Aanvraag ontheffing Flora- en Faunawet Maasvlakte 2.pdf

Aanvraag ontheffi ng
fl ora- en faunawet
MAASVLAKTE 2
PROJECTORGANISATIE
MAASVLAKTE

Aanvraagformulier
ontheffing Flora- en faunawet voor Maasvlakte 2
(originele ondertekende versie wordt separaat toegestuurd)

Projectbeschrijving met bijlagen alternatievenafweging en
Werkprotocol toekomstige natuur

Projectbeschrijving ten behoeve van aanvraag
ontheffing Flora- en faunawet voor Maasvlakte 2
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
23 februari 2007
9S0134.A0/Ff-wet

Documenttitel Projectbeschrijving ten behoeve van
aanvraag ontheffing Flora- en faunawet voor
Maasvlakte 2
Verkorte documenttitel Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2
Datum 23 februari 2007
Projectnaam Vergunningaanvragen Maasvlakte 2
Projectnummer 9S0134.A0/Ff-wet
Referentie 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
Opdrachtgever Projectorganisatie Maasvlakte 2
Handtekening
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Dhr. R. Paul
Directeur Projectorganisatie Maasvlakte 2
Auteur(s) Karel-Henk Grootjans, Arthur Hoffmann
Collegiale toets Linda Wortel, Frank Montanus
Datum/paraaf 19 februari 2007 ………………….
Vrijgegeven door Mark van Zanten
Datum/paraaf 19 februari 2007 ………………….
Hoofdweg 490
Postbus 8520
3009 AM Rotterdam
+31 (0)10 286 54 32 Telefoon
(010) 220 00 25 Fax
info@rotterdam.royalhaskoning.com E-mail
www.royalhaskoning.com Internet
Arnhem 09122561 KvK

INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING 1
1.1 Aanleiding en doel 1
1.2 Leeswijzer 1
2 FLORA- EN FAUNAWET 2
2.1 Beschermingsregimes 2
2.2 Zorgplicht 2
3 PROJECTBESCHRIJVING 3
3.1 Contour en impressie landaanwinning 3
3.2 Planning, fasering en omvang 3
3.3 Voorgenomen activiteit en beoogd resultaat 4
3.4 Alternatieven 4
4 STORINGSFACTOREN 7
4.1 Vernietiging 7
4.2 Verstoring door licht en geluid 8
5 HOGERE PLANTEN 9
5.1 Actuele aanwezigheid 9
5.2 Verwachte effecten 10
5.3 Mitigerende maatregelen 10
5.4 Noodzakelijke ontheffing 10
6 RUGSTREEPPAD 11
6.1 Actuele aanwezigheid 11
6.2 Belang Maasvlakte voor regionale en nationale populatie 12
6.3 Verwachte effecten 13
6.4 Mitigerende maatregelen 13
6.4.1 Onbruikbaar maken terrein voor voortplanting 14
6.4.2 Plaatsen van paddenschermen en indien nodig vangen en
verplaatsen van jonge dieren met vangemmers 14
6.4.3 Vangen en verplaatsen van dieren op het land 14
6.5 Compenserende maatregelen 15
6.6 Alternatieven 15
6.7 Noodzakelijke ontheffing 16
7 ZANDHAGEDIS 17
7.1 Actuele aanwezigheid 17
7.2 Belang Maasvlakte voor regionale en nationale populatie 17
7.3 Verwachte effecten 18
7.4 Noodzakelijke ontheffing 18
8 BROEDVOGELS 19
8.1 Actuele aanwezigheid 19
8.2 Verwachte effecten 20
8.3 Mitigerende maatregelen 21
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
Blz.
- i - 23 februari 2007

8.4 Noodzakelijke ontheffing 21
9 ZEEZOOGDIEREN 22
9.1 Actuele aanwezigheid 22
9.2 Verwachte effecten 23
9.2.1 Vernietiging 23
9.2.2 Visuele verstoring 23
9.2.3 Verstoring door geluid 23
9.3 Compenserende maatregelen 25
9.4 Alternatieven 26
9.5 Noodzakelijke ontheffing 26
10 OVERIGE ZOOGDIEREN 27
10.1 Actuele en verwachte aanwezigheid 27
10.2 Verwachte effecten 27
10.3 Noodzakelijke ontheffing 27
11 ONTHEFFING FLORA- EN FAUNAWET 28
GERAADPLEEGDE BRONNEN 29
BIJLAGEN:
Bijlage 1: Beschrijving alternatieven (samenvatting MER Aanleg)
Bijlage 2: Werkprotocol Flora- en faunawet toekomstige natuur Maasvlakte 2
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- ii - 23 februari 2007

1 INLEIDING
1.1 Aanleiding en doel
Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. bereidt de aanleg van de Maasvlakte 2 voor. Uit
verschillende studies is naar voren gekomen dat negatieve effecten op aanwezige
beschermde soorten van de Flora- en faunawet niet voorkomen kunnen worden. Voor
deze verstoring is dan ook een ontheffing van de Flora- en faunawet noodzakelijk.
De ontheffingsaanvraag geschiedt middels het invullen van een standaard
aanvraagformulier. De informatie die met het aanvraagformulier moet worden
aangeleverd, heeft betrekking op de voorgenomen activiteit en de effecten daarvan op
beschermde flora en fauna. Deze komen in deze projectbeschrijving ter sprake. Dit
document dient dan ook als ondersteuning bij het aanvraagformulier.
Parallel aan dit document is een “Werkprotocol Ff-wet voor Maasvlakte 2” opgesteld. In
dit werkprotocol is opgenomen hoe moet worden omgegaan met beschermde soorten
die zich pas tijdens of na de aanleg in het gebied vestigen. Voor deze soorten wordt op
dit moment geen ontheffing aangevraagd, ze zijn er immers (nog) niet. Indien te zijner
tijd wel een ontheffing aangevraagd moet worden, dient het protocol als basis voor de
aanvraag. Het protocol is dan ook ter informatie bij de aanvraag gevoegd.
In (de nabije omgeving) van het plangebied ligt tevens een aantal Natura 2000gebieden.
Het gaat om de Voordelta, Voornes Duin, Duinen van Goeree/Kwade Hoek
en Solleveld & Kapittelduinen. In het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 is een
toetsing aan de instandhoudingsdoelstellingen van deze gebieden noodzakelijk. De
toetsing vindt plaats in de vorm van een passende beoordeling. Op basis van de
passende beoordeling zal bij het Ministerie van LNV tevens een vergunning op grond
van de Natuurbeschermingswet 1998 worden aangevraagd.
1.2 Leeswijzer
Voorafgaand aan de feitelijke projectomschrijving en de beschrijving van de van het
project te verwachten effecten wordt in hoofdstuk 2 de Flora- en faunawet kort
toegelicht. In de hoofdstukken 3 en 4 wordt ingegaan op de toekomstige situatie.
Hoofdstuk 3 en bijlage 1 richten zich op het ontwerp, hoofdstuk 4 beschrijft globaal de
(mogelijk) verstorende effecten. De aanwezigheid van beschermde soorten en
(verwachte) effecten op deze soorten worden beschreven in de hoofdstukken 5 (flora), 6
(Rugstreeppad), 7 (Zandhagedis), 8 (broedvogels), 9 (zeezoogdieren) en 10 (overige
zoogdieren). In hoofdstuk 11 is een synthese opgenomen waarin is aangegeven voor
welke soorten en op basis van welke artikelen een ontheffing van de Flora- en faunawet
noodzakelijk is.
Aansluitend aan de projectomschrijving is een vermelding van relevante literatuur
opgenomen. Bijlage 1 geeft de belangrijkste elementen van de alternatievenafweging
weer, overgenomen uit de samenvatting van het ten behoeve van de aanleg opgestelde
milieueffectrapport. Bijlage 2 is ter informatie bijgevoegd en bevat het werkprotocol voor
tijdelijke natuur.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 1 - 23 februari 2007

2 FLORA- EN FAUNAWET
Sinds 1 april 2002 worden alle vogels, amfibieën, reptielen, vleermuizen en bijna alle
overige zoogdieren wettelijk beschermd op grond van de Flora- en faunawet. Deze wet
vormt de implementatie van de bepalingen over soortbescherming uit de Vogel- en
Habitatrichtlijn en vervangt de bepalingen over soortbescherming uit de (eerdere)
Natuurbeschermingswet, de Vogelwet en de Jachtwet. Dit betekent dat het verboden is
om zonder ontheffing beschermde planten te verzamelen of te vernietigen en
beschermde dieren te doden of hun rust- of verblijfplaats te verstoren. Het
werkingsgebied van Flora- en faunawet strekt zich op de Noordzee uit tot en met de 12mijls
zone.
2.1 Beschermingsregimes
Sinds het van kracht worden van een vrijstellingsregeling (februari 2005) worden binnen
de beschermde soorten drie categorieën onderscheiden. Soorten van tabel 1 betreffen
door de Flora- en faunawet beschermde soorten, die in Nederland algemeen zijn.
Hiervoor geldt een generieke vrijstelling voor het aanvragen van een ontheffing, onder
andere in relatie tot activiteiten die als een ‘ruimtelijke ontwikkeling‘ kunnen worden
gekwalificeerd. Voor soorten van tabel 2 geldt een eventuele vrijstelling als er sprake
van een door Ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode; een dergelijke
gedragscode is in relatie tot de aanleg van Maasvlakte 2 nog niet vastgesteld. Een
ontheffingsaanvraag voor deze categorie wordt getoetst aan het criterium dat een
activiteit geen inbreuk mag maken op de ‘gunstige staat van instandhouding’. Voor
soorten van tabel 3 moet altijd een ontheffing worden aangevraagd; deze wordt getoetst
aan zwaardere criteria:
• er is sprake van een in of bij de wet genoemd belang (in dit geval m.n. ‘dwingende
redenen van groot openbaar belang’ en/of ‘uitvoering van werkzaamheden in het
kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling’);
• er is geen alternatief;
• er wordt geen afbreuk gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de
soort (dit kan eventueel ook door mitigatie- en compensatiemaatregelen).
In en rond het plangebied van Maasvlakte 2 komt een groot aantal beschermde soorten
voor. In de beschrijving van de huidige situatie en effecten worden alle voorkomende
soorten van tabel 2 en 3 apart vermeld. Een uitzondering wordt gemaakt voor vogels,
omdat alle inheemse vogelsoorten tot tabel 3 worden gerekend; niet-bedreigde
vogelsoorten worden daarom in meer algemene termen besproken.
2.2 Zorgplicht
Naast bovenstaande verplichtingen voor beschermde soorten geldt bovendien voor alle
soorten, plant en dier, de zogenaamde zorgplicht. In de zorgplicht is opgenomen dat alle
planten en dieren een intrinsieke waarde hebben en onvervangbaar zijn. De zorgplicht is
een fatsoenseis en houdt in dat bij menselijk handelen voldoende zorg in acht genomen
wordt om in het wild levende planten en dieren zoveel mogelijk te beschermen.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 2 - 23 februari 2007

3 PROJECTBESCHRIJVING
In dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op Maasvlakte 2 en de aanleg ervan. Tevens wordt
besproken waarom gekozen is voor de voorgenomen uitvoering en inrichting. Deze
beschrijving dient als input en achtergrond voor de beoordeling van effecten,
opgenomen in de hoofdstukken 5 tot en met 10.
3.1 Contour en impressie landaanwinning
Maasvlakte 2 wordt een nieuw haven- en industrieterrein, op een landaanwinning die
aansluitend op de bestaande Maasvlakte gerealiseerd zal worden. Deze
landaanwinning bestaat uit een zeewering en een daarbinnen gelegen gebied met
havens en terreinen. Het zand dat nodig is voor de aanleg van de zeewering en de
terreinen wordt voor het overgrote deel gewonnen op de Noordzee.
Maasvlakte 2 gaat plaats bieden aan bedrijven die relatief grote terreinen nodig hebben
in de onmiddellijke nabijheid van een diepe zeehaven. Het gaat daarbij vooral om
bedrijven die zich toeleggen op grootschalige opslag en overslag van containers, en om
bepaalde sectoren van de chemische industrie. Onderstaande fotomontage geeft een
impressie hoe Maasvlakte 2 eruit zou kunnen zien wanneer de aanlegwerkzaamheden
zijn afgerond en alle beschikbare terreinen zijn uitgegeven.
3.2 Planning, fasering en omvang
Maasvlakte 2 wordt, binnen een in één keer te realiseren buitencontour, gefaseerd
aangelegd. De planning is erop gericht in 2008 met de werkzaamheden te starten. In de
eerste fase, die uiterlijk 2013 klaar moet zijn, wordt de zeewering gebouwd en worden
de eerste terreinen en faciliteiten van het binnengebied aangelegd. Naar verwachting
kunnen de eerste bedrijven zich vanaf 2013 gaan vestigen. Het tempo van de verdere
invulling van het binnengebied is mede afhankelijk van marktontwikkelingen. In de
eindsituatie is er 1.000 hectare ‘netto uitgeefbaar’ haven- en industrieterrein
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 3 - 23 februari 2007

gerealiseerd. Het havenbassin, de zeewering, de droge infrastructuur en overige
voorzieningen nemen dan 960 hectare in beslag. Maasvlakte 2 krijgt dus een ‘bruto’
omvang van circa 2000 hectare.
3.3 Voorgenomen activiteit en beoogd resultaat
Het ‘voornemen’ in het kader van deze aanvraag betreft de (ongefaseerde) aanleg van
de zeeweringen, het gefaseerd aanleggen van de ‘zandplaat’ en de ontgronding op de
Noordzeebodem om de benodigde hoeveelheid zand te winnen. De aangevraagde
activiteit omvat alle relevante met de aanleg en zandwinning samenhangende
activiteiten, van de inzet van zandwinningsvaartuigen tot en met de aanleg van
infrastructuur. Ook onderhoudswerkzaamheden zijn in de aanvraag begrepen, hoewel
die zich strikt genomen buiten de periode van aanleg (kunnen) voordoen. Gerekend
wordt met een instelperiode van vijf jaar en een daarop aansluitende
onderhoudsperiode van vijf jaar. Gelet op de tijdelijke aard van de ontheffing is de
aanvraag uiteraard in de tijd beperkt.
Uitgangspunt voor de aangevraagde activiteiten is het integraal voorkeursalternatief
zoals beschreven en beoordeeld in het milieueffectrapport MER Aanleg Maasvlakte 2
(‘MER A’). Dit betekent dat voor het ontwerp van een aantal keuzes wordt uitgegaan, die
mede zijn gebaseerd op of van betekenis zijn voor effecten voor de natuur. Het
belangrijkste voorbeeld is de keuze voor de vormgeving en nautische toegang van
Maasvlakte 2: het zogenoemde “Doorsteekalternatief” levert een relatief gering bruto
ruimtebeslag op en heeft mede om die reden de voorkeur gekregen. Hierop wordt nader
ingegaan onder 3.4 en in bijlage 1.
Een nader gedetailleerde omschrijving van de wijze van zandwinning, aanleg en
onderhoud is in zoverre onnodig, dat deze niet bepalend is voor de te verwachten
effecten op beschermde soorten. Vooral het ruimtebeslag als gevolg van de
landaanwinning en daarmee samenhangende de functieverandering zijn relevant. Voor
wat betreft de zandwinning is met name de aard van de werkzaamheden (locatie ten
opzichte van gebieden met beschermde soorten, frequente en regelmatige inzet van
licht- en geluidproducerende vaartuigen) van belang. De nadere uitwerking en
optimalisering in het kader van het met de toekomstige aannemer(s) af te sluiten
contract (‘design & construct’) zal geen bepalende invloed hebben voor de verstoring.
Het beoogde resultaat van de aanleg van Maasvlakte 2 is een landaanwinning met
1.000 hectare netto uitgeefbaar haven- en industrieterrein voor deepsea gebonden
bedrijvigheid.
3.4 Alternatieven
De aanleg van Maasvlakte 2 en de uitvoering van daarbij behorende werkzaamheden
vormen de tweede stap in een traject dat is onderverdeeld in de fasen reservering,
uitvoering en inrichting. De ruimtelijke reservering en de bijbehorende afweging van nut
en noodzaak, maatschappelijke kosten/baten en mogelijke ruimtelijke alternatieven
hebben plaatsgevonden in de PKB PMR (2006) en het daaraan voorafgaande
besluitvormingsproces. In de PKB is het ruimte- en kwaliteitsprobleem in de regio
Rijnmond geschetst, dat heeft geleid tot de keuze op rijksniveau voor havenuitbreiding
aansluitend aan Maasvlakte 1, aanleg van natuur- en recreatiegebied in de regio en
projecten in het bestaand Rotterdams gebied. Het motief om land aan te winnen binnen
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 4 - 23 februari 2007

