2007-01-20 ROM actief januari.pdf - Maasvlakte 2

56Januari 2007ROM-Rijnmond werkt aan versterking van de economieén kwaliteit van de leefomgeving in de regio Rijnmond. Aanhet bestuursplatform nemen deel de ministeries van V&W,VROM, EZ en LNV, Provincie Zuid-Holland,Stadsregio Rotterdam, zeventien Rijnmondgemeenten,Havenbedrijf Rotterdam N.V., Deltalinqsen Kamer van Koophandel Rotterdam.actiefMainportontwikkelingRotterdam in 2007Woningbouw opRechter MaasoeverRegionale aanpaklucht onder stoom

Ronald Paul (Havenbedrijf Rotterdam):interview‘MER’s Tweede Maasvlakte grondig uitgevoerd’‘De buitencontour van de Tweede Maasvlakte gaan we in één keer aanleggen. We zijn afgestapt van aanleg in fasen. Aanlegin één keer is voor het milieu en de financiën voordeliger’, zegt Ronald Paul, projectdirecteur Maasvlakte 2 bij het HavenbedrijfRotterdam N.V. Zijn team is verantwoordelijk voor aanleg en inrichting van 2000 bruto hectare nieuw gebied, waarvan ca. 1000hectare voor gronduitgifte en ca. 1000 voor havens en wegen, aansluitend op de bestaande Maasvlakte. Het HavenbedrijfRotterdam N.V. is daarbij bepaald niet over één nacht ijs gegaan.Een meerderheid van de Tweede Kamersteunde deze keuze toen de PKB van het ProjectMainportontwikkeling Rotterdam oktober vorigjaar besproken werd. Aanvankelijk werd gedacht,in stappen te gaan werken: eerst een kleinebedijking invullen, en als er meer vraag naarhectares zou zijn, de zeewering verleggen en hetop te spuiten oppervlak verruimen.Maar de marktvraag is zodanig groot dat hetHavenbedrijf snelle invulling van de hectaresverwacht. Projectdirecteur Paul: ‘De buitencontourligt er in 2010. Daarbinnen leggen we dehectares aan, afhankelijk van de vraag. Nu alweten we dat we tien jaar vooruit kunnen metde eerste 600 hectare voor gronduitgifte. Wanteen terrein van 167 ha is al uitgegeven en vooreen andere containerterminal van 143 ha is eenaantal bedrijven in de race.’MER AanlegPaul: ‘Als je de buitencontour in meerderefasen aanlegt, moeten de hoofdontsluitingen-weg, spoor, nutsvoorzieningen- meerdere kerenworden doorgeknipt en verschoven terwijl zeer dan net liggen. Ook daarom is aanleg in éénkeer financieel voordeliger. Er is, behalve heteconomische en financiële voordeel, ook eenecologisch pluspunt bij een éénmalige contour.We hebben in de milieu-effectrapportage (MER)voor de aanleg divers onderzoek gedaan. Tweekeer aanleggen van de contour brengt twee keerzoveel onrust in het milieu. Wij zien nu zo minmogelijk ecologische verstoring. We hadden aleerder gekozen voor een compacte doorsteeken uitbreiding van de Yangtzehaven. De kustlijndaarvan is korter dan bij eerdere varianten en zalnu aan harde zeewering ongeveer vier kilometeromvatten en aan zachte -dat zijn duinen- ongeveeracht kilometer. We zochten de technischmeest optimale mix: een groot duinprofiel meteen beperkte harde zeewering.’In de MER Aanleg is gekeken naar de effectenvan aanleg en aanwezigheid van de grotereMaasvlakte. Daaruit blijkt dat de invloedenvoornamelijk effect hebben op Voornes duin, zegtPaul. ‘Elders niet, en dat komt vooral doordat wede compacte doorsteekvariant gaan aanleggen.Ongeveer twee hectare duin zal eronder lijden.Dit zal bij Hoek van Holland en de kust vanDelfland ruimschoots worden gecompenseerdmet 15 tot 18 hectare. Het zal deel uitmaken vanhet toekomstige 35 hectare nieuw duingebied.Ronald Paul

Toekomstbeeld Tweede Maasvlakte vanuit de lucht.Ons compensatieproject wordt gelijktijdig uitgevoerdmet versterking van de zeewering in hetkader van het project Zwakke schakels.’MER BestemmingDe effecten van het gebruik van de nieuweMaasvlakte zijn onderzocht in de MERBestemming. Ronald Paul: ‘Onderzocht zijnde effecten van exploitatie van de nieuwehavens op luchtkwaliteit, geluid en veiligheid.Maar ook verkeer en vervoer, water, natuur,licht, landschap, archeologie en recreatie zijnaandachtsgebieden waar de onderzoekers naargekeken hebben. De uitkomsten zijn vervolgenskwalitatief beoordeeld door experts: ze leidentot een heldere uitkomst op hoofdlijnen. Allealternatieven voldoen aan de gestelde randvoorwaardenen wettelijke normen. De natuurcompensatieis ruimschoots geregeld. De TweedeMaasvlakte wordt een toonaangevend duurzaambedrijventerrein dat flexibel kan inspelen op demarktvraag. De milieueffecten van de alternatievenzijn niet ongunstiger dan die van de referentie-ontwerpenuit de eerdere PKB. De alternatievengeven in oplopende mate invulling aande geformuleerde ambities van het HavenbedrijfRotterdam en de gemeente Rotterdam. Daarmeeis aan alle eisen voldaan en voldoende informatiebeschikbaar om verantwoord te besluitenover de jongste uitbreiding van de Rotterdamsehaven. Maasvlakte 2 schept ruimte voor detoekomst via een duurzame economische groei.Natuurcompensatie en natuurontwikkeling leidentot nieuwe kansen voor zeldzame planten endieren. En de beschreven maatregelen in derapportages waarborgen, in combinatie met deimpulsen uit de andere programma’s van hetProject Mainportontwikkeling Rotterdam, detoenemende kwaliteit van de leefomgeving inRijnmond.’De MER’s Aanleg en Bestemming verschijnenbegin 2007 bij het aanvragen van de verschillendevergunningen die voor de aanleg nodigzijn. Om de inwoners in het gebied in de buurtvan de landaanwinning en het zeereservaatgoed van de plannen op de hoogte te houden,heeft de projectorganisatie onlangs in samenwerkingmet het Rijk en Rijkswaterstaat en hetHoogheemraadschap Delfland een serie informatieavondengehouden. Paul: ‘Ook dat aspect vanzo’n groot project vind ik uitermate belangrijk, jenaaste buren laten weten wat je van plan bent.’Hugo deBruijnArtist impression Tweede Maasvlakte vanuit zuidwesten.pagina 9pagina

