HANDLEIDING VOOR ZELFDILATATIE - Astra Tech

HANDLEIDING VOOR
ZELFDILATATIE

INHOUDSOPGAVE
Wat is een strictuur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Wat is intermitterende zelfdilatatie? . . . . . . 5
Comfortabel te gebruiken . . . . . . . . . . . . . . 6
Hoe gebruikt u LoFric ® Dila-Cath . . . . . . . 7
LoFric ® Dila-Cath voor mannen . . . . . . . . 8
LoFric ® voor vrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Tips en adviezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Achtergrondinformatie . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Zijn uw plasproblemen ontstaan door een
strictuur in de plasbuis?
Dan is deze handleiding geschreven voor u! U kunt hier lezen waarom
uw problemen ontstaan en wat u er aan kunt doen. De handleiding
beschrijft stap voor stap hoe u te werk moet gaan en voorziet u van
tips en adviezen.
Een vernauwing van de plasbuis (urethra) wordt een strictuur
genoemd. Veel mensen hebben hier last van. Sommigen zijn geboren
met zulke vernauwingen maar een strictuur kan in feite op ieder
moment van uw leven ontstaan.
Een eenvoudige manier om het probleem te behandelen is
intermitterende zelfdilatatie. Deze behandelmethode houdt in: het
regelmatig oprekken van vernauwingen in de plasbuis door middel
van een katheter. Het is makkelijk deze methode te leren gebruiken.
U kunt dit zelf zonder problemen thuis doen.
Beschouw deze handleiding als een aanvulling op de persoonlijke
instructies die u heeft gekregen. Wij hopen ook dat het als een
naslagboekje zal dienen op het moment dat u ergens vragen over heeft.

WAT IS EEN STRICTUUR?
Een strictuur houdt in dat een deel
of delen van de plasbuis te nauw zijn
om urine normaal te laten passeren.
De strictuur kan aangeboren zijn
maar kan feitelijk ieder moment
ontstaan. In het verleden was het
gebruikelijk dat een infectie de belangrijkste
oorzaak van een strictuur
was. Tegenwoordig is een strictuur
steeds vaker het resultaat van een
chirurgische behandeling die is
uitgevoerd om de meest uiteenlopende
medische klachten in de
urinewegen te behandelen. Tijdens
deze chirurgische handeling kan een
beschadiging aan het slijmvlies van
de plasbuis ontstaan. Wanneer de
beschadiging vervolgens geneest,
kan het weefsel een litteken vormen
en op deze manier een vernauwing
in de plasbuis veroorzaken.
Het probleem komt vaker voor
bij mannen vanwege de langere en
meer gebogen plasbuis.
NIEREN
BLAAS
PLASBUIS
4
Welke problemen kunnen ontstaan?
De strictuur kan verschillende
problemen veroorzaken. De meest
gebruikelijke zijn: moeilijk de urine
uit kunnen plassen vanwege een
slechte uitstroom, problemen met
het beginnen te plassen, urine-incontinentie
en tijdens de nacht naar het
toilet moeten gaan.
URINELEIDERS
PROSTAAT
(MAN)
OPENING
VAN DE
PLASBUIS
De urinewegen bestaan uit de nieren,
urineleiders, blaas en plasbuis.

WAT IS INTERMITTERENDE
ZELFDILATATIE?
Intermitterende zelfdilatatie is een
behandeling die wordt toegepast
om steeds teugkerende vernauwingen
in de plasbuis te voorkomen.
Dilateren betekent ‘oprekken’ en
houdt in dat u regelmatig een
katheter langs het nauwe gedeelte
van de plasbuis laat passeren.
Intermitterende zelfdilatatie is
gemakkelijk te leren. De behandeling
kan eenvoudig en gemakkelijk
thuis uitgevoerd worden en geeft u
de mogelijkheid een zo normaal
mogelijk leven te hebben.
Het voorkomen van terugkerende
stricturen
Als u onlangs een strictuuroperatie
heeft ondergaan, is uw plasbuis
voorzichtig geopend en wijder
gemaakt, maar het probleem kan
5
terugkomen. Door littekenvorming
kan een nieuwe strictuur ontstaan.
U kunt het ontstaan van iedere
mogelijke nieuwe strictuur voorkomen
door regelmatig uw plasbuis
op te rekken met behulp van een
katheter. Op deze manier voorkomt
u operaties en hoeft u geen pijnbestrijdende
medicijnen te gebruiken.
De katheter die u gaat gebruiken
heet LoFric ® Dila-Cath * en is speciaal
ontworpen voor het dilateren.
* Soms wordt de normale LoFric ® katheter gebruikt.

