Het Hoornblad nr. 69 najaar 2010 - KNNV afd. Hoorn/West-Friesland
Het Hoornblad nr. 69 najaar 2010 - KNNV afd. Hoorn/West-Friesland
Het Hoornblad nr. 69 najaar 2010 - KNNV afd. Hoorn/West-Friesland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
Vlinderatlas 2002-2006<br />
gereed<br />
<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong><br />
<strong>afd</strong>eling<br />
<strong>Hoorn</strong>/<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong>
2<br />
<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong><br />
Informatie en mededelingenblad van de <strong>KNNV</strong>-<strong>afd</strong>eling <strong>Hoorn</strong>/<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong><br />
Verschijnt 4x per jaar (januari, april, juli en oktober)<br />
Sluitingsdatum kopij: 10 decemer <strong>2010</strong><br />
Redactie: Jan en Ina Marbus, Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag<br />
Egbert Baars, Yellowlaan 24, 1<strong>69</strong>5 HV Blokker<br />
Wim van der Hulst, Van der Blocqueriestraat 3, 1623 JJ <strong>Hoorn</strong><br />
e-mail: dehoornbloem@hoorn.knnv.nl of info@hoorn.knnv.nl<br />
Internet: http://www.knnv.nl/hoorn<br />
Verzending: Dinie Atsma-Suidema, Elbaweg 51, 1607 MN Hem, ☎ (0228) 54 19 00<br />
Archief<strong>nr</strong>. <strong>2010</strong>-001HN/04HB<br />
Inhoud van <strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong> Nr. <strong>69</strong><br />
blz. 3 Activiteitenprogramma<br />
4-7 Toelichting<br />
8 10-10-’10 Natuur moet je zien!<br />
9 Van de bestuurstafel<br />
10 Doe mee met kamp of reis van de <strong>KNNV</strong><br />
11 11 december-Zesde NH Natuurdag<br />
12 Plantenwerkgroep<br />
13 Onderzoek naar Koolzaadplanten<br />
14 60 jaar Kampeergroep <strong>KNNV</strong><br />
15 Landelijk Meetnet Libellen<br />
16-17 Vlinderatlas<br />
18 Vlinderwerkgroep - versl. nachtvlindernacht<br />
19 Natuurwerkdag<br />
19 Contributie<br />
20 Vissenonderzoek NH<br />
21 Een voorproefje<br />
22-23 Zoogdierwerkgroep<br />
23 Rabofietstocht<br />
24-25 Vogelwerkgroep<br />
26 Zeevang vol vogels<br />
27 De <strong>Hoorn</strong>bloem<br />
27 Digitale nieuwsbrief<br />
28 Cursussen<br />
28 De Specht<br />
29-30 Waarnemingen<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
Oplage 475 exemplaren<br />
Bij de voorplaat: De vlinderatlas van <strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> is gereed. Teken nu alvast<br />
in! Zie pagina 16 en 17.
Activiteitenprogramma<br />
OKTOBER<br />
vrijdag 1 t/m zondag 3 Weekend Texel, zie toelichting<br />
zaterdag 2 Eurobirdwatch, zie toelichting<br />
woensdag 6 Plantenwerkgroep, zie pagina 12<br />
zaterdag 9 / zondag 10 10-10-’10 Natuur moet je zien, zie pagina 8<br />
maandag 11 Lezing paddenstoelen, door Leo Knol, zie toelichting<br />
dinsdag 12 Start cursus “Natuur in Enkhuizen”, zie pagina 28<br />
donderdag 14 Vogelwerkgroep, zie pagina 25<br />
zondag 17 Excursie Egboetswater, zie toelichting<br />
zaterdag 23 Visexcursie Streekbos met RAVON, zie pagina 20<br />
zaterdag 30 Nacht van de nacht, zie toelichting<br />
NOVEMBER<br />
woensdag 3 Plantenwerkgroep, zie pagina 12<br />
donderdag 4 Start vogelcursus Trekvogels/Wintergasten, zie pagina 28<br />
zaterdag 6 Natuurwerkdag, zie pagina 18<br />
maandag 8 Lezing Korstmossen, door Laurens Sparrius, zie toelichting<br />
donderdag 11 Vogelwerkgroep, zie pagina 25<br />
zaterdag 13 Excursie naar de Kleine rietganzen in ZW-<strong>Friesland</strong>, zie<br />
toelichting<br />
maandag 15 Vlinderwerkgroep, zie pagina 18<br />
donderdag 25 Braakballen pluizen, zie pagina 23<br />
zaterdag 27 SOVON/VOFFdag in Nijmegen, zie www.sovon.nl<br />
zaterdag 27 Korstmossenexcursie duinen Schoorl, zie toelichting<br />
DECEMBER<br />
donderdag 9 Vogelwerkgroep, zie pagina 25<br />
zaterdag 11 Noordhollandse Natuurdag in Sloterdijk, zie pagina 11<br />
maandag 13 Lezing Vogeltrek, een mysterieus verschijnsel, door<br />
Frans van Bussel, zie toelichting<br />
zondag 19 Excursie Hondsbossche zeewering en de Putten, zie toelichting<br />
JANUARI 2011<br />
zondag 2 Nieuwjaarswandeling in De Vlietlanden, zie toelichting<br />
zaterdag 8 Bosuilenexcursie Dijkgatsbos, zie toelichting<br />
maandag 10 Lezing over Uilen, door Fred Koning, zie toelichting<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 3
Vrijdag 1 t/m zondag 3 oktober: Weekend Texel<br />
In het vorige <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong> stond dit weekend al uitgebreid aangekondigd. Er is nog<br />
plaats voor liefhebbers van zeevogels kijken bij de vuurtoren, struinen door de<br />
Slufter en de Muy. Bovendien gaan we vogelen aan de wadkant en in de luwte<br />
van het bos op zoek naar de laatste insecten van het seizoen en bloeiende<br />
planten. Info en aanmelden bij Ofra Carmi, telefoon: (0227) 54 10 07 / e-mail:<br />
o.carmi@quicknet.nl.<br />
Zaterdag 2 oktober: Eurobirdwatch<br />
In het hele land is deze dag speciale aandacht voor de vogeltrek. <strong>KNNV</strong> en IVN<br />
organiseren een excursie naar De Ven. Zie voor info in de krant of onze site.<br />
Maandag 11 oktober: Lezing paddenstoelen door Leo Knol<br />
Alhoewel paddestoelen het hele jaar voorkomen, zal deze presentatie<br />
gewijd zijn aan soorten, die met name in de herfst worden aangetroffen.<br />
Op 30 oktober vindt een paddestoelenexcursie plaats<br />
naar het Waterloopbos (Flevoland), daarom zal de Leo Knol<br />
extra aandacht schenken aan paddestoelen die in<br />
Flevoland voorkomen. Voor diegenen onder u, die met<br />
deze excursie meegaan is deze lezing een prima voorbereiding<br />
op datgene wat u te wachten staat.<br />
Zondag 17 oktober: Excursie Egboetswater<br />
<strong>Het</strong> natuur- en recreatiegebied Egboetswater ligt ten noorden van Hauwert nabij<br />
Oostwoud. <strong>Het</strong> oorspronkelijke gebied van 24 ha is in <strong>2010</strong> bijna verdubbeld<br />
met een uitbreiding van 29 ha, dat ingericht is als waterberging, voor extensieve<br />
recreatie en 4 ha als droge berging. Een soort van badkuip principe.<br />
Waterberging is een geaccepteerd begrip in ons landschap geworden.<br />
Kenmerkend voor deze buffers is het samengaan van natuur en recreatie. Siep<br />
Konijn en Cees Ursem waren betrokken bij de i<strong>nr</strong>ichting van het gebied en zullen<br />
ons vandaag door het gebied leiden. We wandelen langs verharde paden<br />
ca. 7 km. Vertrek vanaf Dampten om 09:00 uur. Contactpersoon: Ofra Carmi,<br />
telefoon: (0227) 54 10 07 / e-mail: o.carmi@quicknet.nl.<br />
4<br />
TTooeelliicchhttiinngg aaccttiivviitteeiitteennpprrooggrraammmmaa<br />
De lezingen en sommige werkgroepsavonden worden gehouden in Wijkcentrum Kersenboogerd,<br />
Brederodegracht 1 in <strong>Hoorn</strong>. Zaal open om 19:45 uur.<br />
Er wordt in de zaal niet gerookt.<br />
De meeste excursies starten bij de kleine P aan het Dampten in <strong>Hoorn</strong>, even voorbij<br />
de begraafplaats. Vanaf de trein (en de fietsenstalling) is het 8 minuten lopen.<br />
Bel bij twijfelachtig weer even naar de vermelde contactpersoon.<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Zaterdag 30 oktober: Paddenstoelenexcursie in ’t Waterloopbos<br />
<strong>Het</strong> Waterloopbos ligt aan de noordkant van het Voorsterbos (bij Kraggenburg).<br />
<strong>Het</strong> werd in 1944 aangelegd. <strong>Het</strong> Waterloopbos en het Voorsterbos zijn de oudste<br />
bossen van Flevoland. In 1952 droeg de Rijksoverheid het Waterloopbos<br />
over aan het Waterloopkundig Laboratorium. Dit onderzoeksinstituut heeft er 50<br />
jaar lang waterbouwkundige proeven gedaan. Zo is de naam Waterloopbos ontstaan.<br />
Door de leeftijd van het bos en de gemengde beplanting is er een goede<br />
bodem voor talrijke soorten paddenstoelen. Deze excursie geeft een praktische<br />
invulling aan de lezing van een paar weken geleden. Vertrek Dampten 09:00 uur.<br />
Informatie Gerrit de Weerd, telefoon: (0228) 58 55 77 / e-mail: genjdew@gmail.com.<br />
Zaterdagavond 30 oktober: Wandeling Nacht van de nacht<br />
Ook dit jaar organiseren we een activiteit om de duisternis te ervaren in het<br />
kader van de Nacht van de nacht. In het Dwaalpark van De Grote Waal in<br />
<strong>Hoorn</strong> en door De Hulk is een mooie route waarin het donker beleefd kan worden.<br />
Verzamelen 20:00 uur bij kanoloods Flevo in het Dwaalpark. Duur circa 2<br />
uur o.l.v. Jan-Pieter de Krijger, telefoon: (0229) 23 97 24. Stevig schoeisel of<br />
laarzen komen van pas! Ook in het Streekbos houden IVN en <strong>KNNV</strong> een nachtwandeling.<br />
Start 21:00 uur. Zie verder krantenbericht of onze site.<br />
Maandag 8 november: Lezing Korstmossen door Laurens Sparrius<br />
Vooruitlopend op de duinexcursie van 27 november zal Laurens Sparrius een<br />
lezing verzorgen over korstmossen. Aan bod zullen komen o.a.: anatomie van<br />
korstmossen, soortendiversiteit en het gebruik van korstmossen als indicatoren<br />
voor zure regen, mest en klimaat. Ook zal hij tijdens de lezing vooruit kijken<br />
naar de excursie van 27 november en daarbij aandacht besteden aan wat u zo<br />
