Het Leven in Schoonhoven' Klik hier

Sport
Sport
Chris Hartman en Gerrit Hoogendoorn
bij het Comomeer.
De eerste wedstrijd van Avantri
`de ronde van Schoonhoven’ 1964.
U i t g e v e r i j Q u a d r a a t
M A G A Z I N E
H E T L E V E N
I N S C H O O N H O V E N
N U M M E R 7
A U G U S T U S 2 0 1 1
€ 4 , 9 5

COLOFON
Het leven in Schoonhoven
Nr. 7 Sport
REDACTIE
Madelon Dijkstra, Hans Fokker, Piet Niestadt,
Ad de Vaal en Marliese van der Wal.
EINDREDACTIE
Madelon Dijkstra
VORMGEVING
José van Hattem, Carola Vermeer,
Fecit Vormgevers, Vianen
DRUKWERK
Drukkerij De Groot, Goudriaan
MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER
Robert van der Hek, Adry Hol, Cock van Holten,
Gerrit de Jong, René Kappers, Hans Korevaar, Janny
Littooy, Henny Looren de Jong, An Nagtegaal,
Teus Verhoef, Ad Verhoeff, Riet Verschoor-de
Zeeuw, Jaap Visser, Klaas de Wit, Bep van Wijk.
FOTOGRAFIE
De in dit magazine opgenomen foto’s (tenzij
anders aangegeven) zijn uit de ‘Collectie Cock van
Holten’ en eigendom van de Stichting Behoud
Cultureel Erfgoed Schoonhoven.
ISBN 978 90 76940 85 4 NUR 693
REDACTIE-ADRES
Niestadt, Lopikerstraat 34,
2871 BX Schoonhoven
leveninschoonhoven@live.nl
UITGEVER
Uitgeverij Quadraat, Bakkerstraat 6,
4132 VC Vianen
AFBEELDING OMSLAG VOORZIJDE
Collage Elfstedentochten van Ad Verhoeff
AFBEELDING OMSLAG ACHTERZIJDE
Een aantal logo’s van nu nog bestaande Schoonhovense
sportverenigingen
COPYRIGHT
Het auteursrecht van de in deze uitgave opgenomen artikelen
berust - tenzij anders geregeld - bij de uitgever. Het
auteursrecht op de in deze uitgave opgenomen afbeeldingen
berust bij de rechthebbenden, zoals beschreven in de
fotobijschriften.
De uitgever heeft van alle hem bekende rechthebbenden
op de in deze publicatie opgenomen teksten en afbeeldingen
toestemming verkregen om deze af te drukken.
Indien anderen menen zekere rechten te kunnen doen
gelden, wordt hen verzocht zich in verbinding te stellen
met de uitgever: p/a Uitgeverij Quadraat, Postbus 33,
4130 EA Vianen.
© Idee, concept en vormgeving, Uitgeverij Quadraat,
Vianen.
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/
of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of
op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
www.hetleveninschoonhoven.nl
Website met aanvullende informatie over het
magazine. Elke maand nieuw beeldmateriaal!
174
Burgemeester Wassenberg spuit de boot van
oud-burgemeester Schouwenaar schoon.
Collectie Jaap Visser.
Op 17 september 1945 zag watersportvereniging “De Zilvervloot” het levenslicht,
dankzij het initiatief van de heer J. Oskam. De nieuwe vereniging
onder voorzitter G. van Asperen begon met 35 leden, met een botenbezit
bestaande uit kano’s en kleinere zeilboten.
Na een jaar hadden zich al 83 leden
aangemeld bij de nieuwe vereniging.
Grote zorg van het bestuur was (en
dat zou nog zeer lang zo blijven) een
‘jachthaven’. In de notulen van de
jaarvergadering 1947 is te lezen: “Om
een ligplaats te verkrijgen is de medewerking
nodig van de ‘vroede vaderen’
en deze blijken de noodzaak daarvan
niet in te zien. Zij erkennen nog niet
de levensvatbaarheid van onze uit circa
80 leden bestaande vereniging”.
Ligplaats
De weinig boten hadden destijds veelal
een ligplaats in de Scheepmakershaven
(waarvoor havengeld werd betaald aan
de gemeente) en in de Kil.
Op een stuk weiland, dat aan deze Kil
grensde en eigendom was van de heer
Bons, werden aanvankelijk de boten
Winterberging op de Waard.
Collectie Piet Koudstaal.
geborgen. Later werd het terrein door
de watersportvereniging gehuurd en
werd een eenvoudige helling aan de
Kilzijde gemaakt. In 1962, toen de
rondweg werd aangelegd, ging het
terrein over naar de gemeente. Nu kon
de watersportvereniging een groter stuk
huren voor dezelfde prijs. In de loop
van de jaren is er veel aan dit terrein
“De Waard” verbeterd en kreeg het
terrein ook een professionelere aanblik
en zelfs een eigen kantine, “Het
Praathuis”.
In 1993 werd een geheel in eigen
beheer gemaakte afspuitplaats voor
boten door burgemeester mevrouw
D.W. Wassenberg officieel in gebruik
genomen door de boot van oud-burgemeester
A. Schouwenaar onder hoge
druk schoon te spuiten.

Jachthaven
In 1962 werd aangekondigd dat er
een particuliere jachthaven zou komen.
Terwijl de ontwikkelingen voor
deze nieuwe jachthaven in volle gang
waren, adviseerde de gemeente “De
Zilvervloot” de prijzen van contributie,
stalling en liggeld drastisch te verhogen
vanwege een eventuele verhuizing naar
die nieuwe haven. Zover is het echter
niet gekomen. De grootte van het
project en de grootte van de pachtsom
hielden dit tegen. Het bestuur verzocht
B&W om de oude havenbekkens (de
Noodhaven, Scheepmakershaven en de
Voorhaven) te pachten. 23 jaar na de
oprichting is de watersportvereniging
huurder van alle oude havenbekkens.
Geen wedstrijden
In de jaren zestig was de club wat kleinschaliger.
Het aantal leden was ongeveer
60. Men trok veel met elkaar op. Zo
was “De Bol” een favoriete plek om
naar toe te gaan of met z’n allen een
clubtocht naar Culemborg. In die tijd
waren de middelen ook wat beperkter.
Momenteel telt de club 150 leden
en is “De Zilvervloot” nog steeds een
vereniging die bestaat uit gewone leden
die veel moeite moeten doen om de
boot varende te houden. Het beeld van
“De Zilvervloot” is voor een buitenstaande
niet altijd duidelijk herkenbaar,
omdat de vereniging geen wedstrijden
organiseert en niet actief leden werft
vanwege het beperkte aantal ligplaatsen.
Kenmerkend voor “De Zilvervloot” is
door zelfwerkzaamheid een bijdrage te
leveren aan grote en kleine klussen zoals
bijvoorbeeld het maken van steigers
voor de havens.
Een echte Zilvervloter kent zijn boot
door en door en heeft meestal zelf
iets aan zijn boot verbouwd zoals een
nieuw keukentje, een boegschroefje, of
een andere opbouw. Kortom iemand
die niet alleen kan varen maar ook onderhoud
en verbouwingen verricht.
Benoemingen
Tijdens de viering van het 50-jarig
bestaan werd een aantal leden voor hun
verdiensten tot erelid benoemd: Koos
Verlaan (jarenlang bestuursfunctie),
Karel Stetter (diverse bestuursfuncties),
Gerard Scheer (vele jaren havenmees-
↖ Steigers maken voor de havens; vlnr: Gert
van de Bunt, Piet Huiskes, Jaap Gelderblom,
Piet Koudstaal, Teunis Boonstoppel en Henk
Suur. Collectie Piet Koudstaal.
↑ Tijdens het 50-jarig bestaan van de vereniging
werden een aantal mensen voor hun
verdiensten voor de vereniging benoemd tot
erelid. Vlnr: Koos Verlaan, Karel Stetter, Gerard
Scheer, Piet Koudstaal, Teunis Boonstoppel,
Joost Winkelman. Collectie Jaap Visser.
ter), gestopt in 2005. Er wordt door
sommige bezoekers van de haven nog
steeds naar hem gevraagd, Piet Koudstaal
(oud waardcommissaris), Teunis
Boonstoppel (oud waardcommissaris)
en Joost Winkelman (oud waardcommissaris).
Ook in 2011 is het varen op de Lek
gelukkig nog mogelijk, echter men
moet goed weten om te gaan met de
beroepsvaart en de stroming van de
rivier. En zoals Jaap Visser, inmiddels
alweer negentien jaar voorzitter, zegt:
“De Zilvervloot hoort bij Schoonhoven
en zolang er water door de Lek
stroomt, zullen er Zilvervloters op de
rivier varen.”
Door Piet Niestadt m.m.v. Jaap Visser
175

Een ijsclub uit Schoonhoven moet
Ad Verhoeff over de beginjaren van de ijsclub en atletiek/trimvereniging
Bij twee Schoonhovense sportverenigingen
die in de jaren zestig het
licht zagen - Avantri en De Zilveren
Schaats - was Ad Verhoeff (71) van
het begin af aan betrokken.
Eind 1967 ging vanuit de gemeente
Schoonhoven een oproep uit om te
komen tot een nieuwe ijsclub. De oude
had zijn glorietijd beleefd op de grote
gracht, maar ging na de verhuizing naar
de “Brouwer-locatie” ter ziele. “De
oproep werd kracht bij gezet door de
gemeenteraadsleden Bep Veer en Bas
Molenaar”, diept Ad Verhoeff op. “Zij
organiseerden in november 1967 een
oprichtingsvergadering in de kweekschool
aan het Doelenplein, nu het
Dienstencentrum, maar er kwamen
slechts vier belangstellenden opdraven.
Niet zo gek, want diezelfde avond
moest Feyenoord een wedstrijd voor de
Europacup spelen.”
Onder de paar mensen die wel present
waren, was Ad Verhoeff. De schaatsliefhebber
was wel te porren voor een
ijsclub. “Ik ben altijd een natuurijsliefhebber
geweest. In 1963 had ik
bijvoorbeeld nog de Elfstedentocht
geschaatst. Je weet wel, die editie die
bekend staat als de meest barre ooit.
Ik hoorde bij degenen die van het
ijs werden gehaald door de politie.
Vanwege de extreme weersomstandigheden
werd het niet verantwoord
geacht door te schaatsen. Natuurlijk
heb ik toch nog geprobeerd de finish te
halen, maar de politie had niet anders
verwacht en haalde ons opnieuw van
het ijs af. In plaats van een kruisje werd
het een tocht naar het politiebureau in
Leeuwarden.” Voor de volledigheid: de
Schoonhovenaar reed in 1985, 1986 en
1997 de Elfstedentocht wel uit.
Tweede poging
Hoe dan ook, er werd op 14 december
1967 een tweede poging gewaagd een
ijsclub van de grond te tillen. Ook nu
puilde de kweekschool niet bepaald uit
zijn voegen van de belangstellenden,
176
De eerste wedstrijd van Avantri `de ronde van Schoonhoven’ 1964. Vlnr: een militair, Van
Beek, Gerrit de Jong, Teus Stuurman, Ad Verhoeff, een militair. Collectie Ad Verhoeff.
maar de basis bleek breed
genoeg. Ad Verhoeff:
“We besloten om huisaan-huis
leden te gaan
werven. Dat pakte goed
uit: 513 mensen bleken
bereid 2,50 gulden aan
contributie te betalen.”
Op 10 januari 1968 vond
de oprichtingsvergade-
→ De eerste officiële
ijsbaan van de ‘Zilveren
Schaats’. Op deze plaats
staat nu sporthal de Meent.
ring in de Nutszaal (Koestraat) plaats
en onder de 106 bezoekers was ook
burgemeester Aten. Ad Verhoeff, die
tijdens de bijeenkomst werd benoemd
tot secretaris, weet nog goed dat alle
aanwezigen het al snel eens werden
over de naam van de nieuwbakken
ijsclub. “Hoewel er ook stemmen
opgingen voor namen als Uit Nood
Ontstaan, Antarctica en Koning Winter
was iedereen het er over eens dat een
ijsclub uit Schoonhoven de naam ‘De
Zilveren Schaats moest dragen.’
Huidige plek
Het eerste ijsbaantje -op de plaats waar
nu sporthal De Meent staat- werd al
voor de oprichtingsvergadering on-
der water gezet. Het vroor dat het
kraakte en zodoende konden al snel
de schaatsen worden ondergebonden.
“Dit was een eenmalig gebeuren, want
vervolgens verhuisde de club naar de
plaats waar het nu nog gevestigd is: de
Groene Singel. Hier verrees in 1971
ook het clubgebouw.”
Ad Verhoeff weet een leuke anekdote
uit de jaren zeventig. “Dat peilen van
de dikte van het ijs een kunst is, bewees
Otto van Buren. Die beoordeelde dat
de ijsvloer sterk genoeg was voor de
veegmachine, die overigens werd bestuurd
door zijn broer Frans. Toen deze
net vond dat het ijs gevaarlijk golfde,
zakte hij met machine en al door de
ijsvloer.”