het daarbij aangegeven zoekgebied is in 2003 door de Europese Commissie
aangemerkt als een dwingende reden van groot openbaar belang. De afweging van
ruimtelijke alternatieven is in 2005 door de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad
van State onderschreven.
In de PKB zelf is een groot aantal voorwaarden gesteld aan het ontwerp en de latere
inrichting, in de vorm van beslissingen van wezenlijk belang. Een voorbeeld is de
bepaling dat zandwinning mag plaatsvinden binnen het in de PKB aangegeven
zoekgebied, waarbij eventuele aantasting van in dit gebied voorkomende beschermde
habitats, soorten en/of Natura 2000-gebieden maximaal wordt voorkomen. Ook wordt
als indicatie van mitigerende maatregelen de mogelijkheid van inzet van
milieuvriendelijke winningsmethoden en/of de beperking van de periode van winning en
de omvang van de winningslocatie gesuggereerd. De aantasting van beschermde
natuurwaarden dient volgens de PKB te worden gecompenseerd in de vorm van een
zeereservaat, aanleg van nieuw duingebied en de vorming van een zeereep. Via een
monitoringsprogramma moet de compensatie worden gevolgd en geëvalueerd.
Na(ast) dit ruimtelijk spoor is het projectenspoor aan de orde, waarin de realisering
centraal staat. Als hulpmiddel bij de besluitvorming over de concessie voor de
landaanwinning en de vergunningverlening op grond van de ontgrondingenwet
(zandwinning) en de Wet beheer rijkswaterstaatswerken (Wbr) is het MER A opgesteld.
Bij de beschrijving en motivering van alternatieven in dat kader zijn aspecten van
natuurbescherming nadrukkelijk aan bod gekomen.
In bijlage 1 bij deze projectbeschrijving is een gedeeltelijke samenvatting van het MER A
opgenomen, waarin gedetailleerd is ingegaan op een aantal beeld- en effectbepalende
stappen in het besluitvormingsproces. Het betreft achtereenvolgens:
• de stap van Referentieontwerpen naar het Doorsteekalternatief;
• de afweging van de mogelijkheden voor fasering van de aanleg;
• de varianten voor verdere detaillering en optimalisatie van het ontwerp;
• de vergelijking tussen het meest milieuvriendelijke alternatief (MMA) en het
integrale voorkeursalternatief (VKA).
Uit deze samenvatting blijkt dat het Doorsteekalternatief het meest milieu- en
natuurvriendelijke basisontwerp voor de landaanwinning is. Daarnaast wordt duidelijk
dat vanuit de natuureffecten en de beheersbaarheid van risico’s geen eenduidige en
dwingende voorkeur volgt voor het al dan niet gefaseerd aanleggen van de zachte
zeewering. Vanuit nautische, bedrijfseconomische en milieuoverwegingen is er wel een
eenduidige voorkeur; deze leidt tot de keuze om de zeewering meteen op de eindpositie
aan te leggen. Het binnengebied wordt gefaseerd gerealiseerd. Ten derde blijkt dat het
uitgangspunt van besparing op de zandwinning concrete optimalisaties oplevert voor de
harde zeewering, de zachte zeewering, de terreinhoogte en de interne zandwinning.
Tenslotte is geconcludeerd dat het VKA nagenoeg identiek is aan het MMA.
In deze context van een verregaande afweging en sturing van alternatieven op
planniveau is de ruimte voor alternatieven op projectniveau beperkt. De alternatieven op
dit niveau gaan per definitie vooral over ‘werkwijzen’, niet meer over het werk als
zodanig. Het betreft met name de planning van de werkzaamheden en het treffen van
voorzorgsmaatregelen. Indien leefgebied van soorten niet kan worden gespaard, zullen
in de kwetsbare perioden van deze soorten geen werkzaamheden worden begonnen.
Op locaties waar werkzaamheden worden aangevangen, zal eerst (in het juiste seizoen)
worden gemonitord of beschermde soorten aanwezig zijn. Indien er soorten aanwezig
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 5 - 23 februari 2007

zijn, zullen ze worden weggevangen en verplaatst naar ander geschikte locaties.
Tevens zullen de terreinen na verplaatsing voor deze soorten ongeschikt gemaakt
worden.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 6 - 23 februari 2007

4 STORINGSFACTOREN
De aanleg van Maasvlakte 2 heeft een aantal storingsfactoren tot gevolg. Hieronder
worden factoren verstaan die (mogelijk) een verstorende werking op beschermde
soorten hebben. In totaal zijn twee storingsfactoren te benoemen die relevant zijn voor
de beschermde soorten in de omgeving: vernietiging en verstoring.
4.1 Vernietiging
Met de aanleg van Maasvlakte 2 verdwijnt oppervlakte ondiepe en diepe zeebodem.
Hiermee gaat mogelijk areaal leefgebied van aan deze biotopen gebonden planten en/
of dieren verloren. Naar verwachting verdwijnt 708 ha met diepte 0-10m en 1942 ha met
diepte 10-20m, waarbij respectievelijk 604 en 88 ha nieuwe ondiepe en diepe zeebodem
wordt aangelegd (onderwateroever). Het netto verlies bedraagt dus 104 ha aan ondiepe
kustzee en 1854 ha aan diepe kustzee.
Omvorming Hartelstrook
voor infra
Doorsteken Yangtzehaven
Figuur 4.1: Overzicht van vernietiging van leefgebied in de huidige Maasvlakte
Op het land zal als gevolg van het doortrekken van de Yangtzehaven en de
ingebruikname van de Hartelzone voor infrastructuur het leefgebied van (mogelijk)
aanwezige beschermde soorten ter plaatse verdwijnen (figuur 4.1).
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 7 - 23 februari 2007

4.2 Verstoring door licht en geluid
Tijdens de aanleg zullen als gevolg van de aanwezigheid, geluidsproductie (zowel onder
als boven water) en lichtemissie van schepen en werktuigen hiervoor gevoelige
diersoorten in omgeving van de werkzaamheden tijdelijk worden gestoord. Bij het
inschatten van de omvang van de effecten wordt verondersteld dat de soorten zich
gedurende de werkzaamheden binnen een bepaalde verstoringscontour niet zullen
ophouden. Daarmee wordt het totale leef- en/of foerageergebied dus tijdelijk kleiner.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 8 - 23 februari 2007

5 HOGERE PLANTEN
Het merendeel van de (verwachte) beschermde plantensoorten betreft soorten van
vochtige duinvalleien. Het gaat voornamelijk om diverse orchideeën.
5.1 Actuele aanwezigheid
In 2005 is de huidige Maasvlakte door Bureau Stadsnatuur Rotterdam geïnventariseerd
(Brekelmans & Andeweg, 2006). Hierbij zijn in totaal tien beschermde soorten (tabel 5.1)
verspreid over de Maasvlakte aangetroffen. Slechts twee van deze soorten zijn
waargenomen nabij de toekomstige Maasvlakte 2 (figuur 5.1)
Tabel 5.1: Overzicht van beschermde flora rond en in het plangebied.
Soort
Gehele Maasvlakte
en slufter
Plangebied Categorie
Bijenorchis - tab. 2
Groenknolorchis - tab. 3
Grote keverorchis - tab. 2
Harlekijn - tab. 2
Hondskruid - tab. 2
Moeraswespenorchis tab. 2
Parnassia - tab. 2
Rietorchis - tab. 2
Vleeskleurige orchis - tab. 2
Zwartsteel tab. 2
1 Zuidwal Hondskruid
2 Hartelstrook Moeraswespenorchis
3 Zuidkant zeewering Parnassia, Vleeskleurige
orchis
4 leidingstrook Krabbeweg Hondskruid
5 Krabbeterrein groot aantal soorten
orchideeën en Parnassia
6 Dintelweg en omgeving diverse soorten
orchideeën en Parnassia
7 punt landtong Rozenburg Bijenorchis
8 Rijndwarsweg Rietorchis
9 Rijnweg diverse soorten orchideeën
10 natuurgebied landtong Rozenburg
Moeraswespenorchis
11 Isarweg Moeraswespenorchis, Parnassia
12 Theemsweg Rietorchis; in 2005 verdwenen.
13 Shannonweg diverse orchideeën en Parnassia;
in 2005 bouwrijp gemaakt.
14 duin Noordzeeboulevard Zwartsteel
Figuur 5.1: Overzicht locaties waar in 2005 beschermde flora is aangetroffen (bron: Brekelmans &
Andeweg, 2006)
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 9 - 23 februari 2007

Moeraswespenorchis is op de Hartelstrook (locatie 2) aangetroffen. In totaal ging het om
ongeveer 20 individuen, verspreid over twee kleine groeiplaatsen. Op de helling van de
zeewering aan de zuidoostkant van de slufter (locatie 14) is een exemplaar van de
Zwartsteel aangetroffen.
5.2 Verwachte effecten
Ter plaatse van het doortrekken van de Yangtzehaven komen geen beschermde
soorten voor. De groeiplaats van Zwartsteel blijft bij de aanleg van Maasvlakte 2
behouden.
Bij ingebruikname van de Hartelstrook gaat wel de groeiplaats van Moeraswespenorchis
verloren. Door de ontwikkeling van Maasvlakte 2 verschijnen er echter elders weer
nieuwe geschikte locaties voor vestiging. De gunstige staat van instandhouding van de
soorten komt niet in gevaar. Wel moet voorkomen worden dat individuen beschadigd of
vernietigd worden.
5.3 Mitigerende maatregelen
Voorafgaand aan de ingebruikname van de Hartelstrook wordt middels monitoring de
exacte groeiplaats(en) van Moeraswespenorchis vastgesteld. De inventarisatieperioden
worden afgestemd op de bloeiperioden van de soort (juni-juli).
Wanneer individuen van Moeraswespenorchis worden aangetroffen, worden deze
uitgegraven en naar andere locaties verplaatst. Verplaatsing vindt plaats naar
nabijgelegen locaties waar al individuen van Moeraswespenorchis aanwezig zijn (opdat
de juiste standplaatsfactoren aanwezig zijn) en die niet in de (nabije) toekomst in
gebruik genomen worden.
Zowel de inventarisatie als het uitgraven en verplaatsen van individuen wordt uitgevoerd
door een ter zake kundige (bijvoorbeeld een ecoloog).
5.4 Noodzakelijke ontheffing
Voor de verplanting van Moeraswespenorchis is een ontheffing van de artikelen 8
(uitsteken) en 13 (vervoeren) van de Flora- en faunawet noodzakelijk.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 10 - 23 februari 2007

6 RUGSTREEPPAD
De Rugstreeppad is een soort die voorkomt in ondiepe duinmeertjes, en droogvallende
poelen. Het is een typische pioniersoort die zich gemakkelijk vestigt op zandig terrein
waar (tijdelijk) water aanwezig is. Na de voortplantingstijd kan de Rugstreeppad zich
over land over behoorlijke afstanden verspreiden (tot enkele kilometers). In de winter
graven rugstreeppadden zich in (droge) zandige bodem in een ruime omgeving van de
voortplantingsbiotopen.
6.1 Actuele aanwezigheid
De biotopen in de Maasvlakte sluiten goed aan bij de habitat van de Rugstreeppad. Met
name braakliggende terreinen, zoals leidingstroken, waar tijdelijke poeltjes of plassen
ontstaan, worden snel gekoloniseerd. Wanneer de braakliggende terreinen niet
onderhouden worden, verruigen ze en leidt natuurlijke successie tot afname van
geschikt leefgebied.
De vindplaatsen van Rugstreeppad zijn dan ook beperkt tot (tijdelijk) niet gebruikte
terreinen. In het havengebied zijn in 2005 vier voortplantingslocaties vastgesteld
(Brekelmans & Andeweg, 2006). Dit zijn de Hartelstrook, een sloot langs de
Magallanesstraat, de Vuurtorenvlakte en een sloot langs de Merwedeweg (figuur 6.1).
Voor deze ontheffingsaanvraag zijn de populaties in de Vuurtorenvlakte, de Hartelstrook
en de Magallanesstraat van belang.
Figuur 6.1: Overzicht van (voortplantings)locaties waar in 2005 de Rugstreeppad is aangetroffen;
linksboven: vuurtorenvlakte; linksonder links: Hartelstrook; linksonder rechts: sloot
Magallanesstraat; rechtsonder: sloot Merwedeweg (bron: Brekelmans & Andeweg, 2006)
In de Vuurtorenvlakte zijn in twee bassins in 2005 duizenden larven aangetroffen van de
Rugstreeppad aangetroffen. Gezien het grote aantal larven dat is aangetroffen mag
ervan worden uitgegaan dat nog sprake is van een aanzienlijke populatie op de
Vuurtorenvlakte.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 11 - 23 februari 2007