al kunt tegen komen in de duinen aan korstmossen.<br />
Zaterdag 13 november: Excursie Kleine rietganzen door Jan Marbus<br />
Nergens anders in Nederland en op geen ander moment in het jaar is deze concentratie<br />
van KLEINE RIETGANZEN te zien. Natuurlijk hebben we ook oog voor andere<br />
soorten die nu (soms talrijk) in ZW-<strong>Friesland</strong> aanwezig zijn. Brood en drinken<br />
mee. Warme kleding/laarzen. Excursieleiding Jan Marbus, tel.: (0229) 23 04 19 /<br />
e-mail: arendsoog@knnvhoorn.nl. Vertrek Dampten: 09:00 uur. Terug ± 16:00 uur.<br />
Zaterdag 27 november: Excursie Schoorlse duinen; korstmossen en de<br />
gevolgen van de bosbrand<br />
Vorig jaar is deze excursie verregend, we gaan het nog een keer proberen: we<br />
gaan naar de Schoorlse duinen voor een gecombineerde excursie korstmossen<br />
/ gevolg bosbranden. De vrij kalkarme duinen van dit gebied zijn een goede<br />
ondergrond voor mooie grote korstmossen, waar je geen specialist voor hoeft te<br />
zijn om ze te zien en ook de verschillen te kunnen opmerken.<br />
Vanaf vorig jaar zijn er diverse branden geweest in dit duingebied; we gaan<br />
zowel naar het eerste verbrande stuk als naar één van dit jaar, zodat we het<br />
verschil in herstel kunnen zien. Vertrek Dampten 09:00 uur.<br />
Informatie: Anneloes ter Horst, telefoon: (0226) 45 29 90 of 06 176 28 020.<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 5
Maandag 13 december: Vogeltrek, een mysterieus verschijnsel, door<br />
Frans van Bussel<br />
Komende zondag staat een excursie gepland naar De Putten, waar<br />
ongetwijfeld nog de nodige trekvogels zijn waar te nemen.<br />
Vooruitlopend op deze excursie hebben wij voor vanavond<br />
een lezing gepland over de vogeltrek.<br />
Frans van Bussel gaat ons meer vertellen over de achtergrond<br />
van de vogeltrek. Hij zal ook aandacht besteden aan welke vogels<br />
naar het zuiden trekken en wat de beweegredenen zijn om dit te doen.<br />
Welke routes worden gevolgd en waarom juist deze? Welke gevaren kleven<br />
hieraan, nu en in de toekomst?<br />
Zondag 19 december: Excursie De Putten<br />
We richten vandaag onze schreden naar De Putten tussen Petten en<br />
Camperduin. De Putten zijn ruim honderd jaar geleden uitgegraven om de<br />
Hondsbossche Zeewering te verstevigen. <strong>Het</strong> gevecht tegen de zee blijft nog<br />
steeds actueel. Als we bij verzwaring van de zeewering aan een nog hogere en<br />
nog bredere dijk hebben gedacht, moeten we vandaag goed kijken. De zilte golven<br />
beuken tegen het basalten dijklichaam. Volgens het nieuwe plan zal hier<br />
over een paar jaar een uitgestrekt strand voor de dijk liggen, een nieuw interessant<br />
biotoop in het verschiet. In De Putten kunnen vogels alles doen wat ze willen:<br />
eten, rusten en broeden. De ligging aan de voet van de Hondsbossche zeewering<br />
biedt de mogelijkheid om een blik te werpen over de Noordzee.<br />
Zeevogels komen vooral bij wat onstuimig weer dichterbij de kust en zijn dan<br />
goed te bekijken.<br />
Vertrek van het Dampten om 09:00 uur en we denken omstreeks 14:00 uur<br />
weer terug te zijn. Informatie Ko van Gent, telefoon: (0229) 24 58 85 / e-mail:<br />
jt.van.gent@quicknet.nl.<br />
Zondag 2 januari 2011: Nieuwjaarswandeling<br />
Een winterse wandeling; rondje om de Grote Vliet bij Wervershoof. We starten<br />
het nieuwe jaar bij onze gastheren Gerrit de Weerd en Jan Duijf. Zij laten ons<br />
mee genieten van hun ‘achtertuin’ het natuurgebied de Grote Vliet. Verzamelen<br />
om 09:30 uur bij het restaurant de Vlietlanden Droge Wijmersweg 5-280, 1<strong>69</strong>3<br />
HP Wervershoof.<br />
Informatie: Gerrit de Weerd, telefoon: (0228) 58 55 77 / e-mail: genjdew@gmail.com<br />
of Jan Duijf, telefoon: (0228) 58 52 72 / e-mail j.duijf@hetnet.nl<br />
Zaterdag 8 januari 2011: Bosuilen-excursie<br />
Vandaag op de oren af op een avondexcursie in het donkere bos. Uilen zijn al in<br />
de winter bezig met vormen van paartjes en claimen van het eigen territorium.<br />
Wie heeft er al eens een BOSUIL gehoord? Tijdens deze excursie krijgt u de<br />
kans om ze te horen. <strong>Het</strong> mannetje heeft het spookachtige geluid dat altijd te<br />
horen is in veel films. Leuk is dat in veel Amerikaanse films het geluid van deze<br />
uil gebruikt wordt, terwijl deze vogel daar niet eens voorkomt! Bob Woets van de<br />
6<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Vogelwerkgroep Wierhaven neemt ons mee het donkere bos in. De lezing op<br />
a.s. maandag zal nog meer uilengeheimen ontrafelen. We verzamelen 19:00<br />
uur op het Dampten en rijden dan naar het Dijkgatsbos, de Snippenweide<br />
(Groepskampeerterrein Dijkgatbos, ingang tegenover monument bij Dijkwielen).<br />
Contactpersoon: Debby Doodeman, telefoon: 06 300 21 816 / e-mail:<br />
debbydoodeman@planet.nl,<br />
Maandag 10 januari 2011: Uilen en hun concurrenten en vijanden, door<br />
Fred Koning<br />
In deze lezing laat Fred Koning zien hoe de populatie roofvogels en uilen in de<br />
loop van 50 jaar volledig kan veranderen. Niet alleen veranderingen in de vegetatie,<br />
maar ook de komst van grote sterke roofvogels als BUIZERD en HAVIK hebben<br />
invloed op de uilen. Sommige uilen verdwijnen (STEENUIL) en andere komen<br />
(BOSUIL) en weten zich aan te passen aan het nieuwe dictatorschap van de<br />
HAVIK. O.i. een leuke voorbereiding op de bosuilenexcursie van 22 januari a.s.<br />
Om alvast te noteren<br />
In het weekend van 12 en 13 maart 2011 zullen er weer vogelvaartochten<br />
gemaakt worden naar natuureiland De Kreupel.<br />
VAN DE ACTIVITEITENCOMMISSIE<br />
<strong>Het</strong> zal u waarschijnlijk zijn ontgaan: immers de excursies, workshops en andere<br />
<strong>KNNV</strong>- activiteiten gaan gewoon door, maar het groepje, dat de activiteiten<br />
bedenkt en organiseert, is een beetje veranderd. Allereerst is er een verschuiving<br />
in de taken. In het verleden ging het om de excursies en nu om alle algemene<br />
activiteiten, dus een breder takenpakket. De bezetting van deze commissie<br />
is geslonken. Dit jaar hebben Resi Zabel, Wil Liefting en Eric de Vroome na<br />
jaren actief te zijn geweest, zich teruggetrokken. Vanaf hier: heel erg bedankt<br />
voor jullie inzet. We bleven met zijn vieren over. Jan Duijf heeft een hele periode<br />
in zijn eentje de lezingen georganiseerd. Hij heeft zich bij ons gevoegd en Gerrit<br />
de Weerd meldde zich spontaan om meer publiciteit aan de activiteiten te<br />
geven.<br />
Met elkaar proberen we de thema’s van de lezing te koppelen aan excursie-thema’s.<br />
Op deze manier hopen we meer verdieping aan te bieden.<br />
De activiteiten worden ook voor ù georganiseerd. Als vereniging doe je dingen<br />
voor en met elkaar. En bij de <strong>KNNV</strong> gaat het om samen de natuur te bestuderen;<br />
waarnemen, ontdekken, uitwisselen van kennis en gedachten en inzichten<br />
vergroten. Zo willen we graag tijdens excursies alle deelnemers uitnodigen om<br />
actiever deel te nemen in de zin van delen van de eigen kennis en waarneming.<br />
U kunt ook ideeën voor excursies of andere activiteiten aandragen. Bent u<br />
ergens geweest en u vindt het een goed excursiegebied voor de <strong>KNNV</strong>? Kom<br />
op! Laat het ons weten. Wij zijn (naast Jan en Gerrit): Trudy Winthorst, Debby<br />
Doodeman, Anneloes ter Horst en ondergetekende.<br />
Ofra Carmi<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 7
8<br />
Kom ook naar de veldbiologiedagen van de <strong>KNNV</strong><br />
10-10-’10 Natuur moet je zien!<br />
Op deze mooie datum organiseert de <strong>KNNV</strong><br />
overal in het land de ‘dag van de veldbiologie’.<br />
Onze <strong>afd</strong>eling houdt de avond van 9 oktober<br />
excursies nachtvlinders en vleermuizen en ook<br />
op 10 oktober excursies en presentaties op<br />
alle gebieden waar we maar mee bezig zijn om<br />
en in MEC De Witte Schuur in Enkhuizen.<br />
Kom zelf kijken en vertel het verder aan mogelijk<br />
geïnteresseerde mensen.<br />
Voor het precieze programma: kijk op de<br />
nieuwsbrief of website www.knnv.nl.<br />
Graag laten we iedere natuurliefhebber zien op welke manieren je een leuke,<br />
spannende en vooral gezellige tijd met elkaar kunt bezig zijn met de natuur.<br />
Op EXCURSIE genieten we van natuur dichtbij huis en verder weg.<br />
Op KAMP ontdekken we andere werelden, natuur die we in onze regio niet zo<br />
kennen.<br />
Tijdens WERKGROEPSBIJEENKOMSTEN verdiepen we ons in een specifieke tak<br />
van natuurstudie, bijv. vogels of planten, en leren van en met elkaar.<br />
Op een LEZINGAVOND hoor je het nog eens van een ander en doe je inspiratie<br />
op voor eigen onderzoek of natuurbeleving.<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
Tijdens een CURSUS leer je meer over hoe en<br />
wat van een klein stuk natuur, bijv. insecten.<br />
Er zijn allerlei andere manieren binnen onze<br />
vereniging (publikaties, projecten, presentaties)<br />
om zelf de natuur te beleven en dat ook aan<br />
anderen door te geven.