de Zilveren Schaats heten
Atletiek
Ad Verhoeff was zeven jaar secretaris
van de ijsclub, waarop hij besloot zijn
aandacht geheel te wijden aan zijn
tweede liefde: atletiek- en trimvereniging
Avantri. “Deze vereniging had in
1964 het licht gezien. Er kon daarvoor
ook wel aan atletiek gedaan worden in
Schoonhoven, zoals bij de atletiekafdeling
van gymvereniging DOS, vanaf de
jaren veertig, en vervolgens bij de atletiektak
als onderdeel van de voetbalvereniging.
Deze vereniging heette toen
Voetbal & Atletiek Vereniging Schoonhoven.
Het onderbrengen van atletiek
bij een gym- dan wel voetbalvereniging
bleek echter geen succes.”
Avantri
De oprichtingsvergadering voor een
nieuw op te richten atletiekvereniging
was op 6 januari 1964 in Tino’s restaurant
aan de Haven. De eerste voorzitter
was de onlangs overleden Cees van
den Dool. Overigens bleef de binding
met de voetbalvereniging de eerste tien
jaar bestaan; de leden konden hierdoor
gebruik maken van de voetbalvelden
en het materiaal dat was overgebleven
van de atletiekafdeling. Op Koninginnedag
1964 werd de eerste wedstrijd
gelopen: de Ronde van Schoonhoven,
die dwars door het centrum van de
Zilverstad ging. “Ik geloof dat ik derde
werd, ofzo”, aldus Ad Verhoeff, sinds
de oprichting een trouw lid. “Ik heb
bij Avantri nooit een bestuursfunctie
bekleed, maar ben tot op de dag van
vandaag naast actief sporter ook trainer
bij de vereniging. Daarnaast haalde ik
in de beginjaren de contributie op voor
de penningmeester. Geen probleem,
want ik was toch postbode en kwam in
die functie bij iedereen aan de deur.”
Tevens ontwierp Ad Verhoeff het clublogo.
“Ik zie nog voor me hoe mijn
moeder de blauwe banen en het logo
één voor één op de witte shirts naaide”.
Zelf beschikt Verhoeff over een uniek
shirt: eentje met daarop de handtekening
van Fanny Blankers-Koen, die in
1988 het startschot gaf voor de Parkloop.
Stormbaan
In 1967 huurde de
vereniging de stormbaan
aan de Nieuwe
Singel, die na het
vertrek van het garnizoen
Van Heutsz uit
Schoonhoven geen
functie meer had. Het
vormde de basis van de
huidige sintelbaan en
accommodatie met als
toepasselijke naam ‘De
Stormbaan’.
Zoals elke club in de beginperiode
was het ook voor Avantri sappelen
geblazen. “Zo konden we geen mat
betalen waarop de atleten bij het polsstokhoogspringen
konden landen. Er
werd besloten een oproep in de krant
te plaatsen om oude matrassen aan ons
te schenken. Het leverde voldoende
respons op, waardoor de polsstokhoogspringers
alsnog zacht konden landen.”
Avantri -welke naam een samentrekking
is van het Franse Avant (voorwaarts)
en “trimvereniging”- is tot op
↓ Avantri 1974
Bovenste rij vlnr: Hans Sterrenburg, Chris Buitelaar,
Ad Verhoeff, Kees v/d Heul, Teus Stigter,
Ben Gubbels, Henk de Leeuw de Bouter,
Gert Stigter, Wies Schepers, Jan Zijderlaan,
Frans v/d Ham, Rob Voorsluis.
Onderste rij vlnr: Jos Verleg, Bert v/d Dool,
Hans Boon, Henk Schep, Wim Langeland, Dik
v/d Dool, Gerrit de Jong, August Hoon, René
Scherrenberg.
Winters gezicht van de authentieke stormbaan aan de
Nieuwe Singel. Collectie Gerrit de Jong.
de dag van vandaag een gezonde club.
“Met de huidige 330 leden -op het
hoogtepunt waren dat er 440- mogen
we tevreden zijn. Alleen bij de junioren
in de leeftijd vijftien-plus zou
aanwas geen luxe zijn, maar dat geldt
voor meer sportverenigingen”, aldus de
sportieve zeventiger tot besluit.
Door Robert van der Hek
→ Avantri shirt met de
handtekening van Fanny
Blankers-Koen
177

90 jaar gymnastiek
Gymnastiekvereniging DOS werd op
20 augustus 1920 opgericht door
onder andere de legendarische heer
In ’t Veld. De vereniging heeft in al
deze jaren veel Schoonhovenaren
van klein tot groot de nodige basis
gegeven om hun lichaam en spieren
te leren gebruiken.
In ’t Veld was niet alleen betrokken bij
de oprichting van DOS maar was ook
de eerste gymnastiekleider. Ook is er
o.a. lesgegeven door de heren Tanger,
Kok, Hak en Van den Adel en mevrouw
de Lange. Gerrit Dorsman, bij
sommigen bekend als Gerrit Dosman,
heeft het langste lesgegeven bij DOS.
Locaties
Ook de locaties varieerden. Zo vonden
de eerste lessen plaats in de “Kanonnenloods”
(het huidige Bastion), vervolgens
werd het kerkje in de Oranjestraat (nu
het Klooster) een gymzaal, compleet
met kolenkachel en kokosmatten. Wat
een luxe, de eerste echte gymzaal werd
de sportzaal naast het badhuis aan de
Spoorstraat. Momenteel worden de
meeste lessen in de gymzaal aan de Pasteurweg
gegeven.
Vaandel
DOS had als enige gymnastiekvereniging
in Nederland een bijzonder vaandel,
omdat het dubbelzijdig was en met
de hand geborduurd. Dit borduurwerk
was van de hand van de echtgenote van
In ’t Veld. Omdat het vaandel na jaren
dienst in een slechte staat verkeerde, is
er een nieuw vaandel gemaakt, geborduurd
door Alies van Geelen.
Jong en oud
Eind jaren vijftig behaalde Gerrit Dorsman
zijn gymnastiekleidersdiploma en
begon op zijn achttiende met lesgeven.
Daarmee had DOS iets unieks, namelijk
de jongste leider en oudste turner van
Nederland. De inmiddels tachtigjarige
In ’t Veld hing en zwaaide namelijk nog
aan de rekstok en de brug.
178
↑ Gymnastiekvereniging DOS, 15 augustus
1942.
De vereniging groeide en bloeide met
in de jaren tachtig ruim duizend leden.
DOS nam met grote groepen jongens
en meisjes en dames en heren deel aan
Kringwedstrijden. Ook was DOS van
de partij bij grote wandelsportevenementen
zoals de Zilverstadsmars en de
Avondvierdaagse. De vele prijzen van
deze sportevenementen werden aan het
vaandel gehangen. DOS kreeg turnselectie
groepen, die op wedstrijden
mooie successen behaalden. Recentelijk
stonden zij als enige met vier meisjesploegen
in de finale van de Regionale
Turn competitie in Amsterdam. Een
prestatie van formaat.
Volleybal en jazzdans
In de zeventiger jaren ontstond vanuit
DOS-gymnastiek de nieuwe vereniging
DOS-volleybal. Een vereniging die ooit
in het hoogste segment speelde.
In dezelfde periode kwam onder leiding
van Bep van Wijk een bloeiende Jazzdans
afdeling, met zelfs optredens in het
buitenland. Eén van de hoogtepunten
van deze Jazz-afdeling was het optreden
in de paleistuin van Soestdijk tijdens het
afscheidsdefilé van Koningin Juliana op
31 mei 1980. Deze afdeling telde toen
300 dansende leden.
Kleding
De oefenstof veranderde, de leiding veranderde
en ook de gymnastiekkleding
veranderde. Waren het eerst lange broeken
voor de heren en lange rokken voor
de dames, het werden korte broeken
voor de heren en de zwarte pofbroek
↓ Afgevaardigde van de Turnkring, M. Kuijntjes
feliciteert Gerrit Dorsman met zijn 25-jarig
DOS-jubileum. Collectie Adry Hol.
Receptie 50 jarig jubileum DOS op grote boot aan
de `Kat’; vlnr: mw. Stennekes, Gerard Goemans,
Diny van der Kooij, D. Dorsman. Collectie Adry Hol.

vereniging DOS
voor de meisjes en dames met daarop
een volgens een vast patroon met de
hand gebreid truitje. Er zullen heel wat
oma’s in die tijd uit Schoonhoven en
misschien ook wel daarbuiten truitjes
hebben gebreid. Op dat truitje en het
hemd voor de jongens en heren, werd
het speciale DOS embleem genaaid of
bevestigd met vier drukknoopjes. Zo
kon het gebeuren dat je als jongen op
school zat en een hemd aanhad met vier
drukknoopjes erop. Weer later kwamen
de hoog opgesneden katoenen turnpakjes
in beeld. Een enorm verschil met de
turnpakken die op dit moment worden
gemaakt van rekbare lycra stoffen, voorzien
van glitter- en glamouraccenten.
Diversiteit
De negentigjarige vereniging is in al die
jaren altijd zeer veelzijdig geweest met
turnen, jazzdans, aerobics, acrogym,
trampoline springen en fitness groepen
voor jong en oud.
↓ Optreden Jazz-dans groep van gymvereniging
DOS tijdens een Koninginnedag; vlnr: Marijke
Oosterom, Gerard de Jong, Sjaan van Leeuwen
en Bep van Wijk. Collectie Bep van Wijk.
De familie In ’t Veld
met het DOS-vaandel,
1950
Door de opkomst van veel nieuwe
sportverenigingen en sportscholen in
Schoonhoven is het ledenaantal wel gezakt.
DOS gymnastiek bestaat nog steeds
en heeft zeker bestaansrecht, want ook
in de toekomst blijft het belangrijk de
basisvormen van bewegen zoals lopen,
springen, balanceren enzovoort te leren
op een gymvereniging zoals DOS.
Door Piet Niestadt m.m.v. Adry Hol en Bep van Wijk
↓ Dames in wandeltenue, 1952; vlnr: Ton
Suur, Riet van Veen, de heer Kroon?, Ella
Muilwijk, Lies Plantinga, L. van Lies, de heer
Kooiman?, Henk de Zeeuw, onbekend, Arie
de Lange. Collectie Janny Littooy.
Iedereen keek uit naar de jaarlijkse uitvoering
door gymnasten in het Nutsgebouw
van Jaap Voorsluis met bal na.
Meisjes demonstreerden op het
onderdeel brug en heren vertoonden
hun kunsten aan de rekstok. Wat ik me
daarvan goed herinner is dat de heer Jo
Looren de Jong tijdens zijn uitvoering
van de reuzenzwaai aan de rekstok een
enorme zwaai maakte en daarbij vast
kwam te zitten tussen de rekstok en het
plafond. Hij herstelde zich slim door een
stukje over het plafond te lopen om zijn
uitvoering verder te vervolgen.
Door Janny Littooy
179

