Trouw - Get a Free Blog

Trouw
deVerdieping
•vrijdag 27 april 2012 € 1,40
WWW.TROUW.NL | 70STE JAARGANG NR 20696 | E-MAIL VIA WWW.TROUW.NL/SERVICE | POSTBUS 859 100 AW AMSTERDAM | REDACTIE 020-562 9444 | KLANTENSERVICE 088-056 1588 | BEZORGING 088-056 1599
Onderwijs
Groot verschil in
kwaliteit
masteropleidingen
VANDAAG 3
Arbeidsmarkt
Ruim 1000 piloten blijven
werkloos na afronden
opleiding
NEDERLAND 5
Sami
Geschiedenis Zweeds
zwerfvolk nog altijd
niet erkend
EUROPA | WERELD 7
Ad van Liempt beschuldigd
van plagiaat
Huizenmarkt
Bezuinigingsakkoord
maakt einde aan
verhuurpraktijken
ECONOMIE 9
de Verdieping
Sport
Oneerlijke verdeling
internationals leidt tot
kloof in vrouwenhockey
Kamer tevreden over akkoord
‘Ik kan met een gerust hart naar Brussel’
Stijn Tielemans
Behalve de gelegenheidscoalitie
van VVD, CDA, D66, GroenLinks en
de ChristenUnie heeft ook premier
Mark Rutte positief gereageerd op
het akkoord dat voorziet in een terugdringen
van het Nederlandse
begrotingstekort tot drie procent
in 2013. Nederland blijft door de
overeenkomst binnen de normen
van de Europese Commissie. De
PvdA keurt de ‘voortzetting van het
rechtse regeerakkoord’ af.
Op Radio 1 reageerde premier
Mark Rutte positief op het akkoord.
“Dit is een waanzinnig belangrijk
akkoord. We schuiven hiermee de
rekening niet door naar een volgende
generatie.” Rutte had verder
een speciaal woord over voor minister
van Financiën Jan Kees de Jager.
“Ik vind het een prachtige prestatie
Astmamiddel bedreigt
gebit 900.000 mensen
Dennis Boxhoorn salbutamol duidelijk te vermelden.
Bijna 900.000 Nederlandse astmapatiënten
lopen extra risico op
tandbederf door het middel salbutamol,
zonder dat ze daar via de
bijsluiter van op de hoogte zijn gebracht.
Het medicijn, dat in 1968
door fabrikant GlaxoSmithKline
(GSK) op de markt werd gebracht
onder de merknaam Ventolin, vermindert
de aanmaak van speeksel
in de mond waardoor bacteriën
zich vrijuit kunnen vermenigvuldigen
en de tanden aangetast worden.
Het College ter Beoordeling
van Geneesmiddelen (CBG), de instantie
die gaat over de regelgeving
rondom bijsluiters, negeerde een
rapport dat in 2008 verscheen.
In die publicatie benadrukt bijwerkingeninstituut
Lareb dat er
een serieuze relatie bestaat tussen
het gebruik van salbutamol en cariës,
in de volksmond tandbederf.
Het CBG laat in een reactie weten
de gang van zaken te betreuren
en inmiddels een proces te zijn gestart
om de bijwerking tandbederf
in de eerstvolgende bijsluiter van
van minister De Jager.
Hij heeft met de fractievoorzitters
een belangrijke taak voor elkaar
gekregen.”“Ik kan met een
gerust hart naar Brussel”, vertelde
De Jager. “Het ontsporen van de
overheidsfinanciën leek even dichtbij,
maar met dit akkoord is dat
voorkomen.” Ook de fractievoorzitters
van de vijf partijen laten weten
zeer tevreden te zijn met het
begrotingsakkoord. Jolande Sap
(GroenLinks), liet weten tevreden
te zijn met het akkoord dat op tafel
ligt. “Het is een mooi pakket. Een
goede begroting voor 2013 en goed
voor de mensen in Nederland. Met
dit pakket maken wij een einde aan
de rechtse wind die anderhalf jaar
door Nederland heeft gewaaid.”
Arie Slob (ChristenUnie) is blij
dat de gelegenheidscoalitie samen
de hobbel heeft genomen. “Deze
Wanneer dat precies zal zijn en
waarom de instantie vier jaar nodig
had om tot actie over te gaan,
blijft onduidelijk. In de praktijk
van tandarts Schrijen, verbonden
aan het Universitair Medisch Centrum
(UMC) in Utrecht, komen met
enige regelmaat astmapatiënten
over de vloer die bovengemiddeld
last hebben van gaatjes. “Op basis
van mijn bevindingen als tandarts
kan ik inderdaad zeggen dat er een
relatie bestaat tussen het gebruik
van Ventolin en cariës. Het middel
onderdrukt een afweerreactie
van het slijmvlies en de tanden. In
feite verstoor je de bacterieflora in
je mond en ben je eerder gevoelig
voor tandbederf. Staat het niet op
de bijsluiter vermeld? Dat is gek.”
Het afgelopen jaar steeg in Nederland
het aantal astmapatiënten
gestaag naar een recordhoogte van
1 miljoen. “Een aanzienlijk deel
daarvan (875.000 unieke gevallen,
red.) maakt gebruik van luchtwegverwijder
salbutamol”, aldus een
woordvoerder van de Stichting Farmaceutische
Kengetallen (SFK), een
combinatie is voor ons helemaal
niet gebruikelijk, maar in crisistijd
geldt maar één ding: samen de crisis
te lijf gaan.” Alexander Pechtold
(D66): “De kamer heeft eindelijk
verantwoordelijkheid genomen. Ik
zit nu vijf jaar in de politiek; dit
is waarvoor ik hier zit.” Volgens
Stef Blok, fractievoorzitter van de
VVD verdienen vooral de oppositiepartijen
een speciale vermelding.
“Grote lof voor alle partijen die niet
in het kabinet zitten”, aldus Blok.
De PvdA staat niet achter het
akkoord. De partij steunt het akkoord
niet zolang de pijn van de
crisis niet eerlijk wordt gedeeld.
“Dit is een voortzetting van het
rechtse regeerakkoord”, aldus fractievoorzitter
Diederik Samsom. De
bezuinigingen komen onder meer
voort uit de verhoging van het hoge
btw-tarief; dit tarief zal volgens het
organisatie die anonieme data van
apothekers verzamelt. GSK uit Zeist
is van alle elf salbutamolfabrikanten
veruit de grootste. De instantie
wast haar handen in onschuld en
ziet geen enkele aanleiding haar
Ventolin-gebruikers beter in te lichten.
Woordvoerster Saskia Doornweerd
namens GSK: “Wij gaan enkel
en alleen af op feiten en klinisch
aangetoonde oorzaken.” Ze gaat
daarmee volledig voorbij aan de wetenschappelijke
publicatie uit 2008
en de meldingen van tandbederf die
daarin worden gedaan. “Wij hebben
zelf nul meldingen gekregen, terwijl
medische instanties toch echt
verplicht zijn die aan ons door te
geven. Bovendien ben ik niet onder
de indruk van het aantal. Het blijft
speculeren.” Het CBG heeft geneesmiddelenbewaking
in Nederland
als primaire taak. “Daarbij houden
wij ontwikkelingen in de medische
wereld nauwlettend in de gaten,
zodat we met name risicogroepen
op tijd kunnen waarschuwen”,
legt een woordvoerster namens
het College uit. Juist de grootste
akkoord gaan stijgen van negentien
naar eenentwintig procent. De
koopkracht komt door deze maatregel
onder druk te staan. Jolande
Sap is daarom niet te spreken over
deze maatregel. “Dat gaat iedereen
in de portemonnee voelen”, aldus
Sap.
De vermindering van één procent
op de inkomstenbelasting, die
het demissionaire kabinet eerder
had voorgesteld als compensatie
voor het koopkrachtverlies, is niet
in het akkoord opgenomen. Verder
staat in het akkoord dat de ambtenarensalarissen
- met uitzondering
van werknemers die actief zijn in
de zorg - worden bevroren.
Sinds woensdag overlegde minister
De Jager met VVD, CDA, D66,
ChristenUnie en GroenLinks (de
‘Kunduz-coalitie’) over het totaal
aan miljardenbezuinigingen.
fabrikant van salbutamol stelt nu
dat de 900.000 astmapatiënten in
ons land wat hun gebit betreft bij
geboorte al tot zo’n risicogroep behoren.
“Het speeksel van mensen
met astma is van nature anders dan
dat van gezonde mensen. Ze missen
bepaalde stoffen, waardoor ze
meer risico lopen op tandbederf.
SPORT 13
BELGIE €2,30
Na urenlang overleg bereikten de
vijf fracties, samen goed voor een
krappe meerderheid in de Tweede
Kamer, donderdagavond een akkoord.
Eurocommissaris Rehn noemt
het Nederlandse begrotingsakkoord
tegenover de NOS ‘hoopgevend’.
Ook ondernemersorganisaties
VNO-NCW, MKB-Nederland en
LTO Nederland zijn tevreden met
het maatregelenpakket. “Het is een
moedig pakket dat goed is voor Nederland.
Door in moeilijk tijden te
verenigen, laat Nederland zich van
zijn beste kant zien”, aldus de organisaties.
Vandaag kan De Jager de
plannen doorsturen naar de Europese
Commissie .
VANDAAG 3
Meer bezuinigingsnieuws
FOTO: DOMIN MEINEMA
En Ventolin heeft daarbij nog eens
een negatieve invloed op de cellen
die speeksel aanmaken”, aldus GSKwoordvoerster
Saskia Doornweerd.
Reden genoeg dus, om die risicogroep
van extra informatie te voorzien.
De astmapatiënt is twee keer
gedupeerd, zonder daar ook maar
iets over te weten.

2 vandaag
commentaar klein verslag
Ouders, waar zijn jullie?
Bijna een kwart van de Nederlandse
kinderen is te dik. Van de
kinderen tussen de 10 en 12 jaar
oud heeft 22 procent overgewicht,
bij ongeveer 6 procent neemt dit
zelfs extreme vormen aan. Opvallend:
Nederlandse schoolkinderen
drinken in vergelijking met andere
landen veel frisdrank; zo’n 0,6
liter per dag.
Ouders, waar zijn jullie? Sinds
wanneer is het drinken van frisdrank
en eten van chips niet meer
een exclusieve zaterdagavond-metnatte-haren-op-de-bank,
maar een
iedere-dag-je-ziet-maar-wat-je-doet
bezigheid geworden? Opvallend:
uit het onderzoek blijkt ook dat
kinderen van hoger opgeleide
ouders slanker zijn. Kunnen we
hieruit opmaken dat hoger opgeleide
mensen zich beter bewust
zijn van (on)gezonde voeding? Hier
meer vanaf weten? Of heeft het ermee
te maken dat hoger opgeleide
mensen over het algemeen meer
verdienen en meer geld te besteden
hebben aan (vaak duurder)
gezond eten? Onderzoeksleider
Johannes Brug waagt zich niet aan
de zoektocht naar deze verklaring.
Zorgelijke uitkomsten.
Een kind is nog niet in staat om
zelf verstandige beslissingen te
Uitgaansgelegenheden in
trek bij lovergirls
vrijdag 27 april 2012 Trouw
personalia weer & inhoud
Ariane Friedrich, de Duitse
atletiekkampioene, heeft op
Facebook de naam van de man
openbaar gemaakt, die haar een
seksueel getinte mail stuurde .
Dit heeft in Duitse media en op
Facebook geleid tot een flinke
discussie over de openbaring van
Friedrich. Ze maakte op de social
media website zowel de naam als
de woonplaats van de afzender
bekend. De vraag die de meeste
gemoederen bezig houdt is: Mag
de vrouw zich op deze manier
verdedigen of bezorgt ze de man
onnodig veel ellende? De Olympische
sportster kan vooral op
Facebook rekenen op medeleven.
Maar er zijn ook gebruikers die
zich afvragen of het recht op
deze manier niet in eigen handen
wordt genomen. Om haar actie
te verantwoorden heeft Friedrich
dit weekend een verklaring naar
buiten gebracht. “Het is niet de
nemen, daar heeft het begeleiding
van een ouder of verzorger
van nodig. Kijk naar het RTL-programma
‘mijn kind is te dik’. De
13-jarige Nora kampt met ernstig
overgewicht en begeleiders van
het programma helpen haar hier
vanaf te komen. Een lastig traject
voor een jong meisje, waarbij juist
de begeleiding van een ouder onmisbaar
is. Terwijl moeder en opa
(beiden ook niet tenger aangelegd)
smullen van een portie bitterballen,
zit Nora aan een glaasje spa
rood. Iedereen kon zien dat het
meisje het moeilijk heeft en graag
ook een bitterbal zou willen.
Op het moment dat de camera ‘uitstaat’
horen we moeder fluisteren:
‘Wacht maar tot ze zijn gestopt
met filmen hoor, dan neem je er
ook lekker één!’ Een meisje van
13 kan lastig voor zichzelf beslissen
en bij zo’n intensief proces is
juist motivatie van buitenaf nodig.
Nora moest bij thuiskomt huilen,
moeder scheurt een zak pinda’s
open. Ja, als we zo doorgaan lopen
die cijfers wel op. Ouders: terug
naar de tijd van ranja, rozijnen en
alleen wit brood op zondag. Voor
hun eigen bestwil.
eerste keer dat ik zo’n mail krijg.
Ik ben beledigd, seksueel lastig
gevallen, en ik had een stalker. Er
is een punt waarop het genoeg
is. Ik ben niet meer bereid mijn
mond te houden. Het is tijd me te
verdedigen’.
Josep Guardiola, de huidige
trainer van FC Barcelona, is
volgens geruchten in de Spaanse
media, bezig aan zijn laatste
seizoen. Hoewel de Spaanse club
meerdere malen aanstuurde op
een contractverlenging, stelde
de oefenmeester een beslissing
steeds verder voor zich uit. De
Spaanse kranten berichten nu dat
de 41-jarige trainer na dit seizoen
opstapt. Guardiola kwam in 2008
aan het roer bij de Catalaanse
club. Sindsdien won hij met zijn
elftal maarliefst dertien prijzen.
Drie keer wist Barcelona de
landstitel te veroveren. En in 2009
Ik zag haar voor het eerst in
een café aan de Oude Gracht in
Utrecht. Met haar lange blonde
haar en helderblauwe puppyogen
was Claudia een opvallende
verschijning. Zo’n iemand waar je
als vriendin alleen maar tegenop
kan kijken. Een vrouw die er nog
flatteus uit kan zien al is ze gewikkeld
in uitsluitend een weinig
verlokkende vuilniszak. Tenger,
welgevormd postuur, gezonde
boezem en een lach om bij weg
te zwijmelen. In eerste instantie
hadden we enkel oogcontact. Voor
mij al vrij bijzonder gezien het
feit dat ik doorgaans alleen op een
knipoog reageer in het bijzijn van
charmante mannen. Ze was mysterieus,
maar oh zo verleidelijk.
Deze spontane bevlieging
bracht me in de war. Ik dacht
altijd dat ik de meest heteropersoon
was die op deze aardkloot
rondliep. Al mijn vriendinnetjes
hadden wel eens ‘iets’ met een
vrouw gedaan. Wat dat iets dan
was, bleef overigens altijd in het
midden. Ik vroeg er ook nooit
en 2011 werd de belangrijkste
voetbalprijs van Europa, de Champions
League, binnengesleept.
Josep Guardiola
Ewan McGregor, de Schotse
acteur, is jurylid tijdens het
Filmfestival in Cannes, dat op 16
mei plaatsvindt. Dat heeft Thierry
Frémaux, de directeur van het
filmfestival gisteren bekend gemaakt.
Naast Mc Gregor zullen on
naar. Dat terzijde.
Terwijl de rookmachine de
ruimte langzaam in het duister
hult, stroomt de kroeg langzaam
vol met rijpe, mannelijke dertigers,
op zoek naar een prooi.
