Profielproduct

Profielproduct
Beoordeling
van
Profielwerkstukken
Adna Ghilazghi
Gamma I
Instituut voor de lerarenopleiding
29 juli 2011
1

Inhoudsopgave
Aanleiding ...................................................................................................... 3
2. Beoordeling profielwerkstukken ........................................................... 5
3. Onderzoeksopzet ..................................................................................... 8
3.1 Interviews ......................................................................................... 8
3.2 Presentaties ...................................................................................... 8
3.3 Vraagstelling .................................................................................. 10
3.4 Onderzoeksinstrument ................................................................. 10
4. Onderzoeksresultaten ........................................................................... 12
4.1 Criteria beoordelingsformulier .................................................... 12
4.2 Deelvragen ..................................................................................... 14
4.3 Verschillen tussen profielen ........................................................ 15
4.4 ‘Missing’ en deelvragen ................................................................ 16
5. Conclusie ................................................................................................. 18
Literatuur .................................................................................................. 20
Bijlagen: ....................................................................................................... 21
2

Aanleiding
Het schrijven van profielwerkstukken is een onderdeel van het afronden van het
examenjaar. Om deze profielwerkstukken te kunnen beoordelen, krijgen alle begeleiders
van de Havo standaard beoordelingscriteria van hun afdelingsleider; de heer Ruben
Schrama. Deze criteria zijn overgenomen van de SLO die een aantal eisen heeft opgesteld
voor het schrijven van een ‘profielmeesterstuk’. Een profielmeesterstuk is een
profielwerkstuk waarbij een leerling aantoont over bepaalde competenties te beschikken die
van belang zijn indien de leerling gaat studeren aan het hoger onderwijs. 1
Dhr. Schrama heeft gekozen voor deze criteria, omdat het Spinoza Lyceum een van de
deelnemende scholen is van het project ‘Havisten Competent’ die deze criteria voorschrijft.
Door deel te nemen aan dit project stelt het Spinoza Lyceum zich ten doel om de Havoleerlingen
zo goed mogelijk voor te bereiden op het hoger onderwijs.
Het verzoek van de opdrachtgever, dhr. Schrama, is om in kaart te brengen of de Havodocenten
gebruik maken van deze beoordelingscriteria en wat hun bevindingen zijn met
betrekking tot deze beoordelingscriteria . Mocht het geval zijn dat de docenten de
beoordelingscriteria niet of maar gedeeltelijk volgen, dan wil het afdelingshoofd graag
weten op welke punten er afgeweken wordt van de standaard beoordelingscriteria.
Er zijn een aantal redenen waarom dhr. Schrama het gebruik van de beoordelingscriteria wil
onderzoeken. Tijdens de rapportvergaderingen kregen de begeleiders de ruimte om de
stand van zaken betreffende de profielwerkstukken te bespreken. Allereerst kwam naar
voren dat het toepassen van de beoordelingscriteria in de praktijk als lastig wordt ervaren.
De criteria dienen structuur te bieden in het proces van het schrijven van een
profielwerkstuk. Echter, de criteria zijn volgens de begeleiders te breed geformuleerd. De
criteria bieden hen als enige informatiebron te weinig houvast en structuur om het proces te
kunnen begeleiden. Daarnaast merkten de begeleiders op dat de criteria voor elk profiel
hetzelfde zijn, waarbij er geen onderscheid gemaakt wordt tussen het belang van een
bepaald onderdeel voor een bepaald vak. Ten slotte misten ze ook nog de aansluiting tussen
de eindtermen van het vak en de beoordelingscriteria. Volgens de begeleiders is het gevolg
hiervan dat het voor zowel de leerlingen alsook de begeleiders onduidelijk is welke aanpak
en richtlijn gehanteerd moet worden, waarbij de einddoelen ook niet helder zijn
geformuleerd en het beoordelen aan de hand van de criteria lastig wordt.
Op basis van deze feedback heeft dhr. Schrama gekozen om twee onderzoeken te starten.
Allereerst wordt er door twee collega’s, mevrouw Berber Voortman en de heer Maurits
Verhoef, de aanpak en structuur van de begeleiding bij het profielwerkstuk in kaart
gebracht. De opdracht die aan mij is gegeven, is de toepassing van de beoordelingscriteria in
kaart te brengen en te kijken waar deze eventueel aangepast moeten worden. Het huidig
beoordelingsformulier is te vinden in bijlage 3. Samen met dhr. Schrama begeleiden mijn
collega’s mij ook in het onderzoeksproces. Zij voorzien mij van relevante informatie met
betrekking tot de beoordeling van de profielwerkstukken. Hierbij kun je denken aan het
voorzien van een aantal profielwerkstukken als voorbeeld, het huidige
beoordelingsformulier en een lijst van de begeleiders van de profielwerkstukken.
Doelstelling
Na overleg met de opdrachtgever en mijn ILO-begeleider, drs. Femke Boesenkool, heb ik
mijn doelstelling geformuleerd. De doelstelling van mijn onderzoek luidt als volgt:
1 http://profielmeesterstuk.slo.nl/leerlingengebied/wedstijd/submenu/
3

Het in kaart brengen welke beoordelingscriteria wel, niet of gedeeltelijk toegepast worden
door de Havo docenten en bij afwijking de bijbehorende redenen in kaart brengen, zodat het
beoordelingsformulier gerichter aangepast kan worden en het beoordelen door docenten
met elkaar in overeenstemming is.
Opbouw verslag
In het volgende hoofdstuk zal ik aan de hand van een literatuuronderzoek ingaan op de
beoordeling van profielwerkstukken. In hoofdstuk 3 behandel ik de gekozen
onderzoeksopzet en -instrument. In hoofdstuk 4 behandel ik de onderzoeksresultaten. Tot
slot trek ik in het laatste hoofdstuk de conclusies naar aanleiding van mijn onderzoek en
volgt op basis van deze gegevens in de bijlage een aangepast beoordelingsformulier.
4

2. Beoordeling profielwerkstukken
Op 15 maart presenteerden alle leerlingen uit de examenklassen hun profielwerkstukken.
Voorafgaand aan deze presentaties had ik een achttal vraagstellingen geformuleerd, die
terugkwamen in de hand-outs van de colleges ‘Profielproduct’. Deze vragen zijn belangrijk in
het geval van het opstellen van een gedegen onderbouwd onderzoek.
Dit blijkt onder andere uit een blog die bijgehouden wordt door Stamsnijder namens het
Udenscollege. 2 Deze blog heeft namelijk als doel leerlingen te helpen bij de start van hun
profielwerkstuk. Leerlingen vinden op de blog naast informatie over de aanpak en het
structureren van het werkstuk ook verschillende hulpbronnen van de universiteiten in
Nederland. De informatie die ik relevant vind, zijn de checklisten voor de beoordeling van
het profielwerkstuk. Deze komen overeen met de vragen die ik zelf heb opgesteld voor de
beoordeling van de presentaties.
De vragen die ik heb opgesteld en op het blog staan, zien we ook terugkomen in het
beoordelingsformulier opgesteld door Brink (2008). 3 Hij heeft onderzoek gedaan naar de
beoordelingen van presentaties. Aan de hand van dit onderzoek heeft hij een
beoordelingsformulier opgesteld dat gebruikt kan worden door de scholen, te vinden in
bijlage 5.
Daarnaast hebben Meeus et al (2005) onderzoek gedaan naar de validiteit en
betrouwbaarheid van beoordeling van portfolio’s. 4 Zij geven aan dat het niet makkelijk is om
een betrouwbaar beoordelingsinstrument op te stellen, waarbij beoordelaareffecten
worden uitgeschakeld. Zij zien echter wel 5 mogelijkheden om deze effecten te
minimaliseren. Allereerst moet er een dezelfde procedure van beoordelen zijn. Hierbij gaat
het niet om beoordelingscriteria, maar bijvoorbeeld om onderlinge afstemming van
verschillende beoordelingsmomenten. Als daar afspraken over gemaakt zijn, vermijd je
mogelijke verschillen tussen beoordelingen doordat de ene docent tussentijds beoordeelt en
de ander enkel aan het eind. Een tweede mogelijkheid is een korte checklist met globale
beoordelingscriteria. Je zou dan denken aan het beoordelingsformulier dat het Spinoza
Lyceum momenteel gebruikt. Zij zijn namelijk van mening dat in het geval van een
onderzoek, de leerling niet belemmert moet worden in het zelfstandig werken. Een stramien
van teveel criteria belemmert de leerling in zijn leerproces. Dit is namelijk juist een van de
leerdoelen volgens hen; het zelfstandig onderzoeken. Daarom moeten de
beoordelingscriteria een globaal karakter hebben. De derde en vierde mogelijkheid zijn de
analytische of holistische quotering. Daarbij worden respectievelijk deelcijfers toegekend of
een globaal eindcijfer.
Uit onderzoek van Baume en Yorke (2002) blijkt dat de betrouwbaarheid van analytische
quotering laag is en die van holistische quotering hoog. 5 Als je kijkt naar het
beoordelingsformulier van het Spinoza wordt er analytisch gequoteerd. Per verschillend
onderdeel wordt er een beoordeling gegeven. Als laatste mogelijkheid kijken Baume en
Yorke naar de beoordelaars. Deze zouden continu getraind moeten worden en daarnaast
moet een onderzoek door meerdere beoordelaars beoordeeld worden. Hoewel de
mogelijkheid blijft bestaan dat achteraf nog gediscussieerd zal worden over de beoordeling,
kan dit volgens hen helpen bij het minimaliseren van de beoordelaareffecten.
2 Bron: http://udenscollegepws.blogspot.com/
3 Brink, A. (2008): ‘ Beoordelingsformulier Presentaties’ Institute of Artificial Intelligence and Cognitive Engineering (ALICE)
4 Meeus, W., Van Looy, L., Van Petegem, P. (2005). Portfolio assessment in de lerarenopleiding. Over validiteit en betrouwbaarheid van de beoordeling.
5 BAUME, D., YORKE, M. (2002). The reliability of assessment by portfolio on a course to develop and accredit teachers in higher education
5

Ook de onderwijsinspectie heeft in 2003 onderzoek gedaan naar toetsen en examineren in
het hoger onderwijs. Aan dit onderzoek deden 75 instellingen mee. In dit onderzoek heb ik
gekeken naar de beoordeling van werkstukken. Uit het onderzoek blijkt namelijk uit de
reacties van de instellingen het volgende: ‘het hanteren van expliciete criteria, een
beoordelingsvoorschrift en een normeringprocedure beoogt de beoordeling objectiever te
maken.’ 6 Dit is tegenstrijdig met de bevindingen van Baume en Yorke (2002) en Meeus et al
(2005). Zij pleiten namelijk voor een globale beoordelingscriteria, waarbij de leerling de
ruimte krijgt bij het maken van zijn werkstukken de beoordeling.
Verschillen tussen beoordelaars wordt ook behandeld in het onderzoek van Wilbrink ( 1979).
Wilbrink geeft aan dat verschillen in de beoordeling van een werkstuk haast onvermijdelijk
is. Echter objectiviteit kan wel nagestreefd worden. Door ook hier minimaal twee
beoordelaars het werkstuk te laten beoordelen. Daarbij is het wel noodzakelijk dat de eerste
beoordelaar geen aantekening maakt op het werkstuk, zodat de tweede beoordelaar niet
gekleurd het werkstuk nakijkt. Wel moet vooraf de puntentoekenning afgesproken worden
en geeft Wilbrink aan dat bij onenigheid over de puntentoekenning in voordeel van de
student besloten moet worden. 7
Bender (2003) onderzoekt het toetsen in het hoger onderwijs. Een van de onderwerpen in
zijn onderzoek is het formuleren van toetsvragen. Dit is te vergelijken met de criteria die
geformuleerd worden voor het profielwerkstuk. Want ook hier wil de docent de leerling
toetsen op de aanwezige kennis. Voordat de toetsvragen geformuleerd worden, is Bender
van mening dat de docent zichzelf een aantal vragen moet stellen. Wat wilt de docent dat de
leerling laat zien? Hoe moet de leerling aantonen dat hij de stof begrijpt; moet hij
verbanden kunnen leggen tussen de leerstof en praktijk, definities kennen, wat vindt de
docent voldoende? Pas als deze vragen beantwoord kunnen worden, dan pas kan de docent
een concrete toetsvraag formuleren. Hetzelfde geldt voor de beoordelingscriteria voor een
profielwerkstuk. Deze moeten duidelijk en helder zijn en geen ruimte over laten voor
onduidelijkheid bij de leerling en in de beoordeling van (een onderdeel van) het
profielwerkstuk. 8
Ter horst en Martens (2010) geven in hun artikel een aantal tips om de kwaliteit van toetsen
te verbeteren. In hun artikel behandelen zij onder andere de betrouwbaarheid van het
meetinstrument. Volgens hen zal bij een betrouwbaar instrument het resultaat niet
beïnvloed worden door de toets, kandidaat en/of beoordelaar. Om tot een betrouwbaar
meetinstrument te komen bieden zij vanuit hun faculteit (Management en Bestuur) aan de
Universiteit van Twente een instrument aan waarmee door het beantwoorden van een
aantal vragen de docent zelf de kwaliteit van zijn toets kan onderzoeken. 9 Dit zelfevaluatieinstrument
is opgesteld door Ter Horst en Metz (2008). De bedoeling is dat een docent zijn
toets naast het instrument legt en de vragen uit het zelfevaluatie-instrument beantwoordt
aan de hand van zijn toets. Het instrument bevat namelijk instructies en vragen voor de
beoordelaar over het scoringsvoorschrift, de normering en de cesuur. De vragen die op dit
onderdeel gesteld worden zijn: 10
1. Is het voor de beoordelaar duidelijk hoe te handelen in de beoordeling (instructie
voor beoordelaar)?
2. Zijn de beoordelingscriteria waarop wordt beoordeeld meetbaar geformuleerd?
(scoringsvoorschrift)
6
Onderwijsinspectie (2003) Zicht op toetsen: toetsing en examinering in het hoger onderwijs: de stand van zaken
7
Wilbrink, B. (1979): ‘Toetsen’ Centrum voor Onderzoek van het Wetenschappelijk Onderwijs
8
Bender, W. (2003): ‘Toetsen in het hoger onderwijs’
9
Ter horst, H. en Martens (2010); ‘Kwaliteitseisen en tips om kwaliteit van toetsen te verbeteren’ , Universiteit van Twente
10
Ter Horst, H. en Metz, A. (2008): ‘Zelf-evaluatieinstrument’, Universiteit van Twente
6