Een vergeten voetbalclub
Kinderen spelen graag buiten
Ze doen dat op de stoep, op straat, op een speelveld, in een speeltuin of op
andere plaatsen. Tot ongeveer vijftig jaar geleden kon dit nog in Schoonhoven.
Een conservenblik was de voetbal en een hoopje jassen diende als
doelpaal. De teams werden samengesteld door eerst te ‘poten’, waarna de
teamcaptains om beurten een keuze maakte uit de potentiële deelnemers.
Wie als laatste werd gekozen wist dat hij niet tot de sterspelers hoorde,
maar was minstens zo fanatiek als de favoriet van de buurt. Het gevolg was
vaak wel een kapotte klomp of afgetrapte schoenen met kale neuzen.
Soms groeiden die onderlinge partijtjes
uit tot ware competities. In de crisistijd
van de jaren dertig was er in Schoonhoven
zo’n plaatselijke competitie.
Minstens drie jongensclubs streden met
elkaar om een taart van Bakker Bezemer.
Van één van die clubs is het kasboekje
bewaard gebleven. Ze hadden
zelfs een naam en een clubembleem.
↓ Het kasboek van DWS. De ledenlijst, de
inkomsten en de uitgaven zijn vier jaar in dit
blauwe schoolschriftje bijgehouden.
De naam was ontleend aan de Amsterdamse
eersteklasser Door Wilskracht
Sterk, kortweg DWS, die in 1934 tegen
PSV streed om het landskampioenschap.
Zover heeft het Schoonhovense
DWS het nooit geschopt.
Inkijk
Het kasboekje bestrijkt de periode
van 1933, het jaar waarin de club
180
werd opgericht, tot 1937. Het waren
voornamelijk jongens, die in of bij,
wat men toen “De Woningbouw”
noemde woonden. Dit is het gebied
rond de Olivier van Noortstraat en het
Olivier van Noortplein, de nieuwste
woonwijk van Schoonhoven. Van de
eerste leden leeft niemand meer. Het
waren jongens die net de lagere school
achter de rug hadden. Een aantal bezocht
de vakschool. We zien hen later
terug op de loonlijsten van de diverse
zilverfabrikanten. Interessanter is de
laatste ledenlijst uit 1936. Hierop staan
namen van jongens die nu nog leven.
Eén ervan is Arie de Bruin. Hij is nu
ver in de tachtig, maar als hem wordt
gevraagd naar de jongensclub DWS,
begint zijn gezicht te stralen. Met een
ondeugende blik in de ogen geeft hij
een verklaring voor het grote aantal
ballen dat in één jaar werd gekocht en
↑ Het embleem van DWS. Dit embleem uitgezaagd
in koper sierde eens de prijzenkast.
Aan het zaagwerk is duidelijk te zien dat de
maker nog maar een leerling was. De vormgeving
verraadt de stijl waarop in de jaren
dertig op de Vakschool werd gewerkt.
↓ De ledenlijst van 1936. De derde van
onder op de rechter bladzijde is Huib van
Putten. Op dezelfde bladzijde de achtste van
onder is Arie de Bruin.
vaak ook weer werd doorverkocht.
Het had alles te maken met de vrouw
die in de winkel stond. Zij bood de
jongens die een bal kwamen kopen
een diepe inkijk in haar blouse als zij
bukte om een bal te pakken. Dit was
voldoende reden voor deze blagen
om steeds weer een nieuwe bal aan te
schaffen.

Aangestampt
De contributie was niet hoog, gemiddeld
2 cent in de week. Behalve ballen
werd daarvan onder andere een ruit
betaald die sneuvelde, veergeld als er in
Nieuwpoort of Groot Ammers werd
gevoetbald, fruit en limonade na afloop
en natuurlijk ook de scheidsrechter.
Zijn vergoeding was 5 cent. De thuiswedstrijden
waren op een terrein achter
de gasfabriek, aan de Oranjesingel.
Dit was een stuk gedempte stadsgracht
waar nu huizen staan, die eind jaren
veertig zijn gebouwd. Voor er gespeeld
kon worden, werd de grond aangestampt
en een touw gespannen tussen
de bomen langs de singel, om het
publiek op een afstand te houden.
Sterspeler
Op de laatste ledenlijst uit het kasboekje
staat ook de naam voor van
Huib van Putten. Hij was toen elf jaar
en zou uitgroeien tot de sterspeler van
de voetbalclub Schoonhoven. Wat in
de jaren vijftig Abe Lenstra was voor
Heerenveen en het Nederlands elftal,
was in die tijd Huib van Putten voor
↑ Uitgaven van DWS in 1935.
Sportclub Schoonhoven. Zijn specialiteit
was het geven van messcherpe
voorzetten. Bovendien scoorde hij
vaak wel drie of vier doelpunten per
wedstrijd. Ondanks belangstelling
van clubs uit hogere afdelingen is hij
altijd zijn club Schoonhoven trouw
gebleven. Wie weet wat er met DWS
was gebeurd met Huib van Putten als
voorhoede speler, als deze jongensclub
was blijven bestaan. Misschien wel een
geduchte concurrent voor de naamgenoot
uit Amsterdam?
Op de wijs van It's a long way to Tipperary.
Schoonhovenaren dat zijn wij allen
en daarop zijn wij wat trots
Voor ons clubje het beste geven
Kloosterwal, een fijne
plek om te voetballen
“Een geliefde plek om te voetballen
was het ‘pleintje van Groeneveld’,
zoals wij het noemden.
Het lag aan de Kloosterwal, tussen
de houten boxen die Groeneveld
daar gebouwd had om te verhuren.
Zelf had hij daar een werkplaats,
waar hij van tijd tot tijd kwam. Op
een middag waren wij daar aan het
voetballen toen Groeneveld onverwacht
om de hoek kwam. Ik zag
hem als eerste en pakte de (rubberen)
bal op en rende weg. Ik vergat
echter dat ik mijn jas aan een deurknop
had gehangen. Groeneveld
pakte de jas op en nam hem later
mee naar zijn huis aan de Spoorstraat.
Hij had een gereedschapskist
onder zijn arm en daar lag mijn jas
en voor haar pal staan als een rots.
We zijn de werkers van onze kleuren
en we blijven trouw als lid.
Zo zal onze club in glorie leven
met de kleuren blauw-wit.
Bij wedstrijden van ons zaterdag 1 team
wordt het steevast enige malen vanuit
de kantine afgedraaid en door velen
luid meegezongen.
Door Ad de Vaal
op. Zijn route was door de Koestraat
en dan het Albrecht Beijlingpad.
Mijn neef Piet Korevaar en Jan van
der Vlist konden het hardst lopen
en zij ondernamen op dat pad een
run, één links en één rechts langs
Groeneveld, en gristen de jas mee.
De beste man was zó verrast, dat
hij de gereedschapskist op de grond
liet vallen. Mijn jas was gered. Later
hoorden wij dat Groeneveld aan
een van de huurders van de boxen,
groenteman Bart de Vaal, had gezegd
dat hij onze actie wel waarderen
kon.”
Door Hans Korevaar
↓ De garages aan de Kloosterwal werden in
2001 afgebroken.
181

25 jaar Schoonhovense
Hockeyclub SMHC in 2011
…mijmeren over de oprichting…
“Als je nog in Schoonhoven hockeyen wil, dan moet je nu wel wat gaan
doen”, riep ik omstreeks 1 november 1986 in de Lopikerstraat tegen Wientje
Bonga. En ik stak haar nog een hart onder de riem met de toevoeging:
“Ik bestuur wel mee, hoor.”
Bij de ontwikkeling van ‘Schoonhoven
Oost’ waren sportvelden gepland
als groene buffer tussen de beschermde
landelijk ogende Tiendweg en de nieuw
te bouwen woonwijk. Er was ook een
hockeyveld voorzien. Maar Schoonhoven
had helemaal geen hockeyclub!
Een belangrijk landelijk instituut had de
gemeente geadviseerd een hockeyveld
te plannen en dus stond dat al jaren
op de tekeningen. Toen deze plannen
definitief ‘door de Raad’ moesten, werd
duidelijk dat het veld geschrapt zou
worden als er geen club was.
De familie Bonga was in 1986 in
Schoonhoven komen wonen als jong
‘waarnemend-notaris’ echtpaar met drie
kinderen. Een echt hockey-gezin; wekelijks
ging het gezin meerdere keren
naar Gouda om de kinderen te laten
trainen en spelen. Dit leverde bij onze
vriendschappelijke borrels meermalen
de verzuchting op: ‘Waarom kan dat
nou niet gewoon hier?’
Een derde man
Tien dagen later meldde Wientje
enthousiast dat ze bij de intocht van
Sinterklaas op het Veer een man had
ontmoet die het Schoonhovense hockeyschip
wel mee wilde vlottrekken.
“Voor de kinderen, want hij speelt zelf
niet”, wist Wientje mij nog te informeren.
Nou dat trof, want ik speelde
ook niet en mij gingen onze kinderen
hierbij evenzeer ter harte. En zo zaten
Gerard Muns en ik op dinsdagavond
9 december 1986 bij Wientje thuis in
“De Beukenhof” in de Korte Weistraat
als zelfbenoemd hockeycomité te vergaderen
over de oprichting van een club.
Het bestuur was er dan nu met Gerard
als voorzitter, Wientje als technisch
commissaris en ik als secretaris. Meer
leden was het volgende punt. Gerard
en ik herinnerden ons een oproep in de
Lekstreek voor geïnteresseerden in een
hockeyclub. Na wat heen en weer bellen,
vonden we Frank Heldoorn die de
lijst nog wel had, waarop zo’n zestig belangstellenden
stonden. “Maar het was
nooit tot een club gekomen”, zei hij.
Het eerste uur
Hierna ging het hard. Frank werd
penningmeester. De eerste formele
bestuursvergadering belegden we op
Meisjes D, eerste kampioen in het bestaan van SMHC op 11 april 1990. Vlnr: staand, Ruud Jaspar
(voorzitter) Sandra Kathmann (trainster), Carolien Geerts, Kristel Blomaard, Judith van Meurs,
Sharon Douglas, Suzanne van Wijnen, Mylene Sluijs, Daphne van der Kolk, Joke Kappers (coach);
zittend, Annemarie Geerts, Karlijn Kragting, Denise Goutier, Willemijn Boetes, Iris Boesjes, Marjon
Kappers; liggend, keepster Renske van Ooijen. Vlag met logo van de Schoonhovense Mixed
Hockey Club, SMHC. De dwarsbalk symboliseert de rivier de Lek, de ‘S’ is de stad aan de rivier.
Ontwerp, Dave Schottmans, Den Haag, 1987. Foto Piet van Oostrom.
182
Het bestuur van SMHC ter gelegenheid van de
eerste ledenvergadering op 16 februari 1987
in Restaurant Belvédère. Vlnr. René Kappers
(secretaris), Frank Heldoorn (penningmeester),
Gerard Muns (voorzitter), Wientje Bonga
(technisch commissaris). Foto mevrouw
Niestadt.
dinsdag 23 december 1986 bij Gerard
aan de Van ’t Hofplaats 22. Inmiddels
had Wientjes man Folkert, als notaris
de ontwerp-statuten gemaakt en als we
wilden kon dat allemaal dit jaar nog
officieel ‘passeren’. Inmiddels hadden
we ook diverse geïnteresseerden van
de lijst van Frank benaderd. Vrijwel
iedereen was enthousiast zoals onder
andere Jan en Marlie van Moorsel,
Jan Troe, Menno en Marieke Boetes,
Marja Jansen, Marjolein van Wamelen
en Robert Spruyt. Natuurlijk werden
al onze kinderen lid, want daar ging het
tenslotte om. Waar we gingen trainen
en hoe dat dan met wedstrijden en de
competitie moest, dat zouden we nog
wel zien. Eerst de club en de leden en
dan het veld claimen.
Op woensdag 31 december 1986
passeerde de oprichtingsakte van de
Schoonhovense Mixed Hockey Club,
SMHC, voor waarnemend notaris Folkert
Bonga, ‘aan wie de comparanten
bekend waren en welke comparanten
op de volledige voorlezing van de akte
geen prijs stelden’.
Werk aan de winkel
Op 2 januari recipieerden burgemeester
Schouwenaar en de wethouders
vanwege het nieuwe jaar 1987. Het
kersverse bestuur van SMHC bood de
burgemeester tijdens die gelegenheid
een mini-hockeystick aan en meldde
trots aan B&W dat Schoonhoven sinds
drie dagen een heuse hockeyclub rijk
was en dat we het geplande veld dus