De vakanties hebben we<br />
weer achter ons. En ik neem<br />
aan dat u nog nageniet met<br />
behulp van foto’s of zelfgemaakte<br />
filmopnamen. Ook<br />
het bestuur kan zich weer<br />
verheugen in een gezellig<br />
samenzijn van een van de<br />
bestuursbijeenkomsten. De<br />
eerste was al weer op 2<br />
september<br />
Van de Bestuurstafel<br />
Met betrekking tot de activiteitencommissie die in het leven is geroepen om alle<br />
activiteiten te bundelen en te zien of er geen doublures zijn heb ik twee mensen<br />
vergeten te vermelden en wel Trudy Windhorst en Anneloes ter Horst. En dat<br />
hoort natuurlijk niet. Vandaar deze aanvulling en mijn excuses aan Trudy en<br />
Anneloes.<br />
De eerste vergadering heeft meestal een behoorlijk volle agenda. Ook nu weer.<br />
Een nieuw seizoen start weer en nieuwe gedachten moeten worden uitgewerkt.<br />
Een kleine evaluatie van het vorige seizoen en dan de winterperiode in: <strong>2010</strong>-<br />
2011. <strong>Het</strong> gaat snel allemaal.<br />
Verder werden ons vragen gesteld door een vertegenwoordiger van de<br />
Vereniging Oud-<strong>Hoorn</strong>, inzake onze Bomenwandeling door <strong>Hoorn</strong>. Deze wandeling<br />
is (ter controle) door ons weer gemaakt en de beschrijving dient op enkele<br />
plaatsen te worden aangepast.<br />
Een volgend punt is een naderende activiteit op 10-10-’10, Op de Beleidsraad<br />
van februari van dit jaar werd geopperd om een landelijke actie ook voor de<br />
naamsbekendheid van de <strong>KNNV</strong>. Daarvoor werd 10 oktober <strong>2010</strong> gekozen.<br />
Voor onze <strong>afd</strong>eling werd gezocht naar een aparte lokatie en deze werd gevonden<br />
in Enkhuizen en met name in “De Witte Schuur”. Daar is een mooie heemtuin<br />
en verder kunnen binnen allerlei activiteiten<br />
en mogelijke presentaties worden<br />
gehouden (zie vorige pagina). Maar<br />
noteer deze dag in uw agenda!! Wat u<br />
ook moet noteren is de nieuwe lokatie<br />
waar wij (in ieder geval voor een tijdje)<br />
ons onderdak voor lezingen en vogelwerkgroep<br />
hebben gekozen.<br />
Michel Kleij, voorzitter<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 9
Naast onze <strong>afd</strong>elingskampen organiseert de landelijke <strong>KNNV</strong> via de Algemene<br />
Kampeercommissie (AKC) ook allerlei kampeerkampen en via de Algemene<br />
Reiscommissie (ARC) reizen.<br />
Aan zo’n kamp of reis kunnen leden meedoen uit het hele land. En dat maakt<br />
het ook meteen zo leuk. Je ontmoet mensen uit andere <strong>afd</strong>elingen. <strong>Het</strong> is bijna<br />
altijd een bonte verzameling: alleenstaanden, koppels en gezinnen. Mensen die<br />
de natuur leuk vinden, maar ook specialisten op elk gebied. Vooral van die laatsten<br />
kun je een hoop leren tijdens een kamp of reis.<br />
In elk jaargetijde worden kampen en reizen georganiseerd, met een duur van<br />
enkele dagen tot twee weken.<br />
Gezinnen zijn meestal gebonden aan de vakantieperioden, en dan is er een<br />
ruime keuze aan bestemmingen en perioden.<br />
Zelf vinden wij zo’n zomer kampeerkamp echt een volwaardige vakantie. Je<br />
staat 2 weken op eenzelfde camping en maakt samen met andere deelnemers<br />
uitstapjes in de omgeving met een ruime keuze aan onderwerpen en zwaarte<br />
van de tochten. Maar niets moet, je mag natuurlijk ook zelf wat gaan ondernemen.<br />
Of helemaal niks doen, maar als je dan hoort wat anderen die dag hebben<br />
gezien kijk je wel uit dat je niet nog een keer een tocht mist….<br />
We kijken dan ook elk jaar weer uit naar het overzicht van de kampen & reizen<br />
voor leuke bestemmingen om de zomervakantie door te brengen.<br />
Kijk op de website van de <strong>KNNV</strong> bij het kopje reizen (www.knnv.nl). Hierin staan<br />
ook alle bestemmingen van voorgaande jaren met meestal een link naar een<br />
verslag. Lees er een paar door en je zult je meteen willen inschrijven voor een<br />
kamp volgend jaar. Wacht daar niet te lang mee, want er is een maximum aantal<br />
deelnemers!<br />
Eric de Vroome<br />
10<br />
Doe mee met een <strong>KNNV</strong> kamp of reis<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Zesde Noord-Hollandse Natuurdag<br />
11 december <strong>2010</strong><br />
Op zaterdag 11 december van 10:00 tot 16:00 uur, organiseren de POFF en<br />
Landschap Noord-Holland alweer de 6e Noord-Hollandse Natuurdag, op de<br />
inmiddels bekende locatie in de Aristozalen naast station Sloterdijk in<br />
Amsterdam. Toegang gratis!<br />
PROGRAMMA<br />
<strong>Het</strong> programma zal deze keer extra aantrekkelijk zijn door de presentatie van<br />
maar liefst drie verspreidingsatlassen: van de Noord-Hollandse broedvogels, de<br />
Noord-Hollandse amfibieën en reptielen en de <strong>West</strong>-Friese vlinders. Gezien het<br />
grote belang van het verschijnen van de broedvogelatlas zijn er de hele dag<br />
lezingen over vogels, maar niet steeds in dezelfde zaal. In de andere zaal zal<br />
op hetzelfde moment steeds een ander aspect van de Noord-Hollandse natuur<br />
aan de orde zijn. Onderwerpen zijn: amfibieën en/of reptielen, Vlinders in <strong>West</strong>-<br />
<strong>Friesland</strong> en RUIGE DWERGVLEERMUIZEN. Bekende onderzoekers en sprekers als<br />
Cato te Hallers, Ton Denters en Kees Camphuysen zullen spreken over respectievelijk<br />
de Noordzee, planten kijken in Noord-Holland en kleine mantelmeeuwen.<br />
De dag wordt besloten met een prachtige film over weidevogels van<br />
Danny Ellinger.<br />
VOORINTEKENEN BROEDVOGELS, REPTIELEN, VLINDERS<br />
Mensen die vooringetekend hebben op de Atlas van de<br />
Noord-Hollandse Broedvogels kunnen hun exemplaar op<br />
deze dag afhalen en zich de verzendkosten besparen.<br />
Hebt u nog niet ingetekend? Doet u dat nu. Dan kunt u<br />
dit fraaie en belangrijke boek kopen voor de spotprijs<br />
van € 19,50. Na 11 december zal de prijs<br />
€ 24,50 zijn, exclusief verzendkosten. U<br />
kunt voorintekenen via de website van<br />
de SVN: www.vogelwerkgroepennh.nl.<br />
Ook voor de Verspreidingatlas van de<br />
Noord-Hollandse Reptielen en<br />
Amfibieën kunt u voorintekenen en<br />
geld besparen. Bij voorintekening kost dit<br />
boek € 15,-, na 11 december € 19,50. U<br />
kunt voorintekenen door € 19,50 (prijs<br />
inclusief verzendkosten) over te maken op<br />
rekeningnummer 11.91.39.502 o.v.v. uw naam, adres, atlas amfibieën en reptielen<br />
10-55023B.<br />
Voor de Vlinderatlas van onze <strong>afd</strong>eling zie pagina 16 en 17. Deze is natuurlijk<br />
ook te verkrijgen of af te halen op de Natuurdag.<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 11
Op dit moment zijn we bezig met het inventariseren van de muurplanten in<br />
Enkhuizen en <strong>Hoorn</strong>. Aangezien we hier niet van bloemetjes afhankelijk zijn<br />
kunnen we wat langer dan normaal mee door gaan.<br />
Vanaf november hebben we weer binnenbijeenkomsten, zoals de vorige keer al<br />
vermeld afwisselend bij leden van de werkgroep thuis. <strong>Het</strong> adres staat niet hieronder<br />
vermeld in verband met privacy: meld je aan per telefoon of email en je<br />
krijgt het adres meegedeeld, dan weet de gastheer/-vrouw ook op hoeveel mensen<br />
er gerekend kan worden.<br />
6 oktober : Muurbegroeiing <strong>Hoorn</strong>. Verzamelen 14:30 uur voor trap station<br />
<strong>Hoorn</strong>.<br />
Opgave en info: (0226) 45 29 90 / 06 176 28 020<br />
3 november : Vandaag gaan we aan de slag met het nieuwe gallenboek (mooie<br />
nieuwe uitgave van vorig jaar) en de gallen die iedereen hopelijk<br />
dit jaar heeft kunnen verzamelen. Als aftrap van de ronde langs<br />
diverse leden nodig ik ieder bij mij uit van 14:30-16:30 uur.<br />
Opgave en info: (0226) 45 29 90 / 06 176 28 020; e-mail:<br />
anneloes59@planet.nl.<br />
8 december : <strong>Het</strong> is langzamerhand traditie om elkaar mooie en/of raadselachtige<br />
planten te laten zien (gedroogd of op foto (digitaal)) die<br />
op vakantie zijn gescored. Dit keer zijn we te gast bij Connie<br />
Ligthert, van 14:30-16:30 uur.<br />
Opgave en info: (0229) 23 61 59; e-mail: conny.ligthert@kpnmail.nl.<br />
12 januari : Altijd aanwezig, ook in de winter, zijn mossen. Vandaag gaan we<br />
ons daar weer eens over buigen, dit keer van 14:30-16:30 uur,<br />
thuis bij Anneke Hofstra.<br />
Opgave en info: (0229) 23 74 30; e-mail: annekehofstra@kpnmail.nl.<br />
Voor alles geldt: wij zijn geen van allen specialisten, maar proberen met en van<br />
elkaar te leren. Als je interesse in planten hebt en je dit ook wat lijkt: schroom<br />
niet, kom eens een keertje mee doen.<br />
Anneloes ter Horst<br />
Coördinator pwg<br />
Anneloes59@planet.nl<br />
12<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
PPllaanntteennwweerrkkggrrooeepp
Onderzoek naar Koolzaadplanten<br />
Voorjaar 2009 kwam vanuit FLORON een aanvraag binnen om mee te doen<br />
aan een landelijk onderzoek naar de groeiplaatsen van KOOLZAAD. Als deelnemer<br />
ontving je hiervoor goede instructies en gekleurde determinatiekaarten.<br />
Samen met Jan heb ik (voordat de bermen gemaaid werden) 6 routes gefietst in<br />
<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong>. De onderzoekers hebben hun resultaten inmiddels verwerkt en<br />
gepubliceerd.<br />
VERSPREIDING VAN KOOLZAAD IN NEDERLAND OVERSCHAT<br />
KOOLZAAD komt in het wild nauwelijks in Nederland voor, zo blijkt uit het rapport<br />
dat in opdracht van de Commissie Genetische Modificatie (COGEM) is opgesteld.<br />
De gele bloemen die<br />