Gemeente en Havenbedrijf nu aan zetOp weg naar bestemmingsplan Tweede Maasvlakte‘Nu de Eerste en Tweede Kamer ingestemd hebben met de Planologische Kernbeslissing PMR, start de gemeente Rotterdam op korte termijnde procedure voor het bestemmingsplan’. Dit zegt Guus van de Hoef, verantwoordelijk projectdirecteur bij de gemeente Rotterdam.Hij leidt de projectorganisatie van de gemeente Rotterdam die samen met de provincie en DCMR de planvorming integraal voorbereidt.Het bestemmingsplan wordt inhoudelijk voorbereiddoor de projectorganisatie Maasvlakte 2van het Havenbedrijf Rotterdam N.V. dat ook hetbijbehorende milieueffectrapport (MER) opstelt.Hierbij zijn ruim 65 specialisten op het gebiedvan ruimtelijke ordening, milieu, verkeer, juridischezaken e.d. betrokken. Van de Hoef stemtaf met de rijksoverheid via de projectorganisatieMainportontwikkeling Rotterdam (PMR).Inhoudelijke afstemming en coördinatie tussenalle overheden en het HbR zijn cruciaal voorsucces, stelt Van de Hoef. ‘Het doel is dat degemeenteraad van Rotterdam het bestemmingsplanTweede Maasvlakte voorjaar 2008 kan vaststellenen Gedeputeerde Staten dit vervolgenskunnen goedkeuren. De planning is ambitieus,maar niet onhaalbaar vanwege de gekozen aanpak:integraal, grondig, zorgvuldig en met allesrekening houdend. Het zo veel mogelijk gelijk opblijven lopen van de uitvoering van de anderePMR-deelprojecten zal bijdragen aan realisatievan de planning van het bestemmingsplan.’Om snelheid in het proces te houden, wil Van deHoef de inspraak in het kader van de proceduresvoor de realisatie van Maasvlakte 2 zo veelmogelijk parallel doorlopen. ‘Organisatorischborgen we dit via een coördinatieoverleg vandirecteuren van betrokken (gemeentelijke) diensten,DCMR, HbR en PMR.’HoofdlijnenWat zullen de hoofdlijnen van het bestemmingsplanworden?Van de Hoef: ‘Het bestemmingsplan heeft betrekkingop de aanleg en inrichting van circa 2.000ha nieuw havengebied (Tweede Maasvlakte)waarvan 1.000 ha als haven en -industrie zalworden ingericht en ca. 1000 ha als zeewering,havenbekkens en infrastructuur. Het bestemmingsplanwordt inhoudelijk onderbouwd doorde twee milieueffectrapportages (MER) die hetHbR als initiatiefnemer opstelt. De MER Aanleggaat over de locatiekeuze voor de buitencontour,vooral over het gebruik en de (gefaseerde) inrichtingvan de Tweede Maasvlakte voorcontaineroverslag, industrie en distributie tot2030. Bij de MER Bestemming worden verschillendevarianten voor inrichting en transportdoorgelicht op (milieu)effecten als geluid,luchtkwaliteit, verkeersafwikkeling en veiligheid.Van belang is dat dit goed gebeurt en dat dekeuze voor de voorkeursvariant, gebaseerd opde meest milieuvriendelijke variant, goed isonderbouwd gezien de lange looptijd (30 jaar)onvermijdelijk binnen een bepaalde bandbreedte.Het voorontwerp bestemmingsplan wordt doorde gemeente Rotterdam gelijktijdig met de MERin procedure gebracht. Daarna volgt een adviesvan de landelijke commissie MER.Inspraak en draagvlakHet Havenbedrijf heeft een serie informatiebijeenkomstenin de hele regio georganiseerd. Opgrond van de Wet op de Ruimtelijke Ordeningzal de gemeente Rotterdam het voorontwerpbestemmingsplanen de onderliggende MERter inzage leggen. Belanghebbenden kunnendan reageren op (delen van) het voorontwerp-

columnGuus van de Hoef: ‘integrale aanpak is cruciaal’.bestemmingsplan. Deze zienswijzen wordeninhoudelijk behandeld door het bevoegd gezag,dit kan tot aanpassingen leiden in het ontwerpbestemmingsplan,dat opnieuw ter visie wordtgelegd. Vervolgens stelt de gemeenteraad hetbestemmingsplan definitief vast. Uiteindelijkbesluiten Gedeputeerde Staten van Zuid-Hollandover de goedkeuring van het bestemmingsplan.Dit besluit is voor beroep bij de Raad van Statevatbaar.Maatschappelijk draagvlak voor het bestemmingsplanTweede Maasvlakte is cruciaal, steltVan de Hoef. ‘We steken veel energie in zorgvuldigeinspraakprocedures. Daarom maak ik geenverschil tussen de formele inspraak (wettelijkverplicht) en de informele: het zijn voor mij tweekanten van dezelfde medaille. We zullen in iedergeval alle betrokken gemeenten, maatschappelijkeorganisaties en zakelijk belanghebbendenin het hele plangebied actief informeren en hunmeningen horen. Hoe we dat precies gaan doen?U hoort spoedig van ons.’Hard werken in 2007Dit jaar komt ’t er op aan: het waarmaken vande intenties van de Tweede Maasvlakte gekoppeldaan een goed woon- en leefklimaat in hetRijnmondgebied. Een economie in evenwicht metnatuur en recreatie, beperking van de overlast,soepel transport voor mensen en goederen.Ik noem 2007 ‘het jaar van de waarheid’. HetProject Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR)komt zeer dicht bij uitvoering nu het parlementde herstelde PKB heeft goedgekeurd.‘t Begint direct. Deze maand ligt deel 4, deafronding van de herziene PKB ter visie. Veleinstanties en maatschappelijke organisaties, eenaantal daarvan vertegenwoordigd in het OMP,investeren erin. Niet alleen financieel, maarook met hun inzet. Die investeringen van de bijPMR betrokken ministers, de ProjectorganisatieMaasvlakte 2 van het Havenbedrijf en de veleandere betrokkenen, staan borg voor een goedeafloop.Binnenkort verschijnen de twee milieu-effectrapportagesover aanleg en bestemming vande Tweede Maasvlakte. Die zijn gekoppeldaan de concessie-aanvraag, het voorontwerpbestemmingsplanrespectievelijk de aanvraagNatuurbeschermingswetvergunning. Deze stappenworden in de procedure de ultieme test ofde afspraken in de voorbereidende fase voorburgers en organisaties acceptabel zijn.In februari krijgen we de afspraken over luchtkwaliteit.Als onderlegger van het bestemmingsplanwordt een overeenkomst getekendover de aanpak van de verbetering van de luchttussen de belangrijkste PMR-partijen. Latermoeten deze afspraken corresponderen met hetNationaal Samenwerkingsprogramma Lucht. Dusde voorstellen over Lucht moeten waterdichtzijn voor de Raad van State én voor Brussel. Hetkabinet wil het NSL in maart bespreken, zegtstaatssecretaris Van Geel (Milieu).In maart zal het beheerplan voor het Zeereservaatop grond van de Natuurbeschermingswetde inspraak ingaan. Hoe zullen de maatschappelijkeoordelen daarover zijn? De inspraakzal veel duidelijk maken. En dan, als klap op devuurpijl, verwacht de Tweede Kamer in april aleen eerste voortgangsrapportage van het werkaan PMR.Er moet dit jaar, nog vóór de zomer op alle frontendus vreselijk veel gebeuren.We zien dat bestuurders in Rijnmond, provincieen rijk, en zeker ook bij bedrijfsleven en maatschappelijkepartijen steeds meer vanzelfsprekendonze richting uitkijken. Want: wij brengenpartijen aan tafel. ROM-Rijnmond is er gewoon,geschraagd door de inzet van al die bestuurders.Zij beseffen het belang van schone lucht, eengoed leefklimaat en groen als voorwaarde vooreen bloeiende economie in ons havencomplex.We hebben steun aan de vergezichten die onszijn aangereikt. Het streven bijvoorbeeld datwe eigenlijk al kennen van de InternationalAdvisory Board onder leiding van Ruud Lubbers.En Rotterdam wil bij de veertig wereldstedenhoren waar in 2025 geen uitstoot van CO 2 meerte bespeuren valt. Bill Clinton sprak daaroveronlangs op paleis Soestdijk.Zulke vergezichten motiveren ons bij ROM-Rijnmond extra om te duiken in alle onderwerpen,waar samenwerking nodig is.Jan Laan, directeur ROM-Rijnmondpagina 9pagina