Aanbieding van de ‘Mini-stick’ van SMHC aan
burgemeester Schouwenaar op de nieuwjaarsreceptie
van de Gemeente Schoonhoven op 2
januari 1987 in de Raadszaal van het stadhuis
te Schoonhoven. Vlnr: Gerard Muns (voorzitter),
Wientje Bonga (technisch commissaris),
burgemeester Schouwenaar, René Kappers
(secretaris). Foto mevrouw.Niestadt.
heel hard nodig hadden.
De eerste ledenvergadering was op 16
februari 1987 in Belvédère. Hoe kon
het ook anders: daar was de nog armlastige
nieuwe club van harte welkom
zonder zaalhuur te betalen. Onze eerste
sponsor dus. Tot onze grote verrassing
was de opkomst uitbundig. Kennelijk
dankzij onze nieuwsbrief ‘Push’, verzorgd
door Marja Janssen. De Opkamer
van Belvédère moest ook geopend
worden om alle belangstellenden een
plaats te geven. Het leverde zo’n dikke
veertig leden op. Geen veld, geen clubhuis,
geen training; alleen een ambitieus
plan. In dat plan zouden we op heel
korte termijn starten met training voor
de jeugd om vervolgens een gooi te
doen naar deelname aan de competitie
in september. En ondertussen meedoen
aan toernooien en vriendschappelijke
wedstrijden. In onze nieuwe
outfit natuurlijk: appelgroen shirt en
donkerblauwe broek of rok. Wientjes
kleuren en Ben Sloof Sport was
onze tweede sponsor. Gerards
schoonvader, Dave Schottmans
ontwierp en tekende ons logo.
De dwarsbalk symboliseerde de
Lek; de rest van de attributen
in het ontwerp spraken voor
zich. Sloof schonk ons duizend
zelfklevende clubstickers. De
kersverse clubleden waren enthousiast
en de mouwen werden
gezamenlijk opgestroopt.
Eigen veld en thuishonk
We onderhandelden met Avantri,
Argento en de Schoonhovense voetbalclub
voor een trainingsveld en
spraken met de Goudse Mixed Hockey
Club over mogelijke wedstrijden op
hun velden. Uiteindelijk lukte het om
het ‘gravel-veld’ bij de voetbalclub te
gebruiken voor de training van jeugd.
En we mochten van voetbalvereniging
Cabauw een veld huren en aansluitend
de bar gebruiken. Ons eerste thuishonk
was geboren! Met voorzitter Vermeulen
spraken we op donderdag 12 maart
1987 af dat we voor ƒ 150 per maand
op woensdagavonden bij kunstlicht
mochten trainen van 20.30 tot 23.00 en
na afloop verder mochten oefenen aan
de bar voor de derde helft. Win-win:
want Cabauw kon hiermee de gewenste
nieuwe kleedkamers financieren.
Die eigen wekelijkse vaste plek creeerde
een sterk saamhorigheidsgevoel.
SMHC groeide voorspoedig. Op
woensdagmiddag 29 april 1987 konden
Eén van de eerste trainingen van de jongste
jeugd, op het veld van vv Cabauw, voorjaar
1987. Er is dan nog geen eigen tenue. Kerk
Cabauw op de achtergrond. Vlnr: Doeke Bonga,
onbekend, Marijn Bonga, Joost Kappers,
Jasper Muns, trainster Sandra Kathmann.
Foto Piet van Oostrom.
“De Eerste Bal” op woensdagmiddag 29 april
1987 ter gelegenheid van de eerste vriendschappelijke
jeugdwedstrijd van SMHC op een
veld van vv Schoonhoven. Vlnr. René Kappers
(achter hem deels zichtbaar Frank Heldoorn
met op zijn schouders zoon Tom), de heer
Kanters, KNHB Districtsvoorzitter, Gerard
Muns, burgemeester Schouwenaar. Uiterst
rechts, gebukt, Wientje Bonga die de jeugdige
keeper Doeke Bonga helpt met het aantrekken
van zijn ‘leggings’. Foto mevrouw Niestadt.
we burgemeester Schouwenaar dan
ook uitnodigen om ‘de eerste bal’ te
slaan gekleed in onze nieuwe clubtrui.
Onze eerste wedstrijd: er werd
door de jeugd een vriendschappelijke
wedstrijd gespeeld op het veld van de
vv Schoonhoven in aanwezigheid van
de KNHB Districtsvoorzitter de heer
Kanters. Bij hem legden we en passant
onze ‘competitiewensen’ maar vast in
de week. Naar later dat jaar bleek, niet
te vergeefs.
Veld
Eind 1987 was er veel bereikt. We
trainden de jeugd in Schoonhoven
en senioren in Cabauw. We speelden
competitie op een veld van Gouda.
We hadden een eigen toernooi georganiseerd,
een feest gegeven en een
eerste jaarvergadering gehouden. Het
clubblad Push kwam regelmatig uit en
we stonden bij het gemeentebestuur
krachtig op de kaart. Het veld
was daarmee definitief, maar
ondanks onze eind 1987 fraai
ogende ‘Kunstgrasnota’ zou
het toch een natuurgrasveld
worden. Er moest tenslotte
nog iets te wensen overblijven.
Door Rene Kappers
183

Schoonhovenaar Teus Verhoef (75) is al 64 jaar een bevlogen lid van V.V.
Schoonhoven. Als geen ander kan hij de rijke historie van de 109 jaar oude
vereniging schetsen
V.V. Schoonhoven is, op Olympia uit
Gouda na, de oudste vereniging uit
de omgeving. In 2002 vierde zij haar
100-jarig bestaan met een groot feest en
is de vereniging onderscheiden met de
Koninklijke Erepenning.
Van zwart-rood naar blauw-wit
De oprichting vindt plaats op 9 oktober
1902 door achttien jongelui, op
initiatief van luitenant J. Oostrijck van
de - in Schoonhoven gelegerde - Instructie
Compagnie. De club is dan
een onderdeel van de vereniging van
de Volksweerbaarheid die eerder in
dat jaar is opgericht. De voetbal- en
atletiekvereniging heet bij de oprichting
"Olivier van Noort", in 1905 wordt dit
al “Voorwaarts”. De tenuekleuren zijn
aanvankelijk zwart en rood, zoals in het
stadswapen van Schoonhoven, maar
na een ruzie met het gemeentebestuur
veranderen de kleuren uit protest in
blauw en wit.
Het speelveld is het exercitieterrein bij
184
het Bastion. Voetballen op het grasveld
Buiten de Veerpoort mag van de
gemeenteraad niet op zondag. Op 20
oktober 1906 wordt er feestelijk een
nieuw veld betrokken bij Both aan de
Opweg dat voor 80 gulden per jaar
wordt gehuurd. Gemeentewerken
zou er nog wel eens wat afval dumpen
waardoor het speelveld kleiner wordt;
dit lijkt een treitereitje van de wethouder.
Wanneer het veld in 1907 eens
wordt afgekeurd omdat het te drassig
is, mag er toch nog gebruik worden
gemaakt van het harde, met grind bestrooide,
exercitieterrein. In 1908 is er
een nieuw voetbalveld dat parallel loopt
met de Hemstoep en eigendom is van
de familie Versluis.
Opkomst van voetbal
In 1920 promoveert ‘Voorwaarts’ naar
de N.V.B. en met deze toetreding
verandert de naam van de club in ‘V.V.
Schoonhoven’. Vaak spreekt men echter
over de ‘Sportclub’. In deze jaren
↑ Kampioensfoto van 28 mei 1933:
Vlnr boven: Thijs Kouveld, Beugelaar, Bram
Kars, Willem van Wijk, Toon de Lange, Rinus
Hol, Piet Hogendoorn, Cor Mesker, Leen de
Lange, Piet Mesker, Arie Kapoen, Cor Krins,
Piet Stam, Janus de Lange, Adriaan Muilwijk,
Gerard van Os van den Abeelen, Toon Ponsioen,
A.J. den Haan (voorzitter). Vlnr onder:
Arie Sterrenburg, Arie Bruins, Jo Ipenburg, Lijn
van Wijk, Arie Mesker (jongen), Jan Mets, Gerrit
de Haas (jongen), Barend Neuman.
bestaat er even een rooms-katholieke
voetbalclub ‘Concordia’ die ook bij de
Hem voetbalt.
Vanaf 1934 wordt er gespeeld op het
terrein aan de Nieuwe Singel. Daar is
dan één veld – nu het derde veld – met
een eerste eigen kantine dat op een
landhuis lijkt. Verkleden moet in de
oude kegelbaan van Jonkers-Bot naast
de Stadsherberg. Via een paadje langs de
baggersloot komt men dan op het veld.
Teus Verhoef: “Eerst voetbalt men nog
op klompen. Daarna komen er heuse
voetbalschoenen met stalen neuzen
en ‘indringende’ noppen. De broeken
worden korter met de knieën bloot
en de petten gaan af. Een voetbal was
toen een ‘hoofdpijn’-bal met veters.
Naar een uitwedstrijd wordt er gelopen,

↑ Training in 1946 onder leiding van Ottevanger,
de eerste betaalde trainer van Sportclub.
Vlnr boven: Arie Versteeg, Joop Fetter, Hennie
Kromme, Huib Verkerk, Dirk Bakker, Klaas
Roest, Wim Rond, Essie Huizer, Piet Muilwijk,
Huib van Putten, Jaan Miltenburg, Arie van
Buren, Piet Boef, Leen Kapoen, Ottenvanger
(trainer). Vlnr onder: Gerrit Deerenberg, Kees
Kok, Cock van Holten, Wout Heikoop, Teus den
Ouden, Gijs de Heer.
gefietst of gebruik gemaakt van “Jan
Plezier”, het spoortje Schoonhoven-
Gouda of Rederij op de Lek.”
Van zondag naar zaterdag
Bij veel mannen en jongens is voetbal
een geliefd spel, ook bij die van
hervormde en gereformeerde huize.
Hans Korevaar herinnert zich nog het
voetballen in de Havenstraat, bij de
Kloosterwal en in de Spoorstraat maar
→ Zondagelftal 1 rond 1958.
Vlnr boven: Jan van Holten, Kees Bakker, Alex
Houtman, Dik Veer, Dolf Sibbes, Leen van Wijk,
Gerrit Endeveld, Huib van Putten, Antoon van
Dam, Frans Fransen, Hans Steeman, Wim van
den Berg, Hennie Murk, Chris Straver, Jos Faay.
Vlnr onder: Henk Brusse (verzorger), Aart van
Meteren, Jan Verhoef, Jan Nachtegaal, Lies
Ipenburg, Dirk van den Dool, mevrouw Faay–
van Straaten.
naar de vereniging gaan is er niet bij.
Ook al spelen de jeugdelftallen hun
wedstrijden op zaterdag, het is toch
een zondagsclub. Gelukkig komt er in
1958 een zaterdag afdeling bij. Leden
zijn vrij zijn om voor spelen op zaterdag
of zondag te kiezen. Van Kooten is
trainer van beide afdelingen. Het eerste
zaterdagelftal wordt ingedeeld in de
tweede klasse van de afdeling Gouda en
wordt de kampioen van de competitie
van ’58-’59. Het tweede elftal promoveert
in dat jaar van de derde naar de
tweede klasse. De competitie bestaat uit
veertien wedstrijden, meer elftallen zijn
er dan nog niet.
De volgende jaren handhaaft het eerste
157

