1 de PanelstudIe van IrIsZorg 2012 In de jaarlijkse panelstudie van <strong>IrisZorg</strong> bevrag<strong>en</strong> we jonger<strong>en</strong> <strong>en</strong> sleutelfigur<strong>en</strong> als horecamedewerkers, jonger<strong>en</strong>werkers <strong>en</strong> straathoekwerkers op hun signal<strong>en</strong> over alcohol- <strong>en</strong> drugsgebruik. In 2012 is het middel<strong>en</strong>gebruik van jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> 22 netwerk<strong>en</strong> van uitgaande jonger<strong>en</strong> <strong>en</strong> hangjonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> kaart gebracht. Per middel word<strong>en</strong> hieronder de belangrijkste bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong>. Alcohol In vrijwel alle netwerk<strong>en</strong> wordt door jonger<strong>en</strong> alcohol gebruikt, met uitzonder<strong>in</strong>g van <strong>en</strong>kele jonger<strong>en</strong> onder de 16 jaar. Vooral <strong>in</strong> het week<strong>en</strong>d wordt er fl<strong>in</strong>k gedronk<strong>en</strong>: <strong>in</strong> ruim de helft van de netwerk<strong>en</strong> is ti<strong>en</strong> tot tw<strong>in</strong>tig glaz<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> uitgaansavond de norm. Indr<strong>in</strong>k<strong>en</strong> voor het uitgaan blijft populair. Dit gebeurt soms buit<strong>en</strong>, bijvoorbeeld op straat of <strong>in</strong> het park, maar vooral (bij vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>) thuis of <strong>in</strong> de keet. E<strong>en</strong> veel g<strong>en</strong>oemde red<strong>en</strong> om vooraf <strong>in</strong> te dr<strong>in</strong>k<strong>en</strong> wordt gevormd door de prijz<strong>en</strong> <strong>in</strong> de horeca. In verschill<strong>en</strong>de sted<strong>en</strong> lijkt het “happy hour” <strong>in</strong> de horeca weer wat meer terug te ker<strong>en</strong>. In ongeveer e<strong>en</strong> derde van de netwerk<strong>en</strong> dr<strong>in</strong>kt e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke groep ook regelmatig doordeweeks. Bij deze groep komt dagelijks alcoholgebruik vaak voor. Doordeweeks ligt het alcoholgebruik echter lager dan <strong>in</strong> het week<strong>en</strong>d. Bier blijft veruit het populairst onder de jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> de netwerk<strong>en</strong>, hoewel bij het <strong>in</strong>dr<strong>in</strong>k<strong>en</strong> vaak ook sterke drank komt kijk<strong>en</strong>. Cannabis Het blow<strong>en</strong> v<strong>in</strong>dt vooral plaats buit<strong>en</strong> het uitgaanslev<strong>en</strong>, zoals buit<strong>en</strong> of thuis/bij vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>. In de meeste netwerk<strong>en</strong> blow<strong>en</strong> jonger<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> <strong>in</strong> het week<strong>en</strong>d, ongeveer 10 tot 20% van de blowers doet het dagelijks. Deze laatste groep heeft vaak problem<strong>en</strong> op verschill<strong>en</strong>de gebied<strong>en</strong>, zoals op school, met f<strong>in</strong>anciën (schuld<strong>en</strong>) <strong>en</strong> wat betreft de geestelijke gezondheid. E<strong>en</strong> gebrek aan z<strong>in</strong>volle dagbested<strong>in</strong>g leidt vaak tot meer blow<strong>en</strong> <strong>en</strong> andersom: zodra de jonger<strong>en</strong> overdag bezig zijn lijkt het cannabisgebruik te dal<strong>en</strong>. Wanneer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>in</strong> groepsverband blow<strong>en</strong> is het lastig stopp<strong>en</strong>. Vaak beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> gebruikers snel weer als de rest van de groep blijft gebruik<strong>en</strong>. Red<strong>en</strong><strong>en</strong> om te stopp<strong>en</strong> met blow<strong>en</strong> zijn de hoge kost<strong>en</strong>, laml<strong>en</strong>digheid <strong>en</strong> de ervar<strong>in</strong>g dat het niet goed sam<strong>en</strong>gaat met werk<strong>en</strong>. Veel hangjonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> meer rurale gebied<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> vaak aan hun cannabis via dealers of eig<strong>en</strong> kweek. In de grotere sted<strong>en</strong> wordt de cannabis juist vaak bij e<strong>en</strong> coffeeshop gehaald. Coffeeshops zijn vooral <strong>in</strong> sted<strong>en</strong> te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrijwel niet <strong>in</strong> rurale gebied<strong>en</strong>. Cocaïne In verschill<strong>en</strong>de grote Gelderse sted<strong>en</strong> rapporter<strong>en</strong> panelled<strong>en</strong> meer op<strong>en</strong>lijk gebruik <strong>en</strong> deal<strong>en</strong> van cocaïne. Daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> lijkt het gebruik onder verschill<strong>en</strong>de groep<strong>en</strong> hangjonger<strong>en</strong> juist wat af te nem<strong>en</strong>, mede doordat ze m<strong>in</strong>der geld te bested<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Hoewel veel panelled<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> dat jonger<strong>en</strong> vaak wel nieuwsgierig zijn naar het middel, zorgt de hoge prijs (€50,- per gram) ervoor dat het gebruik vaak beperkt is. Wanneer er gebruikt wordt, is dit vrijwel uitsluit<strong>en</strong>d <strong>in</strong> het week<strong>en</strong>d, om te ontspann<strong>en</strong> na e<strong>en</strong> week werk<strong>en</strong>. Het gebruik v<strong>in</strong>dt zowel plaats op party’s, <strong>in</strong> cafés als thuis. 