Hazırlayan/Door: Zoetermeer camii din görevlisi/Religieuze ...

Hazırlayan/Door: Zoetermeer camii din görevlisi/Religieuze functionaris van
de Zoetermeerse moskee: İdris Kalay
Tercüme eden/Vertaald door: MSc. Ismail Tekinerdoğan

İÇİNDEKİLER - INHOUDSOPGAVE
KURAN ...................................................................................................................................................... 4
DE KORAN ................................................................................................................................................ 5
İSLAM’DA KANAAT ............................................................................................................................... 6
VOLDOENING IN DE İSLAM ................................................................................................................. 7
KURBAN İBADETİINİN ÖNEMİ ............................................................................................................ 8
HET BELANG VAN DE OFFERPLECHTIGHEID ................................................................................. 9
KURBAN BAYRAMI.............................................................................................................................. 10
HET OFFERFEEST ................................................................................................................................. 11
İSLAMDA İSTİKAMET .......................................................................................................................... 12
HET RECHTE PAD IN DE ISLAM ........................................................................................................ 13
HİCRET .................................................................................................................................................... 14
HIDJRA .................................................................................................................................................... 15
ASURA ..................................................................................................................................................... 16
ASHURA .................................................................................................................................................. 17
MEVLANA VE HOŞGÖRÜ .................................................................................................................... 18
MEWLANA EN TOLERANTIE ............................................................................................................. 19
SAMİMİYYET ......................................................................................................................................... 20
OPRECHTHEID ....................................................................................................................................... 21
ÖMÜR MUHASEBESİ ............................................................................................................................ 22
AFREKENING MET DE DOOD ............................................................................................................ 23
TEVHİD ................................................................................................................................................... 24
TAWHEED ............................................................................................................................................... 25
PEYGAMBERLERE İMAN .................................................................................................................... 26
HET GELOOF IN DE PROFETEN ......................................................................................................... 27
SALİH AMEL .......................................................................................................................................... 28
GOEDE DADEN ...................................................................................................................................... 29
AHİRETE İMAN ...................................................................................................................................... 30
HET GELOOF IN HET HIERNAMAALS .............................................................................................. 31
ÇOCUK TERBİYESİ ...................................................................................................................................... 32
OPVOEDING VAN KINDEREN ............................................................................................................ 33
ALEMLERE RAHMET MUHAMMED ................................................................................................. 34
MOEHAMMED (V.Z.M.H.), EEN BARMHARTIGHEID VOOR DE WERELDEN ........................... 35
ALLAH SEVGİSİ ..................................................................................................................................... 36
LIEFDE VOOR ALLAH .......................................................................................................................... 37
HELAL KAZANÇ .................................................................................................................................... 38
HALAAL (TOEGESTANE) INKOMSTEN ............................................................................................ 39
İSLAM`DA KADIN ................................................................................................................................. 40
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 2

VROUW IN DE ISLAM ........................................................................................................................... 41
CÖMERTLİK ........................................................................................................................................... 42
VRIJGEVIGHEID .................................................................................................................................... 43
ŞEHİTLİK VE ÇANAKKALE................................................................................................................. 44
HET MARTELAARSCHAP EN ÇANAKKALE .................................................................................... 45
BİD’AT VE HURAFELER ...................................................................................................................... 46
BID’AH (INNOVATIE IN GELOOF) EN BIJGELOOF ......................................................................... 47
EDEP VE HAYÂ ..................................................................................................................................... 48
FATSOEN EN SCHAAMTE ................................................................................................................... 49
İSLAM VE AİLE ..................................................................................................................................... 50
ISLAM EN HET GEZIN .......................................................................................................................... 51
SÖZ VE USLÛB ...................................................................................................................................... 52
SPREEKSTIJL ......................................................................................................................................... 53
KOMŞULUK HAKKI .............................................................................................................................. 54
DE RECHTEN VAN BUREN ................................................................................................................. 55
İŞÇİ VE İŞVEREN İLİŞKİSİ .................................................................................................................. 56
WERKNEMER EN WERKGEVER RELATIE ...................................................................................... 57
HZ. PEYGAMBERİN VEFATI ............................................................................................................... 58
HET OVERLIJDEN VAN HZ. MOEHAMMED (V.Z.M.H.)................................................................. 59
İNSAN VE ENGEL .................................................................................................................................. 60
HANDICAP EN DE MENS ..................................................................................................................... 61
KORKU VE ÜMİT (HAVF VE RECA) .................................................................................................. 62
ANGST EN HOOP (GAWF EN RAJA) .................................................................................................. 63
ARINMAK VE TEVBE ........................................................................................................................... 64
HET ZUIVEREN EN BEROUW ............................................................................................................. 65
GENÇLİK VE ÖNEMİ ............................................................................................................................ 66
JONGEREN EN HUN BELANGRIJKHEID .......................................................................................... 67
CUMA NAMAZININ ÖNEMİ ................................................................................................................ 68
HET BELANG VAN HET VRIJDAGGEBED (DJOEMOE’AH-GEBED) ........................................... 69
ÜÇ AYLAR VE REGAİB KANDİLİ ...................................................................................................... 70
DE DRIE HEILIGE MAANDEN EN DE NACHT VAN RAGHA’IB (NACHT VAN DE WENSEN) 71
MİRAÇ KANDİLİ .................................................................................................................................... 72
LAILATUL-UL-MIRAJ (DE NACHT VAN DE HEMELVAART) ...................................................... 73
SILAİ RAHİM (AKRABA ZİYARETİ) .................................................................................................. 74
SILAHI RAHEEM (BEZOEKEN VAN FAMILIELEDEN) ................................................................... 75
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 3

KURAN
Değerli Müslümanlar!
Yüce Allah, insana doğruyu yanlıştan; iyiligi kötülükten ayırt edebilmek için peygamberi aracılığıyla vahiy
indirmiştir, yani Kuran-ı Kerim’i indirmiştir.``Bu Kur'ân, kendisiyle uyarılsınlar, Allah'ın ancak bir tek ilâh
olduğunu bilsinler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye insanlara gönderilmiş bir tebliğdir." 1 ``Bu (Kur'ân)
insanlar için bir açıklama, Allah'tan gereğince korkanlar için doğru yolu gösterme ve bir öğüttür." 2
Muhterem Müslümanlar!
Kuran, Allah kelamı olup sonsuza kadar korunacağı gene Allah tarafından teminat altına alınmıştır: ``Hiç şüphe
yok ki, Kur'ân'ı biz indirdik, elbette onu yine biz koruyacağız." 3 "Rabbinin sözü hem doğrulukça, hem de
adaletçe tamamlanmıştır. O'nun sözlerini değiştirebilecek hiç kimse yoktur. O, işitendir, bilendir.`` 4 ``Ona
ne önünden, ne de ardından batıl gelemez. O hüküm ve hikmet sahibi, öğülmeye layık olan Allah
tarafından indirilmiştir.`` 5
Aziz Cemaat!
Allah (c.c.), Kuran'ın inanmak isteyenler için acık bir şekilde indirildiğini ve ayetlerinin tafsilatlı olduğuna dikkat
çeker: ``İşte biz onu (Kur'ân'ı) böylece, apaçık ayetler olarak indirdik. Şüphesiz Allah dilediğini doğru yola
eriştirir." 6 ; "Allah, size Kitab'ı (Kur'ân'ı) açıklanmış olarak indirdiği halde, ondan başka bir hakem mi
arayayım? Kendilerine kitap verdiklerimiz, o Kuran’ın, gerçekten Rabbin katından hak olarak indirilmiş
olduğunu bilirler. O halde sakın şüphe edenlerden olma." 7
Kıymetli Müminler!
Cenabı Allah Kuran’ın, Allah kelamı olduğunu ve bir benzerinin de getirilemeyeceğini buyurmaktadır: "Onu O
(peygamber) uydurdu" mu diyorlar? De ki; "Haydi siz de onun gibi bir sure getirin ve Allah'tan başka,
çağırabileceğiniz kim varsa onu da yardıma çağırın. Eğer sözünüzde sadık iseniz (bunu yapın).`` 8 ``Ey
Muhammed! De ki: "Yemin olsun, eğer insanlar ve cinler bu Kuran’ın benzerini getirmek üzere
toplansalar ve birbirlerine yardımcı olsalar bile, yine onun bir benzerini meydana getiremeyeceklerdir." 9
Kur’ân bir nurdur, gönüllere şifadır. Rabbim gönlümüzü Kuran’ın nuruyla nurlandırsın inşaallah…
1 Ibrahim Suresi, 14;52.
2 Ali İmran, 3; 138.
3 Hicr , 15;9.
4 Enam, 6; 115.
5 Fussilet, 41;42.
6 Hacc, 22; 16.
7 En'am, 6; 114.
8 Yunus, 10; 38.
9 Isra, 17; 88.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 4

DE KORAN
Geachte Moslims!
Allah de Verhevene heeft, door middel van zijn Profeet (v.z.m.h.), openbaringen d.w.z. de Koran el Keriem
gezonden zodat de mens het juiste van het onjuiste en het goede van het kwade kan onderscheiden. “Dit is een
Verkondiging voor de mensen, opdat zij daardoor gewaarschuwd zullen worden, en opdat zij weten dat Hij
de Enige God is en opdat de bezitters van verstand de vermaningen ter harte zullen nemen. 1 ” “ Dit is een
verklaring (deze Koran) voor de mensen en een leiding en onderricht voor de Moettaqȏen ”2
Geachte Moslims!
De Koran, het woord van Allah, zal tot het oneindige door Allah worden beschermd en gewaakt. “Voorwaar,
Wij zijn het Die de Vermaning (de Koran) hebben neergezonden. En voorwaar, Wij zijn daarover de
Wakers.” 3 “En het Woord van jouw Heer is tot voltooiing gekomen in waarachtigheid en rechtvaardigheid.
Niemand kan Zijn Woorden veranderen. En Hij is de Alhorende, de Alwetende.” 4 “De valsheid raakt hem
(de Koran) niet, niet van voren en niet van achteren. (Het is ) een neerzending van de Alwijze, de
Geprezene.” 5
Beste Gemeenschap!
Voor mensen die willen geloven, vestigt Allah (c.c.) de aandacht dat de Koran op een transparante manier en met
gedetailleerde verzen is neergezonden. “En zo hebben Wij hem (de Koran) neergezonden, als duidelijke
Verzen. En voorwaar, Allah leidt wie Hij wenst.” 6 “(Zeg, O Moehammad:) “ Zal ik dan een andere Rechter
dan Allah zoeken, terwijl Hij het is Die het Boek (de Koran) tot hen heeft neergezonden als een
uiteenzetting?” En degenen aan wie Wij de Schrift hebben gegeven weten dat het een neerzending met de
Waarheid van jouw Heer is. Behoor dus zeker niet tot de twijfelaars.” 7
Beste Gelovigen!
Allah de Verhevene schrijft voor dat de Koran het woord van Hem is en dat het onmogelijk is dat iemand in staat
zal zijn een gelijkwaardig boek te schrijven. “Of zeggen zij: “Hij (Moehammad) heeft hem verzonnen.” Zeg:
“Komt dan met een hoofdstuk dat daaraan gelijkwaardig is en roept aan wie jullie kunnen, buiten Allah,
als jullie waarachtigen zijn.” 8 “Zeg (O Moehammad): “Als de mensen en de Djinn’s zich zouden
verzamelen om het gelijke van deze Koran te maken; dan kunnen zij niet met het daaraan gelijke komen,
zelfs al zouden zij elkaar tot hulp zijn.” 9
De Koran is een licht en een genezing voor de harten. Moge onze Heer onze harten verlichten met het Licht van
de Koran inshaAllah.
1 Ibrahim Suresi, 14;52.
2 Ali Imran, 3; 138. (De Moettaqoen zijn zij die beschikken over Taqwa, d.w.z. het vrezen van Allah’s toorn en het zich
daartegen beschermen door te doen wat Hij heeft bevolen, en door zich verre te houden van wat Hij verboden heeft
verklaard.)
3 Hicr , 15;9.
4 En’am, 6; 115.
5 Fussilet, 41;42.
6 Hacc, 22; 16.
7 En’am, 6; 114.
8 Yunus, 10; 38.
9 Isra, 17; 88.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 5

İSLAM’DA KANAAT
Muhterem Müslümanlar!
Bir mü'min için en kâmil vasıflardan biri de kanaattir Kanaat; insanın payına düşene razı olması, onunla yetinip,
ihtiyaçlarını karşılayabileceği maddi imkânlara sahip olduktan sonra; başkalarının elindekilere göz dikmemesi ve
aşırı kazanma hırsından kurtulmasıdır.
Dinimizde kanaatkârlığın önemi vurgulanırken, dünyaya ve mala karşı aşırı düşkünlük de şu ayeti kerime ile
verilmiştir: “Dünya hayatı ancak bir oyun ve bir eğlencedir. Elbette ki ahiret yurdu Allah’a karşı
gelmekten sakınanlar için daha hayırlıdır. Hâlâ akletmeyecek misiniz?” 1
Değerli Kardeşlerim!
Şüphesiz kanaatkâr olmak, az çalışmak ve tembellik anlamlarına gelmez. Kuran-ı Kerim’de: “İnsan için ancak
çalıştığı vardır.” 2 “Gerçek şu ki iman edip iyi işler yapanlara gelince, elbette biz iyi iş yapanların ecrini
zayi etmeyiz.” 3 Buyrulmak suretiyle, gerekli ölçülere uyan hiçbir kimsenin emeğinin, çalışmasının zayi
edilmeyeceği dile getirilmiştir.
Peygamber Efendimiz(s.a.s.) de; kanaatkârlığı, tokgözlülük ve gönül zenginliği olarak değerlendirmiş, kanaat
eden kişiyi övgüyle anmış ve kanaatkârlığı şükrün en ileri derecesi saymıştır.
Aziz Cemaat!
Günümüzde hırsının esiri olan, varoluş gayesinin idrakinde olmadan, mal-mülk aşkıyla ömür tüketen insanların
Efendimiz (s.a.v)’ in:“Kanaat tükenmeyen bir hazinedir” 4 “Gerçek zenginlik, mal çokluğu ile değil, gönül
tokluğu iledir.” 5 “Kanaatkâr ol ki, insanların Allah’a en çok şükredeni olasın.” 6 Mesajlarından ve güzel
dinimizden alacağı çok dersler vardır.
Muhterem Müslümanlar!
Her canlı gibi hepimizin ömrü sayılı günlerle sınırlıdır. O nedenle, Rabbimizin bizlere lütfettiği her nimete
şükrederek, bu kısacık dünya hayatımızı O’nun rızasına uygun olarak geçirmeye gayret edelim. Sahip olduğumuz
sayısız imkânı göz ardı etmeyelim. Servet ve şöhretin şımarttığı insanlardan değil; kanaat ve şükrü hazine olarak
kabul eden insanlardan olalım.
Hutbemi sevgili Peygamberimiz(s.a.s.)’in şu duasıyla bitiriyorum: “Allah’ım! Korkmayan kalpten, kabul
edilmeyen duadan, doymak bilmeyen nefisten, faydası olmayan ilimden sana sığınırım...” 7
1En’am, 6/32.
2 Necm, 53/ 39.
3 Kehf, 18/30.
4 Aclûnî, Keşfu’l-Hafa, II, 151.
5 Buhârî, Rikak, 15; Müslim, Zekât, 130.
6 İbn Mâce, Zühd, 24.
7 Tirmizî, Daavât, 69.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 6

VOLDOENING IN DE İSLAM
Geachte Moslims!
Eén van de volmaakte eigenschappen van een Moslim is: voldoening. Voldoening betekent, ermee instemmen
met datgene wat een mens zich toekomt, tevreden zijn met wat je hebt, het niet verlangen naar wat anderen
hebben als men zich in zijn eigen levensbehoeften kan voorzien en de bevrijding van hebberigheid om excessief
veel te verkrijgen.
Terwijl in onze geloof het belang van voldoening wordt benadrukt, is in de volgende Ayah tevens de
buitensporige voorliefde voor de wereld en het bezit beschreven. En het wereldse leven is niets dan spel en
vermaak. En het Huis van het Hiernamaals is beter voor degenen die (Allah) vrezen. Begrijpen jullie dan
niet? 1
Beste Broeders!
Voldoening wil ongetwijfeld niet zeggen dat men weinig werkt en lui is. De Koran schrijft voor: En dat de mens
slechts dat krijgt waarnaar hij gestreefd heeft? 2 ; Voorwaar, degenen die geloven en goede werken
verrichten: voorwaar, Wij zullen de beloning van wie een goed werk verricht niet verloren doen gaan.” 3
Met deze voorschriften is beschreven dat van niemand het werk verloren zal gaan als men zich houdt aan de
vereiste criteria.
Onze profeet (v.z.m.h.) heeft voldoening beoordeeld als tevredenheid en als rijk van geest. Hij heeft met lof
gesproken over degene die voldoening toont en heeft hij voldoening beschouwd als de hoogste graad van
dankbaarheid.
Beste Gemeenschap!
Mensen die heden ten dage slaven zijn van hun ambities, zonder besef hebbende van hun bestaansdoel, omwille
van liefde voor bezit hun leven verspillen, kunnen veel leren uit de volgende boodschappen van onze Profeet
(v.z.m.h.) en ons prachtige geloof:“Voldoening is een schat wat niet opraakt.” 4 “Ware rijkdom, is niet door
veelheid van bezit maar door voldoening.” 5 “Wees voldaan, om de meest dankbare te zijn onder mensen
jegens Allah.” 6
Geachte Moslims!
Zoals elk levend wezen is het leven van ons allemaal beperkt door een eindig aantal dagen. Daarom moeten wij,
door dankbaarhied te uiten voor elke gunst die gegeven is door onze Schepper, ons inspannen om onze korte
leven op aarde door te brengen conform de wil van Allah. Laten wij de talloos aantal mogelijkheden die wij
bezitten niet veronachtzamen. Laten wij die mensen zijn die niet verwend zijn door rijkdom en roem maar
mensen die accepteren dat voldoening en dankbaarheid kostbaarheden zijn.
Ik sluit mijn preek af met de volgende smeekbede van onze geliefde Profeet (v.z.m.h.): “Oh Allah, ik zoek mijn
toevlucht bij U tegen, een hart die niet vreest, een smeekbede die niet wordt aanvaard, een ego die niet weet
van verzadiging en kennis die niet ten goede komt.” 7
1 En’am, 6/32.
2 Necm, 53/ 39.
3 Kehf, 18/30.
4 Aclûnî, Keşfu’l-Hafa, II, 151.
5 Buhârî, Rikak, 15;Müslim, Zekât, 130.
6 İbn Mâce, Zühd, 24.
7 Tirmizî, Daavât, 69.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 7

KURBAN İBADETİINİN ÖNEMİ
Muhterem Muslumanlar!
Sözlükte yaklaşmak, Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban, dinî bir terim olarak, ibadet
maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı, kurban bayramı günlerinde usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu
amaçla kesilen hayvanı ifade eder.
Hanefi ulemasına göre vacip olarak nitelendirilen kurban, maddi imkânlara sahip olan her hur, mukim ve
Müslüman kimsenin kesmesi gereken bir vecibedir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), kurban kesmenin önemini su hadisi şerifle dile getirmiştir: “Âdemoğlu kurban
bayramı günü, Allah katında kurban kesmekten daha sevimli bir iş yapmamıştır. Şüphesiz ki o kesilen
kurban, kıyamet günü boynuzları ve kılları ile gelir. Hiç şüphe yok ki, kurbanın kanı yere düşmeden önce
Allah katında kabul görür. Öyle ise gönüllerinizi kurban ile hoş edin." 1
Bununla birlikte Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bizzat kendisi de kurban keserek inanan insanlara örneklik teşkil
etmektedir: "Allah'ın Resulü, beyaz renkli iki koç kurban ederdi." 2
Kıymetli Müslümanlar!
Kurban ibadetinin asıl amacı Allah’ın rızasını kazanmak ve O’na yakınlaşmayı arzu etmektir. Kurban kesen, bu
ibadetiyle Allah’a yaklaşmış ve O’nun hoşnutluğunu kazanmış olur. Kurban, aynı zamanda bir sosyal
yardımlaşma ve dayanışma örneğidir. Kesilen kurbanlardan maddi olarak daha çok yoksullar yararlanır.
Görüldüğü gibi bu ibadetin ruhunda Hakka yakınlık ve halka fedakârlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban; fıkhî
hükmü ne olursa olsun- Müslüman toplumların simgesi ve şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri
dini hayatımızda önemli bir yer tutmaktadır. Kurban, bir Müslüman’ın bütün varlığını gerektiğinde Allah yolunda
feda etmeye hazır olduğunun sembolik bir ifadesidir.
Nitekim Kuran’ı Kerimde Cenabı Allah yapılan bu ibadetin bizlerin takvasını da ortaya koyacağını ifade ediyor:
“Onların etleri ve kanları asla Allah'a ulaşmaz. Allah'a ulaşacak olan ancak, sizin takvanız (O’nun için
yaptığınız, gösterişten uzak amel ve ibadet) dır.” 3
Muhterem Müminler!
Hutbeme bir ayet mealiyle son vermek istiyorum. Yüce Allah, Kuran'ı Kerim'de şöyle buyuruyor: “...
kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allâh’ın adını ansınlar. Artık
onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.” 4
Rabbim şimdiden kurban ibadetinizi kabul buyursun, kurban bayramina da huzur içinde kavuştursun bizleri.
1 Tirmizî, Adâhî, 1; İbn Mâce, Adâhî, 3.
2 Müslim, Adâhî 3, İbn Mâce, Adâhî, 2.
3 Hac 22/37.
4 Hacc 22/28.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 8

HET BELANG VAN DE OFFERPLECHTIGHEID
Geachte Moslims!
Als religieuze term betekent een offer in het woordenboek, toenadering. Een middel om nader tot Allah te komen
door een dier dat aan bepaalde eigenschappen voldoet, tijdens de offerfeest dagen op gepaste wijze te slachten
met de intentie om Allah te aanbidden.
Vogens de Hanafi geleerden is het brengen van een offer als verplicht gekenmerkt, en is een noodzakelijke plicht
voor elke vrije, gevestigde Moslim die zich in zijn levensonderhoud kan voorzien.
Onze Profeet (v.z.m.h.) heeft het belang van het brengen van een offer met het volgende hadieth verwoord: “De
mens heeft bij Allah, op de dag van het offerfeest, geen betere daad verricht dan het brengen van een offer.
Zonder twijfel komt het geslachte offer op de Laatste Dag met zijn hoorns en zijn haren. Al voordat het
bloed van het offer op de grond valt wordt het bij Allah aanvaard. Vul je harten daarom met tevredenheid
door het brengen van een offer.” 1
Tegelijkertijd is onze Profeet (v.z.m.h.), door het hoogstpersoonlijk zelf slachten van een offer, een voorbeeld
voor de mensen. “De Boodschapper van Allah offerde twee witte rammen.” 2
Geachtige Moslims!
Het ware doel van de offerplechtigheid is om de goedgunstigheid van Allah te verdienen en de wens om nader tot
Hem te komen. Men komt nader tot Allah en verdient Zijn tevredenheid door het volbrengen van de
offerplechtigheid.Tegelijkertijd is de offerplechtigheid een voorbeeld van sociale hulpbetoon en solidariteit.
Economisch gezien komt het slachten van de offers meer ten goede van de armen. Het is overduidelijk dat in de
ziel van deze plechtigheid een besef is van toenadering tot Allah en toewijding voor de samenleving. Ongeacht
het resultaat van de fiqh rechtsregels (Islamitische jurisprudentie) vastgesteld door de rechtscholen, is het brengen
van een offer als een van de godsdienstige verplichtingen, een geldende symbool en stempel van Moslim
gemeenschappen dat sinds eeuwen een belangrijke plaats inneemt in onze religieuze leven. De offerplechtigheid
is een symbolische uiting dat een Moslim bereid is al zijn bestaan op te offeren voor Allah zodra het noodzakelijk
is.
Aldus maakt Allah de Verhevene in de Koran el Keriem kenbaar dat het verrichten van de offerplechtigheid onze
Godvrezendheid zal tonen: ``Het is niet hun vlees en niet hun bloed dat Allah bereikt, maar wat Hem bereikt
is de vrees van jullie (voor Hem).`` 3
Geachte Gelovigen!
Ik wil mijn preek beëindigen met een vertaling van een Ayah in de Koran. Allah de Verhevene beveelt in de
Koran het volgende: ``Zodat zij getuigen zijn van de voordelen voor hen. En de Naam van Allah uitspreken
op de bekende dagen over het slachtvee waarmee Hij hen voorzien heeft. Eet er daarom van en voedt de
arme behoeftige.`` 4
Moge Allah alvast jullie offerplechtigheid aanvaarden, en moge Hij ons in vrede bij het offerfeest samenbrengen.
1 Tirmizî, Adâhî, 1; İbn Mâce, Adâhî, 3.
2 Müslim, Adâhî 3, İbn Mâce, Adâhî, 2.
3 Hac 22/37.
4 Hacc 22/28.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 9

KURBAN BAYRAMI
1 Kevser Suresi (108;1-3)
Bayramı idrak eden Muhterem Cemaat!
Kurban, yakınlaşmak demektir. Kurban, samimiyetin göstergesidir. Bu gün Rabbimize karşı samimiyetimizi ifade
etme, bu bahtiyarlığı yasama günüdür. Bu gün kestiğimiz kurbanlarla Allah`a yakin olma günüdür. Bu gün
musafaha yaparak birbirimize yakınlaşma günüdür. Bu gün hediyelerle aile fertlerimize yakınlaşma günüdür. Bu
gün telefonla uzaktaki yakınlarımıza sesimizi ulaştırarak onlarla yakınlaşma günüdür. Bu gün komşularımızı
ziyaret ederek onlarla yakınlaşma günüdür. Bu gün dualarımızı arsa yükselterek ruhumuzun yücelmesine vesile
olduğumuz gündür.
Kıymetli Müslümanlar!
Bayramlar İslam Dini`nin İnsanlığa sunmuş olduğu bir hediyedir. Toplumsal dayanışmayı sağlayan, birlik ve
beraberliğimizi pekiştiren ve bizleri millet olma bilincine ulaştıran güzel bir armağandır.
Dünya üzerindeki tüm Müslümanların ayni havayı soluduğu, ayni heyecanı yasadığı ve mahşeri bir sesin Rabbe
yükseldiği mutlu bir gündür bu gün. Sevinçlerin, hüzünlerin ve sıkıntıların paylaşıldığı, dargınlıkların ortadan
kalktığı kurbandır bugün.
Degerli Müminler!
Kutsal topraklarda Rabbinin rızasını kazanmak için bir araya gelen milyonlarca insanin kebenin etrafında dönerek
tavaflarını yaptıkları bu günde, bizler de sesimizi dualarla yükselterek onların sesine ulaştıralım. Dualarına
birlikte âmin diyelim.
Bu bayramın heyecanını yaşamayı tüm Müslümanlara nasib eyle Ya Rabbi!
Kurbanı sana yakınlaşmamıza vesile kil Ya Rabbi!
Kâbe etrafında dönen her renkten insanin tek hedefe doğru dönüşü gibi bize de istikamet nasip et Ya Rabbi!
Bizlere birlik ve dirlik nasip et Ya Rabbi!
Gönüllerimizi birbirimize aç Ya Rabbi!
Ayaklarımızı ve kalbimizi bu dinde sabit kil Ya Rabbi!
Doğru yoldan şaşırtma bizi Ya Rabbi! Kalbimizde kine, nefrete, kıskançlığa ve günaha yer bırakma Ya Rabbi!
Hasta olanlarımıza şifalar, dertli olanlarımıza devalar, borçlu olanlarımıza edalar nasip eyle Ya Rabbi!
Bizi kendine kul habibine layık ümmet eyle Ya Rabbi!
Seni hakkıyla sevmeyi nasip eyle Ya Rabbi!
Tüm dünyada ve özellikle de İslam Âlemindeki kan ve gözyaşını dindir Ya Rabbi! Islama ve Müslümanlara
yardım et Ya Rabbi!
Sıhhat ve sağlık içerisinde iman üzerine nice bayramlar yaşamayı bizlere nasib eyle Ya Rabbi!.
Bayramınız Mübarek Olsun…
1 Kevser 108;1-3.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 10

HET OFFERFEEST
Geachte Gemeenschap, welbewust van het offerfeest!
Een offer betekent, toenadering. Een offer is een teken van oprechtheid. Vandaag is de dag van het kenbaar
maken van onze oprechtheid jegens onze Heer en het genieten van deze gelukzaligheid.
Vandaag is de dag dat we nader bij Allah zijn met de offers die wij gebracht hebben. Vandaag is de dag dat wij
nader tot elkaar komen door elkaars hand te schudden en elkaar omhelzen. Vandaag is de dag dat wij nader tot
onze gezinsleden komen door elkaar geschenken te geven. Vandaag is de dag dat wij nader tot onze familie in het
verre komen door onze stem te laten horen. Vandaag is de dag dat wij nader tot onze buren komen door ze te
bezoeken. Vandaag is de dag dat wij, door onze smeekbeden tot de hoogste hemel te laten opstijgen, aanleiding
zijn voor het verheven worden van onze zielen.
Geachte Moslims!
Feesten zijn giften voor de mensheid, aangeboden door het Islamitische geloof. Het is een mooie gift die zorgt
sociale solidariteit en die onze eenheid en saamhorigheid versterkt en ons laat beseffen dat wij één gemeenschap
zijn.
Vandaag is een vreugdevolle dag waarbij alle Moslims op de wereld dezelfde feeststemming en opwinding
beleven en een overweldigend geluid opstijgt naar de Heer.Vandaag is het offerfeest waarbij vreugde,
treurigheden en moeilijkheden gedeeeld worden en onderlinge ergernissen worden weggenomen.
Geachtige Gelovigen!
Op deze dag zijn er miljoenen mensen op de heilige gronden bij elkaar gekomen die de omgang rondom de Kaaba
verrichten om de goedgunstigheid van Allah te verdienen. Laten wij onze stem met smeekbeden verheffen en
onze stem samensmelten met hun stem. Laten wij samen amen zeggen tot hun smeekgebeden.
O mijn Heer, zegen alle Moslims om te genieten van deze feestvreugde!
O mijn Heer, zorg ervoor dat het offer een aanleiding is opdat wij nader tot U komen!
O mijn Heer, zegen ons met het rechte pad zoals de mensen van verschillende kleuren de omgang rondom de
Kaaba verrichten met slechts één doel.
O mijn Heer, zegen ons met eenheid en een vredig leven!
O mijn Heer, open onze harten voor elkaar!
O mijn Heer, maak onze voeten en harten standvastig in dit geloof!
O mijn Heer, laat ons niet afdwalen van het rechte pad!
O mijn Heer, laat geen plek over in onze harten voor wrok, haat, jaloezie en zonden!
O mijn Heer, zegen de zieken met genezing, verleen genezing aan mensen die lijden, verlos degenen onder ons
met schulden van hun schulden!
O mijn Heer, maak ons Uw dienaren en waardige oemmah van uw Geliefde!
O mijn Heer, zegen ons zodat wij U oprecht liefhebben!
O mijn Heer, verlicht de hele wereld en in het bijzonder de Islamitische wereld van bloed en tranen!
O mijn Heer, help de Islam en de Moslims! Zegen ons met talrijke feesten in het licht van welzijn en gezondheid
conform ons geloof te leven!
Moge jullie offerfeest gezegend zijn!
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 11