zich in de eerste klasse en promoveert
in het succesvolle seizoen ’61-’62 zelfs
naar de KNVB. Er moet wel eerlijk
gezegd worden dat acht spelers van het
elftal eerder op zondag speelden.
De heer Faay drukt een groot stempel
op de Sportclub. Van 1944 tot 1969 is
Kampioen 64 zaterdag 1:
Vlnr boven: Wim Monna (Erelid), Bram de
Boer, Henk Rous, Jan Hegeman, Hans Korevaar,
Lies Ipenburg, Gerrit Hak, Cor van Barlingen,
Gerrit IJsselstein, Rinie van Bers, Alex Houtman,
Piet Hoogendoorn en Arends (bestuursleden).
Vlnr onder: Piet Molenaar, Daaf de
Wit, Cock van Holten, Hennie Pardoel en Hans
Verhaar.
186
hij voorzitter en bij zijn afscheid stelt hij
de J.P. Faay-beker beschikbaar. Op zaterdag
20 augustus 1977 komt Schoonhoven
1 definitief in bezit van de beker
door drie keer op rij te winnen.
Dames en pupillen
De competitie speelt zich af binnen de
Goudse Bond, dat later District West II
van de KNVB wordt. Het eerste team
speelt afwisselend in de derde en vierde
klasse. De afdeling Gouda besluit in
’71-’72 een proefcompetitie damesvoetbal
te houden met achttien elftallen.
Het blijkt heel succesvol, de dames-
↑ Kampioen ‘50/’51.
Vlnr boven: Henk de Bruin, Mauk Weber
(stropdas), Wim de Boer, Jan Hegeman, Jos
Kavelaar, Antoon van Dam (keeper), Kees Kok.
Vlnr onder: Jo Duhen, Ben Rutten, aart van
der Horst (lutje), Jan de Boer, Huib van Putten,
Peet de Graaf (grensrechter). Supporters van
links naar rechts: Barend van Zoelen, Jan de
Weger, Jan Kavelaar, Jur Stam, Chris Dickhoof,
Adriaan Kuif, Wiezer en J.P. Faay.
competitie is een feit. In 1978 komt er
ook een damesafdeling in Schoonhoven
↓ Eerste elftalspelers en bestuursleden in 1977:
Vlnr: Toon de Lange, Piet Mesker, Gerard van
Os van den Abeelen, Cor Mesker, Rinus Hol,
Barend Neuman, Jo Ipenburg.

↑ Legendarische foto:
In maart 1966 degradeerde de afdeling
zaterdagvoetbal naar de Goudse bond maar
op 27 mei 1967 werden ze weer kampioen
en promoveerde terug naar de KNVB. De
beslissende wedstrijd was op neutraal terrein
in Haastrecht tegen RVC uit Waddinxveen en
werd met 1-0 gewonnen door een doelpunt
van Hans Baardwijk in de laatste minuut van
de verlenging.
Vlnr boven: Bert Wesdorp (elftalcommissie),
J.P. Faay (voorzitter), Harrie Murk, M. van
Olderen, Hans Baardwijk, Gerrit Meyer, Jan
Smits, Kees Ipenburg, Bert van der Horst, Piet
Molenaar, Bram de Boer.
Vlnr onder: Van Kooten (trainer), André
Arends, Hans Murk, Rinus den haan, Baaike
Ooms, Jan de Jong, Cor Hak.
die vierde wordt. Een jaar later zijn er
al twee dameselftallen.
Begin jaren tachtig ontstaat de huidige
accommodatie van kantine en twaalf
kleedruimtes onder leiding van Koos
Klever, Jos Driesen en Harry Murk.
In 1983 start er voor het eerst een Fpupillen-elftal
voor jongens van zes tot
acht, een goede impuls voor de jeugdafdeling.
↓ Uitreiking van de ‘J.P. Faay-beker’ door
de heer J.P. Faay (erevoorzitter) zelf. In het
midden Cock van Holten (bestuurslid afdeling
zaterdagvoetbal) en rechts de winnaar.
Oud en nieuw
Eind vorige eeuw sponsoren veel
bedrijven de vereniging via reclameborden
of via het uitdragen van hun naam
op de kleding van de spelers.
Tijdens het eeuwfeest wordt de legendarische
Huib van Putten, nu 87 jaar,
benoemd tot speler van de eeuw. Huib
kwam maar liefst 25 jaar uit voor het
eerste zondag team, speelde vijfhonderd
wedstrijden en werd in de wijde omtrek
geroemd. Hij kwam nooit op een
straflijst te staan!
Sinds oktober 2008 is er de Business
Club V.V. Schoonhoven met zestig donateurs
en daarmee de grootste “Club”
in de Krimpenerwaard. Zij ondersteunt
de vereniging zowel financieel als
maatschappelijk en draagt bij aan een
financieel gezonde huishouding.
V.V. Schoonhoven is een nog steeds
groeiende en bloeiende vereniging met
650 leden en 45 jeugd- en seniorenteams
en onlosmakelijk verbonden met
het leven in Schoonhoven.
Door Hans Fokker, met medewerking van Teus Verhoef,
Hans Korevaar en de jubileumkranten van V.V. Schoonhoven.
187

We gaan naar Rome
‘We gaan naar Rome’, was in 1934 een
razend populair lied bij de Nederlandse
bevolking. Het Nederlands elftal zou in
Rome wel even de Wereldcup binnenhalen.
Samen met Willy Derby zongen
alle Nederlanders:
We gaan naar Rome, we gaan naar Rome
En Vente neemt zijn kanjers mee
We gaan naar Rome, we gaan naar Rome
Bep Bakhuys doelpunt daar voor twee.
En Mijnders, Wels, Van Heel en Smit,
Die roepen om de beurt: Hij zit!
Als ferme jongens, als beste jongens,
Hollands jongens van Jan de Witt.
Het vervelende is dat het Nederlands
elftal nooit in Rome is aangekomen. In
Milaan werd Oranje in de eerste ronde
al met 3-2 uitgeschakeld. De "jongens
van Jan de Witt" konden weer naar
huis. Dit overkwam ook twee jonge
mannen uit Schoonhoven.
Met de fiets
Iedereen was in de ban van het wereldkampioenschap.
Ook de werkloze
meubelmaker Gerrit Hoogendoorn, die
in het koffiehuis “Hollandia” van Chris
Hartman (nu eetcafé “De Stenenbrug”)
het idee opperde om op de fiets naar
Rome te gaan. Spontaan zei Chris
188
← Een foto van het Nederlands elftal uit 1934.
Hartman “Ik ga mee!” Geld voor de
reis was er niet, maar daar vonden ze
wat op. Ze lieten kaarten drukken met
een foto van het Nederlands elftal, die
ze voor 10 cent per stuk verkochten.
Het tweetal fietste dagelijks zo’n 130
kilometer. Vanwege sneeuw op de
St-Gothardpas moesten ze een klein
deel met de trein. Een forse aanslag op
hun beperkte budget. Twaalf dagen na
hun vertrek kwamen ze in Como aan,
waar het Nederlands elftal verbleef. Ze
werden er met open armen ontvangen.
Van een vertegenwoordiger van de
Een foto van Chris Hartman en Gerrit
Hoogendoorn met hun fietsen bij
het Comomeer.

KNVB kregen toegangsbewijzen voor
de wedstrijd Nederland-Zwitserland
in Milaan, waar ze met eigen ogen de
nederlaag aanschouwden.
Bij thuiskomst werd het duo door
een grote menigte opgewacht. Zo’n
zeventig fietsers waren hen tegemoet
gereden. Aan de kop van dit peloton
reden ze de stad binnen, waar ze met
luid gejuich werden ontvangen. In het
koffiehuis verwelkomden Burgemeester
Nieuwenhuizen het tweetal.
In het zonnetje
De twee sportvrienden kregen ook een
officieel ontvangst op het stadhuis. Muziekvereniging
T.A.V.E.N.U. haalde
ze op. Met een grote krans om hun
schouders gingen de twee op de fiets
achter de muziek aan naar het stadhuis.
Daar werden de “Ferme jongens, stoere
trappers”, zoals de burgemeester hen
noemde, door diverse sprekers in het
zonnetje gezet. In de Schoonhovense
Courant van 9 juli 1934 lezen we dat
onder de jongelui, die per fiets de reis
naar Milaan hebben gemaakt, enkele
prijzen waren verloot. De winnaar van
de hoofdprijs, een Fongers rijwiel, was
de heer C.A. Hartman uit Schoonhoven.
Op 15 juli meldt de krant dat
Chris en Gerrit waren uitgenodigd
om op de wielerbaan in Gouda een
ereronde te rijden. Die dag reden
↓ Een foto van het publiek op de Stenenbrug
met de muziekvereniging T.A.V.E.N.U.
↑ Een foto van de huldiging in het stadhuis.
beroemde Nederlandse Zesdaagserijders,
waaronder Jan Pijnenburg, een
wedstrijd. Tijdens de ereronde werden
onze Schoonhovense fietsers nog een
keer luid toegejuicht.
Door Ad de Vaal, met dank aan Cock van Holten, die met
plezier dit verhaal vertelt.
189

Sinds het ontstaan van de polders rond Schoonhoven is er ongetwijfeld door de boeren, jagers en stropers gebruik
gemaakt van een polsstok om van het ene weiland op het andere te komen. Ook in Friesland werd de polsstok
gebruikt bij het zoeken van kievitseieren, met de eerste polsstokwedstrijden in 1958. 1. Daar werden ook de eerste
wedstrijden georganiseerd en in 1958 in Winsum zelfs het Kampioenschap van Friesland.
↑ Willem Brouwer, redacteur van de Schoonhovensche
Courant heeft door middel van de
krant het polsstokverspringen in de streek op
de kaart gezet. In de beginjaren commentator
bij de wedstrijden en 1e voorzitter Polsstokbond
Holland. Collectie Klaas de Wit.
Rond 1960 vestigde Willem Brouwer
zich in Schoonhoven. Als verslaggever
van de Schoonhovensche Courant doorkruiste
hij de Krimpener-, Alblasser- en
Lopikerwaard op zoek naar nieuws.
Toen moet hij met zijn gedachte terug
gegaan zijn naar de polsstokwedstrijden
in zijn geboorteplaats Winsum. Daar
werden polsstokwedstrijden gehouden,
dat moest hier toch ook kunnen met al
die polders, al die sloten. Hij schreef een
artikel in de Schoonhovensche Courant
190
over het Friese fierljeppen en de associatie
met de Hollands sloten. De Landbouw
Jongeren Groep (L.J.G.) Gouda
en omstreken reageerde snel en besloot
op hun jaarlijkse sportdag in 1960 een
wedstrijd polsstokverspringen te organiseren.
Er werden een paar stokken
uit Friesland gehaald en op 3 september
1960 werd er voor de eerste maal
gesprongen. Teus Vlot uit Stolwijk was
zelfs naar Friesland gereisd om de kunst
af te kijken en hij was dan ook de winnaar
met een sprong van 8.65 m.
Naar Schoonhoven
Cees van Engelen, de uitbater van
cafetaria Tino en liefhebber van de
atletieksport, haalde in 1965 de polsstoksport
naar Schoonhoven. Hij organiseerde
met zijn broer Wim een wedstrijd
over de Botersloot langs de Opweg.
Zelfs burgemeester Aten en zijn dochter
kwamen kijken naar de 36 deelnemers,
waaronder de Schoonhovenaren Joop
van der Grijn, Cor Kruyf, Dick Dijkstra
en Piet Koorevaar. Ze waren niet
opgewassen tegen de sprong van de in
Schoonhoven geboren Leo de Ruiter uit
Polsbroek. Hij won met een afstand van
12.65 meter.
Vervolgwedstrijden
In 1966 volgde opnieuw een wedstrijd
over de Botersloot, waar zo’n 1.500
toeschouwers Jan Boer uit Stolwijk de
verste sprong zagen maken, slechts 3
cm verder dan de voor eigen publiek
springende Joop van der Grijn. Willem
Brouwer Jr., de zoon van de initiatiefnemer,
deed voor het eerst mee aan een
wedstrijd. In 1967 was het gras in het
weiland van de Botersloot nog niet gemaaid.
De wedstrijd kon niet doorgaan.
De heren Van Engelen waren echter niet
voor één gat te vangen en bouwden met
medewerking van de gemeente Schoonhoven
een schans aan de Mr. Kesperstraat.
Een prima locatie getuige de
13.25 m. die winnaar Wiert den Otter
uit Lexmond liet noteren. Zelfs voor zitplaatsen
was gezorgd en zo konden opnieuw
honderden toeschouwers genieten
van een steeds populairder wordende
sport. 62 deelnemers stonden er op de
deelnemerslijst van commentator Willem
Brouwer, die middels de geluidsinstallatie
van Trompetter de toeschouwers op
de hoogte hield van de prestaties van de
Schoonhovense dames Herma van der
Grijn en Nora Goemans. Bijna was deze
wedstrijd in het water gevallen. ‘s Nachts
hadden een drietal onverlaten enkele
palen van de schans doorgezaagd, maar
gelukkig werd dit bijtijds opgemerkt en
konden de timmerlieden van de Gruyter
& van Engelen de schade tijdig repareren.
Enkele dagen later werden de drie
door de politie aangehouden.
Wedstrijd aan de Mr. Kesperstraat, 1967.
Collectie Klaas de Wit.