Normaliter ben ik die prooi, of
liever gezegd ben ik de doelgroep.
Vanavond niet, want vanavond is
er Claudia.
C. is een spraakwaterval en loopt
over van begrip. Ze begrijpt alles
en vindt niets gek. Ze smijt geld
over de bank alsof het niets is en
van een gezamenlijke ‘pot’ aanmaken
wil ze niets weten. “Jouw
vriendinnen, zijn mijn vriendinnen.”
Een stuk of zes cocktails later
praten we honderduit over verre
reizen en luxe vakantieoorden.
Of ik wel eens op De Maldiven
geweest ben, of Hawaï misschien?
Mijn vriendinnen raken net als ik
steeds meer onder de indruk van
haar rijke palmares aan buitenlandse
bestemmingen. Ook haar
zijden blouse van Dolce & Gabbana
doe het goed bij mijn vriendin-
andere ook modeontwerper Jean
Paul Gaultier en de regisseur van
onder andere ‘The Descendants’,
Alexander Payne. Ook dit jaar
moet de jury een winnaar kiezen
uit 22 films. Vorig jaar ging de
hoofdprijs naar Terrence Malicks
‘The Tree of Life’.
Ewan McGregor
nen, die doorgaans alleen shoppen
in de uitpuilende rekken van
de H&M. Met open mond horen
ze haar verhaal aan over Textilia,
een nieuwe winkel in de PC Hooft.
“Kennen jullie mode-ontwerper
Michael Kors niet? Onder welke
steen leven jullie?”
Op het moment dat C. ons
vertelt dat zij de sleutel heeft tot
een vetgespekte bankrekening
weet ik het zeker. Claudia is een
lovergirl. En bijna, bijna was ik er
ingetrapt. Ik was zelfs zo goed als
om: ook ik wilde een keer ‘iets’
met een vrouw doen. Een moment
van zwakheid en ik was bijna
geronseld geweest. Wees gewaarschuwd
voor deze knappe blondine.
Pikant detail: ze heeft een
felroze portemonnee van Chanel.
Deze werd gedurende de avond
zo vaak tevoorschijn getoverd, dat
het lelijke ding voor altijd in mijn
geheugen gegrift staat.
Maruschka van Soest
Vrij onbestendig
Het wordt de komende dagen warmer,
maar ook vrij onbestendig.
Elke dag kans op (onweers)buien,
maar ook zonnige perioden. Het
maximum stijgt tot rond 18 graden.
Vrijdag staat er nog een vrij
stevige wind.
4|5 Nederland
6|7 Europa|Wereld
8|9 Economie
10|11 Cultuur|Media
12|13 Sport

Trouw vrijdag 27 april 2012
vandaag
Fors bezuinigen op weg naar 3 procent tekort
Van het Catshuisakkoord blijft nog maar weinig over
Gijs Reuvers
In het breed gedragen bezuinigingspakket
dat na de razendsnelle
onderhandelingen tussen
de ‘kunduz’-partijen op tafel is
gekomen, is duidelijk geworden
dat alle partijen water bij de wijn
hebben gedaan om te voldoen aan
de eisen van Brussel. Van het Catshuisakkoord
blijft nog maar weinig
over.
De AOW-leeftijd gaat in 2013
met een maand omhoog. In de
jaren daarna zal die in stappen
verder worden verhoogd. Dit
leidt ertoe dat uiterlijk in 2019
de pensioengerechtigde leeftijd
van 66 wordt bereikt en uiterlijk
in 2024 een leeftijd van 67. In het
pensioenakkoord was nog sprake
van een verhoging van de AOWleeftijd
in 2020. De zeer lange en
zware onderhandelingen die gevoerd
werden tussen de FNV en de
regering, blijken nu dus verspilde
moeite.
Ook op de arbeidsmarkt gaan
hervormingen plaatsvinden.
Werkgevers gaan binnenkort de
eerste zes maanden van de WWuitkering
betalen. Daartegenover
staat dat ontslagvergoedingen
worden beperkt. Aan de duur
en de hoogte van WW-uitkering
wordt niet getoornd. De WWpremie
voor werkgevers wordt in
2013 tijdelijk verhoogd, wat de
overheid 500 miljoen euro euro
oplevert.
Geert Wilders krijgt met dit
nieuwe bezuinigingspakket de
rekening gepresenteerd voor het
stopzetten van de Casthuisonderhandelingen
op het laatste
De kwaliteit van masteropleidingen
in Nederland loopt enorm
uiteen. Dit staat in de Keuzegids
Masters 2012 die donderdag door
het Centrum Hoger Onderwijs
Informatie (CHOI) gepresenteerd
werd. Hoofdredacteur van de Keuzegids
en directeur van de CHOI,
Frank Steenkamp: “het zijn verschillen
die er echt toe doen.”
De cijfers zijn afkomstig van
studentenoordelen die gebaseerd
zijn op resultaten van de Nationale
studentenenquête 2010 en
2011. De primeur is weggelegd
voor De Arnhemse hogeschool
voor de kunsten. Zij bieden studenten
zowel de beste als de
slechtst beoordeelde opleiding.
De hbo-opleiding werkplaatstypografie
komt met een score van 108
als beste uit de bus. Behalve de
studenten zijn ook deskundigen
lovend over de typografie oplei-
Kunduz-coalitie in overleg met minister De Jager over het bezuinigingspakket.
moment. De bezuinigingen op
ontwikkelingssamenwerking, een
harde eis van de PVV-leider in het
Catshuis, worden teruggedraaid.
De VVD en het CDA tonen aan
hoe belangrijk ze het vinden dat
Nederland aan de Brusselse eisen
voldoet door de bezuinigingen op
de PGB en het Passend Onderwijs
terug te draaien. GroenLinks, D66
en de ChristenUnie hadden grote
bezwaren tegen deze bezuinigingen
en worden in het nieuwe ak-
ding. Steenkamp: Het inspirerende
contact met docenten springt
hen het meest in het oog. Maar
ook het stevige, praktijkgerichte
lesprogramma is bijzonder vooruitstrevend.”
Studenten en deskundigen beoordeelden
de inhoud van de diverse
masters op vier kwaliteitsaspecten:
het niveau van de stof, de
samenhang van het programma,
de gebruikte onderwijsvormen en
de onderwijsstimulering.
“Een masteropleiding krijgt pas
het label ‘goed’ opgeplakt wanneer
de student de mogelijkheid
krijgt om zich actief in kennis
en vaardigheden te verdiepen en
daarnaast beschikt over deskundige,
betrokken docenten”, aldus
de specialist in hoger onderwijs.
Lijnrecht tegenover deze opsteker
staat de master fashion strategy.
De beroepsopleiding krijgt van
de studenten schrikbarend lage
beoordelingen. Op elk aspect wor-
koord tegemoet gekomen.
Een andere voorwaarde om
GroenLinks over de streep te trekken,
was ‘vergroening’ van het
belastingstelsel. Dit vertaalt zich
in het akkoord onder meer terug
in de belastingverlaging van zes
procent op zonnepanelen. Ook
de BTW op uitvoerende kunsten
gaat met zes procent omlaag en
er wordt 200 miljoen euro vrij gemaakt
voor de natuur. Jolande Sap
sprak verheugd van een “grote
den twee of drie minnetjes gegeven.
De totaalscore van 32 punten
is dan ook een schamele oogst
voor de mode-opleiding.
Naast de master werkplaatstypografie
gooit ook de parttime
opleiding management aan de
Nyenrode universiteit in Breukelen
met een puntentotaal van 92
hoge ogen. De master nanoscience
aan de Rijks Universiteit Groningen
(RUG) komt als nummer
drie van Nederland uit de bus met
91 punten. Ook plek vier is voor
de RUG. Sterrenkunde krijgt 89
punten toebedeeld. “De punten
worden in principe toegekend op
een schaal van 0-100, maar ook op
school krijgt het beste meisje van
de klas wel eens een 10+. Dat was
nu het geval bij werkplaatstypografie
(108)”, zegt Steenkamp
De specialist vindt het verder
opvallend dat bijna 90% van de
universitaire studenten ervoor
stap naar een duurzamer Nederland.”
In de Gezondheidszorg worden
maatregelen genomen om de
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
(AWBZ-kosten) omlaag te
krijgen. Mensen zullen een hogere
eigen bijdrage moeten leveren,
waarbij de lage inkomens voor het
eigen risico een compensatie ontvangen
via de zorgtoeslag. Daarnaast
wordt de bureaucratie in de
zorg aangepakt.
kiest een master binnen de eigen
opleiding te volgen, terwijl dit
vaak niet de beste optie is. “De
sterkste masteropleidingen zijn
juist kleinschalig en specialistisch.
Studenten hebben vaak een
doordachte, bewuste keuze gemaakt
om voor deze specialisatie
te kiezen. Daarnaast hebben ze
vaak een zware selectieprocedure
doorstaan, waardoor de kwaliteit
van medestudenten toeneemt.
Hierdoor stijgt het niveau overall.
Als ik de studenten een tip mag
geven: kies niet routinematig
voor de makkelijkste weg, maar
lees je in en verdiep je echt in de
diverse instanties en opleidingen.
Het is echt de moeite waard en
betaalt zich op de lange termijn
dubbel en dwars uit.”
Laagvliegers zijn er ook. Met
name de universitaire lerarenopleidingen
stuiten op veel kritiek.
Studenten geven de lerarenopleiding
(talen) aan de Universiteit
van Amsterdam slechtst 33 pun-
3
FOTO ANP
D66-leider Alexander Pechtold
uitte zijn tevredenheid over de
teruggedraaide bezuinigingen in
het onderwijs. Zo behouden studenten
voorlopig de studiefinanciering.
Het kabinet en de PVV
wilden hier een sociaal leenstelsel
van maken.
Liefhebbers van een sigaret en
een biertje moeten binnenkort
iets dieper in de buidel tasten. De
accijns op alcohol, tabak en ook
frisdrank gaan namelijk omhoog.
Keuzegids legt manco Masters bloot
Verschillen tussen diverse opleidingen blijken gigantisch
Maruschka van Soest
ten. En ook in Leiden krijgt de opleiding
tot docent in exacte vakken
er flink van langs: 53 punten.
De Design Academy in Eindhoven
is de meest in het oog springende
tegenvaller. “De studenten
aan deze academische opleiding
worden ook wel de pioniers van
het industrieel ontwerp genoemd.
Drie jaar geleden kreeg de instantie
nog een een miljoen extra voor
internationale activiteiten van
voormalig minister van Onderwijs,
Ronald Plasterk. Toch krijgt
de masteropleiding veel kritiek.
Dat is apart te noemen. Zo zie je
maar weer dat het succes van de
modeontwerpers als Viktor en
Rolf, van wie de roots in Eindhoven
liggen, niet garant staat voor
een hoge tevredenheidsgraad onder
studenten.” De Design Academy
schiet met name tekort door
weinig contacturen en minimaal
contact met de docent.

4 nederland
vrijdag 27 april 2012 Trouw
De meester ligt onder een vergrootglas
Studenten op de Pabo wordt geleerd om niet in de ‘verdachte hoek’ terecht te komen
Gijs Reuvers
Een aantal grote zedenzaken die
de laatste tijd het nieuws hebben
gehaald, zorgen ervoor dat mannen
die met jonge kinderen werken
onder een vergrootglas komen
te liggen. Ook in het basisonderwijs
wordt dit door verschillende
leerkrachten zo ervaren. Het helpt
waarschijnlijk niet mee in het streven
van basisscholen om in de toekomst
meer mannen voor de klas
te hebben staan.
Frank Futselaar zit in zijn laatste
jaar op de Pabo op de Hogeschool
van Arnhem en Nijmegen (HAN).
Hij is zich goed bewust van de verantwoordelijkheid
die je als leraar
hebt. Hij heeft bij verschillende
stages en zeker in de onderbouw
gemerkt dat het soms lastig om
een grens te trekken van wat je als
leraar nog wel en niet kan doen.
Karen Hagen
“Laatst was een jongetje bij de
gymlessen zo enthousiast dat hij
mij spontaan in de armen vloog.
Ik voelde me daar vrij ongemakkelijk
bij, omdat ik bang ben dat het
later verkeerd wordt opgevat door
de ouders bijvoorbeeld.” Door alle
negatieve publiciteit van mannen
die verdacht worden van grensoverschrijdend
gedrag bedenk ik
me altijd wel twee keer of ik een
kind een knuffel kan geven.”
Gerde Geerdink is werkzaam als
Lector seksediversiteit op de HAN.
In deze functie houdt zij zich bezig
met verschillende beleidsvraagstukken
en onderzoeksprojecten
voor de Pabo. Geerdink erkent dat
de grote zedenzaken die in het
nieuws verschenen invloed hebben
op het beeld van de leraar. Volgens
haar biedt de Pabo voldoende
ondersteuning aan studenten om
zich hier op voor te bereiden.
Paul Schnabel (SCP) opent modelwoning. FOTO HANS HORDIJK
Alice Boothby
“Oorlogen zijn smerig, er bestaan
geen schone oorlogen. En niet iedereen
in de oorlog was fout. En
wie zegt dat de oudoom van Auke
fout was? Hij heeft een keuze gemaakt.”
Zegt Albert van Aldijk, lid
van het bestuur van Werkgroep
Herkenning, een werkgroep voor
kinderen van foute ouders. Hij reageert
hiermee op de keuze van het
Comité 4 en 5 mei om na fel kritiek
het gedicht van de 15 jarige Auke
de Leeuw te schrappen van het programma
van de dodenherdenking.
Van Aldijk is zelf zoon van een
Duitse officier. Hij wil het liefst op
persoonlijke titel reageren. “Dit is
zo’n vreselijk kortzichtige keuze.
Het is een zeer beladen onderwerp.
Maar de dodenherdenking is niet
alleen voor de Joden. Het is voor
alle oorlogsslachtoffers. En dat
zijn kinderen van mensen die fout
waren in de oorlog in principe ook.
Maar dat zo’n kind hiervoor wordt
Geerdink zegt dat studenten bij de
Pabo op het hart wordt gedrukt om
vooral een professionele relatie op
te bouwen met de kinderen. “We
geven studenten op de Pabo altijd
mee dat ze moeten voorkomen
om in de verdachte hoek terecht
te komen. Daarom zeggen we bijvoorbeeld
dat ze als leraar moeten
vermijden om alleen met een kind
in een afgesloten ruimte te zitten.
Zorg er voor dat de deur openstaat
of dat je in een openbare ruimte
bent met het kind.”
Futselaar is het met Geerdink
eens, maar volgens hij heefte deze
gedragsregels nooit van een leraar
op de Pabo meegekregen. “Ik mis
vanuit school weleens de ondersteuning
op het gebied van gedragsregels
en codes in hoeverre
je bijvoorbeeld lichamelijk contact
met kinderen kan hebben. Want ik
merk dat het onder leerlingen on-
derling wel heel erg leeft. Vrij recent
is een leraar hier in de buurt
op non-actief gezet, omdat hij verdacht
werd van kindermisbruik.
Daar schrik je dan wel weer van en
dan praten we daar met studenten
onderling ook heel veel over.”
Eske Thijssen, die de Pabo bijna
afgerond heeft, zegt merkt dat
veel beginnende leraren het soms
heel lastig vinden om een te knuffelen
als het kind daar behoefte
aan heeft. Soms moet je kinderen
troosten als ze in tranen zijn nadat
ze gevallen zijn bijvoorbeeld. Zeker
bij hele jonge kleuters merk ik dat
ze soms echt behoefte hebben aan
een knuffel of even op schoot genomen
te worden. Ik denk dat het
een slechte zaak is dat sommige
mannen dat niet doen.”
Geerdink denkt toch dat leraren
dit beter niet kunnen doen. “Er
zijn meer manieren om een goede
band op te bouwen met je leerlingen.