3. 17. Is voor opdrachten en open vragen helder uit welke elementen het goede
antwoord moet bestaan (scoringsvoorschrift)
4. Is het voor de beoordelaar duidelijk hoe scores worden toegekend aan de
antwoorden per vraag of opdracht (scoringsvoorschrift)
5. Is er voor gesloten vragen een toetssleutel aanwezig? (scoringsvoorschrift
6. Is het voor de beoordelaar duidelijk hoe scores worden omgezet in een cijfer
(normering)
7. Is de zak-slaag grens duidelijk vastgelegd? (cesuur)
Voor elke vraag hebben ze een uitleg/toelichting per vraag geschreven. De docent kan
hierdoor gerichter antwoord geven op de vragen. Ondanks dit instrument en tips, geven ook
zij aan dat volledige betrouwbaarheid in de beoordeling nooit gehaald kan worden. Echter
dit kan wel worden nagestreefd. Een elftal valkuilen worden beschreven die de
betrouwbaarheid van de beoordeling van een toets kunnen doen verminderen. Zo
benoemen ze onder andere het ‘Halo-effect’ en het ‘Horn-effect’. Bij het Halo-effect gaat
het om de gunstige indruk op een aantal criteria die vervolgens wordt doorgezet in een
gunstige beoordeling op andere criteria. Bij het Horn-effect gaat het juist om een ongunstige
indruk dat vervolgens doorwerkt in een ongunstige beoordeling van de andere criteria. Zo
zijn er nog 9 valkuilen waarop de docent geattendeerd wordt in het beoordelen van een
aantal criteria.
Toepassing beoordelingsformulier
Uit mijn literatuuronderzoek is gebleken dat er verschillende onderzoeken zijn gedaan naar
het toetsen en beoordelen van een werkstuk. In mijn verdere onderzoek zal ik ingaan op de
toepassing van het beoordelingsformulier van het Spinoza Lyceum en eventuele benodigde
aanpassingen naar aanleiding van mijn onderzoek.
7

3. Onderzoeksopzet
Naast mijn literatuuronderzoek heb ik twee kleine vooronderzoeken gedaan. Allereerst heb
ik twee begeleiders/beoordelaars van profielwerkstukken van het Spinoza geïnterviewd aan
de hand van het beoordelingsformulier. Mijn doel was om een eerste indruk te krijgen van
mogelijke verschillen van beoordeling van de profielwerkstukken tussen verschillende
begeleiders van verschillende profielen. 11 Daarna heb ik ook de presentaties van de
profielwerkstukken bijgewoond. Ik wilde een indruk krijgen van de profielwerkstukken op
basis van de presentaties en het toegekende cijfer voor het profielwerkstuk. Op het Spinoza
worden de presentaties namelijk ook beoordeeld op basis van het beoordelingsformulier.
3.1 Interviews
De geïnterviewden waren twee begeleiders van twee verschillende profielen. Ik nam deze
interviews af aan de hand van het beoordelingsformulier aangevuld met
beoordelingsformulieren van andere scholen. De formulieren zijn te vinden in de bijlage. De
informatie uit de interviews en beoordelingsformulieren kon ik gebruiken voor het opstellen
van mijn schriftelijke enquête. 12
Beide docenten gaven op verschillende criteria aan dat deze (on)bewust werd aangepast.
Een van de criteria luidt: ‘heeft de leerling voldoende bronnen van goede kwaliteit benut’. De
beoordelaars gaven aan dat ze in dit geval letten op het aantal wetenschappelijke artikelen,
boeken, vakliteratuur en al dan niet gebruik van Wikipedia. Deze informatie maakt de
criteria al wat concreter.
Naast het inventariseren van het gebruik van het beoordelingsformulier, was er ook ruimte
voor algemene toelichting. Beide docenten gaven eenzelfde gebrek aan van het
beoordelingsformulier. Het zelfstandig werken door de leerling en het gehele leerproces
kwam niet aan bod. De beoordelaars waren van mening dat de aanpak van de planning wel
degelijk een rol speelt in de beoordeling van het werkstuk.
Luken (2003) noemt het gedrag dat nodig is bij bijvoorbeeld het uitvoeren van een
onderzoek; de gedragcompetenties. Het beoordelen van deze gedragscompetenties moet
volgens hem volgens de WAKKER-procedure (Waarnemen, Aantekeningen maken,
Kwalificeren, Kwantificeren, Evalueren en Rapporteren). 13 In dit beoordelingsproces staat
het vertoonde gedrag van de leerling in het leerproces centraal in plaats van het resultaat
van het werkstuk. Dit zou dus een mogelijke aanpassing kunnen zijn aan het huidige
beoordelingsformulier van het Spinoza.
3.2 Presentaties
Naast de interviews heb ik verder, om een indruk te krijgen van de werkstukken, aan de
hand van 8 vragen de presentaties van de profielwerkstukken bijgewoond. De vragen heb ik
zelf opgesteld. Alle vragen, behalve vraag 8, zie je terug in het beoordelingsformulier van het
Spinoza.
Hieronder staan de 8 vragen. Ik heb eerst de beoordelingscriteria van het Spinoza
overgenomen en onder elke criteria staat de vraag die ik heb opgesteld voor mijn
observaties.
11 Reulink en Lindeman (2005): ‘Dictaat kwalitatief onderzoek”
12 http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
13 Luken., T.P. (2003) Zijn competenties meetbaar? Dilemma en uitweg bij het werkbaar maken van het competentiebegrip NOA Amsterdam
8

2. Wat is het onderwerp?
- In fase 0 van het beoordelingsformulier wordt in de oriëntatie en vervolgens specifieker
in fase 1, de leerling beoordeeld op de keuze voor het onderwerp.
3. Wat is de probleem- en/of vraagstelling?
- In fase 1 van het beoordelingsformulier worden de leerlingen beoordeeld op de
hoofdvraag en de deelvragen .
4. Waarom is dit onderwerp uitgekozen?
- In fase 1 van het beoordelingsformulier moet de leerling het onderwerp toelichten en
aantonen dat het werkstuk daarmee van Havo niveau is.
5. Wat is de relevantie van het onderzoek?
- In fase 1 moet de leerling het onderwerp relateren aan de bijbehorende schoolvakken.
Daarnaast moet de leerling in fase 8 het werkstuk kunnen plaatsen in een
vakspecifieke context.
6. Hoe hebben ze het aangepakt?
- In de fases 2 en 3 van het beoordelingsformulier worden de leerlingen beoordeeld op de
keuze van het type onderzoek en de uitvoering daar van.
6. Welke literatuur hebben ze geraadpleegd?
- Ook de keuze en het niveau van de literatuur wordt beoordeeld in fase 2 van het
beoordelingsformulier.
7. Zit er een goede opbouw (begin/midden/eind)?
- In de fases 5 en 6 worden de leerlingen beoordeeld op het eindprodukt en de
eindpresentatie. Daarbij wordt onder andere de opbouw van het werkstuk alsook de
presentatie beoordeeld.
8. Beantwoordt de conclusie de stelling?
- Nvt
Uit de observaties bleek dat bij de presentaties in de klas, de punten 1 tot en met 5 niet of
niet voldoende aan bod kwamen. Degenen die er wel aandacht aan besteedden, deden dit
vrij snel en/of niet helder onderbouwd. Het was mij namelijk niet altijd duidelijk wat de
probleem- of vraagstelling was van het onderzoek. Ook de aanleiding en relevantie werd
niet uitgelegd. Echter, de leerlingen begonnen met het vertellen van het onderwerp en
gingen vervolgens meteen over op het literatuuronderzoek. Door de profielwerkstukken na
de presentaties te lezen, had ik een vollediger beeld van het werkstuk.
Het literatuuronderzoek was bij de meeste presentaties zeer uitgebreid. Verschillende
facetten van het onderwerp kwamen aan bod, alleen was de rode draad en de link met het
onderwerp, en dan vooral de probleem- vraagstelling, bij de meesten lastig te maken.
De presentaties eindigden in de meeste gevallen zonder conclusie, zonder beantwoording
van de stelling. De presentaties die wel trachtten de stelling te beantwoorden, maakten de
koppeling niet met de literatuur en de stelling.
Uit het beoordelingsformulier blijkt dat naast het inhoudelijke aspect van het
profielwerkstuk, de presentatietechnieken ook onderdeel zijn van de beoordeling van het
profielwerkstuk. Naar aanleiding van deze observatie heb ik gekeken naar de toegekende
cijfers. Hieruit bleek dat, ondanks het gevarieerde niveau van presentaties, het cijfer vaak
een (ruime) voldoende was. Mijn eerste indruk was dat de uiteindelijke beoordeling door de
docent niet enkel gebaseerd is op de beoordelingscriteria, maar ook andere criteria
gehanteerd worden.
9

3.3 Vraagstelling
Naar aanleiding van deze kleine vooronderzoeken heb ik de volgende vraagstelling
geformuleerd:
‘Welke beoordelingscriteria van de profielwerkstukken worden door de docenten wel niet of
gedeeltelijk toegepast en welke criteria moeten worden aangepast om onduidelijkheid in de
beoordeling van het profielwerkstuk te voorkomen?’
3.4 Onderzoeksinstrument
Op basis van de vraagstelling en de vooronderzoeken ben ik mij gaan richten op het
opstellen van mijn onderzoeksinstrument voor de overige begeleiders; een schriftelijke
enquête. De enquête is opgesteld aan de hand van het huidige beoordelingsformulier
aangevuld met gesloten deelvragen. Deze deelvragen komen voort uit de interviews, mijn
literatuuronderzoek en beoordelingsformulieren van andere scholen, te vinden in de bijlage.
Er is een vijftal redenen waarom mijn voorkeur uit gaat naar een schriftelijke enquête. De
eerste reden is dat door middel van een schriftelijke enquête met één uitnodiging mijn
doelgroep van 13 respondenten benaderd kan worden voor deelname aan het onderzoek. 14
De tweede reden is het feit dat er gewerkt wordt met gestandaardiseerde vragenlijst,
namelijk het bestaande beoordelingsformulier, aangevuld met gesloten deelvragen. De
begeleiders kunnen in de enquête bij elke criterium aangeven of ze deze wel/soms/niet
toepassen met daarbij de mogelijkheid voor een toelichting. Om de kans op respons en
(uitgebreide) toelichting te verhogen heb ik bij de meeste criteria van het
beoordelingsformulier, deelvragen geformuleerd waarop met JA/NEE geantwoord kan
worden. Deze deelvragen maken elk criterium concreter en net als de geïnterviewde
docenten kunnen de respondenten gerichter aangeven of zij de deelvragen (on)bewust
hebben toegepast in de beoordeling. De derde reden is het minimaliseren van gekleurde
antwoorden van de respondent. In het geval van een schriftelijke enquête kan de
respondent namelijk in mindere mate beïnvloed worden door eventuele gekleurde
vraagstellingen door de interviewer of notering van de antwoorden van de respondent. 15
Bovendien heeft het ook praktische voordelen voor de respondent. De respondent kan
namelijk op een eigen gewenste tijdstip de enquête invullen. In het geval van bijvoorbeeld
een interview zou daar een speciale afspraak gepland moeten worden, waarbij de afname
van het interview ook meer tijd in beslag neemt dan een enquête. 16 Een vierde reden is dat
ik denk dat de herkenbaarheid van de enquête de respons vergroot onder de begeleiders.
De respondenten hebben de beoordelingscriteria al een keer gezien of zelfs mee gewerkt en
kunnen daardoor sneller en gemakkelijker antwoord geven. Een vijfde reden is het voordeel
van het verwerken van gesloten vragen. In de enquête wordt er gewerkt met gesloten
vragen. Dit maakt het verwerken van de antwoorden in SPSS minder tijdrovend. Dit is een
voordeel ten opzichte van een mondeling interview. De antwoorden uit interviews zijn
doorgaans moeilijk te standaardiseren en zorgen ook voor meer verwerkingstijd. 17
Uiteraard zijn er ook nadelen van een schriftelijke enquête, de meest voorkomende is het
risico op een lage respons. Een van de geplande acties om dit risico te minimaliseren is de
persoonlijke benadering. Voordat ik de uitnodiging verstuur via de mail, zal ik persoonlijk de
begeleiders attenderen op de aanstaande uitnodiging voor de enquête. Dhr. Schrama heeft
een overzicht van alle begeleiders van de Havo-leerlingen, die ik dan in de pauzes of na de
lessen heb benaderd. Vervolgens was het plan om de enquête te versturen en hen ook weer
14 http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
15 http://www.moaweb.nl/kenniscentrum/digitaal-woordenboek/s/schriftelijke-enquete
16 http://www.moaweb.nl/kenniscentrum/digitaal-woordenboek/s/schriftelijke-enquete
17 http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
10

persoonlijk te benaderen of er enige vragen zijn om hen nogmaals te herinneren aan het
invullen van de enquête.
Naast de beoordelingscriteria en deelvragen zal ik de respondenten eveneens vragen aan te
geven welk vak zij hebben begeleid. Hierdoor krijg ik een specifieker beeld van mogelijke
verschillen tussen het gebruik van het formulier door de docenten tussen bepaalde vakken.
Op basis van de resultaten uit het onderzoek kan vervolgens gekeken worden naar gerichte
aanpassingen in de beoordelingscriteria. 18
18 Geerligs en Van der Veen (2002); ‘Lesgeven en zelfstandig leren’
11