Johan MoraalPMRNatuur en recreatie rond RotterdamAls tegenwicht voor de Tweede Maasvlakte komt er 750 hectare nieuw natuur- en recreatiegebiedrond Rotterdam, waarvan 600 ha in Midden-IJsselmonde en 150 ha ten noorden van Rotterdam.Op IJsselmonde is 600 hectare gepland tenoosten van Rhoon. ‘Extra natuur en recreatie,voor mensen uit de stad èn uit de regio’, zegtprojectleider Johan Moraal. Hij werkt bij deprovincie Zuid-Holland die het PMR-project 750hectare trekt. ‘Deze maand verschijnt een ontwikkelperspectiefvoor het gebied. Het wordt eenunieke plek met rust en ruimte in deze drukkeregio. Goede bereikbaarheid vanuit de omgevingis daarom belangrijk. Zo komt er een verbindingvoor fietsers en wandelaars over de A15 enBetuweroute heen.‘Het ontwikkelperspectief gaat uit van eengeleidelijke verandering. Het gebied, nu nogvolledig agrarisch, zal in 2020 een gebied zijnmet duurzame natuur en volop recreatie. Moraal:‘Landbouw neemt dan nog een bescheiden plekin, maar er blijft zeker ruimte voor agrariërs. Dekarakteristieke openheid van de polders en deoorspronkelijke dijken blijven behouden.’‘Zomer 2006 hebben we vertegenwoordigersvan bewoners- en belangenorganisaties en degemeente uitgenodigd om tot een vrij concreetplan te komen. Verschillende van hen haddeneerder, deskundig uitgewerkte, voorstellengedaan. We toonden voorontwerpen om scherpte krijgen waar kansen, zorgen en knelpuntenzitten. Een kaart maken met daarop de plekkenvoor water of landbouw ingetekend, bleeknog niet haalbaar. De volgende stap, na hetontwikkelingsperspectief, is het maken van eenbestemmingsplan en een milieueffectstudie.Ook in die fase vervult Zuid-Holland een actieverol, opnieuw in nauwe samenwerking met degemeente.’Foppe Haanstra, provinciaal voorzitter vanLTO-Noord, Zuid-Holland, is teleurgesteld overde huidige planopzet die de provincie voor ogenheeft: ‘Prima landbouwgrond hier weghalen iseen vorm van kapitaalvernietiging. De PKB steltaan het realiseren van natuur en recreatie eenduidelijke voorwaarde: er moet draagvlak voorzijn. Maar dat ontbreekt. Ik verlang van de provincialepolitieke bestuurders hierover heldereuitspraken. De landbouwers, die al jaren energiesteken in het planproces, weten absoluut nietwaar ze aan toe zijn.‘NoordTen noorden van Rotterdam komt 150 hectarenatuur en recreatie, waarvan 100 bij Berkel enRodenrijs en 50 langs de Schie. De gemeenteRotterdam heeft als trekker overleg gevoerd metde betrokken (deel)gemeenten en de StadsregioRotterdam Zij werkt nu aan masterplan waarinlocaties, globale inrichting en fasering van hetproject worden opgenomen. Begin 2007 startde communicatie met omwonenden, bedrijvenen andere belanghebbenden over dit conceptmasterplan.De reacties worden gepeild en opbasis daarvan het concept-masterplan verderuitgelijnd.

Wie doet wat wanneer?Wie is bij het Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR) voor welke zaken verantwoordelijk?Wanneer komt wat in procedure? Ter wille van de duidelijkheid beperken wij ons hier tot de hoofdzaken en belangrijkste procedures.De gemeente Rotterdam is verantwoordelijkvoor (de vaststelling van) het bestemmingsplanTweede Maasvlakte. Het bestemmingsplanwordt inhoudelijk onderbouwd door milieueffectrapportagesvoor de aanleg én bestemmingvan de Tweede Maasvlakte en een passendebeoordeling. De gemeente trekt daarnaast hetprogramma Bestaand Rotterdams Gebied: eenserie projecten om het bestaande havengebiedintensiever te benutten en de kwaliteit van delocale leefomgeving te verbeteren.De rijksoverheid bevordert de samenhang inde uitvoering van de PMR-projecten. En staatzelf aan de lat voor verplichte maatregelenom natuurschade te compenseren, ondermeerdoor instelling van een Zeereservaat in deVoordelta. Dit programma wordt uitgevoerd doorde (interdepartementale) projectorganisatieMainportontwikkeling Rotterdam.De provincie Zuid-Holland is verantwoordelijkvoor de ontwikkeling van 750 hectare natuur- enrecreatiegebied rond Rotterdam.PMR ProceduresDe belangrijkste procedures voor PMR globaal in de tijd, t/m 2008(Onder voorbehoud van wijzigingen door besluitvorming en eventuele beroepszaken).LNV: Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit - HbR: Havenbedrijf Rotterdam N.V. - VenW: Verkeer en Waterstaat2007Start procedurebestemmingsplanTweede MaasvlakteStart procedureontwerpBeheerplanVoordeltaAanvraagNatuurbeschermingswetvergunning(NB)door HbRAanvraagconcessie voorLandaanwinningdoor HbRStart NB-procedure2008VaststellinggemeenteraadRotterdamGoedkeuringGedeputeerde StatenProvincie Zuid-HollandInstelling Voordeltaincl. Zeereservaatdoor de ministersvan LNV en VenWVerleningNB-vergunningde minister van LNVVerlening concessieLandaanwinningdoor de ministervan VenWEén loket voor info en reactiesEr komt één loket voor informatie en inspraakover alle procedures in het kader van uitvoeringvan PMR. Hiermee wordt voorkomen datbelanghebbenden eindeloos moeten zoeken bijwelke overheidsinstantie hij of zij moet zijn voorinformatie, inspraak en reacties.Dit loket wordt beheerd door het InspraakpuntVerkeer en Waterstaat (IVW). Dit inspraakpuntgaat er ook voor zorgen dat documenten tijdigvoor iedereen ter inzage liggen en op internetstaan. Het IVW zal inspraakmogelijkhedenaankondigen en indien gewenst facilliterenbij bijeenkomsten. Verder functioneert hetInspraakpunt als postbus voor reacties, kan dezesamenvatten en analyseren voor overheden diede besluiten zullen nemen.Voor meer informatie:Inspraakpunt Verkeer en WaterstaatPostbus 303162500 GH Den HaagTelefoon (070) 351 9600inspraakpunt@inspraakvenw.nlwww.inspraakvenw.nlpagina 9pagina

