Zing maar! - Elza-Vis de Clercq Stichting

Zing maar!
,,Zing maar Pieter, want je hébt het!” heeft operadiva Joan
Sutherland hem ooit gezegd. En hij zong, Pieter Vis. In Nederland
en Vlaanderen, in Rusland en andere Europese
landen, in Israël en in de Verenigde Staten. Deze zomer
treedt deze musicoloog en bas-bariton samen met bekende
en minder bekende artiesten op in Antwerpen. Hij
organiseerde er een reeks inloopconcerten in de Sint-
Carolus-Borromeuskerk. Gratis en voor niets, of liever: voor
ieders vrije bijdrage ten bate van de restauratie van het
historische Dillens-Delhaye orgel.
Door Susan Van Lommel
Pieter Vis ontvangt me in de sacristie van de Sint-Carolus-Borromeuskerk. Hij komt net van tweedehandsboekhandel
De Slegte en is blij met wat hij vond. Geestelijke liederen aan de Heerd van Lodewijk de Vocht, een eerste druk uit
1890 van het eens zo populaire Ik ken een lied. Samen met andere oude partituren van veelal Vlaamse toondichters heeft
hij het voor een prikje gekocht. Meteen zijn we bij het stokpaardje van deze Nederlandse concertzanger beland: de onvolprezen
schoonheid van het Vlaamse muzikale erfgoed.
Emiel Hullebroeck, Armand Preud’homme of nog anderen: voor Pieter Vis is het telkens een waar geluk als hij een
Vlaams muziekpareltje onder het stof vandaan kan halen, liefdevol oppoetsen en terug laten blinken voor publiek. Ook
componeren, zingen, organiseren en presenteren doet hij met een gedrevenheid alsof er een leven van afhangt. Of hij nu
vertelt of poseert voor de fotograaf, zingt of lacht, het is allemaal doorleefd.
Veerkracht
Wanneer ik vraag wat hem drijft, krijg ik een wonderlijk levensverhaal te horen, dat
hard en mooi is tegelijk. Het ademt een grote veerkracht en dankbaarheid. ,,Ik ben
joods-christelijk. Mijn moeder is één van de mensen die de gaskamers overleefden. Ik
ben geboren uit een verkrachting, mijn vader heb ik nooit gekend. Na de bevalling
kampte mijn moeder met een postnatale depressie. Ze had een verstandelijke
beperking. Dat maakte dat niet zij voor mij, maar ik voor haar heb gezorgd.”
Pieter Vis heeft een fotoalbum bij zich. Alsof hij de mensen die hem dierbaar zijn,
erbij wilde hebben op dit interview. ,,Kijk, dit is mijn moeder. Een mooie vrouw hé?
Een lieve vrouw, heel zacht. Ze overleed op 17 april, enkele weken geleden. Het is voor mij een groot gemis.” Er gaat
een eigen vrede uit van de foto. Je zou er langer naar willen kijken. Maar het verhaal gaat verder:
,,Al jong werd ik opgevoed in internaten. Omdat ik een mooie sopraanstem had, mocht ik meezingen in het Rotterdams
Jongenskoor. Daardoor kwam ik als solist bij het Wiener Sängerknaben Chor in Wenen terecht. Ik heb een ‘natuurstem’,
zoals dat gezegd wordt. Een godsgeschenk: ik kan er mijn emoties, in alle facetten, mee uitdrukken.”
,,Ik zing graag! Op de begrafenis van mijn moeder ontmoette ik twee oude vriendinnen van haar. Het beeld dat hen van
mij was bijgebleven was een jongetje van een jaar of drie, vier dat boven op de keukentafel uit volle borst stond te zingen!
Dat ik deze stem heb gekregen…Dàt is wat me drijft.”
Daarnaast ben ik ook dankbaar voor de vele collega’s en echte vrienden die me telkens weer hebben aangemoedigd en
verder geholpen. Ze gaven me de ruimte om te worden wie ik ben. Ik kan op veel mensen rekenen, en door mijn enthousiasme
krijg ik ze overal vandaan. Mijn enthousiasme is mijn visitekaartje! Mede dank zij mijn dierbare zangpedagogen
Iza Valeton, Annie Hermes en Jo Vincent en de bas-baritons Herman Scheij en Dietrich Fischer Dieskau ben ik nu ‘binnen’.
Ik kan kiezen waar ik zing en wat ik zing. En dat is heerlijk!”
Akoestiek
Gelukkig voor het Dillens-Delhaye orgel uit 1721 is de keuze ook
op de Sint-Carolus-Borromeuskerk gevallen. Voor het vierde
seizoen organiseert Pieter Vis een reeks van tien Vrije-
Inloopconcerten ten voordele van het restauratiefonds van dit
kostbare instrument. ,,Vorig jaar telden we meer dan achtduizend
bezoekers op de middagconcerten. Mede doordat de akoestiek in
deze kerk ronduit prachtig is!” Pastoor Dierickx van de Sint-
Carolus-Borromeuskerk, die er ook even is komen bij zitten, licht
toe: ,,De ruimte van deze historische Jezuïetenkerk is er speciaal
op gebouwd. Je kan het vergelijken met de akoestiek van een
heuse basiliek.”