Op de Hartelstrook is een grote groep dieren (naar schatting ±100) aanwezig, zowel in
de slufterplas als in poeltjes en kleine wateren elders. Deze kleine wateren zijn ontstaan
als gevolg van graafwerkzaamheden of door crossers die veelvuldig van het terrein
gebruik maken.
In de sloot bij de Magallanesstraat heeft, in zeer beperkte mate, voortplanting
plaatsgevonden; mogelijk betrof het slechts enkele dieren. Gezien de ligging van deze
sloot nabij de Hartelstrook wordt verwacht dat deze dieren van daar afkomstig zijn.
6.2 Belang Maasvlakte voor regionale en nationale populatie
In Nederland is de Rugstreeppad een algemene soort in het kustgebied. Hij komt voor in
het gehele Nederlandse kustduingebied, het binnenduingebied en in de polders in West-
Nederland. Daarnaast komt de soort voor in het rivierengebied en zijn er populaties in
Oost-Nederland. De Rugstreeppad is thans niet bedreigd in Nederland en staat dan ook
niet vermeld op de Rode Lijst.
De Rugstreeppad is ook op de Maasvlakte een algemeen voorkomende soort. Naast de
weergegeven voortplantingslocaties in figuur 6.1, worden individuen van de
Rugstreeppad over de hele Maasvlakte waargenomen (zie figuur 6.2). Op subregionale
schaal, binnen het beheersgebied van het Havenbedrijf Rotterdam, wordt de in de
bronvermelding opgenomen publicatie van Smit et al, gehanteerd als een
instandhoudingsplan voor de Rugstreeppad. Binnen het gebied bestaat aldus een
inspanningsverplichting om de soort in stand te houden.
Figuur 6.2: Overzicht van de (mogelijke) aanwezigheid van Rugstreeppad in de omgeving van de
Maasvlakte (bron: MER A Bijlage Natuur)
De betekenis van de lokale populatie op de Maasvlakte voor het voortbestaan van de
Rugstreeppad in de regio is echter beperkt. In vergelijking met andere grote
aaneengesloten gebieden ten noorden en zuiden van de Maasvlakte (eveneens in figuur
6.2 opgenomen), is het gebied op de Maasvlakte waar de Rugstreeppad voorkomt
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 12 - 23 februari 2007

eperkt van omvang. Er wordt verondersteld dat het eventueel verdwijnen of verkleinen
van de populatie Rugstreeppadden op de Maasvlakte niet van invloed is op buiten de
Maasvlakte gelegen populaties (zie ook Smit et al., 2005). Met andere woorden: de
regionale populatie is niet in het geding; de instandhouding hangt niet af van
ontwikkelingen in het havengebied.
Op nationale schaal is de betekenis navenant (nog) kleiner. De Maasvlakte vormt een
beperkt deel (

voorkomen dat directe negatieve effecten zullen optreden c.q. dat sprake is van een
gevoelige periode. De mitigerende maatregelen zullen een bepaalde planning moeten
volgen, die hieronder wordt aangegeven. Tevens wordt voor de (verstorende) effecten
van deze maatregelen ontheffing aangevraagd.
6.4.1 Onbruikbaar maken terrein voor voortplanting
Open water binnen het plangebied zal worden gedempt. Deze werkzaamheden worden
niet in de voortplantings- (april t/m augustus) of overwinteringsperiode (november t/m
maart) uitgevoerd. Op deze manier wordt voorkomen dat de Rugstreeppad zich in het
plangebied zal voorplanten. Effecten op eieren, eisnoeren of in water aanwezige dieren
kunnen dan tijdens het voortplantingsseizoen niet meer optreden.
6.4.2 Plaatsen van paddenschermen en indien nodig vangen en verplaatsen van jonge dieren
met vangemmers
Voorafgaand aan het dempen van poelen (Zie paragraaf 6.4.1) en na de voortplanting
kunnen paddenschermen rond de poelen worden aangelegd. Paddenschermen bestaan
uit stroken plastic van circa 30 cm hoog en worden ca 10 cm ingegraven. De schermen
worden op korte afstand (tot 3 meter) van de oever geplaatst. Langs de binnenkant van
het scherm worden vangemmers ingegraven die dagelijks worden gecontroleerd. De
jonge dieren die pas het water hebben verlaten zijn nog weinig mobiel en houden zich
de eerste dagen in de directe omgeving van de oever op. De zo gevangen jonge
gevangen dieren worden losgelaten in de Leidingstrook in de zandige maar begroeide
oevers van de aanwezige wateren. Op deze manier wordt voorkomen dat nieuwe jonge
dieren zich over het plangebied verspreiden en later alsnog met de hand gevangen
moeten worden.
6.4.3 Vangen en verplaatsen van dieren op het land
Vlak voor de werkzaamheden wordt middels monitoring de aan- dan wel afwezigheid
van Rugstreeppadden vastgesteld. Wanneer de aanwezigheid van Rugstreeppadden
wordt vastgesteld (of ernstig vermoed) worden de dieren gevangen en verplaatst naar
een geschikte biotoop (in dit geval naar de Leidingstrook).
Het terrein wordt vervolgens ongeschikt (onaantrekkelijk) of onbereikbaar gemaakt,
zodat de dieren niet terugkeren.
Zowel de inventarisatie als het vangen en verplaatsen van individuen wordt uitgevoerd
door een ter zake kundige (bijvoorbeeld een ecoloog) en buiten de
overwinteringsperiode (tijdens deze periode hebben de padden zich in de bodem
ingegraven). Vangen en verplaatsen van individuen wordt uitgevoerd conform de
methode die is opgenomen in (en hieronder is overgenomen uit) Smit et al. (2005).
Volwassen rugstreeppadden en jonge rugstreeppadden van enkele weken oud zijn zeer
mobiel. Het vangen en verplaatsen van dieren heeft alleen zin als ze direct door de
werkzaamheden worden bedreigd en het verplaatsen en buiten de
overwinteringsperiode wordt uitgevoerd (tijdens deze periode zitten de padden onder de
grond). Bij verstoring door activiteiten in de omgeving zijn de dieren goed in staat zelf
rustiger terrein op te zoeken. Het vangen van dieren gebeurt op volgende wijze:
• Al het in het werkterrein aanwezige op de grond liggende materiaal (ook zwerfvuil)
wordt omgedraaid en gecontroleerd op aanwezige dieren.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 14 - 23 februari 2007

• Eventueel aanwezige dieren die worden aangetroffen, worden verzameld in een
emmer. Dit vindt plaats in de maand september, na het voortplantingsseizoen. De
dieren worden direct overgebracht naar de (zogenaamde) Leidingstrook (zie ook
paragraaf 6.5). De dieren worden onder plaatmateriaal losgelaten. Daartoe wordt
eerst met de hand een kuiltje gegraven waarin de dieren worden losgelaten, De kuil
wordt daarna met de plaat (plank, platte steen e.d.) bedekt.
• Al het in het werkterrein aanwezige op de grond liggende materiaal (ook zwerfvuil)
wordt verwijderd.
• Het terrein wordt vervolgens (buiten het broedvogelseizoen) ongeschikt gemaakt
voor de terugkeer van de Rugstreeppad.
6.5 Compenserende maatregelen
Dwars door de Maasvlakte loopt een brede groenstrook onder de hoogspanningsleiding,
de zogenaamde Leidingstrook. De Leidingstrook is door zijn functie een blijvend
element van de Maasvlakte en biedt daarmee uitstekende mogelijkheden er
compenserende maatregelen te treffen (Smit et al., 2005). Ten eerste blijft de strook
open en wordt niet afgedekt met bijvoorbeeld straatstenen of beton. Ten tweede is
voldoende ruimte beschikbaar om verschillende voortplantingswateren en landhabitat
voor de Rugstreeppad aan te leggen. Ten derde loopt de strook als een aaneengesloten
lint door het gebied en is daarmee uitermate geschikt als migratieroute.
De Leidingstrook is in de huidige situatie reeds geschikt als landbiotoop. De strook
bestaat uit een korte vegetatie op zandige bodem, is enkele tientallen meters breed en
heeft een lengte van circa 5 kilometer. In de bodem bevinden zich diverse kabels.
Ingrepen anders dan grondwerkzaamheden aan kabels zijn niet te verwachten.
Voortplantingsgelegenheden worden gecreëerd door verspreid over de Leidingstrook
een groot aantal poelen te graven. De voortplantingswateren in de Leidingstrook dienen
in clusters van drie afzonderlijke kleinere wateren gerealiseerd te worden. De clusters
hebben een onderlinge afstand van 500 tot 1000 m. De onderlinge afstand van de drie
poelen bedraagt enkele tientallen meters. Het aantal clusters bedraagt minimaal zes.
Voor zover nodig is voor deze maatregelen overeenstemming bereikt met de
leidingbeheerders. Tevens is dit maatregelenpakket besproken in het kader van de
aanbesteding van de werkzaamheden.
Middels de uitvoering van deze maatregelen wordt de vernietiging van leefgebied in de
Vuurtorenvlakte, Hartelstrook en Magallanesstraat geheel en duurzaam
gecompenseerd. Door de inrichting van de Leidingstrook ontstaan mogelijkheden voor
lokale populaties van enkele tot enkele tientallen dieren per cluster en een totale
populatie van enkele honderden dieren voor de gehele Leidingstrook. Aanvullend kan
gesteld worden dat ook in Maasvlakte 2 leidingstroken en overhoeken blijvend in
leefgebied voor Rugstreeppad kunnen voorzien.
6.6 Alternatieven
In paragraaf 3.4 werd al gemeld dat op planniveau de keuze voor het
doorsteekalternatief mede bepaald is door effecten op omliggende Natura 2000gebieden.
Hiermee heeft de ruimtelijke afweging van alternatieven, die in het kader van
deze aanvraag als uitgangspunt wordt genomen, plaatsgevonden. Op projectniveau zijn
alleen functionele alternatieven denkbaar in de vorm van aanpassingen in werkwijze,
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 15 - 23 februari 2007

met name de periode waarin werkzaamheden worden verricht. Gelet op de – in
verhouding tot de noodzakelijke omvang van de werkzaamheden – uiterst beperkte
periode waarin geen sprake is van kwetsbaarheid, kan hier slechts sprake zijn van een
inspanningsverplichting. Deze zal vorm krijgen door de werkzaamheden zoveel mogelijk
te starten in september en zo snel mogelijk af te ronden, in combinatie met het verplicht
uitvoeren van goed geplande mitigerende maatregelen (zie paragraaf 6.4). Meer
geschikte alternatieven om vernietiging van leefgebied tegen te gaan, zijn dan ook niet
aanwezig.
6.7 Noodzakelijke ontheffing
Voor de vernietiging van de huidige voortplantingslocaties is een ontheffing van artikel
11 (beschadigen, vernielen, uithalen, wegnemen en verstoren van vaste verblijfplaats)
van de Flora- en faunawet noodzakelijk. Voor het vangen en verplaatsen van individuen
is ontheffing van artikel 9 (vangen, bemachtigen en met het oog daarop opsporen) en 13
(vervoeren) noodzakelijk.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 16 - 23 februari 2007

7 ZANDHAGEDIS
De Zandhagedis is een typische soort van droge duinen. Hij komt voor in schaars
begroeide duingraslanden en zandige plekken daarbinnen. Ook omringende struwelen
en bosranden worden gebruikt, vooral als schuilplaats. De Zandhagedis is minder
mobiel dan de Rugstreeppad, waardoor de problematiek van verstoring ook anders
moet worden benaderd.
7.1 Actuele aanwezigheid
In 2004 is de Zandhagedis op twee locaties aan de zuidkant van de Slufter
waargenomen (figuur 7.1); in beide gevallen betrof het eerstejaars juvenielen. Op basis
daarvan kon worden geconcludeerd dat voortplanting heeft plaatsgevonden en dat
sprake is van een (kleine) populatie op de zeewering aan de zuidkant van de
Noordzeeboulevard. In 2005 is de Zandhagedis op twee locaties waargenomen, te
weten de zeewering en de duinenrij bij de Slag Dobbelsteen.
Figuur 7.1: Locaties waar in 2005 de Zandhagedis (Lacerta agilis) is waargenomen (zwart omlijnd); de
onderste locatie betreft de zuidkant van de zeewering, de bovenste locatie betreft de
duinenrij bij de Slag Dobbelsteen
7.2 Belang Maasvlakte voor regionale en nationale populatie
De Zandhagedis komt langs vrijwel de gehele Noord- en Zuid-Hollandse kust voor.
Daarnaast zijn op Vlieland en Terschelling, en in het binnenland onder andere op de
Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe populaties aanwezig. De Zandhagedis staat vermeld
op de Rode Lijst als kwetsbaar.
De betekenis van de populatie op de Maasvlakte voor het voortbestaan van
Zandhagedissen in de regio is beperkt. In vergelijking met grote aaneengesloten
populaties in de duinen van Delfland en de Kop van Voorne (zie figuur 7.2,
satellietpopulaties ten opzichte van het aandachtsgebied), is de populatie op de
Maasvlakte geïsoleerd en marginaal. De verwachting is dan ook dat het eventueel
verdwijnen of verkleinen van de populatie Zandhagedissen op de Maasvlakte niet van
invloed is op buiten de Maasvlakte gelegen populaties.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 17 - 23 februari 2007

De Maasvlakte vormt een marginaal deel (

8 BROEDVOGELS
Onder de Flora- en faunawet zijn in principe alle broedvogels beschermd. Verstoring
van zeldzame en/ of bedreigde soorten wordt echter veelal wel zwaarder aangerekend.
In deze aanvraag wordt dan ook specifiek aandacht besteed aan een selectie van
soorten: de aandachtssoorten. Het gaat hierbij om soorten van die voorkomen op de
Vogelrichtlijn of Rode Lijst, of doelsoorten van het nationale natuurbeleid.
8.1 Actuele aanwezigheid
In de huidige Maasvlakte is vooral het zuidelijk deel van belang voor aandachtssoorten.
In de Hartelstrook bevinden zich in de huidige situatie 20-40 broedparen
aandachtssoorten per 100 ha (figuur 8.1). In de aangrenzende Slufter bedraagt dat
aantal meer dan 100 (176 per 100 ha).
Figuur 8.1: Dichtheden aandachtssoorten broedvogels in broedpaar/100 ha per vak
Overeenkomstig de biotopen in deze deelgebieden, zijn vooral soorten van strand,
schor en nat grasland aanwezig. Visdief en Kluut komen met de meeste broedparen in
de Maasvlakte voor. Beide soorten zijn tevens opgenomen in de Vogelrichtlijn. Andere
soorten uit deze Europese richtlijn zijn Blauwborst en Slechtvalk. Het merendeel van de
soorten dat vermeld staat op de Rode Lijst, heeft de vermelding ‘gevoelig’ of
‘kwetsbaar’. Twee soorten, Engels kwikstaart en Tapuit, staan vermeld als ‘bedreigd’
(tabel 8.1).
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 19 - 23 februari 2007

Tabel 8.1: Aantallen broedparen van aandachtssoorten in de huidige Maasvlakte (periode 1996-2004)
soortgroep
strand/schor/ nat grasland
open water
moeras
soort
status 1
VR RL itz aantal
scholekster - - I 82
kluut B1 - iz 248
bontbekplevier - KW - 18
strandplevier - BE Tz 7
wulp - - Iz 4
tureluur - GE iT 6
zwartkopmeeuw - - Z 5
visdief B1 KW ITz 508
graspieper - GE - 51
zomertaling - KW Tz 1
slobeend - KW - 1
blauwborst B1 - Iz 4
open droog duin/ mozaiek-landschap
(duin)struwelen
(duin)bos
overige
patrijs - KW iTz 29
veldleeuwerik - GE iT 83
engelse kwikstaart - BE - 2
tapuit - BE Tz 24
zomertortel - KW - 4
nachtegaal - KW - 8
sprinkhaanzanger - - iz 5
kneu - GE T 24
torenvalk - - tz 1
boomvalk - KW - 1
slechtvalk B1 GE IZ 1
koekoek - KW - 3
totaal 1.121
1
verklaring categorieën onder ‘status’:
VR = Vogelrichtlijn; B1=soort van Bijlage 1 van de Vogelrichtlijn
RL = Rode Lijst; Rode Lijst=categorieën: BE = bedreigd, KW = kwetsbaar; GE = gevoelig
itz = doelsoorten volgens het Handboek Natuurdoeltypen (Bal e.a., 2001): op basis van ‘itz’-criteria:
I/i = internationale betekenis, T/t = ‘trend’: soort is afgenomen, Z/z = zeldzaamheid; hoofdletter/
kleine letter geeft aan hoe sterk het criterium geldt
8.2 Verwachte effecten
De doorsteek van de Yangtzehaven en de ingebruikname van de Hartelstrook leidt tot
de verdwijning van broedbiotoop en daarmee alle aanwezige broedparen. Dit betreft
vooral soorten van schaars begroeide zandige kust- en duinbiotopen, zoals Scholekster,
Graspieper en Veldleeuwerik. Ook van enkele meer bedreigde soorten, met name
Strandplevier en Tapuit, zal één broedpaar verdwijnen. Vernietiging van nesten en
eventuele broedende vogels als direct gevolg van werkzaamheden is verboden op
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 20 - 23 februari 2007

grond van de Flora- en faunawet; dit geldt voor alle inheemse vogelsoorten. Dit effect
moet dus vermeden worden.
Van de Slechtvalk is een vaste verblijfplaats in de omgeving bekend. Het betreft een
nestkast op de nabijgelegen energiecentrale. Deze blijft onaangetast. Ook worden geen
andere vaste verblijfplaatsen vernietigd.
8.3 Mitigerende maatregelen
Vernietiging van nesten wordt vermeden door werkzaamheden buiten de broedperiode
aan te vangen dan wel aan het begin van het broedseizoen de vestiging van
broedvogels te verhinderen.
8.4 Noodzakelijke ontheffing
Wanneer verstoring van broedvogels voorkomen wordt door voorafgaand aan het
broedseizoen de werkzaamheden in te zetten, is geen ontheffing van de Flora- en
faunawet noodzakelijk.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 21 - 23 februari 2007

