Van spiegelstadium tot knoop, een wandeling doorheen enkele ...

(Lacan, 1976: 49)
Het symbolische is dus niet meer het zaligmakende Nirvana van de subjectiviteit, het
is verknoopt met het imaginaire en het reële. Deze topologische trilogie van R, S en I blijkt
niet-te-min nog steeds ontoereikend om de psychische realiteit te representeren.
Vooreerst zal Lacan de concepten van het object, het fallische en het Ander genot
situeren in de gaten van de knoop. Aldus situeert hij het object in de doorsnede van de drie
ordes, als het afvallige object dat vanuit het tekort in het symbolische imaginair
gerepresenteerd wordt om het reële van het genot (cf. het is en blijft slechts een letter) te
vatten.
(Lacan, 1974)
De twee soorten genot sluiten aan op het object als meer-aan-genieten, plus-de-jouir.
Het fallische genot blijkt zich tussen het symbolische en het reële op te houden als een genot
dat door de betekenaar van de fallus betekend wordt. Het heeft geen enkel uitstaans met het
lichaam (I). Lacan noemt het zelfs “Hors-corps”. Zo ook vergaat het de zin: tussen het
symbolische van de betekenaar en het imaginaire en aangesloten op het object 14. Het Andere
genot valt volledig buiten het symbolische en krijgt slechts een imaginaire representatie in de
doorsnede van het reële met het imaginaire: het genot dat bek(lijf)t op niveau van het
lichaam 15. Het fallische genot is dus buiten-lichamelijk — het zogenaamde genot van de
blablabla, waar zelfs een volledige Quarto werd aan gewijd! —, het Andere genieten buitentalig
(hors langage).
In deze knoop definieert Lacan het symptoom als “een uitbreken van de anomalie van
het fallische genot, in die zin dat het fundamentele manco van de onmogelijke seksuele
verhouding erdoor geëtaleerd, uitgespreid wordt.” (Ibid.) Het symptoom blijft nog steeds
talig, symbolisch bewerkbaar via de interpretatie: “in de interpretatie is het enkel op de
14 Vergelijk de oorspronkelijke notie van de capitonneerknoop.
15 Vergelijk de speculaire erotisch agressieve relatie
12