Als leraar moet je zo snel mogelijk
duidelijk maken aan de kinderen
dat er niet geknuffeld wordt
met de leraar.
Op dit moment zijn mannen met
zestien procent van het totaal aantal
leraren in het basisonderwijs
zwaar ondervertegenwoordigd
in Nederland. Uit verschillende
studies blijkt dat het beter is voor
kinderen dat het beter zou zijn als
deze verhouding beter wat minder
scheef is. Geerdink heeft niet de
indruk dat de negatieve publiciteit
over mannen die de grens overschrijden
jongens afschrikt om
in het onderwijs te stappen. “Als
mannen denken dat ze geschikt
zijn om voor de klas te staan en ze
vinden het leuk dan laten ze zich
niet afschrikken om voor de klas te
staan naar mijn idee.”
Modelwoning voor demente
ouderen gepresenteerd
Jasmijn Jongejan
Een duidelijk naamplaatje op de
keukendeur voor herkenbaarheid.
Via camerabeelden op afstand bepalen
wie het huis binnen mag
komen. Betere nachtverlichting
tussen slaapkamer en wc. Het zijn
voorbeelden van technische snufjes
om het dagelijks leven voor
mensen met dementie makkelijker
te maken. Gisteravond presenteerde
het Opleidings- en ontwikkelingsfonds
voor het Technisch
Installatie Bedrijf (OTIB) samen
met Alzheimer Nederland een
modelwoning waar deze en meer
technische handigheden te zien
zijn.
Verwacht wordt dat het aantal
dementerenden in Nederland in
2050 zal zijn verdubbeld tot een
half miljoen mensen. Naar schatting
woont een vierde hiervan
beboet, klopt niet. Hij schreef
slechts wat op, het was helemaal
geen slecht gedicht. Die jongen is
in dit geval een slachtoffer geworden
van de daden van zijn oudoom.
En daar kan hij helemaal niets aan
doen. Kinderen hebben helemaal
niets met de oorlog te maken.”
Het Comité 4 en 5 mei kreeg
felle kritiek van het Centrum
Informatie en Documentatie Israël
(CIDI) en Het Nederlands
Auschwitz Comité dreigde zelfs
dan niet meer thuis, maar in een
verpleeg- of verzorgingshuis. Dit
bleek twee weken geleden al uit
een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO). “Er kan
veel worden gedaan om de dementiepatiënten
en hun familie te ondersteunen
en hun leven te verbeteren”,
schrijven de onderzoekers
van de WHO.
Om hierop in te spelen werd de modelwoning
ontwikkeld binnen het
project Technologie Thuis Nu. “Er
gaan natuurlijk geen complete woningen
verkocht worden”, vertelt
Paul Schnabel, directeur van het
Sociaal en Cultureel Planbureau
(SCP), over de doorsnee woning.
“De ideeën die hier gepresenteerd
worden moeten inspireren voor
ontwikkelingen in huis, waardoor
demente ouderen langer zelfstandig
thuis kunnen blijven wonen”.
Naast het persoonlijk welzijn van
Felle kritiek op gedicht voor 4 mei
Nederlands Auschwitz Comite dreigde dodenherdenking te boycotten
de dodenherdenking te boycotten
als het gedicht zou worden voorgelezen.
In een verklaring waarom
het gedicht uiteindelijk toch
is geschrapt schrijft het Comité:
“De Nationale Herdenking is van
té grote waarde en betekenis om
te laten overschaduwen door de
discussie die is ontstaan door het
gedicht van een 15-jarige scholier.
(…) Het comité betreurt het dat een
integer gedicht van een jongere tot
speelbal wordt in een discussie van
ouderen met dementie kan het
zelfstandig thuis wonen ook van
belang zijn gezien de stijgende
zorgkosten en personeelstekorten
in de zorg. Volgens Marco Blom
van Alzheimer Nederland is het
kenbaar maken van de ideeën in
de modelwoning daarom belangrijk.
Zorgverleners en ook verzekeraars
en opleidingsinstituten zullen
worden uitgenodigd voor een
bezoek. Blom vindt ook de verdere
ontwikkeling van de woningen
noodzakelijk. “Er zullen vooral
veel alleenwonende demente
mensen bij komen in de komende
jaren. Zelfstandig wonen geeft de
zorg wat ruimte. In de toekomst
zie ik zelfs een straat van deze woningen
voor me waar de zorg zich
alleen op de achtergrond hoeft te
bevinden.”
volwassenen.”
Dat het heden en verleden vaak
nog tot pijn leiden, bleek in 2011.
Toen een geplande toespraak van
de zoon van een NSB-voorman
Meinoud Rost van Tonningen
tijdens de dodenherdenking in
Culemborg leidde tot veel ophef
onder overlevenden en nabestaanden
van de Tweede Wereldoorlog.
Uiteindelijk heeft hij toen wel gesproken.

Trouw vrijdag 27 april 2011
‘Geluk kun je leren’
Gelukskoffer gaat langs scholen
Maaike Veldman
Op een plein in Utrecht staan
mensen ontroerd te kijken naar
een grote groep basisschoolkinderen
met een roos in de hand. Op
school hebben die lessen in geluk
gevolgd en als onderdeel van de
laatste les geven zij op hun manier
geluk door aan voorbijgangers. Uit
onderzoek is gebleken dat deze lessen
effect hebben; gelukkig zijn is
te leren en dit zorgt voor een positiever
zelfbeeld.
Het lesprogramma van ‘De Gelukskoffer’
heeft een simpele filosofie;
kinderen die vroeg leren over
persoonlijk leiderschap, de kracht
van positief denken en de maakbaarheid
van geluk, hebben meer
zelfvertrouwen en een positiever
Luchtvaartscholen blijven nieuwe
studenten aannemen, terwijl er
geen werk is. Verkeerde en onvolledige
voorlichting maakt dat de
studenten een droombeeld wordt
voorgehouden, dat achteraf niet
kan worden waargemaakt. De
economische onzekerheid, hoge
brandstofprijzen en belastingtoeslagen
leiden ertoe dat veel
afgestudeerde piloten lange tijd
zonder baan zitten. In Nederland
zijn dat er ruim duizend op een
totale groep van 4500 werkenden.
Stuk voor stuk hebben zij ruim
anderhalve ton betaald voor hun
opleiding, in de hoop dit er op den
duur ook weer uit te halen. Dat
geld moet, door een constructie
vanuit school, geleend worden bij
de bank. Gemotiveerde, enthousiaste
studenten gaan deze lening
aan in de veronderstelling dat
ze het geld gemakkelijk kunnen
terugbetalen als ze eenmaal een
baan hebben. Op het moment dat
zij die niet kunnen vinden, zijn ze
niet alleen werkloos, maar slepen
ze ook een schuld achter zich aan
waarvan de rente iedere maand
oploopt. Opgeleide piloten zitten
niet meer achter een stuurknuppel
maar achter een supermarktkassa
om toch nog wat te kunnen
verdienen. “Eeuwig zonde”, vindt
Vilmar Sloos (29). Hij begon in
2004 met zijn opleiding en had
het geluk dat hij daarna meteen
aan de slag kon. Momenteel is hij
copiloot bij Transavia en ziet met
lede ogen aan hoe de situatie voor
toekomstige piloten in de loop der
jaren is verslechterd.
Hij richtte twee jaar geleden
samen met een groep collega’s
de Commissie Junior Vliegers op
en maakt zich hard voor een eerlijke
en volledige voorlichting
van toekomstige studenten. Want
daar ligt volgens hem het grote
probleem. ”Het merendeel van
de studenten heeft nog steeds
het droombeeld van het beroep
en scholen bevestigen dit beeld.
Natuurlijk is het beroep mooi,
maar de omstandigheden zijn
veranderd. Op dit moment duurt
het soms wel drie jaar voordat
je aan de slag kan. Maar dat zeggen
die scholen er natuurlijk niet
bij. Het zijn gewoon bedrijven die
ook commercieel denken.” Het is
logisch dat door de verslechterde
arbeidsmarkt op dit moment minder
studenten voor het beroep zullen
kiezen, vindt Sloos. “Ik snap
het, maar het gevolg is wel dat de
kwaliteit van het onderwijs hard
achteruit gaat. Scholen moeten de
klassen vullen en versoepelen hun
selectiecriteria. Het wordt makkelijker
om de opleiding te doen,
maar daardoor juist ingewikkelder
om een baan te vinden omdat
het lastig concurreren is met ervaren
en kwalitatief betere piloten
die nu al op de arbeidsmarkt
rondlopen.”
Evert van Zwol, voorzitter van
de Vereniging voor Vliegers (VNV),
bevestigt Sloos’ verhaal en wil
toekomstige studenten waarschuwen.
“Realiseer je dat dit probleem
bestaat. Schroom niet om veel vragen
te stellen aan vliegscholen en
kijk goed naar de contracten of
die kloppen met de soms ‘mooie
plaatjes’ die geschetst worden.
Houd rekening met een schuld na
de opleiding van anderhalve ton
of meer in een matige tot slechte
markt. Vraag je daarna nog eens
af of je de opleiding nu wilt gaan
doen of het nog even aankijkt.”
Volgens Evert-Jan Hilgeman, directeur
van Nederlands grootste
nederland
Ruim duizend afgestudeerde piloten werkloos
Charlotte Snel
zelfbeeld. Het programma bestaat
uit zeven lessen met elk een eigen
thema. De lessen worden gegeven
aan de hand van een echte gelukskoffer.
De kinderen mogen hem
beschilderen met wat voor hen geluk
betekent. Daarna vullen ze de
koffer met gedichten, mooie verhalen,
herinneringen en foto’s die
in de lessen aan de orde komen. Zo
groeit het geluk mee in het koffertje.
In de lessen wordt onder andere
aandacht besteed aan positieve
vaardigheden, zoals samenwerken,
communicatie, zelfinzicht en zelfwaardering.
De Gelukskoffer is bedacht
door Clara den Boer, Claudia
Konig en Anke Appel.
Een van de gelukstrainers, Marian
Veldman, heeft meegewerkt
aan het project op een van de
scholen in een achterstandswijk
in Utrecht. “Het is mooi om te zien
dat kinderen, die opgroeien in een
omgeving met veel problemen,
leren dat ze zelf invloed kunnen
uitoefenen op hun eigen geluk.
De kinderen leren anders denken.
Dus niet; wat overkomt mij, maar
hoe ga ik ermee om.”
Het lesprogramma is op effectiviteit
onderzocht door de Universiteit
Leiden. Uit dit onderzoek
blijkt dat de lessen in geluk een positief
effect hebben. Kinderen hebben
na de lessen minder negatieve
emoties zoals angst, verdriet en
boosheid. Daarnaast is de interac-
Opleidingen falen in voolichting van studenten
Groep 7 van de Lukasschool in Utrecht met de werkboekjes voor de
gelukslessen in handen.
tie met andere kinderen verbeterd.
Niet alleen de resultaten van
het onderzoek zijn positief. Ook
de directies van de verschillende
scholen, leerkrachten, ouders en
kinderen zijn enthousiast. “Het
was echt geweldig leuk. De kinderen
zijn ook echt dichter bij elkaar
gekomen. Vooral de laatste les,
het doorgeven van het geluk, was
prachtig. We zijn met de kinderen
naar een plein in de buurt gegaan
met honderd rozen in de hand.
Robbert
Pronk (25),
Stella Aviation
Academy,
Maastricht:
“In oktober
2011 ben ik
afgestudeerd
en ik heb nog geen baan. In totaal
kostte mijn opleiding en alles
daar omheen zo’n 130.000 euro
en dat heb ik moeten lenen. Momenteel
heb ik een bijbaantje om
de maandelijkse rente van mijn
vliegopleidingskosten te kunnen
aflossen en ik hoop binnen maximaal
een half jaar aan de slag te
kunnen, het liefste natuurlijk bij
één van de gerenommeerde maatschappijen,
al besef ik wel dat dat
lastig wordt.”
Het geluk dat zij tijdens de lessen
hadden geleerd in zichzelf te vinden,
mochten zij daar doorgeven
aan mensen op straat. Prachtig
en indrukwekkend om te zien dat
mensen door dit gebaar ontroerd
raakten.”
Momenteel draait het lesprogramma
op een school in Bussum.
Daarnaast is deze week bekend geworden
dat de lessen in geluk op
verschillende internationale scholen
in Qatar een vast deel gaan uit-
Erik Zwart (29),
Nationale Luchtvaartschool
(NLS), Hoofddorp:
“Momenteel zit ik
zonder baan, maar
hoop deze binnen
een jaar wel te hebben.
In 2011 ben ik afgestudeerd.
Ik ben 29, dus ik moet opschieten.
Mijn droom was ooit om bij
Transavia te gaan vliegen, wie
weet gebeurt dat nog eens. Voor
de vliegscholen in Nederland heb
ik weinig geode woorden over. Ze
houden jonge studenten en hun
ouders een dikke vette worst voor
zonder dat ze hun beloftes waar
kunnen maken. Studenten zijn de
pineut als blijkt dat er geen werk
is.”
5
FOTO HESTER GOEDVOLK
maken van het vakkenpakket. Voor
de komende maanden staan er
veel projecten op de agenda. Zo zal
in de zomer ‘de week van geluk’
worden georganiseerd en krijgt de
premier tijdens Prinsjesdag een gelukskoffer.
Volgens Marjoleine Boogers
zijn de gelukslessen veelbelovend.
“Uiteindelijk willen we het lesprogramma
in heel Nederland introduceren
als vast vak op de basisscholen.”
luchtvaartschool Stella Aviation in
Maastricht valt het probleem best
mee. Tenminste, op zijn school.
“Wij begeleiden onze studenten
van a tot z, zodat ze ook daadwerkelijk
aan de slag kunnen. In Nederland
wordt dat inderdaad lastig,
maar in Azië, Zuid-Amerika en
China liggen best wel wat kansen.”
Op de vraag hoe dat zit met de
geboden baangarantie op de site
van Stella blijft het even stil. “Tjsa,
garantie. Dat is een groot woord..”
Gerard Brandenburg
(24), European
Pilot Selection
& Training
(EPST), Maarssen:
“Afgelopen november
ben ik afgestudeerd.
Ik zit vanaf
dat moment zonder baan. Ik heb
wel gesolliciteerd bij German
Wings, waar ik nog twee rondes
moet door komen. Mijn opleiding
kostte in totaal 118.000 euro. Een
lening heb ik niet hoeven afsluiten,
we hebben het zelf gefinancierd.
Mijn droom om bij KLM te
vliegen blijft, maar je moet ook
realistisch zijn. Mijn toekomst is
nog onzeker, net als 99% van alle
andere startende piloten zonder
baan.”

6 europa|wereld
vijf vragen
‘De EU kan zich
nu laten gelden’
De Europese Unie besloot afgelopen
week in Luxemburg geen
sancties te treffen tegen Suriname
vanwege het invoeren van de
omstreden amnestiewet, ondanks
aandringen van Nederland. EUchef
Catherine Ashton zegde zelfs
blijvende betrokkenheid toe aan
het land. Europarlementariër
Hans van Baalen (VVD), in Brussel
belast met de portefeuille buitenlandse
zaken, zegt elke mogelijkheid
aan te grijpen om alsnog tot
maatregelen te komen.
1.
De Europese ministers van
Buitenlandse Zaken lijken
uw oproep in de wind geslagen
te hebben?
“Ik verwachtte in het Europees
Parlement inderdaad een meerderheid
te krijgen zodat de EU
een krachtig signaal richting
Suriname kan afgeven. De unie
kan nu eens echt invloed hebben.
Het lukte de ministers alleen niet
om tot een gemeenschappelijk
standpunt te komen. Dat is teleurstellend.”
2.
Op welke sancties had u
ingezet?