4. Onderzoeksresultaten
Aan het onderzoek hebben 7 begeleiders deelgenomen. Deze respondenten hebben de
enquête ingevuld en aan mij overhandigd of in mijn postvakje afgeleverd. Wat mij als eerste
opviel is dat er een flink aantal criteria niet beantwoord zijn. Ik heb besloten deze
ontbrekende antwoorden wel in de resultaten mee te nemen. Ik heb namelijk twee
respondenten gevraagd wat de reden was voor het niet beantwoorden van de vraag. Zij
gaven aan dat deze criteria niet van toepassing/ wenselijk waren. Ik ga er vanuit dat dit ook
geldt voor de overige respondenten.
Ik heb de data van de enquêtes verwerkt in SPSS. De enquête heeft 75 deelvragen en 25
criteria als variabelen. Hierdoor is de output zeer uitgebreid. Ik zal daarom in de eerste
paragraaf de resultaten van de 25 criteria van het huidig beoordelingsformulier behandelen.
Vervolgens zal ik in de tweede paragraaf de resultaten van de deelvragen behandelen. In de
derde paragraaf behandel ik de resultaten van mogelijke verschillen/voorkeuren van
bepaalde profielbegeleiders. In de vierde paragraaf ga ik dieper in op de ontbrekende
antwoorden.
4.1 Criteria beoordelingsformulier
Het beoordelingsformulier van Spinoza heeft 25 criteria. Een onderdeel van mijn onderzoek
is om in kaart te brengen of deze criteria al dan niet zijn toegepast. De respondenten konden
ook hun antwoord toelichten. De gegeven toelichtingen waren meer aanvullingen op het
antwoord en heb ik in de onderzoeksresultaten achterwege gelaten.
Vanwege het lage aantal respondenten heb ik gekozen om de drempel van relevantie in dit
onderzoek op minimaal 4 respondenten vast te stellen. Aangezien in totaal 7 respondenten
deel hebben genomen aan het onderzoek, betekent dit dus dat in de selectie meer dan de
helft van respondenten eenzelfde antwoord hebben gegeven per criterium.
In figuur 1 is te zien dat minimaal 4 respondenten criteria 9,10,11,17,19 en 20 hebben
toegepast. Criteria 9,10 en 11 richten zich op de keuze van geschikte bronnen, selectie van
relevante gegevens en het ordenen van deze gegevens. Criteria 17 en 19 richten zich
respectievelijk op de lay-out/vormgeving van het profielwerkstuk en de aanwezigheid van de
vormvereisten van een digitale presentatie. Tot slot richt criterium 20 zich op de presentatie
van de leerling. Dit criterium beoordeelt of de leerling onder andere contact maakt met het
publiek en of er interactie is met het publiek.
Figuur 1: Criteria wel toegepast, n=7
12

Verder hebben 3 respondenten criteria 2,3 en 12 wel toegepast. Echter hebben de overige 4
respondenten criteria 2 en 3 niet ingevuld. In tegenstelling tot criterium 12. Drie
respondenten geven aan dat ze dit criterium gedeeltelijk hebben toegepast. Dit is in figuur 2
te zien. Omdat 3 respondenten wel dit criterium hebben toegepast en 3 respondenten deze
gedeeltelijk hebben toegepast, beschouw ik criterium 12 ook als relevant.
Figuur 2: Criteria gedeeltelijk toegepast, n=7
Het aantal ontbrekende antwoorden in de enquête is in vergelijking met het aantal
negatieve antwoorden vrij hoog. In figuur 3 zien we de grafiek voor de niet toegepaste
criteria (blauw) en de grafiek met ontbrekende antwoorden (rood) per criterium.
Twee respondenten hebben de enquête aan mij overhandigd. Nadat ik de enquête snel had
doorgenomen, heb ik deze respondenten gevraagd waarom bepaalde antwoorden niet
waren ingevuld. Zij gaven allebei aan dat deze criteria niet van toepassing waren of niet
relevant waren. Als ik nu kijk naar de grafiek in figuur 3 en 4, ga ik er vanuit dat criterium 1
door de respondenten niet als relevant wordt beschouwen. Drie respondenten hebben
namelijk aangegeven dat ze dit criterium niet hebben toegepast en 2 andere respondenten
hebben dit criterium niet ingevuld.
Figuur 3: Criteria niet toegepast en niet beantwoord, n=7
13

Verder zie je dat criteria 0, 2 t/m 8, 13 t/m 16, 18, 21 t/m 24 door minimaal 4 respondenten
niet zijn ingevuld. Dit zijn in totaal 16 criteria op een totaal van 25 (64%) die niet ingevuld
zijn. Dus minimaal 4 respondenten hebben meer dan de helft van de criteria opengelaten,
door niet aan te geven of ze de criteria hebben al dan niet hebben toegepast.
4.2 Deelvragen
In totaal zitten er 75 deelvragen in de enquête. Deze deelvragen dienen als aanvulling op de
criteria van het beoordelingsformulier van het Spinoza. Hierdoor probeer ik de
geformuleerde criteria concreter te krijgen.
Vanwege het hoge aantal deelvragen heb ik besloten om enkel de deelvragen te selecteren
waarop minimaal 4 respondenten hetzelfde antwoord hebben gegeven.
Allereerst kijk ik naar de deelvragen waarop respondenten hebben aangegeven dat zij die
wel hebben toegepast of van mening zijn dat deze waardevol is in de beoordeling. In figuur 5
is de grafiek is de bijbehorende grafiek te zien. In totaal zijn 43 van de 75 deelvragen (57,3%)
positief beantwoord door minimaal 4 respondenten.
Figuur 5: Deelvragen positief beantwoord, n=7
Figuur 6 toont de grafiek voor de antwoorden die negatief zijn beantwoord door minimaal 4
respondenten. In totaal zijn er 11 van de 75 deelvragen (14,7%) negatief beantwoord door
minimaal 4 respondenten. Op te merken is dat deelvragen 23, 37, 58 en 74 voor enige
verdeling zorgen tussen de respondenten. Vier respondenten gaven op deze deelvragen een
negatief antwoord tegen 3 positieve antwoorden van 3 andere respondenten.
14

Figuur 6: Deelvragen negatief beantwoord, n=7
Tot slot de deelvragen die niet zijn beantwoord. Figuur 7 toont de bijbehorende grafiek. In
totaal zijn 13 van de 75 deelvragen (17,3%) niet beantwoord door minimaal 4 respondenten.
Hier is op te merken dat de respondenten met name deelvragen 20,36, 56, 66,70,73 en 75
als irrelevant beschouwen. Deze deelvragen zijn namelijk niet beantwoord of hebben door
de andere respondenten een negatief antwoord gekregen.
Figuur 7 : Deelvragen niet beantwoord, n=7
4.3 Verschillen tussen profielen
Aan de hand van de data heb ik ook gekeken naar mogelijke verschillen tussen de
antwoorden van de profielbegeleiders. De 7 respondenten bestonden uit 3 respondenten
van het profiel Economie en Maatschappij (E&M), 3 respondenten van het profiel Cultuur en
Maatschappij (C&M) en 1 respondent van het profiel Natuur en Gezondheid (N&G).
Aangezien er maar 1 respondent van het profiel N&G was, is het lastig om conclusies te
trekken op basis van deze data. De gegevens van deze respondent heb ik dan ook niet
meegenomen in de analyse.
In het geval van de profielen E&M en C&M heb ik een selectie gemaakt van de criteria en
deelvragen waarbij bij elk profiel 3 respondenten hetzelfde antwoord gaven en het
antwoord van het ander profiel een tegengesteld antwoord was. Echter, is er helaas geen
output op basis van deze selectie.
15

4.4 ‘Missing’ en deelvragen
Aangezien er een groot aantal criteria niet zijn beantwoord heb ik ook gekeken naar de
deelvragen die bij deze criteria horen. Ik wil hiermee in kaart brengen of de bijbehorende
deelvragen wel positief zijn beantwoord, waardoor het criterium wel relevant kan zijn.
Omdat het gaat om 16 criteria, heb ik 3 willekeurige criteria gebruikt om de resultaten aan
te tonen. In bijlage 2 staan de overige grafieken van de criteria die door minimaal 4
respondenten niet zijn beantwoord met de bijbehorende deelvragen.
Figuur 8 toont criterium 2 van het beoordelingsformulier met de bijbehorende deelvragen.
Criterium 2 luidt: ‘Komt bij dit onderwerp Havo niveau voldoende tot uiting?’
De eerste staafkolom is het criterium van het huidig beoordelingsformulier. Vier
respondenten hebben geen antwoord gegeven op dit criterium en 3 hebben aangegeven dat
zij dit criterium hebben toegepast. De overige staafkolommen zijn van de bijbehorende
deelvragen. Omdat in deze grafiek het criterium nummer 1 heeft gekregen telt Excel verder
in geval van de volgende deelvragen. Zo is staafkolom 2 dus deelvraag 5 van de enquête. Om
het overzichtelijk houden houd ik de telling aan van de grafiek.
Deelvragen 2,3 en 4 zijn door minimaal 4 respondenten positief beantwoord. Dit betekent
dus dat dit criterium relevant kan zijn als deze deelvragen maar toegevoegd worden aan het
beoordelingsformulier.
Figuur 8 : Criterium 1 met deelvragen, n=7
Figuur 9 toont de resultaten van criterium 5 en de bijbehorende deelvragen. Criterium 5
luidt: ‘Heeft de leerling voldoende bronnen van goede kwaliteit benut?’ Vier respondenten
hebben dit criterium niet beantwoord. Verder zijn door respectievelijk 5 en 6 respondenten
deelvragen 2 en 3 negatief beantwoord. Deelvragen 4 en 5 zijn door respectievelijk 4 en 5
respondenten positief beantwoord. Hierdoor is het criterium wellicht niet door minimaal 4
respondenten positief beantwoord, maar worden de deelvragen 4 en 5 wel door minimaal 4
respondenten als relevant beschouwen. Hierdoor kan dit criterium relevant zijn zolang
deelvragen 4 en 5 worden toegevoegd aan dit criterium.
16

Figuur 9 : Criterium 5 met deelvragen, n=7
Figuur 10 toont de resultaten van criterium 18 en de bijbehorende deelvragen. Criterium 18
luidt: ‘Presentatie voor de groep’. Hier is op te merken dat deelvragen 2, 4 en 5 positief
beantwoord zijn. Hierdoor kan dit criterium relevant blijven indien deelvragen 2,4 en 5
worden toegevoegd aan dit criterium.
Figuur 10 : Criterium 18 met deelvragen, n=7
In bijlage 2 staan de overige grafieken. Ook hier zullen de criteria waarbij de deelvragen door
minimaal 4 respondenten positief zijn beantwoord, van toepassing blijven in het op te
leveren profielproduct. In totaal gaat het om 37 deelvragen die positief zijn beantwoord
door minimaal 4 respondenten.
17

5. Conclusie
In het vorige hoofdstuk waren de onderzoeksresultaten weergegeven. In dit hoofdstuk trek
ik op basis van de onderzoeksresultaten conclusies die gebruikt kunnen worden voor het op
te leveren profielproduct; een nieuw beoordelingsformulier.
Van de 13 uitnodigingen hebben 7 respondenten de enquête ingevuld. Een van de
potentiële respondenten was al gestopt bij het Spinoza Lyceum en 5 respondenten hebben
de enquête niet ingevuld. Echter de data uit de enquête van de 7 respondenten is zeer
waardevol. Ik heb besloten dat de deelvragen en criteria relevant zijn voor het op te leveren
profielproduct als minimaal 4 respondenten hetzelfde antwoord geven.
Resultaten beoordelingscriteria
Als ik kijk naar de resultaten van de criteria van het huidig beoordelingsformulier kan ik
concluderen dat een groot aantal criteria door minimaal 4 respondenten niet zijn
beantwoord. Om precies te zijn gaat het om 16 criteria op een totaal van 25 criteria (64%).
Daarentegen hebben minimaal 4 respondenten 6 criteria wel toegepast. Daarnaast heb ik 1
criterium ook als relevant gekenmerkt. Twee respondenten hebben dit criterium namelijk
toegepast en 3 respondenten hebben dit criterium gedeeltelijk toegepast. Ik beschouw dit
criterium daarom als relevant. Daarentegen zijn criteria 1 en 21 niet door minimaal 4
respondenten toegepast. Deze criteria hadden ook geen deelvragen en ook geen
toelichtingen. Deze 2 criteria komen daarom niet terug in het nieuwe beoordelingsformulier.
Resultaten deelvragen
De deelvragen hebben als doel om de criteria van het beoordelingsformulier aan te vullen
en voor meer duidelijkheid te zorgen per criteria van het beoordelingsformulier. Hoewel
64% van de criteria niet was beantwoord door minimaal 4 respondenten, waren 57,3% van
de bijbehorende deelvragen door minimaal 4 respondenten positief beantwoord. Hierdoor
worden de bijbehorende criteria concreter. Uit laatstgenoemde selectie bleek dat bij elk
criterium een of meerdere deelvragen door minimaal 4 respondenten positief is
beantwoord. Hierdoor blijven alle criteria relevant, mits deze worden aangevuld met de
deelvragen die door minimaal 4 respondenten zijn beantwoord. Deze criteria komen dus wel
terug in het nieuwe beoordelingsformulier.
Uit de interviews kwam naar voren dat een rubric gewenst zou zijn. Ik heb dit in de enquête
ook aan de andere respondenten gevraagd. Het bleek dat 5 respondent positief waren over
een rubric. Vandaar dat naast een nieuw beoordelingsformulier een rubric is opgesteld.
Deze is samengesteld op basis van de resultaten uit de enquête en beoordelingsformulieren
van andere scholen te vinden in de bijlage.
Vraagstelling
Bij de interpretatie van de onderzoeksresultaten ben ik uitgegaan van een minimum 4
respondenten die eenzelfde antwoord geven. Naar aanleiding van deze selectie en de
bijbehorende onderzoeksresultaten kan ik de vraagstelling beantwoorden.
In totaal zijn er 16 criteria niet door de respondenten toegepast. Zes criteria zijn wel
toegepast en de overige criteria zijn niet door minimaal 4 respondenten toegepast.
Het tweede gedeelte van de vraagstelling heeft betrekking op de deelvragen. De
onderzoeksresultaten tonen aan dat 57,3% van de deelvragen door minimaal 4
respondenten positief is beantwoord. Deze deelvragen zijn verspreid over alle criteria.
Hierdoor zullen dus alle criteria aangevuld worden met de relevante deelvragen.
18

