Lees meer - Ersa Roosendaal

interview
18
Verhalen vol
variatie
RENÉ ROEKEN
Wanneer je op relatief jonge leeftijd met prepensioen
kunt gaan lijkt dat een aardige
opmaat voor een interessant videoleven. Voor
René Roeken kwam die gelegenheid al op 55jarige
leeftijd. Na een werkzaam leven bij KPN,
waarin hij eerdere reorganisaties overleefde,
werd hem bij een volgende gelegenheid geboden
om tegen gunstige condities naar een vrijetijdsleven
over te stappen. Daar hoefde hij destijds
niet erg lang over na te denken.
Inmiddels is dat al weer tien jaar geleden
en is de nu 65-jarige René tal van
fi lms verder. Want, hoewel geen ‘geboren’
fi lmer, is hij sedert de jaren ’70 ernstig
met het videovirus besmet. Corry,
zijn echtgenote, is gelukkig geheel met
dat ziektebeeld vertrouwd. Zelf heeft ze
meer op met fotografi e maar ze is wel
René’s meest kritische klankbord. Beiden
hebben het ‘beeld’ als vrijetijdsbesteding
verkozen en zijn daartoe veelvuldig
samen op pad. En daarbij hebben ze
de gehele wereld als werkterrein gekozen.
Ze hebben hun opnamen inmiddels
in alle werelddelen gemaakt.
Behalve gehuwd is René ook vader van
een zoon en een dochter en opa van een
drietal kleinkinderen. En die laatsten zijn
z’n allergrootste hobby zal hij me later
toevertrouwen. Nu is hij naar eigen zeggen
zelfs nog veel ‘erger’ dan zijn vroegere,
wat oudere collega’s die - toen tot
zijn afgrijzen - de foto’s van hun kleinkinderen
uit hun portemonnee haalden om
deze trots aan hem te laten zien…
Videowalhalla
Het is een mooie zomerdag wanneer ik
afreis naar Roosendaal, de woonplaats
van Corry en René Roeken. Geheel in
overeenstemming met de zomerse omstandigheden
staat een sportief ogende
60-plusser in polo en short in de deuropening.
Meteen na aankomst word ik
meegetroond naar de zolderkamer. Terecht
want in deze ruimte zou menige
videohobbyist zich in het Walhalla wanen.
René heeft de gehele zolderkamer
tot zijn beschikking. In het midden heeft
hij een min of meer U-vormig ‘video-eiland’
gecreëerd bestaande uit een ruim
werkblad waar alle benodigde apparatuur
onder handbereik staat opgesteld.
Hij kan er helemaal rondom lopen waardoor
het aansluiten of verplaatsen van
apparaten een fl uitje van een cent is.
De luxafl exen voor de ramen zorgen - in
combinatie met de verlichting - voor een
gedempt licht zonder refl ecties in de monitoren.
Een airco houdt de temperatuur
op deze warme dag enigszins binnen de
perken. In tegenstelling tot de gezellige
‘chaos’ die veel werkruimten van videohobbyisten
kenmerkt maakt René’s domein
een strak georganiseerde en opgeruimde
indruk. Natuurlijk zijn ook hier
de vele kabels en snoeren, waarmee de
videohobby onlosmakelijk verbonden is,
her en der zichtbaar maar ze liggen niet
in de weg. Opvallend is echter dat er
nergens planken of kasten vol hobby-uitingen
te zien zijn. Ook aan de wanden
zijn geen verwijzingen naar de videohobby
zichtbaar. Alleen één wat terzijde
staande prijzenkast vormt het tastbare
bewijs van zijn successen. Toch vormt
‘video’ een heel belangrijk bestanddeel
van René’s leven maar met allerlei uiterlijkheden
houdt hij zich niet erg bezig.
Bedrijfsfilms
Al voor de VUT zich aandiende hield
René zich met video bezig. Destijds waren
het echter vooral bedrijfsfi lms en die
werden maar al te vaak in de weekenden
vervaardigd. De beëindiging van zijn

eroepsmatige werkzaamheden maakte
in principe de weg vrij om echt een
‘vrijetijdsfi lmer’ te worden. Toch besloot
hij eerst maar eens een ‘sabbatical’ in te
lassen. Het bloed kruipt echter waar het
niet gaan kan en binnen de kortste keren
was René toch weer actief in allerlei verenigingen.