İSLAMDA İSTİKAMET
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dini, insanin hayatına bir ışık gibi doğup ona yol göstermektedir. Bilgiye açılan kapıları gösterip, onlardan
istifadeye yönlendirmektedir. Allah (c.c.), faydalanılacak kaynakların başında Kuran-I Kerimi zikretmektedir.:
``(O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın
apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır.`` 1
Kuranın nurundan feyz alarak hayatini şekillendiren Hz. Muhammed (s.a.v.) in de bizim için örnek olduğunu
Kuran söyle ifade ediyor.: ``Andolsun, Allah’ın Resülünde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı
uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır.`` 2
Kuran ve sünneti kendisine rehber edinmiş, ilim sahipleri insanların da bu örneklik halkasının bir parçası
olduğunu Yüce Allah (c.c.) soyle ifade ediyor.: ``Eğer bilmiyorsanız ilim sahiplerine sorun.`` 3
Aziz Cemaat!
Dünya hayatında birçoğumuz zaman zaman sıkıntılar yasayabiliriz. Önümüze gelen zorluklarla tek basimiza baş
edemeyebiliriz. Fakat, Kuran ve sünnete tabi olup, onların engin marifetine kendimizi teslim ettiğimiz zaman
karanlıkların aydınlığa dönüşeceğini görürüz. Cehalet çıkmazından, ilmin derin yol göstericiliğine kavuşabiliriz.
Kıymetli Müminler!
Hayatimizin amacını iyi belirlemeli ve o amaç doğrultusunda bir hayati kendimize rehber edinmeliyiz. Geçici
dünya hayatinin aldatıcılığını bir kenara bırakıp ebedi hayatin güzelliğini idrak etmeye gayret göstermeliyiz.
Bunları yaparken de kavuzumuzu iyi seçmeli bizi yanlış yollara sevk edecek her türlü tutum ve davranışlardan da
uzak durmaya çalışmalıyız.
Nitekim, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) veda hutbesini irad ederken bizlere iki şeyi miras bıraktığını ve bunlara
bağlılığımızı sürdürdüğümüz surece asla yanlış yola sapmayacağımızı ifade buyuruyor: ``Size iki şey
bırakıyorum; onlara sıkıca sarıldığınız zaman asla yoldan sapmazsınız: Allah’ın Kitabı ve Rasulü’nün
sünneti.`` 4
Rabbim istikametimizi dosdoğru eylesin inşallah…
1 Bakara, 2;185.
2 Ahzab, 33;21.
3 Enbiya, 21;7.
4 Muvatta, Kader 3.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 12

HET RECHTE PAD IN DE ISLAM
Geachte Moslims,
De Islam is als licht in de duisternis in het leven van een mens, die hem de weg wijst. Het opent de deuren van
kennis en stuurt ons aan om ervan te profiteren. Allahu Ta’ala benoemt de Koran el Keriem als de belangrijkste
bron om van te profiteren. “De maand Ramadaan is het waarin de Koran werd neergezonden als een
leidraad voor de mensen en als duidelijke bewijzen van de leidraad en het reddend
onderscheidingsmiddel.” 1
De Koran verklaart dat Mohammed (v.z.m.h.) een voorbeeld is voor ons. Onze profeet (v.z.m.h.) die zijn leven
heeft ingericht door zich te onderrichten door het Licht van de Koran, wordt in de Koran als volgt beschreven:
“Voorzeker, de Boodschapper van Allah is voor jullie een goed voorbeeld: voor wie op (de beloning van)
Allah en de Laatste Dag hoopt, en voor wie Allah veelvuldig gedenkt” 2
Allahu Ta’ala verklaart dat zowel degenen die de Koran en Soennah als leidraad nemen als de mensen met kennis
een deel uitmaken in het toonbeeld van aaneenschakeling. Deze verklaring is in de Koran als volgt beschreven:
“Vraagt dan de bezitters van kennis, indien jullie het niet weten.” 3
Beste Gemeenschap!
In het wereldse leven kunnen velen van ons zo nu en dan kampen met moeilijkheden. Wij zouden de
moeilijkheden die wij meemaken eventueel niet zelf kunnen oplossen. Echter, indien wij de Koran en de Soennah
als leidraad nemen en ons onderwerpen aan zijn onmetelijke wijsheid, dan zullen wij zien dat duisternis zal
veranderen in licht. Wij kunnen dan ons losmaken van de uitzichtloosheid van onwetendheid en de weg van
kennis bereiken middels zijn diepgaande wegwijzer.
Beste Gelovigen!
We moeten het doel van ons bestaan goed vaststellen en ons leven laten leiden in de kaders van het vastgestelde
doel. Wij dienen moeite te doen om de schoonheid van het eeuwige leven te begrijpen, door het bedrog van het
tijdelijke wereldse leven naast ons te leggen. Terwijl wij dit doen, dienen wij onze handleiding juist te kiezen en
proberen ons te weerhouden van alle houding en gedrag dat leidt tot slechte paden. Aldus, toen onze Profeet
(v.z.m.h.) zijn afscheidspreek hield, liet hij weten dat hij twee dingen als erfenis nagelaten heeft en dat wij nooit
van het rechte pad zullen afdwalen zolang wij onze gehechtheid eraan tonen: “Ik laat jullie twee dingen achter;
zolang jullie je er stevig aan vasthechten, zullen jullie nooit van het rechte pad afdwalen: Dit is het Boek
van Allah en de Soennah van zijn Boodschapper.” 4
Moge onze Heer onze pad regelrecht maken insaAllah…
1 Bakara, 2;185.
2 Ahzab, 33;21.
3 Enbiya, 21;7.
4 Muvatta, Kader 3.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 13

HİCRET
Muhterem Müslümanlar!
Hicret: Bir yerden başka bir yere göç etmek demektir. İslam Dinindeki hicret ise Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in
622 senesinde Mekke’den Medine’ye göç etmesine verilen isimdir. Mekke’den Medine’ hicret edenlere Muhacir,
Medine’de Muhacirleri karşılayanlara da Ensar denilir.
İnsanlığa barış getiren İslam Dinini tebliğ etmeye çalışan Müslümanlar, zorluk ve baskıyla karsılaşınca ilkin
Habeşistan’a ve Taif’e sonrasında ise Medine’ hicret etmişlerdir.
Degerli Müminler!
Hicret; İnsanin Allah yolunda her şeyden vazgeçip kendini O’na adayabilmesidir. Doğup büyüdüğü toprakları,
dinini daha iyi yasabilmesi için terk edebilmesidir. Yeni bir bilinç oluşturmak için, kendini yeniden toparlamak
için yer değiştirmesidir. Ahiret hayatini dünya hayatına tercih etmesidir. Rahatını inandığı değerler uğruna feda
edebilmesidir. Cenabı Allah (c.c.) Kuran-i Kerim’de hicret edenleri mealen şöyle anlatıyor:“İman edip hicret
edenlerin ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihat eden kimselerin mertebeleri Allah katında daha
üstündür. İşte onlar, başarıya erenlerin ta kendileridir.” 1
Aziz Cemaat!
İslam Tarihindeki hicret olayı iyi anlaşılmadan, Sahabe Efendilerimizin bu dini bizlere taşımak için ne kadar
gayret sarf ettiklerini, ne turlu sıkıntılardan geçtiklerini anlamak mümkün olmayacaktır.
Hicret, basit bir tarih olayi değildir. Gerek Muhacirlerin bu davranişları gerekse de Ensarın Medine’de
Muhacirleri karşılarken ki fedakarlıkları dillere destandır. İslam’da kardeşlik ifadesinin pratiğe donüştüğü ender
olaylardan birisidir hicret. Paylaşmanın, dayanışmanın ve birbirinin yaralarını sarmanın adıdır hicret.
Önümüzdeki hafta salı günü Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in Mekke’den Medine’ye hicret edişinin
yıldönümüdür. Bu vesileyle, hicretin manasini daha iyi kavramaya calişmalı ve kendimizi otokontrolden
geçirmeliyiz. Yeni bir bilinçle ve yeni bir heyecanla dini değerlerimize daha sıkı sarılmanın gayreti içerisinde
olmalıyız.
Hutbeme bir ayet mealiyle son veriyorum. Nisa suresinde Allah (c.c.) melaen şöyle buyuruyor: ``Kim Allah
yolunda hicret ederse, yeryüzünde gidecek, barınacak bir çok yerler bulur, genişlik de bulur. Kim evinden
Allah ve Rasûlüne muhâcir olarak çıkıp da sonra yolda ölürse, onun mükâfatı Allah'a aittir`` 2
1 Tevbe, 9;20.
2 Nisa, 4;100.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 14

HIDJRA
Geachte Moslims!
Hidjra betekent: Het verhuizen van één plaats naar een andere plaats. In de Islam betekent het woord hidjra: de
migratie van onze profeet Mohammed (v.z.m.h.) van Mekka naar Medina in het jaar 622. Degenen die
migreerden van Mekka naar Medina worden de Moehaadjiroen (immigranten) genoemd, en degenen die de
Moehaadjiroen onthaalden worden de Ensaar genoemd.
Toen de moslims, de Islam die vrede brengt voor de mensheid, probeerden te verkondigen, kregen zij te maken
met moeilijheden en onderdrukking. Zij migreerden daarom in eerste instantie naar Ethiopië en Taif en
vervolgens naar Medina.
Beste Gelovigen!
Hidjra betekent dat men op de weg van Allah zich kan opofferen voor Hem door afstand te doen van alles. Het is
het kunnen verlaten van de gronden waar men geboren en getogen is opdat men zijn religie nog beter kan
uitoefenen. Het betekent: het migreren met het doel om tot nieuw besef en opnieuw tot bedaren te komen. Het
betekent: de voorkeur geven aan het leven in het hiernamaals boven het leven op de wereld. Het betekent: het
opgeven van zijn behaaglijkheid ten gunste van de waarden waarin men gelooft. Allahu Ta’Ala beschrijft
degenen die migreerden als volgt: “Degenen die geloven en die zijn uitgeweken en die strijden op de Weg van
Allah met hun bezittingen en hun levens zijn hoger in rang bij Allah. En zij zijn degenen die de
overwinnaren zijn.” 1
Geachte Gemeenschap!
Het zou onmogelijk zijn om in te zien, hoeveel inspanning de metgezellen van onze Profeet (v.z.m.h.) hebben
verricht en tal van moeilijkheden die zij hebben ondergaan, om deze religie tot ons over te brengen, indien de
gebeurtenis van Hidjra in de Islamitische geschiedenis niet goed wordt begrepen.
Hidjra is niet zomaar een gebeurtenis in de geschiedenis. Zowel de getoonde houding van de Moehaadjiroen als
de getoonde toewijding van de Ansaar bij de ontvangst van de Moehaadjiroen is legendarisch. Hidjra is één van
de uitzonderlijke gebeurtenissen waarbij de uiting van broederschap in de praktijk is vertoond. Hidjra betekent het
delen van bezit, solidariteit, en het verbinden van elkaars wonden.
Aanstaande dinsdag is de dag waarop onze Profeet (v.z.m.h.) gemigreerd heeft van Mekka naar Medina. In dit
kader dienen wij de betekenis van Hidjra nog beter proberen te begrijpen en ons kennis hierover te toetsen. Wij
dienen door een nieuwe bewustwording en enthousiasme moeite doen om ons steviger te hechten aan onze
religieuze waarden en normen.
Ik wil mijn preek beëindigen met een vertaling van een Ayah. Allahu Ta’Ala zegt in Soerah Al Nisaa zegt het
volgende: “En wie op de Weg van Allah uitwijkt, vindt op de aaarde vele toevluchtsoorden en overvloed.
En wie zijn huis verlaat als een uitwijker naar Allah en Zijn Boodschapper, en de dood treft hem dan:
waarlijk, zijn beloning is bij Allah. En Allah is Vergevensgezind, Meest Barmhartig.” 2
1 Tevbe, 9;20.
2 Nisa, 4;100.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 15

ASURA
Muhterem Müslümanlar!
Hicri yilin baslangici olan Muharrem ayinin ilk haftasinin icinde bulunuyoruz. Muharremin 10. gunu, asura olarak
isimlendirilmektedir.
Aşura`nin İslam tarihinde onemli bir yeri vardir ve bu günde oruç tutulması sünnettir. İbni Abbas (r.a.) aşura ile
ilgili bir rivayeti şöyle naklediyor;``Peygamberimiz (s.a.v.) Medine’ye hicret ettikten sonra orada yaşayan
Yahudilerin oruçlu olduklarını öğrendi. "Bu ne orucudur?" diye sordu. Yahudiler: ``Bugün Allah’ın
Musa’yı düşmanlarından kurtardığı, Firavun’u boğdurduğu gündür. Hz. Musa (a.s.) şükür olarak bugün
oruç tutmuştur." dediler. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v.)`de, ``Biz, Musa’nın sünnetini ihyaya sizden
daha çok yakın ve hak sahibiyiz`` buyurdu ve o gün oruç tuttu, tutulmasını da emretti." 1
Bu hususta Hazreti Aişe (r.a.) da şöyle bir hadis rivayet ediyor: "Aşura, Kureyş kabilesinin Cahiliye
döneminde oruç tuttuğu bir gündü. Rasulullah (s.a.v.) de buna uygun hareket ediyordu. Medine’ye hicret
edince bu orucu devam ettirdi ve başkalarına da emretti. Fakat Ramazan orucu farz kılınınca kendisi
Aşura gününde oruç tutmayı bıraktı. Bundan sonra Müslümanlardan isteyen bugünde oruç tuttu, isteyen
tutmadı." 2
Sadece Aşura günü, orucun tutulması mekruh görülmüş olup bir gün öncesi veya bir gün sonrasıyla birlikte
toplam iki gün tutulması sünnettir.
Degerli Müminler!
Bu ayda Hz. Âdem’in cennetten yeryüzüne indirilmesi, Hz. Nuh (a.s.)’in tufandan kurtulması, Hz. Musa (a.s.) ve
ona iman edenlerin Firavun’un zulmünden kurtulmaları gibi insanlık tarihinde dönüm noktası sayılabilecek
önemli bazı olayların vuku bulduğu rivayet edilmektedir. Diğer taraftan bütün Müslümanları üzen
Peygamberimizin torunu Hz. Hüseyin’in Kerbelada şehit edilmesi olayı da bu ayda vuku bulmuştur.
Bir yandan Müslümanların sevinç ve Allah`a şükür günü olan Aşura, diğer yandan yürekleri yakan kerbelaya da
tanıklık etmiştir.
Kıymetli Cemaat!
Yeryüzünün değişik coğrafyasında yasayan Müslümanların bu Aşura gününde birlik ve beraberliklerini
pekiştirmeli gerekir. Allah (c.c.)` a olan şükürlerinin bir göstergesi olarak oruçlarını tutmaya gayret etmelidirler.
Ayrıca kerbela gibi acı olayların bir daha yaşanmaması için birbirimizi anlamaya calişmalı ve hep birlikte ayni
hedefe doğru yol alırken dayanışma içerisinde olmalıyız. Allah (c.c.) Ali İmran suresinde mealen şöyle
buyuruyor: ``Hep birlikte Allah’ın ipine /Kur’ân’a sımsıkı sarılın ve parçalanıp bölünmeyin.`` 3
1 Ebu Davud, Savm, 64.
2 Buhari, Savm, 69.
3 Ali Imran, 3;103.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 16

ASHURA
Geachte Moslims!
Wij bevinden ons in de eerste week van de maand moeharram. Dit is de eerste maand van het Islamitische hidjri
kalenderjaar. Dag 10 van de maand moeharrem wordt ashura genoemd.
Ashura neemt een belangrijke plaats in de geschiedenis van de Islam, en vasten op deze dag is een soennah. Een
gebeurtenis met betrekking tot de ashura is als volgt door Ibni Abbas (moge Allah tevreden zijn met hem)
overgeleverd: “Toen onze Profeet (v.z.m.h.) naar Medina was gemigreerd, kwam hij erachter dat de Joden
die daar leefden aan het vasten waren. Wat is dit voor een soort vasten, vroeg ons Profeet (v.z.m.h.)? De
Joden antwoordden: Dit is de dag waarop Allahu Ta’Ala Moesa (v.z.m.h.) bevrijdde van zijn vijanden en
de dag waarop Allahu Ta’Ala de farao liet verdrinken. Op deze dag heeft Moesa (v.z.m.h.) uit
dankbaarheid gevast. Hierop zei de Boodschapper van Allah (v.z.m.h.): Wij staan dichter bij de Soennah
van Moesa en hebben meer recht om het na te leven dan jullie, en hij heeft op die dag gevast en bevolen om
te vasten.” 1
Hazrat Aisha (moge Allah tevreden zijn met haar) heeft hierover het volgende hadieth overgeleverd: “Ashura
was de dag waarop de stam van de Qoeraisj vastte tijdens de pre-Islamitische periode van onwetendheid.
Ook de Boodschapper van Allah (v.z.m.h.) deed hieraan mee op een gepaste wijze. Toen hij naar Medina
migreerde heeft hij dit vasten voortgezet en beval ook anderen om te vasten. Echter, nadat het vasten in de
Ramadan maand verplicht werd, heeft hij het vasten op de dag van ashura achterwege gelaten. Vanaf dat
moment hebben Moslims op de dag van ashura gevast indien zij dit wilden.” 2
Terwijl het uitsluitend vasten op de dag van ashura als mekroeh (afkeurenswaardig) wordt beschouwd, is het
soennah als er tezamen met de dag ervoor of de dag erna, in totaal twee dagen wordt gevast.
Beste Gelovigen!
Er is overgeleverd dat in deze maand, het uitsturen van Hazrat Adam (r.a.) van het paradijs naar de aarde, de
bevrijding van Hazrat Noah (r.a.) van de zondvloed en de bevrijding van Hazrat Moesa (r.a.) en zijn volgelingen
van de onderdrukking van de farao, voorbeelden zijn van een aantal belangrijke plaatsgevonden gebeurtenissen
die als keerpunt gezien kunnen worden in de geschiedenis van de mensheid. Aan de andere kant heeft ook het
martelaarschap van Hazrat Hoessein (r.a.) in Karbala, de kleinzoon van onze Profeet (v.z.m.h.), in deze maand
plaatsgevonden. Een gebeurtenis die alle Moslims bedroefd.
Aan de ene kant is Ashura de dag van vreugde en dankbaarheid voor Allah, aan de andere kant is het een dag die
getuige is geweest van Karbala die de harten doet verscheuren.
Beste Gemeenschap!
Moslims die leven in verschillende delen van de wereld, dienen op de dag van Ashura hun eenheid en
saamhorigheid te versterken. Men moet moeite doen om te vasten hetgeen als een teken van dankbaarheid wordt
gezien voor Allahu Ta’Ala. Bovendien dienen wij, om niet nog een keer, bittere gebeurtenissen zoals de Karbala
mee te maken, elkaar beter proberen te begrijpen en in solidariteit met elkaar te leven terwijl wij gezamenlijk
voortgang maken naar hetzelfde einddoel.
Allahu Ta’Ala beveelt in Soerah Ali Imran het volgende: “En houdt jullie allen stevig vast aan het touw (de
godsdienst) van Allah en weest niet verdeeld.” 3
1 Ebu Davud, Savm, 64.
2 Buhari, Savm, 69.
3 Ali Imran, 3;103.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 17

MEVLANA VE HOŞGÖRÜ
Muhterem Müslümanlar!
Sosyal bir varlık olan insanoğlunun tek basına yasaması, hayatini sürdürmesi neredeyse imkansızdır. Diyaloga,
iletişime ve hoşgörüye ihtiyacı vardır. Bir arada yasamanın en önemli sacayaklarını bu temel değerler
oluşturuyor.
Allah (c.c.), Ali İmran suresinde Hz. Muhammed (s.a.v.)`i insanlarla iletişiminde dikkat etmesi gereken hususlar
konusunda uyarıyor ve mealen su şekilde buyuruyor: ``Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak
davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi.`` 1
Aziz Cemaat!
İslam Dini`nin bu temel prensiplerini Hz. Muhammed (s.a.v.), hayatında en güzel şekilde uygulamış ve
kendisinden sonrakiler için de örneklik teşkil etmiştir. Müslümanlar, yıllar içerisinde hoşgörü ve insanları
kucaklayan tutumlarını surduregelmişlerdir. Hoşgörü kavramıyla sembolleşen isimlerden birisi de Mevlana
Celaleddin er-Rumi`dir. Mevlana, 30 Eylül 1207 yılında bu günkü Afganistan sınırlarında yer alan Belh şehrinde
dünyaya gelmiştir. 1222 yılında su anda Türkiye sınırlarında bulunan Karaman şehrine yerleşmiştir. Hayatini;
``Hamdım, pistim, yandım.`` sözleriyle özetleyen Mevlana, 17 Aralık 1273 yılında Konya`da vefat etmiştir.
Degerli Müminler!
Köklerini Kuran ve Sünnetten alan Mevlana, gerçek anlamda bir Hak asığıdır. Hayatinin tamamını Rabbine
gerçek anlamda kul olabilmek için harcamıştır. Bunu da su sözleriyle özetlemiştir; “Ben şu canı, bu tende
taşıdığım sürece, Kur’an’ın kölesiyim, Muhammed Mustafa’nın ayağının tozuyum.”
Mesnevi adi verilen kitaplarıyla insanları bu güzel yola sevk etmeye çalışan Mevlana, bu uğurda olumu bile
Sevgiliye kavuşma günü; yani Şeb-i Arus olarak isimlendirmiştir.
Aziz Cemaat!
Asırlar öncesinden adeta günümüze seslenen Mevlana`nin su sözleri, hala güzelliğini korumaktadır: “Sevgide
güneş gibi ol, dostlukta ve kardeşlikte akarsu gibi ol, hataları örtmede gece gibi ol, tevazuda toprak gibi ol,
öfkede ölü gibi ol, her ne olursan ol; ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol ”
Türkiye`de her yıl ölümünün yıl dönümünde Mevlana anılmakta ve insanlığa ışık saçan fikirleri daha iyi
anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu vesileyle, Mevlana`nin vasiyetiyle hutbeme son veriyorum: ``Size, gizlide ve
açıkta Allah’tan korkmayı, az yemeyi, az uyumayı, az konuşmayı, isyan ve günahları terk etmeyi, oruç
tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya
tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle oturmamayı, güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı
vasiyet ediyorum. İnsanların en hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır
olanıdır. Ölümümüzden sonra mezarımızı yerde aramayınız! Bizim mezarımız ariflerin gönüllerindedir."
1 Ali Imran, 3;159.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 18

MEWLANA EN TOLERANTIE
Geachte Moslims!
Als een sociaal wezen is het voor de mens haast onmogelijk om in isolatie te leven en zijn leven voort te zetten.
Een mens heeft behoefte aan dialoog, communiceren en tolerantie. Het zijn deze basis normen die de
belangrijkste pilaren zijn om met elkaar te leven.
Allahu Ta’Ala maakt Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) alert op de punten waar hij op dient te letten inzake het
communiceren met mensen en beveelt in Soerah Ali Imran als volgt: “En het was dankzij de Barmhartigheid
van Allah dat jij zacht met hen was. En als je streng en hardvochtig was geweest, dan waren zij rondom
jou uiteengegaan.” 1
Beste Gemeenschap!
Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) heeft deze basisprincipes van het Islamitische geloof op een uiterst mooie wijze
toegepast in zijn leven en heeft als voorbeeld gefungeerd voor degenen die na hem zijn gekomen. Moslims
hebben gedurende de geschiedenis hun houding jegens tolerantie en het omarmen van mensen in stand gehouden.
Een van de personen die ook gesymboliseerd staat met het begrip verdraagzaamheid is, Mewlana Celaleddin er-
Rumi. Mewlana is op 30 september 1207 ter wereld gekomen in de stad Balch dat tegenwoordig binnen de
grenzen van Afghanistan valt. In 1222 heeft hij zich gevestigd in de stad Karaman in Turkije. Mewlana die zijn
leven samenvat met de zin “ik was onvolwassen, werd volwassen en werd verlicht”, stierf op 17 december 1273
in de stad Konya.
Geachte Gelovigen!
Mewlana die zijn wortels uit de Koran en de Soennah heeft gehaald is in de ware zin van het woord een aanbidder
van Allah. Om een ware dienaar te kunnen worden, heeft hij zijn hele leven toegewijd aan zijn Heer. Dit heeft hij
met zijn volgende woorden samengevat: “zolang ik dit leven in dit lichaam draag ben ik de slaaf van de Koran en
een stof aan de voeten van Moehammed Moestafa.”
Mewlana die de mensen in zijn boeken, de Mesnevi genaamd, voor deze mooie weg probeert aan te sporen is zelf
voor dit doel gestorven. Zelfs zijn overlijden wordt benoemd als Sebi Arus, m.a.w.: “De ontmoetingsdag met de
Geliefde”.
Beste Gemeenschap!
De woorden van Mewlana, die sinds eeuwen tot praktisch heden ten dage, tot ons appelleert, hebben nog steeds
hun pracht beschermd. “Word als de zon in liefde, word als een stromende rivier in vriendschap en broederschap,
word als de nacht bij het bedekken van fouten, word als de aarde in bescheidenheid, word als de dood bij woede,
wat je ook word; word zoals je bent of word zoals je je vertoont.”
Ieder jaar in Turkije wordt Mewlana op zijn sterfdag herdacht en wordt er geprobeerd, zijn ideeën die een licht
werpen op de mensheid, nog beter te begrijpen. In dit kader wil ik mijn preek beëindigen met een verzoek van
Mewlana: “Ik adviseer jullie, om openlijk en in het geheim te vrezen voor Allah, weinig te eten, weinig te
slapen, weinig te praten, afstand te doen van het gejammer en het begaan van zonden, te vasten, doorgaan
met het gebed, voortdurend afstand te doen van de lust, geduld te tonen aan alle lasten afkomstig van alle
schepselen, niet in de bijeenkomst te zijn van domme en onwetende mensen, in de aanwezigheid te zijn van
mensen met goed gedrag en moraal. De beste onder de mensen zijn degenen die de mensen een dienst
bewijzen. De beste onder de woorden is datgene wat beknopt en duidelijk is.Ga na mijn overlijden mijn
graf niet op de aarde zoeken! Mijn graf is in de harten van de mensen met wijsheid!”
1 Ali Imran, 3;159.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 19

SAMİMİYYET
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dini, ibadet, itikad ve inanç konularında hükümler beyan etmiştir. Bunların yanısıra bütün bu hükümlerin
temelini teşkil eden bazı ahlaki kuralları da belirlemiştir. Toplumsal düzeni sağlayan bu kuralların yerine
getirilmesi, bireylerin kendi üzerlerine düşen sorumluluklarının farkında olarak yasamasını gerekmektedir. Adabı
muaşeret, medeni ve ahlaki kuralların pratikleştirilmiş halidir. Allah (c.c.), Kuran-i Kerim`in Araf suresinde
mealen şöyle buyurmaktadır: “Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.” 1
Kıymetli Müminler!
Sorumluluk bilinciyle hayatini devam ettiren her Müslüman’ın yapması gereken ibadetlerin özü bu ahlaki
değerlerin korunması ve yaşatılmasıyla bir anlam kazanır. Dinin özü samimiyettir. Peygamber efendimiz (s.a.v.),
bir hadisi şerifinde mealen şöyle buyuruyor: ``Din Nasihattir” buyurdular. “Kim için?” diye soruldu.
“Allah’a, Resulüne, Müslümanların idarecilerine ve bütün Müslümanlara” buyurdular.`` 2
Samimiyet, doğruluk, emanete riayet, hak ve sorumluluk bilinci, kötülüğü iyilikle gidermek, karşılıklı sevgi ve
saygı, ahlaki değerlerin toplamıdır. Olgun manada bir Mümin olmanın yolu bu ahlaki ve medeni davranış
biçimlerini içselleştirmiş olmak ve bunların üzerine ibadetlerini ve din anlayışını bina etmektir.
Degerli Cemaat!
İslam Dini, insanoğlunun hem bireysel hem de toplumsal hayatini şekilendirmeye çalışır. Bu amaçla gerek bizim
için ilk öncelik değeri olan Kuran-i Kerim, gerekse yürüyen Kuran olarak da isimlendirilen Hz. Muhammed
(s.a.v.) bir referanstır. Bireysel hayatıyla insanlara örneklik teşkil eden Hz. Muhammed (s.a.v.),
Peygamberliğinden sonra da oluşturduğu İslami toplumsal yapıyla da milletlere örnek olmuştur.
Bütün ibadetlerin oluşturmaya çalıştığı duygu, insanin Rabbine yakin olmasını sağlamak, yani bireysel olarak ruhi
yükselişini sağlamaktır. Toplumsal olarak da birbirlerine saygılı, karşılıklı hak ve hukuka riayet eden ve
birbirlerini kırmadan sevgi çemberi içerisinde devam eden bir hayat oluşturmaktır. Ahlaki olgunluktan uzak bir
ibadet hayatinin, insanin dünya ve ahiret hayatına çok da katkıda bulunamayacağını bilmemiz gerekir.
Aziz Cemaat!
Müslüman, herkesin bakarken imrendiği, hayatına özendiği, etrafına sevgi ve güven dağıtan, emanete riayet eden,
karşılıklı sevgi ve saygı sınırlarını çok iyi bilen kişidir. Hutbemi, Hz. Ömer (r.a.)`e atfedilen bir sözle bitiriyorum:
"Ey Müslüman, İslam'ı öyle diri yaşa ki seni öldürmeye gelen sende dirilsin! "…
1 Araf, 7;199.
2 Buhari, İman, 42; Müslim, İman, 95; Ebu Davud, Edeb, 59; Tirmizi, Birr, 17.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 20

OPRECHTHEID
Geachte Moslims!
De Islamitische religie heeft voorschriften verkondigd in onderwerpen aangaande het gebed, de geloofsbelijdenis
en de geloofsovertuiging. Bovendien heeft het een aantal gedragsregels vastgesteld die de basis vormen van al
deze voorschriften. Het is vereist dat deze voorschriften, die de sociale orde in de maatschappij handhaven,
worden nageleefd en individuen op een bewuste manier de verantwoordelijkheden nakomen die ze toekomen. De
omgangsmoraal is dan de toestand waarbij beschaafde gedragsregels in de praktijk worden gebracht. Allahu
Ta’Ala beveelt in de Koran het volgende: “Aanvaard de verontschuldiging en roep op tot het behoorlijke en
wend je af van de onwetenden” 1
Beste Gelovigen!
De kern van de religieuze voorschriften, die elke Moslim met verantwoordelijkheidsgevoel behoort na te komen,
zullen betekenisvol zijn door het beschermen en naleven van deze gedragsnormen. De essentie van geloof is
oprechtheid. Onze Profeet (v.z.m.h.) vertelt in een van zijn hadieth het volgende: “Geloof is een leidraad. Voor
wie, vroeg men? Voor Allah, zijn Boodschapper, de bestuurders van de Moslims en voor alle Moslims
antwoordde onze Profeet (v.z.m.h.).” 2
Oprechtheid is de optelsom van de volgende gedragsnormen: integriteit, het beschermen van het toevertrouwde,
besef van rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid, het verwijderen van slecht gedrag door goed gedrag,
wederzijdse liefde en respect. De weg om op een volwassen manier een Moslim te worden, is door de
gedragsnormen en beschaafde omgangsnormen eigen te maken en hierop de nagekomen religieuze voorschriften
en het besef van religie op te bouwen.
Beste Gemeenschap!
Het Islamitische geloof heeft als doel, om zowel individueel als maatschappelijk, vorm te geven aan het leven van
de mens. In dit kader zijn zowel de Koran, de eerste primaire waardebron, als Hazrat Moehammad (v.z.m.h.),
ook wel de lopende Koran genoemd, een referentiebron. Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) die met zijn persoonlijke
leven een voorbeeld is voor de mensheid, is tevens door zijn gestichte Islamitische maatschappij, nadat hij de
profeetschap kreeg, een voorbeeld voor alle volkeren.
Het gevoel, dat alle religieuze daden willen kweken, is het verzekeren dat de mens nader tot zijn Heer komt,
oftewel er voor zorgen dat de menselijke ziel naar een hoger nivo wordt getild. Op maatschappelijk nivo is het
doel om door onderling respect, wederzijds in achtneming van elkaars rechten en plichten en zonder elkaar te
krenken een bestaan op te richten binnen de kaders van een onophoudende liefde. Wij dienen te weten dat het
verwijderd zijn van een onvolwassen religieus leven niet veel waarde zal toevoegen aan het leven op de wereld
en in het hiernamaals.
Beste Gemeenschap!
Een Moslim is iemand die, benijdt wordt als hij wordt geobserveerd, zijn leven als voorbeeld wordt gezien, die
liefde en vertrouwen uitstraalt aan zijn omgeving, het toevertrouwde in bescherming neemt en die de grenzen van
liefde en respect heel goed kent. Ik wil mijn preek beëindigen met een zin van Hazrat Omar (r.a.): “Oh Moslim,
praktiseer de Islam dusdanig levendig, zodat degene die jou komt doden, weer tot leven komt bij jou”
1 Araf, 7;199.
2 Buhari, İman, 42; Müslim, İman, 95; Ebu Davud, Edeb, 59; Tirmizi, Birr, 17.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 21

