HAO-ProVUssioneel - 2010 - April - Huisartsopleiding VUmc

HAO- proVUssioneel
didactisch bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc
Huisartsopleiding
april
2010
jaargang 10 - nr. 1
• Scholingsaanbod 2010
• Duo-opleiderschap
• Silverman
• Roemenië
• Aruba

Colofon
HAO-proVUssioneel
didactisch bulletin voor de
huisartsopleiders HOVUmc
Redactie:
Sylvia el Gannouti
Leni Overmars
Angelika Raths
Illustraties:
Rick Dros
Foto’s:
Gert Bucher
Jolijn de Graaff
Angelika Raths
Harry Spelt
Ontwerp:
Joost van Ommen,
Dienst Marketing & Communicatie VU
Huisartsopleiding VUmc
OZW-gebouw
De Boelelaan 1109
1081 HV Amsterdam
tel. 020-4441795
www.hovumc.nl
deadline kopij voor het septembernummer
2010 is 1 juli 2010
2
Inhoudsopgave
3 Over kangoeroes en structuren
5 Duo-opleiderschap - een cadeautje
6 Berichten uit de Hadidoc
8 Scholingsaanbod 2010:
8 - Praktische zaken en spelregels
9 - Basiscurriculum leergang 0 t/m 4
15 - Keuzecurriculum leergang 5
19 - Alternatieven leergang 5
21 Niet alleen voor het werk...
26 Huisartsopleiding Aruba
27 Groeten van een mentor
27 LHK-tips
28 Silverman voor hao's
29 Interview met Harry Spelt
31 Prikbord
32 Insider
33 In welke leergang zit u?
34 Uitzwaaien/welkom
34 Agenda 2010/2011
HAO-proVUssioneel - april 2010

Over kangoeroes en structuren
Angelika Raths
Op de VU een samenhangende tekst schrijven lukt mij niet. Daarvoor heb ik
rust nodig. Dus zit ik thuis te typen. Op zolder. Want mijn woonkamer wordt
bevolkt door grote kangoeroes. Elk met een kleintje in de buidel. Ze zijn stil
en vredig, maar ze nemen zoveel plek in.
35 jaar Huisartsopleiding VUmc hebben wij vorig jaar gevierd. Met de
aios – een jubileummiddag, met de staf – een prachtige reis naar Rome, en
natuurlijk met de opleiders – een swingend feest-symposium op 9 oktober
onder het dagvoorzitterschap van Tom van ’t Hek (ja, broertje van). Vond hij
leuk om te doen, want jaren geleden is hij bij ons opgeleid.
Tom van 't Hek
De band knalde
Jammer, dat velen al na het diner vertrokken, want de band knalde echt.
35 jaar, dat betekent ook dat wij vaker afscheid gaan nemen van opleiders
van het eerste uur. Zie op pagina 29 het interview met Harry Spelt - ook na
30 jaar nog een bevlogen opleider.
Op de vraag naar winst en verlies van de huisartsopleiding gedurende de
laatste drie decennia noemt hij beide keren ‘structuur’. Het blijft zoeken
naar een goede balans tussen ondersteuning en keurslijf. Dat geldt voor het
curriculum van de aios, maar ook voor dat van de opleiders.
Onze organisatie is veel groter geworden en de opleiding duurt nu drie
jaar, dat is drie keer zo lang als in het begin. Alleen al omwille van de
beheersbaarheid is meer structuur nodig. Toen ik 1986 bij de VU kwam,
begon het tij van het creatieve pionieren op kleine schaal net te keren.
Na de eerste jaren kristalliseerde uit wat werkt. Je probeert eens wat anders,
zoals losse themamiddagen na een ochtend in de parallelgroep, en merkt
dat het geen succes is: veel afwezigheid in de middag, elk dagdeel opstarten
in een nieuwe groep, te weinig tijd en diepgang in vergelijking met de
meerdaagse.
Door vallen en opstaan destilleert zich een best practice. Niet aan de
tekentafel, maar door ervaring in de praktijk in samenwerking met elkaar.
Dat is een ontwikkeling die tijd vraagt, en ik ben nog altijd blij dat Herman
van Aalderen en Hans van der Voort van meet af aan begonnen zijn met een
opleiding voor opleiders.
De structuur van ons hao-curriculum is in 30 jaar organisch gegroeid,
voortdurend getoetst aan de praktische bruikbaarheid en gestuurd door de
feedback van de deelnemers: uitwisselen over de actuele aios, scholen en
bijspijkeren op de paralleldagen en daarnaast de meerdaagse cursussen
(vroeger 3 dagen, nu 4, opgeknipt in 2 x 2 dagen om tussendoor in de
praktijk te kunnen oefenen). Wij noemen ze leergangen, omdat ze op elkaar
voortbouwen. Leergang 1 – 4, het verplichte basiscurriculum, en daarna
leergang 5, het keuzecurriculum voor ervaren opleiders dat elk jaar wisselt
en veel ruimte biedt voor eigen invulling.
HAO-proVUssioneel - april 2010
>
3

4
Kangoeroe zoekt wachtkamer!
Eén van de modules in leergang 5 is de projectgroep Roemenië. Lees in dit
nummer het verslag van het bezoek in Craiova. Volgens een vergelijkbare
formule zijn we ook begonnen huisartsopleiders op Aruba te scholen.
Voor de aspiranten organiseren wij twee keer per jaar een oriëntatiecursus
van 1½ dag, voor de beginners twee startersdagen, en er staat een pool van
ervaren hao-mentoren en –coaches klaar (zie www.hovumc).
Sinds enkele jaren voeren wij, zoals landelijk is afgesproken, structurele
voortgangsgesprekken met alle opleiders. De HaDiDoc doet dit zeer
consciëntieus: legt alle beoordelingen, toetsen en verslagen naast elkaar en
biedt, waar nodig, aanvullende begeleidingstrajecten aan.
Ik hoop van harte dat deze structuren niet knellen, maar als ondersteuning
worden ervaren.
Onze expertise op het gebied van de didactische scholing van opleiders
hebben wij als HOVUmc ingebracht in de PVH (Project Vernieuwing
Huisartsopleiding). Ons model is landelijk overgenomen. Daarbij blijkt de
realisering ervan een proces van vele jaren te zijn, op sommige instituten
zelfs onhaalbaar. Zo hebben de hao’s in Maastricht de meerdaagse
afgewezen en vreest men op het AMC vergelijkbare reacties.
Ze weten niet wat ze missen (jullie beoordeling lag in november gemiddeld
weer ruim boven de 8). Gelukkig heeft Huisartsopleiding Nederland ervoor
gekozen ruimte te laten voor de couleur locale.
In dit nummer het scholingsaanbod voor 2010.
Op verzoek van de meeste van jullie maken we kwartier in Zonheuvel bij
Doorn.
Ik ben blij, dat weer veel ervaren opleiders als co-docenten mee gaan
werken. Op deze manier profiteren niet alleen aios van hun didactische
competenties. En het versterkt het gevoel, dat we de opleiding van opleiders
met elkaar doen.
Hun ondersteuning is welkom, want we werken graag op maat in kleine
groepjes, terwijl het aantal deelnemers gestaag groeit. Niet alleen omdat we
uitbreiden, maar ook omdat steeds meer hao’s met z’n tweeën opleiden en
gezamenlijk de scholing willen volgen. Voor hen heeft Moniek van den Ende
vanuit haar eigen ervaring als duo-opleider enkele tips op een rijtje gezet.
Hebben jullie meer? Stuur ze op. Wij publiceren ze graag!
Ten slotte nog een laatste verzoek. Zouden jullie ons willen helpen, waardige
opvolgers voor onze scheidende opleiders te vinden?
Jullie kennen veel collega’s en diegenen die niet uit zichzelf op ons afstappen,
hebben vaak een aanmoediging nodig die ze over de drempel helpt. Ken je
een collega die je geschikt lijkt, motiveer haar/hem dan deel te nemen aan
onze oriëntatiecursus. Geheel vrijblijvend kunnen zij bekijken en ervaren of
het opleiderschap bij ons hen iets lijkt.
Voor elke deelnemer die een nieuwe plek oplevert en door jullie op het spoor
is gezet, belonen wij jullie met een onweerstaanbaar cadeautje voor je
wachtkamer of klein-/kinderen. Dus, beste mensen, maak er werk van!
Ik vraag dit niet geheel zonder eigen belang, want dan wordt mijn
woonkamer ook weer bewoonbaar.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Duo-opleiderschap - een cadeautje
Moniek van den Ende, duo met Anneke Nijman:
“Het is een cadeautje, ik mag meekijken in twee keukens”,
zo verwoordt onze laatste aios Petra ter Avest
haar visie op het door haar ervaren duo-opleiderschap.
Inmiddels heb ik samen met mijn collega Anneke
Nijman 6 aios opgeleid.
De meerwaarde van het duoschap hebben we leren
kennen, maar ook de valkuilen.
Wij zijn na al die jaren tot een aantal praktische tips
gekomen:
• Maak direct duidelijk aan de aios hoe de verantwoordelijkheden
liggen. Benadruk dat beiden huisartsopleiders
zijn en beiden verantwoordelijk voor
het proces van opleiden. Eén is hoofdopleider, wat
inhoudt dat deze de contacten met de VU onderhoudt,
de achterwacht regelt in de zelfstandige
week en op de koppeldagen en de diensten, voor
zover bekend, doorgeeft aan de aios.
Met deze opleider bespreekt de aios zijn/haar
vakantiedagen, de compensatiedagen, nascholing
en bij wie de aios zich ziek kan melden.
• Bespreek met de aios op welke dagen wie het leergesprek
doet.
• Overleg wekelijks met elkaar over de aios. Hoeveel
tijd dit in beslag neemt, is erg afhankelijk van de
aios. De een heeft meer aandacht nodig dan de
ander. Wij hebben ervaren dat dit wel heel belangrijk
is. Vooral bij onzekere aios is duidelijkheid
van onze kant en het gevoel, dat wij beiden goed
op de hoogte zijn, essentieel.
Wat kan ter sprake komen in dit overleg met je
duo-partner:
- praktische zaken als vakanties/ compensaties/
nascholing.
- de leergesprekken: wat is aan bod gekomen,
waar zit nog leerbehoefte, komen de video’s voldoende
aan bod, hoe is het met de standaarden?
Wij hebben één keer een aios gehad die dezelfde
patiënten besprak bij ons beiden zonder dat we
het wisten van elkaar. Sindsdien hebben we een
schrift aangelegd, waarin we kort aangeven voor
elkaar wat er besproken is in het leergesprek.
- wie doet wat? Bespreek met elkaar wat je leuk
vind om te doen, wat jouw expertise is en stem
HAO-proVUssioneel - april 2010
dit af om te voorkomen dat er eenzijdig wordt
opgeleid. De meerwaarde is juist dat je aanvullend
kunt zijn op elkaar.
- afstemmen welke vaardigheden de aios kan
leren, welke hij/zij al gedaan heeft en welke nog
aandacht behoeven.
- de leerstijl van de aios. Sluiten we daarop aan?
Past jouw leerstijl bij die van de aios? Wij hebben
het als heel prettig ervaren om hierover
met elkaar van gedachten te wisselen. Al was
het in het begin niet altijd makkelijk en kwam
onze samenwerking wel eens onder druk te
staan, vooral bij wat meer problematische aios.
Belangrijke vragen zijn dan: Wat is je eigen leerstijl?
Hoe is die van de ander? Hoe kun je gebruik maken
van elkaars sterke kanten? Waar zit je allergie?
Ik heb het ook ervaren als een kans om je eigen
samenwerking te verbeteren.
Waar we in de eerste jaren niet altijd even duidelijk
waren naar de aios toe, waardoor er verwarring kon
ontstaan of twijfel aan onze samenwerking, hebben
we geleerd om met bovengenoemde tips veel problemen
te voorkomen.
Voor ons is het een cadeautje om van onze aios Petra
te horen, hoe zij het heeft ervaren om te werken
in een praktijk met twee opleiders: ”heel leerzaam,
leuk”. Over de leergesprekken: “ieder heeft een eigen
stijl, eerder aanvullend, geen tegengestelde adviezen.
Fijn te ervaren, dat er een goede samenwerking
is tussen de opleiders.”
Folkert Hoekstra, duo met Renée Elsas:
Renée Elsas en ik hebben inmiddels 14 aios opgeleid.
Altijd als duo. Ik herken eigenlijk alles wat Moniek
heeft opgeschreven.
Duidelijkheid over wie wat doet en bespreekt is
belangrijk. Maak laat je aios ook weten dat je met je
collega regelmatig overleg hebt over hoe de opleiding
gaat.
Renée en ik doen dit vaak. Wij hebben geen schriftelijke
overdracht en ook geen vast tijdstip voor overleg.
Voortgangsgesprekken voeren we vaak met z’n
drieën en wij kiezen ervoor altijd samen naar de
paralleldagen te gaan. Wij vinden dat gezellig, maar
ook belangrijk om contact te hebben met de andere
opleiders en de groepsbegeleiders.
Tot nu toe hebben wij geen aios gehad die het duoopleiderschap
als nadeel heeft ervaren. Eigenlijk
iedereen was positief.
5