zomers de bermen bevolken, blijken<br />
in de meeste gevallen<br />
RAAPZAAD te zijn. Dit impliceert<br />
dat het verwilderingspotentieel in<br />
Nederland van KOOLZAAD en dus<br />
ook van genetisch gemodificeerde<br />
KOOLZAAD in het verleden is<br />
overschat.<br />
RAAPZAAD komt in Nederland<br />
veel vaker en in grotere populaties<br />
voor dan KOOLZAAD. De koolzaadpopulaties<br />
die worden aan-<br />
Koolzaad Raapzaad<br />
teelt, transport en overslag van KOOLZAAD plaatsvindt.<br />
getroffen zijn vaak klein en<br />
komen voor op plaatsen waar<br />
<strong>Het</strong> onderzoeksresultaat staat in contrast met de verspreidingsdata in de huidige<br />
Nederlandse Flora en Fauna database. Waarschijnlijk is RAAPZAAD,<br />
vanwege de grote uiterlijke overeenkomsten met KOOLZAAD, in het verleden<br />
vaak aangezien voor KOOLZAAD.<br />
GENETISCH GEMODIFICEERD KOOLZAAD<br />
Op dit moment wordt er nauwelijks genetisch gemodificeerd KOOLZAAD<br />
in Nederland geïmporteerd. Dit kan in de toekomst veranderen, omdat de<br />
vraag naar KOOLZAAD voor verwerking tot olie toeneemt. <strong>Het</strong> risico dat het<br />
gemanipuleerde KOOLZAAD zich elders vestigt en kruist met andere planten is<br />
blijkens dit onderzoek echter klein.<br />
<strong>Het</strong> onderzoek zal worden voortgezet.<br />
Ina Marbus<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 13
Dit jaar viert de Kampeergroep van de <strong>KNNV</strong> (de KG) haar 60-jarig bestaan.<br />
<strong>Het</strong> is een club van <strong>KNNV</strong>’ers uit het hele land die graag een weekendje elders<br />
verblijven. Minstens 1 keer per maand het jaar rond wordt er wel iets georganiseerd.<br />
Kamperen doet de KG het liefst op eenvoudige accommodaties, zoals natuurkampeerterreinen<br />
of bij een boer. Bij voorkeur plekken die bereikbaar zijn met<br />
het openbaar vervoer. De deelnemers nemen hun eigen onderdak (tent, caravan,<br />
enzovoorts) mee, behalve natuurlijk als er sprake is van gehuurd onderkomen.<br />
Ook zorgt iedereen voor zijn eigen eten.<br />
Tijdens de excursies in de kampeerweekenden of tijdens de dagexcursies wordt<br />
voornamelijk gewandeld en gefietst, al wordt soms de auto ingeschakeld. Elke<br />
excursie staat onder leiding van een KG-lid dat wat meer van het gebied weet.<br />
De deelnemersgroep is niet groot, zo is de praktijk: meestal tussen de vijf en<br />
iets meer dan tien deelnemers. Voor een weekend hoef je je pas een paar<br />
dagen van tevoren op te geven.<br />
In het winterhalfjaar kampeert de KG niet, maar houdt ze alleen dagexcursies,<br />
vaak gevolgd voor een contactavond bij een van de leden thuis. Daar kan het<br />
gebeuren dat iemand een dialezing houdt over een bijzonder natuurgebied waar<br />
hij/zij een privéreis naartoe heeft gemaakt. Niet zelden ligt die natuur in een ver<br />
buitenland.<br />
Nieuwe leden zijn welkom. Er komen wel wat nieuwe mensen bij, maar enige<br />
verjonging kan de KG wel gebruiken. Je bent ook van harte welkom als je nog<br />
weinig natuurkennis hebt. Dat wordt al doende vanzelf meer. Je moet bij de KG<br />
natuurlijk niet bang zijn voor flinke inspanning en voor de grillen van het<br />
Nederlandse klimaat.<br />
Meer weten? secretaris@kampeergroep.knnv.nl of 06 411 77 333.<br />
14<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Landelijk Meetnet Libellen<br />
Na het lezen van een oproep op de site van de Vlinderstichting besloot ik mij op<br />
te geven als libellenteller voor het Landelijk Meetnet Libellen. In overleg met de<br />
Vlinderstichting werden twee telroutes uitgezet in de buurt van mijn woonplaats<br />
Avenhorn.<br />
Meedoen aan het landelijke meetnet schept wel verplichtingen, er moet 9 maal<br />
in een jaar geteld worden. De routes die ik loop liggen bijna in elkaars verlengde<br />
en ik kan ze dan ook direct na elkaar doen. Daar heb ik dan in totaal ongeveer<br />
2 uur voor nodig.<br />
Door de strenge winter en het koude voorjaar kwam het seizoen langzaam op<br />
gang. Daarbij kwam ook nog dat alle sloten in het telgebied de afgelopen winter/voorjaar<br />
waren uitgebaggerd en mijn vrees was dat dit een negatief effect op<br />
de aantallen juffers en libellen zou hebben. Gelukkig viel dat mee.<br />
<strong>Het</strong> mooie van een vaste route tellen is dat je gedurende het jaar goed kunt<br />
zien hoe verschillende soorten komen en gaan. Ook het effect van het maaien<br />
van de berm en waterkant zag ik onmiddellijk terug in een teruggang van de<br />
aantallen juffers.<br />
Als je regelmatig al die juffertjes observeert gaan je steeds meer details opvallen,<br />
het herkennen van de soorten gaat ook steeds sneller en makkelijker.<br />
Alleen de beide roodoogjuffers blijven lastig uit elkaar te houden, maar daarvoor<br />
heb ik altijd een verrekijker bij de hand.<br />
Ik heb dit jaar 6 verschillende soorten juffers en 7 soorten libellen geteld langs<br />
de 2 telroutes.<br />
De top drie is als volgt: 1 - LANTAARNTJE<br />
(2.807 totaal geteld) 2 - KLEINE ROODOOG-<br />
JUFFER (346) 3 - AZUURWATERJUFFER (165).<br />
Nummer 1 bij de libellen was de<br />
BLOEDRODE HEIDELIBEL (50).<br />
De andere soorten waren: VARIABELE<br />
WATERJUFFER, AZUURWATERJUFFER,<br />
HOUTPANTSERJUFFER, GEWONE OEVERLIBEL,<br />
VROEGE GLAZENMAKER, PAARDENBIJTER,<br />
BRUINRODE HEIDELIBEL, STEENRODE HEIDE-<br />
LIBEL en GROTE KEIZERLIBEL.<br />
De VUURJUFFER (zie foto) was wel in het<br />
gebied aanwezig (dit jaar voor het eerst),<br />
maar net buiten de telroutes. Zo ook de<br />
BLAUWE GLAZENMAKER en de WATERSNUFFEL, maar wie weet volgend jaar?<br />
Tellen voor het meetnet is mij 100% meegevallen en ik ga er zeker mee door.<br />
Ruud Timmer<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 15
16<br />
6.1 Argusvlinder (Lasiommata megera)<br />
26<br />
De vlinder is herkenbaar aan een oranjebruine kleur met donkere tekening. Op de<br />
voorvleugel zitten 2 opvallende ogen en op de achtervleugel van de vlinder komen<br />
vier kleinere ogen voor. <strong>Het</strong> mannetje heeft een geurstreep over de voorvleugel.<br />
<strong>Het</strong> vrouwtje vliegt o<strong>nr</strong>ustig en laag, op zoek naar bloemrijke graslanden en bermen om<br />
haar eitjes af te zetten. Zij zet deze afzonderlijk af op stengels of toppen van bladeren van<br />
diverse grassen. De eifase duurt 5-11 dagen. <strong>Het</strong> mannetje bewaakt zijn territorium vanaf<br />
de kale plekken op de grond.<br />
In tegenstelling tot de GEHAKKELDE AURELIA rust de vlinder met gesloten vleugels waardoor<br />
ze nauwelijks opvalt. De spanwijdte van de vleugels is 35-45 mm. De ARGUSVLINDER overwintert<br />
als halfvolgroeide rups, als vlinder leeft hij slechts 13-26 dagen. Volgens landelijke<br />
onderzoeken zijn er twee, soms drie generaties. Dat geldt tevens voor onze regio.<br />
De ARGUSVLINDER behoort tot de niet bedreigde vlinders. Een landelijk onderzoek in 2006<br />
heeft aangetoond dat deze vlinder in Nederland snel achteruit gaat. Dat is moeilijk te zien in<br />
ons kortdurende project.<br />
Verspreiding en vliegtijd<br />
De ARGUSVLINDER komt algemeen voor in onze regio en is aangetroffen in 55% van alle<br />
kilometerhokken.<br />
De vroegste waarneming is op 26 maart 2003, gewoonlijk wordt de soort vanaf mei gezien.<br />
In mei lopen de aantallen op en in de maand augustus komen de meeste vlinders voor.<br />
September volgt kort daarop als tweede maand.<br />
De hoogste dagtotalen in de vijf onderzoeksjaren corresponderen<br />
daarmee, want 4, 6, 14 en 21 augustus en 20 september<br />
waren de beste dagen.<br />
Op 29 oktober 2004 werd er nog een late ARGUSVLINDER gezien.<br />
In de jaren van ons onderzoek zien we de hoogste aantallen<br />
in 2003 met 1.819 exemplaren en de laagste aantallen in 2002 met<br />
512 exemplaren.<br />
Bij vergelijking van de 3 kaartjes (
De Vlinderatlas <strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> zal binnenkort verschijnen. Hij ligt op momenteel<br />
bij de drukker. In de atlas zijn de resultaten van ons vijf jarig vlinderproject weergegeven.<br />
We laten de grondleggers van het vlinderonderzoek aan het woord. Ook wordt<br />
ingegaan op het <strong>West</strong>-Friese landschap. Daarnaast wordt een overzicht gegeven<br />
van de voedsel- en waarplanten en de weeromstandigheden. Natuurlijk worden de<br />
17 vlindersoorten en daarnaast nog drie extra soorten besproken.<br />
Per soort is een tabel opgenomen met de getelde aantallen per maand en per jaar.<br />
Dit is tevens met een vijftal grafieken weergegeven. Met behulp van een tabel is<br />
per jaar aangegeven wanneer de eerste en laatste waarneming en de hoogste<br />
dagscore was. Door middel van stippen is de verspreiding van de vlinders weergegeven<br />
op verschillende kaarten namelijk een kaart over de vijf projectjaren en een<br />
kaart per jaar. De atlas is 160 x 235 mm groot, telt 144 pagina’s, heeft een harde<br />
kaft en is in full color uitgevoerd. Een impressie van de atlas staat hiernaast, hieronder<br />
en op onze website onder Vlinderatlas (via het menu) weergegeven.<br />
Je kunt tot 11 december intekenen op deze mooie atlas. De voorintekenprijs<br />
bedraagt € 15,50, daarna kost hij € 19,50. Je kunt hem bestellen door het<br />
bedrag over te maken op rekening 3553986 t.n.v. <strong>KNNV</strong> <strong>afd</strong> <strong>Hoorn</strong>/<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> te<br />
Lutjebroek o.v.v. Vlinderatlas. Na 11 december kun je hem (na telefonisch overleg)<br />
ophalen bij Egbert Baars, Yellowlaan 24, 1<strong>69</strong>5 HV Blokker. Versturen is ook<br />