9 ZEEZOOGDIEREN
In het plangebied van de landaanwinning en de zandwinning komen drie zeezoogdieren
voor: Gewone zeehond, Grijze zeehond en Bruinvis.
9.1 Actuele aanwezigheid
In de Voordelta en het Deltagebied komt een (kleine) populatie gewone zeehonden
voor. Na een absoluut dieptepunt rond 1992 (met 18 stuks) is een geleidelijk herstel
opgetreden. Binnen de invloedssfeer van de landaanwinning en de zandwinning bevindt
zich de belangrijkste ‘haul-out’ plek zich op de kop van de Hinderplaat. Daarnaast
komen Gewone zeehonden op de Kleine Slufter voor. Beide gebieden worden alleen
gebruikt om te rusten; jongen worden er niet geboren. De betekenis van de gebieden is
de laatste jaren afgenomen (tabel 9.1). De afname is met name het gevolg van
geomorfologische processen waardoor de plaat minder geschikt wordt.
Tabel 9.1: Maximale aantallen Gewone zeehond en Grijze zeehond in studiegebied MV2 (Hinderplaat,
Kleine Slufter, Maasvlakte strand, gedeelte Haringvlietmond) in de periode 1999/2000 tot
en met 2003/2004
Soort 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 gemiddeld
Gewone zeehond 9 29 19 23 10 18
Grijze zeehond 1 1 0 0 0 0,4
Grijze zeehonden komen in beperkte aantallen ook in het Deltagebied voor. Voor 2002
werden nauwelijks dieren waargenomen, in 2002/2003 bedroeg het maximale aantal
echter al 12 en in 2003/2004 zelfs 100. De dieren lijken een duidelijke voorkeur te
hebben voor de platen in de Grevelingenmond (m.n. de Bollen van Ooster), die buiten
de invloedssfeer van (aanleg van) Maasvlakte 2 vallen. Op de Hinderplaat zijn
nauwelijks tot geen dieren aangetroffen (tabel 9.1).
In de Nederlandse kustwateren worden Bruinvissen het meest gezien in de winter, langs
de Noord-Hollandse kust en ten noorden en noordwesten van de waddeneilanden. Ze
leven in kleine groepjes van 2 tot 10 dieren, maar soms worden ze ook in complete
scholen van wel 50 dieren gesignaleerd. Vanaf 1990 neemt het aantal waargenomen
Bruinvissen langs de Hollandse kust sterk toe. Het kan daarbij gaan om hoge aantallen.
Schattingen voor maximale aantallen in de verschillende delen van het studiegebied
staan vermeld in tabel 9.2.
Tabel 9.2: Schatting voor het maximale aantal bruinvissen in verschillende delen van het
studiegebied voor de landaanwinning en zandwinning
Deelgebied maximaal aantal exemplaren
Noordelijk deel Voordelta (studiegebied) 825
Overig Voordelta 1.800
Kust voor Delfland 180
Zoekgebied zandwinning 5.700
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 22 - 23 februari 2007

9.2 Verwachte effecten
9.2.1 Vernietiging
Door het ruimtebeslag van de landaanwinning verdwijnt permanent ca. 1960 ha aan
(potentieel) leef- en foerageergebied voor zeezoogdieren. In de omgeving van
Maasvlakte 2 blijft echter ruim voldoende geschikt leefgebied over. Vernietiging van het
foerageergebied ter plaatse van Maasvlakte 2 is dan ook marginaal in relatie tot het
gehele foerageergebied en brengt de gunstige staat van instandhouding van de
zeezoogdieren niet in gevaar.
9.2.2 Visuele verstoring
In het studiegebied komen drie soorten zeezoogdieren (gewone en grijze zeehond,
bruinvis) in min of meer substantiële aantallen voor. Zeezoogdieren zijn zowel gevoelig
voor visuele verstoring als voor bovenwatergeluid. Voor geraadpleegde bronnen en
gehanteerde randvoorwaarden wordt verwezen naar de bijlage Natuur bij MER Aanleg
(paragraaf 5.4.4).
Voor de beoordeling van de visuele verstoring wordt uitgegaan van een maximale
verstoringsafstand van 1200 meter. De visuele verstoring zal alleen in het eerste jaar
van aanleg mogelijk tot verstoring leiden voor rustende zeehonden. Die houden zich de
laatste jaren vooral op het midden van de Hinderplaat op. Deze rustplaats ligt buiten de
verstoringscontour. Visuele verstoring heeft geen effect op het populatieniveau, zodat er
geen sprake is van een significant effect van visuele verstoring als gevolg van de
werkzaamheden. Voorzover zich nog zeehonden vertonen op de noordpunt van de
Hinderplaat, zullen die zich (tijdelijk) naar de meer zuidelijk gelegen (huidige) rustplaats
verplaatsen, buiten de verstoringscontour.
9.2.3 Verstoring door geluid
Tijdens de aanleg van Maasvlakte 2 is onderwatergeluid de meest relevante bron van
verstoring voor vissen en zeezoogdieren (gewone zeehond, grijze zeehond en bruinvis).
Op basis van de beschikbare literatuur is op dit moment geen eenduidige onderbouwde
grenswaarden en/of dosis-effectrelaties af te leiden (Zie bijlage Natuurbij MER A
paragraaf 5.4.4).
Een benadering van de mogelijke effecten is afgeleid van zogenaamde audiogrammen.
Deze diagrammen geven de gevoeligheid (hoorbaarheid) van geluid bij verschillende
frequenties (toonhoogte) weer. Daarmee is het specifieke gevoeligheidspectrum van het
gehoor van de betreffende soorten vastgelegd. Van een vijftal representieve vissoorten
en de zeezoogdieren zijn audiogrammen geanalyseerd.
Bij de effectbepaling is uitgegaan van een drempelwaarde 75dB voor
gedragbeïnvloeding, boven de soortspecifieke gehoorgrens. Daarbij is tevens rekening
gehouden met stoorgeluid vanuit andere bronnen, in het bijzonder de reguliere
scheepvaart. De geluidberekeningen zijn gebaseerd op de bekende bronemissies van
het type baggerschepen (“Gerardus Mercator”) dat naar verwachting zal worden
ingezet. Het is te beschouwen als een voorzichtige benadering. De resultaten van de
berekeningen zijn te vinden in de bijlage Milieukwaliteit bij MER A.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 23 - 23 februari 2007

De keuze voor een andere klasse hopperzuiger, bijvoorbeeld een veel groter schip, zou
consequenties kunnen hebben voor het geproduceerde onderwatergeluid. Er zullen dan
bijvoorbeeld minder schepen nodig zijn (=geluidbronnen). Daarnaast zullen grotere
schepen, met meer vermogen, relatief meer geluidsenergie in de lagere frequenties
produceren. Een nadere onderbouwing van de gehanteerde drempelwaarden en
werkwijze voor het vaststellen van de ecologische effecten is te vinden in de bijlage
Natuur, paragraaf 5.4.4.
Uit de berekeningen voor de scenario’s komt naar voren dat tijdens de aanleg in een
groot gebied onderwatergeluid hoorbaar is. Vissen zijn in staat laag frequent geluid het
beste waar te nemen. Toch is in absolute zin hun gevoeligheid voor dit laag frequente
geluid lager dan voor zeezoogdieren (er is meer ‘’herrie’’ nodig, voordat het geluid de
vissen begint te hinderen). Anders gezegd, zeezoogdieren zijn weliswaar minder
gevoelig voor laag frequent geluid, maar het hindert deze groep wel veel eerder te
hinderen dan vissen. Alleen de kabeljauw blijkt gevoeliger dan de zeezoogdieren, en
kan daarmee worden beschouwd als de worst-case. Aanvullende berekeningen laten
namelijk zien dat deze vissoort het extra onderwatergeluid tot op grote afstand nog kan
waarnemen (zie ook figuur 9.2).
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 24 - 23 februari 2007

Figuur 9.2: Voorbeeld uitwerking: berekende verstoringszones voor bruinvis, zeehonden en
kabeljauw voor Scenario 2
Figuur 9.2 laat een voorbeelduitwerking zien van het soortspecifieke ruimtebeslag door
onderwatergeluid voor scenario 2, waarbij ook rekening is gehouden met stoorgeluid
vanuit andere bronnen. Er blijken tussen de scenario’s weliswaar verschillen te bestaan
qua omvang van het beïnvloede gebied (zie ook bijlage Milieukwaliteit), maar in geen
van de scenario’s is sprake van onderwatergeluidniveau’s waarbij, -buiten de directe
omgeving van de schepen -, het gedrag van bruinvis, zeehonden en kabeljauw wordt
beïnvloed. Op basis van dit onderzoek wordt geconcludeerd dat er voor deze beide
diergroepen geen relevante effecten optreden ten gevolg van een (extra)
onderwatergeluidemissie.
9.3 Compenserende maatregelen
Het verdwijnen van leefgebied op de locatie van de Tweede Maasvlakte wordt – in het
kader van de Natuurbeschermingswet 1998 – gecompenseerd. Hiertoe zal een
zeereservaat ingesteld worden. Deze maatregel zal, hoewel niet rechtstreeks bedoeld
voor of noodzakelijk vanwege effecten op zeehonden, mede kunnen bijdragen aan de
instandhouding van rust- en foerageergebied voor zeehonden.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 25 - 23 februari 2007

9.4 Alternatieven
In paragraaf 3.1 werd al gemeld dat de keuze voor het zandwinscenario bepaald is door
effecten op omliggende Natura 2000-gebieden. Dit scenario heeft dan ook de minste
verstoring tot gevolg.
9.5 Noodzakelijke ontheffing
Voor de verstoring van het huidige leefgebied is geen ontheffing van artikel 11
(verstoren van vaste verblijfplaats) van de Flora- en faunawet noodzakelijk voor de
Gewone zeehond, de Grijze zeehond en de Bruinvis. Deze wordt dan ook niet
aangevraagd
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 26 - 23 februari 2007

10 OVERIGE ZOOGDIEREN
Van de overige zoogdieren die in de huidige Maasvlakte aanwezig zijn, behoren alleen
vleermuizen tot de streng beschermde soorten.
10.1 Actuele en verwachte aanwezigheid
Incidenteel zullen zich foeragerende vleermuizen in het gebied bevinden. In elk geval
zijn Gewone en Ruige dwergvleermuis in de huidige Maasvlakte waargenomen en
kunnen ook in Maasvlakte 2 verwacht worden. Beide soorten gebruiken het gebied
alleen als foerageergebied, vaste verblijfplaatsen zijn niet aanwezig.
10.2 Verwachte effecten
Aanleg van Maasvlakte 2 heeft geen negatief effect op genoemde vleermuizen. Mogelijk
treedt een (marginale) toename van geschikt foerageergebied op.
10.3 Noodzakelijke ontheffing
Een ontheffing van de Flora- en faunawet is niet noodzakelijk.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 27 - 23 februari 2007

11 ONTHEFFING FLORA- EN FAUNAWET
Uit de hoofdstukken 5 tot en met 10 blijkt dat voor een zestal soorten een ontheffing van
de Flora- en faunawet aangevraagd moet worden. In tabel 11.1 zijn deze soorten
opgenomen. Tevens is weergegeven voor welke verbodsartikelen een ontheffing
noodzakelijk is.
Tabel 11.1: Overzicht van soorten waarvoor een ontheffing van de Flora- en faunawet noodzakelijk is
Nederlandse naam Wetenschappelijke
naam
Soort
Artikel 8
Moeraswespenorchis Epipactis palustris 2 uitsteken vervoeren
Rugstreeppad Bufo calamita 3 Vangen,
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
Artikel 9
bemachtigen,
met het oog
daarop opsporen
Artikel 10
- 28 - 23 februari 2007
Artikel 11
Beschadigen,
vernielen, uit-
halen,wegne- men, verstoren
Artikel 12
Artikel 13
vervoeren

GERAADPLEEGDE BRONNEN
Brekelmans, F. L. A. & R. W. G. Andeweg. 2006. Beschermde soorten en
muurplanten in de haven van Rotterdam 2005. bSR-rapport 58. bSR ecologisch advies,
Rotterdam.
Smit, G. F. J., D. M. Soes & R. van Eekelen, 2005. Compensatie en monitoring
Rugstreeppad Maasvlakte. Aanvulling op het compensatieplan d.d. 01/10/2002. Rapport
nr. 05-224. Bureau Waardenburg b.v., Culemborg.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 29 - 23 februari 2007

Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
- 30 - 23 februari 2007

Bijlage 1
Beschrijving alternatieven
(ontleend aan samenvatting MER Aanleg)
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

2 De landaanwinning
2.1 Het Doorsteekalternatief als resultaat
Een haven- en industrieterrein voor deepsea gebonden bedrijven op een
landaanwinning in zee vereist:
• een zeevaarttoegang;
• een zeewering die het erbinnen gelegen gebied beschermt tegen overstroming, en
een hier tegenaan liggende infrabundel (weg, spoor, kabels, leidingen);
• terreinen, gelegen langs grotendeels door kademuren omgeven havenbekkens
(met zogenoemde zwaaikommen) die voldoende ruim bemeten zijn voor grote,
diepstekende zeeschepen.
Deze elementen zijn op verschillende manieren te rangschikken in het ontwerp van de
landaanwinning.
Van Referentiealternatief (PKB) naar Doorsteekalternatief
In de PKB, die in 1998 van start ging, zijn twee Referentiealternatieven voor het ontwerp
van de landaanwinning uitgewerkt (figuur 2.1). Beide alternatieven hebben een bruto
omvang van circa 2.500 hectare. In het ene alternatief heeft Maasvlakte 2 een eigen
zeevaarttoegang, in het andere alternatief wordt Maasvlakte 2 toegankelijk via de
bestaande havenmond en een te realiseren doorsteek van de Yangtzehaven op de
huidige Maasvlakte.
De Referentiealternatieven zijn in de PKB gebruikt om de milieueffecten van de
landaanwinning te inventariseren. Na het in procedure brengen van de PKB is ten
behoeve van de vervolgbesluiten uitgebreid onderzoek verricht teneinde het ontwerp
van de landaanwinning te optimaliseren. De belangrijke stap hierbij was de keuze voor
een zeevaarttoegang via de door te steken Yangtzehaven. Dit omdat het dan niet nodig
is lange en ver in zee reikende havendammen, met grotere effecten, aan te leggen.
Bovendien bleek het mogelijk de bruto omvang van de landaanwinning terug te brengen
en vervolgens ook de zeewering gunstiger te oriënteren. Uiteindelijk heeft de
optimalisatie geleid tot het Doorsteekalternatief.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Figuur 2.1: de Referentiealternatieven en het Doorsteekalternatief
Het Doorsteekalternatief: minimaal ruimtebeslag, optimale oriëntatie van de
zeewering
Figuur 2.1 laat zien wat de belangrijkste verschillen zijn tussen de
Referentiealternatieven en het Doorsteekalternatief:
• Ruimtebeslag. Met passen en meten is de landaanwinning zodanig in te delen dat
alle noodzakelijke elementen passen binnen een uitgekiend ontwerp met een bruto
omvang van circa 2.000 hectare. Ten opzichte van de Referentiealternatieven
bespaart dit 500 hectare aan ruimtebeslag in de Voordelta, zonder dat dit ten koste
gaat van de functionaliteit van Maasvlakte 2. Dit is vooral bereikt door een
optimalisatie van de openbare ruimten: wegen, spoor, leidingstroken, havenbekkens
en zwaaikommen enzovoort.
• Oriëntatie zeewering. In vergelijking met de Referentiealternatieven voegt de
ligging van de zeewering in het Doorsteekalternatief zich veel beter naar de richting
van de stroming van het water langs de Nederlandse kust. De effecten voor kust,
zee en zeenatuur zijn bijgevolg kleiner. Door de gebogen vorm van de zeewering is
het stroombeeld tevens gunstig voor de nautische veiligheid en bereikbaarheid van
de Rotterdamse haven voor het scheepvaartverkeer. In het Doorsteekalternatief is
bovendien geen sprake meer van nadelige beïnvloeding van de beschermde duinen
van Voorne en Goeree.
De natuurbeschermingswetgeving vereist om de effecten voor beschermde gebieden tot
een minimum te beperken. Het Doorsteekalternatief voldoet hieraan: dit is het meest
milieuvriendelijke basisontwerp voor de landaanwinning. Immers, compacter dan bruto
circa 2.000 hectare – dat wil zeggen, verdere vermindering van het ruimtebeslag in de
Voordelta – is niet mogelijk, een andere oriëntatie van de zeewering met minder
effecten voor kust, zee en natuur in beschermde gebieden evenmin.
2.2 Gefaseerde aanleg
Fasering als strategie om risico’s te beheersen
De PKB geeft aan dat Maasvlakte 2 gefaseerd – stapsgewijs – wordt aangelegd. De
PKB geeft tevens aan dat de milieueffectrapportage een nadere invulling aan deze
fasering moet geven, voor respectievelijk het binnengebied en de zeewering. Leidraad
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

