Het Schip Breedijk - Stamboom Breedijk

Kaapstad, werd zij getorpedeerd. ( De treffer kwam ter hoogte van de machinekamer, waardoor deze onmiddellijk
volliep en alle lichten uitgingen. Order werd gegeven de reddingboten te vieren en nauwelijks vijf minuten later
hadden alle opvarenden daarin plaats genomen, waarna men snel wegroeide. De tweede treffer, in het
achterschip, deed de kruitkamer ontploffen en kort daarna zonk de Gaasterkerk weg. Reeds spoedig werden de
schipbreukelingen opgepikt door de nieuwe Australische torpedobootjager Nizam, die allen behouden afleverde
in Kaapstad. De ondergang van de Gaasterkerk eiste dus geen slachtoffers.
Hoewel Donitz' order luidde de individuele acties van de boten niet voor 8 oktober te beginnen, was Emmermann,
de commandant van de U 172, op eigen gezag al eerder van start gegaan. Hij begreep dat de goedkeuring toch
wel zou komen en kon in de vroege morgen van 7 oktober de verleiding niet weerstaan eerst het Amerikaanse
schip Chickasaw City en daarna de Panamese tanker Firethorn tot zinken te brengen. De U 68 was haar
offensief, zoals bevolen, op 8 oktober begonnen en tot de vijf schepen door Merten binnen een etmaal vernietigd
behoorden, naast de Gaasterkerk, de Amerikaanse schepen Swiftsure en Examelia. Een vijfde Amerikaans schip
tijdens de eerste aanvallen van de 'Eisbär'-boten getorpedeerd, was de Coloradan, die op 9 oktober onderging.
Wij noemen deze scheepsnamen, omdat zij voor de geschiedschrijving van de Nederlandse koopvaardij van
belang zijn. Want vrijwel alle overlevenden van deze vier Amerikaanse schepen en de Panamese tanker werden
ruim tien dagen later ingescheept op het Nederlandse passagiersschip Zaandam, dat van het MiddenOosten, via
Kaapstad, naar New York voer. Wij zullen in het volgende gedeelte zien hoe de Zaandam op haar beurt de ede
november tot zinken werd gebracht, een scheepsramp die meer dan 130 personen het leven kostte, onder wie
talrijke opvarenden afkomstig van de zojuist genoemde schepen.
Het succes van de `Eisbär'-boten was mede te danken aan de omstandigheid dat de scheepvaart in de wateren
rond Zuid-Afrika in de herfst van 1942 niet behoorlijk beschermd kon worden. Dit was voornamelijk een gevolg
van de preparatieven voor operatie `Torch': de landingen in Marokko en Algerije. Dit eerste grote geallieerde
offensief mocht niet mislukken en er moesten zoveel escorteurs en andere oorlogsschepen tijdig voor
beschikbaar zijn dat er elders een nijpend tekort aan ontstond. Dit gold bij uitstek voor de drukke scheepvaart
rond de Kaap, die dientengevolge onvoldoende bescherming tegen onderzeeboten kreeg. Eind oktober hadden
de `Eisbär'-boten al 24 schepen vernietigd en zij opereerden na korte tijd eveneens oostelijk van Zuid-Afrika, in
de Indische Oceaan.
De U 68 was 6 december 1942 terug in Lorient en de U 159 als laatste van de vier, 5 januari 1943. In de
ongeveer vier maanden dat de boten op zee waren geweest, hadden zij 38 schepen tot zinken gebracht, te
zamen ca. 254000 ton metend. Slechts één boot was niet teruggekeerd, de speciaal nagezonden U 179. De U
179, een bijzonder grote U-boot van het type ix D/42, kwam, zag en werd overwonnen. 2 Nog juist bijtijds
aangekomen bracht de U 179 op 8 oktober ten noordwesten van Kaapstad het Britse schip City of Athens tot
zinken, maar werd kort daarop door de Britse torpedobootjager Active met dieptebommen vernietigd. Er waren
geen overlevenden.
-o-o-o-o-
Opmerking: Arie Kuyt (geb 21sep 1897, + 16 dec 1982) RIN 1144 heeft op de voorlaatste reis van de Breedijk als
derde machinist gevaren, hij is in New York toen overgestapt op de Nieuw Amsterdam)
( ' De opgave in De Koopvaardijvloot, p. 249: ... 150 mijl noordwest ten noorden van Cape Point is ernaast (hoewel
de vermelde geografische breedte en lengte wel ongeveer kloppen). Dat de Gaasterkerk volgens Von Münching
in de Indische Oceaan onderging, is eveneens onjuist, daar dat in de Atlantische Oceaan gebeurde.
2 * Dit type mat ruim t6oo ton, had een maximumsnelheid van 19,2 mijl en een actieradius van ca. 32 000 mijl! Er zijn drie van deze boten in
dienst gesteld: de U 177, 178 en 179; de Engelsen noemden ze `U-cruisers'.