,,Hier kan je ook zacht zingen, zonder de minste inspanning, en toch kan je het overal in de kerk horen”, aldus Pieter
Vis die op elk van de concerten ook zelf optreedt ,,Geluidsversterking is hier niet nodig. Zo hou je de klank warm en
puur. Heel wat anders dan in een gebouw waar er een elektronische versterker aan te pas moet komen!”
Het programma van de inloopconcerten is volledig samengesteld door Pieter Vis, die ook elk jaar artiesten uit binnen-
en buitenland warm maakt voor zijn initiatief. Hij praat zelf de concerten aan elkaar. Daarbij zit hij niet om een grapje
verlegen. Zo te horen gaat het er gezellig aan toe en komen de mensen al ruim op voorhand een stoeltje bezetten.
Gezellig
Elk concert is opgebouwd rond een thema. Waar het openingsconcert op zondagmiddag 1 juli — met de Oostenrijkse
violist Hartmut Ometzberger en zijn Amerikaanse vriendin, de sopraan Diana Jacklin — de nadruk legt op Weense opera-
en operettemuziek, komen in latere concerten heel andere genres zoals gospel, zigeunermuziek en Jiddische liederen
aan bod. Pieter Vis zal telkens ook soleren in onder meer programma’s rond Guido Gezelle en liederen van de Vlaamse
volks-toondichter René De Clercq, van wie de hij de schoonzoon is. Afwisselend worden zowel klassiek als populaire
kerkliederen uitgevoerd, met als hoogtepunt Maria liederen van alle tijden en uit vele landen op zaterdag 11 augustus
(volledig overzicht www.elzavisdeclercqstichting.nl)
Tijdens het slotconcert op zondag 2 september, dat net
vóór het Poerimfeest valt (het Joodse Nieuwjaar), brengt
Pieter Vis als voorzanger of ‘chazan’ synagogale
gezangen en Jiddische ‘liedels’. ,,Ik zal bij de gepaste
gezangen mijn keppeltje dragen. Over mijn joodse
wortels doe ik niet sentimenteel. U zal mij niet horen
spreken over het ‘uitverkoren volk’ en zo. Maar via
wijlen mijn moeder Helena ben ik sterk verbonden met
onze joodse cultuur.”
,,Tegelijk heb ik een protestantse en een roomskatholieke
opvoeding genoten. Voor mij is Jezus Christus
de Eniggeboren Zoon van God en Redder van het
mensdom. We moeten in Europa opletten dat we niet te
veel afstand doen van onze christelijke godsdienst, van
onze rijke cultuur en haar ontstaansgeschiedenis. Ik denk
dat er een grote verarming aan de gang is. Het
islamitisch geloof staat er nu sterker voor dan de joodse
of christelijke belevenis in ons dagelijks leven. Als we
niet blijven waken over onze eigen godsdienstige identiteit, zullen we ook moeilijk tot een echte dialoog komen met de
islam.
En ik zie het juist zo, dat al die wereldgodsdiensten als evenveel mooie facetten zijn van een kristallen bol. Als wij, joden,
christenen en moslims, het licht er op laten schijnen, zien we er allemaal een ander kleurfacet in. Maar het is dezelfde
bol waar we van houden.”
Deze vrije inloopconcerten vallen onder supervisie van de Kerkfabriek Sint-Carolus-Borromeuskerk te Antwerpen en de
Elza Vis-De Clercq Stichting - Houten NL. De concerten worden gehouden ten bate van de restauratie van het vermaarde
Dillens-Delhaye-orgel uit circa 1721. De algehele muzikale leiding is in handen van Pieter Vis. Er zal voor de tien
inloopconcerten geen toegangsprijs worden gevraagd. Wel staat er aan de in- en uitgang de collectezuil ten bate van de
restauratie van het achttiende-eeuwse Dillens-Delhaye-orgel. Alle optredens duren een tachtigtal minuten; er zijn korte
pauzes ingelast.
Informatie bij de koster-intendant van Sint-Carolus-Borromeuskerk Marc Hesbain, telefoon 03/231.37.51 of
047762 .37.94, e-mail s.carolus@skynet.be
of op de website: www.elzavisdeclercqstichting.nl,
e-mail psaris@zonnet.nl, telefoon 00.31/30638.24.82.
Bij de foto: Van gospel tot operette, van Bach tot zigeunermuziek,
er is voor elk wat wils op de Inloopconcerten in de Antwerpse
Sint-Carolus-Borromeuskerk. Foto: Wim Hendrix.
Kerk & Leven Antwerpen – Bisdom, 20 juni 2007