ÖMÜR MUHASEBESİ
Muhterem Müslümanlar!
Hayat, su misali akar durur. Sevinciyle-hüznüyle, mutluluk ve kederiyle bir yılı daha geride bıraktık. Her gün
ömür takvimimizin sayfalarından birini koparttık ve bu gün son sayfasını koparıyoruz. Her şeyi geride
bırakıyoruz. Ama bir deftere kayıtlı olarak bırakıyoruz.
Geride bıraktığımız kayıtlar incelendiğinde, pişmanlıklarımız, hatalarımız, yanlışlarımız ve bütün hayatimiz tek
tek görülebilmektedir. Bu yeni yıla girerken, gecen seneden ve senelerden ders almalı, yaptığımız pişmanlıkları
bir daha tekrar etmemeye gayret göstermeli ve doğru yolu kendimize hedef olarak belirlemeliyiz. Bizi Rabbimize
yaklaştıracak amel ve davranışlarla hayatimizi süslemeli, hayatimizin anlamını gerçekleştirmeliyiz.
Degerli Müminler!
Omur gemisi yerleşecek limanına doğru yol alırken, kontrolü elden bırakmamalı, her turlu olumsuz şartlara karşı
dümeni sımsıkı tutmalıyız. Hayatimizin rotasını doğru belirlemeliyiz. Geçmişten ders alan geleceğe emin ve
kararlı adımlarla ilerlemeliyiz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bu durumu özetleyen bir hadisi şeriflerinde mealen
söyle buyuruyor: “Hesaba çekilmeden önce kendinizi hesaba çekiniz.” 1
Öyleyse herkesin yaptıklarından hesaba çekileceği, kimsenin kimsenin günahını yüklenemeyeceği ve yardımda da
bulunamayacağı gün gelmeden önce bizim de kendimizi hesaba çekmemiz gerekir.
Kıymetli İnananlar!
Dün geride kalmıştır, yarının geleceği ise meçhuldür ama içinde bulunduğumuz zaman dilimi gerçektir. Ani
değerlendirmek bizim elimizdedir. Kulluk ve ibadetlerimizden taviz vermeden, İslam`in bizim için çizdiği sıratı
müstakimden sapmadan hayatimizi yasamalıyız. Unutmayalım ki bu dünya sadece keyif sürme ve zevk alma yeri
değil ayni zamanda bir imtihan yurdudur. Allah (c.c.) Kuran-i Kerim`de mealen söyle buyuruyor: "O, hanginizin
daha güzel amel yapacağını sınamak için, ölümü ve hayatı yaratandır. O, mutlak güç sahibidir, çok
bağışlayandır." 2
Aziz Cemaat!
Yeni yıla baslarken, Müslüman’a yaraşır bir şekilde, geçmişten ders alarak ve geleceğini de bu tecrübelerin
üzerine bina ederek yasamaya gayret edelim. Rabbimizin rızası doğrultusunda omur saatlerimizi dolduralım.
İman bilinciyle, ibadet düsturuyla ve ahiret hesabıyla bir yıl geçirmemiz dileğiyle. Yeni yıl tüm dünyaya, tüm
insanlığa huzur ve mutluluk getirsin inşaallah…
1 Tirmizi, Kıyame, 25.
2 Mülk, 67;2.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 22

AFREKENING MET DE DOOD
Geachte Moslims!
Het leven is als een continu stromend water. Wij hebben weer een jaar achter ons, met al zijn vreugde, verdriet,
blijdschap en leed. Elke dag hebben wij een blaadje uit onze levenskalender getrokken en vandaag trekken wij het
laatste blaadje. Wij laten alles achter ons. Echter, wij laten het achter ons, in een boek waarin alles is opgenomen.
Als al het vastgelegde bewijsmateriaal dat wij achter ons hebben gelaten wordt geanalyseerd, is ons getoonde
berouw, onze gebreken, onze fouten en ons hele leven in detail te zien. Terwijl wij dit nieuwe jaar ingaan, dienen
wij lering te trekken uit voorafgaande jaren, moeite doen om herhaling te voorkomen van onze gemaakte fouten,
en het rechte pad voor onszelf als doel stellen. Wij dienen ons leven te versieren met goede daden en goed gedrag
die ons nader zullen brengen tot onze Heer. Wij dienen ons leven een betekenis te geven.
Beste Gelovigen!
Terwijl het levensschip, richting de haven voort vaart, waar het zich zal verankeren, dient men de controle niet uit
handen weg te geven. Het levensschip dient men in elke ongewenste omstandigheid met vaste hand te besturen.
Wij dienen onze levensroute op een juiste manier vast te stellen. Wij dienen lering te trekken uit het verleden en
met overtuigde en vastberaden stappen vooruitgang te boeken. Onze Profeet (v.z.m.h.) zegt in een van zijn
hadieth , die deze situatie samenvat, het volgende: “Roep jezelf tot verantwoording voordat je tot
verantwoording wordt geroepen” 1
Daarom dienen wij ons zelf tot verantwoording te roepen voordat de dag komt waarbij iedereen verantwoording
moet afleggen voor datgene wat men gedaan heeft en waarbij niemand noch de zonden van een ander op zich kan
nemen noch de andere kan helpen.
Geachte Gelovigen!
Gisteren hebben wij achter ons gelaten. Wat er morgen zal gebeuren is onbekend, maar het tijdsbestek waarin wij
ons nu bevinden is een feit. Het direct kunnen beoordelen is in onze handen. Wij dienen zonder concessies te
doen in het dienaarschap en onze gebeden, ons leven door te brengen zonder af te dwalen van het rechte pad dat
de Islam ons voorschrijft. Wij moeten niet vergeten dat deze wereld niet alleen een oord is van plezier en
genieten, maar tegelijkertijd is het een oord van beproeving. Allahu Ta’Ala zegt in de Koran Al Keriem het
volgende: “Degene Die de dood en het leven heeft geschapen om jullie te beproeven, (en te tonen) wie van
jullie de beste daden verricht. En Hij is de Almachtige, de Vergevensgezinde.” 2
Beste Gemeenschap!
In het nieuwe jaar dienen wij moeite doen om een leven te leiden dat past bij een Moslim. Dit door lering te
trekken uit het verleden en ons toekomst voort te bouwen op de gedane ervaringen uit het verleden. Wij dienen de
uren van onze leven in te vullen zoals onze Heer dat wil. Ik wens dat wij een jaar doorbrengen met geloofsbesef,
aanbidding als grondslag nemen en dat wij bewust zijn van het verantwoording moeten afleggen in het
hiernamaals. Moge inshaAllah, het nieuwe jaar voor de hele wereld en de mensheid vrede en blijdschap
brengen…
1 Tirmizi, Kıyame, 25.
2 Mülk, 67;2.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 23

TEVHİD
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dininin inanc temeli vahdaniyet üzerine kuruludur. Alemleri yoktan var eden, kâinatın sahibi Yüce Allah
(c.c.), birdir ve benzeri de yoktur. İhlâs Suresinde mealen söyle buyuruyor Allah (c.c.): ``De ki: O, Allah’tır, bir
tektir. Allah Samed’dir. (Her şey O’na muhtaçtır; O, hiçbir şeye muhtaç değildir.) O’ndan çocuk
olmamıştır (Kimsenin babası değildir). Kendisi de doğmamıştır (kimsenin çocuğu değildir). Hiçbir şey
O’na denk ve benzer değildir.” 1
Muhterem Müminler!
Allah (c.c.)`nun varlığını kabul edip O`ne iman ettikten sonra birliğine yani vahdaniyetine de iman etmek gerekir.
Tarihi süreç göz önüne alındığında zaman içerisinde inanan bazı toplumların değerlerini kaybettiklerini ve
Allah`a ortaklar koştuklarını görürüz. Toplum içerisinde değer verdikleri insanların figürlerini yapmaya
başlamışlar, sonraki nesiller de bu figürleri ve sekilerli Allah ile aralarında bir aracı olarak görmeye başlayarak
büyük bir inanc yanlışlığına kapı aralamışlardır. Hatta o aracılara ibadet etmeye de başlamışlardır. Bu hususu
Kuran mealen söyle ifade ediyor: “Biz onlara sadece, bizi Allah’a daha çok yaklaştırsınlar diye ibadet
ediyoruz.” 2
Kıymetli İnananlar!
İslamiyet öncesi dinlere mensup olanların da ayni hatalara düştüklerini görmekteyiz. Yahudi ve Hristiyanlarin
``Uzeyir`` ve ``Hz. İsa`` ile ilgili düşüncelerinin yanlışlığını Kuran mealen söyle ifade ediyor: ``Yahudiler,
“Üzeyir Allah’ın oğludur” dediler. Hrıstiyanlar ise, “İsa Mesih Allah’ın oğludur” dediler. Bu onların
ağızlarıyla söyledikleri (gerçeği yansıtmayan) sözleridir. Onların bu sözleri daha önce inkâr etmiş
kimselerin söylediklerine benziyor.`` 3
Aziz Cemaat!
Allah (c.c.), kâinat sisteminin essiz güzelliğini ve sistemin kusursuz işleyişini bizlere örnek gösteriyor. Bu
sistemin sadece tek bir Allah tarafından işlediğini, şayet başka ilahlar olsaydı bu kadar kusursuzluğun
olamayacağını ve ihtilafların oluşabileceğine dikkatimizi çekiyor: `` Eğer yerde ve gökte Allah’tan başka
ilâhlar olsaydı, kesinlikle ikisinin de düzeni bozulurdu. Demek ki, Arş’ın Rabbi Allah, onların
nitelemelerinden uzaktır, yücedir.`` 4
O halde, bir ve tek olan Rabbimizin kudretini görmemiz gerekir. Bizi yanlış yollara sevk edecek, Rabbimizle
aramızı açacak düşüncelerin tutarsızlığını da bu ayetler ışığında görmeye gayret gösterelim. Hutbeme bir ayet
mealiyle son veriyorum: ``Kullarım, beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki), gerçekten ben (onlara çok)
yakınım.`` 5
1 İhlas, 112;1-4.
2 Zümer, 39;3.
3 Tevbe, 09;30.
4 Enbiya, 21;22.
5 Bakara, 2;186.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 24

TAWHEED
Geachte Moslims!
Het fundament van het Islamitische geloof is gestoeld op het geloven in de éénheid van Allah (Geprezen en
Verheven is Hij). Allah (c.c.), de Heerser van het universum, die de werelden uit het niets heeft geschapen, is één
en niets is aan Hem gelijk. Allahu Ta’Ala zegt in Soerah Al-Ikhlâsh het volgende: “Zeg: Hij is Allah de Enige.
Allah is de Enige van Wie al het geschapene afhankelijk is. Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt. En
niet één is aan Hem gelijkwaardig” 1
Beste Gelovigen!
Nadat men het bestaan van Allahu Ta’Ala heeft geaccepteerd en in Hem gelooft, dient men ook in Zijn éénheid,
oftewel in zijn Wahdaniyah te geloven. Als men het verloop van de geschiedenis in ogenschouw neemt, zien wij
dat sommige gelovige gemeenschappen in de loop van de tijd hun normen en waarden verloren en deelgenoten
toekenden aan Allah (c.c.). In hun maatschappij begonnen zij met het maken van afbeeldingen van mensen die zij
belangrijk achtten. Doordat de generaties erna, deze figuren en afbeeldingen begonnen te zien als een bemiddelaar
tussen Allah en henzelf, openden zij een deur voor een ernstige fout in het geloof in Allah (c.c.). Zij begonnen
zowaar deze bemiddelaars te aanbidden. Deze kwestie wordt in de Koran als volgt beschreven: “Wij aanbidden
hen slechts opdat zij ons zo dicht mogelijk tot Allah brengen.” 2
Beste Gelovigen!
Ook voordat de Islam kwam, zien wij dat degenen die een onderdeel uitmaakten van een geloofsgemeenschap
dezelfde fouten begingen. De Koran beschrijft de onjuiste denkwijze van de Joden en Christenen over Oezair en
Hazrat Isa (Jezus) als volgt: “En de Joden zeggen: “Oezair is de zoon van Allah.” en de Christenen zeggen:
“De Masîh (Îsa) is de zoon van Allah.” Dat zijn hun woorden uit hun monden. Zij doen soortgelijke
uitspraken als degenen die voorheen ongelovig waren.” 3
Beste Gemeenschap!
Allah (Geprezen en Verheven is Hij) toont ons als voorbeeld, de ongekende schoonheid van het heelal stelsel en
de werking ervan zonder fouten. Allahu Ta’Ala vestigt onze aandacht op het feit dat het systeem werkt door
slechts enkel en alleen door Hem. Hij vestigt onze aandacht op het feit dat het systeem niet zo perfect zou zijn en
er zouden onenigheden kunnen ontstaan als er meerdere goden waren. “Als er (andere) goden dan Allah in
zouden zijn, dan zou zij (de hemelen en de aarde) zeker vergaan: maar Heilig is Allah, Heer van de Troon,
boven wat zij Hem toeschrijven!” 4
Daarom dienen wij de macht van onze Heer, die één en de Enige is, in te zien. Wij dienen in het licht van deze
Ayah moeite doen, om inconsistente denkwijzen te doorzien die ons van het rechte pad zullen afdwalen en ons
relatie met onze Heer zal verbreken. Ik beëindig mijn preek met een Ayah: “En wanneer Mijn dienaren jou (O
Moehammad) vragen stellen over Mij: voorwaar, ik ben nabij.” 5
1 İhlas, 112;1-4.
2 Zümer, 39;3.
3 Tevbe, 09;30.
4 Enbiya, 21;22.
5 Bakara, 2;186.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 25

PEYGAMBERLERE İMAN
Muhterem Müslümanlar!
Dünya üzerinde insanların varoluşu ile birlikte imtihan sureci başlamıştır. Bu imtihana tabi tutulan insanin yol
göstericisi Allah (c.c.) tarafından gönderilen elciler ve bu elcilere gönderilen vahilerdir. İlk insan Hz. Adem (a.s.),
bu anlamda insanlığın ilk babası ve ayni zamanda da ilk Peygamberidir. 1
Allah (c.c.) tarafından insanlığa yol gösterici olarak gönderilen bu Peygamberlerin rivayetlere göre sayıları 124
bin civarındadır. Kuran-I Kerim`de ismi gecenler ise 25 kişidir.
Degerli Müminler!
İmanın şartları içerisinde peygamberlere iman da vardır. Kuran-I kerimde Allah (c.c.), Müslümanların hiç bir
ayırım yapmaksızın bütün peygamberlere iman etmeleri gerektiğini mealen söyle ifade buyuruyor : ``Peygamber,
Rabbinden kendisine indirilene iman etti, müzminler de (iman ettiler). Her biri; Allah’a, meleklerine,
kitaplarına ve peygamberlerine iman ettiler ve şöyle dediler: “Onun peygamberlerinden hiçbirini
(diğerinden) ayırt etmeyiz…`` 2
Ayırt etmeksizin inandığımız peygamberleri Allah (c.c.), insanlardan göndermiştir. Bu durum, insanların
elçilerini daha iyi anlayabilmelerini ve Onlara tabi olmasını kolaylaştırmıştır. :``Senden önce gönderdiğimiz
bütün peygamberler de şüphesiz yemek yerler, çarşıda pazarda gezerlerdi.`` 3
Kıymetli İnananlar!
Yeryüzünde yasayan bütün toplumlara peygamber gönderilmiştir.: ``Her ümmetin bir peygamberi vardır.
Onların peygamberi geldiği (tebliğini yaptığı) zaman, aralarında adaletle hükmedilir ve onlara asla
zulmedilmez.`` 4
Bunun yani sıra gönderilen bütün peygamberlerin kendi milletinin diliyle gönderildiğini de Kuran bize haber
veriyor. Böylelikle mesajın iletilmesi kolaylaşacaktır. Gönderildiği toplumla iletişiminde herhangi bir sorun
yasamayacaktır.: `` Biz her peygamberi, ancak kendi kavminin diliyle gönderdik ki, onlara (Allah’ın
emirlerini) iyice açıklasın…`` 5
Aziz Cemaat!
Sadece Allah`in rızasını kendileri için hedef seçen bu seçkin elciler bu görevi belli bir ücret karşılığında da
yapmamışlardır: “Buna karşılık sizden hiçbir ücret istemiyorum. Benim ücretim ancak âlemlerin Rabbi
olan Allah’a aittir.” 6
Ayrıca, Kuran-i Kerim bu peygamberlik silsilesinin son halkasının Hz. Muhammed (s.a.v.) olduğunu mealen
söyle ifade buyuruyor: ``Muhammed, sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir. Fakat O, Allah’ın
Rasulü ve nebilerin sonuncusudur. Allah her şeyi hakkıyla bilendir.`` 7
1 Bakara, 2;30.
2 Bakara, 2;285.
3 Furkan, 25;20.
4 Yunus, 10;47.
5 Ibrahim, 14;04.
6 Şuara, 26;127.
7 Ahzab, 33;40.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 26

HET GELOOF IN DE PROFETEN
Geachte Moslims!
Tegelijkertijd met het bestaan van de mensen op de aarde is de beproevingstermijn begonnen. De leidraad van de
mens, die deze beproeving moet doorstaan, zijn de boodschappers en de openbaringen aan deze boodschappers,
gezonden door Allah (c.c.). De eerste mens, Hazrat Adam (moge Allah tevreden zijn met hem) is in dit kader, de
eerste vader van de mensheid en tevens ook de eerste Profeet. 1
Het aantal van de profeten, die gezonden zijn door Allah (c.c.) als leidraad voor de mensheid, is volgens de
overleveringen rond de 124 duizend. De namen van de profeten genoemd in de Koran El-Keriem zijn echter 25.
Beste Gelovigen!
In de verplichtingen van het geloof bestaat ook het geloof in de Profeten. In de Koran Al Keriem schrijft Allah
(c.c.) voor dat Moslims in alle Profeten dienen te geloven zonder onderscheid tussen hen te maken. Dit wordt als
volgt beschreven: “De Boodschapper gelooft in wat hem van zijn Heer is geopenbaard, en (ook) de
gelovigen, allen geloven in Allah, en Zijn Engelen en Zijn Boeken en Zijn Boodschappers. Wij maken geen
onderscheid tussen Zijn Boodschappers…” 2
Allah (c.c.) heeft de Profeten waarin wij geloven, zonder onderscheid te maken onder hen, van de menselijke
soort gezonden. Dit heeft het voor de mensen makkelijker gemaakt om de boodschappers nog beter te begrijpen
en te gehoorzamen. In de Koran zegt Allahu Ta’Ala het volgende hierover:
“En Wij zonden geen Boodschappers vóór jou, of zij aten voedsel en zij gingen op de markten rond.” 3
Beste Gelovigen!
Voor alle volkeren op de aarde zijn er profeten gezonden. In de Koran zegt Allahu Ta’Ala het volgende hierover:
“En voor iedere gemeenschap is er een Boodschapper. Wanneer dan hun Boodschapper is gekomen, dan
wordt er onder hen rechtvaardig geoordeeld, en hun zal geen onrecht worden aangedaan.” 4
Bovendien stelt de Koran ons tot kennis dat alle Profeten die zijn gezonden, de taal van hun eigen volk spraken.
Op deze manier wordt het overdragen van de boodschap makkelijker. De Boodschapper zal met geen enkele
probleem te maken krijgen in zijn communiceren met de gemeenschap waarnaar hij is gezonden. Allahu Ta’Ala
zegt hierover in de Koran: En Wij hebben geen Boodschapper gezonden, of (hij sprak) de taal van zijn volk,
om hen een duidelijke uitleg te geven.” 5
Best Gemeenschap!
De uitverkoren Boodschappers die enkel als doel hadden om het welbehagen van Allahu Ta’Ala te verdienen,
hebben deze taak ook niet voor een bepaalde beloning uitgevoerd. “En ik vraag jullie er geen beloning voor,
want mijn beloning berust alleen bij de Heer der Werelden.” 6
Tevens wordt in de Koran El-Keriem meegedeeld dat Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) de laatste is, in de reeks
profeten die er zijn gezonden. Dit wordt als volgt verteld: “Moehammad is niet de vader van één van jullie
mannen, maar hij is de Boodschapper van Allah en de laatste van de Profeten. En Allah is Alwetend over
alle zaken.” 7
1 Bakara, 2;30.
2 Bakara, 2;285.
3 Furkan, 25;20.
4 Yunus, 10;47.
5 İbrahim, 14;04.
6 Şuara, 26;127.
7 Ahzab, 33;40.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 27

SALİH AMEL
Muhterem Müslümanlar!
Amel, insanin yaptığı is demektir. Salih amel ise kişinin yaptığı isin uygunluğunu ve doğruluğunu ifade eder.
Terim anlamı ise; insanin Rabbinin emirlerine uygun olarak hareket etmesi, yaptığı bütün islerin Allah(c.c.)`in
kendisinden istediği şekilde düzgün ve doğru yapmasıdır.
Kuran-i Kerim`de Salih Amel kavramı genellikle iman`dan sonra zikredilmiştir. Yani iman ve amel bir bütünün
ayrılmaz iki parçası gibidir: `` Şüphesiz, iman edip, Salih ameller işleyenler var ya; işte onlar yaratıkların en
hayırlısıdırlar.`` 1
Muhterem Müminler!
Kuran-i Kerim`de yaklaşık olarak doksan kusur yerde Salih amelden bahsedilmesi ve bunların çoğunda da iman
ile birlikte zikredilmesi şüphesiz bizim için önem arz etmektedir. İmanın anlam kazanması, Salih bir amel ile
bağlantılıdır. Sadece dil ile ifade edilen ve gereği yerine getirilmeyen bir imanın eksik kalacağını bilmemiz
gerekir.
Kişi iman ve amel dengesini korursa ve ikisini bir bütün halinde ilerletirse o zaman kâmil manada bir iman sahibi
olabilir. Ve nitekim Allah (c.c.), Salih amel ile taçlandırılmış bir imanın karşılıksız bırakılmayacağını da mealen
söyle ifade buyuruyor: ``İman edip Salih amel işleyenlerin kötülüklerini elbette örteceğiz. Onları
işlediklerinin daha güzeliyle mükâfatlandıracağız.`` 2
İbadet hayati olmayan, İslami ahlaktan nasibini almamış, hayat tarzını kendi nefsinin arzu ve isteklerine göre
şekillendiren bir insanin benim kalbim temizdir diyerek adeta tembelliğine ve gafletine mazeret bulmaya
çalışması ise hiç şüphesiz beyhude bir uğraştır. Allah (c.c.)`un insanın kalbinde bir kandil gibi yaktığı imanın
elbette korunması gerekmektedir. Bunu koruyacak olan ise; ibadetlerimiz ve hayatimizin her alanına yerleşmiş
olan Rabbin rızası doğrultusunda bir yasam gayretidir. Ancak bu şekilde imanın ışıltısını kalbimizde hissedebilir
ve başkalarına da bunu aksettirebiliriz.
Aziz Cemaat!
Müslüman, dünya ve ahiret hayatinin saadeti için iman ve amel bütünlüğünü sağlamak zorundadır. Aksi takdirde
içinde bulunduğu dünya hayatından bir lezzet alamayacağı gibi yarın ahirette de hüsrana uğrayacak olanlardan
olur: ``Andolsun zamana ki, insan gerçekten ziyan içindedir. Ancak, iman edip de sâlih ameller işleyenler,
birbirlerine hakkı tavsiye edenler, birbirlerine sabrı tavsiye edenler başka (Onlar ziyanda değillerdir).`` 3
Kıymetli İnananlar!
İman bir nurdur, ışıl ışıl parlar, Salih amel ise onu koruyan kandildir. Kandil olmazsa rüzgârda ışık sönebilir.
Nurumuz her daim aydın olsun.
1 Beyyine, 98;7.
2 Ankebut, 29;7.
3 Asr, 103;1-3.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 28

GOEDE DADEN
Beste Moslims!
Een daad is datgene wat een mens verricht. Een goede daad houdt in dat het verrichte werk van een mens gepast
en juist is. De definitie van een goede daad is: het handelen van de mens volgens de bevelen van zijn Heer, en het
op een gepaste en juiste wijze verrichten van al zijn werkzaamheden zoals Allah (c.c.) dat van hem wil.
In de Koran el-Keriem wordt het begrip van “een goede daad” met name genoemd na het woord, geloven. Met
andere woorden, het geloven en de goede daad zijn zoals twee onlosmakelijke gedeelten. “Voorwaar, degenen
die geloven en goede werken verrichten, zij zijn degenen die de beste schepselen zijn.” 1
Beste Gelovigen!
Het feit dat er in de Koran el-Keriem, op ongeveer 90 plaatsen, over goede daden wordt gesproken en op de
meeste van deze plaatsen het samen wordt genoemd met geloven, toont ons zonder twijfel het belang hiervan aan.
Het aan belang inwinnen van geloven, hangt samen met goede daden. Wij dienen te weten dat het slechts met de
tong uitspreken van het geloofsbelijdenis en het niet ten uitvoer brengen van de voorschriften een tekortkoming
zal zijn op het geloven.
Als een persoon het evenwicht van geloven en goede daden beschermt en deze als een geheel verder ontwikkelt,
dan zal men in de ware betekenis van het woord een eigenaar zijn van het geloven. En dienovereenkomstig geeft
Allah (c.c.) aan, dat het geloven, gekroond met goede daden niet onbeantwoord zal worden. Allahu Ta’Ala geeft
dit als volgt aan: “En degenen die geloven en goede daden verrichten zullen Wij zeker hun slechte daden
kwijtschelden en Wij zullen hen zeker belonen voor het beste van wat zij plachten te doen.” 2
Een mens die een leven heeft zonder aanbidding van Allah, zijn deel niet heeft gekregen van de Islamitische
moraal, zijn leven richting geeft volgens de wensen en wil van zijn eigen ego, onderneemt ongetwijfeld een
nutteloze poging door te zeggen dat zijn hart zuiver is als excuus voor zijn vrijwel luie en onbewuste leven. Het
geloof dat Allah (c.c.) in de harten van de mensen als een olielamp heeft doen verlichten, dient absoluut
beschermd te worden. Datgene dat dit zal beschermen zijn onze aanbiddingen en de inspanning in het leven
conform het welbehagen van de Heer dat zich in alle facetten van onze leven heeft gevestigd. Alleen op deze
manier kunnen wij de schittering van het geloof in onze harten voelen en dit ook weerspiegelen op anderen.
Beste Gemeenschap!
Een Moslim is verplicht om de eenheid van het geloven en goede daden garant te stellen ten behoeve van de
gelukzaligheid in het leven op de wereld en in het hiernamaals Anders zal men naast dat men geen genot uit het
leven in de wereld zal vinden, later ook tot de verliezers in het hiernamaals behoren. “Bij de tijd. Voorwaar, de
mens lijdt zeker verlies. Behalve degenen die geloven en goede daden verrichten en elkaar aansporen tot de
Waarheid en elkaar aansporen tot geduld.” 3
Geachte Gelovigen!
Het geloven is een licht dat glansrijk schittert. Goede daden zijn lichtbronnen die het geloven beschermen. Het
licht van de lichtbron kan door de wind uitgaan als het niet beschermd wordt. Moge onze licht voor altijd helder
zijn.
1 Beyyine, 98;7.
2 Ankebut, 29;7.
3 Asr, 103;1-3.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 29

AHİRETE İMAN
Muhterem Müslümanlar!
Ahiret ``sonra olan ve son`` anlamlarına gelir. Terim anlamı ise; insanların öldükten sonar ebedi olarak bir yaşam
sürecekleri hayata verilen isimdir. Kuran-ı Kerim`de ahiret değişik isimlerle de anılmıştır; ``toplanma günü``,
``din günü``, ``hesab günü`` v.s.
İmanın altı şartından birisi de ahirete imandır. Dünya hayatinin bütün güzellikleri, süsleri bir bir solup giderken
bu dünyadan, insan da kendisine verilen sureyi tamamladıktan sonra bu dünyadan ayrılacaktır:``Her canlı ölümü
tadacaktır. Ancak kıyamet günü yaptıklarınızın karşılığı size tastamam verilecektir. Kim cehennemden
uzaklaştırılıp cennete sokulursa, gerçekten kurtuluşa ermiştir. Dünya hayatı, aldatıcı metadan başka bir
şey değildir.`` 1
Muhterem Müminler!
Dünya hayatinin aldatıcılığını bizlere haber veren Rabbimiz, ahiret yurdu için hazırlık yapmamızı ve ebedi
yasamda hüsrana uğramamamızı istemektedir. Nitekim peygamber efendimiz (s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde akıllı
insanın dünya hayatındaki yaşantısı şöyle tarif etmektedir: ``Akıllı insan, nefsini hesaba çekip ölümden sonrası
için hazırlık yapandır. Aciz insan ise nefsinin istek ve arzularına tabi olan ve Allah`tan olmayacak şeyleri
temenni edendir.`` 2
İnsanin yaratılış gayesi bu dünya üzerinde kendisine düsen kulluğu en iyi şekilde yerine getirmesidir. Böylelikle
hem dünya hayati güzelleşir hem de ahiret yurdunda mutlu olanlardan olur. Ahiret bilinci olmayan insanın dünya
üzerinde mutlu olması söz konusu değildir.
Ahirete inanan insan, bir gün her şeyin hesabinin görüleceğini bilir ve buna uygun bir şekilde hayat yasar. Kul
hakkına riayet eder. Doğruluktan şaşmaz. Rabbine karsı sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirmenin gayreti
içerisinde olur. Karsılaştığı olumsuz durumlarda da sabretmeyi öğrenir. Çünkü sabrının karşılığını alacağını bilir.
Hiçbir şeyin karşılıksız kalmayacağını yüce Allah Kuran-ı Kerim’de bizlere mealen şöyle haber veriyor: ``Her
kim zerre ağırlığınca bir hayır işlerse onun mükâfatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca kötülük işlerse
onun cezasını görecektir.`` 3
Aziz Cemaat!
Din dünya hayatini çekilir kılar. Ahrete iman ise; bu duyguyu pekiştirir. Ebedi bir yasam arzusu olmadan bu
dünya hayatinin sıkıntılarına katlanmak gerçekten zor olurdu. Hutbeme bir ayet mealiyle son veriyorum:
“Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ver, ahirette de iyilik ver ve bizi ateş azabından koru. 4 ”
1 Ali İmran, 3;185.
2 Tirmizi, Kıyamet, 25;2459.
3 Zilzal, 99;7-8.
4 Bakara; 2;201.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 30

HET GELOOF IN HET HIERNAMAALS
Beste Moslims!
Het woord achirah (het hiernamaals) heeft letterlijk gezien de betekenissen van: datgene wat later tot stand komt
of het einde. De definitie van de term is echter: de benaming die wordt gegeven aan het eeuwige leven nadat
mensen zijn overleden. In de Koran el-Keriem wordt achirah met verschillende benamingen vermeld, zoals: “de
dag van de bijeenzameling”, “de laatste dag”,“de oordeelsdag” etc.
Eén van de zes verplichtingen van het geloof is het geloof in het hiernamaals. Zoals al het mooie, en pracht en
praal van het wereldse leven één voor één vergaat, zal de mens ook de wereld verlaten zodra zijn gegeven tijd
voorbij is. “Iedere ziel zal de dood ondergaan, en voorwaar: pas op de Dag der Opstanding zullen jullie je
beloning (volledig) ontvangen, en wie van de Hel weggehouden wordt en het Paradijs binnengeleid wordt
heeft waarlijk succes en het wereldse leven is slechts een misleidende genieting.” 1
Beste Gelovigen!
Onze Heer Die ons informeert over de misleidingen van het wereldse leven, wil dat wij voorbereidingen treffen
voor het leven in het hiernamaals, en dat wij in het eeuwige leven niet vervallen in teleurstelling.
Dienovereenkomstig beschrijft onze Profeet (v.z.m.h.), in één van zijn hadieth, het wereldse leven van een
verstandige mens als volgt: “Een verstandige mens roept zijn ego tot verantwoording om voorbereidingen te
treffen voor het leven na zijn dood. Een zwakke mens is degene die de wil en begeerten van zijn ego volgt
en onmogelijke dingen wenst van Allah.” 2
Het scheppingsdoel van de mens is, om op een zo goed mogelijke manier op de aarde Allah te dienen. Op deze
manier zal zowel het leven op de aarde mooier worden en zal men onder degenen zijn die gelukkig zullen zijn in
het hiernamaals. Er is geen sprake van gelukkig zijn op de wereld als een mens zich niet bewust is van het
hiernamaals.
Een mens die gelooft in het hiernamaals weet dat op een dag over alles een oordeel geveld zal worden en zal men
daardoor een leven leiden dat hierop aansluit. Hij neemt de rechten van andere mensen in acht. Hij wijkt niet af
rechtvaardigheid. Hij spant zich in om zijn verantwoordelijkheden jegens zijn Heer op een zo goed mogelijke
manier na te komen. Hij leert geduld te tonen in tijden van ongunstige situaties, want hij weet dat hij beloond zal
worden voor zijn geduld. Dat er niets onbeantwoord zal worden laat Allah de Verhevene ons als volgt in de
Koran el-Keriem weten: .“En wie ook maar een greintje goeds heeft gedaan die zal het zien. En wie ook
maar een greintje kwaads heeft gedaan die zal het zien.” 3
Geachte Gemeenschap!
Religie maakt het leven op de aarde draaglijk. Het geloof in het hiernamaals versterkt het gevoel hiervoor.
Zonder het verlangen naar het eeuwige leven zou het kunnen verdragen van de moeilijkheden van het wereldse
leven werkelijk moeilijk zijn. Ik eindig mijn preek met een Ayah uit de Koran: “Heer, geef ons in de wereld het
goede en in het Hiernamaals het goede en bescherm ons tegen de bestraffing van de Hel.” 4
1 Ali İmran, 3;185.
2 Tirmizi, Kıyamet, 25;2459.
3 Zilzal, 99;7-8.
4 Bakara; 2;201.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 31

