Opening IJsberenverblijf - Vrienden van Blijdorp

20
b o t a n i s c h b l i j d o r p
Bromelia’s
Bromeliakas
Met een dikke winterjas en een sjaal tegen de koude wind,
fiets ik half januari naar Blijdorp. Zodra ik de kassen van de
botanische afdeling binnenstap, vallen de warmte en de geur
van vochtige aarde op me. Vandaag ga ik op bezoek bij Arie
van Duyvenboden, die de bromeliacollectie in Blijdorp verzorgt.
Ik tref Arie in de bromeliakas. In een shirt
met korte mouwen is hij de bromelia’s aan
het begieten. Zijn onderarmen en handen
zitten vol schrammen en wondjes, er
stroomt zelfs een straaltje bloed langs.
Bromelia’s zijn lang niet bij iedereen
geliefd. Sommige soorten hebben venijnige
stekels en bij het verzorgen van de planten
word je dan ook behoorlijk gehavend!
Maar Arie neemt dit allemaal voor lief en
vertelt uitgebreid over zijn troetelplanten.
Ondertussen herschikt hij hier en daar wat
potten, en haalt af en toe een dood blad
weg. Nu snap ik waarom hij zo onder de
schrammen zit!
Oorsprong en groeiwijze
Al ruim 25 jaar herbergt Blijdorp een grote
collectie bromelia’s. Het grootste deel van
deze collectie bevindt zich in de kassen
achter de schermen. In de vlinderkas zijn
de bromelia’s voor het publiek te zien.
Bijna alle Bromeliasoorten (er zijn ca 4000
soorten!) komen oorspronkelijk voor in
Zuid-en Midden-Amerika en enkele zuide-
lijke staten van de Verenigde Staten.
Slechts één soort komt voor in West-
Afrika. Velen van u kennen de bromelia
als kamerplant in een pot. Voor de meeste
soorten is die pot eigenlijk niet nodig.
In de natuur groeien zij namelijk epifytisch.
Dat wil zeggen dat zij op een tak of stam
van een boom leven. Zij maken wel wortels,
maar die dienen alleen om zich vast
te hechten aan de schors, zij halen geen
voedsel uit hun gastheer. De bladeren van
de bromelia vormen tezamen een waterdichte
koker. Daarin blijft regenwater
staan. Doordat er wel eens een insect in
valt en plantenresten of vogeluitwerpselen,
ontstaat in die koker een voedzame soep
die door zuigharen (trichomen) in de koker
wordt opgenomen.
Slecht enkele bromeliasoorten leven terrestrisch;
dat wil zeggen dat zij wortelen in
de aarde en daar hun voedsel vandaan
halen. Er zijn wel epifytische soorten die,
als zij van hun tak vallen, wortels in de
aarde maken. Ook zijn er soorten die in
Tekst en foto’s:
Monique van Leeuwen-Maat
Met dank aan:
Arie van Duyvenboden
(Diergaarde Blijdorp)
rotsspleten wortelen. Bromelia’s zijn er in
vele soorten en maten, variërend van soorten
met grijze, smalle bladeren vol stekels
of weerhaken tot fris groene, brede en
gladde bladeren. In de grotere soorten
kunnen liters water staan. In de natuur
leven amfibieën en insecten in de kokers.
Met name de gevreesde malariamug maakt
dankbaar gebruik van de minipoeltjes om
eitjes in te leggen.
Aan het uiterlijk van de planten is heel
goed te zien waar zij oorspronkelijk vandaan
komen. De soorten met veel groen
en weinig tot geen stekels komen uit tropische
bossen. De grijsbladige soorten met
de venijnige stekels komen voor in veel
drogere gebieden, zoals halfwoestijnen. De
grijze laag op de bladeren is een beschermlaag
tegen zonnebrand. De stekels zijn om
dieren af te weren zodat de plant niet
wordt opgegeten. Eén bromeliasoort kent
iedereen, hoewel u het misschien zelf niet
weet. De plant produceert vruchten die bij
ons zeer geliefd zijn, namelijk de ananas.
>