hierbij is de functie van fasering. “Gefaseerd aanleggen,” aldus de PKB, “is een strategie
om bewust om te gaan met onzekerheden. Het volgen van de feitelijke ontwikkeling
voorkomt leegstand van terreinen, stelt aantasting van natuurwaarden zo lang mogelijk
uit en maakt bijstelling mogelijk.” Met andere woorden: fasering is geen doel op zich,
maar een middel om risico’s rond marktontwikkelingen en effecten voor beschermde
natuur te beheersen.
Voor de uitwerking van faseringsopties is van belang dat onzekerheden en daaruit
voortvloeiende risico’s sinds de start van de PKB-procedure in 1998 aanzienlijk kleiner
zijn geworden:
• Natuur. In vergelijking met de PKB-Referentiealternatieven heeft het
Doorsteekalternatief minder effecten voor de kust- en zeenatuur. De effecten zijn
bovendien uitgebreider en gedetailleerder onderzocht in de milieueffectrapportage
en de ‘passende beoordeling’ voor de vervolgbesluiten. Doordat de effecten van het
Doorsteekalternatief geringer zijn, is de benodigde omvang van de compensaties
eveneens geringer.
• Markt. Inmiddels staat vast dat er een grote vraag is naar terreinen voor deepsea
gebonden bedrijvigheid in het Rotterdamse havengebied. Een risico op leegstand –
aanleg van terreinen waaraan uiteindelijk geen behoefte blijkt te bestaan – is niet
meer aan de orde. Dit betekent dat het realistisch is het Doorsteekalternatief, met
1.000 hectare uitgeefbaar terrein, als uitgangspunt te nemen voor de
landaanwinning die in de eindsituatie gerealiseerd zal zijn. Gezien de
marktontwikkelingen is er geen aanleiding meer rekening te houden met een
eindsituatie waarin Maasvlakte 2 kleiner zou blijven dan het maximum voor
uitgeefbare terreinen dat de PKB heeft vastgelegd.
Gefaseerde aanleg binnengebied
De eindsituatie met 1.000 hectare uitgeefbaar terrein betekent niet automatisch dat het
binnengebied in één keer aangelegd moet worden. Integendeel, in lijn met de PKB is
ervoor gekozen het binnengebied gefaseerd te realiseren conform de huidige inzichten
in de marktvraag: de eerste circa 600 hectare van de uitgeefbare terreinen in de periode
2008-2013, de resterende circa 400 hectare in de periode daarna. Dit spreidt de
investeringen over een langere periode, en tempert de effecten in de periode 2008-
2013. De fasering van het binnengebied stelt bijvoorbeeld een deel (circa 20%) van de
zandwinning op de Noordzee – en de effecten daarvan voor natuur en milieu – uit tot na
2013.
Praktische randvoorwaarden voor fasering van de zeewering
Bij een gefaseerde aanleg van de buitencontour gaat een tussenstap vooraf aan de
uitbouw naar de eindsituatie. Voor deze tussenstap gelden drie praktische
randvoorwaarden:
• De tussenstap is zelfstandig bruikbaar als haven- en industrieterrein, en beschikt
dus over een zeevaarttoegang, een zeewering met een hier tegenaan liggende
infrabundel en een door kademuren omgeven havenbekken met de nodige terreinen
daaromheen.
• De tussenstap sorteert voor op de uitbouw naar de eindsituatie. Dit betekent dat
de zeevaarttoegang en de kademuren meteen op hun definitieve plek moeten
komen. Hetzelfde geldt voor het deel van de harde zeewering dat reeds in de eerste
fase noodzakelijk is. Gegeven de technische complexiteit, de nadelige
milieueffecten, het feit dat de terreinen dan al in gebruik zijn en de hoge kosten is
het niet haalbaar deze onderdelen reeds na enkele jaren weer te ontmantelen en
elders in de directe nabijheid opnieuw aan te leggen.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

• De tussenstap leidt tot een acceptabel stroombeeld: een stroombeeld waarbij de
nautische veiligheid en bereikbaarheid ten minste even goed zijn als in de huidige
situatie
Binnen deze randvoorwaarden blijven, naast de terreinen, de volgende elementen over
waarmee bij fasering te variëren valt:
• De zachte zeewering en de infrabundel: deze komen bij fasering eerst op een
tijdelijke positie en worden bij de uitbouw naar de eindsituatie naar hun definitieve
positie deels verplaatst.
• Het westelijke deel van de harde zeewering: dit gedeelte wordt in het geval van
fasering pas aangelegd ten tijde van de uitbouw naar de eindsituatie.
Drie varianten voor fasering van de zeewering
In de milieueffectrapportage zijn drie varianten onderzocht (figuur 2.2.). De benamingen
ervan duiden op het bruto ruimtebeslag in hectares:
• 1350-variant. In deze variant is het bruto ruimtebeslag na voltooiing van de eerste
fase het kleinst. De 1350-variant volstaat met één insteekhaven. De zachte
zeewering is zo strak mogelijk hier tegenaan geplooid. In totaal is er ruim 550
hectare netto uitgeefbaar terrein. Dit is toereikend om de marktvraag voor 5 á 6 jaar
op te vangen. Maar dat betekent ook dat vrijwel meteen na voltooiing van de eerste
fase, namelijk rond 2014, de verdere uitbouw naar de eindsituatie van start gaat:
anders zijn de benodigde extra terreinen niet tijdig gereed om effectief de
marktontwikkelingen te kunnen blijven volgen. Figuur 2.2 laat zien dat de zeewering
bij deze variant niet gestroomlijnd is, waardoor er een abrupte overgang is tussen de
harde en de zachte zeewering. Dit leidt tot zodanige wervelingen van de stroming
dat het scheepvaartverkeer hiervan hinder gaat ondervinden. Aan de
randvoorwaarden voor nautische veiligheid en bereikbaarheid is alleen te voldoen
met aanvullende maatregelen aan de zeezijde van de zeewering. De aanleg van
een onderwaterdam, die de stroom beter geleidt, ligt het meest voor de hand als
tijdelijke oplossing. Maar door het ruimtebeslag en de milieueffecten daarvan op de
zeebodem gaat het faseringsvoordeel grotendeels weer verloren.
• 1800-variant. In deze variant wordt ook de tweede insteekhaven van de eindsituatie
aangelegd, met opnieuw de zachte zeewering zo strak mogelijk hier tegenaan. Met
850 netto hectare uitgeefbaar terrein gaat deze variant langer mee als tussenstap.
Rond 2023 – dus zo’n tien jaar na afronding van de eerste fase – start de uitbouw
naar de eindsituatie.
• 2000-variant. In deze variant komt de zeewering meteen op de definitieve plek. Om
in een later stadium op 1.000 hectare netto uitgeefbaar terrein uit te komen, hoeft de
zeewering niet meer verplaatst te worden.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Figuur 2.2: varianten voor fasering van de zeewering
Vergelijking natuureffecten
Ruimtebeslag: uitstel in de 1350- en 1800-variant
Maasvlakte 2 leidt tot direct ruimtebeslag door bodembedekking in de beschermde
Voordelta. Door het stromingspatroon langs de zeewering vormt zich op de zeebodem
bovendien geleidelijk een erosiekuil: indirect ruimtebeslag. Wordt deze kuil dieper dan
NAP –20 meter, dan geldt dit op grond van de Natuurbeschermingswet ook als verlies
van beschermde natuur, omdat het areaal wordt onttrokken aan het beschermde areaal
boven de NAP –20 meter.
Een verschil is wel dat waar de landaanwinning komt de bodem definitief verloren gaat
voor de natuur, terwijl de erosiekuil voor verreweg de meeste beschermde soorten geen
nadelige effecten heeft. Alleen voor eenden (met name de zwarte zee-eend) is er een
nadeel omdat zij bij het vergaren van voedsel gewoonlijk niet dieper dan 20 meter
duiken. Een tweede verschil is dat het bij de erosiekuil technisch mogelijk is in te grijpen,
bijvoorbeeld door plaatselijk fijn grind aan te brengen en daarmee het erosieproces te
vertragen of een halt toe te roepen.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Nadat Maasvlakte 2 volledig is gerealiseerd, is het directe ruimtebeslag even groot en is
ook de omvang van de uiteindelijke erosiekuil nagenoeg gelijk. Voor het directe
ruimtebeslag levert de 1350-variant in eerste instantie een besparing op van circa 650
hectare. Een groot deel hiervan gaat evenwel verloren vanwege de noodzakelijke
aanvullende maatregelen om een voldoende acceptabel stroombeeld te verkrijgen. Voor
de hierna resterende hectares is het uitstel van het ruimtebeslag van korte duur, omdat
na voltooiing van de eerste fase vrijwel meteen (rond 2014) de verdere uitbouw volgt.
De tijdelijke besparing in de 1800-variant is kleiner, circa 200 hectare, maar deze
hectares gaan weer wel langer mee. Immers, de uitbouw van de 1800-variant naar de
eindsituatie start rond 2023.
Verstoring zeenatuur: 5 jaar bij de 2000-variant, 9 jaar bij de andere varianten
Bij de 2000-variant treedt er door de aanlegwerkzaamheden in de periode 2008-2013
verstoring op van de zeenatuur ter plaatse. De resterende werkzaamheden na 2013 om
het binnengebied te voltooien, vinden plaats aan de binnenzijde van de zeewering en
dus niet op open zee. De twee andere varianten leiden tussen 2008 en 2013 tot
dezelfde mate van verstoring van de zeenatuur, maar daar komt nog een tweede
verstoringsperiode van ongeveer 4 jaar bij: ten tijde van de verdere uitbouw naar de
eindsituatie. De ontwikkelde natuur op de onderwateroever van de landaanwinning zal
worden bedekt met zand en zal zich bij gefaseerde aanleg tweemaal moeten
ontwikkelen.
Zandwinning: nagenoeg geen verschil
Voor de hoeveelheid te winnen zand (en de effecten daarvan voor de natuur) is er
nagenoeg geen verschil, in elk geval niet in de periode waarin de zandwinning het
meest intensief is: in alle varianten moet er tussen 2008 en 2013 evenveel zand op zee
gewonnen worden om de zeewering en de terreinen aan te leggen.
Mogelijkheden voor bijstellingen
Een van de overwegingen bij fasering is daarmee de mogelijkheid open te houden voor
bijstellingen als de natuureffecten groter of anders blijken te zijn dan in het onderzoek is
voorspeld, of wanneer de compensatiemaatregelen niet de vereiste kwaliteitsverbetering
opleveren. Van belang hierbij zijn de ruimtelijke reserveringen voor compensatie in de
PKB.
Om het ruimtebeslag te compenseren, voorziet de PKB in het instellen van een
zeereservaat ter grootte van 31.250 hectare (binnen een zoekgebied van ongeveer
40.000 hectare) in de Voordelta. In het Aanwijzingsbesluit ingevolge de
Natuurbeschermingswet en het Beheerplan Voordelta is dit verder uitgewerkt, op basis
van de effecten van het Voorkeursalternatief voor de landaanwinning. Dit Beheerplan
wordt eens per zes jaar geactualiseerd. Het geeft aan welke maatregelen in het
zeereservaat de negatieve effecten voor beschermde natuur als gevolg van Maasvlakte
2 gaan compenseren, zodat per saldo geen natuurverlies optreedt.
Een uitgebreid monitoringsprogramma brengt de feitelijke effecten van de aanleg van
Maasvlakte 2 in kaart, terwijl via monitoring eveneens de effectiviteit van de
maatregelen in het zeereservaat wordt bepaald. Wanneer de effecten van de aanleg
groter blijken dan de milieueffectrapportage voorspelt, en/of wanneer de effectiviteit van
de maatregelen in het zeereservaat achterblijft bij de verwachtingen, dan is er de
mogelijkheid de natuurcompensatie te intensiveren met aanvullende maatregelen. Het
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Beheerplan voor het zeereservaat biedt voldoende flexibiliteit en juridische waarborgen
voor de uitvoerbaarheid van dergelijke bijstellingen. Er is dus als het ware een
achtervang. Het werkelijke ruimtebeslag van het Doorsteekalternatief is kleiner dan de
PKB-Referentiealternatieven en leidt tot een te compenseren omvang van het
zeereservaat van 25.000 hectare (in plaats van 31.250 hectare). Daarmee wordt niet het
gehele zoekgebied benut van de circa 40.000 hectare die de PKB voor het zeereservaat
als zoekgebied hanteert. Binnen dit zoekgebied is ongeveer 5.000 hectare niet geschikt
voor compensatie (bijvoorbeeld vanwege een ander habitattype), maar blijft nog
ongeveer 10.000 hectare aan eventueel te benutten ‘restruimte’ over. Dus ook in
kwantitatieve zin is bijstelling van het zeereservaat mogelijk.
Relevant is verder dat de PKB voor duincompensatie eveneens méér ruimte reserveert
dan blijkens het verrichte onderzoek noodzakelijk is. In het onderzoek is namelijk komen
vast te staan dat het Doorsteekalternatief geen effecten heeft op de morfologische
ontwikkelingen in de mond van Haringvliet. Er is daardoor geen nadelig effect op de
zoutnevel en bijgevolg ook geen nadelig effect op de duinen van Voorne en Goeree.
Een belangrijke overweging voor fasering was het effect op de duinen uit te stellen. Nu
de aanleg en aanwezigheid van Maasvlakte 2 geen effecten voor de duinen blijkt te
hebben, vervalt deze aanleiding voor de in de PKB gereserveerde ruimte voor de
zeereep- en de duincompensatie. Zeereepcompensatie is niet meer noodzakelijk en de
duincompensatie geschiedt alleen, maar dan in veel kleinere omvang, vanwege effecten
van het gebruik van Maasvlakte 2 (luchtverontreiniging). Dit betekent dat er ook
mogelijkheden zijn onverwachte tegenvallende effecten van de aanleg en aanwezigheid
van de landaanwinning deels op te vangen door de duincompensatie te intensiveren.
De relatief belangrijkste onzekerheid betreft de ontwikkeling (tempo, uiteindelijke
omvang beneden NAP – 20 meter) van de erosiekuil. Juist bij de erosiekuil is het
evenwel goed mogelijk – in alle varianten in gelijke mate – de feitelijke ontwikkeling
ervan op de voet te volgen, en door middel van bestorting met grind het erosieproces te
stoppen als de natuureffecten daartoe aanleiding geven.
Geen van de drie onderzochte varianten blokkeert de mogelijkheid eventueel
tegenvallende effecten voor beschermde natuur met een aanvullende inspanning alsnog
te compenseren. Op dat punt is er eenvoudigweg geen verschil: enerzijds omdat het
effect in alle gevallen optreedt, anderzijds omdat er in alle gevallen voldoende ruimte is
om de natuurcompensatie uit te breiden. Wellicht nog belangrijker is dat de kans op
onverwachte tegenvallers in elk van de drie varianten klein is. Zo is er nauwelijks
onzekerheid over de effecten voor de natuur van het directe ruimtebeslag van de
landaanwinning. De mogelijke effecten van verstoring door de aanlegwerkzaamheden
zijn zo goed mogelijk in kaart gebracht, uitgaande van een bovengrensbenadering
(worst case). In hoeverre deze bovengrens ook daadwerkelijk benaderd wordt, zal
moeten blijken. Maar wat dat betreft is er voor de periode tussen 2008 en 2013 geen
verschil tussen de drie varianten: in alle gevallen wordt er dan op dezelfde manier en in
dezelfde intensiteit gewerkt.
Effecten voor Noordzeekustzone en Waddenzee verwaarloosbaar
De beoordeling van de effecten van Maasvlakte 2 op de Noordzeekustzone en de Waddenzee heeft
inmiddels geleid tot de conclusie dat de effecten op de aldaar beschermde habitats en soorten
verwaarloosbaar zijn. Daarmee vervalt de onzekerheid die oorspronkelijk ook van belang was bij de
overwegingen met betrekking tot de fasering.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Balans van effecten en risico’s natuur
Er zijn geen verschillen voor de zandwinning en de effecten daarvan; evenmin voor de
mogelijkheden om aanvullende compensatie toe te passen bij onverwachte
tegenvallers. Bij uitstel van ruimtebeslag en verstoring zijn die verschillen er wel, maar
leiden ze naar verschillende keuzes. Een gefaseerde aanleg van de zeewering (1350-
en 1800-variant) stelt ruimtebeslag uit, maar dan zijn er twee verstoringsperiodes (met
een langere totale duur) in plaats van één. Bij de variant waarin de zeewering meteen
op de uiteindelijke positie komt (2000-variant) is het beeld precies omgekeerd. Vanuit
het oogpunt van effecten voor beschermde natuur is er, al met al, geen variant die
eenduidig de voorkeur geniet. Dit betekent trouwens ook dat geen van de varianten zich
automatisch kwalificeert als uitgangspunt voor het MMA voor de landaanwinning.
Nautische en bedrijfseconomische aspecten, en milieueffecten
Bij de stap van de PKB-Referentiealternatieven naar het Doorsteekalternatief is de
oriëntatie van de zeewering op zo’n manier aangepast dat een optimaal stroombeeld
ontstaat. De 1350-variant verstoort het stroombeeld zodanig dat er voor de nautische
veiligheid en bereikbaarheid een onacceptabele situatie ontstaat, en aanvullende
maatregelen (tijdelijke onderwaterdam) noodzakelijk zijn. Komt de zeewering
daarentegen meteen op zijn definitieve positie, dan wordt ook meteen het optimale
stroombeeld van de eindsituatie bereikt. Nautisch gezien heeft de 2000-variant dan ook
de voorkeur.
Vanuit bedrijfseconomische optiek en milieuoptiek (gebruik van grondstoffen en energie,
en emissies bij aanleg) is er eveneens een voorkeur voor de 2000-variant, zeker nu uit
de marktontwikkelingen blijkt dat een landaanwinning met 1.000 hectare aan uitgeefbare
terreinen een realistische eindsituatie is. Dit voorkomt desinvesteringen, extra
milieueffecten en praktische beperkingen voor het gebruik van de haven vanwege de
noodzaak om bij fasering een deel van de zachte zeewering en de infrabundel al
spoedig weer te ontmantelen.
Conclusie
Gezien de natuureffecten en de beheersbaarheid van risico’s biedt een gefaseerde
aanleg van de zeewering geen meerwaarde. Vanuit nautische, bedrijfseconomische en
milieuoverwegingen is er wel een eenduidige voorkeur om de aanleg van de zeewering
niet te faseren. De uiteindelijke keuze is dan ook de zeewering meteen op de eindpositie
aan te leggen. Het binnengebied wordt gefaseerd gerealiseerd conform de
ontwikkelingen in de marktvraag. Deze uiteindelijk verkozen wijze van fasering is
schematisch weergegeven in de tijdbalk in figuur 2.3.
2.3 Varianten voor vier bouwstenen van het ontwerp
Besparing op de zandvraag als leidraad
Het uiteindelijke ontwerp van de landaanwinning moet stroken met de PKB en voldoen
aan randvoorwaarden uit wet- en regelgeving: minimale effecten voor natuur en
luchtkwaliteit, grenswaarden voor geluid, gelijkwaardige recreatiemogelijkheden als in
de huidige situatie, zorgvuldig omgaan met archeologische waarden, geen hinder voor
het scheepvaartverkeer en geen vermindering van bereikbaarheid en veiligheid. Als
basisontwerp voor de landaanwinning geeft het Doorsteekalternatief hieraan een
optimale invulling.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