COMFORTABEL TE GEBRUIKEN
Alle LoFric ®
katheters zijn
comfortabel te
gebruiken. Dit
komt door de bijzondere
glijlaag,
gemaakt van PVP en zout, die de
katheter heel glad maakt wanneer
deze in water wordt ondergedompeld.
PVP is een materiaal dat water
opneemt en het zout zorgt ervoor
dat het water vastgehouden wordt
tijdens de dilatatiehandeling. Op
deze manier is de wrijving minimaal.
Het materiaal waarvan de
katheter is gemaakt is ook erg flexibel.
Deze flexibiliteit samen met de
bijzondere glijlaag zorgen ervoor dat
de katheter makkelijk ingebracht en
teruggetrokken kan worden zonder
de plasbuis of de blaas te beschadigen.
Met de LoFric ® Dila-Cath *
katheter kunt u de plasbuis
6
oprekken zo vaak als de arts voorschrijft.
Na de dilatatie moet u altijd
gaan plassen.
Speciaal aangepast
LoFric ® Dila-Cath is een katheter die
speciaal is ontworpen voor het
dilateren*. De oogjes ontbreken. Dit
betekent dat er geen gaatjes in zitten.
De kleur is blauw en verschilt dus
van de LoFric ® katheters die gebruikt
worden om de blaas te legen.
Inspiratie door dolfijnen
We hebben de inspiratie voor de
glijlaag gekregen door dolfijnen.
Een wezen dat zo gemakkelijk als
wat door het water glijdt door het
vermogen om een laagje water vast
te houden om z’n lijf. Het principe
van de LoFric ® katheter werkt op
een vergelijkbare manier.
*Soms wordt de normale LoFric ® katheter gebruikt.
Alle LoFric ® katheters kunnen gemakkelijk ingebracht en teruggetrokken worden zonder het gevoelige
slijmvlies van uw plasbuis te beschadigen. Dit komt door de bijzondere glijlaag bestaande uit PVP en
zout. PVP zorgt ervoor dat de glijlaag water op kan nemen en het zout zorgt ervoor dat het water vastgehouden
wordt tijdens de dilatatiehandeling. Op deze manier is de wrijving minimaal en zijn de LoFric ®
katheters comfortabel te gebruiken.
WATER
PVP+ NaCl
LOFRIC ® (0,05)
KATHETER MET GEL (0,65)
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0µ k *
*Wrijvingscoëfficiënt (µ k ). De wrijvingscoëfficiënt is een meting
van de kracht die nodig is om een katheter in te brengen en
terug te trekken uit de plasbuis. Deze meting kan gebruikt worden
om de mate van wrijving te vergelijken tussen verschillende
soorten katheters.

HOE GEBRUIKT U
LOFRIC ® DILA-CATH *?
1 2
3 4
1. Was eerst uw handen. Maak de
verpakking voorzichtig open
door de uiteinden van de katheterverpakking
ongeveer 5 cm uit
elkaar te trekken.
2. Vul de verpakking met water.
U kunt kraanwater gebruiken.
3. De verpakking is voorzien van
een zelfklevend strookje. Verwijder
het blauwe stickertje
en plak de verpakking op een
geschikt oppervlak.
7
4. Laat het water minimaal 30 seconden
op de katheter inwerken voor
u deze uit de verpakking haalt.
Voer de dilatatie uit.
5. Leeg de blaas hierna op de
normale manier.
NB: Leg de LoFric ® katheter nooit op
papier of stof – deze oppervlakte
zal water uit de glijlaag opnemen.
* Soms wordt de normale LoFric ® katheter gebruikt.