Ook als bestuurslid van de videoclub,
hij zit in de jurycoördinatiecommissie
en geeft ook jurytrainingen.
“Filmen vond ik nog steeds zo leuk dat
ik dat absoluut niet los wilde laten. Ik
kreeg nog steeds vragen om fi lms voor
bedrijven te maken. Niet alleen van mijn
oude werkgever KPN maar ook van andere.
Maar ‘zwart’ werken was natuurlijk
niet de aangewezen weg en ik heb me
netjes bij de Kamer van Koophandel ingeschreven.
Sinds een jaar of zeven behoor
ik dan ook tot de zzp-ers. De fi lms
die ik voor deze opdrachtgevers maak
zijn typisch vakinhoudelijke bedrijfsfi lms.
Inmiddels mag ik een aantal uiteenlopende
bedrijven en organisaties tot mijn
klantenkring rekenen. Dat loopt uiteen
van ziekenhuizen, de politie, scholen,
een chemisch bedrijf en de GGD. Dat
maakt het juist ook zo interessant. Maar
ik heb de vrijheid om alleen te doen wat
ik leuk vind. Ik ben bijvoorbeeld geen
reportageman, mij moet je niet vragen
voor een huwelijksreportage. Prima als
anderen dat graag willen doen maar ik
kan m’n ei daar niet in kwijt. Laat mij
maar een themafi lm maken.”
Medische voorlichting
“Ik heb bijvoorbeeld wel een 30-tal fi lms
gemaakt voor het Albert Schweitzer ziekenhuis
in Dordrecht. Dat zijn fi lms met
totaal verschillende thema’s bedoeld
voor verplegend personeel, specialisten
of huisartsen. Maar ook voor patiënten
want er is zoveel te vertellen over het reilen
en zeilen in een ziekenhuis. Vroeger
gebeurde dat veelal met behulp van folders
en dergelijke maar mensen zijn tegenwoordig
opgegroeid met beeld. Informatie
met behulp van beeld beklijft
veel beter. Ik kreeg redelijk veel vrijheid
om het verhaal naar eigen inzicht te vertellen
en ik kan daar heel goed mijn ei
in kwijt. Dat ik in het verleden bij KPN
ook bij opleidingen was betrokken helpt
daar natuurlijk wel bij. En intussen heb
ik ook wel geleerd dat je al vanaf de eer-
ste briefi ng heel duidelijk moet zijn en
dat zo’n opdracht ook een vastomlijnd
doel moet hebben. Anders ga je later
onherroepelijk de mist in omdat iedere
betrokkene zijn eigen ‘boodschap’ het
belangrijkst vindt. Ik schrijf een scenario
en wanneer de verantwoordelijken het
daarmee eens zijn ga ik dat uitwerken.
Wanneer afspraken en doelstellingen
duidelijk vast liggen kan ik daar gemakkelijk
naar verwijzen.
Het maken van zo’n fi lm is heel leuk
maar kan ook heel serieus zijn. Ik heb
voor de afdeling Oncologie een fi lm
gemaakt die een patiënt die net te horen
heeft gekregen dat hij kanker heeft,
antwoord op veel van zijn vragen geeft.
Voorafgaan aan het eigenlijke intakegesprek
over de te volgen behandeling
krijgt hij die informatie op dvd mee waardoor
zo’n intake-gesprek nu veel gerichter
kan plaatsvinden. De patiënt kan die
informatie in alle rust thuis - en veelal in
aanwezigheid van familie - tot zich nemen.