mogelijk maar hiervoor worden de verzendkosten in rekening gebracht.<br />
Argusvlinder januari<br />
525<br />
februari<br />
500 140<br />
Verspreiding van de ARGUSVLINDER (hoe donkerder de stip hoe meer waarnemingen)<br />
vroegste<br />
Vlinderatlas <strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> 2002-2006<br />
maart<br />
april<br />
mei<br />
juni<br />
2002 2 65 22 113 272 36 1 1 512<br />
2003 2 3 52 52 310 603 683 114 1.819<br />
2004 4 185 26 88 479 53 20 855<br />
2005 1 4 135 21 39 746 23 4 973<br />
2006 1 17 68 52 421 559<br />
20 60 100 140 180 220 260<br />
laatste<br />
hoogste<br />
aantal<br />
08-04-2002 04-11-2002 04-08-2002 50<br />
26-03-2003 21-10-2003 20-09-2003 198<br />
02-04-2004 29-10-2004 14-08-2004 63<br />
30-03-2005 30-10-2005 21-08-2005 167<br />
26-04-2006 30-08-2006 06-08-2006 130<br />
juli<br />
augustus<br />
september<br />
oktober<br />
november<br />
december<br />
totaal<br />
Eitje van de ARGUSVLINDER<br />
27<br />
KROPAAR (Dactylis glomerata)<br />
28<br />
<strong>Het</strong> vrouwtje plakt de eitjes aan de<br />
sprieten van verschillende grassoorten,<br />
onder andere ZWENKGRAS,<br />
KORTSTEEL, KROPAAR en KAMGRAS.<br />
De voedselbehoefte is niet groot<br />
en ze drinkt eveneens van kleine<br />
nectarleveranciers. Hierbij<br />
gaat het om een breed scala<br />
aan soorten, zoals AKKERDISTEL,<br />
LUZERNE, KNOOPKRUID en JAKOBS-<br />
KRUISKRUID en soorten als PAARDENBLOEM, RODE KLAVER, DUIZENDBLAD,<br />
VERTAKTE LEEUWENTAND, WATERMUNT, KLEIN KRUISKRUID en REUKELOZE- en<br />
ECHTE KAMILLE.<br />
ARGUSVLINDER (Lasiommata megera)<br />
2002<br />
2003<br />
2004<br />
1.000<br />
1.000<br />
1.000<br />
800<br />
800<br />
800<br />
600<br />
600<br />
600<br />
400<br />
400<br />
400<br />
200<br />
200<br />
200<br />
0<br />
0<br />
0<br />
J F M A M J J A S O N D<br />
J F M A M J J A S O N D<br />
J F M A M J J A S O N D<br />
1.000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
2005<br />
0<br />
J F M A M J J A S O N D<br />
1.000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
0<br />
J F M A M J J A S O N D<br />
Aantal ARGUSVLINDERS per jaar/maand<br />
Vlinderatlas <strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> 2002-2006<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 17<br />
2006
18<br />
VVlliinnddeerr--//LLiibbeelllleennwweerrkkggrrooeepp<br />
VERSLAG NACHTVLINDERNACHT 9 JULI<br />
De <strong>KNNV</strong> en IVN hebben meegedaan met de Nationale<br />
Nachtvlindernacht <strong>2010</strong>. In totaal zijn er 17 belangstellenden<br />
komen opdagen.<br />
Na een zeer warme dag wezen alle voortekenen erop dat<br />
het een mooie nacht zou worden voor de nachtvlinders. En<br />
degenen die geweest zijn hebben geen spijt gehad! Deze<br />
nacht was het de eerste officiële gebruik van de pas aangeschafte<br />
vanglamp van onze vlinderwerkgroep.<br />
Om 21:00 uur werd het doek opgesteld. Daarna werd een<br />
klein rondje door het Streekbos gemaakt. Al gauw werden<br />
de eerste stippelmotten gevonden. Ook lieten o.a. tientallen<br />
LANTAARNTJES, 2 VROEGE GLAZENMAKERS en 1 GROTE KEIZERLI-<br />
BEL zich bewonderen.<br />
Om 22:00 uur ging het echte gedeelte van start. Ton Groen hield een korte<br />
introductie voor de leken onder ons over het verschil tussen nacht- en dagvlinders.<br />
Tevens passeerden enkele kenmerken van nachtvlinderfamilies de revue.<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
Vanaf 22:45 uur stroomden de nachtvlinders<br />
binnen. Te beginnen met een fraai exemplaar<br />
van GROOT AVONDROOD, gevangen in de voortuin<br />
van De Terp. Waren in het begin van de<br />
avond nog enkele mugjes aanwezig, op het<br />
hoogtepunt van de avond zat het doek<br />
geheel onder met allerlei micro’s, met af en<br />
toe wat ruimte voor de macro’s. <strong>Het</strong> gras was<br />
bezaaid met allerlei uiltjes.<br />
Ad Roobeek<br />
BIJEENKOMST<br />
De volgende bijeenkomst van de vlinder/libellenwerkgroep is op 15 november<br />
aan de Yellowlaan 24 in Blokker om 20:00 uur.<br />
Gooit u uw Natura na het lezen bij het oud papier?<br />
Dan willen wij deze graag gebruiken als pr-materiaal voor de <strong>KNNV</strong>.<br />
Graag ontvangen we die Natura’s op een lezingavond of in de brievenbus op<br />
Dorpsstraat 10 a in Zwaag.
Zaterdag 6 november aanstaande is het weer tijd voor de jaarlijkse natuurwerkdag.<br />
Ook op het Landje van Naber bij <strong>Hoorn</strong>, al jaren in beheer bij onze <strong>afd</strong>eling,<br />
zal deze dag gewerkt worden. Riet wordt gemaaid, hekken hersteld, greppels<br />
uitgegraven en eilandjes van begroeiing ontdaan. Afvoerpijpen worden<br />
doorgestoken en maaisel zal worden afgevoerd. Kortom een drukke ochtend vol<br />
activiteiten. Om mee te kunnen werken in dit unieke deel van de gemeente<br />
<strong>Hoorn</strong> en informatie over alle andere belangrijke zaken, kunt u zich opgeven op<br />
de site www.natuurwerkdag.nl. Laarzen is een must, over het weer kan niets<br />
beloofd worden maar over de koffie wel. Die verzorgt de <strong>afd</strong>eling!<br />
KOM OOK EN WERK MEE!<br />
Contributie 2011<br />
In de algemene ledenvergadering van 23 februari is besloten om de contributie<br />
met € 3,00 te verhogen. In dit bedrag zit mede verwerkt de verhoging van de<br />
<strong>afd</strong>racht aan de landelijke vereniging. De lidmaatschapsprijs voor een gewoon<br />
lid wordt € 28,- per jaar. Voor een gezinslid (meer dan 1 persoon op hetzelfde<br />
adres) wordt het € 34,40. Voor een jeugdlid wordt de contributie € 16,50. In het<br />
komende winternummer van het <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong> zal de betaalinstructie worden toegevoegd.<br />
Ongeveer een kwart van de leden heeft de contributie niet voor 1 april voldaan.<br />
Om tot een vlottere inning te komen is de volgende betalingsregeling voorgelegd<br />
aan de leden. De aanwezige leden hebben dit goedgekeurd.<br />
Om de contributie inkomsten zoveel mogelijk voor 1 maart 2011 binnen te krijgen<br />
geven we de leden die voor 1 maart 2011 hun contributie betalen € 2,00<br />
korting. De leden die voor 1 april hun contributie betalen ontvangen geen korting<br />
en voor de leden die hun na 1 april voldoen geldt dat zij € 1,00 extra aan administratiekosten<br />
moeten betalen.<br />
Ad Roobeek, Penningmeester & Ledenadministratie<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 19
20<br />
Vissenonderzoek Noord-Holland<br />
De meteorologische herfst is begonnen!<br />
Dit maakt de vissen niet minder actief;<br />
wij moeten alleen een extra truitje of jas<br />
aantrekken. Juist het <strong>najaar</strong> is een<br />
goede periode om vis te inventariseren.<br />
Er is veel jonge vis in het water aanwezig<br />
die nu goed te determineren is.<br />
Ook de trek begint en de vissen zitten vaak in grote groepen bij elkaar.<br />
<strong>Het</strong> afgelopen jaar zijn vele mensen zeer actief geweest met inventariseren. De<br />
witte gebiedenkaart op www.vissenatlas.nl is al een stuk meer roze en rood gekleurd.<br />
De locale werkgroepen komen van de grond en organiseren de ene na<br />
de andere excursie. Zo ontvangen wij regelmatig berichten van groepen uit<br />
Haarlem, Amsterdam in samenwerking met <strong>KNNV</strong> leden, <strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> en een<br />
groep rond Bergen, Heiloo en Schoorl. Wij vermoeden dat ook elders groepen<br />
actief zijn maar hebben hier nog geen bericht van ontvangen.<br />
Van januari tot juli zijn 3 stagiaires van de sportvisacademie voor het visatlasproject<br />
actief geweest. Zij hebben de minder goed onderzochte gebieden<br />
zoals de Beemster, Wieringermeer en gebieden rond Schagen met schepnetten<br />
geinventariseerd. Dit is een zeer welkome bijdrage geweest en volgend jaar<br />
hopen wij weer te kunnen profiteren van een groep zeer gemotiveerde stagiaires.<br />
Dit <strong>najaar</strong> en 2011 kunnen we gegevens verzamelen voor de visatlas. Ons<br />
streven is een goed verspreidingsbeeld van de Noord-Hollandse vissen. We<br />
zetten nu in op het licht rood laten kleuren van de zgn.uurhokken zoals<br />
aangegeven op www.vissenatlas.nl. Dit houdt in dat van de 25 kilometerhokken<br />
binnen zo’n uurhok er minimaal 7 goed zijn onderzocht. Criterium voor een goed<br />
onderzocht hok is dat er minimaal 3 vissoorten zijn gevangen en geregistreerd.<br />
Op de vissenatlas-site willen we ook excursiefoto’s en vangstgegevens plaatsen.<br />
Ook verslagen en foto’s van locale werkgroepen moeten hier een plek krijgen.<br />
Aan het op de site krijgen wordt momenteel gewerkt. U kunt bij ons verslagen<br />
of enkele foto’s aanleveren. Met name afwijkende vangsten of gebeurtenissen<br />
zijn leuk om te melden.<br />
Van het hoogheemraadschap HHNK hebben wij een doos met visrapporten<br />
gekregen en ontvangen waarschijnlijk nog meer. Dit zijn gegevens die op papier<br />
staan maar niet digitaal zijn verwerkt. Wij zijn opzoek naar iemand die ons kan<br />
helpen bij het invoeren van deze gegevens. Als u interesse heeft dan horen wij<br />
dat graag.<br />
Jeanine Hamers en Kees Dekker<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Een voorproefje<br />
<strong>Het</strong> is 8 september <strong>2010</strong>. In Noord-Holland giet het pijpestelen. Op de buie<strong>nr</strong>adar<br />
gezien dat het in Groningen (nog) droog is. Met Marjan van Oosten hadden we al<br />
eerder afgesproken om op zoek te gaan naar de TWEEKLEURIGE VLEERMUIS. Als een<br />
soort voorgerecht gingen we eerst overdag genieten van wat Groningen ons aan<br />