“Voor alle verdachten van de
Decembermoorden wil ik een
reisverbod door het Schengengebied
zien. Ook hun tegoeden
op Europese rekeningen moeten
bevroren worden. Deze mensen
gaan graag in Europa op vakantie.
Zo’n verbod doet ze pijn. Werkt
dat niet, dan kan de EU besluiten
tot handelssancties. Denk aan het
stoppen met de rijstimport, waar
Suriname zwaar van afhankelijk
is. In Suriname bloeit het ecotoerisme
meer dan ooit. Dat hebben
ze te danken aan Europeanen.”
3.
Zou het regime-Bouterse
schrikken van zulke sancties?
“Bouterse schrikt alleen nog maar
van een rechtbank die hem wil
veroordelen. Verder is hij voor
niemand bang. China is zijn bondgenoot,
die alle rijst kan opkopen.
Dan zijn we als EU nergens meer.”
4.
Is de kans groot dat de EU
in de nabije toekomst wel
tot acties overgaat?
“Op het moment dat de krijgsraad
in Suriname afziet van vervolging
van Bouterse is Ashton het gevoeligst
voor verzoeken ban buitenaf,
want dan verwacht men iets van
de internationale gemeenschap.
Dat besluit valt op 11 mei. Maar
de situatie in Suriname is gezakt
op de Europese agenda, vooral
door de crisis.”
5.
Laat u het hier bij zitten?
“Absoluut niet. Net als Bouterse
heb ik een lange adem. Ik
zet een aanbevelingsprocedure
bij het EP in gang. Daar gaan drie
maanden overheen. Mensen in de
voormalige kolonie verdienen een
veilige leefomgeving.”
Dennis Boxhoorn
Verleden Sami nog altijd taboe
Nederlands-Zweedse fotograaf Michiel Brouwer onderzocht verleden van zwerfvolk
Beenderen van Sami in de kelder van de Universiteit van Stockholm.
INTERVIEW
Martijn Nobel
De Nederlands-Zweedse fotograaf
Michiel Brouwer (1985) las in een
artikel in een Zweedse krant over
Sami die het skelet van hun oma
en opa terugeisten uit een archief.
“Dat vond ik zo’n vreemd bericht”,
zegt Brouwer in zijn atelier in Breda,
“dat ik daar meer te weten over
wilde komen.” Het resulteerde in
een grootschalig fotografisch onderzoek
met de titel Lapponensis
- The influence of the Swedisch race biology,
dat gaat over de invloed van
de Zweedse rasbiologie op de Sami
in Noord-Europa.
Doordat er nooit beelden bij
het onderwerp van de Zweedse-
Rasbiologie zijn gemaakt, leeft
het nauwelijks in Zweden, volgens
Brouwer. “En hier in Nederland al
helemaal niet. Tot op de dag van
vandaag ontkent noch erkent de
Zweedse regering wat de Sami
is aangedaan, terwijl er genoeg
bewijs voor is. Mijn doel is dat er
beeld komt bij het verhaal van de
geschiedenis van de Sami, zodat
het publiek beseft hoe erg het is
wat er in het verleden is gebeurd.”
Bijna vier jaar deed de in Alkmaar
geboren Brouwer research
naar de Sami en hun geschiedenis.
Hij begon het project aan het
einde van zijn fotografiestudie
aan de kunstacademie AKV|St.
Joost in Breda. “Zweden was het
eerste land ter wereld met een
Rasbiologisch Instituut dat on-
derzoek deed naar de verschillen
tussen rassen. Ver voor de Tweede
Wereldoorlog en nog eerder dan
bijvoorbeeld Nazi-Duitsland. In
Nederland zien wij Zweden als een
voorbeeldstaat vanwege de sociaal-democratische
politiek, maar
het land heeft ook een negatieve
kant die nogal onderbelicht is.”
Zweden was geen onbekende plek
voor Brouwer. Zijn ouders, die er
nog altijd wonen, namen hem er
mee naar toe toen hij drie jaar oud
was. In 2005 verhuisde hij terug
naar Nederland om te studeren.
“Voor mijn afstudeerproject heb ik
een aantal maanden door Zweden
gereisd. Om mensen te ontmoeten
en onderzoek te doen in archieven.
Daarnaast wilde ik plekken
fotograferen waarvan de overheid
eigenlijk niet wilde dat ik er zou
komen.”
Decennia lang nam de Zweedse
overheid maatregelen met als
doel om het Sami-ras te scheiden
van het Arische Zweedse ras, legt
Brouwer uit. Zo werden Sami
mannen gecastreerd, gezinnen
verplicht om te verhuizen en graven
geplunderd om onderzoek
te doen naar hun beenderen. “Ik
heb beelden bij hun geschiedenis
gezocht, zodat bij een breder publiek
bekend wordt dat de Sami
lange tijd als tweederangs mensen
werden gezien. Bovendien gebeurde
dit allemaal met behulp
van de wetenschap en waren het
directe overheidsbesluiten, genomen
door sociaal-democratische
regering. Het stopte pas in 1958,
toen het Rasbiologisch Instituut
in Uppsala, nabij Stockholm haar
deuren sloot.”
Een voorbeeld van een plek waar
Brouwer eigenlijk niet mocht komen,
was de kelder van de universiteit
van Stockholm waar lange
tijd de beenderen lagen van tientallen
overleden Sami mannen en
vrouwen. “De eerste keer dat ik
daar was, zei ik dat ik studeerde en
even wilde rondneuzen. ‘Toevallig’
had ik een camera in mijn tas. Later
hielp een contactpersoon mij
om daar binnen te komen. In die
kelders lagen tot kort geleden de
beenderen van Sami die de opa of
oma zijn geweest van mensen die
nu nog leven. Veel van die beenderen
zijn aan het begin van de twintigste
eeuw door de rasbiologen
geplunderd van begraafplaatsen.
Nu zijn er Sami die deze beenderen
terugeisen zodat hun voorouders
alsnog een respectvolle begrafenis
kunnen krijgen.
Doordat ik een soort van boersnoordelijk
dialect spreek, maakte
ik tijdens mijn reis door Zweden
gemakkelijk contact met de lokale
bevolking. Dat ik in mijn eentje
in een oude Mercedesbus uit ’73
reisde, hielp ook. Vaak bleef ik
langere tijd op één plek. Een keer
bracht ik een week door bij hetzelfde
gezin.” Dat Brouwer net als
de Sami ook twee identiteiten met
zich meedraagt zorgde er volgens
hem voor dat mensen hem al snel
vertrouwden. “Ik heb mij lang afgevraagd
of ik Nederlander ben of
een Zweed. Daardoor kon ik denk
ik ook iets makkelijker doorvra-
vrijdag 27 april 2012 Trouw
FOTO MICHIEL BROUWER
gen tijdens gesprekken met Sami.
Ze wisten dat ik net als hen ook in
twee culturen leef.”
Brouwer wil deze zomer een fotoboek
uitbrengen met de resultaten
van zijn onderzoek. Het idee
is dat het boek kan worden uitgebreid
op het moment dat er weer
nieuwe ontwikkelingen zijn, legt
hij uit. “De Zweedse staat neemt
nog steeds geen grootschalige
maatregelen om nu eens hélemaal
uit te pluizen wat er precies is gebeurd
in het verleden. Gooi die
kelders open, bijvoorbeeld. Speel
open kaart. Dat gebeurt niet. Het
is een soort van droom van mij dat
er een eindhoofdstuk in het boek
komt dat gaat over het officiële
besluit dat alle schedels en skeletten
worden teruggegeven aan de
Sami. Er liggen nog zo veel beenderen
zonder graf te wachten. Het
lijkt mij bijvoorbeeld prachtig om
een begrafenisstoet te fotograferen
van een Sami familie die één
van haar voorvaderen gaat herbegraven.
Voorlopig zit dat er helaas
niet in, ben ik bang.”
Voor meer informatie over het
fotoproject van Michiel Brouwer,
kijk op zijn website www.
lapponensis.com. Via http://voordekunst.nl/vdk/project/view/372lapponensis
kun je het project
financieel steunen als donateur
en daarmee tevens het fotoboek
reserveren.

Trouw vrijdag 27 april 2012
Littekens blijven zichtbaar ondanks veroordeling Taylor
De toekomst is het grootste probleem in Sierra Leone
ANALYSE
Dennis Boxhoorn
Hij mag dan gisteren in Den Haag
schuldig bevonden zijn aan oorlogsmisdaden
tijdens de bloedige
strijd die Sierra Leone in de jaren
negentig teisterde en waarbij
50.000 mensen het leven lieten,
Charles Taylor heeft het West-
Afrikaanse land jaren geleden al
blijvend verminkt. Zijn straf, die
de oud-president van Liberia mag
uitzitten in Groot-Brittannië, zal
slechts fungeren als minieme
pleister op de wonde en niet meer
dan dat. Hoe hard de bevolking
van Sierra Leone ook proberen zal
de verschrikkingen uit het verleden
te vergeten, de littekens blijven
onherroepelijk nog decennia
zichtbaar.
Een groot deel van de Sierra Leoners
zal gejuicht hebben in de
hoofdstad Freetown bij het horen
Nog dagelijks protesten in Tunesië
‘Het is een illusie te verwachten dat er in een jaar tijd van alles verandert’
Martijn Nobel
Het is deze week zestien maanden
geleden dat de Jasmijnrevolutie
van start ging in Tunesië. Het was
het eerste land in het Midden-Oosten
waar een machtsomwenteling
plaatsvond. De zelfverbranding
van Mohammed Bouazizi op 17
december 2010 was het startschot
van wat al snel de ‘Arabische Lente’
is gaan heten.
“Ondanks de politieke veranderingen
in Tunesië en de eerste vrije
verkiezingen in oktober vorig jaar
vinden er nog dagelijks protesten
plaatst”, zegt Anita Witlox. De landenmedewerker
Tunesië van Amnesty
International was voor het
laatst in maar 2011 in het Noord-
Afrikaanse land. “Toen waren de
felste demonstraties net geweest.
Ben Ali was afgezet en er was een
interim-regering aangetreden.”
Al in januari 2011 heeft Amnesty
een tienpuntenplan opgezet
van de Human Rights Agenda For
Changes en die onder de aandacht
gebracht bij alle politieke partijen,
aldus Witlox. “De Grondwetgevende
Raad is daar aan de slag meegegaan
en bij de volgende verkiezingen,
die in januari 2013 gepland
staan, worden ze hopelijk de basis
van de nieuwe grondwet.”
Dat in Tunesië nog steeds dagelijks
gedemonstreerd wordt,
ondervonden studenten van studievereniging
Alcmeon van de
Universiteit Utrecht toen ze vorige
week een bezoek brachten aan het
land. Anne Boertien (18), één van
hen, sprak met een 20-jarige jongen
die aanwezig was geweest bij
een demonstratie op 9 april. “Het
protest begon geweldloos, vertelde
hij. Ze hadden spandoeken en
schreeuwden leuzen. Uiteindelijk
van het verdict. Gerechtigheid
is in dit geval een ruim begrip.
Want hoe maakt de straf van één
man de duizenden verminkingen,
verkrachtingen en moorden ooit
goed? Sommigen hopen dat Taylor
tot ver voorbij zijn dood achter
de tralies verdwijnt, voor anderen
ligt het accent onverminderd op
hulp. In de nabije toekomst zal dat
laatste aantal alleen nog maar verder
toenemen.
Op een bevolking van bijna zes
miljoen lopen naar schatting zesduizend
mensen rond met geamputeerde
ledematen. De daders?
Hoofdzakelijk kinderen (22.000),
die normaliter hun hele leven nog
voor zich hebben. Rebellen van de
Revolutionary United Front (RUF)
drogeerden ze en dwongen ze met
wapens, geleverd door de toenmalige
president van Liberia Charles
Taylor, hun eigen ouders te vermoorden.
In ruil voor messen en
zijn de demonstranten door de politie
hardhandig uit elkaar gedreven
en moest hij een nacht in een
cel doorbrengen. Ik kon de blauwe
plekken op zijn arm zien zitten.”
Later hoorde Boertien dat er ook
twee doden waren gevallen. Witlox
bevestigt dat bericht. Toch zijn
er volgens haar ook verbeteringen
te melden. “Bijna alle politieke
gevangenen zijn inmiddels vrij-
De grondwetgevende vergadering
van Tunesië moet het
opstellen van de nieuwe grondwet
gebruiken om herhaling
van wijdverbreide misstanden
onder het regime van voormalig
president Zine El Abidine Ben
Ali te voorkomen. Dat meldt
Amnesty International in haar
persbericht van 12 april naar
geweren kreeg Taylor bloeddiamanten,
zo oordeelde het Speciaal
Hof voor Sierra Leone (SCSL), opgericht
in 2000 in samenwerking
met de Verenigde Naties. Belangrijk
bewijs vond het Hof in een
verklaring van supermodel Naomi
Campbell. Zij kreeg in 1997 een
enorme diamant van de man die
momenteel een jarenlange gevangenisstraf
boven het hoofd hangt.
Sierra Leone stevent nog af op
het grootste probleem: de toekomst.
Want zij die fysieke verminking
ontliepen, ontkwamen
niet aan de geestelijke kwellingen.
Hoe hard ze ook proberen alles
te vergeten, in hun nachtmerries
zullen de gewapende rebellen van
de RUF keer op keer opduiken.
Niemand die deze trauma’s van
buitenaf zal herkennen. En al was
dat al het geval, geld voor hulpverlening
is er niet in een land waar
meer dan tachtig procent van de
Prikkeldraad in de straten van Tunis. FOTO NIELS BAKKEREN
gelaten. Verder zijn de doodvonnissen
omgezet in levenslange
gevangenisstraffen. Amnesty Tunesië
voert nu actie voor de totale
afschaffing van de doodstraf.” Witlox
benadrukt dat Tunesië “een
prachtig land” is. “Als ik vakantie
zou hebben, dan zou ik er morgen
weer heen gaan. Dat is hard nodig.
De afgelopen twee jaar waren er
weinig toeristen terwijl juist het
Mensenrechten moeten centraal staan in de
nieuwe grondwet van Tunesië
aanleiding van de protesten
begin deze maand. De grondwet
moet gebaseerd zijn op mensenrechten
en de rechtsstaat. De
blijvende inperkingen van de
vrijheid van meningsuiting en
het recente politiegeweld tegen
vreedzame demonstranten, laten
zien dat dit dringend nodig is,
aldus het persbericht.
bevolking amper kan voorzien in
de primaire levensbehoeften. Nergens
is de armoede zo groot als in
Sierra Leone. Ook nu de huidige
regering onder leiding van Ernest
Bai Koroma pretendeert via een
democratisch systeem zijn nog altijd
bloedende natie op te bouwen.
De belangrijkste inkomstenbron,
de ruwe edelstenen uit de rivier
Sewa, kan wrang genoeg maar op
één manier worden vervaardigd:
met de hand.
Men juichte in Freetown gisteren
om niets, hield zichzelf voor
de gek met gevoelens van opluchting.
Amnesty International sprak
over een duidelijke boodschap
naar andere oorlogsmisdadigers,
waar ook ter wereld. Niemand
staat boven de wet, maakte de
organisatie wereldkundig. Maar
Sierra Leone zal nog jaren nabloeden,
waar Charles Taylor zich ook
zal ophouden.
toerisme belangrijk is voor Tunesische
economie.”
Ondanks dat Zine Al Abidine
Ben Ali, de voormalige president,
nu al ruim een jaar van het politieke
speelveld is verdwenen, is
het een illusie om te verwachten
dat er binnen één jaar tijd van alles
verandert, vindt Witlox. “De
persvrijheid is wel al aardig verbeterd.
Zo moesten onafhankelijke
radiostadions voorheen vanuit het
buitenland uitzenden, nu zitten
ze in Tunesië zelf. Ook zijn er nu
veel meer websites waarop kritiek
te lezen is op de machthebbers.”