6
Berichten uit de HaDiDoc
Lili van Rhijn
Voortgangsgesprekken met opleiders
Afgelopen jaar heeft de HaDiDoc weer vele gesprekken
gevoerd met opleiders.
De aanleiding daartoe is vaak heel divers. Het kan
gaan om een evaluerend gesprek over de voortgang
in het eigen opleiderschap, zoals dat periodiek met
ieder van jullie gevoerd wordt/zal worden. Of er zijn
naar aanleiding van de evaluatieformulieren vragen
gerezen die wij vanuit de HaDiDoc graag met de
betreffende opleider willen bespreken, om helder te
krijgen wat er speelt en hoe daar mee om te gaan.
Een andere reden kan zijn dat er een ontkoppeling is
geweest; in dat geval vindt er standaard een gesprek
plaats om samen op die ervaring terug te kijken.
Natuurlijk wordt in al die gesprekken ook stilgestaan
bij hoe jullie ons, de HOVUmc, ervaren. Gelukkig
komen daar vele positieve punten uit.
• Men vindt de voortgangsgesprekken een goede
ontwikkeling: tijd, aandacht, feedback aan hao’s
wordt zeer belangrijk gevonden en het is goed dat
daar nu meer oog voor is.
• Goed ook de consequenties die volgen als iemand
echt onvoldoende functioneert: coachingsgesprekken,
en als dat niet genoeg verbetering oplevert,
beëindigen van het opleiderschap bij de HOVUmc.
• De meerdaagse cursussen worden door vrijwel
iedereen positief gewaardeerd: stimulerend en
vaak leerzaam.
• De Twente-groep is prettig, goed, hoewel soms
een te grote afstand naar “Amsterdam” wordt
ervaren.
• Ook de paralleldagen krijgen van velen een ruime
voldoende, al zijn tempo en inhoud niet altijd voor
iedereen “op maat”.
• Make-a Match en de huidige koppelingsprocedure
worden als een verbetering ervaren, ondanks de
schoonheidsfoutjes. Het is belangrijk dat de informatie
helder is en dat wordt steeds beter.
Negatieve geluiden zijn er echter ook.
• Het is teleurstellend voor sommige opleiders om
te merken, dat er soms vrijwel geen evaluaties te
vinden zijn in hun dossier. Het voorstel om de aios
te dwingen zo’n evaluatie in te leveren kunnen we
niet uitvoeren. Maar als hao zou je een kopie kunnen
maken van elke aios-evaluatie voor je eigen
dossier en je aios op het hart drukken het formulier
bij de groepsdocenten in te leveren. Dan moet
het in principe goed komen.
HAO-proVUssioneel - april 2010
• Een ander punt van ergernis is dat de overdracht
van een aios waarmee problemen zijn (na een ontkoppeling,
een twijfel of negatieve beoordeling),
nog steeds niet vlekkeloos verloopt. De aios vervolgt
z’n stage bij een nieuwe opleider, maar die
is niet altijd voldoende op de hoogte gebracht van
wat er speelt.
Wat we willen aanpassen
• Bij actuele problemen met een aios licht de teamleider
de volgende opleider telefonisch in over
wat er aan de hand is, wat er van hem/haar en
van de aios verwacht wordt, en hoe precies de
procedure daarvoor is.
• Daarnaast moet de hao ten allen tijde informatie
over het voorgaande traject van z’n aios kunnen
vinden in diens portfolio. Daartoe dient de aios
zijn/haar opleider te machtigen tot inzage in het
portfolio, waarin alle beoordelingsformulieren,
voortgangsverslagen en verslagen van gesprekken
uit eerdere stages verzameld zijn. Als dat niet het
geval is, en ze zijn ook niet bij de aios op te vragen,
dan kun je als hao één van de groepsdocenten
om meer informatie vragen.
• Als er met een aios problemen zijn, wordt dit bij
de overgang naar een volgend jaar doorgegeven
aan de volgende teamleider en de groepsdocenten.
• Als HaDiDoc willen wij een paar maanden nadat
er een ontkoppeling is geweest de opleider informeren
over hoe het gaat met de betreffende aios.
Mocht je graag eerder willen weten hoe het gaat,
overweeg dan zelf contact op te nemen met de
aios. Als je dat echt niet wilt, kun je ook contact
opnemen met Lili van Rhijn.
Het Leerwerkplan
Sinds kort is het de bedoeling, dat elke opleider een
leerwerkplan maakt. Hierin staat informatie over hoe
de opleiding in de praktijk wordt vorm gegeven: met
wie wordt samen gewerkt, hoe ziet de werkweek er
uit, hoe vul je als hao het opleiderschap in, welke
extra’s heb je te bieden…
Dit geeft de aios een duidelijker beeld van de gang
van zaken in de opleidingspraktijk. Gedeeltelijk lijkt
het leerwerkplan op het profiel dat jullie zelf voor
de koppeling gemaakt hebben. Maar in een aantal
opzichten is het ook anders: er wordt gevraagd
explicieter duidelijk te maken hoe eventuele duo’s
of maatjes samen opleiden, je kunt beter aangeven
hoe POH en PA ingezet worden voor de aios en het is
concreter.
De HVRC zal er voortaan naar bij het hernieuwen van
de erkenning als opleider naar vragen. De procedure
bestaat, –helaas ietwat omslachtig, uit de volgende
stappen:
1. Je schrijft een leerwerkplan (format te vinden op
de website, onder de hao-knop)
2. Je stuurt dat naar de HOVU-mc ter ondertekening
3. Wij sturen het je getekend terug
4. Je dient het in bij de HVRC

De startende opleiders en degenen, die binnenkort
een brief van de HVRC voor de hernieuwde erkenning
krijgen, zullen door Lili van Rhijn hierop geattendeerd
worden.
We zullen hier in het vervolg ook aandacht aan besteden
tijdens oriëntatiecursus, startersdagen en leergang
4.
Tenslotte
• Tot onze grote spijt heeft Ans Bijlmer de HOVUmc,
en daarmee ook de HaDiDoc, verlaten. Met welverdiend
pensioen. Zij was jarenlang één van de pijlers
onder ons werk, en velen van jullie zullen haar
in die hoedanigheid hebben leren kennen. Dan kun
je je vast ook voorstellen hoezeer wij haar vertrek
als een verlies beschouwen.
• Wat betreft de voortgangsgesprekken met de
ervaren opleiders: de vaste man hiervoor, Mart
Manjoero, wordt inmiddels bijgestaan door Erik
Koelma, Willemien Avenarius, Pieter Bots en Jolijn
de Graaff.
• We zitten nu op schema: voortaan heeft een hao
elke 3 jaar een voortgangsgesprek. Er worden in
totaal ongeveer 60-70 gesprekken per jaar gehouden.
• Ook de voortgangsgesprekken met de beginnende
opleiders in jaar 1 en 2 lopen voorspoedig.
LORENZO
HAO-proVUssioneel - april 2010
7

8
Scholingsaanbod 2010
Het onderwijs vindt plaats in leergangen, onderscheiden naar het basiscurriculum, leergang 0 t/m 4, en het keuzecurriculum
voor ervaren opleiders, leergang 5. Nog even de belangrijkste praktische zaken en spelregels rondom
de leergangen op een rijtje.
PRAKTISCHE ZAKEN EN SPELREGELS
• Een cursus duurt vier dagen, te weten: twee achtereenvolgende dagen
in juni en in november. Uitzondering zijn de 2-daagse november-
modules voor opleiders die niet aan een 4-daagse deel konden nemen.
• Duo-opleiders zijn altijd beide welkom; wél wordt elke deelnemer
geacht alle 4 dagen aanwezig te zijn.
• Toekenning van forfaitaire accreditatiepunten:
Opleiders krijgen 24 accreditatiepunten indien er een aios in de praktijk
werkzaam is gedurende het gehele jaar, en aan alle verplichte
didactische scholing en toetsing (incl. LHK) is voldaan.
• U dient alle dagdelen van de cursus te volgen. Het is aan de docenten te
beoordelen of de cursus als voldoende kan worden afgesloten en u
doorstroomt naar een volgende leergang. Het doen van aanvullende of
compenserende opdrachten kan tot de mogelijkheden behoren, eventueel
met begeleiding van een hao-coach.
• Inschrijving voor de keuzecursussen van leergang 5 geschiedt in
volgorde van binnenkomst.
• Wij proberen zoveel mogelijk de zelfstandige periode van de aios te
plannen tijdens de meerdaagse hao-cursussen.
• Wij sturen u na de gehele cursus, dus na november, een rekening.
De kosten zijn inclusief maaltijden en overnachting.
Alleen wanneer u minimaal 7 dagen voor aanvang van de cursus
opgeeft dat u niet zult overnachten, kunnen wij de overnachting in
mindering brengen op uw rekening. Niet genoten maaltijden kunnen wij
helaas niet in mindering brengen.
Verdere informatie zie “Regelgeving financiële afhandeling
meerdaagse cursussen” op www.hovumc.nl/hao/meerdaagse en bij
Sylvia el Gannouti, maandag t/m donderdag tel. 020-4441795,
e-mail s.elgannouti@vumc.nl.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Basiscurriculum – leergang 0
Hieronder wordt per jaargang het cursusaanbod beschreven dat in het scholingsjaar 2010 op het programma staat.
U kunt zich alleen inschrijven voor een cursus als u ook in de desbetreffende leergang bent ingedeeld.
Zie hiervoor het bijgevoegde actuele overzicht op pagina 33.
Titel cursus ORIËNTATIECURSUS
Doelgroep Erkende huisartsen die geïnteresseerd zijn in het opleiden van een aios.
Cursusdagen Deze cursus wordt bij voldoende belangstelling twee keer per jaar
aangeboden. De volgende cursussen vinden plaats op
13-14 september 2010 maandag/dinsdag
14-15 maart 2011 maandag/dinsdag
12-13 september 2011 maandag/dinsdag
telkens van 16.00 tot 16.00 uur (met overnachting).
Aan deze cursus zijn geen kosten verbonden.
Docenten Helle Poulsen en Angelika Raths
Inhoud cursus Deze geaccrediteerde cursus is een eerste, vrijblijvende oriëntatie op het
aan het VUmc. Het doel van de cursus is dat de belangstellende huisartsen
en het instituut na afloop kunnen besluiten of men met elkaar in zee wil
gaan.
Thema’s • Eerste kennismaking met de huisartsopleiding VUmc
• Verwachtingen en wensen van deelnemers en instituut
• Structuur van de opleiding en plek van de huisartsstages
• Voor- en nadelen van het opleiden
• Mogelijkheden voor didactische scholing als opleider
• Ondersteuning van beginnende opleiders
• Wat moet, wat mag?
• Koppelingsprocedure
• Praktische consequenties voor de praktijkvoering
• Het hao-profiel
• HVRC-visitatie en leerwerkplan
Werkwijze In deze interactieve cursus kunnen de deelnemers ervaring opdoen met
de sfeer en werkwijze van het instituut. Aan de hand van opdrachten
en tijdens praktische oefeningen maken de deelnemers kennis met de
taken van het opleiderschap.
Er wordt informatie gegeven, gediscussieerd en er is ruim gelegenheid voor
het stellen van vragen o.a. aan het hoofd van de opleiding en twee aios.
In de pauzes, tijdens het diner en de borrel kan men informeel van
gedachten wisselen.
HAO-proVUssioneel - april 2010
9

10
Het Basiscurriculum basiscurriculum – leergang – Leergang 0 0 t/m 4
LORENZO
Titel cursus STARTERSDAGEN
Doelgroep Zowel de HOVUmc als de aanstaande opleider zijn na de oriëntatiecursus
overeengekomen de samenwerking aan te gaan, de praktijk is gevisiteerd
en de opleider is gekoppeld aan de eerste aios, maar de aios is nog niet in
de praktijk.
Cursusdagen Dinsdag 18 januari en dinsdag 15 februari 2011
Docenten Helle Poulsen, Lili van Rhijn, Willem Feijen en Karol Habryka (hao)
Competenties De opleider
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken
efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios.
3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden.
3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de
betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en
geleerd kan worden.
3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod
dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling.
3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en
het effect ervan op de aios.
Inhoud cursus Tijdens deze dagen vindt een eerste kennismaking plaats met onderwerpen
die bij aanvang van het opleiden aan de orde komen en dient als voorbe-
reiding op de komst van de aios. Er wordt een begin gemaakt met het
oefenen van de meest basale didactische vaardigheden.
Thema’s • Organisatie in de praktijk
• Onderwijsprogramma 1e jaar
• Inwerking aios
• Themagesprek, dagrapportage, consultatie
• Feedback
• Mentoraat
Werkwijze Afwisselend wordt in de grote groep gewerkt (informatieoverdracht en
groepsdiscussie) en in kleinere groepjes (oefenen van didactische vaardig-
heden). Zo wordt bv. in tweetallen een wederzijds interview gehouden en in
drietallen worden leergesprekken ‘op elkaar’ in rollenspelen geoefend.
Ook zal er een ervaren opleider en hao-mentor, -coach aanwezig zijn.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Basiscurriculum – leergang 1
Titel cursus DE DUIZENDPOOT
Doelgroep Opleiders die de startersdagen hebben gevolgd en de eerste (VU-)aios
of AMA opleiden
Cursusdagen 9 en 10 juni woensdag/donderdag
10 en 11 november woensdag/donderdag
Docenten Helle Poulsen, Gerda Visser, Karin Verschoor, Jan de Heer,
Wim Schuurman (hao) en Willem Stronck (hao)
Competenties De opleider
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt
toe tijdens de begeleiding van de aios.
2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren
van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen.
3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden.
3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod
dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
Inhoud cursus Deze cursus is bedoeld als ondersteuning van hao’s die op dit moment bezig
zijn met hun eerste begeleidingsjaar. Op de eerste bijeenkomst in juni neemt
u kennis van het onderwijs aan de huisartsopleiding bij het VUmc en de
gebruikte leermiddelen. De beoordelingsprocedure voor aios met de daarbij
behorende evaluatieformulieren wordt besproken. Er zal worden geoefend
met leergesprekken: Welke vormen bestaan er? Wat kun je ermee? Waar moet
je op letten? Hoe kun je op een juiste wijze feedback geven?
In november zullen we doorgaan op het thema leergesprekken waarbij we
gebruik zullen maken van een scoringslijst. Daarnaast is er ook aandacht
voor de organisatie van de praktijk: Hoe stuur ik de patiëntenstroom? Naar
analogie van het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) van de aios zult u een
persoonlijk ontwikkelingsplan voor uzelf opstellen: Wat wil ik als opleider
leren, hoe en wanneer?
Thema’s • Het persoonlijk ontwikkelingsplan van de aios
• Voortgangskwalificatie en beoordelingsprocedure
• Leergesprekken: consultbespreking, dagrapportage, consultatie
Werken met de video en directe observatie
• Soorten leergesprekken: taak-, proces- en persoonsgericht
• Feedback: theorie en oefening
• Leercondities in de eigen praktijk
• Instructies aan de assistente
Werkwijze We werken tijdens deze leergang afwisselend in de gehele groep en in
kleinere groepen. Er wordt naar gestreefd zoveel mogelijk tijd te besteden
aan actieve deelname van de groepsleden. Inleidingen en nabesprekingen
vinden plenair plaats; maar oefenen in de vereiste communicatievaardigheden
voor opleiders gebeurt veelal in tweetallen of subgroepjes van 3 of 4
deelnemers.
Tijdens het tweede deel van de leergang in november wordt gewerkt met
video-opnames van leergesprekken.
HAO-proVUssioneel - april 2010
11