De milieueffectrapportage voor de aanleg van Maasvlakte 2 heeft uitgewezen dat
aanvullende optimalisaties uitsluitend te bewerkstelligen zijn door specifieke
bouwstenen van de landaanwinning op zo’n manier te detailleren dat zo weinig mogelijk
zand op zee gewonnen hoeft te worden. Daarmee snijdt het mes aan twee kanten: de
effecten van de zandwinning voor natuur en milieu zijn dan zo gering mogelijk én de
kosten van de zandwinning – en daarmee de totale kosten van de aanleg van
Maasvlakte 2 – zijn dan ook beperkter.
Geen varianten voor aanlegwerkzaamheden en materieel
In de milieueffectrapportage is onderzocht welke mogelijkheden er zijn de uitvoering van de
werkzaamheden voor de aanleg van de landaanwinning zo goed mogelijk te laten verlopen, met zo
weinig mogelijk milieubelasting. De aannemer die de werkzaamheden gaat uitvoeren, moet dit doen
met een aanpak en met materieel dat aan wettelijke eisen voldoet. Uit het verrichte onderzoek is
komen vast te staan dat geen significante positieve bijdrage kan worden verwacht van aanvullende
maatregelen voor deze werkzaamheden. Daarom is niet nodig en niet zinvol specifieke aanvullende
eisen voor de feitelijke uitvoering en het in te zetten materieel te hanteren.
Figuur 2.3 geeft het Doorsteekalternatief nogmaals weer, maar nu meer in detail. Bij vier
bouwstenen van dit ontwerp is het mogelijk te besparen op de hoeveelheid benodigd
zand.
Figuur 2.3: het Doorsteekalternatief
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

1) De harde zeewering: ‘Meeuw-variant’
Het deel van de zeewering aan de noordelijke kant van Maasvlakte 2 krijgt een harde
bekleding: breuksteen, betonblokken of zogenoemde Interlocking Toplaag Elementen.
Bij de bouw wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van het materiaal dat vrijkomt bij
het ontmantelen van de zeewering van de huidige Maasvlakte. De definitieve keuze
voor de exacte uitvoeringswijze wordt gemaakt in de aanbestedingsprocedure.
In figuur 2.4 is te zien dat de harde zeewering via een knik aansluit op de zeewering van
de huidige Maasvlakte. Dit is de ‘Meeuw-variant’ genoemd, omdat de belijning van de
harde zeewering doet denken aan een vliegende meeuw. In eerdere ontwerpen loopt de
harde zeewering in een rechte lijn naar de bestaande zeewering. In de Meeuw-variant is
de harde zeewering korter: circa 3 kilometer in plaats van circa 4 kilometer. Daardoor is
minder bouwmateriaal nodig. Voor de hoeveelheid zand die de Noordzee moet gaan
leveren, betekent de Meeuw-variant een besparing van circa 8 miljoen m 3 . Ten opzichte
van het oorspronkelijke ontwerp zonder knik heeft de Meeuw-variant geen nadelen voor
het stroombeeld in de vaargeul.
2) De zachte zeewering: grover zand
Maasvlakte 2 krijgt een duinachtige zachte zeewering – met strand aan de zeezijde –
van circa 8 kilometer. Aanvankelijk is bij het ontwerp ervan uitgegaan dat voor de aanleg
van de zachte zeewering zand gebruikt wordt met een gemiddelde korreldiameter van
285 micrometer. Door nog grover zand toe te passen, kan de zachte zeewering echter
slanker worden en hoeft er ook minder zand op zee gewonnen te worden. Dit levert bij
de aanleg een besparing op van maximaal 10 miljoen m 3 .
3) De hoogte van de terreinen: NAP +5,0 meter als basis-terreinhoogte
De harde en zachte zeewering worden zo hoog en robuust dat het vrijwel uitgesloten is
dat de zeewering bij een extreme stormvloed bezwijkt, of dat er ongewenst veel water
overheen slaat. Het is echter toch mogelijk dat het binnengebied van Maasvlakte 2 dan
overstroomt, niet via de zeewering maar via de havens. De hoogte van de terreinen van
het binnengebied bepaalt hoe groot dit overstromingsrisico is.
De terreinen van de Maasvlakte 2 liggen buitendijks. Als de waterkering rond een
binnendijks gelegen polder het begeeft, dan loopt deze polder vol: een overstroming.
Maasvlakte 2 is geen polder, en het maximale effect van een extreme stormvloed is dat
de terreinen dan via de havenmond en de zeevaarttoegang tijdelijk onder water staan.
Het is van het grootste belang dat daarbij het water nooit zo hoog komt te staan dat dit
levensbedreigend is, dat er kans is op verspreiding van gevaarlijke stoffen, of dat er
andere milieuschade optreedt.
Het ontwerp voorziet (na de ‘zetting’ van het aangebrachte zand) in een basisterreinhoogte
van NAP +5,0 meter voor het deel van het binnengebied van Maasvlakte
2 waar container- en distributieterreinen zijn gepland. Hierbij kan er bij extreme
stormvloed maximaal 50 centimeter water op het terrein komen te staan met een
overschrijdingskans van 1/10.000 per jaar. Voor chemieterreinen zal de aanvullende
terreinhoogte bovenop het basispeil nader worden bepaald op basis van een
risicoanalyse op het vlak van verspreiding gevaarlijke stoffen en milieuschade. De weg
die onderdeel uitmaakt van de infrabundel is bij dergelijke situaties hoogwatervrij, omdat
voor de gehele infrabundel een hoogte van NAP +5,5 meter wordt aangehouden. Tot
2050 is de zogenoemde overschrijdingskans van onderstromen (met maximaal 50
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

centimeter) beperkt tot 1/10.000 per jaar. Voor de periode van 50 jaar na 2050 zullen
indien noodzakelijk aanvullende maatregelen worden getroffen om de
overschrijdingskans van onderstromen van 1/10.000 jaar te handhaven en het
milieurisico door chemiebedrijven te beperken.
Al met al is het verantwoord bij de veiligheid tegen overstroming uit te gaan van de
specifieke kenmerken en functie van Maasvlakte 2 en de terreinhoogte hierop af te
stemmen. Door een basis-terreinhoogte aan te houden van NAP +5,0 meter, wordt circa
12 miljoen m 3 zand bespaard ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp waarin een
integrale hoogte van NAP +6,0 meter is aangehouden.
4) Interne winning: maximale verdieping van de havenbekkens en de
zwaaikommen
Een harde eis is dat het vaarwater ten minste 20 meter diep is. Bij een geringere diepte
is het binnengebied niet toegankelijk voor grote, diepstekende zeeschepen.
Bij het aanleggen van de havens en de zwaaikommen komt zand vrij. Bij het doorsteken
van de Yangtzehaven eveneens. Dit zand wordt gebruikt voor de aanleg van
Maasvlakte 2. De opbrengst van deze ‘interne winning’ is te vergroten door de havens
en de zwaaikommen verder te verdiepen dan de minimaal vereiste diepte van 20 meter.
Een uitvoeringstechnische randvoorwaarde hierbij is wel dat de manoeuvreerbaarheid
van de schepen niet verslechtert en het mogelijk blijft stabiele kademuren aan te leggen.
Binnen deze randvoorwaarde kan de opbrengst van de interne winning niettemin groter
zijn dan aanvankelijk is aangenomen. In het gunstigste geval is hiermee een extra
besparing van 9 miljoen m 3 te bereiken.
Gebruik van secundaire bouw- en grondstoffen
Verspreid over de regio Rijnmond komt bij uiteenlopende werkzaamheden – bijvoorbeeld
grondreiniging – materiaal vrij. Is er voor dergelijk materiaal geen andere efficiënte toepassing, dan is
het overtollig en kan het in principe gebruikt worden bij de aanleg van Maasvlakte 2. Daarvoor kunnen
wel wettelijke en bouwtechnische beperkingen gelden. Het gaat ook niet om zeer grote hoeveelheden
ten opzichte van het totaal dat nodig is voor Maasvlakte 2. Het aantrekkelijke van het gebruik van
dergelijke ‘secundaire bouw- en grondstoffen’ is vooral dat daarmee overschotten die elders in de weg
liggen weggewerkt kunnen worden. In het gunstigste geval is hiermee een besparing ter grootte van
circa 5 miljoen m 3 te behalen, waaronder het teruggewonnen zand uit de baggerspecie voor de Slufter.
2.4 Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) en Voorkeursalternatief (VKA)
In het Meest Milieuvriendelijke Alternatief (MMA) voor de landaanwinning is het
Doorsteekalternatief de basis. In het MMA wordt het binnengebied gefaseerd aangelegd
en de zeewering meteen op de definitieve plaats. Verder maken alle in de
milieueffectrapportage geïnventariseerde besparingsvarianten onderdeel uit van het
MMA:
• de Meeuw-variant voor de harde zeewering;
• toepassing van grover zand in de zachte zeewering;
• een basis-terreinhoogte van NAP +5,0 meter;
• maximale verdieping van de havenbekkens en de zwaaikommen;
• gebruik van secundaire bouw- en grondstoffen uit de regio Rijnmond.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Het Voorkeursalternatief (VKA), waarop de vergunningaanvragen worden gebaseerd, is
nagenoeg identiek aan het MMA. Voor een deel is dit eenvoudigweg een praktische
consequentie van de geringe speelruimte die binnen de randvoorwaarden uit de PKB en
de wet- en regelgeving resteert voor een VKA dat sterkt afwijkt van een MMA. De
overwegende reden om ook de besparingsvarianten een plek in het VKA te geven, is
dat daarmee tegelijkertijd milieuwinst en bedrijfseconomische voordelen te behalen zijn.
De enige uitzondering is het gebruik van secundaire bouw- en grondstoffen die elders in
de regio vrijkomen. In het VKA wordt dit ‘passief’ toegepast.
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Bijlage 2
Werkprotocol Flora- en faunawet toekomstige natuur
Maasvlakte 2
Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Projectbeschrijving Ff-wet Maasvlakte 2 9S0134.A0/Ff-wet/R0012/FAHM/Nijm
23 februari 2007

Werkprotocol Ff-wet voor toekomstige natuur
Maasvlakte 2
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
23 februari 2007
9S0134.A0/Ff-wet

