
het donker boven water, zodat hij maximumsnelheid kon lopen. Van de zes zojuist genoemde schepen wist hij er
vijf de 8ste oktober te vernietigen, waarbij zij aangetekend dat het hierbij steeds om alleenvarende schepen ging.
In de eerste uren van die dag had Merten een schip getorpedeerd, door hem op 5000 ton geschat, waarschijnlijk
de Griek Koumoundouros (3598 ton). Vlak daarop kreeg hij een 'zeer groot, modern vrachtschip' in zicht, dat hij
besloot direct aan te vallen. Omdat hij de snelheid ervan niet goed kon vaststellen,
Deze order leidde tot grote activiteit van de vijf U-boten, die de eerste vier dagen reeds kans zagen 14 schepen
tot zinken te brengen, metende bijna 101000 ton. De U 68 nam er hiervan niet minder dan zes voor haar
rekening, waaronder de Gaasterkerk. Mertens specialiteit was snel achter elkaar schepen aan te vallen, liefst in
het donker boven water, zodat hij maximumsnelheid kon lopen. Van de zes zojuist genoemde schepen wist hij er
vijf de 8ste oktober te vernietigen, waarbij zij aangetekend dat het hierbij steeds om alleenvarende schepen ging.
In de eerste uren van die dag had Merten een schip getorpedeerd, door hem op 5000 ton geschat, waarschijnlijk
de Griek Koumoundouros (3598 ton). Vlak daarop kreeg hij een 'zeer groot, modern vrachtschip' in zicht, dat hij
besloot direct aan te vallen. Omdat hij de snelheid ervan niet goed kon vaststellen,
lanceerde hij om 03.46 een gespreid salvo van twee torpedo's, dat bijna drie minuten later een treffer opleverde,
een 20 m achter de midscheeps. Het getroffen schip had niet geseind, zodat Merten de naam van zijn slachtoffer
niet kende, maar hij vond het van het type City of Cape Town (8046 ton), waar de Gaasterkerk inderdaad wel iets
op leek, terwijl de tonnage van het Nederlandse schip (8679 ton) er eveneens vlakbij kwam. Men zag op de U 68
hoe boten werden gestreken en afvoeren, maar het schip kwam nauwelijks dieper te liggen. Precies een halfuur
na zijn eerste salvo vuurde Merten daarom een vangschot op de achtersteven af. Dit veroorzaakte een geweldige
explosie, die het gehele achterschip opblies, waarvan zelfs brokstukken op het dek van de U 68 belandden. Ruim
drie minuten later was het schip onder water verdwenen.
Het s.s. Gaasterkerk (8679 ton) van de VNS te 's Gravenhage was, onder kapitein F. Maas, half september 1942
in ballast uit Alexandrië (via Aden) naar Kaapstad vertrokken. De Gaasterkerk zou haar bestemming juist niet
bereiken, want in de vroege morgen van 8 oktober, op 34°20' Z.Br.-18°10' O.L., dwz. een 17 mijl pal west van
1 Sekondi is Takoradi, de belangrijkste havenplaats; met Ghana was de Britse Ivoorkust bedoeld.