Wat de 22-jarige student Joost
Haarsma opviel tijdens zijn reis,
was de verdeeldheid onder de
studenten die hij heeft ontmoet.
“In het begin waren ze echt een
eenheid, tegen de politie en regering.
Nu heb je twee kampen: de
islamisten, die de nieuwe regering
een kans willen geven, en de communisten
en seculieren, die nog
altijd de straat op gaan omdat ze
niet tevreden zijn met de doorgevoerde
veranderingen. Tunesië is
relatief rustig vergeleken met andere
landen in het Midden-Oosten,
maar de mensen blijven strijdvaardig.
Dat is mij wel duidelijk geworden.”
Donna de Maat (19), tweedejaars
student psychologie, dacht voordat
ze Tunesië had bezocht dat de
revolutie wel zo’n beetje voorbij
was. “Als je er dan zelf bent merk
je dat dat helemaal niet het geval
is. Op het eind van onze reis kregen
we van de studentenvakbond
die we hadden bezocht een vlag
aangeboden. Op die vlag stonden
meer dan vijftig namen van studenten
die vorig jaar waren omgekomen
tijdens de protesten en
ook een tekst met de zin ‘Op dat
we niet vergeten’.”
europa|wereld
7
Hof voor Sierra Leone acht
Charles Taylor schuldig
Het Speciale Hof voor Sierra Leone
acht oud-president schuldig
aan de aanklachten moord,
verkrachting, wreedheden, het
houden van seksslaven en het
ronselen van kindsoldaten. Op
30 mei wordt bekend welke straf
hij krijgt. Het hof deed gisteren
uitspraak in de zaak tegen Taylor
voor zijn rol in de burgeroorlog in
de jaren negentig in Sierra Leone,
het buurland van Liberia. De rechters
van het hof stelden vast dat
Taylor op de hoogte was van alle
gruwelen bij de burgeroorlog in
zijn buurland Sierra Leone, maar
dat hij niet het feitelijke commando
had. (ANP)
Griekse verkiezingen met
32 partijen
Aan de verkiezingen op 6 mei
in Griekenland doen 32 partijen
mee. Dat heeft het hooggerechtshof
in Athene donderdag besloten.
Daarmee breekt het land
met de traditie dat de verkiezingen
gedomineerd worden door
twee partijen, de socialistische
PASOK en de conservatieve Nieuwe
Democratie. De twee grote
machtsblokken hebben achterban
verloren aan kleinere groeperingen
die de afgelopen periode
opkwamen. Die profiteerden van
de onvrede onder de bevolking
over het strenge overheidsbeleid.
(ANP)
Vrouwen in Egypte tegen
mogelijke ‘sekswet’
De Nationale Raad voor Vrouwen
in Egypte is woedend over een
wetsvoorstel dat mannen toestaat
om seks te hebben met hun overleden
vrouw, tot zes uur na haar
dood. De indiener heeft zich mogelijk
laten inspireren door een
Marokkaanse moslimgeestelijke.
Die zei vorig jaar dat ‘afscheidsseks’
is toegestaan. Dit geldt ook
voor de vrouw van een overleden
man. De Raad heeft het parlement
opgeroepen de wet niet
aan te nemen. De kans dat dat
gebeurt, wordt overigens klein geacht.
(ANP)
Nationalisatie YPF een
stap dichterbij
De Argentijnse Senaat is akkoord
met de nationalisatie van oliemaatschappij
YPF. Het omstreden
besluit van president Kirchner
werd bijna unaniem aangenomen.
Het plan moet nu alleen nog door
het Huis van Afgevaardigden. Ook
daar kan de president op een meerderheid
rekenen. Kirchner wil een
meerderheidsbelang van de staat
in YPF. De grootaandeelhouder,
het Spaanse Repsol, inversteert volgens
haar te weinig in YPF. Daardoor
moet Argentinië steeds meer
olie en gas invoeren, zegt de president.
De Spaanse regering heeft
gedreigd met een handelsoorlog
en weet zich daarin gesteund door
EU-commissaris Reding. (ANP)

8 Economie
Schrijver wordt uitgever
Tobias Pieffers
Volgens cijfers van Stichting
Marktonderzoek Boekenvak nam
het aantal verkochte boeken in
2011 voor het derde jaar op rij af.
Boekhandels stellen zich daardoor
risicomijdend op en richten zich
op bewezen titels. Wat betekent
dit voor Nederlandse schrijvers?
Het is voor veel schrijvers het
hoogste ideaal, merkt schrijfcoach
en redacteur Marja Duin. Een eigen
boek op de planken van de grote
boekhandels, liefst voorzien van
het logo van een gerenommeerd
uitgeverij. Volgens Rienk Tychon,
adjunct uitgever bij Uitgeverij Meulenhoff,
is de kans daarop afgenomen.
Zowel uitgeverijen als boekhandels
kampen met teruglopende
omzetten en verliezen. “Boekhandels
zetten daarom in op zekerheid”,
zegt Tychon. “De invloed
van de bestseller op de totale omzet
neemt toe en voor debutanten
verminderen de kansen om door te
breken drastisch. Er zal meer geld
naar de extra promotie van bestsellers
gaan, er wordt bezuinigd op
risicovolle investeringen als nieuwkomers.”
Trouw schatte in 2007 op grond
van een representatief onderzoek
dat Nederland zo’n één miljoen
schrijvers rijk is. Een derde van
hen zou de ambitie hebben om officieel
te debuteren.
Geruchten binnen de schrijverswereld
dat uitgeverijen nu in grotere
mate Nederlands werk gaan
uitgeven omdat aan buitenlandse
manuscripten hogere voorschotten
en vertalingskosten zijn verbonden,
bestempelt Tychon als
niet waar. “Voordeel van buitenlands
werk is dat het manuscript
klaar is en het succes is bewezen.
Het voorschot dat een uitgeverij
aan zo’n auteur betaalt is relatief
laag. De kosten voor het werk van
redacteuren en het begeleiden van
schrijvers zijn veel hoger.”
Tijmen de Groen
Nederland betaalt al maanden
steeds meer rente op de staatsschuld.
Als het minder goed gaat in
Nederland wordt deze rente hoger,
maar wat is deze rente? Trouw licht
het antwoord op vijf vragen toe.
1) Hoeveel schuld heeft
Nederland waar uitstaan?
Bijna alle landen op de wereld,
waaronder Nederland, hebben een
staatsschuld. Het hebben ervan is
niet dramatisch, een land kan praktisch
niet failliet. In totaal heeft de
Nederlandse overheid voor 324 miljard
euro aan schulden uitstaan.
Het grootste gedeelte bij andere
landen, verzekeraars en pensioenfondsen.
Volgens Duin hebben uitgeverijen
altijd kritisch gekeken naar
wat ze acquireren. “Het is altijd zo
geweest dat 99,5 procent van de
ongevraagd ingezonden manuscripten
ongeschikt werd bevonden.
Voor die groep worden de mogelijkheden
voor het zelfstandig
uitgeven juist steeds groter. Daarbij
kan elke schrijver via sociale
media tegenwoordig gemakkelijk
zijn achterban bereiken en bieden
e-books en Printing on Demanduitgeverijen
nieuwe oplossingen.”
Sinds 2009, het jaar dat de afzet
begon te dalen, zijn er 433 nieuwe
uitgeverijen op de mark gekomen.
Maar exacte aantallen zijn niet
bekend, de KVB meldt dat dit getal
ook zelfstandige uitgevers en
eenmalige uitgaven bevat. Schrijver
Milan van Opmeer is zo’n zelfstandige
uitgever. “Tot ik ontdekt
word door een grote uitgeverij publiceer
ik mijn boeken via een eigen,
kleinschalige eenmanszaak.
De boeken breng ik onder bij het
Centraal Boekhuis. Via hen kan ik
de boeken een ISBN nummer geven
en ze etaleren voor zo’n 1800
boekhandelaren.” Aan het stallen
van een titel zijn wel kosten verbonden.
“Het kost mij 28 euro per
maand, maar dat is afhankelijk
van je wensen.”
2) Wat maakt het uit als de rente
op deze schuld wat hoger wordt?
De rente op deze schuld verandert
doorlopend, normaal gesproken
gaat dit over tienden van procenten.
Op dit moment betaalt de
Nederlandse overheid ongeveer
2,41% over nieuwe leningen. Dat
is niet heel veel, maar dit percentage
loopt al maanden gestaag op.
Als dit percentage heel laag is, is
dat een goed teken, bij een laag
rentepercentage vertrouwen de
instellingen, bij wie het land geld
leent, namelijk dat dit vanzelf terugkomt.
De Nederlandse rente
loopt langzaam op. Dit is een teken
dat er steeds minder vertrouwen is
in de Nederlandse staat. Nu is dit
percentage nog steeds niet hoog,
voor de overheid is het belangrijk
om het niet te laten stijgen.
FOTO KATELYN FAY, FLICKR
Aan een kleine investering ontkom
je volgens schrijfster Marelle
Boersma niet. “Schrijven is een
hobby, die kost nu eenmaal geld.”
Ze schrijft parttime en heeft zeven
titels op haar naam. “Ik ben
nu bezig met het ontwikkelen van
workshops en lezingen. Zo spreid
ik mijn inkomstenbronnen.
In gevaren schuilen ook nieuwe
kansen. Nu uitgeverijen kritischer
worden, kunnen ervaren schrijvers
de nieuwkomers begeleiden.”
Ook Willem Bisseling, literair
agent bij Sebes en Van Gelderen,
ziet de toekomst van schrijvers
niet pessimistisch tegemoet. “De
geluiden die Meulenhoff afgeeft
kloppen, maar niet voor alle uitgeverijen.
Uitgeverij De Geus en
House of Books bijvoorbeeld, zijn
juist wel op zoek naar Nederlandse
debutanten en beide uitgeverijen
doen het financieel gezien nog
goed.
Wel moeten uitgeverijen zoeken
naar nieuwe manieren om hun
boek te verkopen. Bijvoorbeeld
door het werk op andere plekken
aan te bieden.” Sebes en Van
Gelderen speurt boekenbeurzen
en blogs af op zoek naar nieuwe
schrijvers. “Iedereen wil een nieuwe
Libris prijswinnaar.”
3) Waarom wordt er telkens
een vergelijking gemaakt met
Duitsland?
Internationaal geldt Duitsland als
het veiligste land, de Duitse Pünktlichkeit
heeft ervoor gezorgd dat
geld investeren in Duitsland een
veilige investering is. Tot enkele
maanden geleden was het verschil
in rente tussen Nederland en Duitsland
heel klein, een goed teken
voor Nederland. Deze rentepercentages
zijn de afgelopen maanden
langzaam opgelopen, oorzaak hiervan
is de krediet crisis die overal
in doorwerkt. Bij deze stijging is
de Nederlandse rente echter meer
opgelopen dan de Duitse en dat is
dan weer een slecht teken. Op dit
moment is dat verschil ongeveer
0,7%, het grootste verschil ooit tussen
Nederland en Duitsland.
Tijmen de Groen
De kracht van
lokale radio
Buma Stemra zorgt voor ‘een
vergoeding voor mensen wiens
muziek wordt gedraaid’. Als
najager van kleine criminelen die
muziek spelen zonder hierover
de benodigde royalty’s te betalen
zijn ze dan ook jaren actief.
Zo ook gisteren, als najager van
de rechten van de o-zo zielige
muzikant had de verzamelaar van
auteursrechten een nieuwe slag
geslagen. De internetradio HKZ
heeft geen vergunning voor het
maken van internetradio en zou
per jaar 2.300 euro moeten betalen
om door te gaan. Klein detail
aan de zaak is dat deze zender
een initiatief is van vijf jongens,
allen tussen de 10 en 12 jaar oud.
De jongens willen gewoon wat
radio maken.
Een bezoekje aan de website
van de Robin Hood van de muziek
industrie leert dat deze organisatie
als doel heeft om creativiteit te
bevorderen, door ervoor te zorgen
dat iedereen die muziek maakt
geld krijgt als deze verzameling
van deuntjes ook daadwerkelijk
afgespeeld wordt. Een doel waar,
volgens mij, niets mis mee is.
Dat een Buma Stemra achter
een instelling als ThePirateBay.
org aangaat, die zich op grote
schaal bezig houdt met het gratis
verspreiden van auteursrechtelijk
beschermd materiaal kan ik mij
dan ook prima voorstellen.
Juist de creativiteit van deze
jonge radiomakers wordt de nek
omgedraaid door de betutteling
Hoe dichter Nederland bij Duitsland
blijft zitten, hoe meer vertrouwen
er is in Nederland.
4) Wat hebben de
kredietbeoordelaars te maken
met de rente?
Er zijn wereldwijd verschillende
kredietbeoordelaars, die kijken
naar landen en bedrijven en inschatten
hoe stabiel deze zijn. Nederland
heeft al jaren de hoogste
veiligheidsnorm, de zogeheten
‘AAA’-rating. Door de oplopende
rente en politieke instabiliteit
komt deze score echter in het geding,
er zal dan ook waarschijnlijk
binnenkort een afwaardering
komen naar AA+. Dit is nog steeds
een hoge score, maar geen goede
ontwikkeling. Dat een dergelijke
verandering er aankomt is meestal
vrijdag 27 april 2012 Trouw
Wat als rente op staatsschuld stijgt
De Nederlandse overheid heeft voor 324 miljard euro aan schulden uitstaan
van de Nederlandse bureaucratie.
Vraag het één van de vele bekende
radio dj’s van het moment, waar
heb je voor het allereerst radiogemaakt?
Bijna allen hebben
vroeger ooit eens een eigen radiozendertje
gehad, waar op een
goede dag meer tien mensen naar
luisterden. De dag dat de Paul
McCartney’s van deze wereld het
financieel zo krap hebben dat ze
dit geld nodig hebben zie ik niet
snel verschijnen. En natuurlijk
gaat dit niet alleen over de aller-
aller grootsten in de muziekindustrie
die het geld toch wel hebben,
het gaat over de bandjes die het
geld hard nodig hebben om aan
het einde van de maand nog een
brood te kunnen kopen. Juist
die bandjes die weinig gedraaid
worden, krijgen van Buma Stemra
ook nog eens minder dan dat ze
behoren te krijgen. De organisatie
betaald namelijk voornamelijk
uit aan de grote der aarden. En
ik hoop dat die bij het initiatief
van deze vijf jongens alleen maar
gelukkig toekijken en aanbieden
om een keer langs te komen. Voor
gratis en niets, want ook dat is
wel eens leuk.
Voor radio HKZ zit er misschien
toch nog een toekomst
in hun radiozender. Radio 3FM
DJ Giel Beelen heeft zich over de
zender ontfermt en gaat binnenkort
met de jonge friezen radio
maken. Vraag is alleen wie dan
de muziekrechten moet gaan
betalen.
van tevoren al bekend,
de kredietbeoordelaars lopen
altijd achter de markten aan en
zeggen dus eigenlijk niets nieuws.
Als een land uiteindelijk afgewaardeerd
wordt zorgt dat toch voor een
schokgolf. Toen België bijvoorbeeld
vorig jaar een waarschuwing kreeg
dat zo’n afwaardering eraan kwam
zorgde dat ervoor dat de kabinetsvorming
in een stroomversnelling
kwam.
5) Hoe nu verder?
Op basis van het voorlopige akkoord
is te zien dat de 3% grens van
de Europese Unie wordt gehaald,
waarmee er waarschijnlijk rust
komt op de markten. Zolang er
deze rust blijft zullen de rentepercentages
laag blijven en in de buurt
van het stabiele Duitse niveau.

Trouw vrijdag 27 april 2012 Economie 9
Bezuinigingsakkoord zet punt
achter groei verhuurpraktijken
Maruschka van Soest
Het mes gaat flink in de hypotheekrenteaftrek.
