Artikel Meinweg - Natura 2000 beheerplannen

Om natuur die als zeer bijzonder beschouwd wordt te behouden, heeft de Europese Unie het initiatief
genomen voor Natura 2000. Voor 23 Limburgse gebieden worden in het kader hiervan momenteel
beheerplannen opgesteld, waaronder 15 onder supervisie van de Provincie Limburg. Een van die
vijftien is de Meinweg, een circa 1800 ha groot natuurgebied ten oosten van Roermond.
De Meinweg, oftewel: hoe afwisselend kan een natuurgebied zijn
Door Paul Seelen
Wat zijn favoriete plek in de Meinweg is? Rob Gubbels, ecoloog van het waterschap Roer en
Overmaas, hoeft er niet lang over na te denken: het Nartheciumbeekje. Een smal, slechts enkele
centimeters diep zijtakje van de Rode Beek, waarlangs het in het voorjaar geel ziet van het
beenbreek: een kleine, zeldzame plant met stervormige leliebloemen. Als Rob tijd heeft, posteert hij er
zich met zijn fotocamera en wacht op een bijzondere bezoeker: de bronlibel. Dit is een rode lijst libel
van ongeveer acht centimeter grootte. “Bronlibellen zoeken altijd een vast stekje op”, vertelt de
kenner. “Ze hangen aan een plantenstengel en zijn dan goed te observeren”.
De Meinweg - een Nationaal Park - kent veel meer ‘sprookjesachtige’ plekken. Het komt vooral door
de rijke variatie in het landschap. Het circa 1800 ha grote natuurgebied tussen Roermond en de
Duitse grens kent open ruimtes, aaneengesloten bossen, heidevelden, glooiende heuveltjes, beekjes,
vennen en plassen, en droge zandgrond. Kortom, zo’n beetje alle landschapstypen. Boswachter
Robbert Ouwerkerk van Staatsbosbeheer vergelijkt De Meinweg wel eens met een Engels
landschapspark. “Achter elke bocht of heuvel wacht weer een nieuwe verrassing.”
Omdat het landschap zo gevarieerd is, is de fauna en flora ook zeer verschillend. De Meinweg telt
tientallen soorten broedvogels, waaronder roofvogels zoals de havik en de sperwer. Bijzonder is de
nachtzwaluw, die op warme zomeravonden door zijn ratelachtige zang opvalt. “De vogel overwintert in
Afrika. Als je hem hoort, waan je je even op een savanne”, dagdroomt Robbert. “Of, dan toch op zijn
minst in het buitenland.”
De Meinweg is befaamd om zijn amfibieën
en reptielen, zoals de vinpootsalamander (in
heidevennen), de kamsalamander (in
voedselrijk dieper water) en - niet te vergeten
- de zeldzame knoflookpad en de adder. Van
de adder moeten er in het natuurgebied nog
400 tot 500 zijn, het is de laatste populatie
van Limburg. Staatsbosbeheer probeert door
speciale maatregelen de knoflookpad en de
adder een beter leefgebied te geven.
Robbert: “Voor de knoflookpad worden op
plateaus poeltjes aangelegd. Stukken natte
heide waar de adder voorkomt, worden met
elkaar verbonden.”
Struinen door het leefgebied van de adder: Rob Gubbels (links) en Robbert Ouwerkerk (foto Lé Giesen)
Planten zijn er op de Meinweg in (vrijwel) alle soorten en maten. Bijzondere soorten zijn vooral te
vinden in natte gebieden: wilde gagel, het eerdergenoemde beenbreek, klokjesgentiaan, waterdrieblad
en gevlekte orchis.
De Meinweg is een prachtig natuurgebied dat jaarlijks door vele tienduizenden natuurliefhebbers
wordt bezocht. Om het mooi te houden, moet het wel goed worden onderhouden. Een belangrijke
beheerdoelstelling voor de toekomst is: het tegengaan van verdroging. De Meinweg is de afgelopen
decennia ontegenzeglijk droger geworden. Dat komt door de bruinkoolwinning in Duitsland, het
oprukken van het (naald)bos en - al is dat moeilijk te bewijzen - misschien ook door klimatologische
omstandigheden. Om verdere verdroging tegen te gaan, zullen op sommige plaatsen
(waterverslindende) naaldbomen worden gekapt om plaats te maken voor heide of eiken. Daarnaast
zullen greppels die ooit voor drainage zijn aangelegd, worden dichtgegooid. Het waterschap stuwt
plaatselijk ook het peil van de beken op. Rob Gubbels: “We doen dat zoveel mogelijk op natuurlijke
wijze. Door boomstobben en -stammen in de beken te leggen.”

De waterkwaliteit van vooral de Rode Beek en de Bosbeek is de laatste jaren verbeterd. Op de Rode
Beek staat op Duits gebied weliswaar nog een overstort, maar de situatie is toch niet meer te
vergelijken met vroeger. Een positief teken aan de wand is het feit dat de beekprik, een palingachtige
vis van circa 15 centimeter lengte het weer aardig doet. De soort is in Limburg zeldzaam. In de Rode
Beek komt momenteel de op een na grootste populatie van Limburg voor.
Tja, en dan is natuurlijk nog één bijzonder bewoner van de Meinweg niet genoemd: het wild zwijn. De
Meinweg is de enige plek in Limburg waar het dier mag voorkomen, hetzij in gelimiteerde aantallen.
Robbert Ouwerkerk: “Het wild zwijn is 'vormend' voor de natuur. Het wroet, zoelt en maakt zo
kiembedden voor planten en bomen. Bovendien is de belevingswaarde is 'gigantisch'. De kans om in
de Meinweg zo'n groot hoefdier te zien, maakt ieder bezoek spannend!”
KADER
Meer dan 3000 soorten
Op de Meinweg komen meer dan 3000 soorten planten en dieren voor. Dat blijkt uit een overzicht dat
Stichting Koekeloere vorig jaar heeft gepubliceerd. Koekeloere, opgericht door Jan Boeren en Ernest
van Asseldonk, heeft gegevens gebundeld van ruim dertig natuurliefhebbers die op de Meinweg
hebben geïnventariseerd. Een geactualiseerde versie is te raadplegen op de website van de stichting:
www.stichtingkoekeloere.nl.
Bent u benieuwd naar de toekomst van de natuur in de Meinweg? Kom dan naar de informatieavond
over de Natura 2000 beheerplannen op 15 april in Zalencentrum De Velderie, Prins Bernhardstraat 1
in Roermond. Aanvang 19.30 uur. Kijk voor meer informatie op www.natura2000beheerplannen.nl.