12
Het Basiscurriculum basiscurriculum – leergang – Leergang 2 0 t/m 4
LORENZO
Titel cursus LEERGESPREKKEN
Doelgroep Opleiders die leergang 1 hebben afgesloten
Cursusdagen 8 en 9 juni dinsdag/woensdag
9 en 10 november dinsdag/woensdag
Docenten Anouk Bogers, Jolijn de Graaff (juni), Leni Overmars (november) en
Gert Roos (hao)
Competenties De opleider
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken
efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios.
2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen
en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen.
2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren
van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider.
Inhoud cursus We gaan aan de slag met de door de hao’s ervaren ‘hobbels’ bij het voeren
van leergesprekken. De door de cursisten meegenomen video’s van eigen
leergesprekken zijn daarbij onze inspiratiebron. In november oefenen we
ook met het voeren van een leergesprek met een acteur aan de hand van
eigen casus.
Thema’s • Plaats en functie van het leergesprek
• Soorten leergesprekken
• Basisvaardigheden voor het voeren van leergesprekken
• Valkuilen
• Het nabespreken van observaties
• Hulpmiddelen bij leergesprekken, zoals observatielijsten (ALVU)
• Het concretiseren van leervragen
• Tips en trucs
Werkwijze Ieder cursist neemt minimaal 3 video-opnames van eigen leergesprekken
en een consult mee. Daarmee gaan we in kleine groepjes aan het werk.
We proberen, door goed te focussen op individuele leerwensen, maatwerk
te leveren.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Basiscurriculum – leergang 3
Titel cursus DOKTERS MET STIJL
Doelgroep Opleiders die leergang 1 en 2 hebben afgesloten
Cursusdagen 9 en 10 juni woensdag/donderdag
10 en 11 november woensdag/donderdag
Docenten Willem Feijen, Chris Rietmeijer en Christine van Duin (gastdocente)
Competenties De opleider
2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie.
2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden
op verschillende manieren.
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken
efficiënt toe tijdens de begeleiding van aios.
2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen
en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen.
2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren
van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen.
3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod
dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling.
3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en
het effect ervan op de aios.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider.
4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals
opleider, huisarts, collega, werkgever).
Inhoud cursus Door vanuit verschillende invalshoeken te kijken naar stijlverschillen tussen
hao en aios worden handvatten zichtbaar (en aangereikt) om deze
verschillen positief en constructief te benutten.
De hao raakt bekend met diverse theorieën over “stijlen” (leerstijltheorie
van Kolb, belangentegenstellingen) en gebruikt deze in zijn/haar analyse en
aanpak.
Thema’s • Het voortgangsgesprek: begeleiden en beoordelen
• Omgaan met belangentegenstellingen volgens de Harvard methode
• Omgaan met weerstanden, de Roos van Leary
• Leerstijlen volgens Kolb
Werkwijze In deze leergang zullen we gebruik maken van diverse werkvormen:
• Voorbereidingsopdrachten
• Reflectie op voorbereidingsopdrachten
• Aanreiken van theorie (Kolb, Leary en Harvard)
• Leren werken met hierbij behorende praktische modellen
• Rollenspelen
• Feedback geven en ontvangen
• Experimenteren met nieuw gedrag
HAO-proVUssioneel - april 2010
13

14
Het Basiscurriculum basiscurriculum – leergang – Leergang 4
0 t/m 4
Titel cursus DOORSTART
Doelgroep Opleiders die leergang 1, 2 en 3 hebben afgesloten of ervaren opleiders die
een pas-op-de-plaats willen maken
Cursusdagen 8 en 9 juni dinsdag/woensdag
9 en 10 november dinsdag/woensdag
Docenten Harry Schleypen, Mart Manjoero en Carine den Boer (hao)
Competenties De opleider
2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie.
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt
toe tijdens de begeleiding van de aios.
2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen
en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider.
Inhoud cursus In deze leergang willen wij uw opleiderschap evalueren en de resultaten van
deze toets in een perspectief van de toekomst plaatsen. Hoe was de situatie
bij de start van uw opleiderschap? Wat is sindsdien verworven? Waar
bevindt u zich nu? Waar wilt u naar toe? En wat gaat u doen om de kwaliteit
van uw opleiderschap op peil te houden c.q. verder te ontwikkelen (doorstart)?
Met deze leergang sluit U het verplichte curriculum af. Met de oogst ervan
kunt U richting geven aan het zelfgestuurde leertraject in leergang 5.
Thema’s • Wat hoopte ik dat het opleiderschap me zou brengen?
Wat is werkelijkheid geworden en hoe bevalt dat?
• Wat heb ik inmiddels geleerd/verworven, en hoe bevalt dat?
• Wat heb ik als opleider in huis?
• Wat zijn mijn persoonlijke kwaliteiten die kenmerkend zijn voor mijn
opleiderschap hoe maak ik daar actief gebruik van ?
• Waarin zit de ‘pit’ van het opleiden; wat geeft energie; zijn geven en
ontvangen in balans; hoe behoud en/of bewaak ik dat?
• Waarin wil ik me verder ontwikkelen en hoe pak ik dat aan?
Werkwijze Met behulp van eigen presentaties en oefeningen onderzoeken we de
thema’s, afwisselend plenair en in kleine groepjes. Tussendoor zijn er korte
theoretische inleidingen om handvatten te bieden of het geheel in een
kader te plaatsen. Persoonsgerichte feedback staat centraal.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Keuzecurriculum – leergang 5
Ervaren opleiders kiezen zelf uit het onderstaande aanbod, afhankelijk van hun persoonlijke lacunes en belangstelling.
Titel cursus KINDERMISHANDELING, HOE PAK IK DAT AAN?
Doelgroep Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten
Cursusdagen 8 en 9 juni dinsdag/woensdag
9 en 10 november dinsdag/woensdag
Docenten Anne Haak (vertrouwensarts), Thil Tolkamp en
Jolande Schoonenberg (vertrouwensarts)
Aantal deelnemers Minimaal: 8
Maximaal: 12
Competenties De opleider
1-1.2 past het diagnostisch, therapeutisch en preventief arsenaal van het
vakgebied doelgericht en evidence based toe
1-2.2 past communicatietechnieken en middelen doelgericht toe
1-3.1 draagt bij aan effectieve intra- en interdisciplinaire samenwerking en
ketenzorg
1-5.1 bevordert de gezondheid van individuele patiënten en groepen
patiënten
2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardig-
heden aan aios op verschillende manieren
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering
van het professioneel handelen als opleider.
Inhoud cursus Tijdens de cursus wordt ingegaan op medisch inhoudelijke aspecten
(letsels, fracturen) en op gedragssignalen van diverse vormen van kindermishandeling.
Daarnaast komt aan bod: gespreksvoering en samenwerking
met en verantwoordelijkheden van andere instanties, evenals juridische aspecten
en veiligheid. Er wordt veel geoefend en getraind (o.a. doen van een
goed lichamelijk onderzoek, afnemen van anamnese en gesprekstraining).
En er wordt natuurlijk aandacht besteed aan de ondersteuning en begeleiding
van de aios m.b.t. kindermishandeling.
Thema’s • Herkennen van lichamelijke mishandeling, verwaarlozing, seksueel
misbruik, Pediatric Falsification Syndrome, huiselijk geweld
• Top-teenonderzoek, anamnese en aanvullend onderzoek
• Verslaglegging en fotografie
• Verdachte fracturen en huidletsels (als er voldoende tijd is ook: shaken
baby, hersenletsels, buikletsels)
• Juridische aspecten
• Eigen ervaringen in de praktijk; motivatie, belemmeringen en emoties
• Samenwerking met andere instanties en rol van de huisarts
• Gesprekstraining
• Leergesprekken met en begeleiding van aios m.b.t. dit onderwerp
Werkwijze Er worden veel verschillende werkvormen gebruikt met sterk interactieve
componenten. De setting is veilig en kleinschalig. Er is een afwisseling van
korte lectures met power-points, kijken naar een film en diverse werkgroepvormen
als open en gesloten discussies, vaardigheidstrainingen, casuïstiekbesprekingen
en communicatietraining. Uw eigen inbreng is net zo belangrijk
als onze expertise.
Juni: focus op eigen ervaringen, herkennen, medisch onderzoek, beleid en
leergesprek.
November: focus op communicatietraining, scenario’s, verslaglegging en
begeleiding aios.
HAO-proVUssioneel - april 2010
15

16
Keuzecurriculum – leergang 5
Titel cursus MOETEN MAAKT GEK (RET voor hao's)
Doelgroep Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten
Cursusdagen 9 en 10 juni woensdag/donderdag
10 en 11 november woensdag/donderdag
Docenten Wouter Backx (psycholoog/psychotherapeut) en Bob Stapel (huisarts)
Aantal deelnemers Minimaal: 8
Maximaal: 14
Competenties De opleider
2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt
toe tijdens de begeleiding van de aios.
2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formulieren van leerdoelen
en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen.
3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden.
3.2 schept en onderhoudt een goede werkrelatie met alle partijen die
betrokken zijn bij de uitvoering van de opleiding.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
4.2 gaat bewust en adequaat om met eigen houding als opleider
4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals
opleider, huisarts, collega, werkgever).
Inhoud cursus Bekend worden met het ‘ABC-model’ van de RET. Bekend worden met het
RET gespreks-model. Gebruik maken van RET gespreksmodel bij de interactie
met de aios. Hoe RET te gebruiken bij obstakels en uitdagingen die de
opleider tegenkomt bij de begeleiding van de aios.
Thema’s • Uitgangspunten van de Cognitieve Gedragstherapie (CBT)
• Wat is anders in de RET dan in het algemeen de CBT
• ABC-model van de RET
• Uitdagen van irrationele gedachten en formuleren van rationele gedachten
• Toepassen RET op problemen in de omgang met de aios
• Oefenen met eigen problemen
Werkwijze
Juni:
Inventariseren wat je met de aios zoal tegenkomt aan problemen en uitdagingen.
In de eerste kennismaking met de RET laten we je zien hoe je die kunt
toe passen op één of meer van die problemen. We gaan in op het verschil
tussen CBT en de RET en geven een nadere uitleg van het ‘ABC’-model. Dan
laten we jullie zelf oefenen met het toepassen van de RET op echte problemen
van een van de andere deelnemers. We besteden uitgebreid aandacht aan
het uitdagen van de irrationele gedachtes en het formuleren van de nieuwe
gedachtes.
Tussen juni en november:
Proberen het geleerde toe te passen op problemen die je tegenkomt met de
aio. Een inventarisatie maken van de problemen en uitdagingen die je bent
tegengekomen. Enkele voorbeelden van problemen en uitdagingen met de
aios registreren volgens het ABC-model.
November:
We maken met elkaar een inventarisatie van de problemen die jullie zijn
tegen gekomen en we kijken hoe die problemen zijn aangepakt met de RET
a.h.v. de registraties in ABC. We herhalen deels weer – waar nodig – de uit
gangspunten van de RET en het ABC-model. We gaan weer oefenen nu aan de
hand van de gevonden problemen met de aios.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Keuzecurriculum – leergang 5
Titel cursus ACADEMISCH OPLEIDEN, WAT IS DAT?
Doelgroep Opleiders van het Academisch Netwerk VUmc die leergang 1, 2 en 3 hebben
afgesloten. Dat wil zeggen dat ook ANH-opleiders die in 2010 nog in
leergang 4 zitten zich voor deze (eenmalige) scholing kunnen inschrijven
en leergang 4 dan volgen in 2011.
Ook geïnteresseerde opleiders van leergang 5 die niet betrokken zijn bij
het Academisch Netwerk VUmc kunnen zich voor deze groep aanmelden.
Cursusdagen 9 en 10 juni woensdag/donderdag
10 en 11 november woensdag/donderdag
Docenten Wim Willems en Angelika Raths
Aantal deelnemers Minimaal: 5
Maximaal: 12
Competenties De opleider
2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden
op verschillende manieren.
3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de
betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en
geleerd kan worden.
3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en
het effect ervan op de aios.
4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van
het professioneel handelen als opleider.
4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider.
4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals
opleider, huisarts, collega, werkgever).
Inhoud cursus In ANH-opleidingspraktijken is opleiden één van de academische taken.
Het opleiden van een aios is daar een onderdeel van. Wat moeten we ons
daar bij voorstellen? Zijn ANH-opleiders uitmuntende academische didactici
of gaat het meer over een manier van werken in een academische setting?
Is het meer wat we overdragen dan hoe we het overdragen? Of zijn nog
andere dingen aan de orde?
In 2010 willen we tijdens de meerdaagse een eenmalige projectgroep in het
leven roepen die zich over deze vragen buigt.
De projectgroep stelt vast wat academisch opleiden is, de competenties
die een academisch opleider nodig heeft en de randvoorwaarden waaraan
voldaan moet zijn om academisch op te leiden.
De werkgroep is, uiteraard met deskundige en aansprekende begeleiding,
naar goede academische traditie zelfsturend. De te volgen weg en de uitkomst
liggen daardoor niet van te voren vast. Mogelijke eindresultaten na
deze vier dagen zijn bijvoorbeeld:
• een artikel
• een aanbeveling voor gerichte scholing/ondersteuning vanuit het ANH
• een onderwijsprogramma voor academische hao’s of andere netwerken
• een discussiestuk
• een richtlijn voor een academische opleiding van een aios
Thema’s Onderdeel WER
Werkwijze De werkgroep begint in juni met het vaststellen van haar doelen en werkwijze.
Voor de hand liggend is te beginnen met een brede inventarisatie van
aspecten van academisch opleiden. Welke punten daarvan zijn het meest
relevant? Wat weten we daarvan, wat moeten we uitzoeken? Er zijn mogelijkheden
om ter plekke online informatie te verzamelen.
In november of wellicht al in de tussentijd worden de geformuleerde doelen
van juni concreet uitgewerkt.
HAO-proVUssioneel - april 2010
17