6 <strong>T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s</strong> 2012-2013 Amfetam<strong>in</strong>e Amfetam<strong>in</strong>e wordt als e<strong>en</strong> goedkoop alternatief voor cocaïne gezi<strong>en</strong> door verschill<strong>en</strong>de jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> de panelstudie. Het middel wordt vooral <strong>in</strong> het week<strong>en</strong>d gebruikt op bepaalde thema(muziek)-feest<strong>en</strong>. Enkele jonger<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan ook doordeweeks te gebruik<strong>en</strong>. Het middel wordt dan vooral gebruikt om zich fitter te voel<strong>en</strong>, niet om te feest<strong>en</strong>. De meest g<strong>en</strong>oemde prijz<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gram amfetam<strong>in</strong>e ligg<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de € 5,- <strong>en</strong> € 15,-. E<strong>en</strong> aantal jonger<strong>en</strong> klaagt over de kwaliteit van de aangebod<strong>en</strong> amfetam<strong>in</strong>e; deze zou het laatste jaar steeds slechter zijn geword<strong>en</strong>. Ecstasy Hetzelfde patroon wordt gezi<strong>en</strong> bij ecstasy. Dit middel lijkt ook vrijwel exclusief gebruikt te word<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s het uitgaan <strong>en</strong> op feest<strong>en</strong>. Het wordt <strong>in</strong> de meeste gevall<strong>en</strong> gekocht buit<strong>en</strong> het uitgaanslev<strong>en</strong> <strong>en</strong> soms bij dealers op de feest<strong>en</strong> zelf. De prijs voor e<strong>en</strong> pil fluctueert <strong>en</strong> is sterk afhankelijk van het aantal pill<strong>en</strong> dat wordt gekocht. De meest g<strong>en</strong>oemde prijz<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> pil zijn tuss<strong>en</strong> de € 2,- <strong>en</strong> € 10,-. Voor MDMA kristall<strong>en</strong> wordt gemiddeld tuss<strong>en</strong> de €20,- á €30,- per gram betaald. GHB Het gebruik van GHB blijft lastig <strong>in</strong> kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Verschill<strong>en</strong>de panelled<strong>en</strong> rapporter<strong>en</strong> afname, maar <strong>in</strong> het uitgaanslev<strong>en</strong> word<strong>en</strong> nog wel met <strong>en</strong>ige regelmaat lege buisjes gevond<strong>en</strong>. Daarnaast zi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> paar panelled<strong>en</strong> juist e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>ame <strong>in</strong> gebruik. Tuss<strong>en</strong> gebruikers zijn grote verschill<strong>en</strong>: sommig<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> het vooral tijd<strong>en</strong>s het uitgaan, ander<strong>en</strong> juist thuis of na het stapp<strong>en</strong>. GHB heeft e<strong>en</strong> dubbel imago onder jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> de netwerk<strong>en</strong> van de panelstudie. Aan e<strong>en</strong> kant wordt het gezi<strong>en</strong> als goedkope vervanger van alcohol die ge<strong>en</strong> kater geeft; dit maakt het middel aantrekkelijk. Aan de andere kant heeft het middel <strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>de netwerk<strong>en</strong> vooral e<strong>en</strong> negatief imago, vanwege de problem<strong>en</strong> met doser<strong>in</strong>g <strong>en</strong> gebrek aan controle. M<strong>en</strong> krijgt of koopt GHB vaak van vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> paar gevall<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> jonger<strong>en</strong> het zelf. Overig In <strong>en</strong>kele netwerk<strong>en</strong> wordt het gebruik van diverse stimulantia g<strong>en</strong>oemd, waaronder Rital<strong>in</strong>, diverse designerdrugs <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergizers. Het gebruik hiervan is echter beperkt tot e<strong>en</strong> aantal jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>en</strong>kele netwerk<strong>en</strong>. Het tripmiddel ketam<strong>in</strong>e g<strong>en</strong>iet daarnaast <strong>in</strong> <strong>en</strong>kele netwerk<strong>en</strong> ook <strong>en</strong>ige populariteit; gebruik is beperkt. Het gebruik van psychedelica als paddo’s, truffels <strong>en</strong> LSD wordt ook door <strong>en</strong>kel<strong>en</strong> gerapporteerd. Deze middel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> echter beperkt frequ<strong>en</strong>t gebruikt, hoogst<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> paar keer per jaar. Verder wordt het gebruik van middel<strong>en</strong> als lachgas <strong>en</strong> poppers nog g<strong>en</strong>oemd <strong>in</strong> diverse netwerk<strong>en</strong>. Deze middel<strong>en</strong> zijn voor de meeste jonger<strong>en</strong> echter meer iets voor erbij, dan als hoofdmiddel. In teg<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g tot wat m<strong>en</strong> <strong>in</strong> de verslav<strong>in</strong>gszorg teg<strong>en</strong>komt, lijkt het gebruik van opiat<strong>en</strong> niet voor te kom<strong>en</strong> onder de jonger<strong>en</strong> <strong>in</strong> de panelstudie. Het middel heeft onder h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zeer negatief imago. Tot slot gev<strong>en</strong> panelled<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> signaal af over het gebruik van <strong>en</strong>ergiedrank. Dit zou <strong>in</strong> vrijwel alle netwerk<strong>en</strong> gebruikt word<strong>en</strong>, <strong>en</strong> door grote groep<strong>en</strong> jonger<strong>en</strong> dagelijks. De goedkope merk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door veel jonger<strong>en</strong> groot <strong>in</strong>geslag<strong>en</strong> bij supermarkt<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong> consumeert vaak meerdere blikjes per dag. <strong>T<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s</strong> 2012-2013 7