natuur te bieden heeft. In Aduard zagen we het eerste KLEINE KOOLWITJE van de<br />
dag. In de polder enkele groepjes KIEVITEN met SPREEUWEN, ROEKEN, ZWARTE<br />
KRAAIEN, KAUWEN en een enkele TORENVALK en BUIZERD. Rond 14:30 uur arriveerden<br />
we bij het Lauwersmeer: het Jaap Deensgat. De berm op weg naar de kijkhut<br />
zag wit van de PARNASSIA en werd afgewisseld met kleine blauwe bloempjes: een<br />
ereprijs. Helaas was het nogal bewolkt en waaide er een stevige bries waardoor er<br />
vrijwel geen insecten te zien waren. Vogels waren er echter gelukkig volop.<br />
Zo’n 1.500 BRANDGANZEN en een 200-tal GRAUWE GANZEN lieten van zich horen. In<br />
de kijkhut de telescopen opgezet. Vrijwel direct viel het op dat er heel veel<br />
geel/oranje gekleurde vogels met witte koppen aanwezig waren: maar liefst 72<br />
CASARCA’S! Een verdere speuractie tussen de ganzen leverde vervolgens 1<br />
KEIZERGANS, 4 INDISCHE GANZEN en enkele NIJLGANZEN op. Aan eenden werd<br />
gezien: BERGEENDEN, 500 SMIENTEN, BOERENEEND, WILDE EEND, KRAKEENDEN, 8<br />
PIJLSTAARTEN, SLOBEENDEN, WINTERTALINGEN, 2 ZOMERTALINGEN en KUIFEENDEN.<br />
Ook was er een groep van ca. 30 KNOBBELZWANEN aanwezig. Ook de andere<br />
vogelgroepen waren vertegenwoordigd: 50 LEPELAARS, AALSCHOLVER, BLAUWE REI-<br />
GER, 2 GROTE ZILVERREIGERS, 2 ZWARTE STERNS, VISDIEF, 4 REUZENSTERNS, GROTE<br />
MANTELMEEUW, KLEINE MANTELMEEUW, KOKMEEUW, KEMPHANEN, WITGATJE,<br />
GROENPOOTRUITER, OEVERLOPERS, TURELUURS, 1 GRAUWE FRANJEPOOT,<br />
WATERSNIPPEN, 2 BONTBEKPLEVIEREN, KLEINE STRANDLOPERS, BONTE STRANDLOPERS,<br />
1 KROMBEKSTRANDLOPER, 1 KANOETSTRANDLOPER, 1 onvolwassen ZEEAREND, 2<br />
SLECHTVALKEN, 1 HAVIK, 3 BRUINE KIEKENDIEVEN, 1 TORENVALK, MEERKOETEN en<br />
WATERHOEN. Alleen de zangvogels lieten het een beetje afweten: we moesten het<br />
doen met HOUTDUIF, WITTE KWIKSTAARTEN, OEVERZWALUWEN, HUISZWALUWEN,<br />
BOERENZWALUWEN en 1 RIETGORS.<br />
Op weg naar Lauwersoog kwamen we nog een familie FUUT tegen en stak een<br />
groepje STAARTMEZEN de weg over. In Lauwersoog was het helaas eb. De<br />
meeste vogels waren dus ver weg het wad op. Alsnog werden gezien: 1<br />
DODAARS, EIDEREENDEN, SCHOLEKSTERS, STEENLOPERS, GROTE STERNS, 1<br />
REUZENSTERN, 1 DWERGSTERN, STORMMEEUW, ZILVERMEEUW, ZANGLIJSTER en KNEU.<br />
Op weg naar Delfzijl tussen Ee<strong>nr</strong>um en Baflo een doodgereden EGEL. In de<br />
haven van Delfzijl op het wad GRUTTO’S, ROSSE GRUTTO’S, WULPEN en<br />
TURELUURS. De zon zakte achter de horizon: de hoogste tijd om nu de inwendige<br />
mens te gaan voorzien. Want als een nagerecht waren er nog vleermuizen<br />
in het vooruitzicht… Z.O.Z.<br />
Fred Weel en Ad Roobeek<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 21
22<br />
ZZooooggddiieerreennwweerrkkggrrooeepp<br />
Op de excursie van 29 juli bij de Lutjebroeker Weel kwamen<br />
helaas weinig leden opdagen. <strong>Het</strong> uitzetten van<br />
inloopvallen leverde niet veel op. Wel troffen we er 14<br />
KONIJNEN, 7 HAZEN, 1 verse Molshoop en tal van<br />
muizengangen.<br />
Vrijdag 27 augustus hebben we met 17 man onder leiding van Marjan van<br />
Oosten een vleermuizenexcursie gehouden in het Julianapark. Met de batdetectors<br />
leerden we enkele soortbepalende kenmerken en troffen er aan:<br />
(GEWONE) DWERGVLEERMUIS (5), ROSSE VLEERMUIS (2), LAATVLIEGER (2) en RUIGE<br />
DWERGVLEERMUIS (1). Daarnaast huppelden er 3 KONIJNEN. De wegvliegende<br />
RANSUIL en de diverse korte piepjes van de STRUIKSPRINKHAAN waren leuke<br />
bijkomstigheden. Bij de Oostertpoort vlogen LAATVLIEGER (1) en DWERGVLEERMUIS<br />
(1). Een select gezelschap ging daarna luisteren bij de Waterberging van Twisk,<br />
westzijde (van 23:45 tot 01:15 uur): Waargenomen werden DWERGVLEERMUIS<br />
spec, LAATVLIEGER en MEERVLEERMUIS en 1 HAAS. Mogelijk was hier ook de<br />
WATERVLEERMUIS aanwezig, maar deze is niet met zekerheid vastgesteld.<br />
VERVOLG VOORPROEFJE…..<br />
Op 8 september zijn Fred Weel en ondergetekende onder begeleiding van<br />
Marjan op zoek gegaan naar de TWEEKLEURIGE VLEERMUIS in Groningen*. Al<br />
gauw werden er waargenomen: GEWONE- en RUIGE DWERGVLEERMUIS,<br />
WATERVLEERMUIS en LAATVLIEGER. De TWEEKLEURIGE VLEERMUIS liet zich nog niet<br />
horen.<br />
We zetten de tocht voort naar een steenfabriek nabij Appingedam: dit zou een<br />
geschikte locatie zijn. Er rustten 22 DAGPAUWOGEN. Diverse naakt- en huisjesslakken<br />
slopen over het booggewelf. Uit het niets scheerde een vleermuis vlak<br />
boven ons. Omdat de batdetectoren geen geluid registreerden blijft de determinatie<br />
ongewis: waarschijnlijk een WATERVLEERMUIS maar mogelijk een<br />
GROOTOORVLEERMUIS. In de tuin werd het volle geluid van de BOOMSPRINKHAAN<br />
opgevangen. Voor de TWEEKLEURIGE VLEERMUIS zetten we de excursie voort waar<br />
de eerste meldingen vandaan kwamen: in Delfzijl. Hier volop RUIGE- en GEWONE<br />
DWERGVLEERMUIS en een STRUIKSPRINKHAAN. Leuk was het rondscharrelen van een<br />
EGEL. Voor de TWEEKLEURIGE VLEERMUIS dienen we nog een keer op stap te gaan...<br />
Met de opgedane kennis zijn er ook wat verkennende tochtjes gemaakt door<br />
<strong>West</strong>woud, Hoogkarspel, Lutjebroek en rond de Lutjebroeker Weel. Gevonden<br />
werden: MEERVLEERMUIS, WATERVLEERMUIS, RUIGE DWERGVLEERMUIS, GEWONE<br />
DWERGVLEERMUIS en LAATVLIEGER.<br />
* Onderweg naast de bekende huisdieren ook een groep KAMELEN, een groep<br />
EZELS en een groep WALLABI’S!<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
Op 18 en 19 september werd speciale aandacht voor de EGEL gevraagd door<br />
de landelijke zoogdiervereniging. Heeft u nog een EGEL gezien? Meldt dit dan<br />
aan de natuurhistorische secretaris Jan-Pieter de Krijger. Ook alle andere<br />
zoogdierwaarnemingen blijven welkom.<br />
PROGRAMMA:<br />
9 en 10 oktober: Presentatie van de zoogdierwerkgroep op de <strong>KNNV</strong>-<br />
Veldbiologiedagen in het MEC De Witte Schuur door een<br />
vleermuisexcursie op zaterdagavond en een pluismiddag op<br />
de zondag. Zie verder pagina 8.<br />
25 november : Iedereen wordt weer uitgenodigd om uileballen uit te pluizen.<br />
Deze avond wordt gehouden in De <strong>Hoorn</strong>bloem, Dorpsstraat<br />
10 A te Zwaag, aanvang 20:00 uur. <strong>Het</strong> wordt op prijs gesteld<br />
als je van te voren laat weten of je mee wilt doen. Mail of bel<br />
naar ondergetekende: penningmeester@hoorn.knnv.nl of<br />
(0228) 51 59 55.<br />
Op het moment van schrijven is nog niet bekend of de begin<br />
nerscursus grondgebonden zoogdieren door gaat.<br />
Ad Roobeek (a.i. coördinator Zoogdierwerkgroep)<br />
BURLEN…? WAT VOOR JOU? GA MEE MET DE<br />
ZOOGDIERWERKGROEP!<br />
Rabobank<br />
Fietssponsortocht<br />
Op zaterdag 11 september trapten 10 <strong>KNNV</strong>’ers tegen de wind in om na 40 km<br />
rijden een mooi bedrag voor onze <strong>afd</strong>eling binnen te halen. Gelukkig waren er<br />
genoeg deelnemers voor deze activiteit, zelfs een reservelijst. Paula en Gerrit<br />
Timmerman: bedankt! (en de RABO-bank ook!).<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 23
De vakantie zit er weer op en velen hebben kunnen genieten van de gebieden<br />
waar u nog met plezier naar terug kijkt.<br />
Als coördinator van de vogelwerkgroep gingen de werkzaamheden gewoon<br />
door.<br />
Regelmatig ging de telefoon i.v.m. het in gevaar komen van broedsel door<br />
werkzaamheden. Boeren die zich zorgen maken i.v.m. de toename van de<br />
GRAUWE GANS populatie op de landerijen. Werkzaamheden door bepaalde<br />
gebieden waar schade zou kunnen ontstaan aan de flora en fauna en hoe dat<br />
kan worden voorkomen. Mensen die zich zorgen maken over de snelvarende<br />
boten in bepaalde gebieden waar vogels trachten hun nageslacht uit te broeden<br />
tussen opspattend water. Jacht op watervogels en meer vragen…<br />
Snel moet je dan in de weer om een ieder tevreden te stellen met een goede<br />
oplossing. Persoonlijk ervaar ik dat onze <strong>KNNV</strong> site er een aardig steentje aan<br />
bijdraagt om de juiste contact personen te benaderen. <strong>Het</strong> is zeker het bezoeken<br />
waard voor veel informatie. Maar niet iedereen heeft internet en dan is er<br />
gelukkig ieder kwartaal het <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong> dat het natuurnieuws bij u thuis brengt.<br />
UITKIJKSCHERM<br />
Aan de Klemweg - Molenweg in Warder is een uitkijkscherm geplaatst.<br />
Dit is op 11 juni <strong>2010</strong> officieel in gebruik genomen. Enkelen hadden de vraag<br />
waarom deze uitkijkpost hier en niet meer in het achterliggende gebied was gemaakt.<br />
a : Deze plaats is bewust gekozen omdat het uitkijkt over een rijk weidevogel<br />
gebied.<br />
b : Er stonden veel hoge bomen die predatoren nestgelegenheid boden en een<br />
goed uitzicht gaven over de broedende vogels.<br />
c:VOSSEN hebben daar nu minder schuilgelegenheid meer en moeten het<br />
elders zoeken.<br />
d : Door de aanwezigheid van bezoekers gaan er minder rovers zitten waardoor<br />
de vogels meer kans krijgen om hun pullen groot te brengen.<br />
Voor vogelaars of andere belangstellenden is het de moeite<br />
waard om er eens te gaan kijken.<br />
14 AUGUSTUS VOGELKIJKDAG WATERBERGING TWISK<br />
Voor de tweede keer dit jaar werd deze kijkdag gehouden en het<br />
was prachtig weer zodat een ieder genoot. De vele bezoekers<br />
konden gebruik maken van een flink aantal telescopen dat opgesteld<br />
stond. <strong>Het</strong> aantal waargenomen vogels strandde dit keer op<br />