Mensen die een
nieuwe hypotheek afsluiten, moeten
deze binnen 30 jaar aflossen.
Daarnaast wordt de overdrachtsbelasting
volgend jaar zo goed als
zeker blijvend verlaagd van zes
naar twee procent.
Tot het zover is blijft het aantal
huizen in de verhuur stijgen.
Dit maakte het grootste platform
voor huurwoningen in Nederland,
Pararius.nl donderdag bekend.
Volgens Jasper de Groot,
algemeen directeur van Pararius,
is er in het eerste kwartaal van
dit jaar een duidelijke toename te
zien in de goedkopere segmenten.
“Uit ervaring is gebleken dat het
vaak gaat om mensen tussen de
30 en 40 jaar die met hun kinderen
letterlijk het huis uit groeien.
Ze gaan op zoek naar een groter
huis, vinden die en betalen vervolgens
maandenlang een dubbele
hypotheek. Dit in combinatie
met de grote onzekerheid op de
huizenmarkt gaat zijn tol eisen.
Om de kosten te dekken gaan ze
op zoek naar capabele huurders.”
De Groot denkt dat deze trend
langzaam zal stagneren. “Deze
tendens bevindt zich nu op een
hoogtepunt. Er staan op dit moment
275.000 woningen te koop
in Nederland. Ik schat dat meer
dan de helft daarvan met dub-
Werknemer wordt steeds vaker
zelfstandige zonder personeel
Aantal zzp’ers in Nederland stijgt structureel
Door Stijn Tielemans
De eenmanszaak verovert de
markt. Van alle nieuw opgerichte
bedrijven was ruim tweederde een
eenmanszaak, zo blijkt uit cijfers
van het Centraal Bureau voor Statistiek
(CBS). Vijf jaar eerder lag
dat aantal zeker tien procent lager.
Ook de Utrechtse ondernemer Joeri
Dosse startte vorig jaar een eigen
onderneming. “Een eenmanszaak
geeft maar weinig administratieve
rompslomp.”
Leo Kits, bestuurslid van Stichting
ZZP Nederland, ziet het aantal
zzp’ers al langer stijgen. “De trend
van het groeiend aantal eenmanszaken
is al geruime tijd zichtbaar,”
vertelt Kits. “Mensen die bijvoorbeeld
al dertig jaar voor dezelfde
werkgever werken kennen het
klappen van de zweep. Ze willen
dan voor zichzelf gaan beginnen.
Een eenmanszaak is dan veruit
de simpelste rechtsvorm.” “Sinds
2008 werken grote bedrijven het
liefst met flexibele mensen,”
vervolgt Kits. “De bedrijven geven
bele lasten zit. Exacte cijfers
hiervan heb ik niet voorhanden,
omdat er geen gegevens zijn van
huizen die zowel in de verkoop
staan als verhuurd worden. Dit
aantal zal niet verder toenemen.
Immers, als de overdrachtsbelasting
omlaag gaat, zullen mensen
eerder een huis kopen, waardoor
de huurconstructie vervalt.” Jayant
Kaulesar Sukul en Paulien
Boomsma kwamen in maart van
dit jaar in financieel noodweer
terecht toen zij de lasten van hun
huis in Utrecht en nieuwe huis
in Maarssen niet meer konden
betalen. Sukul: “Na veel wikken
en wegen hebben we uiteindelijk
besloten het huis in de verhuur
te zetten. De afweging was lastig,
omdat het maar de vraag is of on-
een deel van hun personeel een
bonus mee, en vervolgens kunnen
ze zelfstandig aan de slag voor
het bedrijf. De klussen zijn er in
sommige gevallen nog wel, maar
niet voor een werknemer in vaste
dienst.”
Peter Hein van Mulligen, woordvoerder
economie en arbeidsmarkt
van het CBS, herkent het beeld dat
Kits schetst. Hij ziet een structurele
stijging van het aantal zelfstandigen
in Nederland.
“Vanaf 1996 neemt het aantal
zzp’ers bijna elk jaar toe. Het is
goed mogelijk dat met het uitbreken
van de crisis meer mensen
voor zichzelf zijn begonnen omdat
ze hun baan verloren of dreigden
te verliezen. De toename vond echter
ook al eerder plaats.”
Joeri Dosse raakte vorig jaar oktober
zijn baan kwijt als afdelingsmanager
bij een groot uitzendbureau.
Hij besloot daarop iets heel
anders te gaan doen. “Ik wilde iets
doen met mijn interesse in auto’s.
De autobranche heeft het door de
FOTO ANP
bekende mensen je huis heel houden
en of je met een betrouwbare
partij in zee gaat. Daarnaast moet
het huis netjes zijn als er kijkers
komen. We kunnen het ons niet
veroorloven om potentiele kopers
mis te lopen, omdat de huurders
er een puinzooi van maken. ”
Uiteindelijk kwam het stel via de
studentenvereniging van Paulien
(Boomsma red.) in contact met
drie net-werkenden twintigers.
“We twijfelden aan de financiële
middelen van studenten, vandaar
dat we specifiek op zoek waren
naar werkenden. Bovendien zijn
studenten niet altijd even netjes
en kunnen ze voor overlast in de
buurt zorgen. Bij deze meiden
hadden we direct een goed gevoel.
Zij hebben de tijd van ‘elke dag
crisis erg zwaar, maar ik wist dat er
op een bepaalde manier toch winst
uit de branche te halen moest
zijn.” Dosse besloot daarop om belastingtechnisch
interessante auto’s
te gaan importeren uit Japan.
De ondernemer uit Utrecht richtte
voor zijn nieuwe bezigheid de eenmanszaak
‘Dikke Big Exclusive Automobiles’
op. “Een eenmanszaak
heeft voor mij als voordeel dat
ik maar weinig administratieve
rompslomp heb. Ik hoef voor mijzelf
alleen maar een kort overzicht
van kosten en opbrengsten bij te
houden.
Bovendien kost het maar twintig
euro om een eenmanszaak bij de
Kamer van Koophandel te registreren.
Voor een BV bijvoorbeeld heb
je minimaal twintig duizend euro
nodig. De meeste zzp’ers hebben
dat bedrag niet.”
Het aantal zpp’ers groeit extra
sterk in de zakelijke dienstverlening
(bijvoorbeeld de IT en adviesbureau’s),
informatie en de communicatie.
een feestje’ wel gehad en focussen
zich op hun carrière.”
Simone Smeijer (25) trok begin
april met twee vriendinnen in het
huis van Sukul en Boomsma. “Dit
is voor mij de ideale tussenoplossing.
Ik ben het studentenhuis
ontgroeid en de stap om te gaan
samenwonen komt net iets te
vroeg.” Bijna liepen de onderhandelingen
tussen beide partijen
stuk. Smeijer: “Voor de verkopers
is het een goede manier om hun
dubbele lasten te dekken, maar
dat mag geen excuus zijn om de
huurprijzen de pan uit te laten
rijzen. In eerste instantie lag de
huursom veel te hoog. Het is natuurlijk
wel de bedoeling dat deze
constructie voor beide partijen
Winkels staan leeg
door aankopen in
internetwinkels
Verdwijnt de winkel door groeiend
aantal aankopen via internet?
Stijn Tielemans
Het percentage leegstaande winkelpanden
is het afgelopen jaar
met een vijfde toegenomen. De
leegstand komt voor een groot
deel door het toenemend aantal
consumentenaankopen via internet.
Betekent de internetshop het
einde van de fysieke winkel?
Volgens directeur onderzoek
van Locatus, Gert-Jan Slob, is
leegstand vooral een regionaal
probleem, veroorzaakt door vergrijzing
en ontvolking. Zijn bedrijf
is marktleider op het gebied
van winkelinformatie in de Benelux.
Slob ziet een trend. “We
zien hoofdzakelijk leegstand in
een pand waar voorheen een
boekhandel, een reiswinkel, een
videotheek of een cd-winkel zat.
De markt voor deze winkels verandert;
er zijn tegenwoordig ebooks,
we downloaden muziek en
we kijken films on-demand.”
Gilbert Bal deed voor Roots Beleidsadvies
onderzoek naar winkelleegstand,
veroorzaakt door
het stijgend aantal producten dat
via internet gekocht wordt. Hij
voorziet in veel branches een forse
stijging van het aandeel internetbestedingen.
“Een voorbeeld
van een internetgevoelige branche
is de branche van witgoed en
geluids- en beeldelektronica. De
verkoop van deze producten via
internet zal volgens de cijfers van
nu gaan verdubbelen. Daarmee
zal vraag naar winkelpanden in
deze branche dus ook halveren.
Hiermee creëer je leegstand.”
Vooral de winkels waar de
een passende oplossing is. Voor
ons als huurders is er wel onzekerheid.
Zo zijn er wekelijks bezichtigingen
en zit je continu in spanning
of er al een bod is afgegeven.
Je merkt momenteel echt dat de
kopers bang zijn dat het kabinet
toch besluit de overdrachtsbelasting
weer op te voeren naar 6%.
De makelaar belt ons dagelijks
om de tijden van nieuwe bezichtigingen
door te geven. Het loopt
echt storm. Iedereen wil nog even
snel een huis kopen. Tenminste
zo lijkt het. Gelukkig is de huurovereenkomst
voor tenminste zes
maanden. Dat betekent dat we
hier in ieder geval tot 1 augustus
zitten. Dat geeft wel een stukje
rust.”
consument komt om doelgericht
te winkelen, komen volgens Bal
onder druk te staan. Om niet ten
onder te gaan zullen deze winkels
de klant iets extra’s moeten
bieden, bijvoorbeeld een uitstekende
dienstverlening. Ondanks
het toenemend aantal bestedingen
via internet, zullen de fysieke
winkels volgens Bal niet helemaal
verdwijnen. Hij voorspelt dat we
in de toekomst te maken krijgen
met een andere winkellandschap.
Er zal een sterke scheiding komen
tussen de zogenaamde ‘fun-winkelgebieden’
en de gebieden waar
de klant komt om doelgericht te
winkelen. “Steden zullen gaan
inzetten op fun-winkelgebieden.
Een dergelijk gebied moet de
klant meer te bieden hebben,
bijvoorbeeld door de aanwezigheid
van cultuur of horeca. Dat
zijn zaken die een webshop of
een speciaalzaak via internet
niet aanbiedt.” Ook Slob ziet nog
steeds kansen voor de fysieke winkel.
Volgens hem moeten fysieke
winkels inspelen op de tekortkomingen
van het internet. “Vaak
lukt het via internet niet om een
klant uit te leggen waarom een
duurder product toch de beste
keuze is. Om de klant hiervan te
overtuigen is een detaillist als tussenpersoon
simpelweg onmisbaar.
Computerfabrikant Dell is hiervan
een goed voorbeeld. Eerst zagen
we dat de computers van dit
merk volledig uit de winkels verdwenen
en alleen nog via internet
te koop waren. In 2010 kwamen de
Dell-computers toch weer terug in
de winkels.”

10 deVerdieping
cultuur & media
Sander Coumou: volg ik mijn principes of ga ik voor succes
Steven Musch
Promotiewerk voor de huidige
president van Suriname, Desi Bouterse,
lijkt wellicht een enigszins
controversiële werkzaamheid, gezien
zijn verleden als oud-dictator,
drugshandelaar en oorlogsmisdadiger.
Desalniettemin heeft de 24
jarige filmmaker, Sander Coumou,
in opdracht van de Nationale Democratische
Partij (NDP) van Bouterse
programma’s gemaakt voor
de Surinaamse staatstelevisie.
Hoe ben je terecht gekomen bij
Bouterse?
“Ik was twee jaar geleden samen
met mijn broer in Suriname om
de videoclips van een aantal bekende
Surinaamse artiesten op te
nemen. We werkten destijds veel
samen met een paar vrienden,
die net het mediabedrijf Forward
Motion hadden opgericht. Ik was
toen zelf nog mede-eigenaar van
VIGICS, een filmproductiebedrijf.
Mijn compagnon Dwight Groot
was in Nederland en ik werd langzaam
maar zeker meegetrokken
in het werk van Forward Motion.
Zij hadden mij heel hard nodig,
omdat ik zo ongeveer de enige in
Suriname was die weet hoe je met
een camera moet omgaan.
Begin augustus 2010 zat ik met
mijn broer en een collega op een
terras in Paramaribo. We hadden
die dag een videoclip gemaakt.
De verkiezingen waren de dag ervoor
gehouden en de NDP werd de
grootste partij. Bouterse was echter
nog geen president. De president
wordt in Suriname namelijk
niet rechtstreeks gekozen, maar
door het parlement. Aan het tafeltje
achter ons zat Dino Bouterse,
de zoon van de huidige president.
Hij zag toevallig de videoclip op
mijn laptop en zei meteen: ‘Dat is
wat wij nodig hebben bij de NDP.’
De volgende dag kreeg ik een telefoontje:
‘Jongens, jullie moeten nu
naar het partijgebouw van de NDP
komen. We gaan Bouterse interviewen.
Het ging om een programma
voor de staatstelevisie. Bouterse
wilde vlak voor de presidentsverkiezingen
nog even aan het volk
vertellen, wat zijn plannen met
het land waren. Ons programma
bleek een succes te zijn en Bouterse
zei meteen: ‘Als ik straks president
ben, kunnen jullie voor mij
komen werken.’
De dag dat ik in het vliegtuig
terug zat, werd Bouterse verkozen
tot president. Er ging toen van alles
door mij heen. Hij is natuurlijk
een couppleger, drugsdealer,
moordenaar, oud-dictator en ga zo
maar door, dus ik had in eerste instantie
allerlei ethische bezwaren.
Maar, zo vaak krijg je niet de kans
om voor een president te werken.
Gedurende het eerste half jaar dat
ik voor Bouterse werkte, heb ik
continu een innerlijke strijd gevoerd:
Nee, maar het is niet goed.
Ja, maar het is wel heel spannend.
Ja, maar ik doe wel ervaring op.”
Waarom heb je besloten om het
toch te doen?
“Ik heb de drang om dingen te
doen die opgemerkt worden, dingen
waar andere mensen over
praten. Dus toen dit op mijn pad
kwam, kon ik het niet laten. De
afweging was ‘volg ik mijn principes
of ga ik voor succes’. Ik heb
het ook voor mijzelf goedgepraat.
Ik dacht: ‘het is misschien iemand
met een moeilijke historie, maar
aan de andere kant is hij wel een
door het volk gekozen president.’
Vanaf dat moment ben ik alles
gaan volgen in het nieuws en heb
ik me echt verdiept in de geschiedenis
van Suriname en Bouterse.”
“Als je hem niet accepteert, dan
zeg je eigenlijk dat je maling hebt
aan de grote meerderheid van het
vrijdag 27 april 2012 Trouw
De camera van Desi Bouterse
INTERVIEW
“Bouterse zag de videoclip op mijn laptop en zei meteen: dat is wat wij nodig hebben bij de NDP.”
Surinaamse volk. Waarom zou ik
het dus niet doen. Ik kan wel lekker
principieel zijn en commercials
blijven maken voor de plaatselijke
Gall & Gall, maar als je de
kans krijgt om producties te maken
die het hele land ziet, dingen
waar mensen over gaan praten,
dan is dit een kans die je niet kan
laten liggen.”
Had je het idee dat je goed werk
deed?
“Tijdens mijn eerste werkweek,
in 2010, heb ik gefilmd wat er in
het kabinet gebeurde. Dit was voor
veel Surinamers een ‘eye-opener’,
omdat er voorheen een hele gesloten
politiek was. Toen Venetiaan
aan de macht was, is er tien jaar
lang niets gedaan aan communicatie.