Documenttitel Werkprotocol Ff-wet voor toekomstige natuur
Maasvlakte 2
Verkorte documenttitel Werkprotocol Flora- en faunawet toekomstige
natuur MV2
Datum 23 februari 2007
Projectnaam Vergunningenaanvragen Maasvlakte 2
Projectnummer 9S0134.A0/Ff-wet
Opdrachtgever Projectorganisatie Maasvlakte 2
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Referentie 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
Opdrachtgever Projectorganisatie Maasvlakte 2
Handtekening
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Dhr. R. Paul
Directeur Projectorganisatie Maasvlakte 2
Auteur(s) Karel-Henk Grootjans, Arthur Hoffmann
Collegiale toets Peter Schils, Frank Montanus
Datum/paraaf 19 februari 2007 ………………….
Vrijgegeven door Mark van Zanten
Datum/paraaf 19 februari 2007 ………………….
Hoofdweg 490
Postbus 8520
3009 AM Rotterdam
+31 (0)10 286 54 32 Telefoon
(010) 220 00 25 Fax
info@rotterdam.royalhaskoning.com E-mail
www.royalhaskoning.com Internet
Arnhem 09122561 KvK

INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING 1
1.1 Aanleiding en doel 1
1.2 Leeswijzer 1
2 FLORA- EN FAUNAWET 2
2.1 Beschermingsregimes 2
2.2 Zorgplicht 2
3 (TIJDELIJKE) TOEKOMSTIGE NATUUR 3
3.1 Verwachte biotopen 3
3.2 Aanwezige en te verwachten soorten 4
3.2.1 Flora 5
3.2.2 Vissen 6
3.2.3 Rugstreeppad 6
3.2.4 Zandhagedis 6
3.2.5 Broedvogels 6
3.2.6 Zoogdieren 7
4 PROTOCOL INRICHTING MAASVLAKTE 2 8
4.1 Monitoring 8
4.2 Flora 8
4.2.1 Uitgraven en verplaatsen 8
4.2.2 Noodzakelijke ontheffing 8
4.3 Rugstreeppad 8
4.3.1 Vangen en verplaatsen 8
4.3.2 Vangen en verplaatsen van dieren op het land 9
4.3.3 Onbruikbaar maken terrein voor voortplanting 9
4.3.4 Vangen en verplaatsen van in het water aanwezige dieren,
eisnoeren en/of larven 9
4.3.5 Plaatsen van paddenschermen en indien nodig vangen en
verplaatsen van jonge dieren met vangemmers 9
4.3.6 Noodzakelijke ontheffing 10
4.4 Zandhagedis 10
4.4.1 Vangen en verplaatsen 10
4.4.2 Noodzakelijke ontheffing 10
4.5 Broedvogels 11
4.5.1 Mitigerende maatregelen 11
4.5.2 Noodzakelijke ontheffing 11
GERAADPLEEGDE BRONNEN 12
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
Blz.
- i - 23 februari 2007

1 INLEIDING
1.1 Aanleiding en doel
Het Havenbedrijf Rotterdam bereidt de aanleg van de Maasvlakte 2 voor. Uit
verschillende studies is naar voren gekomen dat negatieve effecten op reeds aanwezige
beschermde soorten van de Flora- en faunawet niet voorkomen kunnen worden. Voor
deze verstoring is dan ook een ontheffing van de Flora- en faunawet aangevraagd.
In de studies is tevens geconcludeerd dat zich tijdens en na de aanleg beschermde
soorten kunnen vestigen. In dit werkprotocol is opgenomen hoe met deze soorten moet
worden omgegaan. Voor deze soorten is op dit moment geen ontheffing aangevraagd,
ze zijn er immers (nog) niet. Indien te zijner tijd wel een ontheffing aangevraagd moet
worden, dient het protocol als basis voor de aanvraag. De status van het document is
informeel en informatief, maar daarmee niet vrijblijvend. Het bevat het voornemen van
de initiatiefnemer om op de beschreven wijze om te gaan met ‘toekomstige en/of
tijdelijke natuur’ en daarvan andere relevante actoren op de hoogte te stellen. De
beschreven werkwijze is ontleend aan de Flora- en faunawet.
1.2 Leeswijzer
Na dit inleidende hoofdstuk wordt kort ingegaan op de Flora- en faunawet (hoofdstuk 2).
In hoofdstuk 3 wordt beschreven welke biotopen bij het aanleggen van Maasvlakte 2
gecreëerd worden en daarmee welke beschermde soort(groep)en te verwachten zijn.
Hoe met deze soorten moet worden omgegaan wanneer ze in Maasvlakte 2 zijn
aangetroffen, wordt besproken in hoofdstuk 4.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 1 - 23 februari 2007

2 FLORA- EN FAUNAWET
Sinds 1 april 2002 alle vogels, amfibieën, reptielen, vleermuizen en bijna alle overige
zoogdieren wettelijk beschermd op grond van de Flora- en faunawet. Deze wet vormt de
implementatie van de bepalingen over soortbescherming uit de Vogel- en Habitatrichtlijn
en vervangt de bepalingen over soortbescherming uit de (eerdere) Natuurbeschermingswet,
de Vogelwet en de Jachtwet. Dit betekent dat het verboden is om zonder
ontheffing beschermde planten te verzamelen of te vernietigen en beschermde dieren te
doden of hun rust- of verblijfplaats te verstoren. Het werkingsgebied van Flora- en
faunawet strekt zich op de Noordzee uit tot en met de 12-mijls zone.
2.1 Beschermingsregimes
Sinds het van kracht worden van een vrijstellingsregeling (februari 2005) worden binnen
de beschermde soorten drie categorieën onderscheiden. Soorten van tabel 1 betreffen
door de Flora- en faunawet beschermde soorten, die in Nederland algemeen zijn.
Hiervoor geldt een generieke vrijstelling voor het aanvragen van en ontheffing, onder
andere in relatie tot activiteiten die als een ‘ruimtelijke ontwikkeling‘ kunnen worden
gekwalificeerd. Voor soorten van tabel 2 geldt een eventuele vrijstelling als er een
sprake van een door Ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode; een dergelijke
gedragscode is in relatie tot de aanleg van Maasvlakte 2 nog niet vastgesteld. Een
ontheffingsaanvraag voor deze categorie wordt getoetst aan het criterium dat een
activiteit geen inbreuk mag doen op de ‘gunstige staat van instandhouding’. Voor
soorten van tabel 3 moet altijd een ontheffing worden aangevraagd; deze wordt getoetst
aan zwaardere criteria:
• er is sprake van een in of bij de wet genoemd belang (in dit geval m.n. ‘dwingende
redenen van groot openbaar belang’ en/of ‘uitvoering van werkzaamheden in het
kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling’ relevant);
• er is geen alternatief;
• er wordt geen afbreuk gedaan aan een gunstige staat van instandhouding van de
soort (dit kan eventueel ook door mitigatie- en compensatiemaatregelen).
In en rond het plangebied van Maasvlakte 2 komt een groot aantal beschermde soorten
voor. In de beschrijving van de huidige situatie en effecten worden alle voorkomende
soorten van tabel 2 en 3 apart vermeld. Een uitzondering wordt gemaakt voor vogels,
omdat alle inheemse vogelsoorten tot tabel 3 worden gerekend; niet-bedreigde
vogelsoorten worden daarom in meer algemene termen besproken.
2.2 Zorgplicht
Naast bovenstaande verplichtingen voor beschermde soorten geldt bovendien voor alle
soorten, plant en dier, de zogenaamde zorgplicht. In de zorgplicht is opgenomen dat alle
planten en dieren een intrinsieke waarde hebben en onvervangbaar zijn. De zorgplicht is
een fatsoenseis en houdt in dat bij menselijk handelen voldoende zorg in acht genomen
wordt om in het wild levende planten en dieren zoveel mogelijk te beschermen.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 2 - 23 februari 2007

3 (TIJDELIJKE) TOEKOMSTIGE NATUUR
De aanleg van Maasvlakte 2 kan een tijdelijke, sterke impuls betekenen met name voor
kustgebonden soorten en - in mindere mate – voor specifieke habitats. De in enkele
decennia spontaan op de huidige Maasvlakte ontstane natuurwaarden vormen hiervan
een illustratie: de Hartelstrook biedt ruimte aan tal van pionierssoorten broedvogels, op
het ‘Krabbeterrein’ en de aangrenzende kabel- en leidingenzone (het gebied ten
noorden van de Beerweg) komt een groot aantal zeldzame en beschermde planten- en
diersoorten voor, waaronder de Groenknolorchis. Beschermde diersoorten als
Rugstreeppad en inmiddels ook Zandhagedis worden beiden op verschillende locaties
op de Maasvlakte aangetroffen. In sommige gevallen bereiken die gebieden
natuurkwaliteiten die in bestaande natuurgebieden al lang niet meer, of alleen ten koste
van een grote beheerinspanning nog gehaald kunnen worden.
Na de volledige ingebruikname is de tijdelijke natuur weer grotendeels verdwenen en
wordt het gebied nagenoeg compleet in beslag genomen door haven- en
industriegebied. Het proces van definitieve inrichting van Maasvlakte 2 op het moment
dat zich tijdelijke natuurwaarden ontwikkeld hebben, is – wanneer de betreffende
natuurwaarden een beschermde status krachtens de Flora- en faunawet hebben en een
verbodsbepaling wordt overtreden– ontheffingsplichtig. Een (klein) gedeelte van de
tijdelijke natuur zal zich als permanente natuur ook kunnen handhaven op overhoeken,
wegbermen, de zeewering en kabel- en leidingtracés.
3.1 Verwachte biotopen
Op de als land opgespoten terreindelen die gedurende een kortere of langere periode
braak liggen zullen zich natuurwaarden ontwikkelen. De natuurwaarden zijn sterk
afhankelijk van de te ontwikkelen biotopen. Hierbij zijn de volgende variabelen
bepalend:
• Abiotische factoren als type zand, korrelgrootte, hoogteligging, hydrologie;
• De periode van braakligging, bepaald door de snelheid van ingebruikname van de
opgespoten terreinen. Naarmate een terrein langer braak ligt zal – gedurende de
eerste decennia – de natuurwaarde in het algemeen toenemen;
• De wijze waarop opgespoten terreinen worden afgewerkt (vindt er al dan niet
optimalisatie plaats ten behoeve van tijdelijke natuur);
• De mate van rust (worden recreatieve activiteiten toegestaan en zo ja welke tijdens
de periode van braakligging);
• De mate van beheer (wordt bij aanleg of in de braakperiode al dan niet actief beheer
gevoerd teneinde specifieke terreinomstandigheden/natuurwaarden te bevorderen
dan wel tegen te gaan).
Op basis van de (huidige kennis) over aanleg, inrichting en het gebruik van Maasvlakte
2 zijn modelberekeningen van de te ontwikkelen biotopen uitgevoerd. In tabel 3.1 is een
overzicht gegeven van de te verwachten biotopen en hun areaal in de tijd.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 3 - 23 februari 2007

Open Water
Tabel 3.1: Geschat areaal (in ha) van biotopen in Maasvlakte 2 tijdens de aanleg
2008 2010 2012 2014 2017 2020 2025 2030
slikken/platen (0 m / -1 m) 242 157 13 0 0 0 0 0
ondiepe vooroever (-1 m / -3 m) 242 157 19 0 0 0 0 0
ondiepe vooroever (-3 m / -10 m) 485 315 97 0 0 0 0 0
dieper water (< -10 m) 0 0 1053 467 467 380 87 0
Kaal zand
braak terrein (kaal zand, incl kaal zand zeewering) 46 153 197 96 33 5 0 0
Pioniersvegetaties
pioniersvegetaties plas/moeras (0-1 m +NAP) 0 0 0 0 0 0 0 0
pioniersvegetaties vochtig (1-3 m +NAP) 0 9 6 3 2 1 0 0
pioniersvegetaties droog (3-6 m +NAP) 0 142 139 90 51 21 5 5
Zeereep 0 5 14 7 7 7 7 7
Ruigten
plas/moeras ( 0-1 m +NAP) 0 0 0 0 0 0 0 0
natte ruigte (1-3 m +NAP) 0 9 16 18 11 4 0 0
droge ruigte (3-6 m + NAP) 0 124 276 318 199 81 14 14
Graslanden
aanzet natte duinvallei (2190) (1-3 m +NAP) 0 0 1 1 1 0 0 0
aanzet open droog duin (2130) (3-6 m + NAP) 0 0 16 16 9 3 0 0
vochtig (bloemrijk) grasland (beheerd) 0 0 0 0 0 0 0 0
droog (bloemrijk) grasland (beheerd) 0 22 55 100 120 120 120 120
voedselrijke bermen (ruig) 0 0 0 56 75 58 63 63
Struweel
Duinstruweel 0 0 0 0 7 21 21 21
overig struweel 0 0 0 0 6 5 5 5
Totaal 46 464 719 705 520 325 234 234
3.2 Aanwezige en te verwachten soorten
Op basis van actuele verspreidingsgegevens en de te verwachten biotopen is een
inschatting gemaakt van de strikt beschermde soorten 1 die op of nabij Maasvlakte 2
voorkomen dan wel zich kunnen gaan vestigen. Tevens is beargumenteerd waarom de
kolonisatie van andere strikt beschermde soorten niet te verwachten is. In tabel 3.2 is
hiervan een overzicht weergegeven. Vervolgens wordt de tabel kort besproken. Van de
aanwezige of verwachte soorten of soortgroepen wordt nader ingegaan op de
verwachte kolonisatie.
1 Deze aanvraag betreft alleen strikt beschermde soorten van categorie 2 en 3. Voor algemene, niet bedreigde
soorten die in de vrijstellingsregeling van februari 2005 in categorie 1 zijn geplaatst, geldt immers een algemene
vrijstelling van ontheffingsplicht. Uiteraard blijft voor deze, en andere soorten, de zorgplicht van kracht.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 4 - 23 februari 2007

Tabel 3.2: Overzicht van aanwezige (A), te verwachten (V) en niet te verwachten (NV) soorten in het
plangebied (onder FfW is aangegeven in welke tabel van de Flora- en faunawet de
betreffende soort is opgenomen)
Soort FfW MV2 Argument Bron
Hogere planten
Diverse zeereepsoorten 2 V ontwikkeling zeereep / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.2
Diverse orchideeën 2 A / V ontwikkeling duinvallei / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.2
Ongewervelden
Geen NV geen beschermde soorten in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Vissen
Geen NV geen beschermde soorten in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.4
Amfibieën
Rugstreeppad 3 A / V ontwikkeling habitat / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Reptielen
Zandhagedis 3 V ontwikkeling habitat / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Vogels
Diverse broedvogels 2/3 V ontwikkeling habitat / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.6
Zoogdieren
3.2.1 Flora
Noordse woelmuis 3 NV onvoldoende kwaliteit en kwantiteit habitat
geen individuen in MV1
Waterspitsmuis 3 NV onvoldoende kwaliteit en kwantiteit habitat
geen individuen in MV1
MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Gewone dwergvleermuis 3 V ontwikkeling habitat / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Ruige dwergvleermuis 3 V ontwikkeling habitat / aanwezig in MV1 MER A: 8.4.3; Bijlage Natuur: 4.3.8
Bij de aanleg van Maasvlakte 2 ontstaan uitgebreide zandvlakten met biotopen gelijkend
op zeerepen en doge en natte duinvalleien (zie tabel 3.1). Op basis van deze biotopen
zullen zich naar verwachting mogelijk zeereepsoorten en soorten van natte duinvalleien
vestigen. Het gaat hierbij om de beschermde soorten Blauwe zeedistel, Parnassia en
orchideeën. Kolonisatie van de Habitatrichtlijnsoort Groenknolorchis is niet aannemelijk
binnen de aanlegperiode van Maasvlakte 2. Voor deze soort ontwikkelt zich binnen deze
termijn geen geschikte habitat.
Om vestiging, en daarmee verstoring/vernietiging, tegen te gaan, wordt de ontwikkeling
van geschikte abiotische condities voor genoemde plantensoorten tegengegaan. In de
zandvlakte wordt reliëf en variatie in vochtcondities vermeden door zanddelen
voldoende hoog op te spuiten en glad te strijken. Naar verwachting kan zo het aantal
vindplaatsen terug gebracht worden tot minder dan 5 (tabel 3.3).
Tabel 3.3: Verwachte aantal vindplaatsen van orchideeën
2010 2014 2017 2020 2025 2030
Aantal vindplaatsen orchideeënsoorten 0 0-1 2-2 0-1 0-1 0-1
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 5 - 23 februari 2007