ZeereservaatNatuur met oog voor visser en toeristBij de landaanwinning voor de Tweede Maasvlakte gaat circa 2.500 ha zeegebied met bijbehorende natuurwaarden verloren.Op grond van de Europese Habitat-richtlijn is de overheid verplicht dit natuurverlies elders in de omgeving te compenseren.Het Rijk heeft daarom besloten circa 25.000 ha zeegebied in de Voordelta tussen de Tweede Maasvlakte en Schouwen-Duivelandtot beschermd natuurgebied uit te roepen. In dit gebied gaat natuur de voorrang krijgen boven visserij, toerisme en andereeconomische activiteiten. De rijksoverheid gaat dit vastleggen in een speciaal inrichtings- en beheerplan. Zij zal daarbij ook dedefinitieve begrenzing van het Zeereservaat vastleggen.Haken en angelsIn het Zeereservaat blijven menselijke activiteitenalleen toegestaan als deze de ontwikkelingvan het bodemleven, de zeehonden en bijzonderevogelsoorten (zoals bijvoorbeeld de zwartezee-eend) geen schade toebrengen. Om dezeehonden in de Voordelta te beschermen, werdaanvankelijk gedacht aan een zone van ca.1.250 meter rond de twee grootste zandbanken)waar varen, vissen en zwemmen verboden zouworden. ‘Dit zou de economische doodssteekzijn geworden voor kleinschalige beroepsvissersuit Goedereede, Ouddorp en Tholen die vanoudsher sterk afhankelijk zijn van dit visgebied’,zegt Nathalie Steins, hoofd Visserijzaken van hetProductschap Vis. ‘Zij vissen al generaties langin de Voordelta op platvis (m.n. tong), garnalenen schelpdieren. Bij ongewijzigd beleid zoudit de facto niet meer mogelijk zijn geweest.Zeker, de betrokken vissers mogen een beroepdoen op schadecompensatie bij de overheid. Debewijslast hierbij ligt echter bij de vissers. Hetis (vrijwel) onmogelijk om aan te tonen hoeveelvis je in de vrijwaringszone had kunnen vangen,maar niet gevangen hebt. En hoeveel je dit kost:heel lastig gezien de fluctuerende marktprijzen.’Op aandrang van de beroepsvisserij, recreatieveondernemers en betrokken kustgemeenten isminister Peijs van Verkeer en Waterstaat oktober2006 tegemoet gekomen aan de meeste bezwaren.Zo wordt o.a. voor ‘minder-verstorende activiteiten’de vrijwaringszone rond de zeehondenop de zandbanken op de meeste plaatsen beperkttot 150 meter. Er komt ook een stimulerings- enontwikkelingsfonds van circa 10 tot 12 miljoeneuro voor met name de visserij en toeristischrecreatievesector. ‘We zijn heel blij met dezetoezeggingen’, reageert Steins opgelucht. ‘Hethaalt de kou voor een deel van onze achterbanuit de lucht. Hun visgebieden blijven een grootdeel van het visseizoen toegankelijk. Ook degedachte achter het stimuleringsfonds vind ikpositief: het biedt iets extra’s voor de betrokkenvissers én stimuleert de vissector in de regio alsgeheel. Dit met de kanttekening dat we nu nogniet weten wat de omvang en verdeling tussende visserij- en recreatiesector zal worden’.Kaart Voordelta en Zeereservaat

Nathalie SteinsNieuwe kansen voor toerisme‘Gelukkig ziet het Rijk nu af van onnodige beperkingenop de watersport in het Zeereservaat’,zegt Coby van den Berg namens de Veero, devereniging van recreatieondernemers op deKop van Goeree. ‘We zijn nog wel in gesprekmet het Rijk en provincie over de start van hetsurfseizoen tijdens Pasen.’Het Zeereservaat is geen bedreiging meer, eerdereen kans voor het toerisme, ‘mits de start van hetseizoen naar tevredenheid wordt ingevuld’, vervolgtzij. ‘Laten we dit gebied vooral op de kaartzetten als een uniek, internationaal recreatie- ennatuurgebied waar je kunt genieten van het levenop en onder water. We denken bijvoorbeeld aanrondvaarten met gids door het Zeereservaat. Enaan een marien paviljoen in Stellendam waarje (inter)actief kennis kunt maken met natuur,visserij en recreatie in dit gebied. Wij pleitenvoor een schutsluis in de Brouwersdam om deGrevelingen en de Voordelta met elkaar te verbinden.Er ontstaat zo één groot deltanatuurgebiedop de grens van Noordzee en een zeearm metkenmerkende ondiepten en uitwisselingsmogelijkhedennaar beide kanten van de dam. De waardevan dit gebied kan worden geborgd door eenzorgvuldig gekozen balans tussen de Europesenatuurrichtlijnen en de recreatieve functies op enrond de dam.’Minister Peijs heeft toegezegd onderzoek te lateninstellen naar een doorlaat in de Brouwersdam.SamenwerkingDe samenwerking binnen het Overleg vanMaatschappelijke Partijen en met de PMRprojectorganisatieervaren Van den Berg en Steinsals ‘prettig en constructief’.Steins: ‘Partijen hebben verschillende posities enbelangen die soms flink kunnen botsen, maar wekomen er meestal wel goed uit. Het mooie vanhet OMP vind ik ook dat je mensen van organisatiesmet andere invalshoeken en ideeën ontmoet.Dat is uitermate leerzaam.’Coby van den Bergpagina 9pagina

Boomweide, Landtong Rozenburg.Werk in uitvoeringBestaand Rotterdams GebiedHet PMR-onderdeel Bestaand Rotterdams Gebied (BRG) bestaat uit een hele serieprojecten om het bestaande havengebied van Rotterdam intensiever te benutten ende kwaliteit van de leefomgeving in de (wijde) omgeving van Rotterdam te verbeteren.ROM-Rijnmond heeft zich daarvoor actief ingezet. Het programma wordt gefinancierddoor o.a. overheden en het Havenbedrijf Rotterdam N.V.De eerste projecten zijn afgerond en anderein uitvoering. Veel projecten hebben door hunaard een lange voorbereidingstijd nodig enzullen de komende jaren starten, het volledigeBRG-programma loopt uiteindelijk door tot 2021.De totale kosten worden globaal geraamd opruim 160 miljoen euro, op te brengen door overheden(met name Rijk, provincie Zuid-Holland,Stadsregio Rotterdam en gemeente Rotterdam)en bij sommige projecten private organisaties.ROM-Rijnmond monitort de resultaten en effectenvan de projecten uit het BRG-programma enrapporteert hierover aan de rijksoverheid.Intensivering bestaand havengebiedDit project is er op gericht de bestaandehavengebieden intensiever te gebruiken. Hetdoel is 200 hectare in 2021 door herontwikkeling,aanwinning en/of intensiever gebruik vanhavengerelateerde functies. De gewonnen ruimtewordt aangewend voor (nieuwe) terreinuitgifteof andere havengerelateerde functies. December2006 is reeds circa 132 hectare, ruim over dehelft van de taakstelling, gerealiseerd.Kwaliteit leefomgevingEen groot aantal projecten geeft een impuls aande leefbaarheid in Rijnmond.Op grond van de bestuursovereenkomst tussenProrail en de gemeente Rozenburg – die nabemiddeling van ROM-Rijnmond in april 2005 isgetekend – heeft Prorail maatregelen genomenaan de Calandspoorbrug om de geluidsoverlastvan het treinverkeer over de Havenspoorlijn flinkte reduceren. Binnenkort worden metingen uitgevoerdom de effecten daarvan te meten.In Vlaardingen is gestart met de plaatsing vaneen geluidsscherm om de geluidsoverlast voor dewijk Westwijk te verminderen. Op de planningstaan ook twee geluidsschermen langs de spoorlijnen de A20 in Rotterdam-Noord. Mede doorfinanciële steun van BRG gaat het KenniscentrumGeluid de komende jaren een aantal geluidsmaatregelenonderzoeken en uitvoeren, gerichtop de procesindustrie, containers, wegverkeer,railverkeer, transport en logistiek.Door de aanleg van zogeheten ‘stil asfalt’wordt de geluidsoverlast van wegen met drukhavengerelateerd verkeer verminderd. Eind 2005startte het Warmtebedrijf Rotterdam, o.a. meteen financiële bijdrage vanuit BRG.De herinrichting van de Landtong Rozenburg toteen groen recreatiegebied in de regio is goedop gang gekomen. Van groot belang wordt ookde geplande natuur- en recreatieimpuls aanhet Oostvoornse Meer. Aangepast peilbeheerOostvoornse Meer.Vrijheidsweg, Goedereede.