De vragen zijn veel gerichter want
patiënten hebben daarover na kunnen
denken. Een bijkomend voordeel is dat
zo’n intake-gesprek nu veel korter duurt,
NEXT
interview
19

interview
20
vaak slechts de helft van de oorspronkelijke
2,5 uur. En dan gaat het toch om
20-25 patiënten per week. Het is een
veel effi ciëntere werkwijze en de kosten
van zo’n fi lm zijn dus ook heel snel
terugverdiend. Dat soort ‘doelgroepenfi
lms’ vind ik interessant om te maken. Ik
heb bijvoorbeeld ook een fi lm gemaakt
over urineproblemen bij vrouwen en kinderen.
Die vinden het vaak moeilijk om
daarover te praten. Wanneer de huisarts
een probleem in die richting vermoedt
kan hij de patiënt een dvd over dat onderwerp
meegeven. Zo’n dvd krijgt de
huisarts dan van het ziekenhuis. Die
‘schaamte’ over zo’n probleem is terug
te vinden bij alle rangen en standen en
alle leeftijdsgroepen. Zo’n dvd maakt de
drempel voor behandeling lager omdat
ze zien dat ze niet de enigen zijn.”
Creatieve vrijheid
“In tegenstelling tot wat ik aanvankelijk
dacht is er bij dit soort opdrachtfi lms
ook zeker een fi kse mate van creatieve
vrijheid. Om even bij dat ziekenhuis
te blijven, zij vinden het plezierig wanneer
ik de doelgroep op een wat andere
manier benader. Door een beetje ‘out of
the box’ te denken. Een mooi voorbeeld
is het probleem van de facility-manager
van een ziekenhuis. Dat is de enige nietmedische
functionaris die ieder jaar een
fl ink budget voor zijn afdeling moet lospeuteren.
In elk jaarplan moest hij vechten
om duidelijk te maken waarvoor al
die centjes nu eigenlijk nodig waren. Hij
vroeg mij of ik hem kon helpen om het
belang van zijn werkzaamheden bij de
medici duidelijk te maken. Eigenlijk wilde
hij een soort promo-fi lm om zijn eigen
‘koninkrijk’ te kunnen verkopen aan mensen
die facilitymanagement als een vanzelfsprekendheid
beschouwen. Ik heb
een inventarisatie gemaakt van de problemen.
Dat leidde tot het idee van een
soort ‘praktijkvoorbeeld’. Voor de uitwerking
daarvan kreeg ik de medewerking
van een in dat ziekenhuis heel bekende
chirurg. Echt zo’n autoriteit met een
stethoscoop om de nek. Ook zijn vrouw
had een vooraanstaande positie en die
mensen hadden dus een huishoudster
in dienst. Ik had een scenario geschreven
over de gevolgen van het ‘ziekzijn’
van die huishoudster. Opeens merken
beiden dan dat vanaf het krieken van de
dag tal van dingen niet meer gebeuren
die zij als ‘normaal’ zijn gaan beschouwen.
Al bij het ontbijt blijkt de smeerkaas
op en even later is er ook geen wc-papier
meer. Geen van beiden heeft echter
tijd om boodschappen te doen. Wie
moet nog even voor het weggaan de
vuilniszakken buiten zetten? Gedurende
de gehele dag lopen beiden tegen allerlei
problemen aan waarvan ze normaliter
geen weet hebben. Ook op hun werk.
En telkens blijkt de facility-manager een
adequate oplossing aan te kunnen reiken.
Zo is in alle ziekenhuistoiletten wél
wc-papier aanwezig en is alle afval op
de juiste wijze weggewerkt. En dan valt
natuurlijk het kwartje en krijgt de facility-afdeling
de waardering die men verdient.
Ik heb alle ‘problemen’ in scène
gezet en heb die chirurg met de camera
Het gereedschap van René
Een groot deel van René’s hobby-inkomsten wordt weer direct geïnvesteerd in
apparatuur. De ‘editing-suite’ op de zolderkamer heeft dan ook een professionele
uitstraling. Hij beschikt over twee camera’s, de Canon XA1 voor het serieuze
werk en de Canon XA10 voor het ‘veldwerk’. Ook gebruikt hij bij deze
camera’s losse objectieven zoals een groothoek plus close up lenzen en een teleconverter.