Kegelen
Tot 1971 werden er geen wedstrijden
meer gehouden in Schoonhoven. Ondertussen
was in Vlist een club opgericht,
waar op de boerderij van Janus de
Jong drie schansen waren gebouwd en
het gehele seizoen getraind kon worden.
Op 5 juni 1971 werd er met medewerking
van Polsstokclub de Vlist opnieuw
over de Botersloot een wedstrijd gehouden.
Ondanks de grote inzet van de
broers van Engelen kwamen er maar drie
springers droog aan de overkant, door
de modderige bodem Om de tientallen
prijzen voor de springers werd in de
avonduren gekegeld in de Engel. Sprong
Gerrit van Dijk uit Lexmond naar de
eerste plaats met een sprong van 11.94
m, Henny Langerak werd winnaar van
de kegelwedstrijd.
Laatste wedstrijd
Ondanks twee nieuwe schansen in 1973,
zagen de duizend toeschouwers geen
spectaculaire sprongen. Opnieuw was de
ondiepe en baggerige bodem de oorzaak
van een matige afstand die winnaar Jaap
den Boer uit Groot-Ammers in het zand
zette. De laatste wedstrijd in Schoonhoven
was op 29 juni 1974. Het derde
lustrum van timmerbedrijf de Gruyter
& van Engelen werd gevierd met een
polsstokwedstrijd, maar alleen de junioren
kwamen in actie. Regen maakte
het onmogelijk om verder te springen
en zo viel deze wedstrijd letterlijk in
het water. Aart de With uit Benschop
was op jeugdige leeftijd al een talent,
hij sprong 14.23 m en dit is tot nu toe
dus het Schoonhovense record. In de
eerste vijftien jaren van de polsstoksport
is Schoonhoven toonaangevend geweest
te midden van de Drie Waarden. De
Schoonhovensche Courant bracht al die
tijd in de maandageditie een uitgebreid
verslag. De familie Kerremans (drukkerij
van Nooten) stelde zelfs in 1964
een Zilveren Polsstok beschikbaar voor
de winnaar van het Kampioenschap
van Zuid-Holland en Utrecht. In 1970
werd Polsstokbond Holland opgericht
en ook dat gebeurde in Restaurant Tino
in Schoonhoven. Dankzij de publiciteit
van het polsstokverspringen werd Wim
van Engelen, eigenaar van het Keukencentrum
in Schoonhoven, de eerste
shirtsponsor van Polsstokbond Holland
in 1973 en maakten de springers voor
een bedrag van ƒ 1.000 per jaar reclame
voor zijn bedrijf.
50 jaar polsstoksport
Door het artikel van Willem Brouwer
in de Schoonhovensche Courant is na
50 jaar polsstokverspringen in de streek
nog steeds populair. De eerste jaren
werden de wedstrijden georganiseerd
door de agrarische jongerengroep in
de 3 Waarden. Maar met de oprichting
van Polsstokclub de Vlist in 1966 en de
bouw van permanente schansen in Vlist
kon er gedurende het gehele zomerseizoen
getraind worden. Mede hierdoor
kwamen er ook nieuwe verenigingen bij
in bijvoorbeeld Groot-Ammers, Noordwijkerhout,
Nieuwegein en Bodegra-
ven. Helaas zijn die na verloop van tijd
weer ter ziele gegaan. Nu zijn er nog
verenigingen in Jaarsveld, Polsbroekerdam,
Linschoten en Vlist. Vanaf mei tot
september wordt competitie gesprongen
en er is jaarlijks een tweekamp tussen
Holland en Friesland en een Nederlands
Kampioenschap.
In de eerste jaren sprong men met
houten polsstokken, daarna met aluminium
en sinds 2006 worden er afstanden
van 20 meter en meer gesprongen met
carbon. Polsstokspringer aller tijden is
ongetwijfeld de sympathieke Aart de
With uit Benschop. Hij behaalde vijftig
titels. In 1996 werd hij benoemd tot
Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
In 1991 sprong hij met een aluminium
stok een Nederlands record (19.40 m.)
dat in 2006 pas werd verbeterd met een
carbonstok door de Fries Bart Helmholt
(19.48 m.). Meer informatie over
het polsstokverspringen is te vinden op
www.pbholland.com
Door Klaas de Wit
Wedstrijd aan
de Botersloot,
jaar onbekend.
Collectie Klaas de Wit.
191

13 februari 1981
Het is al ruim dertig jaar geleden,
maar Riet Verschoor herinnert zich
nog levendig hoe Schoonhoven
deelnam aan het Stedenspel van de
NCRV-televisie, op vrijdag 13 februari
1981, in het jaar dat Schoonhoven
het 700-jarig bestaan als stad vierde.
Schoonhoven moest strijden tegen
Amersfoort.
Riet Verschoor vertelt: “Op donderdag
12 februari vertrok de groep sporters
met de twee coaches Eddo Mondriaan
en Cees Hagoort per bus naar Leiden,
waar het spektakel zou plaatsvinden.
De sporters hadden wekenlang getraind
voor de voorgeschreven spelletjes.
Hans van Haselen, met wie ik het
duo denker/sporter vormde, had zich
bekwaamd in het boogschieten en zelf
had ik enkele weken dagelijks vijf kranten
gelezen om me voor te bereiden op
de actualiteitsvragen.”
Repetities
“In Leiden logeerden we in het
Holiday-Inn hotel. Repetities waren
in de Groenoordhallen. Vrijdag 13
192
februari arriveerde het denkteam onder
leiding van burgemeester Schouwenaar,
de ‘denktent’ werd ingericht en
opnieuw werden er camerarepetities
en natuurlijk de ‘generale’ repetitie
gehouden. Zelf las ik de hele dag de
nieuwste kranten en kreeg van de spanning
geen hap door mijn keel. Aan het
eind van de middag arriveerden meer
dan tien bussen met ruim 600 enthou-
↑ Het hele team voor het vertrek naar Leiden,
1981. Bovenste rij vlnr: Egbert van Veen,
Henk van Meurs, Eddo Mondriaan, Rinus van
Buren, Hans van Haselen, André Hak, Wim
Kroone, Albert Rietman, Riet Verschoor, Jaap
v.d. Vlist en Cees Hagoort.
Onderste rij vlnr: Hans Sterrenburg, Marie
Chantal Purnot, Lia de Haan, Ellen Koudstaal,
Marina van As, Thea Butter, Els Koudstaal,
Baaike Ooms. Liggend vlnr: Erik-Jan Koudstaal,
Rob Voorsluijs. Collectie Riet Verschoor
siaste supporters uit Schoonhoven. “Samen met die uit Amersfoort vulden
↓ Het riddertoernooi. Collectie Riet Verschoor.
ze de Groenoordhallen met een enorm
lawaai.”

Startschot
“Aan het begin van de live-uitzending
op de televisie werd een promotiefilmpje
over Schoonhoven vertoond met
demonstraties van een zilversmid en
een plateelschilder en het optreden van
‘Jacoba van Beieren’. Presentator Dick
Passchier gaf daarna het startschot voor
de verschillende onderdelen.
• Elk denkteam kreeg een burgemeestersvraag
en acht moeilijke vragen te
beantwoorden met telefonische hulp
van een groep deskundigen in het
eigen stadhuis en eventueel uit het hele
land. In een recordtempo werden de
juiste antwoorden door beide partijen
gevonden. Stand 10 – 10!
• In vijf behendigheidsspellen met
nogal veel water, streden de sporters
tegen elkaar.
• De ‘mannetjesputters’ moesten houten
vaten met de voeten tegen een hellingbaan
op rollen en zich voorttrekken
aan kabels boven hun hoofd. De snelste
tijd telde.
• Bij het ‘windjammeren’ moesten
emmers water gered worden die anders
weggeslagen zouden worden door de
giek van een zeilboot op rails, aangedreven
door de tegenstander.
• In het ‘riddertoernooi’ stonden spelers
tegenover elkaar op lopende banden
boven een bassin met water, gehuld in
een schuimplastic paard, met een lange
houten lans in de hand. Hoe meer
ridders er in het water belandden, hoe
mooier…
↓ De ‘denker/sporter’-teams van Amersfoort
en Schoonhoven. Collectie Riet Verschoor.
• Bij het ‘fourage-spel’ werden zo snel
mogelijk verschillende attributen in
groepsverband overgebracht.
• Tussendoor moesten de actualiteitsvragen
om beurten beantwoord
worden. Bij een misser moest de boogschutter
zo snel mogelijk acht, negen of
tien punten bij elkaar schieten, voordat
we verder mochten. Na acht vragen leverde
dat voor Amersfoort vijf punten
op en voor Schoonhoven zeven.
• Het laatste spel ‘vatdichten’ moest
de beslissing brengen. De stand was
inmiddels Amersfoort 29 en Schoonhoven
27 punten. Alles was nog mogelijk.
Uit openingen in de zijkant van een
groot vat, stroomde water. Elke ploeg
moest gedurende twee minuten met
handen, voeten, voorhoofd, tong e.d.
zoveel mogelijk gaten dichten, zodat
het meeste water bewaard bleef. Onder
oorverdovend lawaai van de supporters
verliep dit onderdeel bijzonder
spannend, maar helaas.. Schoonhoven
verloor.”
Amersfoort ging met 33 punten tegen
Schoonhoven 31 punten met de grote
beker naar huis. Het verlies werd sportief
geïncasseerd en de feestelijke ontvangst
later in ‘Het Bastion’ in Schoonhoven
maakte veel goed. De reacties
van de Schoonhovenaren waren erg
leuk, bloemen en complimenten waren
ons deel.
Het was zenuwslopend, maar een belevenis
om aan dit spel mee te doen. Een
miniatuur van de Amersfoortse kei op
mijn bureau herinnert me nog vaak aan
het evenement.
In een openbrief bedankte burgemeester
Schouwenaar later alle medewerkers,
organisatoren en supporters voor
de inzet en het enthousiasme waarmee
ze Schoonhoven aan de televisiekijkers
hadden gepresenteerd en de saamhorigheid
en eensgezindheid onder
de bevolking hadden getoond in het
jubileumjaar 1981.”
Door Riet Verschoor-de Zeeuw, gepensioneerd lerares.
193