Start aanleg Rivierparken Charlois.en verzouting door beheerste toelating vanzeewater staat gepland voor eind volgend jaar.Aan het Groene Strand zijn reeds maatregelenuitgevoerd. Verder komen er duikvoorzieningenen zullen oeverranden aangepakt en beterbereikbaar gemaakt worden voor bezoekers.Onder de titel ‘Gebiedsgerichte benadering’ zijnen worden projecten uitgevoerd ter verbeteringvan de leefbaarheid in Westvoorne, Goedereede,Hoogvliet, Charlois en Hoek van Holland.In Goedereede is de Vrijheidsweg voorzien vanrotondes en zijn nieuwe voet- en fietspadenaangelegd om duin en strand beter te ontsluiten.In Hoek van Holland is begonnen met deherinrichting van sportpark De Rondgang enook in Hoogvliet zijn de werkzaamheden voorhet Hellingpark begonnen. Een eerste project inWestvoorne is in voorbereiding.Op diverse plekken aan de Nieuwe Maas en deNieuwe Waterweg zijn Rivierparken in ontwikkelingwaardoor bewoners weer direct zicht en toegangkrijgen tot de rivier. Van de tien geplandeparken zijn er inmiddels vier in uitvoering. Aanhet Charloisse Hoofd, bij de ingang van de fietstunnelonder de Maas, ligt sinds de zomer van2006 een wandelpad, geflankeerd door bankjes,groen en open ruimte. Waar voorheen sprakewas van een verwaarloosde openbare ruimte, ishet nu goed toeven en genieten van het uitzicht.Verderop staat De Visser, een metershoogkunstobject. Aan de Maashaven Zuidzijdeis een trap over de dijk langs de Brielselaangemaakt om een al aanwezig parkje aan hetwater toegankelijk te maken vanuit de wijk. InDelfshaven-Schiemond is de boulevard langs deMaas vernieuwd inclusief een nieuw hekwerken is een speeltuin geopend. Binnenkort start deaanleg van een Rivierpark bij Pernis (de steigervoor de Watertaxi ligt er al), de komende jarengevolgd door de overige parken.Voor meer informatie:Programma Bestaand Rotterdams Gebied:Gemeente Rotterdam/ dS+Vprogrammacoördinator BRGEster de Bevertel. (010) 489 7306e.debever@dsv.rotterdam.nlIntensiveringsprojecten haven:Havenbedrijf Rotterdam N.V.Wim Zwakhalstel. (010) 252 1308j.zwakhals@portofrotterdam.comCalandspoorbrug.pagina 9pagina 11

‘Perfectiezucht verzwakt draagvlak’Luchtkwaliteit Tweede Maasvlakte‘Zowel het milieu als het Havenbedrijf Rotterdam zijn gebaat bij een duurzame aanleg en inrichting van de Tweede Maasvlakte.Ditzelfde geldt voor de aanpak van de luchtkwaliteit op korte termijn. Om de gezondheid van bewoners én concurrentiepositie van deRotterdamse haven ook op (middel)lange termijn blijvend te beschermen, zijn echter verdergaande maatregelen nodig. Dit alleen al omte kunnen voldoen aan de toekomstige EU-norm van 20 microgram fijn stof per m3’.Aldus reageert Arno Steekelenburg namens de Zuidhollandse Milieufederatie op de inzet van het Havenbedrijf Rotterdam N.V., en degemeente Rotterdam in het dossier Tweede Maasvlakte en luchtkwaliteit.Omdat nog druk gesleuteld wordt aan eenBestuursconvenant terzake met exacte maatregelen,moet Steekelenburg zich noodgedwongenbeperken tot wat nu bekend is. ‘Positief ishet uitgangspunt: het stand-still principe: deluchtkwaliteit mag vergeleken met de huidigesituatie er door aanleg, inrichting en gebruik vande Tweede Maasvlakte er niet op achter uitgaan.Om verwachte normoverschrijdingen bij Hoekvan Holland en een brede strook langs de A15 tevoorkomen, zullen extra maatregelen nodig zijn.Hierbij wordt vooral ingezet op bronmaatregelen,gericht op schoon transport van en naar deTweede Maasvlakte’.Schoon transportVooral de scheepvaart zal zijn bijdrage moetenleveren, stelt Steekelenburg. ‘Nu al rijden vrachtwagensper ton en kilometer schoner als hetgaat om gezondheidsbedreigende luchtvervuiling,terwijl schepen toch in beginsel veel minderbrandstof hoeven te gebruiken omdat waterminder wrijvingsweerstand biedt. Veel schepenworden nu nog gestookt met sterk vervuildebrandstoffen. De overheid gaat dit terechtaanpakken door ‘bonus-malus’ maatregelenvoor de binnenvaart. Eigenaren die voor 2010zélf overschakelen op schone motoren schonerebrandstoffen, mogen op een bescheiden rijkssubsidierekenen. Wie vanaf 2010 vuil blijftvaren, moet dan 10% toeslag op het havengeldgaan betalen. Met beide maatregelen kan naarverwachting zo´n 20% uitstoot van stikstofoxidenen fijn stof worden bespaard. Een anderemaatregel is beperking van de vaarsnelheidop het Hartelkanaal en de Oude Maas tussenBeerenplaat en de Botlekbrug. Je kunt dittoepassen op alle schepen, of op alleen op vuileschepen. Dit laatste heeft sterk mijn voorkeur.’‘Wat het wegtransport betreft is het versneldinvoeren van schone motoren in vrachtwagensde meest structurele maatregel. ‘Het HbR kanbij de uitgifte van terreinen op de TweedeMaasvlakte bovenwettelijke (milieu)eisen stellenaan bedrijven die zich er willen vestigen. Hetgaat daarbij om uitwerking van de modal split,schoon transport over rails, weg en water. Pasals dit allemaal niet voldoende zou zijn, komen erstof- en geluidsschermen op een aantal drukkeplaatsen langs de A15. Liever niet, het zijn z.g.‘end of pipe’-maatregelen en erg duur.’Openheid en draagvlakHoewel optimistisch gestemd, maaktSteekelenburg zich toch zorgen over tweehardnekkige problemen. Hij heeft daarbij ooksuggesties voor de aanpak. ‘Het Rijk heeft –enkrijgt- vrijwel geen grip op een andere grote vervuilingsbron:het internationale scheepvaartverkeer.Hiervoor zijn echt de EU en internationaleinitiatieven van havenbedrijven en overhedenzelf nodig. Wereldwijd is dit heel lastig, laten wedaarom beginnen met Noord-West Europa. Alsvoor alle havensteden aan de Noord- en Oostzeedezelfde milieu- en luchtnormen gesteld engehandhaafd worden, komt het gewenste ‘levelplaying field’ niet in gevaar.’En, vervolgt hij: ‘tot mijn spijt signaleer ik eenneiging bij overheden en het Havenbedrijf ompas naar buiten te komen met plannen als allezaken perfect en gedetailleerd geregeld zijn.Timmer toch niet alles van te voren dicht, is mijnadvies. Perfectionisme maakt je kwetsbaar enroept onnodig veel weerstand op. Dan kan iederdetail je later de das omdoen. Het belangrijksteis uiteindelijk de normen en milieudoelen terealiseren. Inhoudelijk doen de overheid en hetHbR niet alleen ons en andere belanghebbendentekort, maar vooral zichzelf. Waarom zou je geengebruik maken van goede ideeën en expertisevan (locale) milieu- en bewonersorganisaties?Daar kunnen plannen alleen maar beter van wordenen meer maatschappelijk draagvlak krijgen.’Arno Steekelenburg