ÇOCUK TERBİYESİ
Muhterem Müslümanlar!
Yüce Rabbimizin biz kullarına en güzel hediyelerinden birisi de hiç şüphesiz çocuklardır. Emanet olarak bize
bahsedilen çocuklarımızın her turlu sorumluluğunun bilincinde olmalı ve cağın modern yeniliklerine karsı
hazırlıklı yetiştirmeliyiz.
Tertemiz bir fıtratla dünyaya gözlerini açan çocuk bizim bilgi ve tecrübelerimiz sayesinde kendisine yol
belirlemeye çalışır. Öncelikle model aldıkları anne ve babasıdır: ``Her çocuk fıtrat üzere doğar. Çocuğu
anne ve babası Yahudileştirir, Hıristiyanlaştırır veya Mecusîleştirir.`` 1
Muhterem Müminler!
Rabbine karsı kul olma sorumluluğunu yerine getirme gayreti içerisinde olan biz kulların hem kendimizi hem de
ailemizi yanlış ve sapa yollardan uzak tutmaya calişmalıyız. Çocuğun sahip olduğu temiz fıtratı koruyabilmeli ve
masumiyetinin üzerine bir dünya inşa etmesine fırsat vermeliyiz. Anne baba olarak model olma vasfımızı en iyi
şekilde icra etmeliyiz. Aile içerisinde yaşanan tüm iliksilerden çocuğun gözlemlemeler yapacağını
unutmamalıyız. Birbirimizle diyalog biçimimizden, karşılıklı davranişlarımızdan ve yasadığımız dini ve milli
kültürün hayatımıza yansıma biçimine kadar her davranışımız çocuk için bir gözlemdir.
İslami bir hayat biçimini tam olarak anlayamamış ve bunu kendi hayatına yansıtamamış bir ebeveynin kendi aile
bireylerine yani çocuklarına gerçek ve doğru bir model olmasını nasıl bekleyebiliriz. Evde namaz kılınmıyorsa,
ramazan ayında ayni sofra başında iftar hep birlikte beklenilmiyorsa ve diğer bütün dini ve ahlaki değerleri buna
eklemek de mümkündür; çocuğumuzun dini ve milli kültürünü yasamasını nasıl bekleyebiliriz. Nerede yanlış
yaptım dememek için en basından kendimizi ve sonrasında da sorumlu olduğumuz aile bireylerimizi iyice gözden
geçirmeliyiz.
Kıymetli İnananlar!
Çocuklarımızın eğitimine azami duyarlılık gösterelim. Özellikle de su anda yasadıkları ülkenin dilini ve kültürünü
en iyi şekilde öğrenmelerini sağlayalım. Kendi değerlerimizi unutmadan, onları yaşatarak, ayrıca yasadığımız
ülkenin de değerlerine saygılı olarak onları yetiştirelim. Topluma entegre olmanın yolu buradan geçer.
Çocuklarımızla bizim aramızda her zaman için kuşak farkı olacaktır. Bu kuşak farkını kaldırmak bizlere düşer.
Bunu da kendi dönemimizdeki değer yargılarıyla değil çocuğun içinde bulunduğu zamanın değişen şartlarına göre
tutum alarak ancak başarabiliriz. Hz. Ali (r.a.) şöyle buyuruyor:``Çocuklarınızı yaşadığınız çağa göre değil,
onların yaşayacakları zamana göre yetiştirin.``
Hutbeme bir ayet mealiyle son vermek istiyorum: ``Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve
taşlar olan ateşten koruyunuz.`` 2
1 Buhari, Cenaiz, 80, 93 ; Müslim, Kader, 22.
2 Tahrim, 66;6.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 32

OPVOEDING VAN KINDEREN
Geachte Moslims!
Eén van de mooiste giften, gegeven door onze Verheven Heer aan ons als Zijn dienaren, zijn ongetwijfeld
kinderen. Wij dienen ons bewust te zijn van alle mogelijke verantwoordelijkheden jegens onze kinderen die aan
ons zijn toevertrouwd en wij dienen hen op te voeden zodat zij voorbereid zijn op de moderne vernieuwingen van
deze eeuw.
Het kind dat met een zuivere innerlijke geaardheid zijn ogen opendoet voor de wereld, zal dankzij onze kennis en
ervaring voor zichzelf een weg proberen toe te eigenen. Allereerst nemen zij hun moeder en vader als rolmodel.
“Ieder kind wordt geboren met de natuurlijke gehoorzaamheid aan Allah (fitrah). Zijn ouders maken van
het kind een Jood, een Christen, of ze maken een vuuraanbidder (majoesi) van hem.” 1
Beste Gelovigen!
Wij dienaren, die trachten moeite te doen om de verantwoordelijkheid na te komen de Heer te dienen, moeten
zowel onszelf als ons gezin proberen te weerhouden van onjuiste en misleidende wegen. Wij moeten, de
natuurlijke gehoorzaamheid aan Allah dat een kind eigen is, kunnen beschermen en het kind de mogelijkheid
geven om een leven op te zetten gebaseerd op zijn reinheid. Als moeder en vader dienen wij op een zo goed
mogelijke wijze onze voorbeeldfunctie ten uitvoer te brengen. Wij dienen niet te vergeten dat een kind alle
situaties die zich voordoen binnen een gezin zal observeren. De manier waarop men met elkaar in dialoog is, de
wederzijdse handelingen met elkaar, tot aan de manier waarop wij een uiting geven van de religieuze en nationale
cultuur in ons leven, en elke handeling is een observatie voor een kind.
Hoe kunnen wij verwachten dat een ouder als een ware en juiste rolmodel voor zijn gezinsleden c.q. zijn
kinderen wordt aangezien indien de ouder de manier van het Islamitische leven niet helemaal heeft begrepen en
dit niet tot uiting heeft kunnen brengen in zijn/haar eigen leven? Als er thuis niet wordt gebeden, tijdens de
Ramadan maand er niet gezamenlijk aan dezelfde eettafel wordt gewacht op het verbreken van het vasten en
hieraan zouden wij mogelijkerwijs alle andere religieuze en morele waarden kunnen toevoegen. Hoe kunnen wij
dan verwachten dat ons kind de religieuze en nationale cultuur in stand houdt? Om te voorkomen dat wij zeggen,
waar heb ik een fout begaan, dienen wij allereerst onszelf en vervolgens onze gezinsleden over wie wij
verantwoordelijk zijn heel goed in beschouwing te nemen.
Beste Gelovigen!
Laten wij uiterst betrokken zijn met de educatie van onze kinderen. Wij dienen met name ervoor te zorgen dat zij
de taal en cultuur van het land waarin zij nu leven op een zo goed mogelijke manier leren. Wij dienen onze
kinderen op te voeden zonder dat wij onze eigen normen en waarden vergeten, deze in stand houden, en aan de
andere kant respectvol zijn tegen de normen en waarden van het land waarin wij leven. De weg naar integreren in
de maatschappij gaat via dit pad.
Tussen ons en onze kinderen zal er altijd een generatie kloof zijn. Het is aan ons om deze generatie kloof te
dichten. Hierin kunnen wij slagen als wij niet de maatstaven van onze eigen voorafgaande tijd hanteren maar de
gangbaar geldige maatstaven als uitgangspunt nemen van de tijd waarin het kind zich bevindt. Hazrat Ali (r.a.)
zegt het volgende hierover. “Voed jullie kinderen op volgens de tijd waarin zij zullen leven en niet volgens de
tijd waarin men zelf heeft geleefd.”
Ik wil mijn preek beëindigen met een Ayah: “O jullie die geloven, behoedt julliezelf en jullie gezinsleden voor
de Hel, die als brandstof mensen en stenen heeft.” 2
1 Buhari, Cenaiz, 80, 93 ; Müslim, Kader, 22.
2 Tahrim, 66;6.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 33

ALEMLERE RAHMET MUHAMMED
Muhterem Müslümanlar!
İnsanlığın, değerlerini yitirdiği, ahlak ve inancın erozyona uğradığı ve bir yol göstericiye ihtiyaç duyduğu
zamanlarda Allah (c.c.) onları elcileri ile desteklemiş ve unutulan değerleri yeniden hatırlattırmıştır. Peygamberlik
silsilesinin son halkası Hz. Muhammed (s.a.v.) ile tamamlanmıştır. “Muhammed, sizin erkeklerinizden
hiçbirinin babası değildir. Fakat O, Allah`in Rasulü ve nebilerin sonuncusudur. Allah her şeyi hakkıyla
bilendir.” 1
Hayata hakim olmuş bir cahili anlayışın kol gezdiği Arabistan coğrafyasında daha önceden müjdelenen bir
Resulün doğumu gerçekleşecektir. Hz. İbrahim`in duası, Hz. İsa`nin müjdesi ve Amine`nin rüyası Muhammed
Mustafa (s.a.v.) Rebiulevvel ayının 12` si bir pazartesi akşamı 571 yılında dünyaya gözlerini açacaktır. Allah
(c.c.), enbiya suresinde mealen şöyle buyurmaktadır: “(Ey Muhammed!) Biz, seni ancak âlemlere rahmet
olarak gönderdik.” 2
Muhterem Müminler!
Cahiliyye karanlığı aydınlığa dönüştü, insanlar O`nun gelişiyle yeniden hayat buldular. Unutulan değerler anlam
kazanmaya başladı. Hak ve hukuk yeniden inşa edildi. Kadınlar, zayıflar, mazlumlar yeniden hak ettikleri değeri
O`nun gelişiyle buldular. Hayat O`nunla güzelleşmeye basladı. Rahmet yeryüzüne inmeye başladı.
Hayatının her anının bizim için bir örnek olduğu Hz. Muhammed (s.a.v.)` i yaşantısıyla, yaptıklarıyla ve yapmaya
çalıstıklarıyla iyi anlamalıyız. O`na ümmet olma bahtiyarlığına erişen bizlerin sorumluluklarının bilincinde
olması gerekmektedir.
Özellikle de Müslüman kimliğiyle yaşadigimiz bu avrupa cografyasında hassasiyetlerimizin daha da zirvede
olması gerekir. Her birimiz sadece kendi kimliğimizi değil, Müslümanlık kimliğini de temsil ediyoruz.
Yaşantimizla da O`na layık bir ümmet olduğumuzu göstermeliyiz. Verilen emanetin ağır sorumluluğunun
farkında olduğumuzu hissettirmeliyiz.
Değerli İnananlar!
Önümüzdeki hafta salı günü Hz. Muhammed (s.a.v.)`in dünyaya teşriflerinin yıl dönümüdür. Bu vesileyle bir kez
daha O`nun mubarek hayatını gözden geçirelim. Elimizde kitap varsa, hayatını bastan sona bir defa daha
anlamaya calisarak okuyalım. İnsanliğa hediye ettiği bu güzel değerleri de hayatımızda yaşatmaya çalışalım.
Hutbeme İstiklal şairimiz M. Akif ERSOY` un Hz. Muhammed (s.a.v.) için yazdığı bir şiirle son veriyorum:
Dünya neye sahipse onun vergisidir hep
Medyun O'na cemiyeti medyun O'na ferdi
Medyundur o masuma bütün bir beşeriyyet
Ya Rab! Bizi mahşerde bu ikrar ile haşret 3
1 Ahzab, 33;40.
2 Enbiya, 21;107.
3 M. Akif ERSOY.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 34

MOEHAMMED (V.Z.M.H.), EEN BARMHARTIGHEID VOOR DE WERELDEN
Geachte Moslims!
Toen de normen en waarden van de mensheid ten onder gingen, de morele waarden en het geloof verloederden,
en men behoefte had voor iemand die de weg wees, heeft Allah (c.c.) de mensen ondersteund met Zijn
Boodschappers en hen geattendeerd op de vergeten normen en waarden. Allah (c.c.) heeft de laatste uit de reeks
van Profeten, compleet gemaakt met Hazrat Moehammad (v.z.m.h.). “Moehammad is niet de vader van één
van jullie mannen, maar hij is de Boodschapper van Allah en de laatste van de Profeten. En Allah is
Alwetend over alle zaken.” 1
De geboorte van de Profeet, waarvan het nieuws al eerder was aangekondigd, zou zich verwezenlijken in het
Arabische gebied waar een besef van onwetendheid rondwaarde die het hele leven had overheerst. De smeekbede
van Hazrat Ibrahim, de aankondiging van het goede nieuws door Hazrat Isa en de droom van Amina zouden
worden verwezenlijkt en Moehammed Moestapha (v.z.m.h.) zou op een maandagavond de twaalfde van de
maand Rabi-ul-Awwal zijn ogen openen voor de wereld. In Soerah Al Anbiya zou Allah (c.c.) het volgende
hierover zeggen: “En Wij hebben jou (O Moehammad) slechts gezonden als een barmhartigheid voor de
werelden.” 2
Geachte Gelovigen!
De duisternis van onwetendheid veranderde in helderheid. De mensen vonden met Zijn komst weer een nieuw
leven. De vergeten normen en waarden begonnen weer aan belang in te winnen. Rechten en wetten werden
opnieuw hersteld. Met Zijn komst hebben vrouwen, de zwakkeren en de onderdrukten, de waarden waar ze recht
op hadden opnieuw wedergevonden. Het leven begon met Hem mooi te worden. Zegeningen begonnen zich te
dalen op de aarde.
Wij dienen Hazrat Moehammed (v.z.m.h.), waarvan elk moment van Zijn bestaan een voorbeeld is voor ons, met
Zijn levenswijze, datgene wat hij heeft gerealiseerd en wat Hij probeerde te realiseren goed te begrijpen. Het is
noodzakelijk dat wij, die gezegend zijn om Oemmah te zijn van Hem, bewust zijn van onze
verantwoordelijkheden.
Met name het feit dat wij als Moslim in Europa leven, is het noodzakelijk dat onze nauwlettendheid nog hoger in
de prioriteiten lijst komt. Wij representeren niet alleen onze eigen identiteit maar vertegenwoordigen ook de
Moslim identiteit. Wij dienen door onze manier van leven te laten zien dat wij een waardige Oemmah van Hem
zijn. Wij dienen te laten merken dat wij ons bewust zijn van het toevertrouwde en de zware verantwoordelijkheid
die aan ons zijn gegeven. .
Beste Gelovigen!
Aanstaande maandag, is de dag waarop Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) de wereld heeft geëerd met zijn komst op
de aarde. Laten wij in dit kader Zijn heilige leven nogmaals nader bestuderen. Indien wij een boek hebben over
Zijn leven, dienen wij zijn levensverhaal van begin tot het einde te lezen en proberen te begrijpen. Wij moeten
proberen om de mooie waarden die Hij aan de mensheid heeft geschonken te doen herleven in ons bestaan.
Ik beëindig mijn preek met een gedicht van onze vrijheidsdichter M. Akif Ersoy, die hij geschreven heeft voor
Hazrat Moehammed (v.z.m.h.):
“Alles wat de wereld bezit is door Zijn aanleiding
De gemeenschap is Hem verschuldigd, verschuldigd zijn Hem de individuen
Verschuldigd is al het geschapene aan Hem, die Rechtgeschapen is
O Heer! Breng ons met deze bekentenis bij elkaar op de dag des oordeels” 3
1 Ahzab, 33;40.
2 Enbiya, 21;107.
3 M. Akif ERSOY.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 35

ALLAH SEVGİSİ
Muhterem Müslümanlar!
Yaratılışın en yüksek mertebesi sevgidir. İnsan hayati sevgi üzerine inşa edilmiştir. Hayat sevgi ile baslar, sevgi
ile son bulur. Sevgi, ruhun cilası ve kalbin doyuma ulaşmasıdır. Sevgilerin en zirvesi ise; Allah sevgisidir. Bütün
sevgiler, O`nu anlamaya ve O`nun sevgisine kavuşmaya yalnızca bir vesiledir.
İmanın ilk adimi, sevgi üzerine inşa edilir. İnanan insan, bilerek, inanarak, isteyerek ve severek iman eder.
Böylece, korku duvarlarını yıkarak, Allah sevgisi ile ruhunu özgürleştirir. Kuran-i Kerim`de inanların sevgisi
mealen şöyle anlatılıyor: ``İnsanlardan kimi de Allah'tan başka şeyleri O'na eş tutuyorlar da onları, Allah'ı
sever gibi seviyorlar. Oysa iman edenlerin Allah sevgisi daha kuvvetlidir…`` 1
Muhterem Müminler!
Dünya hayatinin bütün güzellikleri ve süsleri, gelip geçicidir. Baki olan ise Allah (c.c.)` dir. Bütün sevgilerin
nihayet bulduğu bir an vardır. Hiç bitmeyecek sandığımız tutkularımız, korkularımız ve sevgilerimiz vardı, fakat
hepsi birer birer yok oldular veya yok olacaklardır. Nice sevdiklerimizi kaybettik. Olum bizi birbirimizden ayırdı
ve sevgi son buldu. Fani dünya hayatında hersek yok olup gider ama bir tek Allah sevgisi insanı ebedileştirir.
Ölümden sonra da insani tek başına bırakmaz ve ona yoldaş olur.
Sevgi; Dil ile ikrar kalp ile tasdik gerektirir. Kalbiyle inandığının da yolundan gitmeyi gerektirir. Sevgisini ispat
etmesi gerekir. Allah sevgisinin ispati ise, O`nun istediği gibi bir hayat yasamak, emir ve yasaklarına uymak ve
kulluk bilinciyle hayatına devam ettirmektir.
Degerli Cemaat!
Allah (c.c.), kendisini sevenleri yalnız bırakmaz, kendisine yönelen kullarının sevgisinden de razı olur: ``Bana
dua edin, duanıza cevap vereyim.`` 2 buyurmaktadır. Hayatini Allah sevgisi üzerine inşa eden insanin durumu
bir hadisi şerifte şöyle ifade buyuruluyor: ``Benim rızam için birbirlerini sevenlere, Benim için bir araya
gelenlere, Benim için birbirlerini ziyaret edenlere ve Benim için birbirlerine harcayanlara sevgim vacip
olmuştur.`` 3
Kıymetli İnananlar!
``Amellerin en faziletlisi; Allah için sevmek ve Allah için buğzetmektir.`` 4 hutbeme bir hadisi şerif mealiyle
son veriyorum: `` Üç şey vardır ki, bunlar kimde bulunursa o kimse imanın tadını bulur:
1. Bir kimseye Allah ve Resulü başkalarından daha sevgili olmak
2. Bir kimsenin sevdiğini yalnız Allah için sevmek
3. Bir kimseyi Allah küfürden kurtardıktan sonra, tekrar küfre dönmekten, ateşe atılmaktan tiksindiği gibi
tiksinmek.`` 5
1 Bakara, 2;165.
2 Mü`min, 40;60.
3 Malik, Muvatta...
4 Ebû Dâvud, 3;4599.
5 Buhari, İman, 9;14.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 36

LIEFDE VOOR ALLAH
Geachte Moslims!
De hoogste graad van Schepping is liefde. Het leven van de mensen is gebouwd op basis van liefde. Het leven
begint met liefde en eindigt ermee. Liefde is de glans van de ziel en de verzadiging van het hart. Het hoogtepunt
van alle liefde is echter, de liefde voor Allah. Alle liefde is slechts een aanleiding om Hem te begrijpen en om
Zijn liefde te bereiken.
De eerste stap van het geloof wordt gebouwd op liefde. Een gelovige mens, gelooft bewust, overtuigd, uit eigen
wil en met hartstocht. Op deze manier breekt men de muren van angst af, en bevrijdt men zijn ziel door liefde
voor Allah. In de Koran el Keriem wordt liefde van mensen als volgt beschreven: “En er zijn er onder de
mensen die naast Allah afgoden nemen, die zij liefhebben met de liefde als (die) voor Allah, maar degenen
die geloven zijn sterker in liefde voor Allah… ”1
Geachte Moslims!
Alle pracht en praal van het wereldse leven is vergankelijk. Al-Baqie (De Eeuwige) is Allah(c.c.). Er is een
moment waarbij een eind komt aan alle liefde. Wij hadden passie, angsten, en geliefden waarvan wij dachten dat
zij nooit zouden op houden te bestaan, maar zij zijn allen één voor één vergaan of zullen vergaan. Velen van onze
dierbaren hebben wij verloren. De dood heeft ons van elkaar gescheiden en er kwam een einde aan onze
wederzijdse liefde. In de vergankelijke wereld vergaat alles, maar slechts liefde voor Allah zal de mens het
eeuwige leven geven. Ook na de dood zal het de mens niet alleen laten en zal het zijn metgezel worden.
De voorwaarde van liefde is de getuigenis met de tong en de bevestiging met het hart. Het maakt het noodzakelijk
om het pad van de liefde te volgen indien men met zijn hart gelooft. Het is noodzakelijk om je liefde te bewijzen.
Het bewijs van liefde voor Allah (c.c.) houdt in: een leven leiden zoals Hij het wil, het nakomen van Zijn geboden
en verboden en een bestaan leiden met het bewustzijn dat men Zijn dienaar is.
Beste Gemeenschap!
Allah (c.c.) zal degenen die Hem liefhebben niet alleen laten. Hij wordt ook tevreden over Zijn dienaren die zich
tot Hem richten met hun liefde. Allahu Ta’Ala zegt: “Roept Mij aan, Ik zal jullie verhoren. ”2 De gesteldheid
van een mens die zijn leven bouwt op basis van liefde voor Allah (c.c.) wordt in een hadieth-sharief als volgt
beschreven: “Mijn liefde is verplicht geworden over degenen die elkaar liefhebben om Mijn tevredenheid te
verdienen, over degenen die omwille van Mij bij elkaar komen, over degenen die omwille van Mij elkaar
bezoeken en over degenen die omwille van Mij voor elkaar uitgeven.” 3
Best Gelovigen!
“De beste onder de daden is liefhebben omwille van Allah en verafschuwen omwille van Allah” 4 Ik beëindig
mijn preek met een hadieth-sharief: “Er zijn drie dingen: degene die over deze beschikt, vindt het genot van
het geloof:
1. Voor iemand is de liefde voor Alllah en zijn Boodschapper, groter dan de liefde voor anderen.
2. Iemand die iets lief heeft, heeft enkel en alleen lief omwille van Allah.
3. Zoals men verafschuwt om in het vuur gegooid te worden, verafschuwt men om weer in ongeloof te
vervallen, nadat Allah iemand uit zijn ongeloof heeft gered” 5
1 Bakara, 2;165.
2 Mü`min, 40;60.
3 Malik, Muvatta...
4 Ebû Dâvud, 3;4599.
5 Buhari, İman, 9;14.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 37

HELAL KAZANÇ
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dini`nin temel prensiplerinden birisi de biz insanlar için dünya hayatında uyulması gereken helal kazanç
kavramıdır. İnsana dünya ve ahiret saadeti vadeden İslam, kişinin kazancının da helal yollardan olmasına önem
vermiştir. Kendi emek gücüyle çalışarak, alnının teriyle kazandığı helal kazanç adeta farz olarak telakki
edilmiştir. ``Helalin ne olduğunu öğrenip onu kazanmaya çalışmak her Müslüman vacip (gerekli) dir.`` 1
Müslüman, kimseye muhtaç olmadan, başkalarının sırtından geçinmeyi kendisine alışkanlık yapmadan Allah`in
kendisi için helal kıldığı nimetlerden, çalışarak kazanç elde eden kimsedir. ``Kazancın en hayırlısı ve temiz
olanı hangisidir?`` Diye sorulan bir soruya Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle cevap veriyor: ``Kişinin el emeği ve
aldatma bulunmayan meşru ticaret ile elde edilen kazançtır`` 2
Degerli Mu`minler!
Helal rızkın insanin manevi yönden gelişmesine de katkısı büyüktür. Hayati haram rızıklarla beslenerek gecen bir
insanin manevi bir hayatinin olduğunu söyleyebilmek biraz zordur. Bedenin gelişimi için sağlıklı yiyecekler nasıl
önemliyse, ruhun gelişimi için de helal yiyecekler o derece önemlidir. Helal yoldan kazanılan ve helal olarak
yenilen gıdanın manevi hayata etkisini Peygamber efendimiz (s.a.v) bir hadisi şeriflerinde mealen şöyle
buyuruyor: ``Besleneceğin şeyleri helal ve temiz yap ki, duaların kabul olunsun.`` 3
Kıymetli İnanlar!
İslam, gayri meşru yollardan, haksiz olarak, emek sarf edilmeden, hırsızlık, rüşvet vb çirkin yollardan elde edilen
hazancı haram olarak kabul etmektedir. İslam`da kazanma için temel olan şey, helal yollardan kendi emeği ile
kazanmaktır. ``Ey insanlar! Yeryüzündeki şeylerin helal ve temiz olanlarından yiyin! Şeytanın izinden
yürümeyin. Çünkü o sizin için apaçık bir düşmandır.`` 4
Aziz Cemaat!
Helal ile haramin adeta birbirine karıştığı, kimsenin helal kazancı önemsemediği bir dönemin geleceğini
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bize haber vererek uyarıyor: ``Öyle bir zaman gelecektir ki, kişi malını helalden
mi haramdan mı elde ettiğini önemsemeyecek.`` 5
Hutbeme bir hadisi şerif mealiyle son veriyorum: ``Ey insanlar! Allah'tan korkunuz ve (dünyalığı) isteme
hususunda mutedil olunuz (her türlü aşırılıktan ifrat ve tefritten sakınınız). Çünkü rızkı gecikse bile
tamamını almadıkça hiçbir nefis ölmeyecektir. O halde (rızık talebinde) Allah'tan korkunuz. Ve
(dünyalığı) istemekte mutedil olunuz. Helal olanı alınız ve haram olanı terk ediniz.`` 6
1
Heysemi, Mecmauz-Zevaid, 10/291.
2
Ahmed b. Hambel, Müsned, 2/328.
3
Münziri, Et-Terğib vet-Terhib, 2-547.
4
Bakara, 2/168.
5
Buhari, Ticaret, 58; Nesai, Zekat, 64.
6
lbni Mace, Ticarat, 3; Hakim, Müstedrek, 2/4.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 38

HALAAL (TOEGESTANE) INKOMSTEN
Geachte Moslims!
Eén van de basisbeginselen van het Islamitische geloof is het concept van “halaal inkomsten”, waaraan wij
mensen in onze wereldse leven aan dienen te houden. De Islam die de mens voorspoed op de wereld en in het
hiernamaals toezegt, hecht ook waarde aan de verworven inkomsten van een individu via geoorloofde wegen. De
halaal inkomsten, die men verwerft door te werken middels persoonlijk getoonde inspanning en met zweten op
het voorhoofd, zijn feitelijk als verplicht bestempeld: “Het bestuderen van wat halaal inkomsten inhouden en
het trachten om deze te verwerven, is voor iedere Moslim voorgeschreven (noodzakelijk).” 1
Een Moslim is degene die niet afhankelijk is van anderen, niet de gewoonte eigen heeft gemaakt om rond te
komen over de rug van anderen, maar degene die door te werken zijn inkomsten verwerft uit de toegestane
gunsten van Allah. Op een vraag gesteld aan onze Profeet (v.z.m.h.): “Wat is het beste en zuiverste onder de
inkomsten”, beantwoordde Hij als volgt: “Inkomsten verworven uit legitiem zaken doen, met eigen getoonde
inspanning waarbij er geen sprake is van bedrog” 2
Beste Gelovigen!
Het voorzien in het levensonderhoud dat halaal is, levert ook een grote bijdrage aan de ontwikkeling van de mens
in spiritueel opzicht. Het is enigszins moeilijk te zeggen dat een mens die een leven leidt voorzien met haraam
(ongeoorloofd) levensonderhoud een spiritueel leven heeft. In de mate waarbij gezond voedsel belangrijk is voor
de ontwikkeling van het lichaam, is halaal voedsel even belangrijk voor de ontwikkeling van de ziel. Het effect
van het verwerven van inkomsten op een halaal manier en het benuttigen van halaal voedsel, op het spirituele
leven, beschrijft onze Profeet (v.z.m.h.) één van zijn hadieth sharief als volgt: “Zorg ervoor dat de dingen
waarmee je je gaat voeden halaal en zuiver zijn opdat je smeekbeden aanvaard worden.” 3
Beste Gelovigen!
De Islam bestempelt, inkomsten langs niet legitieme wegen, door onrechtmatig handelen, zonder getoonde
inspanning, middels diefstal, via steekpenningen etc.,m.a.w. inkomsten verworven via smerige wegen als haraam
(niet toegestaan). Het basisbeginsel in de İslam om inkomsten te verwerven is via de wegen van halaal met eigen
getoonde inspanning. “O mensen, eet van wat op de aarde is het goede toegestane, en volgt niet in de
voetstappen van de Satan. Voorwaar, hij is voor jullie een duidelijke vijand.” 4
Beste Gemeenschap!
Onze Profeet (v.z.m.h.) vermeld en waarschuwt ons voor een periode die zal komen waarbij nagenoeg halaal en
haraam in elkaar zijn vermengd en niemand het belang van halaal inkomsten in acht zal nemen. “Er zal dusdanig
een tijd komen dat een persoon niet in acht neemt of hij/zij zijn bezit verworven heeft via halaal of
haraam.” 5
Ik beëindig mijn preek met een hadieth sharief: “Oh mensen! Vreest Allah en weest gematigd in het vragen
naar wereldse zaken (behoed je voor elke vorm van extremiteit, buitensporigheid en het volledig
afzonderen van het wereldse leven). Want een ziel zal niet sterven voordat het haar volledige
levensvoorziening ontvangt, ook al zou deze later worden gegeven. Dientengevolge, vreest Allah( in het
verzoeken naar de levensvoorziening). En weest gematigd in het vragen naar wereldse zaken. Neemt
datgene wat halaal is en neemt aftstand van datgene wat haraam is.” 6
1
Heysemi, Mecmauz-Zevaid, 10/291.
2
Ahmed b. Hambel, Müsned, 2/328.
3
Münziri, Et-Terğib vet-Terhib, 2-547.
4
Bakara, 2/168.
5
Buhari, Ticaret, 58; Nesai, Zekat, 64.
6
lbniMace, Tıcarat, 3; Hakim, Müstedrek, 2/4.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 39

İSLAM`DA KADIN
Muhterem Müslümanlar!
İslam, insanlığa hak ettiği yüksek ahlaki değerleri sunan bir dindir. Toplumların ve bireylerin zaman içerisinde
farklı nedenlerle kaybettikleri haklarını güvence altına alır.
Yaratılışta ve ilahi teklifle sorumlu tutulma hususunda hiç bir farklılığa tabi tutulmayan kadının, eski toplumlarda
hak ettiği konumda yer alamadığı dönemler olmuştur. Hz. Muhammed (s.a.v.)`in gelişiyle cahili düşüncenin
kadına yüklediği olumsuz tutum ve davranışlar yavaş yavaş son bulmaya başlamıştır. Böylelikle kadın, insanin
doğuştan beraberinde getirdiği haklarına, İslam sayesinde tekrar ulaşmıştır. ``Mü’min erkekler ve mü’min
kadınlar birbirlerinin dostlarıdır. İyiliği emreder, kötülükten alıkoyarlar. Namazı dosdoğru kılar, zekâtı
verirler. Allah’a ve Resulüne itaat ederler. İşte bunlara Allah merhamet edecektir. Şüphesiz Allah mutlak
güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.`` 1
Aziz Cemaat!
İslam, ailenin, dolayısıyla toplumun temelini oluşturan kadına ayrı bir önem vermiştir. Kadının mükemmelliği,
toplumun da mükemmelliğini beraberinde getirecektir. Bu vesileyle sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) kız
çocuklarının eğitimi ve terbiyesine dikkat edenlere cenneti müjdelemiştir: ``Kim üç kız çocuğu yetiştirir ve
onlara iyi muamele ederse, Cennet onlar içindir.`` 2
Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde kadın her türlü görev ve sorumluluğu erkek gibi üstlenmiştir. Fıtri öncelikli
görevlerinin yanısıra basta ilim tedrisatı olmak üzere birçok görevlerde yer almıştır. Hz. Aişe (r.a.)`in hadis
rivayetindeki yeri buna örnek olarak gösterilebilir.
Degerli Müminler!
Kadın, Allah (c.c.)`in erkeklere bir emanetidir. Bu emanetin korunması görevi erkeğe düşmektedir: ``Kadınlar
hakkında Allah'tan sakının. Onları Allah'tan bir emanet olarak aldınız.`` 3 Başka bir hadisi şerifte Peygamber
Efendimiz (s.a.v.) kadınlara karsı takınılması gereken tavrı şöyle ifade ediyor: ``Sizin en hayırlı olanınız,
ailesine en iyi olanınızdır. Ben de aileme iyi olanınızım.`` 4
Kadın ve erkek birbirini tamamlayan bir bütünün iki parçasıdır. Birbirini koruyup kollayan ve birbirlerinde sükûn
bulan çiftlerdir:``Onlar, size örtüdürler, siz de onlara örtüsünüz.`` 5 ``Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin
için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de onun (varlığının ve
kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda düşünen bir toplum için elbette ibretler vardır.`` 6
1 Tevbe, 9/71.
2 Mansur Ali Nâsıf, et-Tac, c. 5, sh. 8.
3 Müslim, c. 4, s. 41.
4 İbn Mace, c. 5, s. 461.
5 Bakara, 2/187.
6 Rum, 30/21.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 40