Wij hebben medewerkers en kabinetsleden
geïnterviewd. Eigenlijk
wat er in Nederland elke week
gebeurt; politici zitten constant
bij praatprogramma’s. Met als
groot verschil natuurlijk dat wij
geen onafhankelijke journalisten
zijn. Wij zijn ingehuurd door de
NDP. Zij kunnen zendtijd inkopen
en daar hebben ze een groot budget
voor, dus dat betekent dat het
niet op één zender komt, maar op
acht zenders.”
Dus je hebt propaganda gemaakt?
“Het is een vorm van propaganda,
maar waar wordt geen propaganda
gevoerd. Ik zie het programma dat
wij gemaakt hebben meer als een
informatief programma. Bouterse
heeft verteld wat zijn plannen met
het land zijn. Het is openheid naar
het volk toe en veel Surinamers
hebben dat als erg prettig ervaren.”
Sander Coumou heeft veel geleerd
van zijn ervaringen in Suriname.
Naast de ervaring die hij heeft opgedaan
als cameraman, is zijn opvatting
wat betreft Bouterse ook
geheel veranderd. In een interview
met parlementsvoorzitter Jennifer
Geerlings Simons, twee weken geleden,
werd hem uitgelegd dat de
amnestiewet minder controversi-
FOTO ANP
eel is dan men denkt.
Coumou: “De wet staat niet in
contrast met de rechtstaat, zoals
de Nederlandse media meestal
beweert. Ronald Venetiaan, de
voorganger van Bouterse, heeft in
zijn ambtsperiode de amnestiewet
ingevoerd voor de gebeurtenissen
die tussen 1985 en 1992 plaatsvonden,
tijdens de Binnenlandse
Oorlog. De wet is nu alleen uitgebreid.
Voor de misdaden die zijn
begaan tussen 1980 en 1985 wordt
nu namelijk ook amnestie verleend.
Daarnaast is de wet verbeterd,
want er is een onafhankelijke
waarheidscommissie in het leven
geroepen. Dat is erg belangrijk,
want zij zullen proberen boven
water te krijgen, wat er destijds
gebeurd is.
Verder heeft de Organisatie van
Amerikaanse Staten (OAS) een advies
uitgebracht, waaruit blijkt
dat het niet verstandig is om het
strafproces tegen Bouterse voort
te zetten. Dit zou de economische
ontwikkeling van Suriname namelijk
sterk verstoren.”

Trouw vrijdag 27 april 2012 deVerdieping 11
Paroolcolumnist beschuldigt Ad van Liempt van plagiaat
‘Holman reageert raar’
Alice Boothby
“Hoe zit dit, Ad?” Dat zijn de laatste
woorden van de column van
Theodor Holman in het Parool van
afgelopen dinsdag. Holman suggereert
in zijn column dat gerenommeerd
journalist Ad van Liempt
zich schuldig heeft gemaakt aan
‘jatwerk’, wat als een grootse
schande binnen de journalistiek
geldt.
Tijdens research voor zijn Radio5
programma, stuitte Holman
op een tekst van Van Liempt, ‘Voetbal
in de Tweede Wereldoorlog’.
Deze had Ad van Liempt vorige
week uitgesproken in Westerbork,
tijdens de opening van de tentoonstelling
‘Voetbal in Westerbork.’
Holman herkende het verhaal van
Van Liempt, namelijk uit de kleurenbijlage
van Vrij Nederland, die
in 1979 geschreven werd door Frits
Barend en Henk van Dorp. Frits
Barend was zelf aanwezig bij de
opening van de tentoonstelling.
Van Liempt zou in zijn rede
enkel verwezen hebben naar een
VPRO radio-uitzending uit 1987,
maar niets hebben gezegd over de
kleurenbijlage van Barend & van
Dorp. Holman belde Van Dorp, die
de rede van Van Liempt bestempelde
als ‘hogeschooljatwerk.’ Ook
deze quote verwerkte Holman in
zijn column.
“Ik heb op verzoek van Westerbork
een rede gehouden”, zo
vertelt Ad van Liempt. “Dit was
inderdaad geen vrucht van actueel,
eigen onderzoek, maar een
bewerking van een stuk dat ik in
2010 samen met Marnix Koolhaas
schreef als inleiding voor het boek
‘Sport in de oorlog’. Daar heb ik,
tot nu, nog nooit een negatieve reactie
op gehad. Als belangrijkste
bron voor dat stuk gebruikten we
een serie radioprogramma’s van
Maaike Veldman
Jonge Nederlandse ontwerpers haken
steeds vaker aan bij de groeiende
stroming van Slow Fashion
door ‘groene’ collecties te ontwerpen.
Ecologisch ontwerpster Ellen
Willink ontwerpt al jaren ecologische
collecties. Nu zet ze een stap
extra, zij heeft in Den Bosch haar
eigen sociale werkplaats opgezet;
milieuvriendelijk en sociaal verantwoord.
Slow Fashion is de tegenhanger
van het zogenaamde Fast Fashion
van de grote modeketens. Tegenwoordig
volgen deze modecollecties
elkaar razendsnel op en worden
veel catwalk trends in mum
van tijd massaal gekopieerd. Bij
de VPRO over dat onderwerp, uit
1987, waarin nog veel meer betrokkenen
aan het woord kwamen. Dit
leek mij een zeer geschikte bron.
Van de negen citaten die ik voorlas
in Westerbork kwamen er acht,
mét bronvermelding, uit de transcriptie
van de radio-uitzending.
‘één kwam uit het blad Sportkroniek.”
Van Liempt laat weten dat hij
het “raar” vindt hoe Holman op de
rede reageert. “Columnisten hoe-
de productie is vaak sprake van
oneerlijke handel en slechte werkomstandigheden.
Het antwoord op
deze beweging is; afremmen.
Ellen Willink heeft dit gedachtengoed
vertaald naar het dagelijks
leven door werkelozen in te huren
voor het produceren van haar collectie
in haar eigen atelier. Dichterbij
huis waardoor het milieu zo
min mogelijk belast wordt, en een
mooie manier om werk te bieden
aan werkelozen.
“Toen ik 3,5 jaar geleden wat
orders binnenkreeg, bleek bij het
uitbesteden van de productie dat
in Nederland bijna geen plekken
meer waren om mijn producten
te maken. Dit gebeurt tegenwoordig
voornamelijk in het buiten-
FOTO ANP
Ad van Liempt. FOTO LEX VAN LIESHOUT, ANP
“Is dit jatwerk?
Ik vind van niet”
ven natuurlijk geen wederhoor te
plegen. Maar hij sprak wél Henk
van Dorp en mij niet. Barend zat
nota bene naast me in Westerbork
en heeft er niets over gezegd.
Mijn wereld stort niet in, ik kan
mezelf in de spiegel aankijken. Is
dit jatwerk? Ik vind van niet. Frits
Barend en Henk van Dorp hebben
in 1979 met hun kleurenbijlagen
in Vrij Nederland prachtig werk
geleverd. Daar kunnen zij niet genoeg
voor geprezen worden. Maar
dat Frits Barend een doorzichtig
een-tweetje opzet met Theodor
Holman om zijn gram te halen en
Theodor aan een onderwerp te helpen,
dat vind ik merkwaardig.”
land. Dit verbaasde mij, want er
zijn veel werklozen in Nederland
die dit kunnen doen”, aldus Ellen
Willink. Tijdens haar zoektocht
is de ontwerpster op twee sociale
werkplaatsen gestuit in Den Haag
en Middelburg. “De eenvoudigere
kledingstukken konden ze hier
prachtig maken. Helaas hadden ze
nog wel moeite met het maken van
bijvoorbeeld een ingewikkeld model
rok.” Daarnaast vond ze deze
locaties nog te ver van haar atelier
in Den Bosch. Als oplossing heeft
Ellen dus enkele naaisters zelf in
huis gehaald, die de ingewikkelde
stukken uit haar collectie maken.
“Voor de kleding die ik maak gebruik
ik enkel ecologische materialen.
Daarnaast probeer ik veel ma-
boek
cultuur & media
Onder de klok
Vanuit de Hollandse Schouwburg
in Amsterdam werden in de Tweede
Wereldoorlog ruim 100.000 van
de 140.000 joden gedeporteerd
naar werkkampen en later naar
vernietigingskampen. Tegenover
de Schouwburg, op de Plantagemiddenlaan,
bevond zich een
crèche waar de joodse kinderen
werden opgevangen, die van hun
ouders werden gescheiden voor zij
werden gedeporteerd. Tussen ’42
en ’44 is het de ‘kinderwerkers’
van vier verzetsorganisaties gelukt
om ongeveer duizend kinderen te
laten onderduiken bij pleeggezinnen.
Het nieuwe boek van Bert-Jan Flim
‘Onder de Klok, Georganiseerde
hulp aan Joodse kinderen’ bied op
een prachtige manier een inkijk in
het leven van de kinderwerkers en
pleegouders. Zelf heeft Flim een
oorlogsachtergrond. Zijn vader
Herman Flim runde het NV-filiaal
in de Overijselse plaats Nijverdal.
Hij bood aan tientallen kinderen
een plek om onder te duiken. Voor
Flim is zijn achtergrond hoogstwaarschijnlijk
de aanleiding geweest
om alles rondom het ‘kinderwerk’
te onderzoeken. In 1995
promoveerde hij op de geschiedenis
van de joodse onderduik. Later
schreef hij er dik naslagwerk over,
genaamd: ‘Omdat hun hart sprak.
Geschiedenis van de georganiseerde
hulp aan joodse kinderen in Nederland,
1942-1945’.
‘Onder de klok’ is veel toegankelijker.
Het boek draait om twee
verzetsgroepen: het Utrechts Kindercomité
(UKC) en de Amsterdamse
Studenten Groep (ASG).
Ook weidt Flim een hoofdstuk aan
het Joodse verzet, waar Walter Süskind
(directeur van de Hollandse
Schouwburg) een hoofdrol in
speelt. Hoewel ‘Onder de Klok’ bijna
niet ingaat op de twee andere
verzetsorganisaties, de NV-groep
Slow Fashion: het duurzame antwoord op de modeketens
terialen te hergebruiken. Tuurlijk
zitten hier ook nadelen aan. Het is
vaak dubbel zo duur en de verkrijgen
van de benodigdheden duurt
een stuk langer. De consument
moet dus wel meer gaan betalen.
Het betaalt zich wel terug, de kleding
is van zeer goede kwaliteit
dus de stukken gaan ook veel langer
mee.” Volgens Ellen is dit duurzame
consumeren een logisch gevolg
en belangrijk onderdeel van
Slow Fashion. “Kwalitatief sterke
kleding die veel langer meegaat”.
In het atelier van Ellen werken
nu ‘stagiaires’ van het UWV die
op deze manier hopen terug te
keren op de arbeidsmarkt. Daarnaast
worden ze intern opgeleid,
met een aantal uur naailes in de
week. “Het is een groeiend project.
en de Trouw-groep, geeft het verhaal
aan de hand van honderden
interviews met verzetsstrijders en
onderduikers, een nagenoeg compleet
beeld van hoe het kinderwerk
plaatsvond.
Flim legt uit hoe een eerste team
kinderen onder de ogen van de
Duitsers wegsmokkelde uit de
‘crèche’. Andere studenten, merendeels
meisjes, namen de kinderen
over ‘onder de klok’ op het
station en brachten hen per trein
naar zusterorganisaties in de provincie.
Daar stond een derde team
klaar om de kinderen naar pleeggezinnen
te brengen. Flim belicht
op een nuchtere manier de dilemma’s
waar zowel de verzetsstrijders
als onderduikgezinnen mee
kampten. Naast het feit dat deze
mensen hun levens waagden, waren
er ook praktische zaken zoals
geld, bonkaarten en kleding nodig.
De Groningse historicus geeft
met dit boek aan dat niet alle Nederlanders
‘grijs’ waren.
Steven Musch
We zijn nu ook in gesprek met de
gemeente om gezamenlijk een sociale
werkplaats op te zetten, want
er is werk voor veel meer naaisters
maar mijn atelier is daarvoor helaas
te klein. Daarnaast willen we
een winkelpand inrichten, zodat
mensen ook verkoopervaring op
kunnen doen.”
Ellen is op het moment druk bezig
met het klaarstomen van haar
collectie voor de Fashion Week van
Curaçao in mei. “Erg spannend.
Mijn kleding heeft absoluut een eigen
‘touch’ en is herkenbaar, maar
niet trendgevoelig. Hopelijk groeien
we hiermee toe naar een samenleving
waarin we niet alleen duurzaam
produceren, maar de koper
ook duurzaam gaat consumeren.”

12 sport
Van Gorkom tussen hoop en vrees
BMX’er revalideert zich een weg naar de Spelen
Gijs Reuvers
Het is inmiddels bijna een maand
geleden dat BMX’er Jelle van Gorkom
(21) wakker werd gemaakt op
de intensive care in een ziekenhuis
in Amerika. Drie dagen daarvoor
kwam hij zo hard ten val dat
het nu nog steeds een heel karwei
wordt om op tijd fit te raken voor
de Olympische Spelen in Londen
deze zomer. Want daar wil en mag
hij naartoe.
Uitgerekend iets eerder op de
dag van de val plaatste Van Gorkom
zich voor de Spelen. De Olympische
nominatie die hij al op zak
had, verzilverde hij door zich te
kwalificeren voor de kwartfinale
van de wereldbekerwedstrijd in
het Amerikaanse Chula Vista. In
die kwartfinale sloeg echter het
noodlot toe, toen zijn achterwiel
werd aangetikt en Van Gorkom
vervolgens hard ten val kwam.
“We crossen op dat moment 50
kilometer per uur, elleboog aan
elleboog, dan hoeft er maar iets
kleins te gebeuren of het gaat mis.
Dat hoort bij de sport”, zegt Van
Gorkom.
Verschillende gebroken en gekneusde
ribben, een ingeklapte
en een gekneusde long en een
gaatje in zijn longvlies zijn de
ernstigste verwondingen die hij
aan de val overhoudt. Hij moet
vervolgens liefst acht dagen op
de intensive care blijven liggen.
“Van die hele dag van de valpartij
en de plaatsing voor de Spelen en
de twee dagen daarna in het ziekenhuis
kan ik me helemaal niks
herinneren. Ik dacht alleen maar,
wat doe ik hier? Ik hoor hier niet
te zijn, maar snapte er verder weinig
van. Dat drong later wel langzaam
door, zeker toen de eerste
arts mij vertelde dat ik minstens
een half jaar niet meer zou kunnen
sporten. Al vrij snel bleek gelukkig
dat dat zwaar overdreven
was. Op dit moment weten we nog
niet heel veel, maar we gokken en
hopen dat mijn lichaam nog drie
weken nodig heeft om volledig
te kunnen herstellen. Afgelopen
maandag is Van Gorkom voorzichtig
begonnen met zijn revalidatie
op sportcentrum Papendal. Vandaag
zal er meer duidelijkheid
komen voor Van Gorkom, als hij
de uitslag krijgt van een aantal
longspecialisten die hem hebben
onderzocht. “Dat is voor mij een
heel belangrijk moment, omdat
ik dan ongeveer weet waar ik aan
toe ben. Dan kan ik ook gerichter
werken aan mijn herstel.”
Van Gorkom was nog geen vier
jaar oud toen hij lid werd van de
van de plaatselijke fietscrossvereniging
in het Achterhoekse Lichtenvoorde.
Hij heeft sindsdien
nooit meer anders gedaan. “Toen
ik in 2009 bij de nationale selectie
kwam was dat een droom die
uitkwam.” Vanaf dat moment
werkt Van Gorkom naar zijn grote
einddoel, de Spelen. Drie jaren
waarin hij fulltime met de sport
bezig is. Hij traint twee keer per
dag, zes dagen in de week. De
Cios-opleiding waarmee hij bezig
was heeft hij stop moeten zetten
om zich volledig op het BMX ’en
te kunnen focussen. Hij denkt
nog maar liever niet na over het
Jelle van Gorkom (L) in betere tijden.
horrorscenario dat hij de Spelen
niet zou halen. “Ik heb daar toch
geen invloed op. Natuurlijk baal
ik verschrikkelijk van de situatie,
ook omdat ik nu een aantal mooie
wedstrijden moet missen de komende
weken. Maar ik heb dat inmiddels
aardig van me af kunnen
zetten en nu kunnen die wedstrijden
me gestolen worden. Als ik er
maar bij ben op de Spelen. “Ik heb
nog steeds gewoon als doel om
daar een medaille te pakken.”