Daar komen de Schutters
‘Daar komen de schutters’: het zijn de beginwoorden van een liedje van de
dichter-zanger Koos Speenhof uit 1904. Zijn liedje gaat over de Rotterdamse
Schutterij. Het lied is gekruid met ironie en het beeld dat hij oproept is niet
bepaald positief. Maar gelet op de populariteit van dit liedje, dat tot de
bekendste werken van zijn uitgebreide oeuvre hoort, was dit een algemeen
beeld van de stedelijke schutterijen aan het begin van de 20e eeuw.
In Schoonhoven bestond in die tijd
ook een schutterij. Het was een bij de
wet geregelde vorm van dienstplicht. In
het fotoarchief van Cock van Holten is
uit die periode een foto terug te vinden
met daarop afgebeeld de Schoonhovense
schutters. De mannen op deze foto
vertonen niet bepaald een krijgshaftig
uiterlijk. Anders is dat met een foto van
de schutters van de Schietvereniging
Albrecht Beijling, een onderafdeling
van de Weerbaarheids Vereniging afdeling
Schoonhoven. Deze vereniging
was op 10 februari 1902 opgericht met
als doelstelling het bevorderen van
lichaamsoefeningen zoals gymnastiek,
schermen en zwemmen. En als tweede
doelstelling had deze vereniging de
bevordering van de schietvaardigheid.
Schietoefeningen en -wedstrijden
Voor deze laatste tak van sport maakten
zij gebruik van de schietbaan van het
garnizoen. Deze lag aan de wal tussen
het Bastion en de Utrechtsedijk op een
stuk gedempte stadsgracht. De schietvereniging
Albrecht Beijling telde op
haar hoogtepunt 55 leden. Naast het
houden van schietoefeningen werden
194
ook schietwedstrijden georganiseerd.
Daarover lezen we in de zomer van
1906 in de Schoonhovense Courant,
dat de Schietvereniging Albrecht Beyling
een onderlinge wedstrijd houdt, en
na afloop begeleid door “de vroolijke
muziek van T.A.V.E.N.U. onder de
welwillende leiding van de heer Em
van Wageningen” naar de Stadsherberg
gaat voor de prijsuitreiking. Zij zullen
zeker als marslied niet het Schutterslied
van Koos Speenhof hebben gezongen.
Misschien werd dat wel gedaan door
een paar opgeschoten jongens die de
stoet zagen passeren.
Alle weerbaarheidsverenigingen zijn
door de Duitsers in 1940 verboden. In
Schoonhoven is daarna geen schietvereniging
meer opgericht. Wel zijn er
pogingen gedaan door de vereniging de
Lekschutters, die in 1966 werd opgericht,
om in Schoonhoven een locatie
voor een schietbaan te krijgen. Dit is
op niets uitgelopen en zij hebben zich
in Nieuwpoort gevestigd.
Een fragment uit het schutterslied van
Koos Speenhof. Vooral bij oudere
mensen bekend.
Door Ad de Vaal
↑ De Schoonhovense schutters.
← Schietvereniging Albrecht Beijling.
Daar komen de schutters.
Ze lopen zich lam,
De mannetjesputters
van Rotterdam!
O, wat een geschitter!
Wat maken ze lef!
Dat komt van de bitter
en 't plichtsbesef.

De oorsprong van Hengelsportvereniging ‘Het Baarsje’ uit Schoonhoven,
vond 87 jaar geleden plaats dankzij stropers. Zij werden zo vaak door de
koddebeier (veldwachter) achter hun vodden gezeten, dat men besloot een
eerlijke visclub op te richten.
De heren G. Suur, D. Korevaar, H. Pardoel,
C. den Butter, B. Stekelenburg,
J. Roos en J. Lensen beleggen op 21
februari 1924 een oprichtingsvergadering
die wordt gehouden in het café van
B. van der Weg aan Tol 7. De heer Suur
wordt als voorzitter gekozen en de heer
J. Rikkoert als secretaris. De functie van
penningmeester wordt in de boeken
niet vermeld. Volgens het reglement
mogen alleen Schoonhovenaren lid
Vissers in gesprek aan de Gracht.
v.l.n.r. Siem Pardoel, Joop Kuijf en Teus
Endeveld. Man op de achtergrond geeft
de maat van de vis aan.
worden. Staan er op de eerste lijst zestig
leden, al gauw loopt het aantal terug
naar zo’n veertig. Toch voorziet de
vereniging in een behoefte, want naast
voetbal en atletiek is er in Schoonhoven
nog niet veel anders.
Tijdens de eerste reguliere vergadering
op 6 maart 1924 wordt een volledig
bestuur benoemd en een afdeling voor
aspirant-leden aan de vereniging toe-
↑ Graskarpers uitzetten in 2000 door
burgemeester Schouwenaar
gevoegd. Ook komt er een commissie
voor de afdracht van de gelden bij de
Rijksbank. De heer M. Meyer zal als
eerste bode de contributie ophalen.
Wedstrijd
Zaterdag 14 juni is de dag van de
eerste wedstrijd aan de Groote Gracht.
Hiervoor komt ƒ 15,-- uit de kas en
tijdens de wedstrijd verkoopt men vlaggetjes.
De deelnemers worden feestelijk
opgehaald door muziekvereniging
T.A.V.E.N.U. om in een gezamenlijke
optocht naar het viswater te gaan. Met
meters lange hengelstokken over de
schouder marcheert men in gelid achter
de muziek aan. Wie dit eerste concours
wint is niet bekend maar na afloop
wordt weer onder begeleiding van de
muziek naar het verenigingsgebouw
teruggekeerd. De prijzen bestaan in die
tijd uit hengelsportartikelen.
Verwarring
Aangezien er in het eerste jaar geen
eigen viswater is, probeert de vereniging
gemeentewater te pachten en een ver-
195

gunning van de Rotterdamse Jongeneel
te krijgen om te vissen in de Vlist. In
het tweede jaar wordt het gemeente
viswater voor ƒ 200,-- gepacht van de
gemeente Schoonhoven. Er is verwarring.
Een aantal leden krijgt een procesverbaal,
omdat ze in de Botersloot vist.
Volgens de Gemeente Schoonhoven is
het water hen, terwijl omwonende beweren
dat het hun land is. De bekeuringen
worden later toch ingetrokken.
In 1926 is er voor het eerst melding van
het ‘opvissen van de Groote Gracht’ met
533 pond vis. Deze opbrengst wordt
verdeeld tussen de heer Monteban uit
Nieuwpoort en de vereniging zelf, wat
een netto bedrag van ƒ 65,34 oplevert.
In januari 1928 worden de Noodhaven
en de Scheepmakershaven opgevist,
waar 2.873 pond vis wordt gevangen,
met een netto opbrengst van ƒ 76,08.
Het eerste Nationaal concours wordt
op een zondag in 1935 gehouden in de
Botersloot, nadat de gemeente toestemming
geeft gegeven om onder kerktijd
te vissen.
Samenwerking voor viswater
Wanneer de kosten voor de pacht te
hoog worden en de visprijs laag is,
wordt de pacht op het gemeentewater
opgezegd. De vereniging huurt voortaan
een deel van de Lek, vanaf het Schoonhovense
Veer tot aan de eerste krib.
Toch wordt vanaf 1940 weer gemeentelijk
viswater gepacht. In 1942, tijdens
de Tweede Wereldoorlog, komt er
een verordening die stelt dat broodvissen
vóór sportvissen gesteld wordt. Er
breekt een moeilijke periode aan voor
Het Baarsje.
196
Pas in 1948 is er weer succes met een
eerste prijs op een Nationaal concours in
Alblasserdam. Begin jaren vijftig treedt
de vereniging toe tot de Kring IJssel-Lek
en worden als corps en individueel veel
successen geboekt. Het is wel frustrerend
dat in deze tijd de beroepsvissers
hun netten door de Havens en langs het
Veer mogen halen, terwijl de visclub
geen eigen viswater heeft.
In 1954 wordt de Zondagswet gewijzigd
zodat er ook op zondag concoursen
mogen worden gehouden. Tijdens de
Spomuzaweek in 1958 komen er 180
deelnemers naar het Nationaal concours
in Schoonhoven en in 1960 zijn het er
zelfs 220.
De lang verwachte Koninklijke
Goedkeuring komt in 1962, zodat de
vereniging zelfstandig viswater kan
pachten. Op 5 mei 1963 bundelen
hengelsportverenigingen De Weeraal,
De Concurrent (Bergambacht), De
Springer (Ammerstol), Ons Genoegen
← Schoonhovensche Zwem- en Badinrichting
van “Volksbelang” bij de Lek, rond 1907.
Collectie Hans Fokker.
(ook uit Schoonhoven) en Het Baarsje
hun krachten door de oprichting van
hengelsportvereniging ‘De Combinatie’.
Samen krijgen zij het water in de
Bergambachtse Buurt in handen, zodat
ze niet meer op de Grote Gracht is
aangewezen. In 1964 besluit het bestuur
dat gevangen vis voortaan nat bewaard
moet worden en dat ze na het wegen
uit moet worden gezet in het water van
‘De Combinatie’.
An Nagtegaal wordt in 1964 samen met
drie andere vrouwen lid. Zij herinnert
zich dat er in de wintermaanden wordt
gevist in het zwembad. Opwarmen kan
in het Veerhuis bij Piet Veen. Wanneer
kinderen tien kikkers vangen, krijgen ze
van badmeester Reijerkerk een gevulde
koek. Het clubhuis en weeglokaal is in
een bovenzaaltje bij uitbater Jos Faay
aan de Opweg en later in het Nutsgebouw.
De dode vis gaat naar de varkens.
Na afloop van een concours is het
gezelschap vaak te vinden in de één of
andere kroeg en belandt een lid nog wel
eens zelf in de Grote Gracht. Tijdens
het bijtjes vissen in de wintercompetitie
herinnert An zich Tinus de Boer met
zijn kar op het ijs met koffie en koek,
en vooral vieux en cognac. De vereniging
kent ook bijeenkomsten waarop er
niet gevist wordt maar bekers worden
gepoetst.
Andere tijden
↓ Cré Verheijen met een karper gevangen in
de Grote Gracht.

De visserij verandert snel. Hengels worden
langer, net als de wedstrijden. De
bamboestok maakt plaats voor meerdelige
hengels van spaans riet en kunststof,
tot zo’n zeven meter. Er worden voortaan
ballen voer in het water gegooid
om de vis te lokken. Het ledental stijgt
naar 100 en bij een jeugdwedstrijd in
dat jaar doen er 144 jongens en meisjes
mee. Vanaf 1968 mag er worden gevist
vanaf de steigers bij de jachthaven. De
club verwacht een eldorado, maar dat
valt tegen.
Begin jaren zeventig zijn er problemen
met de bediening van de sluizen. De
slechte doorstroming van het water en
achterstallig onderhoud aan de sloten
veroorzaakt vissterfte in de singels en de
gracht. De Grote Gracht wordt uitgebaggerd.
Het ledental loopt op tot 145.
Vanaf 1976 is er samenwerking met
‘Ons Genoegen’, de andere hengelsportvereniging
in Schoonhoven. Er is
voor de jeugd een eigen competitie op
de woensdagavond.
In de loop van de jaren valt ‘de Combinatie’
uiteen als ‘Ons Genoegen’ , ‘De
Springer’ en de ‘Weeral’ verdwijnen.
Vanaf 1980 wordt de vis buiten gewogen,
zodat de dames Nagtegaal en Veenvliet
voortaan het weeglokaal niet meer
hoeven te schrobben en dweilen. Na
veel verschillende clubhuizen is vanaf
1985 café ‘Het Veerhuis’ het clubhuis
↓ Buiten de Veerpoort, het ijsvissen op het
bevroren water rond De Kat met links op
voorgrond een vrachtschip van Ouweneel,
1953. Opschrift achterop de foto: Gerard van
Gessel (emmer voor de voeten), Piet Lagerweij
(naast van Gessel), Henny Murk (rechts
van Emmer), Herman Beekhuizen (half boven
boot), Huib Benschop (linkerhand in zak),
Dirk Korevaar (rechts van Benschop), Teus
in ‘t Veld (rechts van Korevaar), Henk Murk
(handschoen uit jas).
Collectie Groene Hart Archieven.
← Sportvissers aan de Buitensingel in
Schoonhoven.
van de vereniging. Het ledental stijgt
verder naar 200.
In 1988 zet de vereniging samen met de
gemeente graskarpers uit in de Singels
van de nieuwbouw. Begin jaren negentig
zijn er rond de 250 leden, het aantal
jeugdleden blijft echter klein. In 1993
wordt het leefnet ingevoerd als vervanging
van de emmer. De heer H. van
Putten wordt benoemd tot erelid van
‘Het Baarsje’ vanwege zijn vijftig jaar
lidmaatschap en vele verdiensten voor
de club. Hij ontvangt de ‘Gouden baars’.
Die wordt later ook uitgereikt aan de
heren J. Kuijf (2004), H. de Jong (2007)
en J.H. de Jong (2008) vanwege hun
grote verdiensten voor de vereniging.
Tegenwoordig komt men bijeen in kegelclub
‘De Engel’. De club heeft rond
de 320 leden maar kent geen jeugdleden
meer. Elke zaterdagochtend trekken de
sportvissers er vroeg op uit. An Nagtegaal
is daar nog elke week bij, met haar
ouderwetse hengel.
Door Hans Fokker, met dank aan Henny Looren de Jong en
An Nagtegaal
Een letterlijk verslag van een concours
gehouden in 1924
Den 20 September 1924 des zaterdags
middags is er concours gehouden. Om
half drie kwamen de deelnemers bij de
Boterfabriek bijeen om zoo gezamenlijk
te gaan naar het terrein van den
strijd, zijnde de Wetering voorbij de
Krombrug. Eerst werd er geloot, daarna
gingen we naar het vischterrein. Daar
stonden paaltjes genommerd van 1 tot
30. Wie nommer 1 had ging bij paaltje
nommer 1 staan en zoo vervolgens.
Alles ging in de beste orde. Er is een uur
vrij gevischt, dat wil zeggen: ophalen,
vischen, voeren en inleggen was vrij,
maar iedere vischer was verplicht om
bij zijn paaltje te blijven staan. Na verloop
van een uur werden de vischzakjes
ingenomen en gingen we naar het café
van B.v.d.Weg, waar de gevangen visch
werd gewogen en de prijzen werden
uitgereikt.
De prijswinnaars: 1e K. Koremans, 2e B.
v.d. Weg en 3e C. den Butter.
197