Twee jaar na ondertekening bestuursconvenant’t Gonst op de Rechter MaasoeverOp 6 december 2004 tekenden bestuurders van het Rijk, provincie, Stadsregio Rotterdam en Waterweg-gemeenten en vertegenwoordigersvan het (haven)bedrijfsleven het Bestuursovereenkomst Herstructurering Rechter Maasoever. Het was na jarenlangevoorbereiding de kroon op een project dat ROM-Rijnmond actief heeft gefaciliteerd. Wat is na circa twee jaar na ondertekening destand van zaken? Hoever zijn we nu? ROM Actief verkende het rivierfront en sprak met betrokken bestuurders en projectleiders.Hoek van Holland: eerste woningen gebouwd‘Het is eigenlijk een wonder dat je hier iets kuntrealiseren. De problemen zijn ingewikkeld, debelangen lopen uiteen‘. Theo van Eijk is voorzittervan de deelgemeente Hoek van Holland.En enthousiast, als portefeuillehouder voor deplangebieden Waterwegcentrum Oost en West,over de recente vorderingen. Over Oost: ‘Deeerste appartemententoren aan de Strandweg isklaar, de volgende binnenkort. GrondgebondenTheo van Eijkwoningen zijn in aanbouw. De overige afsprakenmet marktpartijen voor dit gebied zijn op een oorna gevild. Maar de grote slag maken we nu inWest. De planning is om daar in de winter van2007-2008 de nieuwe zeewering aan te leggenzodat we binnendijks kunnen herontwikkelen ende natuur extra ruimte geven. Zo brengen weonze woningvoorraad beter op peil, helpen wede badplaats en geven we de voorzieningen eenimpuls.’Marjan Maatman, tot voor kort projectleidervoor het Waterwegcentrum, vanuit hetOntwikkelingsbedrijf Rotterdam: ‘In het westelijkdeel komen 680 woningen binnen een nieuwezeewering. Met het hoogheemraadschap enRijkswaterstaat is overeenstemming over hoedie precies loopt. Daarom kunnen we verder methet plan en ontwikkelen we nu de stedenbouwkundigerandvoorwaarden. De basis is Kaapde Goede Hoek: het winnende ontwerp van degehouden prijsvraag, gewonnen door projectontwikkelaarAM, met o.a. Vera Yanovshtchinskyals architect. Direct na aanleg van de zeeweringstart in 2008 of 2009 de bouw.’Van Eijk: ‘Ik verwacht dat we tweede kwartaal2007 de stedenbouwkundige randvoorwaardenkunnen vaststellen. Heel knap dat de verschillendepartijen over hun eigen schaduw zijngesprongen om iets maatschappelijks voor elkaarte krijgen. Het maken van het afsprakenkaderwas al een eerste overwinning. Een tweedegrote stap is de medewerking van het ministerievan LNV. De herontwikkeling ligt direct aantegen een natuurgebied dat op Europees niveaugrote waarde heeft. Hier is een zoetwaterkwelin een zilte omgeving en dat levert een uniekeplantenrijkdom op.’‘De voorbereiding heeft lang geduurd, te lang.Maar dankzij het vele overleg krijgt iedereenMarjan Maatmanmeer begrip voor elkaar en dat geeft betereinzichten. Dat helpt ons, verwacht ik, bij deaanpak van een volgend project. Draagvlak bij debevolking krijg je vooral wanneer er iets gebeurt.Voor dit deel van de Hoek bestaan al sinds 1945plannen op papier. Wanneer je begint met heienof grond kruien, dan gelooft de bevolking er in.’vervolg op pagina 14pagina 9pagina 13

Maassluis enthousiast‘Het bestemmingsplan voor de nieuwbouwwijkBalkon is door Gedeputeerde Staten vanZuid-Holland goedgekeurd. De eerste paal gaatde eerste helft 2007 de grond in!’, zegt eenenthousiaste Arnold Keijzer, wethouder vanMaassluis. Hij is tevreden over de voortgang vande twee Rechter Maasoever-projecten in zijngemeente: ‘Dankzij een eigen overeenkomst methet bedrijfsleven in 2004 kon extra nieuwbouw inde Burgemeesterswijk van start, zo`n 200 woningen.De drie woontorens zijn vrijwel op hoogte,de eerste is opgeleverd.’ In de wijk Het Balkon,pal aan de Waterweg, komen 1000 woningenvoor de kleine en de grote portemonnee. Er is inhet bestemmingsplan ruimte gereserveerd voorhoreca en kinderopvang. Keijzer: ‘Differentiatiein woningbouw vinden wij heel belangrijk.Daarom valt 30% van de huizen in de goedkopesector, deels huur en deels koop. Ik verwachtdoorstroming binnen Maassluis en belangstellinguit de regio. Prima. Het wordt een mooie,goed ontsloten wijk. Dankzij subsidie van hetrijk komen er twee ongelijkvloerse kruisingen,waarvan één voor langzaam verkeer. Met eenstation pal naast de deur kun je elk kwartier metde trein.’Arnold Keijzer, Piet JutenPiet Juten, gemeentelijk projectleider voor HetBalkon: ‘In 2004 maakten we schoon schip inde plannen, omdat niemand zich er senang bijvoelde. Nieuwe mensen erbij, frisse ideeën.Ashok Balohtra tekende het stedenbouwkundigplan. Met veel doorkijk mogelijkheden en eencombinatie van laag- en hoogbouw. Aan de westkantkomt een blikvanger: “de Toren van Babel”,maximaal 20 woonlagen hoog. Langs de NieuweWaterweg komt een prachtige, doorgaande,fiets- en looproute. Het bestemmingsplan istwee centimeter dik, waarvan er anderhalf alleenal gaan over de milieueisen. Toch wordt, denk ik,een kwalitatief heel aantrekkelijk geheel.’Keijzer: ‘De contacten met partijen als Deltalinqszijn goed. Een les van de RMO-projecten is datje in een zo vroeg mogelijk stadium als betrokkenenmet elkaar aan tafel moet. En wanneerbelangrijke externe partijen hun visie al hebben,steek dan vooral energie in het samen problemenoplossen. Straks willen we ook andere terreinenaan de rivieroever herontwikkelen. Dan profiterenwe van de opgedane ervaring en een helderkader als het ROM-Rijnmond convenant.’Vlaardingen, Rivierzone komt vlotIn 2005 stagneerde de ontwikkeling van deRivierzone in Vlaardingen toen de Raad vanState een zogeheten Stap 3-besluit van deinterimwet Stad en Milieu van de provincievernietigde. Daarop volgden gesprekken, waarinhet (haven)bedrijfsleven op de Linker Maasoeveren de gemeenten aankoersen op plannen die aanalle belangen recht doen. ‘We balanceren hierbijop het randje van wat mogelijk lijkt te zijn. Dehuidige milieugebruiksruimte voor de haven- enindustriële bedrijven hebben we keihard nodig’,stelt Wim van Sluis, voorzitter van Deltalinqs.‘Een en ander wordt bestuurlijk door alle betrokkenenonderkend. De kunst is om dit op eenpraktische manier te borgen in overeenkomstenmet de toekomstige gebruikers. We zijn goedop weg om daar uit te komen, maar we zijn ernog niet. Vlaardingen, de provincie, de DCMR enDeltalinqs zullen samen hun beste beentje voormoeten zetten.’Het gaat zeker lukken, zegt wethouder HansVersluijs van Vlaardingen. ‘Ik begrijp best dat debedrijven niet zitten te wachten op onze plannen.Ik denk dat we nu goed omgaan met het spanningsveldtussen milieu en andere factoren. Wezijn er bijna uit met de maatwerkovereenkomst.De juridische en technische details kunnen wealtijd later nog regelen in aparte convenantenvoor deelgebieden. Hopelijk kunnen we dekomende tijd snellere stappen maken.’René DaemenRené Daemen, projectmanager Rivierzone bij degemeente: ‘We hebben geleerd van de tegenvallerin 2005. Nu zijn we beter geprepareerd. Denieuwe overeenkomst voorziet in het toetsen vande toepasbaarheid van de zeehavennorm: weweten tevoren wat er wel en wat er niet ondervalt. De eerste herontwikkeling vindt plaatsrondom NS-station Vlaardingen-Centrum datver af ligt van de bedrijven. Het voorontwerpbestemmingsplan voorziet oplevering vanaf 2009,onder meer van 500 woningen, een Regionaal