51 soorten. <strong>Het</strong> simpelste watervogeltje het WATERHOENTJE liet<br />
zich niet zien. Wel was men getuige van een spectaculaire stootvlucht<br />
van een SLECHTVALK waardoor de honderden rustende<br />
watervogels in paniek opspatten vanaf de plas.<br />
24<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
VVooggeellwweerrkkggrrooeepp
BRUINE KIEKENDIEF<br />
Tijdens het broedseizoen bestond de mogelijkheid dat bij Oosterleek de BRUINE<br />
KIEKENDIEF verstoord zou worden als men de werkzaamheden aan de dijkverzwaring<br />
zou hervatten. Na overleg met de betrokken instanties bleek dat het<br />
werk pas na het broedseizoen weer op gang zou komen, dus had de Kiek alle<br />
tijd.<br />
OEVERZWALUW HOORN<br />
Net voor het eindigen van de bouwvak vakantie bleken er nog OEVERZWALUWEN<br />
actief te zijn in het voeren van hun jongen. Wij hadden verwacht dat ze al weg<br />
zouden zijn maar dat was bij een nacontrole niet zo. In week 34 werden er nog<br />
jongen gevoerd. Er werd in goed overleg met de uitvoerende instanties overeengekomen<br />
dat na het uitvliegen de werkzaamheden daar zouden hervatten.<br />
Na een rege<strong>nr</strong>ijke periode was het in week 35 tenslotte helemaal stil in de kolonie.<br />
Op zondag 5 september is met meetlat en schep geprobeerd vast te stellen hoe<br />
succesvol de kolonie was. De meeste gangen waren 80 cm diep en licht oplopend<br />
gegraven. Aan het einde was de ruimte 15-20 cm breed en de nesten<br />
waren gemaakt van dode stengeldelen met een kommetje van veertjes. De<br />
nesten waar jongen in gezeten hadden waren duidelijk geplet en afgedekt met<br />
uitwerpselen. Er zijn zeker 12 broedsels grootgebracht.<br />
BIJEENKOMSTEN<br />
Ook u bent vanaf 20:00 uur van harte welkom op de Vogelwerkgoepbijeenkomsten.<br />
De volgende data’s zijn:<br />
Donderdag 14 oktober<br />
Donderdag 11 november<br />
Donderdag 9 december<br />
Donderdag 13 januari 2011<br />
Let op: nieuwe plaats van samenkomen!<br />
De vwg-avonden zijn in wijkcentrum<br />
Kersenboogerd, Brederodegracht 1, <strong>Hoorn</strong><br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 25
Najaar is het moment om in ons <strong>KNNV</strong>- werkgebied er op uit te gaan. Oostelijk<br />
<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong> en De Zeevang - beide nog unieke openlandschappen - trekken<br />
in deze maanden massa’s vogels.<br />
Vanuit noordelijker streken waar de winter hun voedselbronnen afsnijdt, komen<br />
ze naar hier waar het wat milder is.<br />
Wij hebben nu de kans om grote aantallen vogels te gaan zien. KIEVITEN en<br />
GOUDPLEVIEREN machtig mooi in grote zwermen boven de polders. SMIENTEN en<br />
ganzen komen naar hier naar de grazige weilanden.<br />
Om deze vogelrijkdom een veilig ‘thuis’ te bieden is het van belang te weten<br />
waar zij het liefst vertoeven. Bij planvorming voor veranderingen in het landschap<br />
bijv. kassenbouw of toestaan van intensieve landbouw, is deze kennis<br />
bepalend voor wel of niet toestaan.<br />
Daarom gaan we in het Zeevanggebied tussen Oudendijk en Edam komend seizoen<br />
de vogels weer in kaart brengen. We noemen dit de Zeevangtelling. Op de<br />
<strong>KNNV</strong>-website zijn hiervan actuele vogelaantallen te vinden. Ga naar projecten<br />
en dan De Zeevang. Interessante informatie van een mooi gebied. Nemen de<br />
aantallen ganzen nog weer toe? Komen er weer minder KLEINE ZWANEN dit jaar<br />
naar ons gebied? Treffen we GROTE ZAAGBEKKEN, NONNETJES, of misschien de<br />
GROTE ZILVERREIGER, SLECHTVALK, of kan het nòg verrassender?<br />
De teldata vallen telkens op een zondag: <strong>2010</strong>: 17 oktober, 14 november, 19<br />
december, 2011: 18 januari, 13 februari en 13 maart.<br />
Vanuit bezoekerscentrum De Breek bij Etersheim trekken we in groepjes van 2<br />
tot 4 man het mooie Zeevanggebied in. In drie uur tijd met de auto over de<br />
smalle polderweggetjes en na vaak wel 15.000 vogels tellen kunnen we weer<br />
huiswaarts. Voldaan omdat de telgegevens weer binnen zijn!<br />
Er is een vaste groep tellers. Maar deze kan altijd aangevuld worden met nieuwe<br />
Zeevangtellers.<br />
Inlichtingen en opgave voor een telling:<br />
Ben Pronk, e-mail: bdmpronk@hotmail.com<br />
26<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
De <strong>Hoorn</strong>bloem<br />
Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag,<br />
☎ (0229) 23 04 19, e-mail: dehoornbloem@hoorn.knnv.nl<br />
Natuurinfocentrum De <strong>Hoorn</strong>bloem is een service- en activiteitenpunt voor en<br />
met de <strong>KNNV</strong>. Veel cursussen en presentaties worden van hieruit verzorgd en<br />
voorbereid, maar ook facilitering in de vorm van materiaalverstrekking. Denk<br />
hierbij aan een praktisch zitmatje voor op excursie a<br />
€ 1,50 tot een binoculair met 20 en 40 x vergroting à<br />
€ 135,-. Daarnaast is een groot deel van de <strong>KNNV</strong> publicaties<br />
voorradig of kan op redelijke termijn geleverd worden.<br />
De meeste tijd bij De <strong>Hoorn</strong>bloem wordt gevuld met de<br />
werkzaamheden rond het tuinieren met wilde planten.<br />
Behalve het bijhouden van de eigen tuin gaat dat over<br />
het vervangen en aanvullen van het bestand, scheppen<br />
van nieuwe groeisituaties en speuren naar verborgen<br />
leven. <strong>Het</strong> oogsten van zaden en oppotten van zaailingen<br />
is maar een voortvloeisel van het basistuinwerk.<br />
Na de zomer breekt de zaadtijd aan. Al 20 jaar verschijnt een lijst met ca. 300<br />
soorten van verkrijgbare zaden van wilde planten die voornamelijk geoogst zijn<br />
in eigen tuin of bij andere natuurlijk tuinende <strong>KNNV</strong>’ers. Grote donaties kwamen<br />
dit jaar weer van Wil Liefting, Piet Hollander en Joop en Evelyn Krijgsman. Maar<br />
ook kleinere leveranties blijven welkom, juist als het om speciale soorten gaat<br />
zoals bijv. RIETORCHIS of DOORNAPPEL.<br />
Dat vele handen licht werk maken, geldt zeker hier. <strong>Het</strong> ingebrachte geoogste<br />
materiaal moet worden gedorst, geschoond en verwerkt in verhandelbare verpakking.<br />
Graag doen we voor deze bezigheden weer een beroep op de vrijwilligers<br />
die ons hiermee behulpzaam zijn. De financiele resultaten komen uiteindelijk<br />
de <strong>KNNV</strong> ten goede, naast alle goodwill voor het toepassen en genieten van<br />
wilde planten en natuurlijk tuinieren.<br />
Op de volgende data staat er weer oogstverwerking gepland:<br />
dinsdagochtend 5, 12, 19 oktober, 2, 9, 16, 23 november, steeds vanaf 09:30 uur.<br />
Om elkaar daarbij niet voor de voeten te lopen is het prettig om even te melden<br />
dat je van plan bent te komen.<br />
DIGITALE NIEUWSBRIEF<br />
Wil je op de hoogte zijn van actuele zaken bijv. bijzondere waarnemingen, presentaties,<br />
extra excursies, speciale voordrachten of berichten over natuur en<br />
milieu? Meld je dan aan voor de digitale nieuwsbrief van onze <strong>KNNV</strong> <strong>afd</strong>eling.<br />
Trouwens ook eigen inbreng van natuurnieuws of leuke informatie is welkom,<br />
hetzij voor de nieuwsbrief, hetzij voor de site.<br />
Contact: Egbert Baars, e-mail: secretaris@hoorn.knnv.nl<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 27
CURSUS “TREKVOGELS EN WINTERGASTEN”<br />
In november start een vogelcursus “trekvogels en wintergasten”. Ons land, aan<br />
de rand van het Europese continent, is een belangrijke passage voor trekkende<br />
vogels. De waterrijke gebieden, meren en rivieren zijn uitstekende trekpleisters<br />
om even uit te rusten, op te vetten en weer te vertrekken. Echter voor sommige<br />
soorten, vooral watervogels is Nederland het overwinteringsgebied bij uitstek.<br />
Deze groep vogels worden tijdens de cursus nader bekeken.<br />
De cursus is bestemd voor iedereen die meer over (herkennen van) vogels wil<br />
weten. De cursus wordt gegeven door professionele docenten en deskundige vogelaars<br />
op donderdagavond: 4, 11, 18, 25 november en 2 december en drie excursies<br />
op zaterdagochtend 6, 13 en 20 of 27 november. De avonden worden gegeven in<br />
MEC De Witte schuur, Wilhelminaplantsoen 2 te Enkhuizen. Voor meer informatie<br />
en opgave kun je mailen naar: info@mec-dewitteschuur.nl of bellen (0228) 32 03<br />
10. <strong>Het</strong> aantal deelnemers is beperkt. Wie het eerst komt die het eerst maalt….<br />
CURSUS NATUUR IN ENKHUIZEN<br />
In samenwerking met de Seniorenschool en MEC De Witte Schuur start op<br />
dinsdag 12 oktober een cursus over “Natuur om de hoek”.<br />
Op 5 lesochtenden en 2 excursies wordt de deelnemers de ogen geopend voor<br />
het spontane leven om ons heen. En dat kan erg de moeite zijn zoals bijv. een<br />
van de rijkste groeiplaatsen van Steenbreekvaren in Nederland bij de<br />
Drommedaris. De kosten zijn € 70,- .Voor meer informatie en aanmelden: De<br />
Seniorenschool, t.a.v. Marianne van der Chijs, Rode Paard 5, 1602 DG<br />
Enkhuizen of bellen 06 200 97 306.<br />
In het voorjaar van 2011 staat een cursus “Natuurlijk tuinieren” in <strong>Hoorn</strong> gepland. Als hier<br />
meer details bekend van zijn, volgt publikatie op de site en in het volgende <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>.<br />
28<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong><br />
Cursussen<br />
De Specht<br />
Bij de <strong>KNNV</strong> nestkastenwerkplaats De Specht zijn alle modellen nestkasten<br />
en dierenholen vrijwel uit voorraad leverbaar. Bovendien zijn er<br />
verkrijgbaar diverse soorten voersilo’s en zgn. poppenkasten (om uit<br />