18
Het Keuzecurriculum basiscurriculum – leergang – Leergang 5
0 t/m 4
Titel cursus BELEID BIJ SOLK (Somatisch Onvoldoende Verklaarde
Lichamelijke Klachten)
Doelgroep Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten
Cursusdagen 8 en 9 juni dinsdag/woensdag
9 en 10 november dinsdag/woensdag
Docenten Nettie Blankenstein (EMGO), Anne Heynen en Henriëtte van der Horst
(hoogleraar Huisartsgeneeskunde VUmc)
Aantal deelnemers Minimaal: 8
Maximaal: 15
Competenties De opleider
1-1.1 interpreteert de klacht binnen de context.
1-1.2 past het diagnostisch, therapeutisch en preventief arsenaal van het
vakgebied doelgericht en evidence based toe.
1-2.1 bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op
1-2.3 betrekt de patiënt actief bij de besluitvorming.
1-3.3 verwijst doelgericht op basis van actueel inzicht in de expertise van
andere zorgverleners.
2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie.
2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en
vaardigheden op verschillende manier.
2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken
efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios.
Inhoud cursus In de CBO-richtlijn over patiënten met SOLK heeft de huisarts een centrale
rol. De huisarts exploreert de klachten en de manier waarop de patiënt
hiermee omgaat (SCEGS = somatische, cognitieve, emotionele, gedrags- en
sociale aspecten), doet adequate diagnostiek, probeert met de patiënt te
komen tot een gemeenschappelijke probleemformulering en aanpak, en
houdt ook bij verwijzing de regie.
In deze cursus oefenen we consult- en regievaardigheden die hiervoor
nodig zijn. We volgen hierbij de opzet van de NHG cursus ‘Beleid bij SOLK’.
Ook de aios leert beleid bij SOLK in het eerste jaar en in de 3e jaars
differentiaties Lichamelijk Onverklaarde Klachten en Cognitieve Therapeutische
Technieken. U leert hoe u de aios hierbij kunt helpen in de praktijk.
Thema’s • Cognitieve technieken voor klachtexploratie, uitleg van vicieuze cirkels,
beleid bij hardnekkige ongerustheid en bij patiënten die, vaak vanuit
hun ongerustheid, verwijzing eisen.
• Herkennen van eigen catastroferende cognities (‘deze patiënt
is hopeloos’, ‘bij allochtonen werkt dit niet’).
• Hoe blijf ik somatisch alert?
• Wie behandel ik zelf, wie verwijs ik en hoe?
• Pijn en Brein: resultaten van nieuw neuro-fysiologisch onderzoek
• Hoe zorg ik dat de aios SOLK-patiënten ziet?
• Hoe krijgt de aios overzicht over de voorgeschiedenis?
• Feedback geven op SOLK-consulten van de aios
Werkwijze Juni: Nadruk op gericht oefenen van consultvaardigheden m.b.v. cognitieve
technieken. Woensdagochtend: presentatie Pijn en Brein, Henriëtte van der Horst.
Tussen juni en november: Toepassen van cognitieve technieken in eigen
SOLK-consulten en feedback geven op SOLK-consulten van aios. Video
opnemen van leergesprek met aios over SOLK
November: Nadruk ligt op de opleidersrol. Aan de hand van de video’s en
de opgedane ervaringen worden knelpunten besproken en nog eens
geoefend. Ook de organisatie van de zorg voor SOLK-patiënten krijgt
aandacht: stepped care met de huisarts in de regierol.
HAO-proVUssioneel - april 2010

Alternatieven leergang 5
Let op: alleen voor ervaren opleiders
Naast de verschillende vierdaagse cursussen, willen wij de volgende alternatieven onder uw aandacht brengen en
van harte aanbevelen. Voor nadere informatie of ondersteuning kunt u terecht bij de teamleider Angelika Raths
(a.raths@vumc.nl of 020-444 9347).
SUPERVISIE
Diegenen die in 2010 supervisie willen volgen en daarmee één of twee
vierdaagse(n) willen compenseren verzoeken wij vriendelijk met de onderstaande
richtlijnen rekening te houden:
• De supervisie richt zich niet alleen op het huisarts-zijn, maar ook op het
opleider-zijn.
• De supervisor is LVSC- en/of NHG-geregistreerd.
• De supervisieserie duurt minimaal 12 bijeenkomsten, in principe om
de 14 dagen. Voor individuele supervisietrajecten kan een serie van 10
gesprekken voldoende zijn.
• Minimale duur van elke bijeenkomst is: individueel 1 uur, 2-tal 1½ uur,
3-tal 2 uur.
• Elk contactuur supervisie bij een NHG-geregistreerde supervisor wordt
gehonoreerd met 1 accrediteringspunt. Deze punten komen bovenop de
24 forfaitaire punten! De supervisor vraagt accreditatie via het NHG aan.
• De kosten van de supervisie worden door de deelnemers zelf gedragen.
Natuurlijk kunt u ook supervisie volgen als u nog in leergang 1-4 zit. Alleen
vragen wij u dan toch deel te nemen aan de vierdaagse. U kunt de compensatie
voor supervisie dan ‘verzilveren’ zodra u in leergang 5 zit.
U kunt contact opnemen met Angelika Raths (a.raths@vumc.nl of 020-444
9347) voor verdere informatie, hulp bij het vinden van een geschikte supervisor,
het samenstellen van een supervisiegroepje of het contact leggen
met collega’s die als opleiders supervisie-ervaring hebben opgedaan en
daarover informatie willen verstrekken.
INTERVISIE
Intervisie kan een aantrekkelijk vervolg op supervisie zijn.
Wie aantoonbaar heeft deelgenomen aan minimaal 7 intervisiebijeenkomsten
met hao-collega’s gedurende maximaal twee jaar, onbegeleid of
begeleid door een geregistreerde NHG- of LVSC-supervisor, kan daarmee
één vierdaagse cursus compenseren. De intervisie kan dan ook door de
NHG-supervisor geaccrediteerd worden.
Wij beschouwen Balintgroepen ook als een vorm van intervisie
CO-DOCENTSCHAP HAO-BASISCURRICULUM
‘Het meeste leer je vóór de klas’… Wie denkt didactische kwaliteiten te
hebben, kan zich bij Angelika Raths opgeven als co-docent voor leergang 0
t/m 4. U kunt uw jaarlijkse vier scholingsdagen (met bijbehorende voorbereiding)
dan gebruiken om ‘vóór de klas te staan’ in plaats van ‘in de klas’
te zitten. Eventueel nodigen wij u eerst uit voor een oriënterend gesprek
hierover.
U zult altijd naast een staflid-docent werken. De hoofdverantwoordelijkheid
zal altijd bij het staflid liggen. Uw activiteiten zijn van ondersteunende
aard.
Omdat het een leeractiviteit is, een invulling van uw eigen scholingsdagen,
wordt u hiervoor niet betaald, maar stellen wij u vrij van de kosten voor uw
verblijf. Uiteraard zijn de cursusdagen die u begeleid geaccrediteerd.
De cursussen zijn al uitgewerkt en men kan met ongeveer één dag inwerken
volstaan. Zou het u meer werk kosten kunnen voor de extra tijd waarneemkosten
worden gedeclareerd.
U zult merken dat u tijdens het voorbereiden en geven van de stof zelf
weer veel op zult frissen en bij zult leren.
HAO-proVUssioneel - april 2010
19

20
Alternatieven Het basiscurriculum leergang – Leergang 5 0 t/m 4
ONDERWIJSONTWIKKELING EN (CO)-DOCENTSCHAP
HAO-KEUZECURRICULUM
Als u zelf ideeën hebt voor het opzetten van een nieuwe didactisch gerichte
cursus, c.q. onderwijsactiviteit voor ervaren opleiders, dan nodigen wij u
graag uit om uw ideeën op papier te zetten en met ons te bespreken. Wij
zullen kijken of uw ideeën passen in het kader van ons hao-curriculum en
zo ja hoe wij u kunnen ondersteunen bij het vormgeven ervan.
Denkt u ook over didactische kwaliteiten te beschikken, dan zou u de
cursus eventueel zelfs samen met een ervaren staflid of een gastdocent/e
kunnen geven. Daarvoor zullen wij u van tevoren uitnodigen voor een oriënterend
gesprek.
Waarschijnlijk zal het ontwikkelen, geven en mee-organiseren u meer tijd
kosten dan uw 4 scholingsdagen. U kunt deze activiteit dan voor 2 jaren
scholing laten tellen of voor de meertijd (in overleg) waarneemkosten declareren.
OPFRISSEN
Het kan voor een ervaren hao zinvol zijn een basisleergang te herhalen ter
opfrissing van bepaalde didactische basisvaardigheden.
De inhoud van de basiscursussen verandert in de loop der jaren en nieuwe
docenten zetten vaak weer eigen accenten. Als u denkt dat u toe bent aan
het opfrissen van de thema’s van de leergangen 2, 3 of 4, dan bent u van
harte welkom, mits er nog vrije plaatsen zijn. Dit kan ook een opstap zijn
voor het volgende alternatief, het co-docentschap.
PROJECTEN
Misschien heeft u een eigen idee, hoe u uw didactische scholing vorm zou
willen geven. Bij voorbeeld een eigen onderzoekje doen rond de competenties
van opleiders, door collega's of aios te interviewen of te observeren en
daarover eventueel een artikel te schrijven voor de ProVU? Ook de scholingsprojecten
in Roemenië en Aruba vallen onder leergang 5.
Stuur uw voorstel naar a.raths@vumc.nl.
Wanneer je een schip wilt bouwen, breng dan
geen mensen bij elkaar om hout aan te slepen,
werktekeningen te maken en taken te verdelen,
maar leer ze verlangen naar de eindeloze zee.
Antoine de Saint-Exupéry
HAO-proVUssioneel - april 2010