Regionale aanpak luchtUitvoering komt op stoom‘De uitvoering van maatregelen uit het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond begint langzaam maar zeker op gangte komen. Een willekeurige greep uit het pakket: sinds september 2006 rijdt de RET als eerste openbaar vervoerbedrijf in Europavrijwel uitsluitend met schone bussen. Dit jaar zullen meerdere Rijnmond-gemeenten hun wagenparken (verder) ‘verschonen’, naarverwachting gevolgd door verschillende (grote) bedrijven. Op stapel staat ook een pilot walstroom voor de binnenvaart.’Dit meldt Cor Verhoeckx, hoofd CoördinatieMilieutaken van de gemeente Rotterdam.Hij is voorzitter van het Kernteam Uitvoeringdat in opdracht van het Bestuurlijk OverlegROM-Rijnmond de uitvoering van het RegionaalActieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond(RAP) coördineert. Het RAP integreert deRotterdamse Aanpak Lucht (RAL), het MasterplanLuchtkwaliteit ROM-Rijnmond en de plannenvan aanpak luchtkwaliteit van de StadsregioRotterdam en Havenbedrijf Rotterdam N.V.ROM-Rijnmond coördineert en faciliteert deregionale aanpak.Nadat december 2005 het Bestuurlijk OverlegROM-Rijnmond het RAP had vastgesteld, zijnvorig jaar veel maatregelen verder uitgewerkt ende eerste in uitvoering genomen. ‘De RET heeftvorig jaar 90 superschone bussen (Euro-5) aange-schaft en 80 bussen van een roetfilter voorzien.Hiermee is 90% van het RET-buspark schoon, hethoogste % in Europa.’ Dit zal ook zo blijven, zegtdesgevraagd Hugo de Bruijn, beleidsmedewerkermilieu van de Stadsregio Rotterdam. ‘Als concessiehouderopenbaar vervoer houden wij vast aande eis van schoon OV, ook in de nabije toekomst.’Schone wagenparkenAndere speerpunten zijn schone gemeentelijkewagenparken en schoon aanbesteden.Verhoeckx: ‘De gemeente Rotterdam bijvoorbeeldheeft zich ten doel gesteld dat in 2010 tenminste75% van zijn wagenpark (circa 1.600 auto’s) zalzijn. Dit houdt in dat auto’s van een roetfilterworden voorzien of vervangen worden door nieuwedie minimaal voldoen aan de Euro-4 norm.Deze vervanging begint nu op gang te komen,de teller stond eind 2006 jaar op 160 wagens.De komende drie jaar gaan we nog een paarflinke slagen maken. Ook andere gemeenten zijn,gesteund door de Stadsregio Rotterdam, begonnenmet de voorbereiding. We zijn ook in gesprekmet een aantal grote ondernemingen met eigenbedrijfsvloten om dit voorbeeld te volgen. Eenander middel om het bedrijfsleven te stimuleren,is schoon aanbesteden door overheden. Eind2006 zijn drie pilots in het grondtransportuitgevoerd waarbij alleen aannemers die schoontransport garanderen in aanmerking kwamenvoor de klus. We gaan schoon aanbestedennu op grotere schaal toepassen, dit om hetbedrijfsleven te stimuleren op schone wagensover te schakelen. Verder start de gemeente in2007 met milieuzonering, het weren van vuilevrachtwagens uit het kernwinkelgebied in deRotterdamse binnenstad.’De Bruijn, desgevraagd: ‘de Stadsregio

R3Hans van VlietStoompijp tussen AVR en Tronox:Goed voorbeeld doet volgenMet slimme samenwerking tussen bedrijven kan al snel winst worden gemaakt, zowel in economischopzicht als voor het milieu. Toch zijn er enige stroomversnellers nodig. ROM-RijnmondR3 spant zich in om rendabele duurzaamheidsprojecten hoog op de agenda van bedrijven enoverheden te krijgen. Zoals bijvoorbeeld een gezamenlijke stoompijp in de Botlek.Waarom ondersteunt ROM-Rijnmond R3 zo’nproject?Hans van Vliet, R3-projectleider voor deBotlekloop: ‘Stoom is nodig voor vele toepassingenin de chemische industrie.Uit de studie naar beschikbare restwarmte inde Botlek die ROM-Rijnmond R3 in 2005 lietuitvoeren, bleek dat de vraag naar stoom aardigin balans was met de stoom die beschikbaar wasbij andere bedrijven. Dan ligt het voor de handpotentiële leveranciers en afnemers met elkaarin contact te brengen om te zien of daar eengezamenlijke pijp voor aangelegd kan worden.Want ook hoogwaardige stoom blijft nu deelsonbenut en dat is jammer.We kennen in de Botlek al enkele geslaagdevoorbeelden van gezamenlijke utilities, zoals bijvoorbeeldde stoompijp tussen het chemiebedrijfTronox en afvalverwerker AVR. Maar we willenindustrieSorptiekoelingAANBODAFNAMEE+ warmte (Joule)- warmte (Joule)van de één-op-één situatie in levering en afnamevan - in dit geval - stoom, naar de situatie vanmeer-op-meer. Het sterke van een gezamenlijkestoompijp is dat dan zowel levering als afnamevan stoom te garanderen zijn. Dat zal ook eenmogelijk bezwaar bij bedrijven wegnemen omvan elkaar afhankelijk te worden.Welke overweging zal voor bedrijven de doorslaggeven om aan te sluiten op de stoompijp?‘Het is niet zo kostenefficiënt om alles zelfte willen doen’, zegt Gus Gevaerts, managersupply chain Europe bij Tronox. ‘Het startpuntis bijna altijd dat een bedrijf voor een grotereuitgave staat voor vervanging, uitbreiding ofgroot onderhoud van de eigen installatie. Danzal veelal blijken dat het geld efficiënter besteedkan worden aan aansluiting op een stoompijp.Daarnaast zijn de bedrijfskosten om piekafnamehogedrukstoom= hoge exergieflex leverancieren leveringszekerheid te garanderen vaak zeerhoog, een tweede belangrijke reden om aan tesluiten.’Chris Jordan, Deltalinqs en verbonden aanROM-Rijnmond R3, was enkele jaren terugbetrokken bij deze eerste stoompijp tussenAVR en Tronox. Hij ziet volop efficiency-kansenvoor meer bedrijven: ‘Op dit moment verkerenverschillende bedrijven in de situatie dat hunutilities aan vervanging toe zijn. Dan wordtdeelname aan gezamenlijke voorzieningen extrainteressant. Zet de kosten voor aansluiting opeen dergelijk stoomnetwerk, af tegen de kostenvoor eigen nieuwe utilities, inclusief afschrijving,onderhoud, beheer en andere verborgen kosten.Dat biedt inzicht in wat stoom werkelijk kost.’Is een gezamenlijke infrastructuur zoals voor eenstoompijp ook interessant voor het HavenbedrijfRotterdam?‘Ja’, zegt Anne van Delft, werkzaam bij deafdeling Energie en Procesindustrie van hetHavenbedrijf: ‘Wij investeren in toenemendemate in infrastructuur, zeker als meerderebedrijven er voordeel van hebben. Concreet kanhet gaan om investeren in een gezamenlijkestoompijp tegen gunstige voorwaarden, bijvoorbeeldom langere afschrijvingstermijnen mogelijkmaken. Er moet natuurlijk wel een goedebusinesscase achter zitten. Voor het Havenbedrijfis het aanbod aan infrastructuur ook een aantrekkelijkevestigingsfactor.’De mogelijkheden voor een rendabele business-tankopslagkassenstad(warmtebedrijf)case onderzoeken, dat is de optiek van waaruitdergelijke R3-projecten binnen ROM-RijnmondDe Botlekloop

