de Architect - Équipe voor Architectuur en Urbanisme

Recommendations

Info

ARC12 Architectuur juryrapport ARC12 Architectuur is een prijs voor projecten waarin gebruik en techniek op innovatieve wijze op elkaar zijn afgestemd. Doel is het versterken van de rol van duurzame architectuur in de totstandkoming van de gebouwde omgeving. In aanmerking komen projecten die een buitengewone architectuur combineren met een hoge performance op het gebied van duurzaamheid. Auteur Maartje Henket De jury pakte duurzaamheid op als een begrip met drie polen: sociaal/cultureel, economisch en fysiek. Alleen bij een goede balans hierin kan volgens de jury een duurzaam (blijvend) resultaat worden behaald, op welk schaalniveau dan ook. Elk aspect van deze driehoek is verder uitgewerkt. Proces en belang De jury is zich ervan bewust dat zij zich aan de fysieke kant van het spectrum bevindt. In haar beoordeling richtte ze zich op het materiaalgebruik, de omgang met de bestaande natuurlijke omgeving (ecologie), de mogelijkheden tot aanpassing en verandering (flexibiliteit), de appreciatie (binding en esthetica) en de omgang met schaarse goederen, energie en ruimte. Bij haar beoordeling wilde de jury echter ook nadrukkelijk het proces agenderen. Ze doet dit vanuit de overtuiging dat het proces van grote invloed is op de kwaliteit en de diepgang van het uiteindelijke resultaat, en daarmee op de vraag of een eenmaal bereikte oplossing voor herhaling vatbaar is. Type inzendingen Vanuit deze veelzijdige invalshoek boog de jury zich over een grote verscheidenheid aan projecten, veertig in totaal, alle afkomstig uit Nederland. Onder de inzendingen bevinden zich opvallend veel projecten in de categorie ‘kleine projecten in de natuur’. Een aantrekkelijke opgave, niet het antwoord op de uitdagingen waar Nederland op het gebied van duurzaam bouwen voor staat. De jury zag graag meer projecten die oplossingen bieden voor de grote opgaven in ons land: hoe ga je om met leegstand (van met name kantoorgebouwen), wat te doen met de sociale woningbouw en hoe bouw je goed en duurzaam binnen het bestaande stedelijke gebied. De jury is zich bewust van de zekere toevalligheid die de samenstelling van de inzendingen kenmerkt. Zeker in tijden van crisis is geen sprake van een evenwichtige verdeling van typologieën onder de inzendingen. Zo ging niet één project over de opgave die toch de dominante bouwopgave van de toekomst vormt: de verdichte stad, waarin je zuinig met schaarse ruimte om moet gaan. De jury had het prachtig gevonden als onder de inzendingen ten minste één voorbeeldig project had gezeten dat laat zien hoe je daar in hoge kwaliteit, met behulp van een goed proces, duurzaam aan kunt bouwen. Greenwashers Daarnaast zijn veel projecten ingediend met duurzaamheidsclaims die op geen enkele manier door de jury te controleren waren. Ook dit zagen zij graag anders. Natuurlijk kun je pas enige tijd na ingebruikname iets zinnigs zeggen over het functioneren van een gebouw, maar er zijn wel instanties die gebouwen langs de duurzaamheidslat leggen en deze voorzien van een keurmerk (zoals BREEAM of LEAD). Hoewel deze keurmerken hun beperkingen kennen, is het volgens de jury beter dan niets. Het viel de jury op, dat voor velen duurzaamheid nog steeds bestaat uit een opstapeling van allerlei technische voorzieningen. Niet zelden heeft dit een architectuurbeeld van twijfelachtig allooi tot gevolg. Daarbij zijn het niet de minste architecten die het aspect duurzaamheid inzetten als verkoopargument. Met deze zogenoemde ‘greenwashers’ heeft de jury weinig op. Shortlist