Niet alleen voor het werk...
Angelika Raths
Voor het derde achtereenvolgende jaar vertrekt de
leergang 5-projectgroep Roemenië in september
2009 naar Craiova. Wij ondersteunen daar de huisartsopleiding
bij het vernieuwen van hun curriculum
(VUniCREd), met name door de collega-opleiders en
stafleden didactisch bij te scholen en individueel te
coachen.
De vernieuwing betreft tot nu toe het derde jaar van
de opleiding, want in het eerste jaar zijn de meeste
aios vooral op zoek naar een opleidingsplek als specialist.
Zij willen helemaal geen family doctor worden,
want de huisarts is het sluitstuk van de gezondheidszorg
in bevoegdheden, betaling en aanzien,
“the Cinderella of the health care”, zoals Gabriela
Parvulescu het formuleert. Een praktijk vinden is ook
geen sinecure. Kans maakt men vooral in the middle
of nowhere.
Onze samenwerking begon met het bezoek van
een Roemeense delegatie op de HOVUmc. Daarna
is de hao-projectgroep geformeerd en zijn wij naar
Roemenië gereisd (zie hiervoor ook de berichten in de
ProVU’s van april 2008 en 2009).
Onze eerste didactische scholing stond in het teken
van interactief onderwijs, werken in kleine groepjes,
de aios consulten laten doen (ipv papieren te stempelen)
en hoe dat in de praktijk te realiseren.
Het jaar daarop hebben wij ons gericht op begeleidingsvaardigheden,
luisteren en (door-)vraagen naar
de leerwensen en -problemen van de aios. Het leergesprek
in zijn meest basale vorm: überhaupt tijd nemen
om met de aios te praten. Velen konden niet bedenken,
waarover het dan zou moeten gaan.
Deze keer wilden de collega’s met ons oefenen, hoe je
kritiek kunt geven.
Wij zijn een paar keer op de VU bij elkaar geweest om
een interactief programma te maken over feedback, met
aandacht voor het belang van positieve bekrachtiging.
Wij merken hoe waardevol het is dat wij hun en hun
situatie inmiddels aardig kennen. Het programma
ontstaat in nauw overleg met professor Viorela
Enachescu, het hoofd van de opleiding en interniste
met een warm hart voor de huisartsen. Omdat niet
iedereen even vloeiend Engels spreekt en schrijft,
onderhoudt zij het contact hierover met de achterban.
16 deelnemers hebben zich aangemeld.
Wij hadden van te voren twee voorwaarden gesteld
op grond van eerdere ervaringen:
• coaching on the job alleen voor diegenen die ook
de scholing volgen
• er moet bij het bezoek tijd zijn voor een bespreking
van de observaties.
Op vrijdagochtend 18 september 2009 staan wij met
z’n tienen op Schiphol: Carine den Boer, Ingrid van
Westing, Harry Spelt, Piet Bakker, Gert Bucher, Folkert
Hoekstra en Moniek van den Ende, en als stafleden
Karin Verschoor, Jan de Heer en ondergetekende.
HAO-proVUssioneel - april 2010
Een heuse expeditie, want je bent een lange dag
onderweg: van huis naar Schiphol, vlucht richting
Boekarest. Van het vliegveld Boekarest met taxi’s
minimaal één uur via de enige en altijd verstopte toegangsweg
naar het station. Treinkaartjes kopen, proviand
inslaan en dan ruim vier uur naar het – eerlijk
is eerlijk - weinig spectaculaire Craiova.
Een lange reis
Als we in het hotel arriveren is het laat. Er zijn momenten
dat je je afvraagt: Waar doe ik het voor? Voor de
ontmoeting, denk ik. De ontmoeting met elkaar. Het
plezier in het gezelschap van deze inmiddels vertrouwde
en op elkaar ingespeelde hao-groep. De samenstelling
is nagenoeg onveranderd – per jaar één wisseling.
Gewoon een stel aardige mensen, bevlogen, met idealisme
en een gegroeid gemeenschappelijk referentiekader.
Het projectkarakter van deze onderneming geeft
alle ruimte de werkzaamheden zelf te bepalen. De vrijheid
en de andere cultuur mobiliseren onze creativiteit
en ons aanpassingsvermogen.
En natuurlijk de ontmoeting met de Roemeense collega’s,
die evenveel inzet en enthousiasme in de
weegschaal leggen. Zij kampen met problemen die
de meest ervaren huisartsen onder ons goed kennen
uit de beginjaren van de huisartsgeneeskunde in
Nederland. Elk jaar zijn wij weer benieuwd hoe het
hun vergaat. Hebben zij hun voornemens kunnen
realiseren? Heeft onze samenwerking zin gehad?
1e dag, zaterdag
Zaterdagochtend presenteert de HO Craiova in de
blauwe collegezaal van de medische faculteit de
stand van zaken betreffende het project.
Learning pyramid
21

22
In de blauwe zaal
Wij bakken nog niks van het Roemeens – dat trouwens
veel verwantschap heeft met het Italiaans.
Maria, inmiddels afgestudeerde aios, vertaalt voor
ons.
Maria vertaalt
Wat is veranderd?
Alle aios in het derde jaar doen nu zelf consulten en
zijn daar blij mee. De meesten hebben een eigen,
soms geïmproviseerde, spreekkamer.
Veel opleiders nemen nu af en toe tijd om samen
met de aios over het werk te praten.
Sinds vorig jaar heeft de aios-groep, conform hun
eigen wens, twee vaste begeleiders om meer rust
en continuïteit in de terugkomdagen te brengen:
Madalina Dumitrescu, opleider en staflid van het
eerste uur, samen met Irina Rachiteanu, een van de
meest ervaren en door de aios uitmuntend geëvalueerde
opleider.
Zij proberen de terugkomdagen voor de aios te
moderniseren. Aios luisteren niet meer uitsluitend
naar theoretische lezingen, maar presenteren ook
casussen aan elkaar.
De huisartsopleiding toetst de presentatie van casussen
nu ook in hun tentamen. Daarbij wijst hun eigen
onderzoek uit, dat de aios ‘nieuwe stijl’ achteraf
praktisch sterker in hun schoenen staan. Theoretisch
blinken zij minder uit, waar niemand een probleem
in zou zien, ware het niet dat het landelijke tentamen
nog steeds uitsluitend specialistisch-theoretische ken-
HAO-proVUssioneel - april 2010
nis toetst. De hervorming hiervan zal om een lange
adem vragen.
De betaling van huisartsen is helaas nog slechter
geworden.
Wat is niet veranderd?
De vertrouwde kerngroep is er weer - uitgebreid met
een paar nieuwe gezichten.
Het is nog steeds illegaal aios consulten te laten
doen, ze mogen ook geen recepten tekenen.
Een onderwijskundige koppelingsprocedure is onmogelijk,
want de overheid bepaalt, welke aios naar
welke praktijk gaat.
Er zijn nog geen gedragswetenschappers gevonden. In
de tijd van Ceaucescu werd de studierichting psychologie
gesloten, dus er ontbreekt een hele generatie.
De financiële situatie van de huisartsopleiding is
onveranderd belabberd en ondoorzichtig – geen
betaling voor opleiders en groepsbegeleiders, geen
betaalde ondersteuning voor Viorela, die zich om
bijna alles zelf bekommert.
Iedereen werkt nog steeds teveel en gaat, ons
inziens, zorgwekkend met de eigen gezondheid om.
Meestal hebben ze naast hun spreekuur in de praktijk
5-6 uur per dag nog een tot twee andere baantjes,
een gezin en mantelzorg.
Op de zusteropleidingen heeft Viorela nog geen
medestanders kunnen vinden, die zich bij de hervorming
aan willen sluiten.
Aansluitend richten wij drie medische toetsstations
in over knieklachten, schouderklachten en enkeldistorsie,
waarbij een (gespeelde) aios een consult doet,
de hao feedback geeft en daarop weer feedback ontvangt.
Voorbereiding toetsstations
Nederlandse hao’s zijn enthousiast over deze onderwijsvorm,
dus misschien is zij in Roemenië ook
bruikbaar. We kunnen consult-observatie oefenen en
tegelijk feedback praktisch koppelen aan medisch
handelen.
Het was levendig, niemand heeft zich een moment
verveeld. Soms verfrissend hilarisch dankzij de
levensechte en herkenbare ‘patiënten’, maar methodisch
toch iets te complex.

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4
Zaterdagmiddag komen de aios (jawel, tijdens het
weekend) en demonstreren een stukje terugkomdag
nieuwe stijl. Een dappere Maria (daar zijn er veel van)
presenteert de standaard cardio-vasculaire klachten
interactief aan haar groep.
Onderwijs van aios voor aios…
…niet zonder flappen
Hoe kwam Maria tot dit thema? Een slimme zet van
de docenten. Zij hadden de aios in het begin van het
studiejaar na hun leerdoelen gevraagd en daarna
iedereen uitgenodigd juist over het eigen leerthema
onderwijs aan de mede-studenten te geven – het
meeste leer je voor de klas.
Dappere aios met trotse groepsbegeleiders
HAO-proVUssioneel - april 2010
Wij besluiten de middag met een spuironde voor
opleiders, zonder aios, onder leiding van Carine en
Piet.
Reflectieronde voor hao’s…
… in een ontspannen sfeer
Wij hebben ons laten vertellen, dat het onwennig
is in de Roemeense leef- en werkcultuur over eigen
gedachten en twijfels open te praten. Misschien een
gevolg van vele jaren dictatoriaal regime? Toch hebben
opleiders aangegeven, dit te willen.
2e dag, zondag
Zondagochtend introduceren wij in het plenum de
feedbackregels en demonstreren het verschil tussen
observeren, waarnemen en beoordelen.
Daarna herhalen wij een succesnummer van de vorige
scholing: een carrousel met drie ‘haltes’, waar telkens
twee van ons aan een klein groepje een kort fragment
laten zien van een leergesprek - uit de eigen
praktijk, met de eigen aios, in het Engels. Deze keer
komt er op een of andere manier feedback in voor.
Het maken van deze demonstratie-video’s was onverwacht
veel werk, want de meeste opnames vonden
geen genade in de ogen van de kritische collega’s:
onvoldoende geluidskwaliteit, teveel didactisch jargon,
te lang, te ingewikkeld. Het moest kort zijn, helder,
in simpel Engels en leuk om naar te kijken - de
één is nou eenmaal meer mediageniek dan de ander.
Iedere Nederlandse hao werd nog eens gedwongen
zich te bezinnen op de essentie van een leergesprek.
23

24
Gelukkig bleven er uiteindelijk toch drie over. En de
besprekingen in Roemenië leverden zoveel stof en
plezier op, dat de inspanningen absoluut de moeite
waard bleken te zijn!
Kijken naar leergesprekken
Plezier bij de bespreking Werkbespreking staf
Zondagmiddag komen de aios weer terug voor de
voorbereiding van de praktijkbezoeken op maandag
en dinsdag. Iedereen kan alvast persoonlijk kennis
maken en de aios worden gerust gesteld dat wij niet
op hen gaan letten, maar op de opleiders. Wat zijn
diens leerdoelen? En waar moet men de volgende
dag wanneer zijn?
De beproefde formule is, dat twee Roemeense haoaios-koppels
een eenheid vormen met twee van onze
opleiders, die beiden individueel beide praktijken
bezoeken. Dat biedt met een tussentijdse overdracht
de mogelijkheid op het eerste bezoek aan te sluiten
en tegelijk input van twee opleiders te bieden,
want iedereen kijkt natuurlijk vanuit haar/zijn eigen
invalshoek. Voordeel is ook dat de zestallen dan aan
het einde van de scholing veilig en petit comité met
elkaar kunnen evalueren.
Wel worden de groepjes anders samengesteld dan
vorig jaar, want iedereen vindt het leuk andere collega’s
en praktijken te leren kennen.
Hao’s, die op dit moment geen aios hebben ‘lenen’ er
eentje van een collega, die niet mee kan doen. Voor
de betrokken aios blijkt het winst een andere hao en
praktijk te hebben meegemaakt.
HAO-proVUssioneel - april 2010
3e dag, maandag
Tijdens de praktijkbezoeken hebben Karin, Jan en ik als
stafleden op verzoek van Viorela en de groeps-begeleiders
Irina en Madalina een werkbespreking.
Ons bezoek is een goede aanleiding voor zo’n intercollegiaal
overleg, want daar komen zij in de waan van
alledag maar niet aan toe, terwijl die behoefte er wel is.
Zij willen praten over het programma van de terugkomdagen
voor aios, voor hao’s en het curriculum
voor alle nieuwe opleiders, want de HO overweegt
het eerste jaar ook bij het project te betrekken.
Verder wil men kijken naar de organisatiestructuur
van de HO. Tot nu toe rust bijna alles op de schouders
van Viorela, terwijl stafleden staan te trappelen
eigen verantwoordelijkheid te nemen. Viorela geeft
in haar ontwapenende openheid meteen toe, dat zij
hard zal moeten oefenen om te delegeren om zich
meer te kunnen richten op de condities, de geldstromen
en de PR van hun geweldige project.
Verder is een vraag hoe men alle nieuwe opleiders
het beste bij kan spijkeren en of wij mogelijkheden
zien de didactische kwaliteit van gastdocenten op te
krikken. Wij bespreken de haalbaarheid hiervan en
het alternatief aios zelf onderwijs aan elkaar te laten
geven, zoals zij zaterdag hebben laten zien.
Kwamen onze collega’s nogal moe en teneergeslagen
binnen, na drie uur geanimeerd overleg gaat iedereen
opgetogen en met een blos op de wangen weg.
Héérlijk werk!
4e dag, dinsdag
Na de laatste praktijkbezoeken evalueren wij, met de
aios erbij.
Wat op de Roemeense collega’s verreweg de grootste
indruk heeft gemaakt is de positieve feedback.
• ‘Uitspreken van wat goed gaat, kan onze relaties
veranderen. Dit moeten veel meer mensen weten.’
• ‘De aios krijgen zo meer vertrouwen.’
• ‘Ze worden er blijer van.’ – een aios beaamt dit
volmondig.
• ‘Het is nuttig ook zelf feedback te krijgen. Daarbij
versterkt waardering ook het eigen zelfvertrouwen.’
• ‘Het maakt gever en ontvanger jonger.’