Voor iedere camera heeft hij een eigen Manfrotto statief. René gebruikt
verschillende montageprogramma’s waaronder Casablanca S4000, daarnaast
op zijn Apple laptop Adobe Première en Magix op een Windows pc. Het
is een vorm van zelf-educatie om op de hoogte te blijven van de mogelijkheden
van de diverse programma’s. Voor zijn muziek heeft René een vrij uitgebreide
cd collectie met hoofdzakelijk fi lmmuziek. Wanneer hij hier niets bij vindt maakt
hij graag gebruik van de muziektracks op een site als freeplaymusic.com.

op zijn ontdekkingstocht gevolgd. Ik vind
het een erg leuke uitdaging om zo’n probleem
op een creatieve manier inzichtelijk
te maken. En het bedenken ervan is
misschien wel het allerleukste!”
Veel variatie
Het aantal fi lms dat René per jaar vervaardigt
loopt sterk uiteen. Afgelopen
jaar heeft hij voor het Albert Schweitzer
ziekenhuis drie of vier fi lms gemaakt.
Ook de lengte kan zeer variëren. Dat
komt omdat veel van dit soort fi lms bedoeld
zijn als dvd en dus ook een menustructuur
met een aantal ‘chapters’
hebben. De kijker kan op een icoontje
klikken en ziet daarna een fi lmpje over
het onderwerp dat achter zo’n fi guurtje
schuil gaat. Op die manier wordt de informatie
heel toegankelijk. Ieder fi lmpje
kan enkele minuten in beslag nemen
maar op sommige dvd’s staan misschien
wel tien van die hoofdstukjes terwijl andere
er maar vijf of zes kennen. Daarbij
loopt ook de voorbereidingstijd sterk uiteen,
met één fi lm zijn soms vele maan-
den gemoeid. Met besprekingen en de
uitwerking van ideeën en dan komt de
eigenlijke opnametijd er nog bij. Maar
soms zitten er slechts een paar maanden
tussen de eerste ‘briefi ng’ en de uiteindelijke
fi lm.
“Het werken met de camera is ook heel
leuk maar in feite is dat het sluitstuk van
het creatieve proces dat er aan vooraf is
gegaan”, zegt René ten slotte. “Tijdens
het eigenlijke fi lmen kan je misschien
ook nog wel eens wat uitproberen, gewoon
omdat je daarbij tegen een probleem
oploopt. Maar het denkwerk vind
ik het meeste voldoening geven. Dan
komt het op de ervaring van de cameraman
om dat idee goed uit te werken
en gestalte te geven. Dat ik beide doe
is extra aantrekkelijk. In combinatie met
de montage zorgt dat voor enorm veel
variatie in het werk dat voor mij toch nog
steeds een hobby is. Maar als ik heel
eerlijk ben zou ik het camerawerk ook
nog wel door een ander kunnen laten
verzorgen…”
Naast deze bedrijfsfi lms probeert René
ook wel andere fi lmgenres uit. Gewoon
om te kijken of ‘ie dat ook kan. Hij is een
soort videoveelvraat. Zo maakt René ieder
jaar ook minstens één privé-fi lm. Zowel
hij als zijn vrouw zijn echte natuur-
en cultuurliefhebbers, Corry is zelfs gids
bij het IVN. Ze maken getweeën reizen
naar gebieden in de wereld waar
de natuur en/of de cultuur nog bijzonder
zijn. Daar maakt hij vervolgens veelal
een ‘documentaire’ van. Daar gaat
een grondige oriëntatie op zo’n reisdoel
aan vooraf. Bovendien moet de fi lm ook
een persoonlijke insteek hebben en dus
mondt de voorbereiding uit in een gedegen
scenario. En eenmaal weer thuis
moet uit de opgenomen beelden dan
per computer het verhaal gecomponeerd
worden. René is er heel wat uurtjes
zoet mee. Dat hij daarnaast ook nog
tijd vindt om allerlei videocursussen te
ontwikkelen en deze bovendien ook als
docent in praktijk te brengen mag eigenlijk
een wonder heten.
Tekst en foto’s: Philip P. Kruijer
END
interview
21