Tussen de sluitingstermijn van de prijsvraag en de eerste jurybijeenkomst bestudeerden de juryleden alle projecten De Noorderparkbar in Amsterdam, een bottom-up project dat volledig vervaardigd is van producten van Marktplaats, toont aan dat dat wat iedereen in de bouwkolom voor onmogelijk houdt, wel degelijk kan. Het project heeft bovendien een goed sociaal verhaal, dat heeft geleid tot goede architectuur. Fotograaf Jeroen Musch individueel. Zodoende legde ieder jurylid op de eerste bijeenkomst een beargumenteerde top vijf aan de anderen voor. Tijdens de eerste beoordelingsronde zijn alle projecten gezamenlijk bekeken en becommentarieerd. Adviseur David Goehring uit Denemarken gaf zijn kijk op de projecten via Skype. Op basis van de beoordeling van de in type en omvang zeer verschillende inzendingen kwam de jury tot een shortlist van zes projecten: - BDG Architecten Ingenieurs, Christelijke Agrarische Hogeschool, Dronten - Cruz y Ortiz arquitectos, Rijksmuseum, Amsterdam - denieuwegeneratie, woonhuis Dutch Mountain, Huizen - Équipe voor architectuur en urbanisme, Proyecto Roble, Berkel-Enschot - Architectenbureau Paul de Ruiter, kantoorgebouw Sigmax, Enschede - SLA en Overtreders W, Noorderparkbar, Amsterdam Samenstelling jury De jury van ARC12 Architectuur bestaat uit Bart Mispelblom Beyer (voorzitter, TANGRAM architectuur en stedelijk landschap), Alijd van Doorn (Van Doorn. management for architecture), Francesco Messori (D/Dock), Peter Erdtsieck (moBius consult) en Maartje Henket (secretaris, de Architect). De jury werd geadviseerd door David Goehring (David Goehring Consulting). 138 de Architect, november 2012 de Architect, november 2012 139 nominatie 2
ARC12 Architectuur juryrapport Elk van deze projecten is op zijn eigen manier bijzonder. Toch moesten er keuzes worden gemaakt, bepaald niet de gemakkelijkste. Want hoe vergelijk je het Rijksmuseum met een uit sloopkozijnen opgebouwd paviljoen? Of een kantoor van een hoveniersbedrijf dat is omringd door groen, met een kantoor midden op een industriële locatie? En een huis in een berg met een school in een kas? De jury had geen harde prestatiecijfers of duurzaamheidscertificaten tot haar beschikking. De eerder genoemde veelzijdige invalshoek bood echter uitkomst. Tweede ronde De zes projecten op de shortlist zijn alle op een dag bezocht, in aanwezigheid van de opdrachtgevers of de architecten. Aansluitend koos de jury drie nominaties en een winnaar. De volgende drie projecten kwamen niet in aanmerking voor een nominatie: > Rijksmuseum, Amsterdam door Cruz y Ortiz arquitectos De jury vindt de renovatie van het Rijksmuseum in ar- chitectonisch opzicht bijzonder geslaagd. De architecten restaureerden met veel gevoel en maakten een slimme onderdoorgang onder de passage, die beide atria met elkaar verbindt. Hoewel het zo ontstane plein on-Nederlands oogt, massief is en misschien ook een beetje ouderwets, komt dit de distributie en de helderheid van de plattegrond zeer ten goede. Ook de installatietechnische oplossing is slim. Door de installaties buiten het gebouw te brengen, onder de grond, en ook de distributie zo veel mogelijk buitenom te laten plaatsvinden, is binnen zo veel mogelijk ruimte gecreëerd voor het primaire doel: exposeren. Het is de jury echter niet duidelijk of de gekozen installatie duurzaam is en op het gebied van het proces scoort het museum niet heel goed. Daarnaast is op een onpersoonlijke manier met de buurt omgegaan, wat vier jaar extra bouwtijd kostte. Dat kon volgens de jury slimmer en duurzamer. > Dutch Mountain, Huizen door