Wasbeer - WBE Land van Asse

DonderdogS moort 2009, de Stondaord onlinlilSl!\?Vosbeer
goed thuis m ooze bossen."
We wisten'JJ het moest ervan komen: de Wasbeer is in
oentoch40 at deze oorspronkelijke cornivoor (vleeseter)
;Zich beette bij beetOe) aan amdere voedselbronnen
verzadigde, evolueerde hij naar de status van omnivoor
(olleseter met 40 tanden). Ofschoon hij in Art 3 van het
Jachtdecreet niet als wildsoort ingeschreven stoat, is dpt
voor hem g~n'tJeletsel om her en der Injochtr deren-eFl
tuinen ronc!1f;estruinen. D s is het nutliig orTrtJdig wClt
kennis omtrent d:eWasbeer en zijn leefpatroonte-vergar~n.
tTekst & iIIustraties: af Van Cauwen~er.ghe
Historiek
De Wasbeer (raccoon in het Engels) is een inheemse soort
van Noord-Amerika, als gevolg van ontsnappingen en opzettelijke
introducties is hij nu ook aanwezig in de Kaukasus en
Japan. 12 april 1934 werden twee koppels Wasberen uitgezet
in de buurt van de Edersee, in het noorden van Hessen om de
'fauna te verrijken' zoals de officiele vergunning toen vermeldde.
In de jaren 1920-1930 werden verschillende bontfarms her
en der in Europa opgestart. De Davy Crockett films in 1954
leidden tot een grote vraag naarWasberen bont.Terloops: de
Amerikanen schijnen Wasberen ook graag te eten, er bestaan
zelfs recepten voor in kookboeken. Lijkt ons toch niet zo'n
goed idee want als mogelijke dragers van allerlei ziektes moet
je alle voorzorgen nemen bij het hanteren van Wasberen.
InWoIfshagen, ten oosten van Berlijn,ontsnapten 25 wasberen
na een luchtbombardement in 1945. De geschatte Duitse populatie
in 2008 bedroeg altussen de 200.000 en 400.000 exernplarenl
In Hessen wordt op vandaag nog altijd 40 % van het to-
tale Duitse afschot gerealiseerd, maar zijn verspreiding naar het
8 De Vlaamse Jager • [uni 2009
oosten en westen van Duitsland is nu heel sterk. In Nordrhein-
Westfalen - de grens met Belgie- wordt nu al 15 % van het to-
tale afschot gerealiseerd. Noord en Zuid-Duitsland zijn volledig
gekoloniseerd maar het afschot bedraagt er nog maar enkele
procenten. Natuurbeschermers en jagers in Duitsland stellen
vast dat de Wasbeer oncontroleerbaar uitbreidt ten nadele van
beschermde vogelsoorten en andere fauna. Kasselwas de eerste
Duitse stad waar een stadspopulatie zich vestigde, intussen
zijn er talloze steden meer het slachtoffer:Men hield bij het uit-
zetten geen of onvoldoende rekening met op termijn een rnogelijke
populatie explosie Men dacht niet verder in functie van:
a. de voortplantingscyclus, d.wz. de ranstijd (midden januari
tot begin maart), werptijd (midden maart tot einde mei),
de tweede ranstijd of nabronst (begin mei tot einde juli),
de latere werptijd (begin juli tot begin september), de
zoogtijd (juli-augustus-begin september), de zelfstandigheid
van de jongen (begin oktobertot midden januari) en
de winterrust die geen feitelijke winterslaap is (decem-
ber-januari tot begin februari)

Reportage
b. de jaarlijkse aangroei, d.w.z. de geslachtsrijpheid (0' 12
cl 15 maanden,9 op 10 maanden), de dracht (60 cl 65
dagen), het aantal jongen (2 tot 8 maar meestal 4), de
kweek en verzorging van de jongen uitsluitend door de
berin (ongeveer 9 weken), en de zelfstandigheid van de
jongen (overschakeling naar vast voedsel na ong. 6 weken
en verlaten van de berin vanaf de late herfst, ten laatste
bij de eerstvolgende ranstijd).
Hoe herkennen?
In grootte ongeveer als een Vos (zonder staart van 41 tot 72
cm). Gewoonlijk 25 cm lang, kan de staart varieren van 18
tot 40 cm. De beer is grater en zwaarder dan de berin, hun
lichaamsgewicht is sterk afhankelijkvan het habitat en verschillen
werden gemeten van 1.8 tot 13.6 kg (de zwaarst gekende
wilde wasbeer 28.4 kg!):
0' gemiddeld van min 3.420 gram tot max 8.000 cl
9.000 gram
9 gemiddeld van min 3.050 gram tot max 7.000 cl
8.000 gram
De Wasbeer heeft 2 onderscheidende kenmerken: zijn opvallend
gezichtsmasker en uiterst gevoelige voorpoten. Zijn tastzin
is enorm ontwikkeld, de lange tenen van de voorpoten zijn
uiterst gevoelig en hebben tastharen boven de lange nagels