Doelstelling
Met het onderzoek heb ik in kaart gebracht welke beoordelingscriteria wel, niet of
gedeeltelijk toegepast zijn door de Havo docenten. Echter, concrete tekstuele aanvulling op
de antwoorden, in geval van afwijking van de criteria, zijn niet terug te halen uit de enquête.
Maar dankzij de deelvragen kan ik onduidelijkheden, verschillen in de interpretatie en
toepassing van de criteria van het beoordelingsformulier minimaliseren. Aan de hand van de
onderzoeksresultaten heb ik getracht een nieuw beoordelingsformulier op te stellen
waarmee het beoordelen door docenten meer met elkaar in overeenstemming is.
Profielproduct
In het nieuwe beoordelingsformulier staan alle criteria aangevuld met de bijbehorende
deelvragen die door minimaal 4 respondenten zijn ondersteund. Dit beoordelingsformulier
is te vinden in bijlage 1a. Daarnaast is ook een rubric te vinden in bijlage 1b.
De docenten kunnen na het invullen van het beoordelingsformulier vervolgens een cijfer
koppelen aan de beoordeling door de rubric in te vullen.
19

Literatuur
Baume, D. en Yorke, M. (2002): ‘The reliability of assessment by portfolio on a course to
develop and accredit teachers in higher education’
Bender, W. (2003): ‘Toetsen in het hoger onderwijs’
Brink, A. (2008): ‘ Beoordelingsformulier Presentaties’ Institute of Artificial Intelligence and
Cognitive Engineering (ALICE)
Geerligs, T. en Van der Veen, T. (2009): ‘Lesgeven en zelfstandig leren’, Van Gorcum, Assen
Luken, T.P. (2003): ‘Zijn competenties meetbaar? Dilemma en uitweg bij het werkbaar maken
van het competentiebegrip’ NOA Amsterdam
Meeus, W., Van Looy, L., Van Petegem, P. (2005): ‘Portfolio assessment in de
lerarenopleiding. Over validiteit en betrouwbaarheid van de beoordeling.’
Onderwijsinspectie (2003): ‘Zicht op toetsen: toetsing en examinering in het hoger onderwijs:
de stand van zaken’
Reulink en Lindeman (2005): ‘Dictaat kwalitatief onderzoek”
Ter horst, H. en Martens (2010); ‘Kwaliteitseisen en tips om kwaliteit van toetsen te
verbeteren’ , Universiteit van Twente
Ter Horst, H. en Metz, A. (2008): ‘Zelf-evaluatieinstrument’, Universiteit van Twente
Wilbrink, B. (1979): ‘Toetsen’ Centrum voor Onderzoek van het Wetenschappelijk Onderwijs
Webbronnen:
http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
http://www.moaweb.nl/kenniscentrum/digitaal-woordenboek/s/schriftelijkeenquete
http://www.moaweb.nl/kenniscentrum/digitaal-woordenboek/s/schriftelijkeenquete
http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
http://profielmeesterstuk.slo.nl/leerlingengebied/wedstijd/submenu/
http://udenscollegepws.blogspot.com/
http://habe.hogent.be/stat/survey/methode.html#type
20

Bijlagen:
1 Profielproduct: Beoordelingsformulier
2 Vervolg grafieken par. 4.4
3 Enquête
4a Interview met N. Veninga
4b Interview met J. Mik
5 Beoordelingsformulier A. Brink (2008)
6 Beoordelingsformulieren andere scholen
21

Bijlage 1a: Profielproduct: Beoordelingsformulier
Beoordelingsmodellen Profielwerkstuk havo
Fase Produkt Onvold. voldoende goed
0. Oriëntatie en
groepsvorming
1. Onderwerp,
hoofd- / deelvragen
2.
Literatuuronderzoek
Keuze en motivering
samenwerkingspartner is
toegelicht en volledig
Keuze en motivering
onderwerp past binnen het
tijdsbestek
Leerling heeft eerste feedback
goed verwerkt in logboek
en/of werkstuk
Komt bij dit onderwerp H/V niveau
voldoende tot uiting
De hoofdvraag en deelvragen
zijn SMART geformuleerd
Niveau en type van het
onderzoek is duidelijk
toegelicht
Het is een origineel
onderwerp/niet vaak gebruikt
onderwerp
Hoofdvraag opgesplitst in relevante
deelvragen
Leerling heeft zelfstandig de
deelvragen geformuleerd
Vraag kan redelijkerwijs voldoende
worden beantwoord
Leerling heeft tijdsplanning
gemaakt, waarbij realistisch is
om onderzoek af te ronden
Leerling heeft voldoende bronnen van
goede kwaliteit benut
Er zijn meer dan 2 boeken
geraadpleegd
Er zijn meer dan 2
verschillende bronnen uit
vakliteratuur gebruikt
Leerling heeft relevante gegevens
geselecteerd
Leerling maakt duidelijke
onderscheid in hoofd- en
bijzaken
Leerling heeft gevonden gegevens
goed geordend
Leerling heeft duidelijk
opbouw van verslag
beschreven en houdt zich
daar aan
22

3. Ander type
onderzoek
4. Voorlopig
eindprodukt
5.Definitief
eindprodukt
Leerling beheerst de gelezen info (
begrip – overzicht – conclusies)
Leerling gebruikt informatie
dat niet in het leerboek staat
Leerling maakt een correcte
samenvatting van de literatuur
aangevuld met eigen
conclusie en mening
Leerling heeft geschikte bronnen
gekozen / experimenten uitgevoerd
Er zijn minimaal 2 boeken
geraadpleegd
Er zijn meer dan 2
verschillende bronnen uit
vakliteratuur gebruikt
Leerling heeft relevante gegevens
geselecteerd
Leerling maakt duidelijke
onderscheid in hoofd- en
bijzaken
Leerling heeft gevonden gegevens
goed geordend
Leerling maakt constante
terugkoppeling naar de
onderzoeksvraag
Leerling heeft duidelijk
opbouw van verslag
beschreven en houdt zich
daar aan
Leerling beheerst de gevonden info (
begrip – overzicht – conclusies)
Leerling gebruikt informatie
dat niet in het leerboek staat
Leerling maakt een correcte
samenvatting van de literatuur
aangevuld met eigen
conclusie en mening
Leerling heeft feedback correct verwerkt
Logboek is bijgehouden
Leerling geeft aan welk literatuurbronnen wel
en niet gebruikt zijn
Gebruikte literatuur sluit aan op het onderzoek
Leerling heeft zijn vraagstelling en conclusies goed
gepresenteerd
Leerling heeft feedback verwerkt
Leerling geeft aan welk literatuurbronnen wel
en niet gebruikt zijn
Gebruikte literatuur sluit aan op het onderzoek
Leerling houdt gedurende het werkstuk vast
aan de inhoudelijke hoofdlijn
Leerling heeft de basisgegevens goed geordend en
goed gepresenteerd
23

6.
Eindpresentatie
Het werkstuk heeft een structuur in de vorm
van inleiding, middenstuk en conclusie
Werkstuk voldoet aan de opbouw / indeling van de
presentatie aan de vereisten die horen bij die vorm van
presentatie (werkstuk – power point – website).
Leerling heeft een extra filmpje of opdrachtje
voor bij de presentatie gemaakt
d. lay out / verzorging
Presentatie voor groep
De presentatie van de onderzoeksvraag is
duidelijk en begrijpelijk ingeleid en uitgelegd
Er is interactie met het publiek; er wordt
oogcontact gemaakt en er is sprake van een
discussie, (groeps)opdracht of andere interactie
Er is nog voldoende ruimte voor vragen van het
publiek
Vormvereisten digitale presentatie ( verhouding
beeld/tekst – kleurkeuze –
samenhang beeld en tekst – logische opbouw –
conclusies onderbouwd)
Contact met het publiek ( oogcontact – interactie – niet
voorlezen wat er al
staat – weten waar het verhaal naar toe gaat)
7. Tekstueel
Stijl
Er zijn relevante plaatjes gebruikt in de
presentatie
Er is eenzelfde lettertype gebruikt
Leerling gebruikt formeel taalgebruik
Leerling maakt op correcte wijze gebruik van
alinea’s
8. vakspecifiek Leerling laat zien voldoende kennis te hebben van
vakspecifieke concepten
Leerling laat door onderzoek zien nieuwe
kennis te hebben verworven
Leerling plaatst het idee achter het werkstuk in een
vakspecifieke context
Leerling gebruikt voldoende
praktijkvoorbeelden
9. Algemeen Profielwerkstuk krijgt minimaal een voldoende als
Tussentijdse feedback goed is verwerkt
Rubric volledig ingevuld kan worden
24

Bijlage 1b: Rubric
Rubric
Na het invullen van het beoordelingsformulier, kunt u onderstaande rubric
invullen om het eindcijfer van het profielwerkstuk te bepalen.
1. Leerproces
Eigen initiatief en
verantwoordelijkheid
Voortgang en
samenwerking met
medeleerling(en) en
begeleiders
Kwaliteit logboek/
reflectie op het leren
wat heb ik gedaan?
wat ging goed? wat
kan beter? wat neem
ik me voor, voor een
volgende keer?
niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
Neemt afwachtende
houding aan, komt niet
of slecht voorbereid
naar
begeleidingsgesprekken,
reageert niet of matig.
Komt afspraken niet of
matig na, is niet of
nauwelijks open in de
communicatie.
Logboek ontbreekt of is
weinig zeggend
ingevuld.
niveau 2
voldoende
6-7
Neemt deels
zelf
initiatieven,
maar stelt zich
soms
afwachtend
op, geeft
weinig
signalen af als
het niet goed
gaat.
Komt
afspraken
meestal na, is
redelijk open
in de
communicatie.
Logboek is
aanwezig, er is
enige reflectie
aanwezig op
de eigen
aanpak, maar
die gaat niet
veel verder
dan feitelijke
verslaglegging.
niveau 3
goed
7-8
Neemt in alle fasen
zelf initiatieven en
verantwoordelijkheid
, geeft zelf signalen
af als het niet goed
gaat.
Komt afspraken na,
is open in de
communicatie.
Logboek is aanwezig,
beknopte, maar
goede reflectie op
het eigen leren, die
verder gaat dan
beschrijven en ook
een analyse bevat
van het eigen
functioneren.
25
niveau 4
excellent
9-10
Neemt in alle
fasen
initiatieven,
begeleider
hoeft
nauwelijks te
sturen.
Komt
afspraken na,
is open in de
communicatie,
houdt goed
rekening met
medeleerling
en
begeleiders.
Logboek is
aanwezig,
goede en
uitgebreide
reflectie op
het eigen
leren, die
verder gaat
dan
beschrijven en
ook een heel
goede analyse
bevat van het
eigen
functioneren.

2. Inhoudelijk
Inhoud van de
hoofdstukken,
definitieve
opzet
Consistentie en
helderheid in
opzet inleiding
(motivatie,
aanpak),
hoofddeel,
conclusie
(samenvatting,
onderbouwd
antwoord op
hoofd-en
deelvragen,
daarmee
samenhangende
vooruitblik)
Denkniveau
beschrijving /
analyse /
evaluatie
(eigen,
onderbouwde
mening)
Gebruikte
bronnen
hoeveelheid en
de kwaliteit
(alleen de
bronnen die
juist zijn
gebruikt tellen
niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
Inhoudelijk
oppervlakkig,
onvoldoende
aandacht voor het
inhoudelijke
aspect.
Delen ontbreken
en/of vertonen
weinig of geen
samenhang en/of
behoorlijke
onevenwichtigheid.
Beschrijving,
analyse en/of
evaluatie
ontbreken of zijn
van onvoldoende
kwaliteit.
Er zijn
voornamelijk
oppervlakkige
bronnen gebruikt,
zoals wikipedia en
eenvoudige
scholierensites.
niveau 2
voldoende
6-7
Inhoudelijk net
voldoende,
onderwerp krijgt
voldoende
aandacht, geen
nieuwe inzichten.
Alle onderdelen
zijn aanwezig en
vertonen een
redelijke
samenhang
(inleiding en
conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt
tot conclusie).
Voornamelijk
(juiste)
beschrijving,
summiere analyse
en evaluatie.
Er zijn een paar
relevante
populairwetenschappelijke
bronnen gebruikt.
niveau 3
goed
7-8
Inhoudelijk sterk,
onderwerp wordt
goed belicht,
vernieuwende
inzichten.
Alle onderdelen
zijn aanwezig en
vertonen een
goede samenhang
(inleiding en
conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt
tot conclusie), er
is weinig
overbodige
informatie.
Goede verhouding
tussen
beschrijving,
analyse en
evaluatie en deze
zijn alledrie van
goede kwaliteit.
Er is naast
relevante
populairwetenschappelijke
bronnen ook een
bron van een
meer
wetenschappelijk
niveau gebruikt.
niveau 4
excellent
9-10
Inhoudelijk zeer
sterk, onderwerp
wordt zeer goed
belicht,
vernieuwende
inzichten en
uitgewerkte eigen
ideeen.
Alle onderdelen
zijn aanwezig en
vertonen een
uitstekende
samenhang
(inleiding en
conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt
tot conclusie), er
is geen
overbodige
informatie.
Uitstekende
verhouding tussen
beschrijving,
analyse en
evaluatie en deze
zijn alledrie van
goede kwaliteit en
af en toe zelfs
uitstekend.
Er zijn meerdere
relevante
wetenschappelijke
bronnen gebruikt.
26