LOFRIC ® DILA-CATH
VOOR MANNEN
LoFric ® Dila-Cath is speciaal ontworpen
voor het dilateren. Uw arts
zal de beste maat voor u voorschrijven.
De afstand die u nodig heeft
om de katheter in te brengen is
afhankelijk van de plaats waar de
strictuur zich bevindt in de plasbuis.
Vraag uw arts naar de locatie van de
strictuur. U ziet de meest voorkomende
plaatsen rood omcirkeld
op de tekening beneden.
Persoonlijk hygiëne
Was uw penis met water en een
milde zeep. Overdadig wassen kan
de natuurlijke bacterieflora verwijderen
die bescherming biedt tegen
infecties. Plas altijd na een dilatatie.
Op deze manier spoelt u alle bacteriën
weg die tijdens het inbrengen van de
katheter eventueel in de plasbuis
terecht zijn gekomen.
De rode cirkels geven aan waar stricturen vaak
voorkomen. Vraag uw arts naar de locatie van uw
strictuur.
8
Zitten of staan?
U kunt de dilatatie uitvoeren in
iedere gewenste positie. Sommige
mensen zitten liever terwijl anderen
liever staan. Het is belangrijk een
houding te vinden die voor u prettig
is en waar u zich ontspannen bij
voelt. Het zal dan veel makkelijker
zijn de katheter in te brengen.

BLAAS
PLASBUIS
OPENING
VAN DE
PLASBUIS
LOFRIC ® DILA-CATH
VOOR MANNEN
De plasbuis van de man is 15–18 cm lang en heeft een S-vorm. Het is makkelijker de
katheter in te brengen als u uw penis omhoog houdt richting uw buik. De katheter
laat zich makkelijker richting blaas geleiden omdat de vorm wijzigt van een S-vorm
in een U-vorm (minder bochten).
1. Was eerst uw handen en maak de
katheter klaar voor gebruik.
2. Neem de houding aan die bij u
past. Zit of sta zo ontspannen
mogelijk.
3. Trek de voorhuid zachtjes terug
en houd de penis omhoog in
de richting van de buik. In deze
positie is de plasbuis gestrekt
waardoor het makkelijker is de
katheter in te brengen.
4. Knijp niet te hard.
9
PROSTAAT
5. Schuif de katheter voorzichtig
naar binnen totdat u de strictuur
bent gepasseerd.
6. Houd uw penis tegen uw buik en
trek de katheter langzaam terug.
7. Gooi de katheter weg en plas op
de normale manier.
8. Was tot slot uw handen.

LOFRIC ® VOOR VROUWEN
Stricturen komen bij vrouwen weinig
voor, omdat de plasbuis van de
vrouw kort en recht is. De stricturen
die ontstaan hebben verschillende
oorzaken. In de meeste gevallen kan
de strictuur behandeld worden met
een gewone LoFric ® katheter. LoFric ®
Female is verkrijgbaar in verschillende
maten en lengtes. Uw arts zal
de juiste katheter voorschrijven.
De afstand tot waar u de katheter in
moet brengen is afhankelijk van de
locatie van de strictuur in de plasbuis.
Vraag uw arts de plaats van de strictuur
in de plasbuis te beschrijven.
U ziet de meest voorkomende plaats
rood omcirkeld op de tekening
beneden. Houd er rekening mee dat
de gewone LoFric ® katheter oogjes
heeft. Buig het gekleurde dopje van
de katheter omhoog. Dit voorkomt
dat u verrast wordt door urine.
Persoonlijke hygiëne
Was de schaamstreek iedere dag met
water en milde zeep. Overmatig
wassen kan de natuurlijke
bacterieflora
verwijderen die u
beschermt tegen
infecties. Was uzelf
altijd van voren
naar achteren
(richting
anus).
10
Hygiëne is zeker belangrijk tijdens
de menstruatie. Om te voorkomen
dat er bloed op de katheter komt,
kunt u een tampon inbrengen of wat
doekjes voor de opening van de
vagina houden. Probeer altijd te
plassen na het dilateren ook als er al
wat urine is weggelopen. Op deze
manier spoelt u alle bacteriën weg
die tijdens het inbrengen van de
katheter eventueel in de plasbuis
terecht zijn gekomen.
Zitten of staan
U kunt het dilateren uitvoeren in
iedere gewenste positie. Sommige
mensen zitten het liefst op het toilet,
anderen prefereren een gehurkte
houding. U kunt ook op de grond
gaan zitten met uw benen opgetrokken
of staand met één been op
een stoel. Het is belangrijk dat u een
houding vindt die voor u makkelijk
is en waarbij u zich ontspannen voelt.
Het zal dan veel makkelijker zijn om
de katheter in te brengen.
De rode cirkel geeft aan waar stricturen vaak
voorkomen. Vraag uw arts naar de locatie van uw
strictuur.