3.2.2 Vissen
De aanwezigheid of kolonisatie van beschermde ongewervelden of vissen wordt niet
aannemelijk geacht. In of nabij het plangebied komen geen populaties van beschermde
soorten uit deze groepen voor. Kolonisatie is dan ook niet te verwachten.
3.2.3 Rugstreeppad
Rugstreeppadden zijn echte pioniers en zullen nieuwe geschikte voortplantingsbiotopen
dan ook snel koloniseren. Vestiging van Rugstreeppadden is dan ook sterk afhankelijk
van de ontwikkeling van dergelijke biotopen.
Middels monitoring wordt de aan- dan wel afwezigheid van Rugstreeppadden
vastgesteld. De inventarisatieperioden worden afgestemd op de voortplantingsperiode
van deze soort, wanneer de roepende mannetjes geteld kunnen worden. In de periode
eind april - mei worden bij geschikte weersomstandigheden minimaal twee avondrondes
gehouden gericht op roepende mannetjes.
Om vestiging, en daarmee verstoring/vernietiging, tegen te gaan, wordt de ontwikkeling
van geschikte voortplantingsbiotopen tegengegaan. In de zandvlakte wordt reliëf en
variatie in vochtcondities vermeden door zanddelen voldoende hoog op te spuiten en
glad te strijken. Naar verwachting kan zo het aantal voortplantingslocaties teruggebracht
worden tot minder dan 15 (tabel 3.4).
Tabel 3.4: Verwachte aantal voortplantingsplekken van Rugstreeppad
3.2.4 Zandhagedis
2010 2014 2017 2020 2025 2030
Aantal voortplantingsplekken Rugstreeppad 11-13 7-9 3-4 0-1 0-1 0-1
Hoewel Zandhagedis in de huidige Maasvlakte aanwezig is en geschikt habitat zich in
Maasvlakte 2 zal ontwikkelen, zal kolonisatie veel minder snel verlopen dan bij
Rugstreeppadden. Naar verwachting zal Zandhagedis pas na ca. 20 jaar te verwachten
zijn en dan alleen in de zachte zeewering.
Op dit moment is wel een kleine groep Zandhagedissen van de duinenrij bij de Slag
Dobbelsteen bekend. Deze duinenrij blijft bij de aanleg van Maasvlakte 2 gespaard. Het
is echter op voorhand niet uit te sluiten dat deze locatie (op termijn) wordt omgevormd
tot bedrijfsterrein en in gebruik genomen wordt. Hiermee zou dan leefgebied van de
Zandhagedis verloren gaan, waarvoor een ontheffing van de Flora- en faunawet
noodzakelijk is.
3.2.5 Broedvogels
Broedvogels kunnen het opgespoten gebied snel koloniseren. Vogels van strand en
schor zullen zich zeker al gedurende de aanleg vestigen. Soorten van meer begroeide
biotopen zullen zich in een later stadium vestigen. Na enkele jaren zal het gebied weer
minder geschikt worden als broedgebied en neemt het aantal broedparen af (tabel 3.5).
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 6 - 23 februari 2007

3.2.6 Zoogdieren
Tabel 3.5: Verwachte aantallen broedparen van aandachtssoorten in het plangebied
2010 2014 2017 2020 2025 2030
Aantal broedparen aandachtssoorten broedvogels 103-125 167-204 103-125 38-47 7-8 7-8
Tot de zoogdieren worden terrestrische zoogdieren en vleermuizen gerekend.
Kolonisatie van Noordse woelmuis en Waterspitsmuis wordt niet aannemelijk geacht.
Van beide zijn geen populaties in de huidige Maasvlakte bekend vanwaar kolonisatie
zou kunnen optreden. Daarnaast worden de ontwikkelende biotopen ontoereikend
(zowel kwalitatief als kwantitatief) geacht als leefgebied.
Incidenteel zullen zich foeragerende vleermuizen in het gebied bevinden. In elk geval
zijn Gewone en Ruige dwergvleermuis in de huidige Maasvlakte waargenomen en
kunnen ook in Maasvlakte 2 verwacht worden. Beide soorten gebruiken het gebied
alleen als foerageergebied, vaste verblijfplaatsen zijn niet aanwezig.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 7 - 23 februari 2007

4 PROTOCOL INRICHTING MAASVLAKTE 2
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op noodzakelijke acties wanneer braakliggende
terreinen in Maasvlakte 2 in gebruik genomen worden.
4.1 Monitoring
4.2 Flora
In eerste instantie vindt monitoring plaatsvindt. Middels monitoring wordt de aan- dan
wel afwezigheid van deze soorten vastgesteld. De monitoring wordt primair gericht op
het voorkomen(de aanwezigheid) van beschermde soorten uit de tabellen 2 en 3. De
inventarisatieperioden worden afgestemd op de relevante perioden van de (verwachte)
soorten. In de praktijk zal dit neerkomen op het voorjaar en de zomer. De monitoring
wordt uitgevoerd conform de methodiek die in de huidige Maasvlakte gebruikt wordt.
Wanneer beschermde soorten worden aangetroffen, wordt een protocol doorlopen. Het
protocol bestaat voornamelijk uit het verwijderen en verplaatsen naar geschikte biotopen
van de beschermde soorten. In onderstaande paragrafen wordt per soort(groep) nader
ingegaan op de exacte handelswijze.
4.2.1 Uitgraven en verplaatsen
Wanneer individuen van beschermde planten worden aangetroffen, worden deze
uitgegraven en naar op andere locaties verplaatst. Verplaatsing vindt plaats naar
nabijgelegen locaties waar al individuen van de betreffende soort(en) aanwezig zijn
(opdat de juiste standplaatsfactoren aanwezig zijn) en niet in de (nabije) toekomst in
gebruik genomen worden.
Het uitgraven en verplaatsen van planten wordt uitgevoerd door een ter zake kundige
(bijvoorbeeld een ecoloog).
4.2.2 Noodzakelijke ontheffing
Voor de verplanting van beschermde soorten is een ontheffing van de artikelen 8
(uitsteken) en 13 (vervoeren) van de Flora- en faunawet noodzakelijk.
4.3 Rugstreeppad
Directe effecten (sterfte van dieren door werkzaamheden) zal worden vermeden door de
werkzaamheden buiten gevoelige perioden uit te voeren. Werkzaamheden aan open
water (dempen of vergraven) worden bij voorkeur niet in de voortplantings- (april t/m
augustus) of overwinteringsperiode ( november t/m maart) uitgevoerd. Indien
werkzaamheden niet of onvoldoende buiten bovengenoemde perioden zijn uit te voeren,
worden aanvullende maatregelen getroffen. In subparagraaf 4.3.2 zijn deze nader
uitgewerkt.
4.3.1 Vangen en verplaatsen
Vangen en verplaatsen van individuen wordt uitgevoerd conform de methode die is
opgenomen in Smit et al (2005) en die hieronder is beschreven. Deze methode wordt
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 8 - 23 februari 2007

door het Havenbedrijf Rotterdam voor haar beheersgebied gehanteerd als
instandhoudingsplan voor de Rugstreeppad.
4.3.2 Vangen en verplaatsen van dieren op het land
Volwassen rugstreeppadden en jonge rugstreeppadden van enkele weken oud zijn zeer
mobiel. Het vangen en verplaatsen van dieren heeft alleen zin als ze direct door de
werkzaamheden worden bedreigd. Bij verstoring door activiteiten in de omgeving zijn de
dieren goed in staat zelf rustiger terrein op te zoeken.
• Al het in het werkterrein aanwezige op de grond liggende materiaal (ook
zwerfvuil) wordt omgedraaid en gecontroleerd op aanwezige dieren.
• Eventueel aanwezige dieren die worden aangetroffen, worden verzameld in een
emmer. Dit vindt plaats in de maand september, na het voortplantingsseizoen.
• De dieren worden direct overgebracht naar een daarvoor geschikte locatie, bij
voorkeur een locatie met een zandige bodem en een schaarse begroeiing. Een
geschikte locatie is de (zogenaamde) Leidingstrook. Zo is het zandige profiel
van de zeewering altijd geschikt als biotoop om de gevangen dieren weer uit te
zetten. De dieren worden onder plaatmateriaal losgelaten. Daartoe wordt eerst
met de hand een kuiltje gegraven waarin de dieren worden losgelaten, De kuil
wordt daarna met de plaat (plank, platte steen e.d.) bedekt.
• Al het in het werkterrein aanwezige op de grond liggende materiaal (ook
zwerfvuil) wordt verwijderd.
• Het terrein wordt vervolgens ongeschikt gemaakt voor de terugkeer van de
Rugstreeppad.
4.3.3 Onbruikbaar maken terrein voor voortplanting
Voor het overwinterings- en voortplantingsseizoen zullen de voortplantingslocaties en
potentiële voortplantingslocaties voor de Rugstreeppad worden dichtgeschoven zodat er
geen water (in de vorm van poelen) meer op het terrein voorkomt. Zo wordt voorkomen
dat eisnoeren of larven verplaatst moeten worden. Mocht onverhoopt tijdens de
monitoring voorafgaand aan de werkzaamheden blijken dat er toch plaatsen zijn
4.3.4 Vangen en verplaatsen van in het water aanwezige dieren, eisnoeren en/of larven
In water aanwezige rugstreeppadden, eisnoeren en/of larven worden met een schepnet
verwijderd en verplaatst naar een nabijgelegen sloot of waterhoudende greppel.
Eisnoeren en/of larven worden in een emmer met water verzameld en in het nieuwe
water losgelaten. Volwassen dieren worden op of bij de oever losgelaten, bij voorkeur
onder plaatmateriaal (plank, balk, steen etc. zie vorige paragraaf).
4.3.5 Plaatsen van paddenschermen en indien nodig vangen en verplaatsen van jonge dieren
met vangemmers
Paddenschermen bestaan uit stroken plastic van circa 30 cm hoog en worden ca 10 cm
ingegraven. De schermen worden op korte afstand (tot 3 meter) van de oever geplaatst.
Indien het wenselijk is jonge dieren die het water verlaten te verplaatsen dan worden
langs de binnenkant van het scherm vangemmers ingegraven die dagelijks worden
gecontroleerd. De jonge dieren die pas het water hebben verlaten zijn nog weinig mobiel
en houden zich de eerste dagen in de directe omgeving van de oever op. Jonge
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 9 - 23 februari 2007

gevangen dieren worden losgelaten in ruderaal, vochtig terrein nabij water zoals
zandige maar begroeide oevers langs sloten. De locatie ligt bij voorkeur in de nabije
omgeving van de vanglocatie en er worden de komende maanden geen
werkzaamheden uitgevoerd.
Het vangen en verplaatsen van individuen wordt uitgevoerd door een ter zake kundige.
4.3.6 Noodzakelijke ontheffing
Voor de vernietiging van de huidige voortplantingslocaties is een ontheffing van artikel
11 (vernielen van vaste verblijfplaats) van de Flora- en faunawet noodzakelijk. Voor het
vangen en verplaatsen van individuen is ontheffing van artikel 9 (vangen) en 13
(vervoeren) noodzakelijk. Voor zoeken en rapen van eieren en eisnoeren is een
ontheffing van artikel 12 noodzakelijk.
4.4 Zandhagedis
Werkzaamheden op terreinen waar Zandhagedissen voorkomen, worden in oktober
gestart. Voorafgaand worden Zandhagedissen gevangen en verplaatst.
4.4.1 Vangen en verplaatsen
Om schade aan individuen te voorkomen, worden aanwezige dieren gevangen en
verplaatst. Voorgesteld wordt om het vangen en verplaatsen van Zandhagedissen uit te
voeren zoals ook bij Seinpostduin gebeurd is (Smit, 2001a; Smit, 2001b):
Het wegvangen (en loslaten) vindt in augustus plaats, bij voorkeur zoveel eerder als
mogelijk. Vanaf half september laten de volwassen dieren zich nog nauwelijks zien,
vanaf oktober gaan de dieren (afhankelijk van de weersomstandigheden) in winterslaap
en is wegvangen niet meer mogelijk.
• Ter controle worden, direct na het wegvangen met de hand, vangemmers of -potten
geplaatst om eventueel achtergebleven dieren alsnog te vangen. De potten zijn
circa 20 cm diep met een doorsnede van circa 10 cm. De potten worden tot aan de
werkzaamheden (dus minimaal een maand) dagelijks in de ochtend gecontroleerd.
• In de periode augustus tot begin september komen de eieren uit en kunnen in het
terrein juveniele dieren verschijnen. In deze periode wordt het terrein regelmatig
gecontroleerd. De jonge dieren zijn nog weinig mobiel en kunnen eenvoudig
worden verzameld.
• Bij de grondwerkzaamheden kunnen eventuele achtergebleven dieren worden
opgeschrikt. Deze dieren worden zo snel mogelijk gevangen.
De gevangen dieren dienen uitgezet te worden in een gebied waar al andere
Zandhagedissen aanwezig zijn, bij voorkeur op dezelfde dag en zo spoedig mogelijk na
het vangen van de dieren.
4.4.2 Noodzakelijke ontheffing
Voor de vernietiging van het huidige leefgebied is een ontheffing van artikel 11
(vernielen van vaste verblijfplaats) van de Flora- en faunawet noodzakelijk. Voor het
vangen en verplaatsen van individuen is ontheffing van artikel 9 (vangen) en 13
(vervoeren) noodzakelijk.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 10 - 23 februari 2007

4.5 Broedvogels
4.5.1 Mitigerende maatregelen
Vernietiging van nesten wordt vermeden door werkzaamheden buiten het broedseizoen
uit te voeren dan wel aan het begin van het broedseizoen de vestiging van broedvogels
te verhinderen.
4.5.2 Noodzakelijke ontheffing
Wanneer verstoring van broedvogels voorkomen wordt door voorafgaand aan het
broedseizoen de werkzaamheden in te zetten, is geen ontheffing van de Flora- en
faunawet noodzakelijk.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 11 - 23 februari 2007

GERAADPLEEGDE BRONNEN
Brekelmans, F. L. A. & R. W. G. Andeweg. 2006. Beschermde soorten en
muurplanten in de haven van Rotterdam 2005. bSR-rapport 58. bSR ecologisch advies,
Rotterdam.
Smit, G. F. J., 2001a. Seinpostduin. Inventarisatie, compensatie- en projectplan.
Rapport nr. 01-042. Bureau Waardenburg b.v., Culemborg.
Smit, G. F. J., 2001b. Translocatie Zandhagedissen Seinpostduin. Verslag van
wegvangen en elders uitzetten van dieren in 2001. Rapport nr. 01-130. Bureau
Waardenburg b.v., Culemborg.
Smit, G. F. J., D. M. Soes & R. van Eekelen, 2005. Compensatie en monitoring
Rugstreeppad Maasvlakte. Aanvulling op het compensatieplan d.d. 01/10/2002. Rapport
nr. 05-224. Bureau Waardenburg b.v., Culemborg.
Werkprotocol toekomstige natuur MV2 9S0134.A0/Ff-wet/R0009/FAHM/Nijm
- 12 - 23 februari 2007

Gegevens betreffende de aanvrager (niet openbaar,
afzonderlijk ingediend):
Statuten + Uittreksel Kamer van Koophandel + Legitimatiebewijs

Plankaart

Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Postbus 6622
3002 AP Rotterdam
Nederland
T +31 (0)10 252 1111
F +31 (0)10 252 1100
E infomv2@portofrotterdam.com
W www.portofrotterdam.com
W www.maasvlakte2.com