mee)
Originaliteit /
eigen werk
3. Presentatie
Er is een grote
mate van 'knip-enplakwerk'.
niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
Taalgebruik Taalgebruik is niet
erg helder, er is
sprake van redelijk
wat stijl- en
spelfouten,
taalgebruik is
(vanwege knip- en
plakwerk) weinig
consistent.
Er is een weinig
originele
vraagstelling
en/of aanpak en
er is een redelijke
mate van ‘eigen
werk’, maar her
en der neigt het
nog naar
'herkauwen'.
niveau 2
voldoende
6-7
Taalgebruik is
tamelijk helder,
vertoont
slechts weinig
stijl- en
spelfouten,
vertoont eigen
stijl van de
leerling,
redelijke
zinsbouw.
4. Lay-out/vormgeving profielwerkstuk
Verzorging
(voorblad,
inhoudsopgave,
paginanummers,
alinea-indeling,
bladspiegel,
mapje,
lettertype)
niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
Een of meer
onderdelen
ontbreken, zijn
slordig of niet
functioneel.
niveau 2
voldoende
6-7
Alle onderdelen
zijn aanwezig
en redelijk
functioneel.
Er is een originele
vraagstelling
en/of aanpak en
er is duidelijk een
grote mate van
'eigen werk'.
niveau 3
goed
7-8
Taalgebruik is
helder,
vertoont
vrijwel geen
stijl- en
spelfouten,
vertoont eigen
stijl van de
leerling, goede
zinsbouw.
niveau 3
goed
7-8
Alle
onderdelen zijn
aanwezig en
functioneel.
Er is een originele
vraagstelling en
aanpak en er is
een zeer grote
mate van 'eigen
werk'.
niveau 4
excellent
9-10
Taalgebruik is
helder en fraai,
vertoont vrijwel
geen stijl- en
spelfouten,
vertoont eigen
stijl van de
leerling, goede
zinsbouw.
niveau 4
excellent
9-10
Alle onderdelen
zijn aanwezig,
functioneel en
fraai.
27

Bijlage 2: Grafieken ‘Missing’ en deelvragen
Criterium 0 Criterium 3
Criterium 4 Criterium 5
Criterium 6 Criterium 7
Criterium 8 Criterium 13
28

Criterium 14 Criterium 15
Criterium 16 Criterium 18
Criterium 20 Criterium 23
Criterium 24
29

Datum:
Profiel:
Algemeen
Bijlage 3: Enquete
Hieronder vindt u de enquête gebaseerd op het beoordelingsformulier voor de profielwerkstukken.
Doel
Het doel van deze enquête is het in kaart brengen of de docenten gebruik maken van het
beoordelingsformulier. N.a.v. de feedback uit de enquête zal blijken of het formulier
en haar criteria aangepast moet worden.
Instructie
Geeft u bij de onderstaande vragen aan of u WEL/GEDEELTELIJK/NIET het criterium hebt toegepast. De
criteria van het huidige beoordelingsformulier zijn de dikgedrukte zinnen. Op basis van
andere beoordelingsformulieren zijn een aantal deelvragen geformuleerd. Deze vragen dienen als
suggesties en/of ondersteuning bij de toelichting. Indien een van de suggesties/vragen zijn toegepast,
zet er dan een kruisje achter en licht indien nodig toe.
Fase Produkt Deelvragen Toegepast Toelichting
0. Oriëntatie en
groepsvorming
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de keuze en motivering van de
samenwerkingspartner van de leerling u overtuigt dat
het een werkbare combinatie is.
• Als de keuze en motivering van het onderwerp binnen
het tijdsbestek past.
• Als de leerling uw eerst feedback goed verwerkt?
• Anders?
Kruis aan
deelvragen
Wel Gedeeltelijk Niet
30

1. Onderwerp,
hoofd- / deelvragen
a. past onderwerp bij de gekozen vakken
b. komt bij dit onderwerp H/V niveau voldoende tot
uiting:
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling de hoofd- en deelvragen SMART
formuleert
• Als het type en het niveau van het gekozen onderzoek
( literatuuronderzoek en/of experiment) duidelijk is
toegelicht
• Als het een origineel idee is; dus niet een voor de hand
liggend of vaak gebruikt onderwerp
• Anders?
c. is hoofdvraag opgesplitst in relevante deelvragen
Beoordeelt u dit onderdeel als minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling zelfstandig de deelvragen formuleert?
• Anders?
d. kan deze vraag redelijkerwijs voldoende worden
beantwoord
Beoordeelt u dit onderdeel als minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling een tijdsplanning maakt die realistisch
is om het onderzoek af te ronden
• Anders?
31

2.
Literatuuronderzoek
a. heeft de leerling voldoende bronnen van goede
kwaliteit benut
Beoordeelt u dit onderdeel als minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling meer dan 2 wetenschappelijke
artikelen gebruikt
• Als de leerling enkel gebruik maakt van Wikipedia
• Als er minimaal twee boeken geraadpleegd worden
• Als er meer dan 2 verschillende bronnen uit
vakliteratuur wordt gebruikt.
• Anders?
b. Heeft de leerling relevante gegevens geselecteerd
Beoordeelt u dit onderdeel als minimaal voldoende
Havo-niveau op basis van:
• Als de leerling in het werkstuk een duidelijk
onderscheid maakt tussen hoofd- en bijzaken
• Anders?
c. heeft de leerling gevonden gegevens goed geordend
Beoordeelt u dit onderdeel als minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling in het werkstuk een constante
terugkoppeling naar de onderzoeksvraag maakt
• Als de leerling in de inleiding duidelijk de opbouw van
het werkstuk beschrijft en deze vervolgens aanhoudt?
• Anders?
d. beheerst de leerling de gelezen info ( begrip –
overzicht – conclusies)
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling aan de hand van zijn experiment en
literatuur aantoont dat hij expert is binnen zijn
onderwerp?
• Als de leerlingen informatie gebruikt die niet in het
leerboek staat.
• Als de leerling een correcte samenvatting kan maken
van de literatuur aangevuld met zijn eigen conclusie en
mening
• Anders?
32

3. Ander type
onderzoek
4. Voorlopig
eindprodukt
a. heeft de leerling geschikte bronnen gekozen /
experimenten uitgevoerd
b. heeft de leerling relevante gegevens geselecteerd
c. heeft de leerling gevonden gegevens goed geordend
d. beheerst de leerling de gevonden info ( begrip –
overzicht – conclusies)
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling uw feedback heeft verwerkt?
• Het logboek is bijgehouden?
• Als de leerling aangeeft welke literatuurbronnen wel
en niet gebruikt zijn?
• Als de literatuur aansluit op het
experiment/onderzoek?
• Anders?
33

5.Definitief
eindprodukt
a. zijn vraagstelling en conclusies goed gepresenteerd
? Beoordeelt u dit
onderdeel van minimaal voldoende Havo-niveau :
• Als de leerling uw feedback heeft verwerkt?
• Het logboek is bijgehouden?
• Als de leerling aangeeft welke literatuurbronnen wel
en niet gebruikt zijn?
• Als de literatuur aansluit op het
experiment/onderzoek?
• Als de leerling gedurende het werkstuk vasthoudt aan
de inhoudelijke hoofdlijn.
• Anders?
b. zijn de basisgegevens goed geordend en goed
gepresenteerd ?
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de structuur de vorm heeft van inleiding,
middenstuk, conclusie
• Anders?
c. voldoet de opbouw / indeling van de presentatie
aan de vereisten die horen bij die vorm van
presentatie (werkstuk – power point – website).
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de leerling letterlijk zijn werkstuk opleest
• Als de leerling een extra filmpje of opdrachtje bij de
presentatie maakt
• Anders?
d. lay out / verzorging
34

6. Eindpresentatie a. presentatie voor groep
Beoordeelt u dit onderdeel van minimaal voldoende
Havo-niveau :
• Als de presentatie van de onderzoeksvraag
begrijpelijk is ingeleid
• Als de (maatschappelijke) relevantie duidelijk en
begrijpelijk is uitgelegd
• Als er interactie is met het publiek; oogcontact,
discussievormen, (groeps)opdrachten
• Als er ruimte is voor vragen
• Anders?
7. Tekstueel a. spelling
b. vormvereisten digitale presentatie ( verhouding
beeld/tekst – kleurkeuze –samenhang beeld en tekst
– logische opbouw – conclusies onderbouwd)
c. contact met het publiek ( oogcontact – interactie –
niet voorlezen wat er al staat – weten waar het
verhaal naar toe gaat)
b. stijl
Let je hier op: Gebruik van relevante plaatjes, zelfde
lettertype, (in)formeel taalgebruik, alinea's
35

8. vakspecifiek a. laat de leerling zien voldoende kennis te hebben
van vakspecifieke concepten?
Let je hier op: Moet de leerling aantonen dat hij
beschikt over nieuwe kennis door literatuurbronnen?
b. Plaatst de leerling het idee achter het werkstuk in
een vakspecifieke context?
Let je hier op: Het gebruik van eigen voorbeelden in het
concluderende gedeelte van het werkstuk?
Algemeen a. Wanneer is een onderdeel een O/V/G?
Let je hier op: Verwerking van de tussentijdse
feedback? Is een matrix met richtlijn voor O/V/G
gewenst?
b. Is een aparte proceskaart gewenst?
Let je hier op: Verwerking van de tussentijdse
feedback? Het behalen van deadlines?
Dit is het einde van de enquête. Ik wil u danken voor uw deelname.
Met vriendelijke groeten
Adna Ghilazghi
36

Bijlage 4a: Interview met J.Mik
Interview met J. Mik ( Docent Biologie op het Spinoza Lyceum)
Datum: 29-04-11
Tijd: 15:00-15:45
Onderwerp: Toepassen beoordelingsmodel profielwerkstukken Havo
Inleiding
Aan de hand van het beoordelingsformulier van het Spinoza en een aantal
beoordelingsformulieren wordt het interview gehouden. Bij elk punt wordt
Joke (J) gevraagd hoe zij deze heeft toegepast in de praktijk; een aantal
punten zijn namelijk zeer breed geformuleerd en geven ruimte voor de docent
om er een eigen invulling aan te geven. Een aantal punten waren geen
opmerkingen over en zijn niet teruggekomen in het interview. Het interview is
hieronder uitgeschreven waarbij de nummers de fases zijn conform het
beoordelingsformulier en de letters de criteria.
1a ‘ Past onderwerp bij de gekozen vakken’
A: ‘Waar let je bij dit punt op?’
J: ‘Het is logisch dat als het onderwerp niet past bij de vakken dat de
leerlingen niet verder mogen. Dus dit punt is altijd een voldoende, anders
mogen ze niet verder.’
1b ‘Komt bij dit onderwerp H/V niveau voldoende tot uiting’
A: ‘Wat is Havo-niveau?’
J: ‘ Ik let dan voornamelijk op of de leerlingen zelf de hoofd- en deelvragen
bedenken en niet alleen maar reproductiewerk verrichten op basis van
literatuuronderzoek, maar zelf ook een experiment verrichten. Waarbij er ook
niet ziektes worden onderzocht omdat dit vaak reproductiewerk is.
1c ‘ Is de hoofdvraag opgesplitst in relevante deelvragen’
A: ‘Waar let je op bij dit punt en wat is relevant en verdient een o/v/g?
J: ‘Als de leerlingen zelf de vragen bedenken en deze zijn van een goed
niveau, dan krijgen ze een G. Als ik de leerlingen veel help en er komt dan
een goede vraag uit, krijgen ze een V.
2a ‘Heeft de leerling voldoende bronnen gebruikt van goede kwaliteit’
J: ‘Dit is ook vrij subjectief. Je let op het niveau van de bronnen, maar een
richtlijn zou hier fijn bij zijn.
2c ‘ Heeft de leerling relevante gegevens geselecteerd?’
J: ‘ Het moet een koppeling hebben aan de vraag, dus geen bijzaken en
bladvulling door allerlei plaatjes. Maar het moet interessant zijn, van
toegevoegde waarde en op de een logische volgorde. Dus hebben de
leerlingen verder gedacht en gezocht naar bronnen dan wat er in de
schoolboeken staan. Ze moeten aantonen dat ze een expert zijn in het
onderwerp, door vernieuwde literatuurbronnen.’
3a ‘Heeft de leerling geschikte bronnen gekozen/experimenten uitgevoerd?’
37

J: ‘Het is verplicht om bij Biologie een experiment uit te voeren. Het eindcijfer
hangt voor de helft af van de kwaliteit en waarheid van het experiment. Het is
belangrijk dat ze het onderzoek zelf opzetten.’
Algemeen
J: ‘Het eerste onderdeel is zeer belangrijk. Daarbij help ik de leerlingen wel
omdat het een voorwaarde is voor het verdere verloop van het onderzoek. De
verdere onderdelen bepalen een groter deel van het cijfer dan het eerste
gedeelte. Ook een correct taalgebruik en de lay-out zijn belangrijk. Dus
relevante plaatjes, eenduidige lettertypes en gebruik van alinea’s, moeten ook
in goede nette orde zijn.
Verder is het handig om een richtlijn te hebben voor wat als O/V/G wordt
beoordeeld. Zelf gebruik ik het formulier niet in, maar beoordeel ik dezelfde
criteria tijdens het proces op eigen criteria en gevoelsmatig. Leerlingen die
veel hulp nodig hebben, zelf weinig werk verrichten en een relatief makkelijk
onderzoek uitvoeren, krijgen een V in plaats van een G. Aanvulling op het
literatuuronderzoek is ook een welkome toevoeging op het
beoordelingsformulier alsook wegingsfactoren voor bepaalde criteria.’
38