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4
Een deelneemster vertelt tijdens het leergesprekkencarrousel
dat zij de regels van de positieve feedback
meteen thuis heeft toegepast.
Zij irriteerde zich er al lang aan dat haar zoon zijn
huiswerk zo slordig maakte en had de gewoonte
pagina’s, waarover zij niet tevreden was, uit het
schrift te scheuren.
Nu had zij het roer omgegooid en was hem gaan
prijzen voor wat hij wél goed had gedaan.
Tot verbijstering van de puber, die niet wist wat hem
overkwam. ‘En’, glundert zij, ‘het werkt! Dit is niet
alleen voor het werk, dit is voor het leven.’
Als vervolg willen zij oefenen met observeren, het
instrueren van lichamelijk onderzoek, kritiek-geven,
beoordelen en video-opnames in de praktijk maken.
Sommigen zouden ook gedurende het jaar graag
contact willen houden over de voortgang.
Wij zouden niet in Roemenië zijn, als we ons bezoek
niet af zouden sluiten met een copieus gezamenlijk
afscheidsdiner.
Met z’n allen de schouders onder de vernieuwing van de huisartsopleiding in Craiova.
HAO-proVUssioneel - april 2010
De volgende ochtend terug naar Boekarest. De helft
van de groep vliegt huiswaarts. De anderen trakteren
zich nog op twee dagen sfeer snuiven in de hoofdstad,
waar driftig wordt gerestaureerd.
En het lukt ons waarempel nog kaarten te bemachtigen
voor een volstrekt uitverkocht pianoconcert in
het magistrale concertgebouw Ataneul Roman. Hoe?
Cash via de achteringang en dan op klapstoeltjes
midden in het gangpad. Waar een wil is, is een weg,
schijnt het motto in dit land.
Of wij dit jaar weer gaan, laten we afhangen van hun
wensen, maar in ieder geval nodigen wij de kleine
kerngroep uit naar Nederland te komen. Misschien
geeft dat extra inspiratie en bovendien gunnen wij
onze hard werkende collega’s een time-out en tijd
met elkaar. Wie weet, gaat het hun, naast alle engagement
voor beter onderwijs, ook om de ontmoeting.
Heb jij belangstelling voor deelname aan de deze projectgroep,
neem dan contact op met Karin Verschoor
(c.verschoor@vumc.nl) of Angelika Raths (a.raths@
vumc.nl).
25

26
Huisartsopleiding Aruba
Sharline Vis
Marileen de Haas
Eind November 2009 is onze huisartsopleiding Aruba
bezocht door Angelika Raths, Jolijn de Graaff, Jan de
Heer en Gert Bucher van de huisartsopleiding van het
VUmc. Alle expertise en hulp van deze delegatie was
van harte welkom.
De huisartsopleiding Aruba, die in september 2009
van start is gegaan, is opgezet volgens het model
van de huisartsopleiding zoals die bij de VU wordt
gegeven, inclusief de opleiding van opleiders.
Voor de meesten van ons is het opleiden van aios
iets nieuws. De situatie op Aruba is anders, onze
opleiding is kleinschaliger. We zijn op dit moment
met 4 hao’s, 3 aios en 2 huisartsbegeleiders. Zo’n
kleinschaligheid heeft zijn voordelen, maar we hebben
zeker behoefte aan nascholing, aan inzichten
en adviezen. Deze opleidingsdagen waren erg nuttig
voor de kennismaking van hao’s en begeleiders
onderling en voor het vergroten van de deskundigheid.
Wij hadden vooral veel behoefte aan handvatten,
structuur en feedback. De groep was leuk,
enthousiast, flexibel en iedereen was twee weekenden
achtereen beschikbaar.
Tijdens de nascholing werden we geholpen met tips
over observatie, we hebben geoefend met een reflectieronde
en de step-by-step methode. Ook hebben
we videoconsulten geanalyseerd met behulp van de
Maas-globaal scorelijst en zijn wegwijs gemaakt op
de site van de VU huisartsopleiding. Tijdens de gezamenlijke
lunch werd ook informeel veel informatie
uitgewisseld.
HAO-proVUssioneel - april 2010
Angelika en Jolijn gaven aan heel veel te herkennen
vanuit de tijd dat de huisartsopleiding van de VU van
start ging en hebben er vertrouwen in dat we dit jaar
goede vorderingen kunnen maken voor een succesvolle
opleiding op Aruba.
De week na het hao-scholingsweekend kwamen twee
ervaren huisartsopleiders, Gert en Jan, naar de opleidingspraktijk
kijken. Ze hebben geobserveerd bij de
consulten van de hao’s en van de aios (dat wilden de
aios graag) en een leergesprek tussen hao en aios
bijgewoond. Hierna werd er feedback gegeven en
besproken, waar we veel profijt van hebben gehad.
Tijdens de eindevaluatie konden we het geleerde
samenvatten in drie punten: veel handvatten, bevestiging
op de goede weg te zijn en als hao minder aan
het woord zijn!
Aansluitend aan de specifieke nascholing voor de
huisartsopleiding is er ook geaccrediteerde nascholing
voor alle huisartsen op Aruba georganiseerd
door de huisartsopleiding Aruba in samenwerking
met de huisartsopleiding van de VU. Er werd gefocust
op nefro- en urologie waarbij locale huisartsen,
Jan de Heer als gastspreker, locale specialisten en de
aios mooie presentaties en discussierondes over de
standaarden hebben verzorgd.
We kijken allemaal uit naar de volgende nascholingsdagen
die in maart 2010 zullen plaatsvinden.
Stoeien met de techniek Werkbespreking met de Arubaanse aios

Groeten van een mentor
Oebele Dijkstra
Al sinds jaren heeft de huisartsopleiding van de VU
de mogelijkheid gecreëerd voor huisartsopleiders
een mentor of coach te kunnen raadplegen. Je hebt
er in voorgaande nummers van ProVUssioneel over
kunnen lezen. Het verschil tussen mentor- en coachfunctie
is dat de coach een duidelijk omschreven
opdracht krijgt, óf van jezelf óf van stafleden. Er
wordt dan naar een doel toe gewerkt.
Ter herinnering: deze mogelijkheid is er voor elke
hao die eens, onafhankelijk van de groepsbegeleiders,
wil reflecteren over het eigen functioneren als
opleider of de mening wil horen van een ervaren
collega-opleider.
Het idee was dat dit vooral voor de startende, onervaren
hao een handreiking kon zijn om zijn/haar
beginnerzorgen en of problemen te delen.
Het was voor de groep mentoren/coaches, en ik ben
er één van, wat verbazend te moeten vaststellen dat
er maar mondjesmaat gebruik werd gemaakt van dit
aanbod (terwijl het toch gratis is).
Al evaluerend bedachten wij dat het “zelf oplossend
vermogen” van dokters de reden moest zijn.
In de contacten die er wèl waren bleek dat deze als
zeer zinvol werden ervaren door consultatievrager
en -gever. In een rondvraag onder startende hao`s
over de vraag “waarom niet?” bleek onbekendheid
met het mentorenaanbod een frequent gehoord antwoord.
Een belangrijke reden dus om middels dit stukje,
daar iets aan te doen.
Hao, weet van ons bestaan en kom rustig met je vragen!
De beschikbare hao-mentoren en –coaches vind je op
de website onder de hao-knop.
HAO-proVUssioneel - april 2010
LHK-tips
Barend van Duin
De LHK (Landelijke Huisartsgeneeskundige
Kennistoets) voor hao’s
De LHK wordt zoals jullie weten, structureel 2x per
jaar bij alle aios afgenomen en speelt een wezenlijke
rol in de beoordelingsprocedure van aios. In de
laatste 2 jaren van de opleiding moet de aios van de
4 dan afgenomen toetsen er minimaal 2 voldoende
gemaakt hebben, waarvan er minimaal één in het
derde jaar valt.
Met de LHK wordt met name de kennis van de
inhoud van de NHG-Standaarden getoetst.
Landelijk is door de huisartsopleidingen afgesproken
om de LHK ook aan opleiders aan te bieden. Hiermee
worden meerdere doelen nagestreefd:
• het bieden van een mogelijkheid tot zelftoetsing
van de huisartsgeneeskundige kennis als huisarts/
opleider ( het geldt dan ook als geaccrediteerde
nascholing als huisarts!)
• het faciliteren van de ondersteunende rol die de
opleider heeft bij het nabespreken van de kennistoetsresultaten
van de eigen aios. Met name voor
de vraag wat de aios kan doen om onvoldoende
resultaten op domeinen binnen de toets te verbeteren
én voor de vraag of dit betekenis heeft
voor het feitelijk handelen op dit domein (hoe zit
het met vakinhoudelijk handelen op dit terrein in
patiëntcontacten? tijdelijk extra aandacht nodig
voor nabespreken consulten/video’s, die binnen
dit domein vallen?)
Landelijk is vastgelegd, dat beginnende opleiders in
de eerste 1,5 jaar van hun opleiderschap 2x de LHK
maken en in de jaren daarna minimaal 1x per 3 jaar.
De afname gaat via Internet en je krijgt als opleider
persoonlijke feedback op je scores. Een kopie hiervan
gaat naar de huisartsopleiding VUmc en komt in je
dossier als opleider. Je scores spelen geen rol in de
formele beoordelingsprocedure als opleider, maar
kunnen wel onderwerp van gesprek zijn in de voortgangsgesprekken,
die je als opleider regelmatig krijgt.
In de manier waarop je omgaat met de feedback uit
de LHK’s kun je soms ook zelf rolmodel voor de aios
zijn. De ervaringen, die je ermee hebt opgedaan kun
je vaak gebruiken in je begeleiding van je aios.
We willen als opleiding daarom van harte aanbevelen
om regelmatig als opleider de LHK te doen, zowel om
jezelf als huisarts na te scholen als om de aios beter te
kunnen begeleiden bij het werken aan kennislacunes.
27

28
Silverman voor hao's
Chris Rietmeijer
De VUmc huisartsopleiding baseert zich sinds enkele
jaren bij het onderwijs in arts-patiënt communicatie op
het werk van Silverman et al 1. Om de hao’s met deze
benadering vertrouwd te maken is er een vast onderwijsprogramma
op één van de paralleldagen, geheten
“Silverman voor hao’s”. Hieronder, als appetizer, een
korte bespreking van een deel van het boek, dat overigens
verplichte literatuur voor de aios is.
“Vaardig communiceren in de gezondheidszorg, een
evidence based benadering”, zo heet het boek dat
in 2006 uit het Engels werd vertaald door Jan van
Dalen, klinisch psycholoog aan de medische faculteit
Maastricht. De oorspronkelijke titel “Skills for communicating
with patients” van Silverman, Kurtz en
Draper verscheen een jaar eerder. Het betreft de
tweede druk. De eerste druk verscheen al in 1998.
Sinds enkele jaren baseren de meeste huisartsopleidingen
in Nederland hun onderwijs in arts-patiënt communicatie
op dit boek. Ook Huisarts en Wetenschap
besteedde een reeks artikelen aan het gedachtengoed
van Silverman c.s.
Het boek geeft evidence-based richtlijnen voor het
onderwijs in communicatie-vaardigheden in de
gezondheidszorg. Hiertoe wordt het medisch consult
verdeeld in fases: Begin van het consult – Informatie
inwinnen – Lichamelijk onderzoek – Uitleg, advies en
planning – Beëindiging van het consult. De vaardigheden
die in al deze verschillende fases nodig zijn
worden beschreven. Daarnaast wordt een aantal vaardigheden
beschreven die nodig zijn om door het hele
consult heen structuur te bieden en de relatie met de
patiënt op te bouwen. Al deze vaardigheden staan
beschreven in de zogenaamde Calgary-Cambridge
Observatielijst. Dit is een zeer uitgebreide observatielijst
om gedrag tijdens een consult te scoren, vergelijkbaar
met de MAAS globaal en de Paul van Katwijk
observatielijst.
Met veel bewijsvoering onderbouwt Silverman zijn
ideeën over effectieve arts-patiënt-communicatie.
In grote lijnen komt het erop neer dat er door het hele
consult heen sprake moet zijn van twee richting verkeer.
De dokter moet niet alleen informatie úitzenden
maar vooral ook ontvangen.
Structuur
bieden
HAO-proVUssioneel - april 2010
Het consult volgens Silverman
Begin van het consult
Informatie inwinnen
Lichamelijk onderzoek
Uitleg en planning
Beëindiging van het consult
Fases
Voor de beginfase van het consult (hoofdstuk 2)
brengt dit niet veel nieuws: huisartsen zijn al lang
bekend met het belang van een goede exploratie van
de hulpvraag en de afbakening hiervan ten opzichte
van de anamnese. Silverman onderstreept dit belang
met veel onderzoek en wetenswaardigs, én beschrijft
in detail de benodigde vaardigheden hierbij.
Nieuw is de expliciete toepassing van het ziekte-klachtcontext-model
tijdens de biomedische anamnese
(hoofdstuk 3): Opnieuw met veel bewijskracht voert
Silverman aan dat ook in déze fase in eerste instantie
open vragen, en het betrekken van visie en beleving
van de patiënt cruciaal zijn. Dit geeft meer en betere
informatie dan het stellen van gesloten vragen en versterkt
de hulpverleningsrelatie. Gesloten vragen zijn
ook waardevol, maar meer ter completering van de
anamnese.
Ook nieuw is de uitgebreide aandacht die Silverman
geeft aan de fase van uitleg en advies (hoofdstuk 6).
Opnieuw veel bewijs en overtuigingskracht ter onderstreping
van het belang van patiëntgerichtheid ook in
déze fase. Door goed luisteren en zorgvuldig onderzoek
heeft de arts een werkhypothese gevormd. Deze
gaat hij nu meedelen, vergezeld van een plan van
aanpak. Dat het voorgestelde beleid alleen maar kan
werken als de patiënt het begrijpt en kan accepteren
lijkt logisch maar de arts is daar in deze fase vaak te
weinig mee bezig. Teleurstelling bij arts en patiënt kan
het gevolg zijn. Bij de arts omdat de patiënt zich niet
aan het advies houdt en bij de patiënt omdat hij het
advies niet begrijpt en/of zich uiteindelijk toch niet
gehoord en begrepen voelt. Het “frisbee-model” van
Silverman beschrijft de voortdurende interactie tussen
arts en patiënt waarbij de arts steeds verifiëert of
zijn boodschappen in vruchtbare aarde vallen. Zo niet
dan doet hij een stapje terug en exploreert hij mét de
patiënt wat er in de weg zit. Gezamenlijke besluitvorming
is het toverwoord voor betere uitkomsten wat
betreft patiënttevredenheid, therapietrouw, en zelfs
bloeddruk en HbA1c.
De hele boekbespreking (“Silverman: samenvatting en
leeswijzer”) vindt u op de website onder aios, jaar1,
cursorisch.
1 Silverman, Kurtz, Draper: Vaardig Communiceren in de
Gezondheidszorg, 2e druk. ISBN: 1857756401
Relatie
opbouwen