De wil en passie om daarbij te
zijn blijkt uit de eerste zin die Van
Gorkom op een briefje schreef
(hij kon nog niet praten) voor zijn
coach toen hij weer bij kennis
werd gebracht in het ziekenhuis: “
I’ll be back for the Olympics.”
vrijdag 27 april 2012 Trouw
Aanpak geweld op voetbalvelden blijft op amateurniveau
Jasper van Westen
De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond
(KNVB) besloot dit jaar
om het geweld op de Nederlandse
amateurvelden stevig aan te pakken.
De schorsingen voor wangedrag
op en rondom het veld werden
flink verhoogd. Merkwaardig,
de schorsingen in het betaald voetbal
zijn vele malen lager dan die
in het amateurvoetbal, terwijl ook
daar geweldsdelicten voorkomen.
Er zijn volgens Rob de Leede,
voorlichter amateurvoetbalzaken
van de KNVB, meerdere redenen
om de regels met betrekking tot
geweldsdelicten op de voetbalvelden
aan te scherpen. “Het doel is
om excessen op en rondom het
voetbalveld te verminder en het
liefst te voorkomen. Het levert,
naast de schade bij onder andere
clubs, spelers en trainers, ook
imagoschade op voor de voetbalsport,”
zegt hij. Onder excessen
verstaat de voetbalbond buitensporig
fysiek en/of verbaal geweld
in het amateurvoetbal, zoals ernstige
bedreigingen, molestaties
van scheidsrechters, spelers en
trainers en collectieve vechtpartijen.
Mede om deze redenen werd
het voorstel van de KNVB destijds
omarmd door de regio- en districtsvergaderingen
en algemene
vergadering amateurvoetbal, die
de uiteindelijke beslissing nemen
om de regels door te voeren.
Het aanscherpen van de regels
in het amateurvoetbal heeft
zo aan het eind van het seizoen
wel tot resultaat geleid, althans
het geweld dat is voorgekomen is
flink aangepakt. De voetbalbond
haalde dit jaar al 37 teams uit de
competitie en tientallen spelers
kregen schorsingen variërend van
twee tot tien jaar. Tot januari van
dit jaar werden er al 34 spelers
voor het leven geschorst. Voor fysiek
geweld waarbij geen sprake is
van strijd om de bal, bijvoorbeeld
slaan of schoppen, geldt een minimum
straf van achttien maanden
schorsing. De maximale straf
hiervoor is een schorsing voor het
leven.
Er is een duidelijke stijgende
lijn te zien in het aantal geweldsgevallen.
Volgens een rapport van
de KNVB waren er in 2006 nog 215
gevallen van geweldpleging. In
2010 waren dat er al 241.
Daarnaast wijst het rapport uit dat
ook het aantal rode kaarten flink
is gestegen. In 2006 werd 16.638
keer een rode kaart uitgedeeld.
In 2010 is dat aantal opgelopen
Guyon
Fernandez
werd dit
seizoen op
basis van
televisiebeelden
tweemaal
geschorst.
naar 19.205 gekregen rode kaarten.
Het geweld in de professionele
voetbalwereld wordt echter
minder hard aangepakt dan nu
op de amateurvelden. Je zou kunnen
zeggen voetbal is voetbal en
dus moet er één lijn worden getrokken,
maar zo makkelijk gaat
dat volgens Rob de Leede niet.
“Dit soort beslissingen maakt de
KNVB niet. De KNVB kan het voorstel
neerleggen bij de Algemene
Vergaderingen en die nemen het
besluit. Voor de amateurtak van
het voetbal is een ander orgaan
FOTO ANP
verantwoordelijk dan voor de professionele
tak. Beiden hebben natuurlijk
hele andere belangen”,
zegt hij. De amateurverenigingen
willen dat spelers die voor problemen
zorgen geschorst worden. De
club is namelijk niet afhankelijk
van die ene speler. Bij het betaald
voetbal is dit anders. In het professionele
voetbal gaat zoveel geld
om, dat clubs een speler hoe dan
ook niet achttien maanden kwijt
kunnen en willen zijn. De algemene
vergadering betaald voetbal
kiest er dus niet voor om hoge minimum
straffen uit te delen voor
fysiek geweld op het voetbalveld.
De keren dat het gebeurt worden
spelers, net zoals alle andere
spelers die voor welk geval dan
ook een rode kaart hebben gekregen,
voorgeleid aan de tuchtcommissie
van de KNVB. De aanklager
betaald voetbal legt de desbetreffende
speler dan een schikkingsvoorstel
voor. Deze manier van
werken leidde er toe dat Feyenoord-speler
Guyon Fernandez in
november vorig jaar een schorsing
opgelegd kreeg van vijf wedstrijd
voor het slaan van een tegenstander
in de wedstrijd tegen NEC. Een
paar maanden later, in de wed-
Bronzen plak
voor Mooren
op EK judo
Jeroen Mooren heeft op het EK
judo in het Russiche Tsjeljabinsk
de bronzen medaille veroverd. In
de klasse tot zestig kilo was hij te
sterk voor Georgii Zantaraia uit
Oekraïne.
De partij om de derde plaats
kende lange tijd geen winnaar. De
scheidsrechters moesten uiteindelijk
de beslissing brengen. De
26-jarige Apeldoorner werd unaniem
gekozen tot winnaar van de
partij en werd daarmee winnaar
van de bronzen medaille.
Mooren werd in de derde ronde
van het toernooi uitgeschakeld
door de Georgiër Amiran Papinajvili,
waardoor een plek in de finale
er voor hem niet meer in zat. De
Nederlandse judoka mocht nog
wel uitkomen in de herkansingspartij,
waar hij geen kind had aan
de Italiaan Elio Verde.
De andere Nederlanders stelden
op de eerste dag van het Europees
kampioenschap teleur. Birgit Ente
(-48), Mikos Salminen (-60), Jasper
de Jong (-66) en Juul Franssen (-66)
gingen allemaal al vroeg in het
toernooi onderuit.
Voor Birgit Ente was de vroege
uitschakeling een teleurstelling.
Door deze uitslag heeft ze de
plaatsing voor de Olympische Spelen
niet langer in eigen hand. Ook
voor Jasper de Jong was het EK een
deceptie. Om nog een Olympisch
ticket te bemachtigen moest De
Jong een medaille halen in Rusland.
Morgen komen de mannen
tot 73 kg en de vrouwen tot 63kg
en 70 kg in actie.
strijd tegen PSV, deelde Fernandez
ook nog eens een kopstoot uit.
Voor deze daad kreeg hij weer een
schorsing, dit keer zes wedstrijden.
Was Guyon Fernandez een
amateurvoetballer geweest dan
had hij voor beide gevallen een
straf gekregen van minimaal achttien
maanden schorsing.
Het verschil tussen het amateurvoetbal
en het professionele
voetbal zal dus altijd blijven draaien
om geld, ook als het om schorsingen
gaat. Ondanks dat betaald
voetbalspelers het goede voorbeeld
moeten geven, zullen deze
ook in de toekomst niet hoeven te
vrezen voor lange of een levenslange
schorsing. Met de aanpak van
het geweld op de amateurvelden
is de KNVB wel volop bezig, maar
ondanks de hoge straffen was het
draagvlak halverwege het seizoen
onverminderd hoog. Wat betreft
de tot nu toe uitgedeelde straffen
is de KNVB volgens Rob de Leede
tevreden. “Wat de resultaten zullen
zijn van een heel seizoen lang
deze harde aanpak, moeten de cijfers
in juni of juli gaan uitwijzen.”
en daarna gaan we kijken naar het
volgende seizoen.”

Trouw vrijdag 27 april 2012
De Oranje vrouwen vieren de gouden plak die zij veroverden tijdens het EK in Mönchengladbach in augustus 2011. FOTO BEN HAECK
Topclubs vreten subtop leeg
Huidige verdeling van internationals leidt tot kloof in vrouwenhockey
Maruschka van Soest
Twaalf teams. En maar vier gegadigden
voor de landstitel. Van een
felbegeerde strijd om de play-offs is
binnen het vrouwenhockey allang
geen sprake meer. Er zijn vier ploegen
die de lakens uitdelen: Laren,
Den Bosch, Amsterdam en SCHC.
Voor de overige acht teams rest
de strijd om plek vijf. Binnen het
vrouwenhockey heerst de trend om
weg te trekken naar de topteams,
om zo meer kans te maken op een
selectieplek in het Nederlands Elftal.
Dat is niet zo gek nu 23 van de
25 internationals actief zijn bij een
club uit deze gedoodverfde topvier.
Maar op deze manier wordt
al het talent weggeroofd en zijn
‘mindere’ teams de dupe. Daardoor
‘Jong vertrekken
kan
leiden tot
teleurstellingen’
(Fleur van
Dooren)
wordt de kloof tussen top en subtop
alleen maar groter. Nu al is het
gat tussen de nummer vier en vijf
in de competitie zeventien punten.
Fleur van Dooren, captain van de
nummer elf van de ranglijst, Rotterdam,
heeft de afgelopen seizoenen
veel talentvolle jeugdspeelsters
zien vertrekken. “Een verontrus-
tende ontwikkeling, want vaak is
in een kwalitatief minder team
een belangrijke rol voor hen weggelegd.
De lijnen uitzetten en een
team op sleeptouw nemen, zijn uitdagingen
op zich. Die kans krijgen
ze bij de top-vier niet.” Van Dooren
vindt dat de jeugdspelers beter begeleid
moet worden in hun keuze
om over te stappen naar een andere
club. “Jong vertrekken kan leiden
tot teleurstellingen. Zeker als je op
de bank terechtkomt bij een topclub.
Wedstrijdritme is het allerbelangrijkste.”
De vraag die de hockeywereld
al langere tijd in de greep houdt
is: Moet er een internationalstop
komen om de spanning in de competitie
terug te brengen? Deze stop
zou betekenen dat ieder team zich
aan een maximaal aantal internationals
per ploeg moet houden. De
22-jarige Van Dooren is met Rotterdam
zo goed als zeker veroordeeld
tot het spelen van play-outs om
lijfsbehoud in de Rabo Hoofdklasse
af te dwingen. De oud-international
kan zich goed voorstellen dat
een club probeert een team zo sterk
mogelijk te maken. “Je kunt niet
verwachten dat de topclubs maatregelen
treffen, alleen maar om de
competitie spannender te maken.
Zij zullen niet akkoord gaan met
een maximum aan internationals
per team. Om de simpele reden dat
ze op oorlogssterkte willen zijn in
de strijd om de landstitel.”
Landskampioen Den Bosch is
hofleverancier met acht internationals.
Amsterdam volgt met zeven
speelsters in Oranje. Laren, dat dit
seizoen nog ongeslagen is, heeft
vijf grote namen in het elftal. En
van het Bilthovense SCHC zijn er
drie hockeysters actief op het hoogste
niveau. De twee overige Oranje-speelsters
- Marilyn Agliotti en
Daphne van der Velden - vertegenwoordigen
de clubkleuren van het
Eindhovense Oranje-Zwart, dat een
vijfde plek op de ranglijst inneemt.
Dit betekent automatisch dat alle
internationals ondergebracht zijn
bij vijf teams uit de Rabo Hoofdklasse.
Oefenmeester Ageeth Boomgaardt
van de Brabantse formatie
Oranje Zwart (nummer 5 van de
Rabo Hoofdklasse) had al aan het
begin tegen de meiden gezegd:
‘Wij gaan voor de titel the best of
the rest.’ Het is op dit moment gewoon
niet reëel om hoger in te zetten.
Tussen SCHC (4) en OZ (5) zit
een heel groot kwaliteitsverschil.
Kijk wat voor speelsters er bijvoorbeeld
rondlopen bij SCHC. Ik kan
niet verwachten dat mijn piepjonge
linksachter het duel wint van iemand
met een staat van dienst als
de Argentijnse international Soledad
Garcia of Carlien Dirkse van de
Heuvel. ‘Sole’ heeft 172 interlands
op haar naam staan. Een internationalstop
is een optie, maar ik zou
niet zo 1,2,3 weten hoe dat georganiseerd
moet worden. Ik denk dat
we ons er gewoon bij moeten neerleggen.
En ach, het is ook een uitdaging
om een gooi te doen naar
de vijfde plek. Dan moet je van alle
teams onder de streep zien te winnen.”
Om de hoogst genoteerde teams
bij te benen proberen ploegen bui-
ten de top-vijf zich te versterken
door buitenlanders in te laten
vliegen. Maar dat is volgens Boomgaardt,
niet de oplossing. “Je kunt
investeren in buitenlanders, maar
zij zullen nooit lang blijven. Buitenlanders
hebben geen binding
met de club en zijn individualistischer
ingesteld. Internationale hockeysters
komen veelal naar Nederland
omdat ze hier beter betaald
krijgen. De jeugdopleidingen in
Nederland zijn van hoge kwaliteit.
Het is doodzonde om een buitenlander
op te stellen en talenten op
de reservebank te zetten. Dat werkt
‘Wie houd je
in het team
en wie gaat
de transfermarkt
op’
(Marise
Jongepier)
hartstikke demotiverend.”
Vice-captain van SCHC, Marise
Jongepier, vindt de huidige tweedeling
betreurenswaardig voor de
competitie. Maar een internationalstop
gaat ook de Utrechtse te
ver. “Hoe doe je dat met talenten
die vanuit Jong Oranje doorstromen
naar Nederlands Elftal? Moet
je die dan ineens uit je team zetten,
terwijl je als club jarenlang
hebt geïnvesteerd in de ontwikkeling
van deze speelsters. En hoe
maak je een selectie tussen diverse
speelsters? Wie houd je in het team
en wie gaat de transfermarkt op?
sport
13
Dan wordt het een soort vriendjespolitiek.
Met jou ben ik al drie jaar
vriendinnetjes, dus jij mag blijven.
Nee, zonder dollen. Zo werkt het
toch niet?”
Volgens Jongepier hebben de
ploegen buiten de top-vijf veel talentvolle
speelsters die uitkomen
voor diverse nationale jeugdelftallen.
“Deze hockeysters zitten in
de lift en gaan ook doorbreken.
Op deze manier kan de bestaande
trend doorbroken worden. Als de
huidige internationals afhaken
zullen de jonge sterren hun plek
overnemen. Op die manier zal de
extreme situatie waar we ons nu
in bevinden, weer rechtgetrokken
worden. Dat hoop ik tenminste,
want het is inderdaad zo dat van
tevoren al duidelijk is welke vier
teams om het landskampioenschap
gaan strijden. Een beetje suf,
eigenlijk.”
De Koninklijke Nederlandse
Hockey Bond (KNHB) beraadt zich
vooralsnog over de buitengewone
situatie die binnen de vrouwencompetitie
ontstaan is. Marie-Louise
Lemmen, manager marketing &
communicatie bij de KNHB, geeft
aan dat ze zich intern buigen over
het competitiebeleid binnen het
vrouwenhockey.
“Wij houden de competitie
nauwlettend in de gaten en constateren
ook dat er sprake is van een
kwalitatief machtsverschil. We zijn
op dit moment bezig plannen te
maken, waar ik nog niets over naar
buiten kan brengen. Daarvoor is
nog te weinig concreet. Maar dat er
veranderingen doorgevoerd gaan
worden kan ik niet ontkennen.”