Bijlage 4b: Interview met N. Veninga
Interview met N. Veninga ( Docent Economie op het Spinoza Lyceum)
Datum: 27-04-11
Tijd: 10:00-11:00
Onderwerp: Toepassen beoordelingsmodel profielwerkstukken Havo
Inleiding
Aan de hand van het beoordelingsformulier van het Spinoza en een aantal
beoordelingsformulieren wordt het interview gehouden. Bij elk punt wordt
Nicole (N) gevraagd hoe zij deze heeft toegepast in de praktijk; een aantal
punten zijn namelijk zeer breed geformuleerd en geven ruimte voor de docent
om er een eigen invulling aan te geven. Een aantal punten waren geen
opmerkingen over en zijn niet teruggekomen in het interview. Het interview is
hieronder uitgeschreven waarbij de nummers de fases zijn conform het
beoordelingsformulier en de letters de criteria.
1b ‘Komt bij dit onderwerp H/V niveau voldoende tot uiting’
Adna (A): ‘Wat zijn de kenmerken/criteria voor een H/V niveau; waar let je op
als je op basis van dit punt gaat beoordelen?’
Nicole (N): ‘In het geval van het VWO moeten er een aantal
wetenschappelijke publicaties gebruikt worden als bronnen en informatie van
het CPB en CBS. Daarnaast moet het werkstuk niet bestaan uit enkel het
toetsen of in kaart brengen van een situatie op basis van een
literatuuronderzoek, maar ook nog eigen inbreng/onderzoek gedaan moeten
worden. Bij de Havo is het eerder voldoende als er op basis van
literatuuronderzoek een conclusie getrokken wordt. Daarnaast geldt voor de
Havo dat er geen vakliteratuur noodzakelijk, maar wel minimaal 1 boek uit de
bibliotheek gebruikt wordt als bron, kranten zoals NRC, Parool, Trouw en
elektronische bronnen, waarbij Wikipedia niet gebruikt mag worden.
1d ‘Kan deze vraag redelijkerwijs voldoende worden beantwoord’
A: ‘Waar let je op m.b.t. de term redelijkerwijs?’
N: ‘Ik kijk of het onderzoeksvoorstel wel uitgevoerd kan worden binnen het
tijdsbestek dat de leerlingen hebben. Daarnaast kijk je ook naar het niveau
van het voorstel. Als het een voorstel is waarbij ze kunnen promoveren dan
pas je deze aan of moet er een nieuw voorstel aangeleverd worden.’
2.a ‘Heeft de leerling voldoende bronnen van goede kwaliteit benut’
A: ‘Wat is voldoende en wat is goede kwaliteit?’
N: ‘Het aantal bronnen hangt mede af van het onderwerp. Als het een lastig
onderwerp is dan mogen ze minder bronnen gebruiken, als ze maar van
eerder genoemd literatuurniveau zijn. Als ik aantallen moet noemen, dan zeg
ik minimaal 10 bronnen.
2b ‘Heeft de leerling relevante gegevens geselecteerd’
A: ‘Wat zijn relevante gegevens?’
N: ‘Daarbij kijk ik of de leerlingen uit de bronnen de hoofd- en bijzaken goed
hebben onderscheiden en of het in een logische volgorde is verwerkt in het
werkstuk.
39

5c: ‘Voldoet de opbouw/indeling van de presentatie aan de vereisten die
horen bij die vorm van presentatie (werkstuk – power point – website)
A: ‘Wat zijn de vereisten?’
N: ‘ Bij vakken als Nederlands leren de leerlingen een beetje hoe ze moeten
presenteren, maar bij economie wordt daar geen aandacht aanbesteed.
Meestal is het eindcijfer al bekend en kunnen ze enkel een halve punt erbij of
eraf krijgen als dan wel de presentatie ook een toevoeging heeft zoals een
filmpje of een punt eraf als het geen goed beeld geeft van het werkstuk en/of
het wordt voorgelezen zonder enige voorbereiding. Als het een correcte
weergave is van het werkstuk, blijft het cijfer hetzelfde.’
Algemeen
N: ‘In dit formulier komt het proces, de begeleiding en/of zelfstandig leren niet
naar voren. Dit is juist het belangrijkste aspect van het proces, waarbij je ook
uiteindelijk het eindcijfer mede op bepaalt. Het zelfstandig formuleren van een
vraag, onderzoeken, het schrijven en de juiste conclusie trekken is naarmate
het meer door de leerling wordt uitgevoerd een richtlijn voor het eindcijfer.
Daarnaast zijn de voorbeelden van andere formulieren ook weer te strikt. Een
tweede beoordelaar is praktisch niet mogelijk i.v.m. tijdsstek en groepsgrootte
evenals het instellen van verschillende beoordelingsmomenten in de
verschillende fases van het proces. Wat wel bruikbaar is, zijn de
voorbeeldvragen voor het formuleren van een vraagstelling. Ook voorbeelden
van oude PS kan de leerlingen ook een beeld geven hoe het eruit komt te
zien. Ook vinden de leerlingen het lastig om correct naar bronnen te
verwijzen. Er is geen duidelijk voorbeeld van hoe dat wel moet.
40

Bijlage 5: Beoordelingsformulieren A. Brink (2008)
Beoordeling presentatie van: ...
Inhoud
Introductie:
waarom dit
onderzoek
Introductie: wat
ga ik vertellen
Analyse: wat is
precies aan de
hand
Methode: hoe
werkt het
Methode:
waarom deze
aanpak
Resultaten:
hoe goed is het
Conclusie: wat
kunnen we
hiermee
Vorm
Structuur:
logische
indeling
Media (sheets):
verhelderend
Timing: niet te
lang / kort
Contact met het publiek
Afstemming op
het publiek
Manier van
spreken
(boeiend)
Oogcontact
Houding,
gebaren
Activeren
(interactie /
Zeer Vol-
Goed
goed doende
Twijfel-
achtig
Onvol-
doende Opmerkingen
41

verbazing /
spanning /
humor)
Beantwoorden
van vragen
Eindoordeel
Eindoordeel
Take-home message
Belangrijkste
pluspunt
Belangrijkste
verbeterpunt
42

Bijlage 6: Beoordelingsformulieren andere scholen
1. School: Het Baken
Procesbeoordeling profielwerkstuk
Niet elk element komt altijd voor. Streep zonodig door.
Deze lijst moet in de loop van het jaar gaandeweg worden ingevuld. Voor het berekenen van een cijfer
moet het (totaal aantal punten x 10) gedeeld worden door (3 x het aantal gebruikte elementen).
Betekenis van de cijfers:
0 = onterecht afwezig
1 = onvoldoende
2 = voldoende
3 = goed
4 = zeldzaam goed; buitengewoon (deze scores tellen als 1 extra)
# Element 0 1 2 3 4
1 Leerling heeft zelf ideeën over onderwerp of pakt aangereikte ideeën goed op
2 Onderwerp past zinvol bij gekozen vak(ken) (MOET minstens één profielvak
zijn)
3 Eigen inbreng bij eerste begeleidingsgesprek
4 Keuze voor partner of solistisch werken is gemotiveerd
5 Meelezer of samenwerking/taakverdeling is geregeld
6 Onderzoeksvraag is concreet en origineel
7 Onderzoeksvraag heeft passend vakinhoudelijk niveau/diepgang
8 Besef van de breedte van de onderzoeksvraag
9 Relevante en concrete, realistische deelvragen
10 Zonodig hypothese of verwachtingen geformuleerd
11 Realistische tijdsplanning
12 Stappenplan
13 Gemotiveerde keuze voor vorm van eindproduct
14 Zicht op relevante informatiebronnen (literatuur, externe contacten)
15 Passende werk-/onderzoeksmethode
16 Vakspecifieke aspecten van werk-/onderzoeksmethode verwerkt (bijv.
veiligheid)
17 Initiatief bij het zoeken naar externe contacten
18 Externe contacten verwerkt in het onderzoek
19 Eigen initiatief bij e-mailinformatie
20 Afsprakenlijst na begeleidingsgesprek 1
21 Voortbouwen op begeleidingsgesprek 1
22 Afsprakenlijst na begeleidingsgesprek 2
23 Voortbouwen op begeleidingsgesprek 2
24 Logboek 1 e x
25 Logboek 2 e x
26 Logboek 3 e x
27 Logboek 4 e x
28 Logboek 5 e x
29 Logboek 6 e x
30 Commentaar meelezer is aantoonbaar verwerkt
31 Eigen meeleesactiviteiten zijn gedocumenteerd (in logboek of anderszins)
32 Adequate probleemoplossing
33 Berg verzameld materiaal is systematisch geordend en toegankelijk
34 Hulpvragen zijn terecht
35 Zelfbeoordeling 1 getuigt van zelfreflectie
36 Zelfbeoordeling 2 getuigt van zelfreflectie
37 De nominale studielasturen zijn besteed
Totaal aantal kruisjes per kolom
Scores per kolom
Totaalscore
43

Aantal meegewogen elementen
3 x aantal meegewogen elementen
Totaalscore x 10 / (3 x aantal meegewogen elementen) = Eindscore
Productbeoordeling profielwerkstuk
NIET alle elementen uit deze beoordelingslijst hoeven/kunnen in een eindproduct voorkomen – dat is
afhankelijk van de vorm waarin het gegoten wordt. Bij de beoordeling moet dat telkens afgewogen
worden. Elementen die niet in de beoordeling worden meegewogen moeten worden doorgestreept; dit
moet in een vroeg stadium met de leerling worden besproken zodat die weet wat de
beoordelingselementen zijn.
Voor het berekenen van een cijfer moet het (totaal aantal punten x 10) gedeeld worden door (3 x het
aantal gebruikte rijen).
Betekenis van de cijfers:
0 = onterecht afwezig
1 = onvoldoende
2 = voldoende
3 = goed
4 = zeldzaam goed; buitengewoon (deze scores tellen als 1 extra)
# element 0 1 2 3 4
1 Introductie onderwerp en aanleiding
2 Motivering eindproductvorm
3 Theoretische achtergrond/onderbouwing
4 Onderzoeksvraag/ontwerpplan
5 Hypothese
6 Werkwijze (opzet en uitvoering)
7 Bronnengebruik/verwijzingen
8 Resultaten: tabellarische of schematische weergave
9 Resultaten: grafische weergave (diagrammen/grafieken)
10 Resultaten: betoog of beschouwing
11 Resultaten: consequent vasthouden aan inhoudelijke hoofdlijn
12 Resultaten: tussenstappen in technisch/creatief ontwerpproces
13 Conclusie als beredeneerd antwoord op de vraag
14 Ontwerpproduct dat voldoet aan specificaties
15 Discussie over problemen, betrouwbaarheid en verbeteringen
16 Vervolgvragen/nieuwe hypotheses/nieuwe plannen
17 Feiten niet als meningen gepresenteerd en v.v.
18 Overzichtelijke bronvermelding volgens conventies
19 Goede samenvatting/handout
20 Consistent gebruik van (vak-)begrippen
21 Authenticiteit: eigen woorden, vormen en/of beelden
22 Grafische/visuele vormgeving en beeldgebruik (o.a. illustraties)
23 Taalgebruik: doelgroep, spelling, grammatica, verstaanbaarheid
24 Originaliteit/creativiteit
25 Pakkend en boeiend
Totaal aantal kruisjes per kolom
Scores per kolom
Totaalscore
44

Aantal meegewogen elementen
3 x aantal meegewogen elementen
Totaalscore x 10 / (3 x aantal meegewogen elementen) = Eindscore
Zelfbeoordeling profielwerkstuk – het proces
Dit moet je uiterlijk op de door je begeleider aangegeven datum ingevuld aan hem/haar
terugmailen. Het vormt de basis voor je voortgangsbeoordeling bij je rapport.
Naam
Werktitel pws
Partner
Meelezer
Begeleider 1
Begeleider 2
Waarover ben je tot dusver het meest tevreden in je werk aan het pws?
Wat is tot op heden het probleem/wat zijn de problemen die de voortgang van je pws in gevaar
brengen, en wat is je eigen aandeel daarin?
Klas
Klas
klas
45

Welk aspect van je pws ga je de komende periode beslist anders aanpakken en hoe ga je dat dan
doen?
In de lijst hieronder kun je invullen hoe je het tot nu toe doet met het profielwerkstuk.
Als je samenwerkt moet je het invullen naar jouw idee over jóuw aandeel.
Soms is iets (nog) niet aan de orde of niet van toepassing. Streep dan die hele rij door.
Bedenk of je elke genoemde activiteit onvoldoende, voldoende of goed hebt gedaan, en zet dan een
kruisje in het juiste vakje. Onderaan turf je de kruisjes per kolom.
Betekenis van de tekens:
O = dat heb ik onvoldoende (gedaan); V = dat heb ik voldoende (gedaan); G = dat heb ik goed
(gedaan)
# Activiteit O V G
1 Ik had zelf ideeën over het onderwerp of pakte aangereikte ideeën
goed op
2 Ik heb een onderwerp dat zinvol past bij twee vakken of bij één
profielvak
3 Ik had een goede inbreng bij het eerste begeleidingsgesprek
4 Ik heb de keuze voor samenwerken of alleen werken gemotiveerd
5 Ik heb een meelezer geregeld, of de samenwerking/taakverdeling is
geregeld
6 Ik heb een concrete en originele onderzoeksvraag
7 Ik heb een onderzoeksvraag met passend vakinhoudelijk
niveau/diepgang
8 Ik heb zicht op de breedte van de onderzoeksvraag
9 Ik heb relevante en concrete, realistische deelvragen
10 Als dat nodig was heb ik een hypothese of verwachtingen
geformuleerd
11 Ik heb een realistische tijdsplanning gemaakt
12 Ik heb een uitgewerkt stappenplan opgesteld
13 Ik heb een gemotiveerde keuze voor de vorm van het eindproduct
gemaakt
14 Ik heb zicht op relevante informatiebronnen (literatuur, externe
contacten)
15 Ik heb een passende onderzoeksmethode opgezet
16 Ik heb vakspecifieke aspecten van de onderzoeksmethode verwerkt
(bv. veiligheid)
17 Ik heb initiatief getoond bij het zoeken naar externe contacten
46