oodbruine of zwarte Wasberen zijn geen uitzondering. In
elke mogelijke vergelijking met de Wasbeerhond (een an-
dere benaming is de marterhond), brengen de staart (geen
ringen bij de Wasbeerhond) en het totaal andere oogmas-
ker uitsluitsel. Net zoals echte beren hebben wasberen een
penisbeen, hier ongeveer 10 cm lang en sterk gebogen aan
het vooreinde. Moeder en jongen onderhouden een sterke
vocale communicatie.
Gedrag
Wasberen worden in gevangenschap wel 20 of meer jaren
oud, in de vrije wildbaan echter meestal maar 2 it 4 jaar.
Verkeer en jacht zijn de belangrijkste doodsoorzaken in de
meeste streken. De benaming 'Raccoon' komt van Indiaanse
stammen in Amerika die hiermee aanduidden: "het dier dat
zich wrijft, schuurt en krabt met zijn handen en die alles
in zijn handen neernt". Verder is de Wasbeer gekend voor
het typische 'dompelen' of wassen van zijn voedsel, vandaar
'wasbeer'. Dit doen ze omdat hun tastzin onder water nog
beter werkt (water verzacht de hoornachtige laag over hun
tenen en kussentjes) en ze zo hun voedsel dus beter kun-
nen onderzoeken. Procyon in zijn Latijnse benaming is de
naam van een ster, wat misschien duidt op zijn nachtleven.

Reportage
Hij is bij voorkeur avond- en nachtactief In de omgeving van
ruime wateroppervlakken, rivieren en sloten. De Wasbeer ziet
kortbij goed maar heeft een zwak vertezicht, hoort zeer goed
(hoort zelfs de bewegingen van aardwormen) en gebruikt
zijn sterk ontwikkelde tastzin wanneer hij zich in het water of
over de bodem voortbeweegt. Hij schuift in een kenmerkende
sluipbeweging snuffelend over de bodem: zijn kop hangt, de
rug is gebogen en de staart sleept. Bij gevaar drukt hij zich
plat tegen de grond, hij is een uitstekende klimmer en een
zeer goede zwemmer. Bij het zoeken naar voedsel (schelp en
schaaldieren onder stenen b.v.) gebruikt hij zijn duim (zie teke-
ning) als grijpwapen.
Als zogenaamde 'cultuurvolger' zoekt hij zijn kostje ook in
stadsparken, industriegebieden, tuinen, kampeerterreinen, con-
tainerparken, stortplaatsen e.a..Zijn mobiliteit is zeer afhanke-
lijk van het voedselaanbod dat waar dan ook voor 't grijpen
ligt, staat of zit Oat is ook de reden waarom de Wasbeer zich
zo snel aan elk leefmilieu aanpast. Toch gaat zijn voorkeur uit
naar ruime gemengde- en loofwouden, grote open ruimten
met akkerbouw, grasland en wateroppervlakken (ook kustzo-
nes).ln bergachtige revieren blijft hij beneden de 900 m grens.
naaldwouden, droge- en waterarme gebieden mijdt hij als de
pest. Wandelen doet hij niet graag, springen zoveel het maar
kan.Wasberen kunnen zo goed ktimmen omdat ze hun achter-
poten kunnen roteren zodat ze meer grip hebben bij het met
hun hoofd naar beneden afdalen. De vrouwtjes leven meestal
solitair of met enkele aanverwante vrouwtjes in hetzelfde ge-
bied, mannetjes in gebieden met lage densiteit ook.
Als 'niche' verkiest hij boomholten (te herkennen aan hun glad
gewreven glanzende rand), holen in de bodem (verlaten en
zelfs bewoonde burchten van Vos en Das), rotsspleten, verla-
ten houtopslag, bouwvallen en verlaten schuren.
12 De Vlaamse lager • juni 2009
Voedsel
Het dieet van Wasberen is samengesteld uit 40 % inverte-
braten, 33 % plantaardig en 27 % vertebraten. Zijn dage-
lijkse voeding bestaat uit een veelheid en verscheidenheid
aan: insecten, regenwormen, grassen, mars, fruit, bessen, eikels
en noten, alle mogelijke voedselafval (sluikstortingen), vissen,
arnfibieen, schelp- en schaaldieren, muizen, vogeltjes en hun
jongen, kortom alles wat goed en lekker in de neus zit en
eetbaar is.
Ziekfes
Moet het ons dan verwonderen dat de Wasbeer drager kan
zijn van ziekten als hondsdolheid, tularemie, wormziekten
(rondwormen), tetanus, leptospirose, schurft, e.d.m. die als
zoonosen op de mens kunnen overgaan. In 2007 werden
bij in Duitsland onderzochte wasberen de eerste 8 posi-
tieve gevallen van hondenziekte vastgesteld. Het is bekend
van Wasberen dat ze kippenhokken binnendringen of an-
der pluimvee aanvallen. Let ook zeer goed op wanneer uw
jachthond een Wasbeerspoor in de windvang krijgt. Wasbe-
ren kunnen bliksemsnel met een krachtige sprong aanval-
len, gevaarlijk bijten en met hun klauwen diepe wonden
veroorzaken die meestal zwaar besmet zijn, Net als bij zo-
veel andere nachtactieve zoogdieren eist het verkeer ook
hier zijn valwildslachtoffers. Oat valwild allerhande is op zich
dan weer een genietbare voedselbron voor de Wasbeer, de
cirkel is dan rond. Daarbuiten zijn de natuurlijke vijanden
van de Wasbeer: Puma, Lynx, Wolf. Veelvraat, Arend .. , en
bij ons Oehoe en Vos.
Als je dat allemaal goed beseft, dan kan het niet meer ver-
bazen dat de Wasbeer jaar na jaar opschuift en aangroeit.

Afschotgegevens Duitsland (bran Dr. Rolf Roosen.)dger)
Jachtseizoen Wasbeer Marterhond
2003/2004 21.149 18.634
2004/2005 23.687 20.278
2005/2006 30.233 30.016
2006/2007 24.800 27.512
2007/2008 24.899 26.677