denieuwegeneratie The Dutch Mountain, het enige woonhuis op de shortlist, roept bij de jury vooral vragen op. Het ogenschijnlijk duurzame concept staat midden in een natuurgebied: een plek waar je volgens haar niet moet willen bouwen. Het huis wordt gekenmerkt door een enorme overmaat, wat volgens de jury niet duurzaam is. Verder lijkt de claim van flexibiliteit niet zo eenvoudig waar te maken. De jury vindt daarnaast de verschillende delen van de woning niet overal Door een kas als een stolp over het feitelijke gebouw heen te plaatsen, keert BDG Architecten de Christelijke Agrarische Hogeschool in Dronten binnenstebuiten: het installatiekanaal zit als een transparante schil om de huid. even goed bij elkaar passen. Het huis is weliswaar uitgerust met energiebesparende technieken, maar geeft geen blijk van een duurzame manier van leven. Bjarke Ingels zou het ‘hedonistic sustainability’ noemen. > Sigmax, Enschede door Architectenbureau Paul de Ruiter Het kantoorgebouw van Sigmax is een mooi en zeer transparant gebouw met een gunstige oriëntatie op de zon. Er is geen zonwering voorzien op de hoeken en je kunt niet naar buiten stappen op de sedum-begroeide overstekken die elke verdieping heeft, wat jammer is voor zowel de gebruiker als voor de glazenwasser. De jury is niet overtuigd van de beloofde flexibiliteit. Zo ontbreken aansluitcondities voor wanden op andere plekken aan de gevel en zitten de lichtpunten vast op één plek. Ook vroeg de jury zich af of daadwerkelijk sprake is van een laag energieverbruik. Tijdens het jurybezoek maakte de luchtbehandeling veel herrie en vertelde de gastheer dat het gebouw ongeveer evenveel energie verbruikt als het vorige. Nominaties CAH Dronten, Dronten door BDG Architecten Ingenieurs De jury roemt de Hogeschool als een intelligente, bijzondere, moedige en eerlijke poging om iets nieuws te proberen. Door een kas als een stolp over het feitelijke gebouw heen te plaatsen, keert BDG Architecten het binnenstebuiten: het installatiekanaal zit als een transparante schil om de huid. Hierdoor zijn de ramen straffeloos te openen. Deze vensters zijn slim en fraai weggewerkt achter de houten gevelpanelen. Omdat deze onbewerkt konden worden toegepast, zijn kozijnen overbodig. De buitenschil is gemaakt van standaardsystemen uit de tuinkassenbouw. Dit is veel goedkoper dan een ‘one off’, maar bovendien zijn deze systemen tot op het bot geopti- maliseerd. Kantelramen, lekgootjes, zonwering, uitbreiding, smalle profielen: alles is geperfectioneerd. De kas heeft een belangrijk sociaal aspect: hij biedt een tussenklimaat waardoor de leerlingen er kunnen ‘rondhangen’, ook als het regent of waait. Dit is niet onbelangrijk, temeer daar de school zich in een buitengebied bevindt waar verder niet veel te beleven is. De kas maakt de school tot een zeer humaan gebouw. Het ontwerp kent wat gewilde keuzes, maar dat kan evengoed aan de gebruiker liggen als aan de architect. Wel had het proces beter gekund. Een agrarische hogeschool in een kas lijkt een uitgelezen opgave om de gebruiker mee te laten denken over een groene invulling. Dat is niet of nauwelijks gebeurd. Het grootste bezwaar van de jury is echter het feit dat het uiteindelijke energieverbruik sterk afhangt van de gebruiker. Als de studenten in de zomer en in de winter in de kas willen zitten of als ze in de zomer of winter 140 de Architect, november 2012 de Architect, november 2012 141 nominatie 3
Page 1: ARC12 Architectuur juryrapport arc1

de Architect - Équipe voor Architectuur en Urbanisme

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?