18 Ik heb externe contacten verwerkt in het onderzoek
19 Ik heb eigen initiatief getoond bij het geven van e-mailinformatie aan
begeleider(s)
20 Ik heb een afsprakenlijst gemaakt na begeleidingsgesprek 1
21 Ik heb aantoonbaar gebruik gemaakt van begeleidingsgesprek 1
22 Ik heb een afsprakenlijst gemaakt na begeleidingsgesprek 2
23 Ik heb aantoonbaar gebruik gemaakt van begeleidingsgesprek 2
24 Mijn eerste logboek
25 Mijn tweede logboek
26 Mijn derde logboek
27 Mijn vierde logboek
28 Mijn vijfde logboek
29 Mijn zesde logboek
30 Ik heb commentaar van mijn meelezer aantoonbaar verwerkt
31 Ik heb mijn eigen meeleesactiviteiten gedocumenteerd (in logboek of
anderszins)
32 Ik heb problemen adequaat opgelost
33 Ik heb mijn berg verzameld materiaal systematisch geordend en die is
toegankelijk
34 Als ik hulpvragen aan de begeleider heb gesteld zijn die terecht
35 Ik lig op schema
Commentaar van de begeleider op het bovenstaande:
Totaal aantal kruisjes per kolom
47

2. School: Caland Lyceum
Naam: Titel: Cijfer:
niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
inhoud 80% Totaal:
consistentie en
helderheid in opzet
inleiding (motivatie,
aanpak), hoofddeel,
conclusie
(samenvatting,
onderbouwd
antwoord op hoofden
deelvragen,
daarmee
samenhangende
vooruitblik),
denkniveau
beschrijving /
analyse / evaluatie
(eigen,
onderbouwde
mening)
gebruikte bronnen
hoeveelheid en de
kwaliteit (alleen de
bronnen die juist
zijn gebruikt tellen
mee)
illustraties,
tabellen, grafieken
(alleen indien van
toepassing)
controleerbaarheid
Delen ontbreken en/of
vertonen weinig of
geen samenhang en/of
behoorlijke
onevenwichtigheid.
Beschrijving, analyse
en/of evaluatie
ontbreken of zijn van
onvoldoende kwaliteit.
Er zijn voornamelijk
oppervlakkige bronnen
gebruikt, zoals
wikipedia en
eenvoudige
scholierensites.
Slordig, onduidelijk
en/of hebben geen
heldere relatie met het
betoog en/of het schort
aan de
conclusies/interpretatie.
De lijst met bronnen,
de bronvermeldingen
(noten) ontbreken en/of
zijn niet correct en/of
onduidelijk.
De onderzoeksmethode
is nauwelijks of niet
verantwoord.
niveau 2
voldoende
6-7
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een redelijke
samenhang (inleiding
en conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie).
Voornamelijk (juiste)
beschrijving,
summiere analyse en
evaluatie.
Er zijn een paar
relevante populairwetenschappelijke
bronnen gebruikt.
Tamelijk helder,
verzorgd en hebben
een tamelijk heldere
relatie met het betoog,
min of meer correcte
interpretatie/conclusie.
De lijst met bronnen
en de
bronvermeldingen
(noten) zijn redelijk
correct en duidelijk.
De
onderzoeksmethode is
enigszins
verantwoord.
niveau 3
goed
7-8
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een goede samenhang
(inleiding en conclusie
sporen met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is
weinig overbodige
informatie.
Goede verhouding
tussen beschrijving,
analyse en evaluatie
en deze zijn alledrie
van goede kwaliteit.
Er is naast relevante
populairwetenschappelijke
bronnen ook een bron
van een meer
wetenschappelijk
niveau gebruikt.
Helder, verzorgd en
hebben een heldere
relatie met het betoog,
correcte
interpretatie/conclusie.
De lijst met bronnen
en de
bronvermeldingen
(noten) zijn correct en
duidelijk.
De
onderzoeksmethode is
goed verantwoord.
niveau 4
excellent
9-10
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen een
uitstekende samenhang
(inleiding en conclusie
sporen met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is geen
overbodige informatie.
Uitstekende verhouding
tussen beschrijving,
analyse en evaluatie en
deze zijn alledrie van
goede kwaliteit en af en
toe zelfs uitstekend.
Er zijn meerdere
relevante
wetenschappelijke
bronnen gebruikt.
Uitermate helder,
verzorgd en hebben een
bijzonder heldere relatie
met het betoog, de
interpretatie/conclusies
zijn uitermate goed.
De lijst met bronnen is
correct en duidelijk en er
is een uitgebreid
notenapparaat.
De onderzoeksmethode is
uitstekend verantwoord.
originaliteit / eigen Er is een grote mate Er is een weinig Er is een originele Er is een originele
48

werk van 'knip-en-plakwerk'. originele vraagstelling
en/of aanpak en er is
een redelijke mate van
‘eigen werk’, maar her
en der neigt het nog
naar 'herkauwen'.
presentatie 20% Totaal:
taalgebruik Taalgebruik is niet erg
helder, er is sprake van
redelijk wat stijl- en
spelfouten, taalgebruik
is (vanwege knip- en
plakwerk) weinig
consistent.
verzorging
(voorblad,
inhoudsopgave,
paginanummers,
alinea-indeling,
bladspiegel, mapje,
lettertype)
Een of meer
onderdelen ontbreken,
zijn slordig of niet
functioneel.
Planning/logboek Er wordt duidelijk wie
wat doet/gedaan heeft
maar
overzichtelijkheid,
tijdsplanning en
helderheid schieten
tekort.
Taalgebruik is
tamelijk helder,
vertoont slechts
weinig stijl- en
spelfouten, vertoont
eigen stijl van de
leerling, redelijke
zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en redelijk
functioneel.
Alle onderdelen (wie,
wanneer, wat, hoe
lang) zijn aanwezig.
vraagstelling en/of
aanpak en er is
duidelijk een grote
mate van 'eigen werk'.
Taalgebruik is helder,
vertoont vrijwel geen
stijl- en spelfouten,
vertoont eigen stijl
van de leerling, goede
zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en
functioneel.
Alle onderdelen (wie,
wanneer, wat, hoe
lang) zijn
overzichtelijk
gepresenteerd en goed
controleerbaar.
vraagstelling en aanpak
en er is een zeer grote
mate van 'eigen werk'.
Taalgebruik is helder en
fraai, vertoont vrijwel
geen stijl- en spelfouten,
vertoont eigen stijl van de
leerling, goede zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig, functioneel en
fraai.
Alle onderdelen (wie,
wanneer, wat, hoe lang)
zijn overzichtelijk
gepresenteerd, goed
controleerbaar en het
logboek is voorzien van
voortgangsaantekeningen.
Daarbij wordt de
kwaliteit van eventuele
samenwerking en
bijdrage aan het product
beoordeeld door iedere
leerling (met bijv. een
percentage).
49

3. School: Oosterlicht Lyceum
Beoordeling/becijfering PWS
We geven een cijfer per onderdeel.
1. Keuzefase + Plan van aanpak 4 punten maximaal
2. Uitvoering 6
3. Presentatie 4
4. Eindproduct 6
Elke fase moet beoordeeld zijn. Geen beoordeling mogelijk = geen eindcijfer = zakken voor
examen. Eindcijfer = totaalscore / 2
Keuzefase en Plan van aanpak:
- Keuzeformulier is vóór 1 oktober ingeleverd
- Plan van aanpak is vóór de herfstvakantie ingeleverd
- Hoofd- en deelvragen zijn geformuleerd met hypothese/verwachting
o duidelijk
o goed vakinhoudelijk niveau
o haalbaar
o originaliteit wordt op prijs gesteld
- De uit te voeren activiteiten zijn beschreven
o in overeenstemming met probleem
o tijdsbesteding lijkt reëel
- Een eerste aanzet van bronnen/literatuurlijst is aanwezig
- Plan van aanpak is besproken met hoofdbegeleider en bijgesteld op basis van dit
gesprek
Uitvoering
- Er is minstens twee keer tussentijds overleg geweest.
- Afspraken zijn nagekomen, werk was steeds volgens afspraken klaar
- Er is zelfstandig en met eigen initiatief gewerkt
- Werk is uitgevoerd volgens werkplan (evt bijgesteld in overleg met de
hoofdbegeleider) Het betreft experimenten, enquêtes, bronnenonderzoek,
raadplegen deskundigen enz. hierbij letten op;
o relevantie
o ordening
o volledigheid
o creativiteit
o diepgang
- Er zijn voorlopige conclusies getrokken op basis van de verkregen resultaten
- Deze fase is afgerond op het met de begeleider afgesproken moment, maar uiterlijk
15 januari
Presentatie (op basis van bijlage uit pws-boekje)
- Goed voorbereid, ook in overleg met begeleider
- Gestructureerd (inleiding: wat en hoe onderzocht, kern: resultaten, afronding:
conclusies)
- Geschikt taalgebruik (begrijpelijk, geen jargon, contact met publiek) en passende
lichaamstaal
- Passend media-gebruik (ict, posters, proef-opstelling etc)
- Extra voor creatieve opzet van presentatie
Eindproduct
- Ingeleverd tegelijk met presentatie
- Juiste onderdelen (basis: inleiding, vraagstelling/hypothese, uitvoering, resultaten,
conclusie, bronnen/literatuur)
- Consistent van start tot eind
- Niveau
- Verzorging, taalgebruik
- Logboek
50

Beoordelingsformulier profielwerkstuk:
Titel van het profielwerkstuk:
…………………………………………………………………………………………
……
Vak(ken):
……………………………………………………………………………………
Beoordelende docent: …………
Tweede begeleider: ……………
Leerlingen: 1……………………………………………… klas: ……..
Keuzefase en Plan van
Aanpak
Uitvoering
Presentatie
Eindproduct
Totaal
2……………………………………………… klas:……...
3…………….................................................... klas:………
Maximale score
4
6
4
6
20
Behaalde score
Eindcijfer = Totaal / 2 =
51

4. School: Goois Lyceum
Naam begeleider(s): Vak(ken):
Namen leerlingen:
Onderwerp:
K: Beoordelen keuzeformulier
Afgetekend:………………………………..
Je werk wordt afgetekend als
- De keuze van het onderwerp er goed op staat
- Je hebt meegedaan aan de brainstormsessie
- Je het formulier naar behoren hebt ingeleverd.
1. Eerste beoordelingsmoment:
Afbakening en opzet (maximaal 10 punten)
Je wordt beoordeeld op de volgende elementen:
- Kwaliteit hoofdvraag en deelvragen
- Kwaliteit plan van aanpak
- Keuze en kwaliteit bronnen
- Ruwe opzet van de hoofdstructuur
- Kwaliteit logboek
- Voortgang en samenwerking met medeleerlingen
en begeleiders
Overige opmerkingen:
Aantal punten
(maximaal)
In het bijbehorende formulier met beoordelingskenmerken staat aangegeven
waar je bij het tweede en derde beoordelingsmoment op wordt beoordeeld en
hoe je cijfer wordt opgebouwd.
2. Tweede beoordelingsmoment:
Kwaliteit ruwe versie (maximaal 30 punten)
Eigen initiatief en verantwoordelijkheid
Voortgang en samenwerking met medeleerlingen en
begeleiders
Kwaliteit logboek
Gebruikte bronnen: hoeveelheid en de kwaliteit
Illustraties, tabellen, grafieken (alleen indien van
toepassing)
Inhoud van de hoofdstukken
Ruwe opzet inleiding, hoofddeel en conclusie
Overige opmerkingen:
3. Derde beoordelingsmoment:
Definitieve versie (maximaal 40 punten)
Afspraken en samenwerking gedurende hele traject
Aantal punten
(maximaal)
Aantal punten
(maximaal)
52