rupsen vlinders op te kweken).<br />
Met de decembermaand in het verschiet liggen hier mooie kansen<br />
voor een natuurvriendelijk geschenk variërend van een insectenhotel<br />
à € 2,- tot een nestkast met camera à € 80,-. Dit betreft allemaal mooi afgewerkte<br />
produkten. Wie liever wat meer aktie wil, kan een bouwpakket kopen<br />
voor € 8,-. Juist in de tegenwoordig populaire onderhoudsarme tuinen, is het<br />
bieden van wegkruipruimte of broedruimte extra belangrijk om toch wat natuurlijk<br />
leven een kans te geven. Kom gerust even kijken in Blokker bij Evert Kunst<br />
op <strong>nr</strong> 132 a (schuin tegenover de Nadorst) en bel zo mogelijk tevoren of het<br />
schikt: (0229) 23 15 68. Kijk ook op de site www.knnv.nl/hoorn
Bijzondere waarnemingen<br />
waneer wat aantal waar wie<br />
01-06-<strong>2010</strong> Zomertaling 4 De Nek Freek Musman<br />
01-06-<strong>2010</strong> Casarca 3 De Nek Freek Musman<br />
28-06-<strong>2010</strong> Brilduiker 2 De Nek Freek Musman<br />
29-06-<strong>2010</strong> Kanoetstrandloper 1 De Nek Freek Musman<br />
01-07-<strong>2010</strong> Witgatje 3 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
01-07-<strong>2010</strong> IJsvogel 1 De Nek Freek Musman<br />
01-07-<strong>2010</strong> Ransuil 1 Oostwoud Douwe Greydanus<br />
02-07-<strong>2010</strong> Kruisbek 15 De Nek Freek Musman<br />
04-07-<strong>2010</strong> Pimpelmees 1.500 De Nek Freek Musman<br />
05-07-<strong>2010</strong> Steenuil 1 Andijk Douwe Greydanus<br />
06-07-<strong>2010</strong> Kruisbek 9 De Nek Freek Musman<br />
06-07-<strong>2010</strong> Halsbandparkiet 1 De Nek Freek Musman<br />
10-07-<strong>2010</strong> Rosse Stekelstaart 2 De Nek Freek Musman<br />
11-07-<strong>2010</strong> Kolibrievlinder 1 <strong>West</strong>woud Ad Roobeek<br />
14-07-<strong>2010</strong> Wezel 1 Slimdijk Ruud Timmer<br />
16-07-<strong>2010</strong> Grauwe vliegenvanger 1 Zanddepot Peter Tjeertjes<br />
16-07-<strong>2010</strong> Ransuil 1 Venhuizen Douwe Greydanus<br />
17-07-<strong>2010</strong> Kruisbek 5 achtertuin Jan en Ina Marbus<br />
17-07-<strong>2010</strong> Kleine zilverreiger 1 De Nek Freek Musman<br />
17-07-<strong>2010</strong> Grote zilverreiger 1 De Nek Freek Musman<br />
17-07-<strong>2010</strong> Reuzenstern 1 De Nek Freek Musman<br />
17-07-<strong>2010</strong> Groene specht 1 De Nek Freek Musman<br />
17-07-<strong>2010</strong> Wespendief 1 De Nek Freek Musman<br />
17-07-<strong>2010</strong> Kruisbek 4 De Nek Freek Musman<br />
18-07-<strong>2010</strong> Kruisbek 4 Kleine Koog Gerard Kenter<br />
18-07-<strong>2010</strong> Bruin blauwtje 2 Vooroever Ad Roobeek<br />
18-07-<strong>2010</strong> Kleine vuurvlinder 1 Vooroever Ad Roobeek<br />
19-07-<strong>2010</strong> Zwarte roodstaart 1 Enkhuizen Douwe Greydanus<br />
22-07-<strong>2010</strong> Zwartsprietdikkopje 61 Grootebroek Ad Roobeek<br />
23-07-<strong>2010</strong> IJsvogel 1 Streekbos Douwe Greydanus<br />
23-07-<strong>2010</strong> Steenuil 1 Polder Grootslag Douwe Greydanus<br />
28-07-<strong>2010</strong> Egel 1 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 29
waneer wat aantal waar wie<br />
30-07-<strong>2010</strong> Steenloper 2 De Nek Freek Musman<br />
30-07-<strong>2010</strong> Drieteenstrandloper 1 De Nek Freek Musman<br />
01-08-<strong>2010</strong> Kortzuiger 1 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
01-08-<strong>2010</strong> Ligusterpijlstaart 1 Krabbersplaat Ad Roobeek<br />
08-08-<strong>2010</strong> Huiszwaluw 600 De Nek Freek Musman<br />
09-08-<strong>2010</strong> Oeverzwaluw 425 De Nek Freek Musman<br />
13-08-<strong>2010</strong> Zwartkopmeeuw 2 Hoogkarspel Ad Roobeek<br />
13-08-<strong>2010</strong> Donkergroene korstmosuil 1 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
13-08-<strong>2010</strong> Patrijs 8 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
13-08-<strong>2010</strong> Rouwkwikstaart 4 Lutjebroek Ad Roobeek<br />
13-08-<strong>2010</strong> Oeverzwaluw 800 De Nek Freek Musman<br />
14-08-<strong>2010</strong> Wespendief 1 De Nek Freek Musman<br />
21-08-<strong>2010</strong> Zilverplevier 2 De Nek Freek Musman<br />
21-08-<strong>2010</strong> Grauwe franjepoot 1 De Nek Freek Musman<br />
21-08-<strong>2010</strong> Gele kwikstaart 750 De Nek Freek Musman<br />
21-08-<strong>2010</strong> Boerenzwaluw 1.100 De Nek Freek Musman<br />
22-08-<strong>2010</strong> Krombekstrandloper 9 De Nek Freek Musman<br />
23-08-<strong>2010</strong> Bont zandoogje 1 Grootebroek Ad Roobeek<br />
25-08-<strong>2010</strong> Grauwe franjepoot 2 De Ven Ad Roobeek<br />
28-08-<strong>2010</strong> Krombekstrandloper 14 De Nek Freek Musman<br />
28-08-<strong>2010</strong> Rosse grutto 1 De Nek Freek Musman<br />
02-09-<strong>2010</strong> Reuzenstern 1 De Nek Freek Musman<br />
03-09-<strong>2010</strong> Wezel (dood) 1 Scharwoude Jan-Pieter de Krijger<br />
03-09-<strong>2010</strong> Wespendief 1 De Nek Freek Musman<br />
03-09-<strong>2010</strong> Slechtvalk 1 De Nek Freek Musman<br />
03-09-<strong>2010</strong> Grote gele kwikstaart 1 De Nek Freek Musman<br />
05-09-<strong>2010</strong> Houtpantserjuffer 40 Lutjebroekerweel Ad Roobeek<br />
05-09-<strong>2010</strong> Bont zandoogje 1 Lutjebroekerweel Ad Roobeek<br />
05-09-<strong>2010</strong> Grote lijster 2 Lutjebroekerweel Ad Roobeek<br />
06-09-<strong>2010</strong> Draaihals 1 De Nek Freek Musman<br />
06-09-<strong>2010</strong> IJsgors 1 De Nek Freek Musman<br />
09-09-<strong>2010</strong> Kleine jager 1 De Nek Freek Musman<br />
30<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>
ADRESSEN AFDELING HOORN/WEST-FRIESLAND<br />
Bestuur<br />
Voorzitter : M. Kleij, Lijndraaier 149, 1625 ZV <strong>Hoorn</strong>,<br />
☎ (0229) 23 05 24, e-mail: mkleij@hetnet.nl<br />
Secretaris : E.J. Baars, Yellowlaan 24, 1<strong>69</strong>5 HV Blokker,<br />
☎ (0229) 24 95 46, e-mail: secretaris@hoorn.knnv.nl<br />
Nat. hist. secr. : J.P. de Krijger, Weidemolen 98, 1622 KE <strong>Hoorn</strong>,<br />
☎ (0229) 23 97 24, e-mail: n.h.secretaris@hoorn.knnv.nl<br />
Penningm. &<br />
Ledenadm. : A. Roobeek, P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek ☎ (0228) 51 59 55,<br />
e-mail: penningmeester@hoorn.knnv.nl, Rekeningnummer: 3553986<br />
Leden : J.M. Duijf, Postbus 8, 1<strong>69</strong>3 ZG Wervershoof,<br />
☎ (0228) 58 52 72, e-mail: j.duijf@hetnet.nl<br />
A.L. ter Horst, Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam,<br />
☎ (0226) 45 29 90, e-mail: anneloes59@planet.nl<br />
T. Horstman-Kooijman, James Grievelaan 6, 1<strong>69</strong>5 HX Blokker,<br />
☎ (0229) 23 53 35<br />
E. de Vroome, Vee<strong>nr</strong>ug 17, 1687 WN Wognum,<br />
☎ (0229) 76 90 57, e-mail: vroome@xs4all.nl<br />
Erevoorzitter : J.A. Marbus, Dorpsstraat 10A, 1689 EV Zwaag,<br />
☎ (0229) 23 04 19, e-mail: dehoornbloem@hoorn.knnv.nl<br />
Coördinatoren<br />
Plantenwerkgroep : Anneloes ter Horst, Dorpsstraat 59, 1713 HB Obdam,<br />
☎ (0226) 45 29 90, e-mail: anneloes59@planet.nl<br />
Vogelwerkgroep : Douwe Greydanus, Julianastraat 9, 1619 XG Andijk,<br />
☎ (0228) 72 01 19, e-mail: d.greydanus@quicknet.nl<br />
Vlinderwerkgroep : Henny van der Groep, Yellowlaan 24, 1<strong>69</strong>5 HV Blokker,<br />
☎ (0229) 24 95 46, e-mail: info@hoorn.knnv.nl<br />
AANMELDINGSFORMULIER - S.V.P. INLEVEREN BIJ HET BESTUUR.<br />
Ondergetekende meldt zich aan als:<br />
❍ <strong>KNNV</strong>-lid (1 persoon € 25,00 per jaar)<br />
❍ Gezinslid (meer dan 1 persoon op hetzelfde adres € 31,40 per jaar)<br />
❍ Jeugdlid (tot en met het jaar waarin je 25 wordt: € 15,00 per jaar)<br />
dhr./mevr.: voorletter(s) : achternaam:<br />
geboortejaar : telefoon :<br />
adres :<br />
postcode + woonplaats :<br />
specialiteiten of interesse:<br />
naam huisgenoot :<br />
geboortejaar :<br />
specialiteit of interesse :<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong> 31
NATUURLIEFHEBBER?<br />
Enthousiast over mooie dingen die u in de natuur ontdekt heeft en wilt u die<br />
ervaring graag met anderen delen?<br />
Of vindt u het buiten prachtig maar zou u wel wat meer willen weten over dat<br />
landschap, zo’n plant of dier........<br />
DOE DAN MEE MET DE <strong>KNNV</strong>!<br />
DE VERENIGING VOOR VELDBIOLOGIE.<br />
<strong>Het</strong> is een club van actieve natuurliefhebbers.<br />
Zo veelzijdig als de natuur, zo veel zijn de activiteiten van de <strong>KNNV</strong>!<br />
Naast het programma van de plaatselijke/regionale <strong>afd</strong>elingen biedt de landelijke<br />
organisatie o.a.: - het verenigingsblad Natura (6x per jaar)<br />
- kampen en reizen<br />
- allerlei werkgroepen (o.a. landschap, korstmossen)<br />
- publikaties voor ledenprijs<br />
<strong>Het</strong> landelijk bureau is te bereiken op<br />
Boulevard 12, 3707 BM Zeist<br />
☎ 030 - 231 47 97<br />
WILT U “HET HOORNBLAD” VAKER ONTVANGEN?<br />
Gebruik dan de bon op pagina 31 en wordt lid van de <strong>KNNV</strong>-<strong>afd</strong>eling<br />
<strong>Hoorn</strong>/<strong>West</strong>-<strong>Friesland</strong>. U bent dan ook automatisch lid van de landelijke <strong>KNNV</strong>.<br />
<strong>Het</strong> kost u slechts € 25,00 per jaar.<br />
Opzegging van het lidmaatschap melden voor 1 november bij de ledenadministratie van de <strong>afd</strong>eling.<br />
32<br />
DRUKWERK<br />
AAN:<br />
Afz. Ledenadm. <strong>KNNV</strong><br />
A. Roobeek, P.J. Jongstraat 176, 1614 LK Lutjebroek ☎ (0228) 51 59 55<br />
”<strong>Het</strong> <strong><strong>Hoorn</strong>blad</strong>”, <strong>nr</strong>. <strong>69</strong> herfst <strong>2010</strong>