BLAAS
PLASBUIS
OPENING VAN
DE PLASBUIS
LOFRIC ® VOOR VROUWEN
De plasbuis van de vrouw is 3–5 cm lang. De opening van de plasbuis lijkt op een
sterretje en bevindt zich tussen de clitoris en de vagina. In het begin kan het zijn dat
u een spiegeltje wilt gebruiken om de juiste plaats te vinden.
1. Was uw handen en maak de
katheter klaar voor gebruik.
2. Kijk welke houding u het prettigst
vindt. Zit of sta zo ontspannen
mogelijk.
3. Spreid de schaamlippen met uw
wijs- en middelvinger en trek ze
voorzichtig iets naar boven.
De opening van de plasbuis is nu
te zien als een klein sterretje.
11
BAARMOEDER
4. Buig het gekleurde dopje van de
katheter omhoog zodat u geen
urine morst.
5. Breng de katheter in totdat u de
strictuur voorbij bent.
6. Trek de katheter langzaam terug.
7. Gooi de katheter weg en probeer
normaal te plassen.
8. Was tot slot uw handen.

TIPS EN ADVIEZEN
Hoe vaak moet ik de katheter
gebruiken?
Uw arts zal voorschrijven hoe vaak
u de plasbuis moet oprekken met
behulp van een LoFric ® Dila-Cath *
katheter. Door het advies op te
volgen, helpt u stricturen voorkomen
en daarmee operaties in de
toekomst. Als uw urinestroom
plotseling minder wordt, kan dat
betekenen dat u de katheter vaker
moet gebruiken. Overleg dit altijd
eerst met uw arts.
Welke maat moet ik gebruiken?
Uw arts zal de juiste maat en lengte
voorschrijven.
Hoeveel moet ik drinken?
U moet per dag 6 tot 8 glazen water
drinken. Dit betekent 1,5 tot 2 liter
water.
Hoe zal ik mijn toiletbezoeken
regelen?
Probeer altijd de blaas te legen na
het dilateren. Op deze manier spoelt
u alle bacteriën weg. Leeg uw blaas
zoals normaal tussen dilataties.
Het is ook belangrijk uw darmen
regelmatig te legen, bij voorkeur
dagelijks omdat dit ook bijdraagt
aan een goede blaaslediging.
12
Eet veel vezels, fruit en groenten om
de darmen te helpen. Raadpleeg altijd
uw arts als u last krijgt van constipatie
omdat dit effect kan hebben op
het dilateren.
Hoe bereid ik me voor op het
dilateren?
Zit of sta, wat het beste bij u past.
Probeer uw bekkenbodemspieren
te ontspannen en vermijd de spieren
van de buik en onderbuik aan te
spannen.
Wat moet ik doen als ik de katheter
niet kan inbrengen?
Het kan soms moeilijk zijn de katheter
in te brengen. Als u gespannen bent
en u het moeilijk vindt te ontspannen,
kunt u proberen een paar keer te
hoesten. De sluitspier rond de
plasbuis zal dan open gaan en het
zal makkelijker zijn de katheter in
te brengen. U kunt ook proberen de
katheter zachtjes tegen de plasbuis
aan te drukken. Sommige mensen
vinden het makkelijker de katheter
in te brengen na het nemen van een
bad.
*Soms wordt de normale LoFric ® katheter gebruikt.

TIPS EN ADVIEZEN
Wat moet ik doen als er bloed aan
de katheter zit?
Wanneer er een klein beetje bloed
aan de katheter zit, hoeft u zich geen
zorgen te maken. Dit gebeurt soms
maar verdwijnt normaal gesproken
met een paar dagen. Raadpleeg uw
arts als het bloeden niet stopt of als
er bij elke keer dat u dilateert bloed
op de katheter zit.
Hoe weet ik dat er iets niet in
orde is?
Als u pijn heeft tijdens het plassen
en koorts in combinatie met rugpijn,
dan heeft u misschien een urineweginfectie
opgelopen. Als de urine
troebel is of slecht ruikt dan is dat
een teken dat er iets mis is. Drink
veel water en raadpleeg uw arts.
13
Wat moet ik doen als ik op reis ga?
Onze beste tip is: neem eerder te
veel katheters mee dan te weinig.
Als u naar het buitenland gaat,
vraag dan een verklaring van uw
huisarts waaruit blijkt dat u de
katheters voor medische doeleinden
gebruikt. Op deze manier voorkomt
u problemen bij de douane. Als u
twijfelt aan de kwaliteit van het water
in het buitenland, gebruik dan een
fles mineraalwater of gelijksoortig
water in een fles om de katheter nat
te maken.
Wat doe ik als ik zonder katheters
kom te zitten?
Waarschuw in noodgevallen altijd
uw arts. Als u aan het reizen bent,
neem dan contact op met de plaatselijke
arts of het ziekenhuis. U kunt
deze problemen voorkomen door
altijd nieuwe katheters te bestellen
ver voordat u door uw voorraad
heen bent. Een tip is: leg altijd extra
katheters op plaatsen waar u vaak
komt, zoals: bij vrienden, familieleden,
sportfaciliteiten, vast vakantieadres
enz.