Consistentie en helderheid in opzet inleiding, hoofddeel,
conclusie
Denkniveau beschrijving / analyse / evaluatie
Uiteindelijk gebruikte bronnen: hoeveelheid en de
kwaliteit, controleerbaarheid
Uiteindelijk gebruikte illustraties, tabellen, grafieken
Taalgebruik
Verzorging
Originaliteit / eigen werk
Inhoud van de hoofdstukken
Overige opmerkingen:
4. Vierde beoordelingsmoment:
Presentatie (20 punten)
De powerpoint (hoeveelheid informatie, overzichtelijk,
ondersteunend)
De presentatie (beheersing van de materie, contact met
publiek, lichaamstaal, spreekvaardigheid)
De inhoud (pakkende inleiding, hoofdlijnen, goede
opbouw)
Vragen stellen (gelegenheid tot het stellen van vragen,
herhaal de gesteld vraag, korte bondige antwoorden)
Rolverdeling (geen weging)
Overige opmerkingen:
Aantal punten
(maximaal)
Totaal aantal punten: Handtekening (hoofd)begeleider:
Cijfer:
53

niveau 1
onvoldoende
1-2-3-4-5
2. Tweede beoordelingsmoment (30%)
eigen initiatief en
verantwoordelijkheid
voortgang en
samenwerking met
medeleerling(en) en
begeleiders
Kwaliteit logboek/
reflectie op het leren
wat heb ik gedaan?
wat ging goed? wat
kan beter? wat
neem ik me voor
voor een volgende
keer?
Gebruikte bronnen
hoeveelheid en de
kwaliteit (alleen de
bronnen die juist
zijn gebruikt tellen
mee)
Neemt afwachtende
houding aan, komt niet
of slecht voorbereid
naar
begeleidingsgesprekken,
reageert niet of matig.
Komt afspraken niet of
matig na, is niet of
nauwelijks open in de
communicatie.
Logboek ontbreekt of is
weinig zeggend
ingevuld.
Er zijn voornamelijk
oppervlakkige bronnen
gebruikt, zoals
wikipedia en
eenvoudige
scholierensites.
Controleerbaarheid De lijst met bronnen, de
bronvermeldingen
(noten) ontbreken en/of
zijn niet correct en/of
onduidelijk.
De onderzoeksmethode
is nauwelijks of niet
verantwoord.
niveau 2
voldoende
6-7
Neemt deels zelf
initiatieven, maar stelt
zich soms afwachtend
op, geeft weinig
signalen af als het niet
goed gaat.
Komt afspraken
meestal na, is redelijk
open in de
communicatie.
Logboek is aanwezig,
er is enige reflectie
aanwezig op de eigen
aanpak, maar die gaat
niet veel verder dan
feitelijke
verslaglegging.
Er zijn een paar
relevante populairwetenschappelijke
bronnen gebruikt.
De lijst met bronnen
en de
bronvermeldingen
(noten) zijn redelijk
correct en duidelijk.
De
onderzoeksmethode is
enigszins
verantwoord.
niveau 3
goed
7-8
Neemt in alle fasen
zelf initiatieven en
verantwoordelijkheid ,
geeft zelf signalen af
als het niet goed gaat.
Komt afspraken na, is
open in de
communicatie.
Logboek is aanwezig,
beknopte, maar goede
reflectie op het eigen
leren, die verder gaat
dan beschrijven en
ook een analyse bevat
van het eigen
functioneren.
Er is naast relevante
populairwetenschappelijke
bronnen ook een bron
van een meer
wetenschappelijk
niveau gebruikt.
De lijst met bronnen
en de
bronvermeldingen
(noten) zijn correct en
duidelijk.
De
onderzoeksmethode is
goed verantwoord.
niveau 4
excellent
9-10
Neemt in alle fasen
initiatieven, begeleider
hoeft nauwelijks te
sturen.
Komt afspraken na, is
open in de
communicatie, houdt
goed rekening met
medeleerling en
begeleiders.
Logboek is aanwezig,
goede en uitgebreide
reflectie op het eigen
leren, die verder gaat
dan beschrijven en ook
een heel goede analyse
bevat van het eigen
functioneren.
Er zijn meerdere
relevante
wetenschappelijke
bronnen gebruikt.
De lijst met bronnen is
correct en duidelijk en
er is een uitgebreid
notenapparaat.
De
onderzoeksmethode is
uitstekend
verantwoord.
54

Illustraties, tabellen,
grafieken (alleen
indien van
toepassing)
Inhoud van de
hoofdstukken, ruwe
versie
Ruwe opzet
inleiding, hoofddeel
en conclusie
3. Derde beoordelingsmoment (40%) (een aantal elementen die bij de tweede beoordeling voorkwamen zijn
hier ook weer te vinden. Bij deze derde beoordeling wordt er strenger beoordeeld en wordt er op gelet of er
wat met het commentaar van de eerste beoordeling is gedaan.)
Afspraken en
samenwerking
gedurende hele
traject
Consistentie en
helderheid in
opzet inleiding,
hoofddeel,
conclusie
(samenvatting,
onderbouwd
antwoord hoofden
deelvragen,
Slordig, onduidelijk
en/of hebben geen
heldere relatie met het
betoog en/of het schort
aan de
conclusies/interpretatie.
Inhoudelijk
oppervlakkig,
onvoldoende aandacht
voor het inhoudelijke
aspect.
Driedeling in inleiding,
hoofddeel en conclusie
ontbreekt en/of vertoont
weinig of geen
samenhang en/of
behoorlijke
onevenwichtigheid.
Komt afspraken niet of
matig na, is niet of
nauwelijks open in de
communicatie.
Delen ontbreken en/of
vertonen weinig of
geen samenhang en/of
behoorlijke
onevenwichtigheid.
Tamelijk helder,
verzorgd en hebben
een tamelijk heldere
relatie met het betoog,
min of meer correcte
interpretatie/conclusie.
Inhoudelijk net
voldoende, onderwerp
krijgt voldoende
aandacht, geen nieuwe
inzichten.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een redelijke
samenhang (inleiding
en conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie).
Komt afspraken
meestal na, is redelijk
open communicatie.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een redelijke
samenhang (inleiding
en conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie).
Helder, verzorgd en
hebben een heldere
relatie met het betoog,
correcte
interpretatie/conclusie.
Inhoudelijk sterk,
onderwerp wordt goed
belicht, vernieuwende
inzichten.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een goede samenhang
(inleiding en conclusie
sporen met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is
weinig overbodige
informatie.
Komt afspraken na, is
open in de
communicatie.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een goede samenhang
(inleiding en conclusie
sporen met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is
weinig overbodige
Uitermate helder,
verzorgd en hebben
een bijzonder heldere
relatie met het betoog,
de
interpretatie/conclusies
zijn uitermate goed.
Inhoudelijk zeer sterk,
onderwerp wordt zeer
goed belicht,
vernieuwende
inzichten en eerste
aanzet voor uitwerking
van deze eigen ideeën.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een uitstekende
samenhang (inleiding
en conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is geen
overbodige informatie.
Komt afspraken na, is
open in de
communicatie, houdt
goed rekening met
medeleerling en
begeleiders.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en vertonen
een uitstekende
samenhang (inleiding
en conclusie sporen
met elkaar,
middendeel leidt tot
conclusie), er is geen
55

samenhangende
vooruitblik)
Denkniveau
beschrijving /
analyse /
evaluatie (eigen,
onderbouwde
mening)
Uiteindelijk
gebruikte
bronnen
hoeveelheid en
de kwaliteit
(alleen de
bronnen die
juist zijn
gebruikt tellen
mee)
Uiteindelijk
gebruikte
illustraties,
tabellen,
grafieken (alleen
indien van
toepassing)
Beschrijving, analyse
en/of evaluatie
ontbreken of zijn van
onvoldoende kwaliteit.
Er zijn voornamelijk
oppervlakkige bronnen
gebruikt, zoals
wikipedia en
eenvoudige
scholierensites.
Slordig, onduidelijk
en/of hebben geen
heldere relatie met het
betoog en/of het schort
aan de
conclusies/interpretatie.
Taalgebruik Taalgebruik is niet erg
helder, er is sprake van
redelijk wat stijl- en
spelfouten, taalgebruik
is (vanwege knip- en
plakwerk) weinig
consistent.
Verzorging
(voorblad,
inhoudsopgave,
paginanummers,
alinea-indeling,
bladspiegel,
mapje,
Een of meer
onderdelen ontbreken,
zijn slordig of niet
functioneel.
Voornamelijk (juiste)
beschrijving,
summiere analyse en
evaluatie.
Er zijn een paar
relevante populairwetenschappelijke
bronnen gebruikt.
Tamelijk helder,
verzorgd en hebben
een tamelijk heldere
relatie met het betoog,
min of meer correcte
interpretatie/conclusie.
Taalgebruik is
tamelijk helder,
vertoont slechts
weinig stijl- en
spelfouten, vertoont
eigen stijl van de
leerling, redelijke
zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en redelijk
functioneel.
informatie. overbodige informatie.
Goede verhouding
tussen beschrijving,
analyse en evaluatie
en deze zijn alledrie
van goede kwaliteit.
Er is naast relevante
populairwetenschappelijke
bronnen ook een bron
van een meer
wetenschappelijk
niveau gebruikt.
Helder, verzorgd en
hebben een heldere
relatie met het betoog,
correcte
interpretatie/conclusie.
Taalgebruik is helder,
vertoont vrijwel geen
stijl- en spelfouten,
vertoont eigen stijl
van de leerling, goede
zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig en
functioneel.
Uitstekende
verhouding tussen
beschrijving, analyse
en evaluatie en deze
zijn alledrie van goede
kwaliteit en af en toe
zelfs uitstekend.
Er zijn meerdere
relevante
wetenschappelijke
bronnen gebruikt.
Uitermate helder,
verzorgd en hebben
een bijzonder heldere
relatie met het betoog,
de
interpretatie/conclusies
zijn uitermate goed.
Taalgebruik is helder
en fraai, vertoont
vrijwel geen stijl- en
spelfouten, vertoont
eigen stijl van de
leerling, goede
zinsbouw.
Alle onderdelen zijn
aanwezig, functioneel
en fraai.
56

lettertype)
Originaliteit /
eigen werk
Inhoud van de
hoofdstukken,
definitieve opzet
Er is een grote mate
van 'knip-en-plakwerk'.
Inhoudelijk
oppervlakkig,
onvoldoende aandacht
voor het inhoudelijke
aspect.
Er is een weinig
originele vraagstelling
en/of aanpak en er is
een redelijke mate van
‘eigen werk’, maar her
en der neigt het nog
naar 'herkauwen'.
Inhoudelijk net
voldoende, onderwerp
krijgt voldoende
aandacht, geen nieuwe
inzichten.
Er is een originele
vraagstelling en/of
aanpak en er is
duidelijk een grote
mate van 'eigen werk'.
Inhoudelijk sterk,
onderwerp wordt goed
belicht, vernieuwende
inzichten.
Er is een originele
vraagstelling en
aanpak en er is een
zeer grote mate van
'eigen werk'.
Inhoudelijk zeer sterk,
onderwerp wordt zeer
goed belicht,
vernieuwende
inzichten en
uitgewerkte eigen
ideeën.
57

5. School: Spinoza Lyceum ( eigen formulier J. Mik)
BEOORDELINGSFORMULIER PRAKTISCHE OPDRACHT
Informatie- en onderzoeksvaardigheden
Heeft de leerling een duidelijk en realistisch plan van aanpak gemaakt?
begripsweb gemaakt
hoofdvraag en deelvragen in een logische volgorde gezet
een lijst met deelactiviteiten gemaakt (inclusief trefwoorden of websites)
een tijdsplanning gemaakt
Heeft de groep de opdracht zelfstandig uitgevoerd?
onderzoeksplan op tijd besproken
op tijd materiaal verzameld
verslag op tijd ingeleverd
verslag op niveau ingeleverd en van de juiste lengte
Presentatievaardigheden
Werd het onderwerp/onderzoek duidelijk uitgelegd?
er was een duidelijke inleiding (waarom gekozen, waarover gaat het)
het verhaal was logisch opgebouwd
er werden geen onverklaarde moeilijke woorden gebruikt
het verhaal werd duidelijk geïllustreerd (met sheets, modellen,
voorwerpen)
de medeleerlingen werden herinnerd aan hun ANW kennis
Werd het onderwerp op een boeiende manier gepresenteerd?
er werd helemaal geen tekst opgelezen van papier
de sprekers richtten zich tot de toehoorders
het was duidelijk dat de sprekers veel van het onderwerp af wisten
het illustratiemateriaal werd duidelijk getoond en gebruikt bij de uitleg
er was een duidelijk interactie met het publiek
Kwaliteit van het product?
Hoe verzorgd ziet het product eruit?
het ziet er goed uit (dus niet klungelig)
het werkt (of leest) zonder haperingen en is compleet
het spreekt de kijker of lezer enorm aan; geeft de juiste info op het juiste
niveau
Hoe vindingrijk zijn de makers geweest?
het idee is echt origineel
het product is ook origineel uitgevoerd (vindingrijk)
er was een extra inspanning voor nodig om dit product te maken
Kwaliteit van het verslag
Ziet het verslag er verzorgd uit?
het is netjes (geschreven of getypt)
er is een inhoudsopgave met pagina aanduiding
er is een duidelijke indeling in verschillende paragrafen
er is een voorpagina en er zijn illustraties die functioneel zijn bij de tekst
de illustraties hebben een onderschrift en eventueel een
bronvermelding
er komen weinig of geen spelfouten voor in de tekst
Max. 8 pnt
Max. 8 pnt
Max. 10 pnt
Max. 10 pnt
Max. 6 pnt
Max. 6 pnt
Max. 12 pnt
58

Geeft het verhaal de indruk dat de schrijver er verstand van heeft?
het is in eigen woorden geschreven
er komen geen onverklaarde moeilijke woorden in voor
het taalgebruik is afgestemd op de medeleerlingen
er zit een duidelijke lijn in het verhaal
er komen geen vreemde zinsconstructies voor in de tekst
Is de inleiding goed?
er is een duidelijk introductie van het onderwerp, die uitmondt in
onderzoeksvraag
er is een onderzoeksvraag (met eventuele deelvragen)
Is de inhoud van het verslag interessant/informatief?
het is een uitbreiding op de gemiddelde kennis m.b.t. het opgegeven
onderwerp
er zijn voldoende gegevens verzameld die in de opdracht passen
er is een duidelijke en volledige uitleg van de verschillende onderdelen
het verhaal geeft antwoord op de onderzoeksvraag en eventuele
deelvragen
het verslag heeft voldoende niveau/ er is nagedacht over het onderwerp
álle tekst in het verhaal is relevant
Methode van onderzoek en bronvermelding?
de methode van onderzoek wordt beschreven (met eventuele
obstakels)
er is een correcte bronvermelding (let op: titel, auteur, jaartal, uitgever of
volledig adres van een WEB-site; géén zoekmachines!!)
(Totaalscore maximaal 100 pnt)
OPMERKINGEN:
Max. 10 pnt
Max. 4 pnt
Max. 12 pnt
Max. 4 pnt
+ 10 pnt
59