VROUW IN DE ISLAM
Geachte Moslims!
De Islam is een godsdienst die de mensheid hoge morele waarden aanbiedt waarop zij recht op heeft. Het
waarborgt de rechten van gemeenschappen en individuen die men in de loop van de tijd verloren heeft vanwege
verscheidene redenen.
Bij de schepping en inzake het Goddelijke verzoek, verantwoordelijk te zijn voor haar daden, is de vrouw op geen
enkele manier onderhevig geweest aan een ongelijke behandeling. Bij gemeenschappen in het verleden zijn er
perioden geweest waarbij zij niet de erkenning heeft kunnen krijgen in situaties waar zij recht op had. Met de
komst van Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) is er langzamerhand een eind gekomen aan de denkwijze gebaseerd op
onwetendheid waarbij de vrouw bejegend werd met een negatieve houding en gedrag. Op deze manier heeft de
vrouw, dankzij de Islam wederom haar rechten gekregen, die aan een mens meegegeven worden sinds de
geboorte. ``En de gelovige mannen en de gelovige vrouwen zijn elkaars helpers, zij roepen op tot het
behoorlijke en verbieden het verwerpelijke en zij onderhouden de shalât en geven de zakât en zij
gehoorzamen Allah en Zijn Boodschapper. Zij zij degenen die Allah zal begenadigen . Voorwaar, Allah is
Almachtig, Alwijs.” 1
Beste Gemeenschap!
De İslam heeft aan het gezin en daardoor aan de vrouw, die het fundament vormt van een gemeenschap, een
aparte vorm van waarde gegeven. Het perfect zijn van een vrouw zal resulteren in een perfecte maatschappij. In
dit kader heeft onze geliefde Profeet (v.z.m.h.) degenen die rekening houden met het onderwijs en opvoeding van
meisjes, het goede nieuws aangekondigd dat zij beloond zullen worden met de hemel. “Degene die 3 meisjes
opvoedt en hen goed behandeld, voor hen is de hemel.” 2
In de tijd van Hazrat Moehammed heeft een vrouw, zoals een man, allerlei functies en verantwoordelijkheden op
zich genomen. Naast het vervullen van de eigen primaire taken, hebben zij in de eerste plaats deelgenomen in de
overdracht van kennis en in verscheidene functies. De rol die Hazrat Aisha (r.a.) in de overlevering van de
hadieth heeft gespeeld kan hierbij als voorbeeld worden gegeven.
Beste Gelovigen!
Allah (c.c.) heeft vrouwen toevertrouwd aan mannen. Het beschermen van het toevertrouwde is een taak van de
man. “Vreest Allah inzake vrouwen. Jullie hebben hen van Allah in vertrouwen gekregen.” 3 In een andere
hadieth sharief beschrijft onze Profeet (v.z.m.h.) de houding die men dient aan te nemen jegens vrouwen als
volgt: “De beste onder jullie is degene die goed is voor zijn gezin. Onder jullie ben ik goed voor mijn
gezin.” 4
Vrouw en man zijn twee delen van een geheel die elkaar compleet maken. Zij zijn degenen die elkaar
beschermen, op elkaar letten en paren die bij elkaar tot rust komen. :``Zij zijn (als) kleding voor jullie en jullie
zijn (als) kleding voor hen.” 5 ``En het behoort tot Zijn Tekenen dat Hij voor jullie van jullie eigen soort
echtgenotes heeft geschapen, opdat jullie rust bij haar vinden en Hij bracht tussen jullie liefde en
barmhartigheid. Voorwaar, daarin zijn zeker Tekenen voor een volk dat nadenkt.” 6
1 Tevbe, 9/71.
2 Mansur Ali Nâsıf, et-Tac, c. 5, sh. 8.
3 İbn Mace, c. 5, s. 461.
4 İbn Mace, c. 5, s. 461.
5 Bakara, 2/187.
6 Rum, 30/21.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 41

CÖMERTLİK
Muhterem Müslümanlar!
Cömertlik, insanin sahip olduklarını herhangi bir karşılık beklemeksizin, Allah rızası için uygun yerlere
harcamasıdır. İslam`in öngördüğü güzel ahlak örneklerindendir. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) bir hadisi
şeriflerinde şöyle buyurmaktadır: ``Cömert kişi Allah’a yakın, cennete yakın, insanlara yakın ve cehennem
ateşinden uzaktır. Cimri ise Allah’tan uzak, cennetten uzak, insanlardan uzak ve cehennem ateşine
yakındır. Cömert cahil, ibadet eden cimriden Allah’a daha sevimlidir.`` 1
Değerli Müzminler!
Bizler sürekli gelecek hayalleriyle hayatimizi süsleriz. Geleceğe hazırlık yaparız. Kazandığımız mallarımızın bir
kısmını geleceğimizi teminat altına almak için biriktiririz. Oysaki ölüm bizi bulduğunda, biriktirdiklerimizden hiç
birisini yanımıza alamayız. Beraberimizde götürebileceğimiz tek şey amelimizdir. Bu amel dünyadaki
yaşantımızın semeresidir. Fani dünyaya bu kadar hazırlık yapan bizler acaba biriktirdiklerimizden Ebedi hayat
için de hiç harcıyor muyuz?
Mal ve mülk Allah (c.c.)` nundur. Rızkı veren yalnızca O`dur. Bizlere lütfettiği bu rızıklarda muhtaçların ve
fakirlerin de hakları bulunmaktadır. Asıl olan, bize lutfedilenlerin tekrar O`nun yolunda harcanmasıdır. Cömertlik
duygusu bu ınancın neticesidir.
Cömertlik yalnızca mal ile de sınırlı degildir. Bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle
buyurmaktadır: ``Yalnız iki kişiye gıpta edilir: Biri, Allâh'ın mal verip Hak yolunda harcamaya muvaffak
kıldığı kimsedir. Diğeri de Allâh kendisine ilim verip de onunla amel eden ve bunları başkasına öğreten
(yâni ilmini infâk eden) kimsedir.`` 2
Kıymetli İnananlar!
Nefsimiz, sahip olduklarimızı harcadığımız taktirde bizi fakirlikle, ölümle korkutmaktadır. Oysaki Allah (c.c.),
harcadıklarımızın yerine yenilerinin geleceğini bizlere haber veriyor. Hem bu dünyada hem de diger dünyada
karşılığını alacağımızı bize bildirmektedir: ``De ki: Rabbim, kullarından dilediğine bol rızık verir ve
(dilediğinden de) kısar. Siz hayıra ne harcarsanız, Allah onun yerine başkasını verir. O, rızık verenlerin en
hayırlısıdır.`` 3 başka bir ayet-i kerimede mealen şöyle buyurulmaktadır:``…Hayır olarak harcadıklarınız
kendi iyiliğiniz içindir. Yapacağınız hayırları ancak Allah'ın rızasını kazanmak için yapmalısınız. Hayır
olarak verdiğiniz ne varsa, karşılığı size tam olarak verilir ve asla haksızlığa uğratılmazsınız.`` 4
Aziz Cemaat!
Allah (c.c.), bu hususta Peygamber Efendimiz (s.a.v.)`i uyararak ikazda bulunmustur: ``Eli sıkı olma; büsbütün
eli açık da olma. Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun.`` 5
1 Tirmizi, Birr, 40.
2 Buhari, İlim, 15.
3 Sebe, 34;39.
4 Bakara, 2;272.
5 Isra, 17;29.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 42

VRIJGEVIGHEID
Geachte Moslims!
Vrijgevigheid is het spenderen van wat een mens bezit aan gepaste doelen zonder er maar iets voor terug te
verwachten, omwille van het welbehagen van Allah (c.c.). Het is een voorbeeld van goed gedrag dat de Islam
voorschrijft. Onze geliefde Profeet (v.z.m.h.) vermeld in één van zijn hadieth sharief het volgende: “Een
vrijgevige persoon staat nader tot Allah, de hemel, de mensen en ver van het vuur van de hel. Een gierig
iemand echter staat ver van Allah, de hemel, de mensen en staat dichtbij het vuur van de hel. Een
onwetend vrijgevige persoon, is bij Allah meer geliefd dan een gierig iemand die zijn religieuze
verplichtingen nakomt.” 1
Beste Moslims!
Wij zijn voortdurend bezig om ons leven te versieren met fantasieën over de toekomst. Wij bereiden ons voor op
de toekomst. Om ons toekomst zeker te stellen sparen wij een gedeelte van de bezittingen die wij verdienen.
Echter als de dood ons vindt, kunnen wij niets van wat wij gespaard hebben met ons meenemen. Datgene dat wij
slechts met ons kunnen meenemen zijn onze daden. Deze daden zijn de vruchten van ons leven op de wereld. Wij,
die zoveel voorbereidingen treffen voor deze vergankelijke wereld, spenderen wij mogelijk ook van het gespaarde
ten behoeve van onze eeuwige leven?
Bezit en eigendommen zijn van Allah (c..c.). Hij is enkel en alleen Degene Die voorziet in het levensonderhoud.
Ook de hulpbehoeftigen en armen hebben rechten in de voorzieningen die Hij ons heeft gegeven. Het ware is het
opnieuw spenderen van het aan ons gegevene op Zijn weg. Het gevoel hebben van vrijgevigheid is het resultaat
van dit geloof.
Vrijgevigheid is ook niet slechts beperkt door het hebben van bezittingen. In een hadieth sharief zegt onze Profeet
(v.z.m.h.) het volgende: “Slechts twee personen horen te worden benijd: De eerste is degene aan wie Allah
bezittingen heeft gegeven en deze heeft laten slagen in het spenderen op het Rechte Pad. De andere persoon
is, aan wie Allah kennis heeft gegeven en met deze goede daden uitvoert en deze onderricht (d.w.z. degene
die zijn kennis overdraagt). aan iemand anders” 2
Beste Gelovigen!
Ons ego boezemt ons angst in met armoede en met de dood, indien wij datgene wat wij bezitten uitgeven. Echter,
Allah (c.c.) bericht ons dat er nieuwe bezittingen zullen worden gegeven voor datgene wat wij hebben uitgegeven.
“Zeg: “Voorwaar, mijn Heer verruimt de voorzieningen voor wie Hij wil van Zijn dienaren en Hij beperkt
voor hen. En wat jullie ook aan bijdragen uitgeven; Hij zal het vergoeden. En Hij is de Beste der
Voorzieners.” 3 In een andere Ayah Keriem wordt het volgende gezegd: “…en wat jullie aan goeds geven is
voor jullie zelf. En jullie geven slechts liefdadigheid omwille van het welbehagen van Allah. En wat jullie
ook van het goede geven zal jullie beloond worden en jullie zullen niet onrechtvaardig behandeld worden. ”4
Beste Gemeenschap!
Allah (c.c.) heeft in deze kwestie onze Profeet (v.z.m.h.) gewaarschuwd door Hem hierop te attenderen:
“En maak je hand niet vastgebonden aan je nek, en strek hem niet uit met de hele uitstrekking 5 , want dan
wordt je (gierigheid of spilzucht) verweten en spijtig. ”6
1 Tirmizi, Birr, 40.
2 Buhari, İlim, 15.
3 Sebe, 34;39.
4 Bakara, 2;272.
5 Twee Koranische uitdrukkingen die respectievelijk gierigheid en spilzucht betekenen.
6 Isra, 17;29.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 43

ŞEHİTLİK VE ÇANAKKALE
Muhterem Müslümanlar!
İslam, kelime anlamı itibariyle s-l-m kökünden türetilmiş olup, barış anlamına gelmektedir. Dinimizin temeli,
sevgi, hoşgörü ve barış ile süslenmiştir.
Dünya hayatında, insanların bitmek tükenmek bilmeyen arzu ve hırsları zaman zaman barış ortamının
zedelenmesine sebebiyet vermektedir. Allah (c.c.)’ın gönderdiği dini korumakla mükellef olan bizler, bu rıza
doğrultusunda kendi nefsi duygu ve isteklerimizden yeri geldiğinde vazgeçer, Allah’a adanan ruhlarımızı asıl
sahibine teslim ederiz. Buna da şehadet denir. Yüce Allah Kuran-ı Kerim’de mealen şöyle buyurmaktadır: “Allah
yolunda öldürülenleri sakın ölü sanmayın. Bilakis onlar diridirler; Allah'ın, lütuf ve kereminden
kendilerine verdikleri ile sevinçli bir halde Rableri yanında rızıklara mazhar olmaktadırlar.” 1
Kıymetli İnananlar!
Şehadet, Allah katında oldukça değerli bir mertebedir. Allah (c.c.), şehitlerin diri olduklarını bizlere haber
vermektedir: “Allah yolunda öldürülenlere ölüler demeyin. Bilakis onlar diridirler, lâkin siz
anlayamazsınız.” 2 Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’ de şehitlerin cennette görecekleri izzet ve ikramı şöyle ifade
etmektedir: “Cennete giren hiç kimse, yeryüzündeki her şey kendisine verilse bile, dünyaya geri dönmek
istemez. Sadece şehit, gördüğü itibar ve ikram sebebiyle tekrar dünyaya dönmeyi ve defalarca şehit olmayı
ister.” 3
Aziz Cemaat!
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), sahabe efendilerimizden birisinin bir sorusu üzerine şehitliği şu şekilde tarif
etmiştir: “Bir adam sırf yiğitlik veya ırk taassubu ya da gösteriş için savaşırsa bunlardan hangisi Allah için
savaşmış olur?’ Efendimiz, “Kim Allah’ın kelimesinin (İslâm’ın) en üstün olması için savaşırsa işte o Allah
yolundadır”, buyurdu.” 4
Bunun yanı nefsini, vatanını, ailesini, malını ve ırzını korurken de öldürülenler de şehit olurlar. Allah Resulü
(s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurmaktadırlar: “Malı uğrunda öldürülen şehittir. Dinini savunurken
öldürülen şehittir. Ailesi uğruna öldürülen şehittir. Nefsini savunmak için öldürülen şehittir.” 5
Değerli Mü’minler!
Dinleri ve vatanları uğruna hayatlarını feda eden başta Çanakkale şehitleri olmak üzere tüm şehitlerimizi bu
vesileyle rahmet ve minnetle anıyoruz. Ruhları şad makamları cennet olsun. Hutbeme Mehmet Akif’in bir şiiriyle
son veriyorum:
1 Ali İmran, 3/169.
2 Bakara 2/154.
3 Buhari, Cihad/21.
4 Tirmizi, Cihad/16.
5 Nesai, 22/24.
Vurulup tertemiz alnından, uzanmış yatıyor,
Bir hilal uğruna Ya Rab ne güneşler batıyor.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 44

HET MARTELAARSCHAP EN ÇANAKKALE
Geachte Moslims!
De definitie van het woord Islam, zijnde afgeleid van de stam s-l-m, betekent vrede. De basis van ons geloof is
versierd met liefde, tolerantie en vrede.
In het wereldse leven geven de begeerten en ambities van mensen, dat niet van ophouden weet, van tijd tot tijd
aanleiding tot het aantasten van de vredessituatie. Wij, die belast zijn met het beschermen van het geloof
gezonden door Allah (c.c.), zullen met deze instemming, indien gewenst, afstand doen van onze gevoelens en
wensen die inherent aan ons ego zijn. Onze zielen die wij opofferen voor Allah, geven wij over aan Zijn ware
Eigenaar. Dit betekent dan, het martelaarschap. Allah de Verhevene vermeld in de Koran el-Keriem het volgende:
“En denkt niet van degenen die op de Weg van Allah gedood zijn dat zij gestorven zijn. Integendeel, zij
leven zelfs bij hun Heer, zij worden voorzien.” 1
Beste Gelovigen!
Het martelaarschap is bij Allah (c.c.) een waardevolle gradatie. Allah (c.c.) bericht ons dat martelaren levend zijn.
“En zegt niet over degenen die zijn gedood (gesneuveld) op de Weg van Allah, dat zij dood zijn. Nee, zij
leven, maar jullie beseffen het niet.” 2 De ontvangen eer en gunsten die de martelaren in het paradijs zullen
ervaren, vermeld ook onze Profeet (v.z.m.h.) als volgt: “Niemand die het paradijs binnen treedt, zou naar de
aarde willen terugkeren, zelfs als hem alles op de aarde wordt gegeven. Behalve een martelaar; hij zou
naar de aarde willen terugkeren en talloze malen martelaar willen worden, vanwege de ontvangen respect
en gunsten.” 3
Beste Gemeenschap!
Op een vraag van één van de geachte metgezellen van onze geachte Profeet (v.z.m.h.) heeft hij het martelaarschap
als volgt omschreven: “Wie wordt gezien als iemand die gestreden heeft voor Allah; een persoon die strijdt
puur omwille van dapperheid, of voor de verhevenheid van zijn ras, of omwille van uiterlijk vertoon? Onze
geachte Profeet antwoordde, “Degene die strijdt opdat het woord van Allah (c.c.) (de Islam) het meest
verheven wordt. Daadwerkelijk, hij is degene die op het pad van Allah is.” 4
Dit houdt in dat men martelaar wordt terwijl men, zichzelf, zijn land, zijn gezin, zijn bezit en zijn eer verdedigd.
De Profeet (v.z.m.h.) van Allah verteld in één van zijn hadieth het volgende: “Degene die wordt gedood bij de
verdediging van zijn eigendom is een martelaar. Degene die wordt gedood bij de verdediging van zijn
geloof is een martelaar. Degene die wordt gedood bij de verdediging van zijn gezin is een martelaar.
Degene die wordt gedood bij de verdediging van zichzelf is een martelaar.” 5
Best Gelovigen!
Met deze aangelegenheid herdenken wij, met zegen en dankbaarheid al onze martelaren. In de eerste plaats die
van Çanakkale. Degenen die hun levens hebben opgeofferd ten behoeve van hun geloof en moederland. Moge
hun zielen gelukzalig en hun gradatie het paradijs zijn. Ik beëindig mijn preek met een gedicht van Mehmet Akif:
1 Ali İmran, 3/169.
2 Bakara 2/154.
3 Buhari, Cihad/21.
4 Tirmizi, Cihad/16.
5 Nesai, 22/24.
Geraakt op zijn smetteloze voorhoofd, ligt hij uitgestrekt over de grond,
Mijn Heer, wat voor zonnen gaan er onder omwille van een halve maan.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 45

BİD’AT VE HURAFELER
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dini, Allah katında en son ve mükemmel dindir. Getirmiş olduğu ilkeler ve koymuş olduğu hükümler
açısından eksiksizdir; “…Bugün size dininizi ikmal ettim, üzerinize nimetimi tamamladım ve sizin için din
olarak İslâm'ı beğendim…” 1
Müslüman, inandığı değerlere teslimiyet duygusuyla bağlıdır. İbadetler konusundaki hassasiyetini ameli ve
itikadi konularda da göstermelidir. Dinin aslına sahip çıkılmalı ve zarar verecek her türlü tutum ve davranışlardan
da uzak durulmaya çalışılmalıdır.
Ne var ki Hz. Peygamber döneminin sonrasında, İslam coğrafyasının genişlemesini müteakip insanlar İslam’ın
saflığında bulunmayan bazı bid’at ve hurafeleri dinin bir parçasıymış gibi sunmaya başladılar. Önceki
kültürlerine ait değerlerinden vazgeçememe, içinde bulundukları çaresizlik duygusu, aşırı bağlılık gibi duygular
bid’at ve hurafelerin yaygınlaşmasında başlıca etkenlerdir.
Değerli İnanlar!
Bid’at; “dinin aslından olmayan ve şer’i delillere dayanmayan, sünnete aykırı olarak din adına icat edilen
şeylerdir.” 2 Hurafe ise; Akla ve mantığa aykırı düşen, aldatıcı sözlere denir.
Bid’atı iyi (hasene) ve kötü (seyyie) olarak ikiye ayırmak da mümkündür. Sonradan ortaya çıkmasına rağmen
dinin özüyle çelişmeyen bid’atlara iyi, dinin özüyle uyuşmayanlarına da kötü bid’at denilebilir. Hz. Ömer
döneminde teravih namazının cemaatle kılınmaya başlanılması, minare yapımı ve Kuran’ı Kerim sayfalarının bir
mushafta toplanılması iyi bid’atlere örnek olarak verilebilir.
Kabirlerin üzerine kubbe yapılması ve aşırı süslenmesi, kabirlerde mum yakılması ve çaput bağlanılması, nazara
karşı kurşun dökmek, iki bayram arasında nikâh yapmamak, ruh ve cinlerden medet umulması gibi hususlar da
kötü bidatlere örnek olabilir.
Aziz Cemaat!
Allah (c.c.), insana yakın olduğunu ifade ediyor ve kendisinden isteyenin duasına icabet edeceğini de haber
veriyor. 3 Bunun dışında başka yollara tevessül edilmemesi gerekir: “Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili
taşlar (putlar), fal ve şans okları birer şeytan işi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz.” 4
Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde şöyle buyuruyorlar: “…Sözlerin en hayırlısı Allah’ın
kitabıdır; en hayırlı hidayet Hz. Muhammed (s.a.v.)’in hidayetidir. Dinde olmayan işlerin en fenası
sonradan uydurulan şeylerdir. Her bid’at dalalettir.” 5
1
Maide, 5;3.
2
D.İ.B., Dini Kavramlar Sözlüğü, s.72.
3
Bakara, 2;186.
4
Maide, 5;90.
5
Müslim, Cuma, 13;867.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 46

BID’AH (INNOVATIE IN GELOOF) EN BIJGELOOF
Geachte Moslims!
Het Islamitische godsdienst is bij Allah (c.c.) de laatste en perfecte religie. Het is volmaakt vanuit het oogpunt
van de grondbeginselen die het met zich meebracht en de voorschriften die het heeft ingevoerd. “…Vandaag heb
Ik jullie godsdienst voor jullie vervolmaakt en heb Ik Mijn gunst voor jullie volledig gemaakt en heb Ik de
Islam voor jullie als godsdienst gekozen…” 1
Een Moslim is met een gevoel van overgave verbonden aan de waarden waarin hij gelooft. Zijn sensibiliteit m.b.t.
handelingen van aanbidding dient hij ook te tonen inzake de daden en geloofsleer. Men dient de bron van het
geloof toe te eigenen en proberen zich verre te houden van alle soorten houding en gedrag dat schade kan geven.
Helaas hebben sommige mensen na de periode van Hazrat Moehammed (v.z.m.h.), opvolgend na de geografische
uitbreiding van het Islamitische grondgebied, sommige bid’ah en bijgeloof geïntroduceerd alsof zij een onderdeel
zouden zijn van het geloof die niet in de pure Islam te vinden zijn. Het niet kunnen loslaten aan de waarden van
hun vorige cultuur, de toestand van een uitzichtloos gevoel waarin zij zich bevonden en gevoelens van extreme
verbondenheid waren de primaire factoren voor het verspreiden van bid’ah en bijgeloof.
Beste Gelovigen!
De definitie van bid’ah is: “datgene wat niet in de grondbeginselen van het geloof terug te vinden is, en niet
terug te voeren is op bewijzen in de sharia (Islamitische wetgeving). In strijd zijnde zaken met de soennah
die in de naam van het geloof verzonnen zijn.” 2 Bijgeloof betekent: misleidende woorden die in strijd zijn met
het verstand en het beredeneren.
Het is ook mogelijk om bid’ah te onderscheiden in het goede (hasanah) en het slechte (seyyiè). Alhoewel bid’ah
later tot stand zijn gekomen, kan men de bid’ah die niet in strijd zijn met de kern van het geloof classificeren als
goed, en de bid’ah die in strijd zijn met de kern van het geloof als slecht. Een begin maken met het
gemeenschappelijk nakomen van het taraawieh gebed in de periode van Hazrat Omar, de bouw van minaretten en
de verzameling van de bladzijden van de Koran El-Keriem in één Moeshaf (de Koran) kunnen als voorbeelden
van goede bid’ah worden gegeven.
Het maken van koepels over graven en het extreem versieren ervan, het aansteken van kaarsen bij de graven en
het binden van lappen stof over de graven, het smelten van een kogel tegen het boze oog, het niet voltrekken van
een huwelijk tussen twee opeenvolgende feesten, het verwachten van hulp van geesten en de djinn en
vergelijkbare zaken kunnen worden beschouwd als voorbeelden van slechte bid’ah.
Beste Gemeenschap!
Allah (c.c.) bericht dat Hij nader is tot de mens en informeert ook dat Hij de smeekbeden zal verhoren van
degenen die Hem aanroepen. 3 Buiten dit is het noodzakelijk om zich niet te begeven op andere wegen. “O, jullie
die geloven! Voorwaar, de wijn en het gokken en de afgodsbeelden en pijlen om te verloten zijn slechts
onreinheden die tot het werk van de Satan behoren, vermijdt deze (zaken) dus. Hopelijk zullen jullie
welslagen!” 4
Onze geachte Profeet Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) zegt het volgende in één van zijn hadieth sharief: “….De
beste onder de woorden is het Boek van Allah (c.c.); de beste hidaayah (het rechte pad) is die van Hazrat
Moehammed (v.z.m.h.). Het slechtste van de zaken die niet in de godsdienst zijn, zijn de zaken die later zijn
verzonnen. Elke bid’ah is een dwaling.” 5
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 47

EDEP VE HAYÂ
Muhterem Müslümanlar!
İslam Dini’nin ahlaki değer anlayışının içerisinde edep ve hayâ kavramlarının çok önemli bir yeri vardır. Edep
kavram olarak; bir toplumda örf, adet ve kural halini almış iyi ve faydalı tutum ve davranışlar ve ya bunların
kazandıran bilgi anlamında kullanılır. Hayâ ise, bir ahlak kavramı olarak; Kınama endişesiyle kurallara aykırı
davranmaktan kaçınma ve bunu sağlayan duygudur. 1
Bir hadisi şeriflerinde sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) hayânın iman içerisindeki konumuna dikkatimizi çekerek
şöyle buyuruyor: “İman, yetmiş veya altmış küsür daldan ibarettir. Bunların en yükseği la ilahe illallah
demek, en düşüğü de insanlara zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Hayâ da imanın dallarından
biridir.” 2
Aziz Cemaat!
Allah (c.c.), insanı en güzel şekilde yarattığını ifade buyurmaktadır. Bu güzelliğinin farkına varmayan ve bunu
idrak edemeyenlerin de en aşağılarda yer aldığını bildirmektedir. 3 Bu nedenle insan, sahip olduğu güzellikleri
görmeli ve onları koruma gayretinde olmalıdır. Fıtrat duygusunun dışında, ahlaki değerlerle bağdaşmayan tutum
ve davranışlar, edep ve hayâ ikilisinin tüketilmesine sebebiyet vermektedir. “ Her dinin bir ahlakı vardır;
İslam’ın ahlakı da hayâdır.” 4 Hadisi şerifi, hayânın İslam ahlakı içerisindeki konumunun ehemmiyetini yeteri
kadar ifade etmektedir.
Kıymetli Müminler!
Hayâ duygusu, insanları kötülüklerden ve günaha giden yollardan alıkoyma hususunda çok güçlü bir etkiye
sahiptir. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.). bir hadisi şerifte buyuruyorlar ki; “Utanmıyorsan dilediğini
yap”. 5 Böylelikle utanma duygusunun insanı birçok kötülükten sakındırdığını görebilmekteyiz. Bir şairimiz de
edep ile ilgili duygularını şu şekilde ifade etmiştir.
Edep bir tac imiş nuri Huda’dan,
Giy ol tacı emin ol her beladan.
Hazreti Mevlana, edebin önemini şu şekilde dile getirmektedir: “Evren edeple nur olmuştur. Melek bütün
eksiklik ve noksanlıklardan edeple saf ve temiz kalmıştır. Herkim edepten nasibini almamışsa, o insan
değildir. Çünkü insanla hayvan arasındaki fark edeptir. Gözünü aç da Allah’ın kitabı olan Kur’an
ayetlerine dikkatle bak! Kur’an’ ın ayet ayet edepten ibaret olduğunu göreceksin.”
Değerli İnananlar!
Hayatı bize örnek olan, Hz. Muhammed (s.a.v.), evinde oturan bir genç kızdan bile daha hayâlıydı. 6 Hutbeme bir
ayet mealiyle son veriyorum: “(Resûlüm!) Mümin erkeklere, gözlerini (harama) dikmemelerini, ırzlarını da
korumalarını söyle. Çünkü bu, kendileri için daha temiz bir davranıştır. Şüphesiz Allah, onların yapmakta
olduklarından haberdardır.” 7
1 D.İ.B., Dini Terimler Sözlüğü, e ve h maddesi.
2 Buhari, İman, 3; Muslim, İman, 58.
3 Tin Suresi, 95;4-5.
4 İbn Maceh, Zühd, 17,
5 Buhari, Enbiya, 54;Edeb, 78; Ebu Davud, Edeb, 6.
6 Buhari, Edeb,73;Muslim, Fedail, 67.
7 Nur Suresi, 24;30.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 48

FATSOEN EN SCHAAMTE
Geachte Moslims!
De termen fatsoen en schaamte nemen in de visie van het Islamitische geloof inzake morele waarden een heel
belangrijke plaats in. In een maatschappij wordt fatsoen als term, gebruikt voor gewoonten, gebruiken en goede
en verdienstelijke houdingen en gedragingen die geaccepteerd zijn als regels, of kennis die deze laat verwerven.
Schaamte, als een term van gedragsmoraal, betekent; het vermijden van gedrag dat in strijd is met de regels uit
bezorgdheid om verweten te worden en het gevoel die deze voorziet. 1
Door onze aandacht te vestigen op het belang van schaamte binnen de kaders van het geloof, vertelt onze geliefde
Profeet (v.z.m.h.) in één van zijn hadieth sharief het volgende: “Het geloof bestaat uit een zeventig of zestig tal
takken. De hoogste ervan is het uitspreken van: “la ilahe illallah (er is geen god dan Allah)”, en de laagste
is het verwijderen van iets wat ongemak op de weg veroorzaakt voor mensen. Ook schaamte behoort tot
één van de takken van het geloof” 2
Geachte Gemeenschap!
Allah (c.c.) bericht dat Hij de mens in de mooiste vorm heeft geschapen. Hij laat weten dat degenen die deze
schoonheid niet opmerken en ook degenen die deze niet begrijpen een plaats innemen op de allerlaagste niveau. 3
Daarom dient een mens de schoonheden die hij bezit in te zien en zich inspannen om deze te beschermen. Met
uitzondering van het fitrah gevoel (aangeboren zuiverheid), geven houdingen en gedragingen die niet in
overeenstemming zijn met morele waarden, aanleiding tot het tenietdoen van het fatsoen en de schaamte duo.
“Elke religie heeft een moraal; en de moraal van de Islam is schaamte” 4
Beste Moslims!
Het schaamtegevoel heeft een hele krachtige invloed inzake het weerhouden van mensen van slechtheden en
wegen die leiden naar zonden. Dienovereenkomstig vermeld onze geachte Profeet (v.z.m.h.) in één van de hadieth
sharief het volgende: “Doe wat je wenst als je geen schaamte hebt.” 5 Hierdoor zien wij dat het hebben van
schaamtegevoel de mens hoedt voor velerlei slechtheden. Eén van onze dichters heeft zijn gevoelens omtrent, het
fatsoen, op de volgende manier geuit.
Fatsoen is een kroon, afkomstig van de Glorieuze God,
Zet deze kroon op, en wees verzekerd van alle onheil.
Hazrat Mewlana verwoordt het belang van fatsoen op de volgende manier: “Het universum is verlicht met
fatsoen. Een engel is zuiver en schoon gebleven van alle tekortkomingen en onvolkomenheden door fatsoen.
Wie dan ook zijn deel van fatsoen niet heeft ontvangen, diegene is geen mens. Want het onderscheid tussen
een mens en een dier is fatsoen. Open je ogen dan, en kijk aandachtig naar de ayaah van de Koran, het
boek van Allah! Je zult zien dat de Koran, ayaah voor ayaah, bestaat uit fatsoen.”
Beste Gelovigen!
Hazrat Moehammed (v.z.m.h.), Wiens leven een voorbeeld is voor ons, had zelfs meer schaamtegevoel dan een
jong meisje die in haar huis zit. 6 Ik beëindig mijn preek met een ayaah: “Zeg (O Moehammad) tegen de
gelovige mannen dat zij hun ogen neerslaan en hun kuisheid bewaken, dat is reiner voor hen. Voorwaar,
Allah is Alwetend over wat zij bedrijven.” 7
1
D.İ.B., Dini Terimler Sözlüğü, e ve h maddesi.
2
Buhari, İman, 3; Muslim, İman, 58.
3
Tin Suresi, 95;4-5.
4
İbn Maceh, Zühd, 17,
5
Buhari, Enbiya, 54;Edeb, 78; Ebu Davud, Edeb, 6.
6
Buhari, Edeb,73;Muslim, Fedail, 67.
7 Nur Suresi, 24;30.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 49

