Knotwilgen algemeen - Natuurpunt Antwerpen Noord

Knotbomen zijn als het ware
vergroeid met het Vlaamse landschap.
Op menig schilderij pronken ze in een
opvallende hoofdrol, maar ook vandaag tooien
ze onze streken met hun opvallende
verschijning. Bovendien vormen de knoestige
knotbomen een ideaal leefgebied voor allerlei
planten en dieren.
Helaas verdwenen knotbomen de voorbije
decennia in snel tempo uit ons landschap.
Recent kwam er echter om landschappelijke en
ecologische redenen
een tegenbeweging op gang.
Natuurpunt Antwerpen Noord wil knotbomen
als karakteristiek
cultuurhistorisch element behouden.
In samenwerking met particulieren
en gemeenten worden jaarlijks
knotwilgenacties georganiseerd.
Tevens moedigen we iedereen aan om zelf
nieuwe knotbomen aan te planten
en hen te onderhouden.
Ze vormen de groene naden van het landschap!
Voor meer informatie over
knotwilgen en hun beheer
kan je terecht bij
Natuurpunt Antwerpen Noord
Steenstraat 25, 2180 Ekeren
tel. 03-541.58.25
www.natuurpunt.be/antwerpennoord
Kom uit je schelp!
De natuur heeft je nodig. En vice versa.
Als je ook vindt dat knotwilgen thuis horen in ons
landschap, dan begrijp je
waarom Natuurpunt zich sterk maakt voor de
natuur in Vlaanderen.
Jouw steun is daarbij hard nodig.
Je wordt - samen met jouw gezin - lid van
Natuurpunt voor slechts 20 euro.
• Als welkomstgeschenk ontvang je een exclusieve
gids met wandelingen in 30 van onze mooiste
natuurgebieden.
• Je ontvangt vier nummers van Natuur.blad, ons
kleurrijke tijdschrift boordevol natuurinformatie.
• Je ontvangt 4 x per jaar een ruim aanbod van
plaatselijke activiteiten en informatie via het
afdelingstijdschrift ‘Natuur.ruimte’.
• Ieder weekend kan je kiezen uit een korf vol
boeiende activiteiten, waarop je als lid van
Natuurpunt eregast bent.
• Je geniet van 10% korting op aankopen in onze
Natuur.winkel.
Kies vandaag nog voor meer natuur in je buurt en
schrijf je lidgeld (20 euro) over op rekening
220-0340573-42 t.n.v. Natuurpunt Antwerpen Noord.
v.u. stefan versweyveld, steenstraat 25, 2180 ekeren
Natuur.info
knotwilgen

Toen de Romeinen onze streken binnentrokken,
haast 2000 jaar geleden, gebruikten ze reeds
knotwilgen. De bomen werden in de moerassige
streken van het huidige Vlaanderen aangeplant.
Matten van wilgentenen vormden
immers de basis van de bekende Heirbanen!
Volgens de overlevering heeft de gemeente
Drongen (in het Latijn Truncus = tronk) bij Gent
zijn naam te danken aan de knotwilgen.
Sindsdien is de knotwilg niet meer uit onze streken
verdwenen. Op schilderijen uit de 15 de eeuw
bijvoorbeeld staat de knotwilg reeds afgebeeld als
typisch landschapselement.
Knotbomen danken hun ontstaan aan hun
economische veelzijdigheid.
Vooral de taaie dunne twijgen, het zogenaamde
rijshout, die opnieuw op de knot groeien nadat
de vorige takken verwijderd zijn, dienden
als basis voor heel wat producten.
De buigzame twijgen werden aangewend voor het
vlechten van manden, de dikkere takken als
brandhout. Het taaie hout van
knotessen daarentegen deed dienst als
gereedschapssteel.
Elzenhout werd tot houtskool gebrand, dat
gebruikt werd door koperslagers en zilversmeden.
Een boom met menselijke trekken
Als we van een knotwilg spreken, bedoelen we
eigenlijk een geknotte boom. Een knotwilg
ontstaat immers door menselijk ingrijpen op
zijn groei, met de bekende ‘knot’ als gevolg.
Hij kan dus niet op een natuurlijke manier
uitgroeien.
Een ‘knotwilg’ hoeft trouwens
helemaal geen wilg te zijn.
Diverse boomsoorten
zijn in de loop der
eeuwen geknot geworden,
afhankelijk van de
streek o.a. populier,
zwarte els, gewone es,
zomereik en haagbeuk.
Het is dus juister om
van knotbomen te
spreken. Maar van een
knot-es of knot-eik horen
we zelden spreken, zo is de
‘knotwilg’ bij ons ingeburgerd.
Iets aan de hand?
Na de tweede wereldoorlog
verloor de knotwilg systematisch zijn economisch
belang en werd als hindernis ervaren voor de
moderne landbouwtechnieken. Knotwilgen zijn op
grote schaal uit het landschap verdwenen.
Natuurpunt wil samen met particulieren en
gemeenten deze negatieve tendens ombuigen,
zodat we van deze prachtige bomen kunnen blijven
genieten.
De natuur heeft je nodig. En vice versa.
Wilge-gewemel
Vooral oude, holle bomen bieden een uitgelezen
leefruimte voor allerlei planten en dieren.
Eén van de trouwste bewoners is het bekende
steenuiltje dat onderdak vindt in de vele holten
van de knotwilg. Andere holenbroeders zijn
gekraagde roodstaart, ringmus en matkopmees.
Op en in de knot vormt zich een vochtige
humusrijke voedingsbodem, ideaal voor
tientallen planten. Zo’n 200 plantensoorten
werden bovenop de knotbomen aangetroffen!
Veel verscheidenheid trekt ook veel insecten
aan, o.a. het wilgenhaantje, de wilgensnuittor
en de wilgenboktor.
Daarnaast vormen knotbomen een aantrekkelijke
afwisseling in de anders zo monotone cultuurlandschappen.
Knotwilgen behouden is mensenwerk.
Indien je zelf knotwilgen wil beheren
en/of aanplanten, kan je de gratis folder
‘beheren en aanplanten van knotwilgen’
aanvragen bij:
Natuurpunt Antwerpen Noord,
Steenstraat 25, 2180 Ekeren
tel. 03-541.58.25
www.natuurpunt.be/antwerpennoord