Schoonhovense tabaksdoos omgekat tot
Onlangs werd op Ebay vanuit Engeland een zilveren tabaksdoos aangeboden.
Voor de kenners overduidelijk afkomstig uit Schoonhoven. De 19e
eeuwse ‘M’ van Waarborgkantoor Schoonhoven overleeft namelijk menige
polijst- en poetsbeurt en blijft door zijn unieke vorm -met name de karakteristieke
bovenzijde van de ‘M’- vrijwel steeds herkenbaar. Ook hier.
Het meesterteken werd tot heden niet
definitief toegeschreven ondanks dat
het ‘een makkie’ leek. Door vergelijking
van alle Schoonhovense meestertekens
met deze vierkante vorm, met
vier letters en/of cijfers, met de ‘letterbasisvormen’
en met de werkzame
jaren van de diverse zilversmeden,
lijkt het er op dat Cornelis Hooijkaas
(1844-1909), een broer van de bekende
Herbert Hooijkaas, de maker was in
1882. Hij sloeg CH boven 12 in een
vierkant als meesterteken en werkte in
Schoonhoven van 1868
tot 1891; daarna in Den
Haag. De doos is blijkens
de ‘gaande leeuw’ 2e
gehalte zilver en heeft
verder de jaarletter ‘x’ van 1882.
De inscriptie
“R.C.Y.C. One Design and Seabird Joint
Races 1911. Won by Mallard H.Viner.”
198
Zilveren
tabaksdoos.
Foto Diggerlee, UK;
bewerking RKa.
Vanuit Schoonhoven kwam de tabaksdoos
kennelijk in Ierland terecht
waar hij door het aanbrengen van een
inscriptie werd bestempeld tot prijs bij
zeilwedstrijden gehouden in 1911.
De Seabird was (en is) een open zeilboot
van 6,20 meter lang. Hij werd
ontworpen in 1898 in Engeland en
als klasse geregistreerd door de West
Lancashire Yacht Club. De boot mocht
compleet niet meer kosten dan 35
Pond. De boten moesten namen van
zeevogels dragen. Andere clubs adopteerden
het ontwerp, maar onder andere
namen: Seashells, Cariads en Gaels.
In 1905 werd voor al deze boten een
One Design Association opgericht met
als doel het oorspronkelijke concept
te bewaken. Het idee achter elk ‘One
design’ concept is ervoor te zorgen dat
slechts de vaardigheden van de bemanningen
bepalend zijn in de race, omdat
alle boten precies hetzelfde zijn. Er is dus
ook een officiële lijst: daarop prijken 106
gebouwde en officieel gemeten boten.
De oudste uit 1898 en de jongste uit
2010. De Seabird is de oudste nog varende
‘One Design’ zeilboot ter wereld.
R.C.Y.C., ofwel de Royal Cork Yacht
Club uit de Ierse stad Cork is de oudste
Yacht club van de wereld, opgericht in
1720. Deze club organiseerde in 1911 de
zeilwedstrijden voor de Seabirds en de
andere boten uit deze nieuwe klasse: er
waren toen pas 41 boten officieel gemeten.
De winnaar werd Mallard H. Viner.
Een illegale doos
Ierland gebruikte voor zilver tussen
1807 en 1 april 1923 hetzelfde gehalte
als Engeland: Sterling ofwel 1e gehalte.
← Inscriptie binnenzijde deksel.
Foto Diggerlee, UK.
Ook import moest hieraan voldoen.
Tot 1935 werd geïmporteerd werk
gestempeld met drie speciale merken.
We moeten daarom concluderen dat de
doos qua waarborg illegaal werd geïmporteerd
en verkocht aan de organisatoren
van de races.
Gravure uit 1882 of 1911?
Onder de Schoonhovense goud- en
zilversmeden waren goede graveurs.
Daarnaast waren er specialisten in de
zilverstad werkzaam. Er werd menige
onderscheiding met graveerwerk
gewonnen. De vlotte stijl en kwaliteit
van de gravure op het deksel zouden
daarom Schoonhovens kunnen zijn.
Gelet op de voorstelling, twee identieke
schepen (one design en joint races) en
de eenvoudige open zeilboten met fok
en grootzeil (het Seabird concept), zou
je de gravure kunnen karakteriseren als
‘speciaal voor deze gelegenheid’. De
twee schippers met bolhoeden gaven
echter de doorslag: een Engelse of Ierse
gravure, speciaal voor deze races in de
Seabird klasse in 1911.
Omgekat
De illegaal geïmporteerde Schoonhovense
tabaksdoos uit 1882, van te laag
gehalte voor Ierse begrippen, werd
dus niet alleen door de inscriptie aan
de binnenzijde van de deksel in 1911
‘omgekat’ tot Ierse Sportprijs, maar
ook door de gelegenheidsgravure op de
deksel. Winnaar Mallard H. Viner zal
er desondanks wel niet minder blij mee
geweest zijn.
Door Rene Kappers
↓ Twee open zeilscheepjes met ieder een
schipper met bolhoed, op het water onder
vol zeil met vlag en wimpel, in een cartouche
van florale motieven. Foto Diggerlee, UK.

HET LEVEN IN SCHOONHOVEN
Onder de titel Het leven in Schoonhoven verschijnen twaalf
themanummers waarin het leven in Schoonhoven wordt
belicht. De serie bestaat uit de volgende thema’s:
NR. MAAND THEMA
01 februari Garnizoensstad (978 90 76940 74 8)
02 maart Eten en drinken (978 90 76940 81 6)
03 april Middenstand (978 90 76940 82 3)
04 mei Zilver (978 90 76940 83 0)
05 juni Cultuur (978 90 76940 87 8)
06 juli Geloof (978 90 76940 86 1)
07 augustus Sport (978 90 76940 85 4)
08 september Monumenten (978 90 76940 90 8)
09 oktober Wonen, werken en welzijn (978 90 76940 88 5)
10 november Onderwijs (978 90 76940 89 2)
11 december Feest en muziek (978 90 76940 91 5)
12 januari 2012 Vervoer (978 90 76940 84 7)
Om de nummers goed te bewaren verschijnt er een
VERZAMELBOX. De verzamelbox kost € 12,50.
↓ Tekening van een vroeg 18e eeuwse zilversmidswerkplaats (links) door Willem Johannes Graves
Kooiman, 1983
199

Sport verbindt mensen
“Sport is een middel om groepen mensen met elkaar te
verbinden”, zei prinses Maxima als beschermvrouw van
het Oranjefonds. Hiermee gaf zij uitleg aan het programma
‘De Kracht van Sport’, dat stelt dat sport wordt
ingezet als middel om minimaal 2 verschillende groepen
mensen met elkaar in contact te brengen, en als middel
om sociale effecten binnen één specifieke doelgroep te
bewerkstelligen. Dat is vandaag zo, en het was vroeger
niet anders.
Er ontstond in de eerste helft van de 19e eeuw een grote
diversiteit aan sporten en het aantal sportverenigingen groeide
met de belangstelling voor sport. Zo ook in onze stad. De
Zwem- en Badinrichting van ‘Volksweerbaarheid’ (80%
van de schooljeugd heeft in 1951 een zwemdiploma), de
gymnastiekvereniging (D.O.S.), de atletiek afdeling (later
als Avantri), de polsstokvereniging, de zwem- en poloclub
(S.Z.&P.C.), de wandelsportverenigingen, de kegelclubs (’t
Touwtje, Nooit Gedacht, Tweedracht en Belvedère), de biljartclubs
(T.O.P. en Schoonhoven), de watersportvereniging
(Zilvervloot), en in de tweede helft van de 19e eeuw kwamen
er nog evenzoveel clubs en verenigingen bij.
De scherpe randen tussen groepen, die er ook in de begintijd
waren, werden juist binnen de sportverenigingen - uiteindelijk
- verwijderd. Zondag-
en zaterdagsporters werden
één team. Katholieken en
niet-katholieken sportten
samen in één vereniging.
De krant van zaterdag 30
juni 1951 gaf het treffend
weer: “Ook het Schoonhovense sportleven doet zich kennen
door een grote mate van verdraagzaamheid en niet alleen dat
alle godsdienstige gezindten elkaar in de sportverenigingen
ontmoeten, ook over standsverschil breekt niemand zich het
hoofd.” (H.J. Looman)
Johan Cruyff stelt het nu ongeveer zo: “Als onderdeel van
een team ervaar je dat je alleen door samen te spelen tot goed
resultaat kunt komen. Je leert technieken om jezelf te ontwikkelen
en wat voor initiatieven je moet nemen om bij te dragen
aan het spel. Je ontdekt hoe je eigen creativiteit integreert met
de kwaliteiten van anderen in sociale betrokkenheid en respect
voor elkaar. Je staat voor elkaar klaar en voelt verantwoordelijkheid
voor het geheel en laat daarmee zien wie je bent.” [vrij naar
de 14 regels van Johan Cruijff]
Vandaag mag je stellen dat het verenigingsleven in Schoonhoven
nog steeds leeft. De diversiteit is alleen maar groter
geworden. Over leden hebben de meeste verenigingen niet
te klagen. Recent onderzoek heeft laten zien dat de meeste
kinderen aan sport doen en een groot gedeelte zelfs lid is van
twee of meer verenigingen.
De betekenis van sportverenigingen voor het leven in
Schoonhoven is dus groot. De lange bestaansgeschiedenis van
Schoonhovense sportverenigingen laat dat zien. Inwoners van
de stad ontmoeten elkaar daar en maken er nieuwe vrienden.
De sportverenigingen en openbare speelplekken vormen
voor hen vertrouwde gemeenschappen. Er wordt waardevol
sociaal kapitaal opgebouwd onder condities van gelijkwaardigheid
die onderlinge verschillen verkleint. In een tijd van
sterke individualisering zijn de verenigingen misschien wel de
belangrijkste bindende elementen geworden. Sport verbindt
mensen.