İSLAM VE AİLE
Muhterem Müslümanlar!
İslam, insan mutluluğunu hedefleyen ve insanı ahlaki yönden geliştirmeyi hedefleyen bir dindir. Mutluluğa giden
yolda, en önemli kavramlardan birisi de hiç şüphesiz aile kavramıdır. Nitekim Kuran-ı Kerim’de: “Kendileri ile
huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de
onun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda düşünen bir toplum için elbette ibretler
vardır.” 1
Kıymetli Cemaat!
Toplumu oluşturan en önemli yapı taşlarından birisi de ailedir. Sevgi ve merhamet duygularının tezahürü olan
aile, eşlerin sükûn bulduğu bir ortamının adıdır. Bir ömrü birlikte geçirmek için verilmiş kararlar sadece
defterelerin üzerindeki bir imzadan ibaret değildir. Gönüllere sevgi ile nakşedilmiş imzalar, bir ömrü beraber
göğüslemeye giden yoldaki ilk adımı oluşturur. En zor zamanlarımızda birbirimizin yüküne omuz vermek,
karşılıklı sevgi, merhamet, anlayış ve tahammülün adıdır aile kavramı.
Dünya üzerinde hatasız insanın olmayacağı gerçeğini hiç unutmamamız gerekir. Eşler bu bilinçle
davrandıklarında karşılıklı küçük hataların affının daha kolay olduğunu göreceklerdir. Birbirimizi kırmadan,
rencide etmeden, sadece anlamaya çalışma gayretinde olmalıyız. Sorunlarımızı birlikte halletme yolu en isabetli
yoldur.
Aziz Cemaat!
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) hepimiz için örnek bir aile reisiydi. Eşleriyle ve çocuklarıyla arasındaki sevgi ve
merhamet duyguları bizim dönemimize de ışık tutmaktadır. “Müminlerin imanca en mükemmel olanı, ahlâken
en iyi olanlarıdır. Hayırlı olanlarınız da kadınlara karşı iyi davrananlarınızdır.” 2
Muhterem Müminler!
Aile kavramının tükendiği veya tükenmeye yüz tuttuğu toplumlar, geride bir toplum enkazı bırakırlar. Sorunlarla
boğuşmak zorunda kalan çocuklar ve psikolojik sorunlar yaşayan aile bireyleri. Halbuki aile, sevgi, merhamet,
şefkat ve en önemlisi de eğitimin başladığı okuldur. Toplumun harcı aile içerisinde yoğrulur.
Eşler karşılıklı görev ve sorumluluklarının farkında olarak, öncelikle birbirlerini sonra da çocuklarını ihmal
etmemelidirler. Çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmeye gayret etmelidirler. Özverili bir aile sağlam bir toplumun
temelini oluşturur. Sağlam bir toplum da İslam’ın hedeflediği mutlu insan portresini bize sunacaktır.
Hutbeme bir hadis-ı şerifle son veriyorum: “üç şey vardır ki, onların ciddisi de ciddi şakası da ciddidir;
Nikâh, talak ve ric’at (ric’i boşanmadan sonra iddet içerisinde eşe dönme).” 3
1 Rum, 30/21.
2 Tirmizi, Rada’, 11.
3 Ebu Davud, Talak, 9; İbn Mace, Talak,13.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 50

ISLAM EN HET GEZIN
Geachte Moslims!
De Islam is een religie die het welzijn van de mens beoogt, en als doel heeft om de mens in moreel opzicht te
ontwikkelen. Het begrip, gezin, is ongetwijfeld één van de belangrijkste begrippen op de weg die leidt naar
welzijn. Aldus vermeldt de Koran el-Keriem: “En het behoort tot Zijn Tekenen dat Hij voor jullie van jullie
eigen soort echtgenotes heeft geschapen, opdat jullie rust bij haar vinden en Hij bracht tussen jullie liefde
en barmhartigheid. Voorwaar, daarin zijn zeker Tekenen voor een volk dat nadenkt.” 1
Beste Gemeenschap!
Eén van de belangrijkste bouwstenen die een maatschappij tot stand brengt, is het gezin. Het gezin dat een
manifestatie is van gevoelens van liefde en barmhartigheid, is de benaming voor een levenskring waarbij
echtgenoten rust vinden. De genomen beslissingen om een heel leven met elkaar door te brengen, bestaat niet
alleen uit een handtekening op documenten. Handtekeningen die met liefde in de harten zijn gegrift vormen de
eerste stap op de weg om samen, een leven het hoofd te bieden. Het begrip gezin is de benaming voor: het dragen
van elkaars lasten in onze moeilijkste tijden, wederzijdse liefde, barmhartigheid, begrip en verdraagzaamheid.
Het feit dat er geen foutloze mensen op de aarde zullen zijn, dienen wij nimmer te vergeten. Indien de
echtgenoten zich met dit bewustzijn gedragen, zullen zij inzien dat het vergeven van wederzijdse kleine fouten
nog eenvoudiger zijn. Wij dienen inspanning te leveren om slechts elkaar beter te begrijpen zonder elkaar te
krenken en te kwetsen. Het samen oplossen van onze problemen is de meest doeltreffende manier.
Beste Gemeenschap!
Onze geliefde Profeet (v.z.m.h.) was voor ons allen een voorbeeldig gezinshoofd. De gevoelens van liefde en
barmhartigheid tussen zijn echtgenotes en kinderen werpen ook een licht voor onze tijd. “De beste gelovigen in
het geloof zijn degenen met het beste karakter; en de beste van hen zijn degenen die zich het beste
gedragen tegenover hun vrouwen.” 2
Geachte Moslims!
Gemeenschappen waarbij het gezinsbegrip ten onder is gegaan of gedoemd is ten onder te gaan, laten een
geruïneerde gemeenschap achter zich. Kinderen die noodgedwongen worstelen met problemen en individuen van
het gezin die kampen met psychologische problemen. Terwijl het gezin een school is waarbij een aanvang wordt
gemaakt in liefde, barmhartigheid, tederheid en het belangrijkste, met de educatie. De ingrediënten van een
maatschappij worden gekneed binnen een gezin.
Door bewust te zijn van wederzijdse taken en verantwoordelijkheden dienen echtgenoten, in de eerste plaats,
elkaar en daarna hun kinderen niet te verwaarlozen. Zij dienen moeite doen om hun kinderen op de best mogelijke
manier op te voeden. Een toegewijd gezin vormt de basis van een gezonde gemeenschap. En een gezonde
maatschappij zal ons het portret opleveren van een gelukkig mens, hetgeen het doel is van de Islam.
Ik beëindig mijn preek met een hadieth sharief: “er zijn drie zaken die, of serieus of als grap worden
ondernomen , als serieus worden behandeld: het huwelijk, de echtscheiding en rija’at (het binnen de iddah
periode (periode van wachten) terugkeren naar de echtgenote na de herroepelijke scheiding).” 3
1 Rum, 30/21.
2 Tirmizi, Rada’, 11.
3 Ebu Davud, Talak, 9; İbn Mace, Talak,13.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 51

SÖZ VE USLÛB
Muhterem Müslümanlar!
İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli husus onun düşünebilmesi ve düşündüklerini söze dökebilmesidir. Kalb
hisseder, beyin düşünür ve beynin düşündüklerini de dil sözcüklere döker. İnsanın kendisini ifade etmesinin en
önemli yolu böylelikle gerçekleşmiş olur. İnsan, sosyal bir varlıktır. Kendisini ifade etmeye ve karşı tarafın da
kendisini anlamasına ihtiyaç duyar. İletişimin en önemli yolu dil ve sözcüklerden geçer.
Kıymetli İnananlar!
Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim’de, dilin ifade ettiklerini güzel ve çirkin söz diye ikiye ayırmaktadır; “Görmedin mi
Allah nasıl bir misal getirdi: Güzel bir sözü, kökü (yerde) sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca
(benzetti).” ; “(O ağaç), Rabbinin izniyle her zaman yemişini verir. Öğüt alsınlar diye Allah insanlara
misaller getirir.” ; “Kötü bir sözün misali, gövdesi yerden koparılmış, o yüzden ayakta durma imkânı
olmayan (kötü) bir ağaca benzer.” 1
Konuştuklarımızın bir ağaç gibi kökleri derinlere ulaşmalıdır. Gövdesi yerden kopartılmış, herhangi bir delile
dayanmayan, gerçek dışı ifadelerden de kaçınmamız gerekir.
Aziz Cemaat!
Konuşma, insanın fıtratında var olan bir kabiliyettir. Bu kabiliyetin yönlendirilmesi tamamen insana bırakılmıştır.
Bir atasözümüz bu durumu çok güzel ifade etmektedir; “Söz ola kese savaşı, söz ola kese başı”. Yerinde ve
güzel ifade edilmiş bir sözün bir savaşın son bulmasına vesile olabileceğini ama yerinde ifade edilmeyen sözün de
insanın hayatına mal olabileceği ifade edilmek istenmektedir. Arap atasözlerinden birisi de bu durumu güzel ifade
etmektedir; “Her makamda söylenilecek ayrı bir söz vardır…”
Değerli Müminler!
Bu derece kıymetli olan konuşma kabiliyetimizi iyi bir şekilde kullanmaya gayret edelim. Gereksiz ve yersiz
konuşma ve tartışmalardan uzaklaşalım. Karşı tarafı kıracak, onu rahatsız ve rencide edecek sözlerden kaçınalım.
Bir hadisi şerifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyuruyor; “Allah'a ve ahiret gününe iman eden kimse,
ya hayır konuşsun veya sussun.” 2 Atasözlerimizden birisi de adeta bu hadisi şerh etmektedir;“Söz gümüşse,
sükût altındır.” başka bir hadisi şerifte de; “Kişinin, kendisini ilgilendirmeyen malayani (boş) şeylerden
uzak durması, İslam’ının güzelliğindendir.” 3 Buyrulmaktadır.
Sözümüze değer katmak istiyorsak, bu prensiplere dikkat edelim. Dilimize sahip çıkalım ki ağzımızdan çıkanın
hesabını verebilelim. Söz, söylenmeden önce senin esirindir ama söyledin mi; sen onun esiri olursun.
1 İbrahim, 14;24-26.
2 Buhari, Edeb,31.
3 Tirmizi, Zühd, 11.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 52

SPREEKSTIJL
Geachte Moslims!
De belangrijkste eigenschap die een mens onderscheid van andere wezens, is zijn denkvermogen en het kunnen
verwoorden van hetgeen men denkt. Het hart voelt, de hersenen denken en de tong giet hetgeen wat de hersenen
denken in woorden. De belangrijkste manier van een mens om zich te uiten geschiedt dan op deze manier. Een
mens is een sociaal wezen. Hij heeft behoefte om zich te uiten en om begrepen te worden door de wederpartij. De
belangrijkste weg van communiceren gaat via de tong en woorden.
Beste Gelovigen!
Allah (c.c.) maakt in de Koran el-Keriem een onderverdeling in het goede en het slechte woord die geuit worden
door de tong. “Zie jij niet hoe Allah een vergelijking maakt met een goede uitspraak, die als een goede boom
is, waarvan de wortel stevig staat en de takken naar de hemel reiken? Hij geeft zijn vruchten in elk seizoen,
met verlof van zijn Heer. Allah maakt de vergelijkingen voor de mensen. Hopelijk zullen zij er lering uit
trekken. En de vergelijking met een slechte uitspraak is als die met een slechte boom, die ontworteld op de
aarde staat, en die geen stevigheid heeft.” 1
De wortels van hetgeen wij zeggen dient, zoals die van een boom, de diepte te reiken. Wij dienen onrealistische
uitlatingen te vermijden die ontworteld zijn en op geen enkele bewijsgrond rusten.
Beste Gemeenschap!
Spreken is een vaardigheid die aanwezig is in de fitrah (natuurlijke aanleg) van een mens. Het richting geven aan
deze vaardigheid is volledig overgelaten aan de mens. Deze situatie wordt heel erg mooi verwoord in een van
onze spreekwoorden: “Er wordt een uitspraak gedaan en een oorlog wordt beëindigd. Er wordt een
uitspraak gedaan en een hoofd wordt onthoofd.” Hiermee wordt bedoeld dat uitspraken die gepast en correct
geuit worden, aanleiding kunnen zijn voor het ten einde komen van een oorlog. Echter, uitspraken die ongepast
geuit worden kunnen ten koste gaan van een mensenleven. Ook één van de Arabische spreekwoorden brengt deze
situatie mooi onder woorden: “Bij elke gezaghebbende autoriteit dient men zijn manier van spreken bij te
stellen…”.
Beste Gelovigen!
Wij dienen moeite doen om onze spreekvaardigheid, die dermate waardevol is, op een juiste manier te gebruiken.
Laten wij afstand nemen van onnodig en ongepast taalgebruik en discussies. Laten wij woorden vermijden die de
wederpartij kunnen krenken, leiden tot een oncomfortabel gevoel en kwetsend zijn. In een hadieth sharief zegt
onze geachte Profeet (v.z.m.h.) het volgende: “Wie in Allah en in het hiernamaals gelooft, laat hem dan iets
goeds zeggen of zwijgen.” 2 Eén van onze spreekwoorden verheldert nagenoeg deze hadieth: “Spreken is zilver,
zwijgen is goud.” En in een andere hadieth wordt vermeld: “Het komt door de schoonheid van de Islam dat
een persoon zich verre houdt van nutteloze zaken die hem niet aangaan.” 3
Laten wij deze principes in acht nemen indien wij waarde willen toevoegen aan hetgeen wat wij zeggen. Laten
wij onze tong hoeden zodat wij verantwoording kunnen geven aan hetgeen wat uit onze mond komt. Je bent
meester van de woorden die je niet hebt uitgesproken en slaaf van de woorden die je hebt laten ontvallen.
1 İbrahim, 14;24-26.
2 Buhari, Edeb,31.
3 Tirmizi, Zühd, 11.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 53

KOMŞULUK HAKKI
Muhterem Müslümanlar!
Birlikte yaşama kültürü, insanın sosyalleşmesine de önemli bir katkı sunmaktadır. Bu kültürün ilk örnekleri, aile
ile sonrasında ise komşuluk yoluyla gerçekleşmektedir. Arapça’da komşu, “car” olarak ifade edilir; “evi
diğerinin evine bitişik olan, birbirini himaye eden, koruyan ve birbirinin yardımına koşan” anlamlarına gelir.
Komşuluk kavramı ile sadece aynı kültürü, dini ve inanışı ya da aynı dili konuşanlar kastedilmemiştir. Farklı
kültür ve inançlara sahip olan insanlar da komşu olarak değerlendirilmiştir. Allah (c.c.), en yakınından başlayarak
komşularımıza karşı iyilikte bulunmamız gerektiğini buyuruyor: “Allah'a ibadet edin ve O'na hiçbir şeyi ortak
koşmayın. Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa,
yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (köle, cariye, hizmetçi ve benzerlerine) iyi davranın; Allah kendini
beğenen ve daima böbürlenip duran kimseyi sevmez.” 1
Değerli Müminler!
Yaşadığımız yerde, komşularımızla münasebetlerimizde dikkat etmemiz gereken hususlar vardır. Yardım
konusunda sürekli hazır bulunmalı ve her türlü sıkıntı ve rahatsızlık verici durumlardan da kaçınmak gerekir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde komşuluğun önemini şöyle ifade etmektedir; “Cebrail (a.s.)
bana, komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım.” 2 bu
hadisin açıklaması niteliğindeki şu atasözü de bize çok şey ifade etmelidir; “Komşu komşunun külüne
muhtaçtır.”
Değerli İnananlar!
Dinimiz, komşuluk hakları üzerinde hassasiyetle durmaktadır. Yaşadığımız bu toplumda bizler İslam’ı layıkıyla
yaşamaya gayret edersek komşularımızın dikkatini çekmememiz mümkün olmaz. Onların halini hatırını soran,
komşularına yardımda bulunan Müslüman tavrı en önemli tavırlardan birisidir. Peygamber efendimiz bir hadisi
şeriflerinde şöyle buyuruyorlar; “Komşusu, zararından emin olmayan kimse cennete giremez.” 3 Başka bir
hadiste de; “Allah’a ve ahiret gününe inanan, komşusuna eziyet etmesin ” 4
O halde; komşumuzun derdiyle dertlenmeli, elimizden geldiğince yardımında bulunmalı ve zor gününde yanında
olmalıyız. Aksi takdirde, komşuluk hakkı vebali ağır bir sorumluluktur. Hutbeme bir hadis mealiyle son
veriyorum; “Komşusu açken tok yatan bizden değildir.” 5
1 Nisa, 4;36.
2 Buhari, Edep, 28.
3 Muslim, İman, 73.
4 Buhari, Edep, 21.
5 Hakim, Müstedrek, II, 15.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 54

DE RECHTEN VAN BUREN
Geachte Moslims!
De cultuur om met elkaar samen te leven levert ook een belangrijke bijdrage aan het sociaal worden van de mens.
De eerste voorbeelden van deze cultuur worden met het gezin en daarna met de buren verwezenlijkt. Het woord
buur, wordt in het Arabisch als “djar” aangeduid. Het heeft de betekenissen van: degene wiens woning grenst aan
die van een ander, personen die elkaar hoeden, beschermen en elkaar te hulp schieten.
Met de term buren worden niet alleen mensen bedoeld met dezelfde cultuur, godsdienst en geloofsovertuiging, of
mensen die dezelfde taal spreken. Ook mensen die een andere cultuur en geloofsovertuiging hebben, worden als
buren beschouwd. Allah (c.c.) beveelt dat het noodzakelijk is, te beginnen met de meest nabije buur, om goed te
zijn tegenover onze buren. “En aanbidt Allah en kent Hem in niets een deelgenoot toe, en weest goed voor de
ouders en de verwanten en de wezen en de behoeftigen en de verwante buren en de niet-verwante buren en
de goede vrienden en de reiziger en de slaven waarover jullie beschikken. Voorwaar, Allah houdt niet van
trotse hoogmoedigen.” 1
Beste Gelovigen!
In onze relaties met onze buren zijn er in onze woonomgeving zaken die wij in acht dienen te nemen. In geval van
behoefte aan hulp dienen wij continue gereed te zijn en het is ook vereist situaties te vermijden die kunnen leiden
tot allerlei ongerief en ongemak. In één van zijn hadieth sharief beschrijft onze geachte Profeet (v.z.m.h.) het
belang van buren zijn als volgt: “Djibriel (a.s.) (Gabriël) bleef mij aanraden met het goed behandelen van de
buur, totdat ik dacht dat hij hem tot erfgenaam zou maken.” 2 Ook het volgende spreekwoord, die een
functie heeft om deze hadieth duidelijk te maken, zou ons veel moeten zeggen: “Zelfs in de allerkleinste zaken
hebben buren elkaar nodig”.
Beste Gelovigen!
Ons geloof staat met nauwgezetheid stil bij de rechten van buren. Indien wij, in deze maatschappij waarin wij
leven, moeite doen om de Islam op een gepaste wijze te praktiseren, zal dit niet voorbijgaan aan de
opmerkzaamheid van onze buren. Eén van de belangrijkste manieren van een Moslim houding is om naar hun
welzijn te vragen en de buren te helpen. Onze geachte Profeet (v.z.m.h.) zegt in één van zijn hadieth het
volgende: “Degene wiens buren niet veilig zijn voor zijn kwaad, mag het paradijs niet binnengaan.” 3 En in
een andere hadieth wordt vermeld: “Wie in Allah en de laatste Dag gelooft, moet zijn buren geen schade
toebrengen.” 4
Daarom dienen wij ons bezig te houden met de zorgen van onze buren, zoveel mogelijk hulp aanbieden dat
binnen onze mogelijkheden ligt en hen te ondersteunen in hun moeilijke tijden. Anders is het afleggen van
rekenschap aangaande de rechten van buren een zware verantwoordelijkheid. Ik beëindig mijn preek met een
vertaling van een hadieth sharief: “Degene die met een volle maag overnacht terwijl zijn buren honger
hebben behoort niet tot ons.” 5
1 Nisa, 4;36.
2 Buhari, Edep, 28.
3 Muslim, İman, 73.
4 Buhari, Edep, 21.
5 Hakim, Müstedrek, II, 15.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 55

İŞÇİ VE İŞVEREN İLİŞKİSİ
Muhterem Müslümanlar!
Yaratılmışların en şereflisi olan insanın, dünya hayatındaki sorumluluklarından bir tanesi de çalışmak ve rızkını
helal bir şekilde temin etmektir. Kimseye muhtaç olmadan, kendi emeğinin karşılığını kazanıp hayatını devam
ettirmek, çalışmaya gücü yeten her Müslüman için farzdır. Toplum halinde, medeni bir hayat süren insanın diğer
alanlarda olduğu gibi iş hayatında da birbirlerine karşı görev ve sorumlulukları vardır.
Yüce Dinimiz İslam, çalışma hayatının iki tarafını temsil eden işçi ve işvereni birbirinden üstün tutmamıştır.
Birisini diğerine tercih de etmemiştir. Onları birbirlerinin tamamlayıcısı olarak görmüştür. Bu itibarla ikisinin de
haklarını dengede tutmuştur.
Kuran-ı Kerim’de Allah (c.c.) mealen şöyle buyurmaktadır; “Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan
ticaret olması hali müstesna, mallarınızı, bâtıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda (alıp vererek) yemeyin.
Ve kendinizi öldürmeyin. Şüphesiz Allah, sizi esirgeyecektir.” 1
Değerli İnanalar!
Hakkaniyete uygun davranan bir işverenin işçisinin emeğinin karşılığını tastamam vermesi gerekir. Verilecek
ücret ve maaşın en azından temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek seviyede olmasına dikkat etmelidir. Herhangi bir
sağlık problemi ve iş kazasına karşılık mutlaka sigortasının da yapılması gerekmektir. Yanında çalıştırdığı
işçilerin bilgi ve uzmanlıklarına göre alacaklarını bir denge çerçevesinde ayarlamalıdır. Çalışma işgücünün
üzerinde ona görev ve sorumluluk da yüklenmemelidir. Ve en önemlisi de; Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.)’in işçi
ile ilgili ifade buyurduğu şu husustur; “Çalışanın ücretini alın teri kurumadan veriniz.” 2
Çalışan insanlar için de, kazandıklarının helal olması ve kazanılanı hak etmek için uymaları gereken kurallar
vardır; kendilerine verilen işi en iyi ve düzgün şekilde, belirtilen tarihe ve ölçülere riayet ederek yapmaları
gerekir. Kullandıkları makina ve aletlerin korunması ve işverenin hakkına riayet etmeleri gerekir. Bir hadisi
şerifte Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurmaktadır ki; “…Çalışan kişi de işverenin malının
koruyucusudur...” 3 ayrıca başka bir hadisi şerifte de; ““Allah Teâlâ sizden biriniz bir iş yaptığı zaman, onu
sağlam ve güzel yapmasını sever.” 4
Muhterem Müminler!
Yanımızda çalıştırdığımız işçimiz veya yanında çalıştığımız işverenimizin dini inancındaki farklılık bizim bu
kurallara uymamamızı gerektirmez. İşçi ve işveren her durumda birbirlerinin hak ve hukukunu gözetmek
durumundadır.
Hutbeme bir ayet mealiyle son veriyorum. Allah (c.c.), Necm suresinde melaen şöyle buyurmaktadır; “Bilsin ki
insan için kendi çalışmasından başka bir şey yoktur. Ve çalışması da ileride görülecektir. Sonra ona
karşılığı tastamam verilecektir.” 5
1 Nisa, 4;29.
2 İbni Mace, Rühun,4.
3 Buhari, İstikraz,20.
4 Beyhaki, Şuabu’l-İman, IV, 334-335
5 Necm, 53;39-41.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 56

WERKNEMER EN WERKGEVER RELATIE
Geachte Moslims!
Eén van de verantwoordelijkheden van de mens, de meest edele onder de geschapene, is het verrichten van werk
en het op een halaal (toegestane) wijze voorzien van zijn levensonderhoud. Het is voor iedere Moslim, die in staat
is om te werken, verplicht om zijn geleverde inspanning terug te verdienen en hiermee zijn leven voort te zetten
zonder behoeftig te zijn aan anderen. De mens die een beschaafd leven voortzet in de maatschappij waarin hij
leeft, heeft ook wederzijdse verantwoordelijkheden in het werkleven, net zoals die er gelden op andere gebieden.
Onze verheven religie de Islam heeft de werknemer en werkgever, die beide kanten van het werkleven
representeren, niet boven de andere gezet. Het heeft ook niet de voorkeur gegeven voor de één ten behoeve van de
ander. Het heeft ze gezien als degenen die elkaar vervolmaken. Vanuit dit oogpunt is het rechtsevenwicht van
beiden gehandhaafd.
In een vertaling van de Koran el Keriem beveelt Allah (c.c.) als volgt: “O jullie die geloven, eet niet van elkaars
eigendommen op valse wijze, (eet) slechts door handel met wederzijdse overeenstemming. En doodt elkaar
niet. Voorwaar, Allah is voor jullie Meest Barmhartig.” 1
Beste Gelovigen!
Een werkgever die handelt binnen de kaders van gerechtigheid, behoort het uitgevoerde werk van zijn werknemer
volledig uit te betalen. Hij dient erop te letten dat het gegeven loon tenminste op een niveau is opdat hiermee de
basisvoorzieningen kunnen worden voorzien. Ook is het noodzakelijk dat er absoluut een verzekering wordt
afgesloten voor welke gezondheidsprobleem en bedrijfsongeval het ook is. De salarissen van werknemers die
voor hem werken dient hij evenwichtig te regelen op basis van kennis en ervaring. Ook dient men hen niet te
belasten met taken en verantwoordelijkheden boven hun normale werkverantwoordelijkheid. En het
allerbelangrijkste punt voorgeschreven door onze geliefde Profeet (v.z.m.h.) inzake de werknemer is het
volgende: “Betaal de loon van de arbeider voordat het zweet op zijn voorhoofd is opgedroogd.” 2
Om er voor te zorgen dat de verdiende inkomsten halaal zijn en men recht heeft op het verdiende salaris, zijn er
ook voor mensen die werken, nodige regels waaraan zij zich dienen te houden. Het is noodzakelijk dat zij het
toegekende werk op de best en juist mogelijke manier uitvoeren door zich te houden aan de aangegeven
tijdslijnen en criteria. Zij dienen er voor zorg te dragen dat de machines en apparaten die zij bedienen beschermd
worden en de rechten van de werkgever worden nagekomen. In een hadieth sharief zegt onze geachte Profeet
(v.z.m.h.); ”…en degene die werkt is de beschermer van het bezit van zijn werkgever...” 3 en verder in een
andere hadieth wordt vermeld; “Als iemand onder jullie een arbeid verricht, houdt Allahu Ta’Ala ervan dat
deze gedegen en mooi wordt uitgevoerd.” 4
Geachte Gelovigen!
Het verschil in geloofsovertuiging van werknemers die voor ons werken, of de werkgever waarvoor wij werken is
geen reden dat wij ons niet houden aan deze regels. De werkgever en de werknemer behoren in elke situatie toe te
zien op elkaars rechten en plichten.
Ik beëindig mijn preek met een vertaling van een ayaah. Allah (c.c.) vermeld in soerah An Nadjm het volgende:
“En dat de mens slechts dat krijgt waarnaar hij gestreefd heeft? En dat hij (het resultaat van) zijn streven
zal zien? Waarop zal hij beloond (vergolden) worden met de volmaakte beloning (vergelding)?” 5
1 Nisa, 4;29.
2 İbni Mace, Rühun,4.
3 Buhari, İstikraz,20.
4 Beyhaki, Şuabu’l-İman, IV, 334-335
5 Necm, 53;39-41.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 57

HZ. PEYGAMBERİN VEFATI
Muhterem Müslümanlar!
Hayata gözlerini yeni açan bir misafiri beklemek bizim için ne kadar sevindirici bir durum ise, asıl olmamız
gereken ebedi aleme intikalimiz de o kadar üzücü olmaktadır. Sevgiliye kavuşma, Şebi Arus olarak nitelendirilen
bu gün hepimizi beklemektedir. Nitekim Kuran-ı Kerim’de Yüce Allah (c.c.) mealen şöyle buyurmaktadır; “Her
canlı ölümü tadacaktır. Sonunda bize döndürüleceksiniz” 1
Muhterem İnananlar!
Hayatıyla bizlere örneklik teşkil eden Hz. Muhammed (s.a.v.), peygamberlik gibi ulvi bir görevi üstlenmenin
yanısıra insan olma vasfıyla da bizimle aynı kaderi paylaşmaktadır. Hayatının son dönemlerinde ebedi
yolculuğuna bir işaret olarak şöyle buyurmaktadır: “Ey insanlar! Bilesiniz ki ben de ancak bir insanım. Çok
sürmez, yüce Rabbimin elçisi bana gelecek, ben de onun davetine icabet edeceğim.” 2 Rahatsızlığı artıp, vefat
haberinin yaklaştığı halka haber verilince, insanlar O’nun için üzülmüşler ve mescitte toplanmaya ve ağlamaya
başlamışlar. Durum kendisine haber verilince mescide gelip halka şöyle hitap etmiştir: “Ey insanlar! Bana
bildirildiğine göre sizler benim vefat edeceğimden korkuyormuşsunuz. Benden önce gönderilip ümmeti
içinde kalmış (ölümsüz) bir peygamber var mıdır ki, ben de sizinle daim kalayım. İyi biliniz ki, ben
Rabbime kavuşacağım. Sizler de ona kavuşacaksınız.” 3 Bu konuşmasıyla bütün insanları bekleyen mutlak
sonun kendisi için de gerçekleşeceğini ve bundan kaçışın olmayacağını haber vermiştir.
Aziz Müminler!
Mekke’de yanmaya başlamış ve tüm insanlığın içinde bulunduğu karanlığı aydınlatmış ve yol göstermiş bu eşsiz
nur ve kandil Medine’de hayata gözlerini kapayıp ebedi istirahatgahına uğurlanacaktır. Pazartesi günü vefat
etmiş, Salı günü de mübarek bedenleri damadı ve amcaoğlu Hz. Ali tarafından yıkanmış ve Salı günü de namazı
kılınarak defnedilmiştir. Fani olan bir hayat son buldu. Son bulmayacak olan ise, ağır sorumluluğunu üstlendiği
ve layıkıyla görevini yerine getirdiği peygamberlik görevidir. Sevgisi, Müminlerin gönüllerinde 14 asır
geçmesine rağmen hiç çıkmayacaktır. Ismi her anıldığında salavatlar getirilecek ve gözler hafiften nemlenecektir.
1,5 milyar İslam Alemi, senin vefatına bu gün de en az o gün kadar üzülmekte ve ağlamaktadır. Gönlümüzün
huzuru ise, toprağın bağrına attığın tohumların bu gün eksik de olsa yeşermeye başlamasıdır. Toprağı yarıp çıkan,
rüzgara boyun eğmeyen ve güneşte olgunlaşan bir nesildir bu.
Davan, davamızdır, mesajını son nefesimize kadar gücümüzün yettiği yere kadar taşımaya devam edeceğiz Ey
Nebi! Allah’ın salatı ve selamı senin üzerine olsun. Hutbemi bir ayet mealiyle bitiriyorum; “Biz, senden önce de
hiçbir beşere ebedîlik vermedik. Şimdi sen ölürsen, sanki onlar ebedî mi kalacaklar?” 4
1 Ankebut, 29;57.
2 KÖKSAL, Asım, 18;15.
3 A.g.e., 18;33.
4 Enbiya, 21;34.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 58