Harry Spelt: Ik herken mezelf in de onzekere aios...
Angelika Raths
Harry Spelt, 30 jaar opleider
Harry, je stopt na meer dan 30 (!) jaar als huisartsopleider
bij de HOVUmc. Welke beelden, situaties
associeer jij met het opleiderschap?
Ik was er jong bij. Mijn eerste haio, zoals ze toen nog
heetten, was ouder dan ik. Nou waren we de eerste
jaren ook meer ‘gelegenheidsgevers’ dan opleiders.
Maar met de komst van de meerdaagse trainingen
werd het professioneler. Ik heb nog helder op mijn
netvlies de eerste keren onder leiding van Herman
van Aalderen en Hans van der Voort met 10 tot 12
opleiders in Stoutenburg .…
Wat deden jullie daar dan?
Het was een combinatie van wat nu terugkomdag/
paralleldag voor opleiders is en een voorloper van
onze meerdaagse cursussen. Dus veel spuien, problemen
bespreken, tips uitwisselen en ook het eerste
begin van scholing van de opleiders. Het was er bar
gezellig.
Wat was ten aanzien van het opleiderschap voor jou
het meest onverwacht?
Dat het verslavend was. Als ik soms een tijdje geen
aios had, begon ik het te missen.
Verslavend
Welke situatie herinner jij je als heel moeilijk?
Ik ben een aantal keren met een opleiding gestopt
om diverse redenen.
HAO-proVUssioneel - april 2010
De laatste keer was heel moeilijk. Drie maanden voor
het einde moesten we tegen de aios zeggen dat we
haar geen bul konden geven. Ik kon het goed met
haar vinden en we hadden hard gewerkt om het toch
voor elkaar te krijgen, maar ze was ongeschikt als
huisarts en dat wist ze eigenlijk zelf ook wel.
Het was een heel pijnlijke beslissing, en ik heb er
vaak wakker van gelegen. De steun en begeleiding
vanuit het instituut waren toen geweldig.
Gelukkig zijn we goed uit elkaar gegaan (met een
etentje zelfs) en heb ik later nog contact met haar
gehad.
Welke situatie is jou het meest dierbaar?
Als ik een keus moet maken uit al die situaties die
mij dierbaar zijn, dan kies ik voor de bul-uitreikingen.
Eind goed, al goed, blije aios met gezin en/of familie.
Feestelijke en vaak geestige speeches en het gevoel
dat je samen weer iets zinnigs hebt bijgedragen.
Waar moet je nog steeds om (glim)lachen?
In Soesterberg, tijdens de cursussen, waar jij vermaak
organiseerde in de vorm van dansjes of iets dergelijks.
Vaak hilarisch.
Hoeveel aios heb je opgeleid?
Als ik iedereen meetel, ook die maar kort bijvoorbeeld
drie maanden gebleven zijn, kom ik op 34!
Sommigen maar enkele maanden, anderen ook wel
vijf kwartalen.
Voor de statistiek: zes zijn uiteindelijk geen huisarts
geworden en enkelen zijn al weer met het vak
gestopt.
Wat ik leuk vind is, dat door mij opgeleide aios zelf
ook opleider of soms staflid geworden zijn. Toch
enthousiast gemaakt kennelijk.
Welke aios doen het sterkste appel op je?
Ik herken mezelf in de onzekere, onervaren aios. Ik
ben namelijk zelf niet opgeleid. Afgestudeerd in 1971
ben ik na militaire dienst en wat waarnemen zomaar
begonnen als huisarts (met apotheek en verloskunde).
Dat kon toen nog. Ik weet hoe het voelt als je
moet overleven.
Op hoeveel van hen ben je wel eens (een beetje) verliefd
geworden?
Bingo! Er waren soms zulke leuke, intelligente, vrolijke,
leerbare meiden (maar ook mannen) bij, dat het
moeilijk was kritisch te blijven.
Als je één opleidingstraject over mocht doen ....
Dit suggereert spijt. Nee, ik zou geen een over doen,
maar realiseer me dat ik bij sommige opleidingen
niet optimaal ben geweest.
Ik moet ook accepteren dat er na drie jaar geen kant
en klare huisarts staat. Education permante, daar
geloof ik in. Ik heb wat gereedschap aangedragen,
wat ingezaaid en dan maar hopen dat het ontkiemt.
>
29

30
Aan jou is nog geen schijn van uitgeblustheid te
bekennen. Wat helpt jou zo betrokken en enthousiast
te blijven?
De moeilijkste vraag. Ik weet het zelf niet zo goed.
Het calvinisme van mijn jeugd, je moet woekeren met
je talenten?
Misschien ook iets moois en zinnigs tot stand brengen.
Van een goed consult van een aios word ik blij
en trots.
Je bent al jaren hao-mentor. Als jij nu naast de beginnende
hao Harry Spelt zou staan, wat zou je hem
adviseren?
Alle begin is moeilijk en niet iedere aios heeft evenveel
talent. Geduld is een schone zaak.
Je hebt van meet af aan meegewerkt aan de didactische
scholing van huisartsopleiders in Roemenië, je
hebt nascholing gegeven aan collega’s in Suriname
en als dit nummer verschijnt, ben je weer terug uit
Aruba waar je beginnende hao’s bij het opleiden hebt
gecoached.
Ja, ontzettend leuk en altijd inspirerend! Ik realiseer
me elke keer hoe goed wij het hier als huisartsen
georganiseerd hebben. Ik klaag al jaren niet meer –
hoewel ... over wat er nu weer komen gaat met functionele
bekostiging ... daar wordt ik niet blij van.
Maar dat zijn luxe problemen in vergelijking met de
situatie van veel collega’s elders.
Coaching van een Roemeense hao
De HOVUmc is in de laatste twintig jaar veranderd.
Wat is winst?
Structuur. Er is een duidelijk curriculum en vele tools
voor de opleider. Het opleiden van opleiders is de
grootste winst. Je kunt je nu niet meer voorstellen
dat je tegen een aios zegt: Doe het maar zoals ik het
doe, dan is het goed. Door alle scholingen en contacten
tijdens het opleiden ben ik niet alleen als opleider
gegroeid, maar ook als huisarts en mens. Ik heb veel
aan de opleiding te danken. Klinkt wat pathetisch,
maar ik voel het wel zo.
Wat is verlies?
Structuur wederom. Er móet wel veel. Is er nog tijd
voor een persoonlijk gesprek met je aios? Ik hoor
HAO-proVUssioneel - april 2010
soms collega´s zeggen: mijn opleider/leermeester zei
altijd .... en dan kwam er een fors statement, dat eeuwig
blijft hangen. Als alles wat je met zoveel moeite
overgebracht hebt vergeten is en één zo´n zin is blijven
hangen, dan is het toch goed (vind ik).
Wat zou je het instituut op het hart willen drukken?
Organiseer het niet te strak, geef ruimte aan individuele
variatie in aandachtspunten, tempo enz.
En wat de overheid?
Iets meer huisartsen opleiden? Waar blijven ze allemaal?
Het was niet makkelijk opvolging te vinden.
Je mag een hartekreet voor alle hao’s in een doosje
doen. Welke wordt het?
Een huisartsenleven zonder opleiding is als een huwelijk
zonder kinderen. (Oei, kan dit wel?)
In harmonië met jezelf
Je zou kunnen denken dat de foto van jou in de
hangmat aan je pensioen refereert, maar dat is niet
zo. Het was een leading foto in je opleidersprofiel.
Waarom?
Je kunt bergen verzetten als je in harmonie bent met
jezelf en je omgeving.
Het huisartsenvak is bij mij van werk tot hobby
geworden. Ik kan dit prachtige vak maar moeilijk loslaten,
maar wil geen tweede van Hasselt worden (87
en nog steeds actief).
Bij mij werkt het heel goed als ik regelmatig letterlijk
en figuurlijk afstand neem. Ga op reis naar verre oorden
en kom als herboren terug. De foto was op zo’n
reis.
Overigens heb ik de neiging wat recalcitrant te zijn
en dat zou ook best een verklaring voor de keuze
kunnen zijn.
Van harte bedankt voor je onstuitbare inzet en
bevlogenheid, Harry! Wordt vooral een ‘eerste Spelt’,
87 en nog steeds actief – in de opleiding.
We zijn blij dat jij binnenkort voortgangsgesprekken
met beginnende opleiders gaat voeren, want wij kunnen
je maar moeilijk loslaten. Dus laten we nog een
dansje doen...

Prikbord
• TOEGANG TOT UBVU!
Digitale toegang tot de Universitaire
Bibliotheek VUmc (UBVU) voor alle opleiders!
Vanaf nu alle vakliteratuur via internet.
Aanmelden bij i.veerhuis@vumc.nl.
Binnenkort meer info via mail.
•
HAO-proVUssioneel - april 2010
Knuffel zoekt wachtkamer!
Veel van onze huisartsopleiders gaan binnenkort
met pensioen en de opleiding breidt verder uit.
Wij zijn dus op zoek naar nieuwe opleiders.
Speur naar geschikte collega's! Sommige hebben
een bemoedigend zetje nodig.
Iedereen, die een huisarts kan motiveren deel te
nemen aan onze vrijblijvende oriëntatiecursus
(13/14-9-2010, 14/15-3 en 12/13-9-2011), wordt
beloond met deze onweerstaanbare knuffel voor
de wachtkamer!
U mag ons ook een naam doorgeven, zodat wij
zelf contact op kunnen nemen.
Breng ons nieuwe 'aanwas' en help ons sprongen
vooruit!
(contact: a.jansma@vumc.nl).
• Vierdaagse 2011
De leergangen volgend jaar zijn op
7-9 juni en 8-10 november!
Houd nu nog alle drie dagen vrij, want
welke 2 van de 3 dagen het worden,
verschilt per cursus.
Zie hiervoor de ProVU van april 2011.
31