ACHTERGRONDINFORMATIE
Medical Info Card
In dit boekje treft u een aanvraagkaart voor uw Medical Info Card aan. Dit is
een geplastificeerd kaartje, ter grootte van een bankpasje, met daarop alle relevante
gegevens van uw katheter en uw behandelend arts. Vul de aanvraagkaart
in en stuur het zonder postzegel naar Astra Tech B.V. Antwoordnummer
10173, 2700 VB Zoetermeer. Als u een Medical Info Card bij ons aanvraagt,
krijgt u automatisch een aantal keren per jaar gratis de Dialoog toegestuurd.
De Dialoog is het informatiebulletin van LoFric ® . Hierin vindt u onder andere
tips en adviezen en ingezonden brieven van medekathetergebruikers. Ook
houden wij u via deze weg op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen binnen
Astra Tech.
0800-nummer
Voor al uw vragen over de LoFric ® katheter kunt u bellen met het gratis
informatienummer 0800-363 22 08. Dit nummer is bereikbaar op werkdagen
van 9.00 tot 12.30 uur en van 13.00 uur tot 17.00 uur.
14

Astra Tech B.V.
Antwoordnummer 10173
2700 VB ZOETERMEER
Opsturen in een gesloten envelop naar:

MEDICAL INFO CARD
Het is handig om een kaartje met gegevens over uw katheter bij u te dragen. Hiervoor kunt u de
Medical Info Card gebruiken. Dit is een geplastificeerd kaartje in het formaat van een bankpasje.
Ja, ik ontvang graag gratis de Medical Info Card
Mijn gegevens:
Naam: Voorletters: (indien kind graag ook de voornaam)
Adres:
Postcode: Woonplaats:
Telefoonnummer: Geslacht: M V Geboortejaar:
Naam behandelaar uroloog: ziekenhuis:
incontinentieverpleegkundige: ziekenhuis:
andere specialist namelijk: naam: ziekenhuis:
Hoe vaak dilateert u zich: maal per dag week
Katheteriseert u zich daarnaast ook: ja nee
Welk type en maat katheter gebruikt u? (u vindt deze gegevens op de verpakking)
Handtekening:
Maat v/d katheter
CH 08 CH 14 CH 20
CH 10 CH 16 CH 22
CH 12 CH 18 CH 24
Type
Katheter
Dila-Cath Nelaton
Tiemann Female 20 cm
Female 15 cm
LoFric ®
LoFric ® Plus
Met het insturen van deze kaart stemt u ermee in dat wij uw gegevens in ons bestand opnemen om u te informeren over nieuwe ontwikkelingen op het
gebied van dilateren en de LoFric ® katheter. Uit privacyoverwegingen adviseren wij u deze antwoordkaart in een envelop te stoppen en zonder postzegel te
sturen naar het antwoordnummer dat vermeld staat op de achterzijde van deze kaart. Voor meer informatie: bel gratis 0800 – 363 22 08.

LOFRIC ® – EEN VEILIGE EN
BETROUWBARE KATHETER
LoFric ® katheters hebben een glijlaag die zorgt dat
ze comfortabel zijn voor de gebruikers. Sinds
de introductie in 1983 hebben LoFric ® katheters
gezorgd voor vertrouwen en een betere gezondheid
voor mensen met strictuurproblemen in de urinewegen. Tegenwoordig
is het dilateren met eenmalige katheters een veelvuldig toegepaste
methode. De LoFric ® Dila-Cath katheter is een voorbeeld van
succesvol onderzoek en ontwikkeling van Astra Tech naar medische
producten die als doel hebben de kwaliteit van het leven te verbeteren.
Astra Tech B.V., Postbus 656, 2700 AR ZOETERMEER
Tel.: 079-360 19 50, Fax: 079-362 37 48, www.lofric.com
77603-NL-0106