HET OVERLIJDEN VAN HZ. MOEHAMMED (V.Z.M.H.)
Geachte Moslims!
Hoe vreugdevol de situatie voor ons is waarbij wij wachten op een nieuwe gast die zijn ogen pas open doet voor
het leven, in die mate is ons vertrek naar het eeuwige wereld, waar wij feitelijk toebehoren, bedroevend. De dag
die als Sebi Arus, de ontmoetingsdag met de Geliefde wordt gekenmerkt, wacht op ons allen. Aldus vermeld
Allah (c.c.) in een vertaling van de Koran el Keriem als volgt: “Elke ziel zal de dood ervaren. Daarna zullen
jullie tot Ons worden teruggekeerd.” 1
Geachte Gelovigen!
Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) die met zijn leven een model staat voor ons en naast de verheven taak als
Profeetschap die hij op zich heeft genomen, deelt met ons ook hetzelfde lot in de hoedanigheid een mens te zijn.
In de laatste fase van zijn leven vertelt hij, als een voorteken naar het eeuwige leven te zullen vertrekken, het
volgende: “Oh mensen! Weet ook dat ik slechts een mens ben. Het zal niet lang duren. De boodschapper
van mijn Verheven Heer zal komen. Ook, ik zal gehoor geven aan zijn uitnodiging. 2 Toen zijn ziekte
verergerde en het nieuws dat zijn overlijden naderde, aan het volk werd meegedeeld, begonnen mensen zich in de
moskee te verzamelen en werden om hem bedroefd en begonnen te huilen. Toen hij over deze situatie werd
ingelicht kwam hij naar de moskee en sprak de gemeenschap als volgt toe: “Oh mensen! Volgens de
kennisgeving die ik ontvangen heb, vrezen jullie dat ik zal sterven. Is er dan een onsterfelijk profeet die
vòòr mij is gezonden die te midden van zijn oemmah verbleef, zodat ik ook voor altijd met jullie kan
verblijven. Weet goed dat ik tot mijn Heer zal terugkeren. Ook jullie zullen tot hem terugkeren.” 3 Met dit
betoog heeft hij bericht dat de absolute einde die alle mensen te wachten staat, waar geen uitweg voor is, ook in
zijn geval zal plaatsvinden.
Beste Gelovigen!
Deze noer (licht) en lichtbron van ongelijke soort opgelicht in Mekka, die de duisternis waarin de gehele
mensheid zich bevond heeft verlicht, en die het rechte pad heeft laten zien, zou in Medina zijn ogen sluiten en met
respect vergezeld worden naar de eeuwige verblijfplaats. Hij is gestorven op maandag en op dinsdag is zijn
gezegende lichaam gewassen door zijn schoonzoon en neef Hazrat Ali en op dinsdag is hij na het verrichten van
zijn gebed begraven. Een leven dat sterfelijk is, was ten einde gekomen. Datgene wat echter niet ten einde zal
komen is de taak van zijn profeetschap waarbij hij de zware verantwoordelijkheid ervan op zich had genomen en
dit op een waardige wijze ten uitvoer heeft gebracht. Ondanks 14 eeuwen later zal zijn liefde nooit uit de harten
van de gelovigen verdwijnen. Elke keer dat zijn naam wordt herdacht zullen salawaat (gebeden) gebracht worden
en zullen ogen zich lichtelijk bevochtigen. Het aantal van 1.5 miljard tellende Islamitische Gemeenschap is ook
vandaag de dag minstens even zo bedroefd over jouw sterven en huilt erom als toen op die dag. Ook al zijn de
zaden die je gestrooid hebt over de schoot van de aarde, heden ten dage onvoldoende, de rust in onze harten is dat
deze beginnen te bloeien. Het is een generatie die de aarde doorboort en te voorschijn komt, zijn hoofd niet buigt
tegen de wind en volwassen wordt door de zon.
Jouw zaak is onze zaak. Oh Profeet, wij zullen doorgaan met het overdragen van jou boodschap tot onze laatste
adem, tot de plaats die binnen ons vermogen zit. Moge de salaat (genade) en vrede van Allah (c.c.) over jou zijn.
Ik beëindig mijn preek met een vertaling van een Ayaah. “En Wij hebben geen mens vóór jou onsterfelijkheid
gegeven. Als jij zou sterven; zouden zij dan eeuwig leven?” 4
1 Ankebut, 29;57.
2 KÖKSAL, Asım, 18;15.
3 A.g.e., 18;33.
4 Enbiya, 21;34.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 59

İNSAN VE ENGEL
Muhterem Müslümanlar!
Allah (c.c.), Kuran-ı Kerim’de insanı en güzel şekilde yarattığını ifade buyuruyor. 1 İnsana bir takım fiziki ve ruhi
kabiliyetler vermiştir; Düşünmek için akıl, yürümek için ayak, tutmak için el, konuşmak için dil ve görmek için
de göz gibi nimetler bahşederek, insanı en güzel şekilde donatmıştır. Bu nimetlerin bir kısmına doğuştan sahip
olamayan veya sonrasında bir kaza sonucu sahip olduğu nimet ve kabiliyetlerini kaybeden insanlar da “en güzel
şekilde yaratılma” kavramının içerisindeki yerlerini alırlar. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.); “ Allah (c.c.),
sizin şekil ve suretlerinize bakmaz, Fakat sizin kalplerinize bakar.” 2
Değerli Müminler!
Dünya hayatında sahip olduğumuz tüm nimet ve kabiliyetlerimiz bir imtihan vesilesidirler. Bizi yücelten yegâne
şey, yaratılış şeklimiz ve sahip olduğumuz kabiliyetlerimiz değil, bu kabiliyetlerimizi kullanış biçimimizdir.
Dinimiz, insanların fiziki farklılıklarının üstünlük aracı sayılamayacağını; asıl üstünlüğün Allah katındaki
durumumuzla alakalı olduğunu bildirmektedir. Bu husus Kuran-ı Kerim’de şöyle ifade edilmektedir;
“…Muhakkak ki Allah katında en değerli olanınız, O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir,
her şeyden haberdardır.” 3
Aziz Kardeşlerim!
Dünya üzerinde şu anda resmi olmayan rakamlara göre yaklaşık olarak 600 milyon engelli kardeşimiz
bulunmaktadır. Bize düşen görev, yakınlarımız içerisinde veya tanıdığımız engelli kardeşlerimize sahip çıkıp
onları topluma adapte etmeye çalışmak olmalıdır. Hayatın her alanını onların istifadelerine açmak ve hayata
yeniden bağlanmalarına yardımcı olmamız gerekir. Görme engelli olan sahabe efendimiz ümmü Mektum, evde
namaz kılmak için izin ister. Peygamberimiz (s.a.v.) camide cemaatle namaz kılması gerektiğini belirterek çoğu
zaman müezzinlik görevini de O’na vererek, toplumdan soyutlanmasına izin vermemiştir. Sosyalleşmesine
katkıda bulunmuştur. 4
Kıymetli İnananlar!
Engelli insan, eli tutmayan, gözü görmeyen veya kulakları işitmeyen insan değildir. Asıl engelliler; gözleri olduğu
halde hakikati göremeyenler, kulakları olduğu halde hakikati işitemeyenler ve dilleri olduğu halde hakikati ifade
edemeyenlerdir.
Hutbeme bir ayet mealiyle son veriyorum; “(Peygamber), âmânın kendisine gelmesinden ötürü yüzünü ekşitti
ve çevirdi. (Resûlüm! onun halini) sana kim bildirdi! Belki o temizlenecek, yahut öğüt alacak da o öğüt ona
fayda verecek.” 5
1 Tin, 95;4.
2 Müslim, Birr, 34.
3 Hucurat, 49;13.
4 Müslim, Mesacid, 255.
5 Abese, 80;1-4
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 60

HANDICAP EN DE MENS
Geachte Moslims!
Allah (c.c.) vermeld in de Koran el Keriem dat Hij de mens in de mooiste gestalte heeft geschapen. 1 Hij heeft de
mens een aantal fysieke en mentale vaardigheden gegeven. Hij heeft door het verlenen van zegeningen zoals, een
verstand om na te denken, benen om te lopen, handen om vast te pakken, een tong om te praten en ogen om te
zien, de mens in de mooiste vorm uitgerust. Ook mensen die een aantal van deze zegeningen sinds hun geboorte
niet bezaten of later als gevolg van een ongeluk de zegeningen en vaardigheden die zij bezaten verloren hebben ,
nemen hun plaats in binnen de kaders van het concept “in de mooiste gestalte geschapen”. Aldus vermeld onze
geachte Profeet (v.z.m.h.): “Allah (c.c.) kijkt niet naar jullie lichamen en gedaanten, maar Hij kijkt naar
jullie harten.” 2
Beste Gelovigen!
Alle zegeningen en vaardigheden die wij in het wereldse leven bezitten zijn een aanleiding voor een beproeving.
Het enige punt dat ons verheft, is niet onze gedaante waarin wij zijn geschapen en de vaardigheden die wij
bezitten, maar de manier waarop wij deze vaardigheden benutten. Ons geloof informeert dat verschillen in de
fysieke gesteldheid niet als een overwichtsmiddel zullen gelden; het echte overwicht is inzake ons aanzien bij
Allah (c.c.). Deze kwestie wordt als volgt in de Koran el Keriem verklaard: ““…Voorwaar, de meest edele van
jullie is bij Allah degene die het meest (Allah) vreest. Voorwaar, Allah is van alles op de hoogte,
Alwetend.” 3
Beste Broeders!
In de wereld zijn er op dit moment volgens onofficiële cijfers ongeveer 600 miljoen broeders en zusters met een
handicap. De plicht die ons toekomt is om ons te ontfermen over onze broeders en zusters met een handicap
binnen onze kennissenkring of over degenen met een handicap die wij kennen, zodat wij hen kunnen proberen
deel te laten nemen in de maatschappij. Wij dienen een bijdrage te leveren zodat elk onderdeel van het leven voor
hen toegankelijk is opdat zij ervan kunnen profiteren en zich opnieuw kunnen binden aan het leven. Een geachte
metgezel Ummu Mektum met een visuele handicap vraagt toestemming om thuis de salaat (het gebed) te
verrichten. Door aan te geven dat het noodzakelijk is om de salaat samen met de geloofsgemeenschap in de
moskee te verrichten, en hem heel vaak de taak van het muezzinschap (iemand die oproept tot het gebed) te
geven, heeft onze Profeet (v.z.mh.) hem geen toestemming gegeven om zich van de maatschappij af te zonderen.
Hij heeft een bijdrage geleverd aan zijn sociale ontwikkeling. 4
Beste Gelovigen!
Een mens met een handicap is niet degene die hulpbehoeftig, blind of doof is. De ware invaliden zijn diegenen die
de waarheid niet zien terwijl zij ogen hebben, de waarheid niet horen terwijl zij oren hebben en de waarheid niet
kunnen uiten terwijl zij een tong hebben.
Ik beëindig mijn preek met een vertaling van een ayaah: “Hij (Moehammad) fronste en wendde zich af.
Omdat de blinde tot hem kwam. En wat doet jou het weten, misschien wilde hij zich reinigen (van zonden).
Of zich laten onderrichten en zou het onderricht hem baten.” 5
1 Tin, 95;4.
2 Müslim, Birr, 34.
3 Hucurat, 49;13.
4 Müslim, Mesacid, 255.
5 Abese, 80;1-4
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 61

KORKU VE ÜMİT (HAVF VE RECA)
Muhterem Müslümanlar!
Korku ve ümit, insanın hayatındaki en önemli denge unsurudur. Bir yanı korku hezeyanlarıyla dolu olan insanın,
bir yanının da sürekli ümidini korumasıdır. Allah’a karşı üstlenmiş olduğumuz sorumluluğumuz süresince bu iki
unsuru sürekli dengede götürmek zorundayız. Kuran-ı Kerim’de Allah (c.c.) bu dengeyi mealen bize şöyle haber
vermektedir; “Korkuyla ve umutla Rablerine yalvarmak üzere (ibadet ettikleri için), vücutları yataklardan
uzak kalır ve kendilerine verdiğimiz rızıktan Allah yolunda harcarlar.” 1
Müslüman, denge insanıdır. Hayatının her anında dengeli bir şekilde yaşar. Görev ve sorumluluklarının bilincinde
ama aynı zamanda hafif bir korku da yaşar. Allah’tan ümidini hiçbir zaman kesmeden yaşar. Rasulullah
Efendimiz bir gün son anlarını yaşamakta olan bir gencin ziyaretine gider. Ona; “Kendini nasıl hissediyorsun?”
diye sorar. Genç; “Ey Allah’ın Rasulü, Allah’tan ümidim var, ancak günahlarımdan da korkuyorum” der.
Bunun üzerine Rahmet Peygamberi (s.a.s.); “Bu durumda olan bir kulun kalbinde ümit ve korku birleşti mi,
Allah o kulun ümit ettiği şeyi mutlaka verir ve korktuğu şeyden de onu emin kılar.” 2 Buyurarak o gencin
şahsında hepimizi müjdelemektedir.
Muhterem Müminler!
Hz. Ömer (r.a.)’a atfedilen bir sözde; yeryüzünde cehenneme gidecek bir kişinin olduğu söylenilse “o kişi ben
miyim?” diye kendimden endişe ederim. Cennete gidecek sadece bir kişi var denilse o zaman da “o ben olurum
diye ümit ederim”. Diyerek ümit ve korku arasındaki denge uyumunu en güzel şekilde ifade etmektedir.
Gazze’de son dakikalarını yaşayan İmam-ı Şafiî’nin reca ile ilgili ifadeleri şu şekildedir; "Kalbim kasvet
bağlayıp yollar da sarpa sarınca, ümidimi affına merdiven yaptım... Günahım gözümde büyüdükçe
büyüdü ama onu alıp affının yanına koyunca, affını tasavvurlar üstü büyük buldum." 3
Kıymetli İnananlar!
Korku, insanı günahlardan uzaklaştırıp Allah’a yaklaştırdığı sürece gereklidir. Ümit de, ye’se düşülen
durumlarda, her tarafı karamsarlığın kasveti bürüdüğünde sığınılması gereken bir melce’dir. “De ki: Ey kendi
nefisleri aleyhine haddi aşan kullarım! Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin! Çünkü Allah bütün günahları
bağışlar. Şüphesiz ki O, çok bağışlayan, çok esirgeyendir.” 4
Korku ve Ümit arasında bir yaşam dengesini kurarsak o zaman sorumluluğumuzun gerekliliklerini daha iyi yerine
getirebiliriz. Rabbim korkularımızdan emin eylesin. Ümidimizi de daim eylesin…
1 Secde, 32;16.
2 Tirmizi, Cenaiz, 8,III, 311.
3 Zehebi, Siyeru Alami’n-Nübela, 1;150.
4 Zümer, 39,53.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 62

ANGST EN HOOP (GAWF EN RAJA)
Geachte Moslims!
Angst en hoop zijn in het leven van de mens de belangrijkste evenwichtsfactoren. De ene kant van de mens zit vol
met een uitzinnigheid aan angsten en de andere kant ervan bewaart continu zijn hoop. Wij dienen gedurende de
verantwoordelijkheid die wij op ons hebben genomen jegens Allah deze twee factoren continu in evenwicht te
houden. In een vertaling van de Koran el Keriem laat Allah (c.c.) ons dit evenwicht als volgt weten: “Hun zijden
mijden de slaapplaatsen, zij roepen hun Heer aan, vrezend en hopend. En zij geven uit van dat waar Wij
hun mee voorzagen.” 1
Een Moslim is een mens in harmonie. Elk moment van zijn leven leeft hij op een harmonieuze manier. Hij is zich
bewust van zijn taken en verantwoordelijkheden maar tegelijkertijd leeft hij ook lichtelijk in een angst. Hij leeft
door nimmer zijn hoop op te geven in Allah. Op een dag bezoekt onze geachte Boodschapper (v.z.m.h.) van Allah
(c.c.) een jongeman die zich in de laatste momenten van zijn leven bevindt. Hij vraagt hem: “Hoe voel je jezelf?”
De jongeman zegt: “Oh Boodschapper van Allah, ik heb hoop in Allah maar ik vrees ook voor mijn
zonden.” Hierop zegt de Profeet van Genade (v.z.m.h.): “Als een dienaar zich in deze situatie bevindt en angst
en hoop in zijn hart zich verenigen, Allah zal dan ongetwijfeld hetgeen wat die dienaar gehoopt heeft geven
en hem zeker stellen van hetgeen hij vreest.” 2 Door dit te zeggen geeft Hij ons allen het goede nieuws middels
de persoonlijkheid van die jongeman.
Geachte Moslims!
In een zin die toegeschreven is aan Hazrat Omar (r.a.) geeft hij op de best mogelijke manier uiting aan de
harmonie tussen hoop en angst door te zeggen: “Als er zou worden gezegd dat er maar één persoon naar de
hel zou gaan, zou ik mij zorgen maken over of ik die persoon ben. Als er zou worden gezegd dat er maar
één persoon het Paradijs zou binnen treden dan zou ik hopen om die persoon te zijn.”
De uitspraken van Imam Shafi die in de laatste minuten van zijn leven in Gaza leefde, met betrekking tot hoop,
zijn als volgt: “Toen mijn hart gehuld werd in somberheid en de wegen stijl werden, heb ik van mijn hoop
een ladder gemaakt zodat U mij vergeeft…Mijn zonden werden in mijn ogen als maar groter, maar toen ik
deze pakte en naast Uw Vergeving plaatste, heb ik Uw Vergeving groots gevonden boven
voorstellingsvermogens.” 3
Beste Gelovigen!
Angst is noodzakelijk gedurende de periode om de mens te verwijderen van zonden en nader te brengen tot Allah.
En Hoop is een noodzakelijke Toevlucht ter bescherming in situaties waarbij men valt in wanhoop wanneer alles
over degene gehuld wordt in de somberheid van pessimisme. “Zeg: O mijn dienaren die buitensporig zijn
tegenover zichzelf, wanhoopt niet aan de Genade van Allah. Voorwaar, Allah vergeeft alle zonden.
Voorwaar, Hij is de Vergevensgezinde, de Meest Barmhartige.” 4
Indien wij een levensbalans opzetten tussen angst en hoop in, dan kunnen wij de verplichtingen van onze
verantwoordelijkheden nog beter nakomen. Moge mijn Heer ons veilig stellen van onze angsten en onze hoop
blijvend maken…
1 Secde, 32;16.
2 Tirmizi, Cenaiz, 8,III, 311.
3 Zehebi, Siyeru Alami’n-Nübela, 1;150.
4 Zümer, 39,53.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 63

ARINMAK VE TEVBE
Muhterem Müslümanlar!
İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özellik, onun düşünebilmesi ve iyi ile kötüyü birbirinden ayırt
edebilmesidir. Böylelikle insan, kendi yolunu bilgi ve hikmetle seçebileceği gibi, cehalet ve inadının da esiri
olabilmektedir. Bu durum yeryüzündeki imtihanın ve ağır sorumluluğun bir neticesidir. Önemli olan ise; yapılan
yanlışlıkların ardından pişmanlık duymak ve arınmak istemektir.
Aziz inananlar!
İslam inancına göre Peygamberler haricindeki hiçbir insan günahsız değildir. “İsmet” (masumiyet) sıfatı
yalnızca Peygamber için kullanılır. Bir hadisi şeriflerinde Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır;
“Eğer siz hiç günah işlemeseydiniz, Allah (c.c.) sizleri helak eder ve yerinize günah işleyecek (fakat
tövbeleri sebebiyle) mağfiret edeceği kimseler yaratırdı.” 1
Arınma hissi ve isteği, yaptığımız ve yapacağımız yanlışlıkların farkına vardıktan sonra nefsimizle hesaplaşma
neticesinde ortaya çıkan güzel hasletlerdir. İçten ve samimi duyguları barındıran Tevbe, Allah (c.c.) katında
makbul olan arınma isteğidir; “Yine onlar ki, bir kötülük yaptıklarında, ya da kendilerine zulmettiklerinde
Allah'ı hatırlayıp günahlarından dolayı hemen Tevbe-istiğfar ederler. Zaten günahları Allah'tan başka
kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar, işledikleri kötülüklerde, bile bile ısrar etmezler. İşte onların mükâfatı,
Rableri tarafından bağışlanma ve altlarından ırmaklar akan, içinde ebedi kalacakları cennetlerdir. Böyle
amel edenlerin mükâfatı ne güzeldir!” 2
Değerli Müminler!
Allah (c.c.), tevbe kapısını her daim açık tutmuş ve kullarının kendisine yönelmesinden, af dilemesinden
memnuniyet duyacağını ifade etmektedir. Nitekim günahlar, Allah ile kul arasında bir perde inşa etmektedirler.
Kalbi köreltip, hakikatin önündeki perde vazifesini görürler. Arkasından tevbe gelmeyen bir günah kalpteki siyah
bir nokta demektir. Çoğaldıkça kalbi kaplayan kapkara lekeleri oluşturur günahlar; "Mümin bir günah işlediği
zaman, kalbine, siyah bir nokta, bir leke vurulur. Tevbe ederse kalbi cilalanır ve yeniden parlar. Tevbe
etmez de isyana devam ederse, siyah lekeler kalbini kaplayıncaya kadar artar." 3
Bu siyah noktalar, insan ile Rabbi arasındaki mesafeyi giderek arttırır. Kuran’ı Kerim’de bu şöyle dile
getirilmektedir; “Hayır! Bilakis onların işlemekte oldukları (kötülükler) kalplerini kirletmiştir.” 4
Kıymetli İnananlar!
1 Müslim, Tevbe, 9.
2 Ali İmran, 3;135-136.
3 İbni Mace, Zühd, 69.
4 Mutaffifin, 83;14.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 64

Allah ile aramızdaki engelleri yok etmenin yolu arınma bilincinden geçer. Yanlışlarının, günahlarının farkına
varıp tevbe etmek bu arınmanın en güzel yoludur. Tevbe, insanın aslına dönüşüdür. Yaratılışındaki
mükemmeliyetin farkına varıştır.
HET ZUIVEREN EN BEROUW
Geachte Moslims!
De belangrijkste eigenschap die een mens onderscheidt van andere wezens is zijn vermogen om te denken en het
vermogen om het goede en slechte van elkaar te kunnen onderscheiden. Op deze manier kan een mens, zoals hij
zijn eigen weg kan kiezen met kennis en wijsheid, ook een slaaf worden van zijn onwetendheid en zijn
koppigheid. Deze situatie is een gevolg van de beproeving en de zware verantwoordelijkheid op de aarde.
Belangrijk is echter om spijt te tonen na de gemaakte fouten en bereid te zijn om te zuiveren.
Beste Gelovigen!
Volgens het Islamitische geloof is geen enkele mens, met uitzondering van de Profeten, zonder zonden. De
eigenschap “isma” (zonder zonden, maasoem) wordt slechts voor Profeten gebruikt. In één van zijn hadieth
sharief vermeld onze geachte Profeet (v.z.m.h.) het volgende: “Wanneer jullie geen zonden zouden begaan,
zou Allah (c.c.) jullie uit het bestaan wegvagen en voor jullie in de plaats andere mensen scheppen die
zonden zouden begaan en vergeving aan Allah (c.c.) zouden vragen en Hij zou hen vergeven.” 1
Het gevoel voor, en de wil om te zuiveren zijn één van de mooie eigenschappen die tot stand komen als gevolg
van de afrekening met onze ego (nafs) nadat wij bewust zijn geworden van onze gemaakte en de te maken fouten.
Het tonen van berouw (tawbah) dat innige en oprechte gevoelens herbergt, is bij Allah (c.c.) een geaccepteerd
verzoek om te zuiveren; “En degenen die, als zij een zedeloosheid begaan hebben, of zichzelf onrecht
aangedaan hebben, daarna Allah gedenken en dan vergeving voor hun zonden vragen, en niemand vergeeft
de zonden behalve Allah. En zij volharden niet in wat zij deden, terwijl zij (het) weten. Zij zijn degenen
wiens beloning vergeving van hun Heer is, en Tuinen (het Paradijs) waar onder door de rivieren stromen,
zij zijn daarin eeuwig levenden en (het is) de beste beloning voor hen die (goed) doen.” 2
Beste Gelovigen!
Allah (c.c.) heeft de poorten van berouw voor elk moment opengesteld en Hij geeft aan dat Hij tevreden zal zijn
over Zijn dienaren die zich tot Hem richten en vragen om vergeving. Zonden bouwen ongetwijfeld een gordijn
tussen Allah en de dienaar. Zij verblinden het hart en functioneren als een gordijn die tussen de waarheid staat.
Een zonde die geen berouw tot gevolg heeft betekent een zwarte punt op het hart. Zonden, naarmate zij zich
uitbreiden vormen pikzwarte vlekken die het hart bedekken. “Wanneer een gelovige een zonde begaat wordt er
een zwart punt, een vlek op zijn hart gewaarmerkt. Indien hij geen berouw toont en doorgaat met zijn
ongehoorzaamheid zullen de zwarte vlekken zich vermeerderen totdat zij zijn hart bedekken.” 3
Deze zwarte punten leiden ertoe dat de afstand tussen de mens en zijn Heer steeds groter wordt. In de Koran el
Keriem wordt dit als volgt verwoord; “Nee! Wat zij plachten te doen heeft zelfs hun harten bedekt.” 4
Beste Gelovigen!
De weg om de obstakels tussen ons en Allah te verwijderen gaat via het besef van de zuivering. De beste manier
van deze zuivering is het tonen van berouw (doen van tawbah) door bewust te worden van zijn fouten en zonden.
1 Müslim, Tevbe, 9.
2 Ali İmran, 3;135-136.
3 İbni Mace, Zühd, 69.
4 Mutaffifin, 83;14.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 65

Het tonen van berouw is de terugkeer van de mens naar zijn origine. Het bewust worden in de perfectie van zijn
schepping.
GENÇLİK VE ÖNEMİ
Muhterem Müslümanlar!
Hayatın en güzel ve verimli çağları çocukluktan sonra yaşadığımız gençlik ve olgunluk dönemleridir. Bu
dönemde hayatına yön vermeye başlayan insan, kendisine hedefler belirler ve bu hedefler doğrultusunda
mücadelesini vermeye başlar. Bedenen ve zihnen en verimli zamanlarını yaşayan gençleri zorlu bir hayat
beklemektedir.
Allah (c.c.), bizlere sahip olduğumuz tüm güzelliklerin bir amacının olduğunu haber vermektedir. Amacı
doğrultusunda kullanılan güzelliklerin verimli bir geleceğe atılan ilk adımlar olduğunu anlamamız gerekmektedir.
Kıymetli Müminler!
İletişim ve telekomünikasyon araçlarının günden güne mesafe katettiği günümüzde, insan, giderek somut
yaşantıdan uzaklaşıp soyut bir alana doğru kendini hapsetmeye başlamıştır. Günah kavramı da kendisine yeni bir
tanım bulmuş ve soyut günah kavramı da bu şekilde varlığını kabul ettirmiştir. Gençliği bekleyen zorlu hayatın bu
gün çok daha zor bir hal aldığını görmemiz gerekmektedir. Aile içerisinde, gerekli eğitim ve disiplini alamayan
gencin, doğru yola kanalize edilmesinin zorluğu daha belirgin bir hal almıştır. Bu anlamda ailelerin birinci
vazifesi; çocuğuna içerisinde rahatça hareket edebileceği, edep ve terbiye sınırları içerisinde, helal bir alanı var
edebilmesidir. Kendi inancını, kültürünü ve sahip olduğu manevi değerleri bilerek, tanıyarak ve onlara karşı
sorumluluklarının farkında bir gençliğin yetiştirilmesi için çaba sarf edilmelidir.
Aziz İnananlar!
Hayatımızın Rabbi Allah’tır. Aldığımız her nefesin, yaptığımız her davranışın hesabını hiç kuşkusuz O’na
vereceğiz. Allah (c.c.) Kuran’ı Kerim’de bir ayeti kerimede mealen şöyle buyurmaktadır; “Nihayet o gün
(dünyada yararlandığınız) nimetlerden elbette ve elbette hesaba çekileceksiniz.” 1 Hazreti Peygamber (s.a.v.)
de, insanoğlunun kıyamette karşılaşacağı soruları bizlere şöyle haber vermektedir; "İnsanoğlu kıyamet gününde
şunlardan sorulmadıkça ayağını yerinden kımıldatamaz: Ömrünü nerede tükettiği, gençliğini hangi yolda
harcadığı ..." 2
Değerli Müslümanlar!
Toplumun temel yapısını gençler oluşturur. Dünya hayatına yön verecek olan da gençlerimizdir. Sorgulayan,
araştıran ve ideal sahibi gençler yetiştirmeliyiz. Hedefleri olan ve var gücüyle bu hedefler doğrultusunda çaba sarf
1 Tekasür, 102;8.
2 Tirmizi, Kıyamet, 1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 66

eden bir gençlik, yarının söz sahipleri olacaklardır. Yarınlarımızı güzelliklerle donatmak istiyorsak, şimdiden
başlayıp eksikliklerimizi tamamlamamız gerekmektedir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), dinin gençlik döneminde en güzel şekilde yaşanabileceğini ifade etmiş ve;
kıyamet gününde arşın gölgesinde mutlu olacaklar arasında, gönlü Allah'a bağlı, severek Allah'a ibadet eden
gençleri de saymıştır.” 1
JONGEREN EN HUN BELANGRIJKHEID
Geachte Moslims!
De mooiste en meest productieve perioden van het leven na de kinderjaren zijn de fasen die wij doorbrengen als
jongere en als volwassene. De mens die in deze fase een richting begint te geven aan zijn leven, definieert doelen
voor zich en begint zich in te spannen in overeenstemming met deze doelen. De jongeren die zowel lichamelijk
als geestelijk in hun meest productieve tijd zitten wacht een moeilijke leven af.
Allah (c.c.) laat ons weten dat al het mooie dat wij bezitten een doel heeft. Wij dienen te begrijpen dat de mooie
dingen die wij aanwenden in overeenstemming met hun doel, de eerste stappen zijn die gezet worden naar een
productieve toekomst.
Beste Moslims!
Heden ten dage waarbij communicatie en telecommunicatiemiddelen dagelijks een afstand overbruggen in de
technologische ontwikkeling, heeft de mens zich steeds meer verwijderd van het reële leven door zich gevangen
te laten nemen in de richting van een onrealistich leven. Ook het concept van zonde heeft een nieuwe definitie
gekregen en het abstract worden van het begrip zonde heeft zijn bestaan op deze manier laten accepteren. Wij
dienen in te zien dat het moeilijke leven dat de jongeren te wachten staat, tegenwoordig nog een veel moeilijke
vorm heeft aangenomen. De moeilijkheid om een jongere, die binnen het gezin de noodzakelijke opvoeding en
discipline niet heeft meegekregen, tot het rechte pad te leiden is nog zichtbaarder geworden. In dit opzicht is de
primaire verantwoordelijkheid van de ouders om toegestane (halaal) kaders te creëren waarbinnen het kind op zijn
gemak zich kan voortbewegen binnen de grenzen van goede manieren en opvoeding. Men dient moeite doen om
jongeren groot te brengen die op de hoogte zijn van, deze kennen, en bewust zijn van hun verantwoordelijkheden
jegens hun eigen religie, cultuur en de spirituele waarden die men bezit.
Beste Gelovigen!
De Heer van ons leven is Allah (c.c.). Van elke adem die wij inademen en elke handeling die wij verrichten zullen
wij ongetwijfeld aan Hem verantwoording geven. In een ayaah in de Koran el Keriem vermeld Allah (c.c.) het
volgende: “Dan zullen jullie op die Dag ondervraagd worden over de genietingen.” 2 Ook Hazrat Moehammed
(v.z.m.h.) laat ons de vragen waarmee de mens geconfronteerd zal worden op de Dag Des Oordeels als volgt te
kennen geven: “De mens zal op de Dag des Oordeels zijn voeten niet van zijn plaats kunnen verroeren
alvorens het volgende aan hem wordt gevraagd: Waar hij zijn leven heeft doorgebracht, wat hij in zijn
jeugd uitvoerde….” 3 .
Beste Moslims!
Jongeren vormen de basis constructie van de maatschappij. Het zijn ook jongeren die een richting zullen geven
aan het wereldse leven. Wij dienen jongeren groot te brengen die ondervragen, onderzoeken en die idealen
1 Buhari, Ezan, 36.
2 Tekasür, 102;8.
3 Tirmizi, Kıyamet, 1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 67