32
Insider - Palliatieve sedatie is zo gek nog niet!
Wouter van Kempen
Nog nooit heb ik zo’n kleurrijke en originele rouwkaart
ontvangen van een patiënt. Ja, mevrouw W.
was erg creatief. Eén van haar schilderijen sierde de
voorkant van de kaart. Ze is 83 jaar geworden en
stierf na een liefdevol afscheid te midden van haar
dierbaren. Op de kaart stond een klein gedichtje en
dat vond ik ook heel toepasselijk:
“Treur niet om mij, want ik ben tevreden. Treur
niet om mij, want ik heb het goed. Treur om mij,
omdat we niet meer samen zijn. Hou me vast in
gedachten, maar laat me nu maar gaan.”
Mevrouw W. kende ik vanaf het begin van mijn
loopbaan als huisarts, bijna 35 jaar dus! We hebben
al die jaren een zeer goed contact gehad. Ik
blijf dat toch bijzonder vinden van ons vak. Dat je
zoveel meemaakt in een gezin, de hoogtepunten
en de dieptepunten. Belangrijk was het overlijden
van haar man, zo’n vijftien jaar geleden. Ik zie hem
nog zitten aan de eettafel. Hij rolde zijn shag nadat
bij hem longkanker was geconstateerd. “Dat is toch
iets gezonder dan die sigaretten, vind je ook niet
doc?” Ik sprak het niet tegen, het was toch al te laat.
Toen hij zeer benauwd werd en zijn bed niet meer
uit kwam, moest ik beloven hem niet te laten stikken.
Nee, euthanasie wilde hij niet, maar een spuitje
zodat hij lekker kon slapen, dat leek hem wel wat.
Op een bepaald moment was het zover. Hij had de
hele familie laten komen en rekende op ‘het spuitje’.
Ik besprak nog eens de mogelijkheid van euthanasie,
maar daar voelde hij toch niet voor. Ik besloot hem
een cocktail te geven van valium en morfine. Hij
ging inderdaad lekker slapen en overleed de volgende
dag. Niet vreemd voor iemand die zó verzwakt
was.
Zijn vrouw en kinderen waren erg blij met de manier
waarop dit gegaan was. Zo’n gedeelde ervaring
verstevigt de band nog meer. Al gauw kreeg ik een
schilderijtje van haar voor mijn spreekkamer. Het
hangt al jaren boven de onderzoekbank. Ook breide
ze een trui voor me. Ze had de wol speciaal bij een
HAO-proVUssioneel - april 2010
schapenhouderij in Noord-Holland gehaald. Toen
één van haar zoons aan kanker overleed was ze erg
down.
In die moeilijke tijd bezocht ik haar regelmatig.
Inmiddels had ze zelf ernstig COPD gekregen.
Ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Ze werd steeds benauwder
en kreeg ook veel pijn. Ze verzwakte enorm,
maar steeds wist zij zich weer op te krikken. In het
ziekenhuisbed maakte ze plannen voor later.
Hoe zwak ook, zodra ze weer thuis was, begon ze te
werken aan haar schilderijen of keramiek. Ze had nog
zoveel ideeën!
Bij de laatste opname werd echter longkanker geconstateerd.
En toen brak er iets in haar. Ze vroeg of ik
wilde komen en in het bijzijn van haar kinderen gaf
ze heel duidelijk aan dat ze wilde inslapen, ‘net als
bij haar man’. Ook met haar besprak ik de mogelijkheden.
Ik vertelde over euthanasie door middel van
een spuitje of een drankje. Maar ook vertelde ik over
de mogelijkheid van palliatieve sedatie. Ze vond het
nogal ingewikkeld maar koos daar uiteindelijk toch
voor.
Weer thuis had ze even een opleving. Ze speelde nog
eventjes piano, probeerde te schilderen, maar moest
dat toch snel opgeven. Het ging echt niet meer.
Samen met mijn aios bezocht ik haar iedere dag. Met
hulp van de technische thuiszorg kreeg ze eerst een
morfinepompje en toen was het zover. We spraken op
een avond af. De kamer zat vol familie. De sfeer was
ontspannen. Er werden herinneringen opgehaald. Er
kwamen foto’s tevoorschijn. Mevrouw W. was glashelder
en had veel humor. Ze nam van iedereen afscheid
op een heel persoonlijke manier. Ook van de aios en
tenslotte van mij. Ze bedankte mij voor de goede zorgen
en ‘onze vriendschap’. Daarna moesten we aan
het werk. Volgens het protocol kreeg ze eerst een
bolus met 10 mg midazolam. Daar zou ze wel van in
slaap vallen, verklaarde ik. Maar na een uur was ze
nog even helder. Daarop sloten we de pomp aan met
daarin een flinke hoeveelheid midazolam. We vertrokken.
De familie bleef achter. Na drie uur kwam ik nog
even kijken. Ze was nu wel in diepe slaap, maar had
nog ruim twee uur verhalen verteld. De volgende
ochtend hoorde ik dat ze in de nacht toch nog af en
toe één oog had geopend met de woorden: “ik ben
er nog hoor”. In de loop van de middag is ze rustig
ingeslapen. Ik heb behoorlijk veel ervaring opgedaan
met euthanasie in de loop der jaren en vond palliatieve
sedatie eigenlijk een beetje ‘tweederangs’, een
methode voor dokters met ‘zwakke knieën’. Maar na
deze ervaring kijk ik er heel anders tegen aan. Wat
mij betreft krijgt het een vaste plaats naast de vele
mogelijkheden die we al hebben om het sterfbed te
vergemakkelijken.

In welke leergang zit u?
Hieronder kunt u zien bij welke leergang u dit jaar hoort. Mocht u van mening zijn dat dit niet klopt, dan
vragen wij u vriendelijk zo spoedig mogelijk contact op te nemen met Sylvia el Gannouti (020-444 1795
of s.elgannouti@vumc.nl).
Leergang 1
J. Andrea
K. Arnold
I. Averesch
C.B. Bisschop
K. Duiser
B.K.P. den Dulk
A.J.J. van Eerden
A.D.J. van Empel
E.L. van den Ende
T.S.J.V.M. Frequin
J.I. Greven
P. Grootenboers
H.F. Hesselink
G.A. Ijff
M. E. Israël
J. de Jongh-Van Hoof
A.E. Keja
E.C.M. Kolenberg
B.J. Kral
C.A.G. Kuiper
H.J. van Leeuwenvan
der Mark
I.F. van Lingen
J. Mehrtens
T. van Mierop
E.J.H. Rijk
B.J.C. de Rooij
M. Samsom
R.I. Schure
K..L. Sprij
R.P. Umbgrove
H.B. Veenema
R.C. Welling
Leergang 2
M.A. Baak
H. Boelhouwer
J. Boeke
M.F. Boon
L.H.J. van Eeden
I.M. Elfering
F. Fluitsma
S.J.M. van Gaalen
P. Grootes
P. Hardy
C.M.A. Hilderink
F.J.F. ten Hove
G.N. Konijn
R. Leentjens
J.M. Lesterhuis
M.G.J.M. Mensink
W. Seelt
C.J. in ’t Veld
G.K. van Voorst Vader
P. J.M. Viruly-Elders
W.I.E. Wolfe
Leergang 3
F.H. Bakker-Van Katwijk
F. Bastiaans
G.J. de Bruijn
A.P. Coppes
R. Daan
A. Davids
M. Hamming
W.B.M. Harmsen
G.J. van der Heide
U. Heikens
C. Kerbert
H. Klever
B.C. van Maanen-Thiel
N. Mazloum
T. Movig
F.E. Pijbes
T. Posthuma
K. Prince
J. van Soest
M.G.H. Timmerman
W. Veerman
M. Vlugter
W.A. van Weers
T.P.S. Zijp
Leergang 4
R. van Beest
M. van Bergeijk
E. Blok
G.W.M. Bongers
C.M. Captein
S.M.L. Coningsby
A. Dekkers
W.B. van Duijn
H. Eekhof
H. van Eijkeren
W.C.M. de Haas
P.A.J. Heemskerk
H.H. Hendriks
W. de Lege
Q.C.M. Meijer
A. Nijland
E. Sleeboom
W.A.M.J. Thunissen
B.L.F. Walstock
A. Willems
Leergang 5
W. Avenarius
P. Bakker
F.J. Banis
N. Bartelsman
J.H. Berendse
J.M.J.M. Berentzen
W.P.A. Berghoef
C. den Boer
HAO-proVUssioneel - april 2010
Leergang 5
J.B.M. Boink
I.N. Bolhuis-Claasen
G.M.C.P.M. de Bont
G. Bontenbal
A. Bos
J.A. van den Bosch
P. Bots
L. Braaksma
L. Braber
J. Brendeke
G. de Bruijn
G. Bruinsma-Stibbe
G. Bucher
H.B. Burggraaff
TH.J.F. van Burink
W. J. Christiaans
R.F.A.A. Corsten
E.S. Courant
P. Dassen
O. Dijkstra
R.B. Dijkstra
M. A.van Doorn
R.M. Elsas
M.T.M.A. van den Ende
H. van Enter
P.P. Geenen
J.T. de Graaff
J.C.A. Groen
J. Groen-Evers
B.J.M. de Groot
K.M.P.A.M. Habryka
G.G. Hagenbeek
M.J. Hamaker
T. W.M. Harding
H.C. de Hartog
E.P. Heeneman
J. de Heer
E.A.P. van der Heijden
R. den Heijer
K. van Heusden
F.J.R. van Hijfte
H. Hirschfeld
F.H. Hoekstra
H.P. van der Horst
H. Jacobs
A.J. de Jager
B. Jansen
A. de Jong
H. Joosten
H.D. Kappelhoff
W. van Kempen
W. van Kernebeek
W.G. Klaren
C. Koeman
H. Korfker
H. Kort
Leergang 5
M. Kruse
N.J. Kuijs
J.H.W. Labots
J.L. Laceulle
P.A. Lesterhuis
I.S. Letsch
J.J. Lugtmeijer
C.P.M. Mak
P. Marinus
W.M. Maschhaupt
B. van der Meer
C.A.M. Meereboer
H.J. Meijman
H.J.A.Mulder
A.H.P.Mulders
A.N. Nijman
R. Nof
A. Noor
M. Oijevaar
C.T.M. Odijk
R.E. Oelderik
A.H. Oortgiesen
R.P.A. Otjes
J. Padding
M. Pen
F.A.L. Pieters
B.A.H. Prins
S.M.E. van Rhijn
H. Rol
G.B. Roos
A.A.L. Rutgers
J..W.M. Schellekens
J.A. Schulkes- v/d Pol
W. Schuurman
J. Smaal
M. van Soestbergen
L. Stofberg
M.G. Stolk
P.P. Strikwerda
J.W.S. Stronck
S.W. van Turennout
W.J. Vaarkamp
F.J.J.H. Veldhuis
P.L. Verkuyl
C.W. Verschoor
A. Visser
S.M. van Vliet
D. de Vries
S.M.A. Vuister
F.B. Weenink
I.F.M. van Westing
D.E.A. Wijs
J.M.M. de Wit
33

34
Uitzwaaien
De volgende hao’s hebben hun opleiderschap bij ons
beëindigd. Wij danken hen van harte voor hun inzet!
Dick Baars
Arjo van den Berg
Flip Bruhl
Marianne den Hollander
Roel Groenstege
Erik Koelma
Stafleden
Ans Bijlmer
Rick Otjes
Flip van Lidth de Jeude
Nico Nieuwendijk
Cees Pel
Rob Smeenk
Harry Spelt
Marith Rebel
Agenda 2010/2011
Oriëntatiecursus 2010
Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus
voor belangstellende huisartsen op:
13 en 14 september van 16.00 tot 16.00 uur
Aanmelden bij Alie Jansma (a.jansma@vumc.nl of
020-444 8238).
Meerdaagse 2010
De meerdaagse cursussen dit jaar zijn op:
8–10 juni en 9–11 november (Conferentiecentrum
Zonheuvel bij Doorn)
Welk van de drie dagen het worden (di/wo of wo/do)
verschilt per cursus.
Zie voor meer informatie het aprilnummer van de
HAO-proVUssioneel.
Nascholing Nycteumdag 2010
Donderdag 22 april 2010
thema: proactieve ouderenzorg.
locatie: de Meervaart, Amsterdam
inschrijven en informatie: www.nycteum.nl.
Bij vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen
met: Erik Fokke, huisarts/stafmedewerker
tel (020) 4449341 of e-mail: e.fokke@vumc.nl
LHK-toets april 2010 voor opleiders!
De Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets
april 2010 (LHK 1004) die is afgenomen bij aios, is nu
ook beschikbaar in de periode 10-21 mei 2010 voor
hao's. U kunt deze kennistoets thuis of in de praktijk
via internet maken. De uitslag krijgt u direct na
afname van de toets op het scherm te zien. Houdt u
er rekening mee dat u voldoende tijd reserveert voor
het maken van de toets (naar schatting twee uur). U
kunt de toets niet onderbreken en opnieuw inloggen.
De inloggegevens ontvangt u via de e-mail van
Huisartsopleiding Nederland
HAO-proVUssioneel - april 2010
Welkom
Wij heten de volgende nieuwe opleiders van harte
welkom!
Jurgen Andrea
Karin Duiser
Bob den Dulk
Ton van Eerden
Anton van Empel
Elbert van den Ende
Titus Frequin
Jeannette Greven
Pim Grootenboers
Frans Harry Hesselink
Stafleden
Johan Berendse (hab)
Michou Mastboom (hab)
Geerteke IJff
Betty Kolenberg
Ria van Leeuwen-Van der
Mark
Jan Mehrtens
Tessa van Mierop
Bas de Rooij
Martine Samsom
Kaatje Sprij
Mirna Veenema
Felix Punt (gw)
Angelique Bongers (gw)
Assistentendagen 2010
1e jaar, start maart 2010: 25 en 27 mei
Meer informatie hierover ontvangt u van de 1e jaars
onderwijsassistente.
3e jaar, start december 2009: 17 juni 2010
3e jaar, start maart 2010: 13 januari 2011
Meer informatie hierover ontvangt u van de 3e jaars
onderwijsassistente.
Startersdagen 2011
Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling.
1e startersdag: dinsdag 18 januari 2011 gevolgd door
2e startersdag: dinsdag 15 februari 2011
van 10.00 – 16.00 uur op het instituut.
Oriëntatiecursus 2011
Deze vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze
cursus voor huisartsen die belangstelling hebben
voor het opleiderschap bij de Huisartsopleiding VUmc
wordt in 2011 twee keer aangeboden:
maandag 14 tot dinsdag 15 maart van 16.00 tot
16.00 uur en
maandag 12 tot dinsdag 13 september van 16.00
tot 16.00 uur.
Aanmelden bij Alie Jansma (a.jansma@vumc.nl of
020-444 8238).
Meerdaagse 2011
De meerdaagse cursussen volgend jaar zijn op:
7–9 juni en 8–10 november 2011
Welke van de drie dagen het worden (di/wo of wo/do)
verschilt per cursus.
Zie voor meer informatie het aprilnummer van de
HAO-proVUssioneel in 2011.

HAO-proVUssioneel - april 2010
35

36
HAO-proVUssioneel - april 2010
21038_1 Dienst Marketing & Communicatie VU