nastreven. Jongeren die doelen hebben en met alle macht en middelen voor deze doelen inspanning vertonen
zullen de woordvoerders zijn van de toekomst. Indien wij onze toekomst met schoonheden willen versieren
dienen wij nu al te beginnen om onze tekortkomingen te vervolmaken.
Onze geachte Profeet (v.z.m.h.) heeft laten weten dat het geloof tijdens de jeugdtijd op de best mogelijke manier
gepraktiseerd kan worden. Tussen de gelukkigen die op de Dag des Oordeels zich onder de schaduw van de troon
zullen bevinden, heeft Hij ook jongeren genoemd waarvan de harten verbonden zijn aan Allah (c.c.) en met
liefde Allah (c.c.) aanbidden.” 1
CUMA NAMAZININ ÖNEMİ
Muhterem Müslümanlar!
Salat; İnananların Rableri ile buluşmalarıdır. O’na yönelmeleridir. Günde beş defa Allah’ın huzuruna çıkıp
halimizi arz etmektir. Namaz; gönüllerini Allah’a açmış Müminlerin, temizlenip arındıkları ibadetin adıdır.
Namaz, ruhun yükselerek miraca çıkmasıdır.
Bu farz namazlardan birisi de haftada bir kıldığımız Cuma namazıdır. Kuran’ı Kerim’de Allah (c.c.) Cuma
namazının önemini şu şekilde mealen ifade buyurmaktadır: “Ey iman edenler! Cuma günü namaza çağırıldığı
(ezan okunduğu) zaman, hemen Allah'ı anmaya koşun ve alışverişi bırakın. Eğer bilmiş olsanız, elbette bu,
sizin için daha hayırlıdır.” 2 Bir hadisi şerifte de cumanın farziyeti şöyle dile getirilmektedir: "Cuma namazına
gitmek, ergenlik çağına ulaşmış her Müslüman'a farzdır." 3
Değerli Müminler!
Cuma gününün, Müslümanlar için ayrı bir önemi vardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), hadisi şeriflerinde
cumanın önemini şu şekilde izah etmektedir: “Güneşin doğduğu en hayırlı gün cumadır; Âdem o gün
yaratılmış, o gün cennete girmiş ve o gün cennetten çıkmıştır. Kıyamet de cuma günü kopacaktır" 4 Ayrıca,
Cuma gününün Müslümanlar için bir bayram olduğu ve günahların bağışlandığı, duaların kabul olunduğu bir
icabet saatinin bulunduğunu Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bizlere bildirmektedir; “Bir kimse güzelce abdest
alıp Cuma namazına gelir ve hutbeyi sessizce dinlerse, iki Cuma arasındaki günahları bağışlanır.” 5 ; Hz.
Ebu Hureyre (r.a.) anlatıyor: "Rasulullah (s.a.v.), cum'a gününden bahis açıp dedi ki: "Onda bir saat
vardır; Müslüman bir kul namaz kılar olduğu halde, o saate erse, Allah'tan her ne istemişse onu Allah
kendisine mutlaka verir." Bunu söylerken (Rasulullah) eliyle o vaktin azlığını işaretliyordu." 6 Sebepsiz yere
terk edilen Cuma namazının da kalbi körelttiğini Hz. Peygamber bizlere haber veriyor; "Cuma namazını
1 Buhari, Ezan, 36.
2 Cuma, 62;9.
3 Nesai, Cuma, 2; Ebu Davud, Taharet, 129.
4 Müslim, Cuma, 18.
5 Buhari, Cuma, 6,19; Müslim, Cuma, 26.
6 Buhari, Cuma, 37; Müslim, Cuma, 13.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 68

kılmayan birtakım kişiler, ya bundan vazgeçerler ya da Allah, kalplerini mühürler de gafillerden
olurlar." 1
Aziz İnanalar!
Cuma namazının kılınışı hususunda toplumumuzda birtakım farklılıklar göze çarpmaktadır. Bu konuda bilgi
eksikliği dikkat çekmektedir. Bu durumda D.İ.B. Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 2002 tarihinde Cuma Namazı ve
Zuhri Ahir ile ilgili yaptığı değerlendirmesinin konumuzla alakalı maddelerini sizinle paylaşmak istiyorum:
a. Cuma namazının farzından önce ve sonra, Hz. Peygamber'in nafile olarak namaz kıldığı sabit olduğundan,
Cuma'dan önce ve sonra nafile namaz kılmanın sünnet olduğuna, bu nafile namazların dördü farzdan önce,
dördü de sonra olmak üzere toplam sekiz rekat kılınmasının uygun olacağına,
b. Cuma namazının kadın, hasta, yolcu, hürriyeti kısıtlı ve cemaate katılamayacak derecede mazereti olanlara
farz olmadığına, bununla birlikte kılmaları halinde namazlarının geçerli olup, ayrıca öğle namazı kılmaları
gerekmediğine,
c. Bir yerleşim biriminde birden fazla yerde Cuma namazı kılınabileceğine, bu sebeple zuhr-i ahir namazının
kılınmasına gerek olmadığına,
d. Zuhr-i ahir namazını kılmak isteyenlere ise mani olunmasının uygun olmayacağına, karar verildi. 2
HET BELANG VAN HET VRIJDAGGEBED (DJOEMOE’AH-GEBED)
Geachte Moslims!
De salaat (het gebed) is de ontmoeting van gelovigen met hun Heer. Het is het zich wenden van hen tot Hem. Het
is het voorleggen van onze situatie door vijf maal per dag te verschijnen voor het aangezicht van Allah. Salaat is
de benaming voor aanbidding, door zich te reinigen en te zuiveren, van gelovigen die hun harten hebben geopend
voor Allah. Salaat is het opstijgen naar de mi’raj (de nachtreis van onze Profeet (v.z.m.h.) van de al-aqsa moskee
naar de hemel) door het verheven worden van de ziel.
Eén van deze verplichte gebeden is het vrijdaggebed dat wij één keer per week verrichten. In een vertaling van de
Koran el Keriem beschrijft Allah (c.c.) het belang van het vrijdaggebed als volgt: “O jullie die geloven, wanneer
jullie tot het vrijdaggebed worden geroepen, haast jullie dan naar het gedenken van Allah en laat de handel
achter. Dat is beter voor jullie, als jullie het wisten! 3 En in een hadieth sharief wordt de verplichting van het
vrijdaggebed als volgt verwoord: “Het is voor iedere Moslim die de pubertijd heeft bereikt verplicht om naar
het vrijdaggebed te gaan” 4 .
Beste Gelovigen!
De dag vrijdag heeft een bijzondere betekenis voor de Moslims. Onze geachte Profeet (v.z.m.h.) legt het belang
van de dag vrijdag, als volgt uit: “De beste onder de dagen waarbij de zon opgaat is vrijdag; Adam is op die
dag geschapen, op die dag is hij het Paradijs binnengegaan en op die dag is hij het Paradijs uitgegaan. Ook
de Qiyamah (het Uur, de laatste Dag waarbij de wereld aan zijn einde zal komen) zal op vrijdag
losbarsten.” 5 Bovendien laat ons geachte Profeet (v.z.m.h.) weten dat de dag vrijdag een feest is voor Moslims
waarbij zonden worden vergeven, waarbij smeekbeden worden geaccepteerd en waarin zich een uur van
aanvaarding bevindt: “De zonden begaan tussen twee vrijdagen in van iemand worden vergeven als degene
fatsoenlijk de rituele wassing verricht, naar het vrijdaggebed komt en stilzwijgend de goetbah (preek)
aanhoort.” 6 Hazrat Aboe Hoerairah (r.a.) vertelt: “De Boodschapper van Allah (c.c.) opende het
vrijdagsthema en zei: “Daarin bevindt zich een uur; Als dat uur nadert terwijl een Moslim dienaar in
gebedstoestand is, zal Allah, wat hij ook aan Allah heeft gevraagd, beslist datgene aan hem geven. “Terwijl
de Boodschapper (v.z.m.h.) van Allah dit zei, wees hij met zijn hand de korte duur van die tijd aan.” 7
Hazrat (verheven) Moehammed (v.z.m.h.) informeert ons ook dat het zonder reden achterwege laten van het
1 Müslim, Cuma, 12.
2 http://www.diyanet.gov.tr/turkish/dy/KurulDetay.aspx?ID=28
3 Cuma, 62;9.
4 Nesai, Cuma, 2; Ebu Davud, Taharet, 129.
5 Müslim, Cuma, 18.
6 Buhari, Cuma, 6,19; Müslim, Cuma, 26.
7 Buhari, Cuma, 37; Müslim, Cuma, 13.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 69

vrijdaggebed het hart verblindt: “Sommigen die het vrijdaggebed niet verrichten, moeten of hiermee stoppen
of Allah zal hun harten verzegelen en ze worden tot de achtelozen.” 1
Beste Gelovigen!
Er zijn inzake het verrichten van het vrijdaggebed in onze gemeenschap een aantal verschillen die in het
oog springen. Hierin trekt het gebrek aan kennis de aandacht. In dit geval wil ik met jullie de artikelen
delen, aangaande onze onderwerp, van het uitgevoerde evaluatierapport in het jaar 2002 door het
D.İ.B.(Hoge Raad van Geloofszaken), inzake het vrijdag en het Zoehri Ahier gebed. Er is besloten dat:
a. Vanwege het feit dat de gebeden voor en na het fard van het vrijdaggebed, vast staan als nafila gebeden
verricht door Hz. Moehammed (v.z.m.h.), zijn deze nafila gebeden, verricht voor en na het vrijdaggebed
soennah. Het feit dat vier van deze gebeden voor en vier na de fard verricht worden is het gepast om in totaal
acht rakaat salaat te verrichten.
b. Het vrijdaggebed is niet verplicht voor de vrouw, de zieke, de reiziger, voor degenen met een beperking in
hun vrijheid en degenen die dusdanig een excuus hebben om niet deel te kunnen nemen aan de
gemeenschap.Tegelijkertijd zullen hun gebeden geldig zijn indien deze worden verricht. Bovendien is het dan
niet noodzakelijk meer om het middaggebed te verrichten.
c. Het is toegestaan om het vrijdaggebed op meer dan één plek in een woonomgeving te verrichten. Derhalve is
het niet noodzakelijk om het Zoehri Ahier gebed te verrichten.
d. Het is niet gepast om degenen te verhinderen die het Zoehri Ahier gebed willen verrichten. 2
ÜÇ AYLAR VE REGAİB KANDİLİ
Muhterem Müslümanlar!
Manevi zaman dilimlerinin ardı ardına sıralandığı, rahmet ikliminin etkisinin tamamıyla hissedildiği üç ayların
başlangıcına önümüzdeki hafta kavuşmuş olacağız. Diğer zaman dilimlerinden farklı olarak bizler, Recep, Şaban
ve Ramazan aylarını “üç aylar” olarak isimlendiririz. Üç ayların ilk ayı olan Recep ayının ilk Cuma akşamı
Regaib olarak adlandırılır. Önümüzdeki hafta, (2 Haziran akşamı) perşembeyi cumaya bağlayan gece Regaib
kandilini de idrak etmiş bulunacağız.
Bu mübarek zaman dilimleri içinde ismi Kuran’da zikredilen Kadir gecesi dâhil olmak üzere, Regaib, Miraç ve
Berat gibi önemli gün ve gecelerini de barındırmaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde
mealen bu önemli zaman dilimlerini şöyle ifade etmektedir; “Beş gece vardır ki, onlarda yapılan dualar geri
dönmez. Bu geceler; Receb’in ilk Cuma gecesi, Şaban’ın onbeşinci gecesi, Cuma geceleri, Ramazan
Bayramı gecesi ve Kurban Bayramı gecesidir.” 3
Değerli Müminler!
Dünya hayatının telaşesine kapılıp, manevi iklimden nasiplenmeyi unutmuş ve kendi fani heves ve arzularını baki
olan değerlere tercih etme gafletinde bulunan tüm insanlık için bu mübarek aylar bir kurtuluş reçetesidir.
Zunnun-i Mısri Hazretleri bu ayları şöyle tarif etmiştir; Recep; tohumun toprağın bağrına serpildiği ve üzerinin
örtüldüğü ay, Şaban; verimli bir ürün almak için gübresinin, suyunun ihmal edilmediği bir ay, Ramazan ise;
hasat ikliminin adıdır.
1 Müslim, Cuma, 12.
2 http://www.diyanet.gov.tr/turkish/dy/KurulDetay.aspx?ID=28
3 İmam Şafii, el-ümm.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 70

Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) bu mübarek zaman dilimleri ile ilgili mealen şöyle
buyurmaktadır; “Recep Allah’ın ayı, Şaban benim ayım ve Ramazan da ümmetimin ayıdır.” 1 Bu hadis İslam
kültüründe üç aylara verilen önemi en güzel şekilde ifade etmektedir. Bir başka hadisi şeriflerinde de bu aylara
ulaşıldığında yapılacak duayı bizlerle paylaşmaktadır; “Allahım! Recep ve Şaban’ı hakkımızda mübarek kıl ve
bizleri Ramazan’a ulaştır.” 2
Kıymetli İnananlar!
Bu mübarek zaman dilimlerini iyi değerlendirelim. Kendimizi bir otokontrolden geçirip, hatalarımızı ve
yanlışlıklarımızı tekrarlamamak üzere terk etmeye niyetlenmeliyiz. Kuran-ı Kerim’de Allah (c.c.) mealen şöyle
buyurmaktadır; “Rabbiniz şöyle buyurdu: Bana dua edin, kabul edeyim. Çünkü bana ibadeti bırakıp
büyüklük taslayanlar aşağılanarak cehenneme gireceklerdir.” 3
Regaib kandilinizi en içten dileklerimle kutlar, Mübarek üç ayların İslam Âlemi için hayırlara vesile olmasını
Allah (c.c.)’ dan niyaz ederim.
DE DRIE HEILIGE MAANDEN EN DE NACHT VAN RAGHA’IB (NACHT VAN DE
WENSEN)
Geachte Moslims!
Aanstaande week zullen wij de aanvang van de drie heilige maanden tegemoet treden waarbij spirituele perioden
van tijd, elkaar één voor één opvolgen en waarbij de invloed van het barmhartigheidsklimaat volledig wordt
aangevoeld. Anders dan de andere tijdsperioden benoemen wij de maanden Rajab, Sha’ban en Ramadan “de drie
(heilige) maanden”. De eerste vrijdagavond van Rajab, zijnde de eerste maand van de drie maanden, benoemen
wij als Ragha’ib. Komende week (de avond van 2 Juni) zullen wij in de nacht die donderdag met vrijdag verbindt
de nacht van Ragha’ib behelzen.
Binnen dit gezegende tijdsbestek worden inclusief de Laylatul Qadr (De waardevolle nacht), genoemd in de
Koran, ook belangrijke nachten zoals Mir’aj (Nacht van de Hemelvaart) en Bara’ah (Nacht der Vergeving)
geherbergd. Onze geachte Profeet (v.z.m.h.) omschrijft in een vertaling van één van zijn hadieth sharief deze
belangrijke nachten als volgt: “Er zijn vijf nachten waarbij de smeekbeden verricht in deze nachten, niet
worden afgewezen. Deze nachten zijn: De eerste vrijdagnacht van Rajab, de vijftiende nacht van Sha’ban,
vrijdag nachten, de nacht van het Ramadan feest en de nacht van het Offerfeest.” 4
Beste Gelovigen!
Deze gezegende maanden zijn voor alle mensen een reddingsrecept die zijn vervallen in de hektiek van het
wereldse leven waardoor zij hun aandeel in het spirituele leven zijn vergeten en zij de achteloze voorkeur geven
voor hun vergankelijke begeerten en wensen boven de onvergankelijke waarden. Hazrat Zunnun-i Misri heeft
deze maanden als volgt omschreven: “Rajab; is de maand waarbij zaad in de schoot van de aarde wordt gestrooid
en waarbij de oppervlakte ervan wordt bedekt. Sha’ban; is een maand die het bewateren en de bemesting niet
verwaarloost om een vruchtbaar gewast te verkrijgen. Ramadan: is de benaming voor de oogsttijd.”
1 Acluni, Keşfu’l-Hafa, 1;423.
2 Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1;259.
3 Mü’min, 40;60.
4 İmam Şafii, el-ümm.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 71

Onze geliefde Profeet Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) vertelt over deze gezegende tijdsperioden het volgende:
“Rajab is de maand van Allah, Sha’ban is mijn maand en Ramadan is de maand van mijn oemmah.” 1 Het
belang dat aan de drie gezegende maanden in de Islamitische cultuur wordt gegeven, wordt in deze hadieth op de
best mogelijke manier omschreven. En in een andere hadieth sharief deelt Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) met ons
de te verrichten smeekbede indien men deze maanden meemaakt. “Oh Allah! Maak Rajab en Sha’ban
gezegend voor ons, en laat ons Ramadan meemaken.” 2
Beste Gelovigen!
Laten wij deze gezegende tijdsperioden goed aanwenden. Laten wij onszelf aan een zelfcontrole toetsen en de
intentie nemen om onze fouten en mankementen niet te herhalen. In een vertaling van de Koran el Keriem beveelt
Allah (c.c.) het volgende: “En jullie Heer zei: “Roept Mij aan, Ik zal jullie verhoren. Voorwaar, degenen die
te hoogmoedig zijn om Mij te dienen zullen de Hel binnengaan als vernederden.” 3
Ik feliciteer van harte jullie Laylatul Ragha’ib, en smeek tot Allah (c.c.) dat de gezegende drie maanden een
aanleiding zullen zijn voor weldaden in de Islamitische wereld.
MİRAÇ KANDİLİ
Muhterem Müslümanlar!
Miraç, sözlükte; yükselmek, yücelere çıkmak anlamlarına gelir. Terim anlam olarak da; Peygamber Efendimiz
(s.a.v.)'in bir gece Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya, oradan da Allah'ın katına çıkarılmasına verilen isimdir.
Ayeti Kerimede Cenabı Allah (c.c.) mealen şöyle buyurmaktadır: "Bir gece, kendisine ayetlerimizden bir
kısmını gösterelim diye (Muhammed) kulunu Mescidi Haram'dan, çevresini mübarek kıldığımız Mescidi
Aksa'ya götüren Allah noksan sıfatlardan münezzehtir; O, gerçekten işitendir, görendir.” 4
Muhterem Müminler!
Peygamber Efendimizin hayatında önemli bir anlamı olan miraç, Yüce Allah'ın kulu ve Peygamberi Hz.
Muhammed'e (s.a.v) lütfettiği büyük bir ihsandır. Tebliğ ve irşadın en zor dönemlerini yaşayan Efendimizin
manevi olarak desteklenmesi, moral ve motivasyonunun yükseltilmesi anlamlarına gelmektedir. Bir yandan varlık
âleminin ve metafizik alanın Efendimizin müşahedesine açılması, diğer yandan da zorluk döneminde Allah'ın
yardım ve desteğinin kullarının yanında yer aldığı gerçeği vuku bulmuştur.
1 Acluni, Keşfu’l-Hafa, 1;423.
2 Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1;259.
3 Mü’min, 40;60.
4 İsra, 17;1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 72

Kıymetli İnananlar!
Miraç, Allah ile kulun arasındaki perdenin kalkması demektir. Kulun direk olarak halini Allah'a arz etmesi
demektir. Bu vesileyle, Peygamberimizin ulaştığı miraç mertebesine biz müminleri ulaştıracak bir hediye ile
Rabbinin yanından dönmesi bizim için ayrı bir sevinç kaynağıdır. Bu hediyenin adi hiç kuskusuz Namaz'dır.
Kulun Rabbine en yakin olduğu halin secde hali olduğunu Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadisi şeriflerinde
mealen bizlere haber veriyor: “Kulun Rabbine en yakin olduğu yer secde halidir.” 1
Namaz ile birlikte Mü’minlere hediye olarak şirk günahının dışındaki tüm günahların bağışlanabileceği ve Bakara
Suresinin son ayetleri (Amene’r-Rasulu) de verilmiştir.
Değerli Müslümanlar!
Her insan kendi miracını yaşayabilir. Bunun için öncelikli olarak ibadetlerinin ısrarla devam ettirilmesi ve manevi
bir arınmadan geçmek gerekmektedir. Önümüzdeki hafta Salı gecesi idrak edeceğimiz Miraç kandili bizim için
iyi bir fırsat niteliğindedir. Samimi ve içten bir pişmanlık ve ardından da semaya açılan ellerimizle birlikte
gözlerimizden dökülecek birkaç damla gözyaşı kendi iç miracımızı yaşamaya kavuşturabilecektir. Bu vesileyle
Miraç kandilinizi kutlar ve İslam Âlemine hayırlara vesile olmasını Yüce Allah’tan diliyorum.
LAILATUL-UL-MIRAJ (DE NACHT VAN DE HEMELVAART)
Geachte Moslims!
Miraj betekent in het woordenboek, opstijgen, verrijzen naar de verhevene. De definitie van de term is ook de
benaming voor het laten opstijgen van onze geachte Profeet (v.z.m.h.) op een nacht van de Masdjid al-Harâm
naar de Masdjid al-Aqshâ en van daaruit naar de Aanwezigheid van Allah (c.c.). In een vertaling in de Koran el-
Keriem vermeld Allah (c.c.) de Verhevene het volgende: "Heilig is Degene Die ‘s nachts Zijn dienaar
(Moehammad) van de Masdjid al Harâm (de Gewijde Moskee te Mekkah) naar de Masdjid al Aqshâ heeft
gebracht, waarvan Wij de omgeving hebben gezegend, opdat Wij hem van Onze Tekenen lieten zien.
Voorwaar, Hij is de Alhorende, de Alziende.” 2
Geachte Moslims!
Miraj die een belangrijke plaats inneemt in het leven van onze geachte Profeet (v.z.m.h.), is een grote
goedgunstigheid die Allah de Verhevene Zijn dienaar en Profeet Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) heeft
geschonken. Het heeft de betekenissen van: het mentaal ondersteunen en het opvijzelen van het moreel en de
motivatie van onze geachte Profeet (v.z.m.h.) tijdens de moeilijkste perioden van zijn verkondiging en
uitnodiging tot de Islam. Het feit, dat aan de ene kant het ter observatie openen van de wereldse existentie en de
metafysische ruimte ten behoeve van onze geachte Profeet (v.z.m.h.), en aan de andere kant dat de hulp en steun
van Allah (c.c.) in moeilijke perioden voor Zijn dienaren is, heeft zich voltrokken.
Beste Gelovigen!
1 Müslim, Salat, 215.
2 İsra, 17;1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 73

Miraj betekent het verdwijnen van het gordijn tussen Allah (c.c.) en Zijn dienaar. Het betekent dat de dienaar zijn
toestand rechtstreeks voorlegt aan Allah (c.c.). Met deze gelegenheid is het bereiken van de miraj rang door onze
Profeet (v.z.m.h.) en zijn terugkeer van zijn Heer met een geschenk voor ons, om ons te verheffen, een andere
bron van vreugde. De naam van dit geschenk is ongetwijfeld het gebed. In een vertaling van een hadieth sharief
laat onze geachte Profeet (v.z.m.h.) weten dat de meest nabije toestand van een dienaar tot zijn Heer de toestand
van de sajda is (eerbiedige neerbuiging met het voorhoofd op de aarde): “Het moment waarop een dienaar het
dichtste bij zijn Heer is, is in de houding van sajda.” 1
Samen met het gebed is aan de gelovigen, met uitzondering van shirk (het toekennen van deelgenoten aan Allah),
als geschenk, dat alle zonden vergeven kunnen worden en ook de laatste ayaah’s van soera Al-Baqaraa gegeven.
Beste Moslims!
Elk mens kan zijn eigen miraj beleven. Om dit te realiseren is het ten eerste nodig om de aanbiddingen met
volharding voort te zetten en door een geestelijke zuivering te ondergaan. Aanstaande dinsdag nacht is een
geschikte mogelijkheid voor ons, waarbij wij gewaar zullen worden van lailatul-ul-miraj. Een oprecht en innig
berouw en vervolgens het richten van onze handen tot de hemel samen met het laten van een paar tranen zal ons
doen bereiken tot onze innerlijke miraj. Met deze aangelegenheid wil ik jullie miraj feliciteren en wens tot Allah
de Verhevene dat het een aanleiding zal zijn voor weldaden in de Islamitische wereld.
SILAİ RAHİM (AKRABA ZİYARETİ)
Muhterem Müslümanlar!
Sosyal hayatın bir gereği olarak, insanlar birbirlerine ihtiyaç hissetmektedirler. Bu ihtiyaç duruma göre
değişkenlik arz edebilir. Fiziki bir yardıma ihtiyaç duyabildiğimiz gibi, soyut bir konuşma bile bazen bizim için
bir ihtiyaç olabilmektedir. Kuranı Kerim, bütün müminlerin kardeş olduğunu ifade etmektedir. 2 Bu kardeşlik
ilişkisi içerisinde birbirimiz üzerinde haklarımız olduğu gerçeği de ortaya çıkmaktadır. Bunlardan öncelikli olan
akraba ilişkileridir. Nisa suresinde Allah (c.c.) mealen şöyle buyurmaktadır; “Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten
yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden birçok erkekler ve kadınlar üretip yaratan Rabbinizden
sakının. Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık haklarına
riayetsizlikten de sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir.” 3
1 Müslim, Salat, 215.
2 Hucurat, 49;10.
3 Nisa, 4;1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 74

Değerli Müminler!
Sılai Rahim, akrabaların halini hatırını sorma, onlarla ilişkilerini devam ettirme ve onlara karşı sorumluluklarının
bilincinde olma anlamındadır. Ayet ve hadislerde Sılai Rahim genellikle, namaz ve zekat gibi farz ibadetlerin
arkasından zikredilmektedir. Bu da dinimizin akraba ilişkilerine verdiği önemi gözler önüne sermektedir; Ebu
Eyyub el-Ensari hazretlerinden rivayet edildiğine göre bir adam Hz. Peygambere gelerek: "Ya Rasulallah; beni
cennete sokacak bir ibadet söyler misiniz?" dedi... Rasulullah şu cevabı verdi: “Allah'a ibadet eder ve O'na hiç
bir şeyi ortak koşmazsın, namaz kılar, zekât verir ve sıla-i rahim edersin." 1
Kıymetli İnananlar!
Yapacağımız ziyaretler, aramızdaki sevgiyi perçinler. Dargınlık ve kırgınlıklarımız da bu vesileyle ortadan kalkar.
İhtiyaç sahiplerinin ihtiyaçları böylelikle giderilir. Özellikle ailenin yaşlıları yalnız olmadıklarını anlayacak ve
akraba ziyaretleri sayesinde ömürlerinin son zamanlarını huzur içerisinde yaşayacaklardır. Bu ziyaretlerin
hiçbirisi bir karşılık beklenilerek yapılmamalıdır. Tek arzumuz, Allah’ın rızası olmalıdır. Bir hadisi şerifte
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır; “İyiliğe benzeri ile karşılık veren kişi, tam anlamıyla
akrabasını görüp gözetmiş olmaz. Hakiki sıla, kişinin kendisi ile ilgiyi kesenleri görüp gözetmesidir" 2
Aziz Dostlar!
Malumunuz, okulların tatil olmasıyla birlikte birçoğumuzda tatil heyecanı başlamış durumda. Memleketlerinize
gidip, ailelerinizle hasret gidereceksiniz. Sılai Rahim yapacaksınız. Gidiş yolunda lütfen hepimiz sakin ve dikkatli
gidelim ki herhangi bir kazaya sebebiyet vermeyelim. Şimdiden yolunuz açık olsun, selametle gidip dönün
inşallah…
Hutbeme bir ayet mealiyle son veriyorum; “Onlar ki Allah'ın gözetilmesini emrettiği hakları gözetirler
(akrabalık bağlarını devam ettirirler ve iyilikte bulunurlar); Rablerine saygı beslerler ve kötü hesaptan
korkarlar...” 3
SILAHI RAHEEM (BEZOEKEN VAN FAMILIELEDEN)
Geachte Moslims!
Als een noodzaak van het sociale leven hebben mensen behoefte aan elkaar. Deze behoefte kan naargelang de
omstandigheid aan verandering onderhevig zijn. Zoals wij behoefte kunnen vertonen voor een fysieke steun, kan
soms, zelfs een abstract gesprek voor ons een behoefte worden. De Koran el-Keriem laat ons weten dat alle
gelovigen broeders zijn. 4 Binnen deze relatie van broederschap komt ook het feit naar voren dat wij rechten voor
elkaar hebben. Van deze zijn primair, de relaties tussen familieleden. In een vertaling van soerah An-Nisa beveelt
Allah (c.c.) het volgende: “O mens, vreest jullie Heer Die jullie schiep uit één enkele ziel (en die) daaruit zijn
echtgenote schiep en uit hen beiden vele mannen en vrouwen deed voortkomen. En vreest Allah in wiens
Naam jullie elkaar (om hulp) vragen en (onderhoudt) de familiebanden. Voorwaar, Allah is de Waker over
jullie.” 5
Beste Gelovigen!
Silahi Raheem betekent, het vragen naar de gemoedstoestand van familieleden, het onderhouden van relaties met
hen en het bewust zijn van de verantwoordelijkheden jegens hen. In de ayah en de hadieth wordt Silahi Raheem
over het algemeen direct genoemd na fard (verplichte) aanbiddingen zoals de shalaat (het gebed) en zakaat
1 Buhari, Zekat, 1.
2 Buhari, Edep, 15.
3 Rad, 13;21.
4 Hucurat, 49;10.
5 Nisa, 4;1.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 75

(verplichte aalmoes voor de armen). En dit illustreert het belang dat onze religie schenkt aan familiebanden.
Volgens een overlevering van Hazrat Eboe Eyyoeb el-Ensaari bezoekt een man Hazrat Moehammed (v.z.m.h.) en
vraagt: “Oh Boodschapper van Allah, wilt u mij een aanbidding vertellen die mij toe zal laten treden in het
Paradijs? De Boodschapper van Allah gaf het volgende antwoord: “Als je Allah aanbidt en Hem helemaal geen
deelgenoten toekent, als je de shalaat verricht, de zakaat geeft en Silahi Raheem onderhoudt.” 1
Beste Gelovigen!
Het bezoek dat wij zullen brengen aan familie zal de liefde tussen ons versterken. Onze ergernis en
geprikkeldheid tegen over elkaar zal hierdoor ook tot een einde komen. De behoeften van degenen die het nodig
hebben zullen hiermee worden vervuld. Met name de ouderen in de familie zullen inzien dat zij er niet alleen voor
staan en dankzij de familie bezoekjes zullen zij de laatste perioden van hun leven in vrede doorbrengen. Deze
bezoekjes dienen verricht te worden zonder er maar iets voor terug te verwachten. Ons enige verlangen dient
omwille het welbehagen van Allah te zijn. In een hadieth sharief vermeld onze geachte Profeet (v.z.m.h.) het
volgende:”Degene die het goede beantwoordt met het vergelijkbare heeft in de ware betekenis zijn familie
niet bezocht en onderhouden. De ware sila van een persoon is het bezoeken en het onderhouden van
degenen die met hem de banden hebben verbroken.” 2
Beste Vrienden!
Zoals jullie weten is bij velen van ons, in veband met de schoolvakanties, de vakantie opwinding begonnen. Door
naar jullie eigen land te gaan zal een einde komen aan de heimwee met jullie familie. Jullie zullen Silahi Raheem
onderhouden. Laten wij alstublieft bij de heenreis allen rustig en voorzichtig rijden zodat wij geen aanleiding
geven tot welke ongeluk dan ook. Ik wens jullie alvast een goede reis. Ga gezond heen en terug insaAllah…
Ik beëindig mijn preek met een vertaling van een ayah: “En degenen die onderhouden wat Allah heeft bevolen
te onderhouden. En zij vrezen hun Heer en zij zijn bang voor de slechte afrekening.” 3
1 Buhari, Zekat, 1.
2 Buhari, Edep, 15.
3 Rad, 13;21.
Cuma Hutbeleri/Vrijdagspreken Sayfa/Pagina 76