Gus Gevaerts Anne van Vliet Anne van Vlietontstaan, stelt Hans van Vliet.‘Er is een globale tracéstudie met kostenraminggedaan naar deze stoomleiding. Eind januari2007 komen we met partijen bij elkaar om deresultaten te bespreken. Dan wordt duidelijk wieserieuze belangstelling voor aansluiting op destoompijp heeft, en onder welke voorwaarden.We kunnen voor investering in hardware en inoperatie van een gezamenlijk netwerk ook aaneen externe partij denken. Bedrijven hoevenzich dan alleen bezig te houden met leveren ofafnemen van stoom. We hebben uitgerekend datde investering, afgeschreven over lange termijn,relatief laag doorwerkt in de kosten per tonstoom. Dat is een voordeel van dit project. Allenu beschikbare gegevens hebben we gepresenteerdin de eerste workshopbijeenkomst van hetrecent gestarte Deltalinqs Energie Forum, datsamen met ROM-Rijnmond R3 de mogelijkhedenvoor energie-efficiency onderzoekt.’zijn, is er ook ruimte ontstaan die we uitstekendvoor andere doeleinden kunnen gebruiken. Erzijn dus vele ‘verborgen’ voordelen waarvan weprofiteren sinds we op de stoompijp aangeslotenzijn.’Voor een gezamenlijke stoompijp ligt centraalbeheer en planning voor de hand, is de ervaringvan Tronox en AVR.Hans Wassenaar, van de afdeling businessdevelopment en innovatie van AVR: ‘Tronoxmaakt elke dag een afnameplanning voor ons,omdat wij kunnen kiezen tussen stoom makenof elektriciteit leveren. We willen de energiedie vrijkomt uit onze afvalverbranding, zo goedmogelijk inzetten. De stoom die wij en andereparticipanten aan een stoomnetwerk kunnenleveren, hoeven bedrijven niet meer zelf temaken met aardgas. Dat kan voor betere doeleindengebruikt worden.’‘Big is beautiful’, zegt Chris Jordan. ‘ In ditgeval: hoe groter de capaciteit van de stoomleidingis, hoe hoger het rendement, zowelenergetisch als financieel. De volgende stap indit proces is vaststellen wie er in principe meewillen doen. De leiding die we voor de eerstedeelnemers willen aanleggen, biedt in principemogelijkheden voor meer deelnemers in detoekomst. Gus Gevaerts: ’Nu meer bedrijvenhun utilities moeten vernieuwen, is het naast debeoogde energie-efficiency extra zinvol om ditgezamenlijke traject te onderzoeken.’Welke voordelen zien bedrijven bovenop deenergie-efficiency?Gus Gevaerts: ‘Als bedrijven extra capaciteitnodig hebben (tijdelijk of permanent), zijn zegebaat bij een gezamenlijke stoompijp, omdatze dan extra kunnen afnemen wanneer dat nodigis. Die flexibiliteit zonder eigen investeringen-ook in de toekomst- is economisch interessant.Tronox verhoogt zijn stoomafname sneller dangepland waardoor wij mogelijk ook belangstellingvoor een tweede stoompijp krijgen. Eenander voordeel is dat ons gasverbruik minderpieken en dalen vertoont en dus goedkoper isgeworden. Verder besparen we op onderhoudskosten.En omdat de schoorsteen en boilers wegpagina 9pagina 19

Martin Hogeboom vertrektColofonMartin Hogeboom, secretaris van ROM-Rijnmond,gaat per 1 februari het stafbureau verlaten. Hij gaatvoor zichzelf beginnen op het gebied van beleids- enomgevingsvraagstukken in relatie tot ruimtelijkeprojecten of programma’s.Wij gaan Martin als secretaris én collega zekermissen. Hoewel we daarom zijn vertrek betreuren,wensen wij Martin alle succes toe in zijn verderecarrière als zelfstandig consultant.Bij het ter perse gaan van dit nummer vanROMactief, is de vacature van secretaris nogniet vervuld. Over invulling zal t.z.t. naderworden bericht.Coördinatie en eindredactieKrijn van Rijn, ROM-RijnmondRedactieAgnes Koerts, Derk van der LaanInez Postema-HollenbergKrijn van RijnVormgevingburo Geest, RotterdamFotografie en kaartenCoby van den Berg, Roy BorghoutsKees Spruijt, dS+V Gemeente RotterdamHavenbedrijf Rotterdam N.V., Mammoet B.V.Project Mainportontwikkeling RotterdamDrukNivo, DelftOplage2800 exemplarenRotterdam, januari 2007ROM ActiefROM Actief is een uitgave van ROM-Rijnmond.Het blad biedt informatie over verschillende ROMprogramma’sen –projecten en ontwikkelingen ophet gebied van ruimtelijke ordening en milieu inde Rijnmond. ROM Actief verschijnt ieder kwartaalen wordt (op verzoek) gratis toegezonden.Voor plaatsing op de verzendlijst en reacties opde inhoud kunt u contact opnemen met hetstafbureau ROM-Rijnmond.ROM Actief is ook te lezen op internet:www.rom-rijnmond.nl. Via de zoekfunctie op dezesite zijn in het interactieve archief snel artikelenen onderwerpen op te vragen.ROM-RijnmondWilhelminakade 909Postbus 65263002 AM Rotterdamtelefoon 010 252 48 30fax 010 252 48 40email: contact@rom-rijnmond.nlstafbureauJan LaandirecteurChristine Lammertssenior beleidsadviseurHester Visserprogrammasecretaris R3Marion Wasimanmanagement- en projectassistente010 252 48 30010 252 48 35c.lammerts@portofrotterdam.com010 252 48 37h.visser@portofrotterdam.com010 252 48 30m.wasiman@portofrotterdam.comMartin HogeboomsecretarisKrijn van RijnSenior communicatieadviseurMachiel BakxbeleidsmedewerkerPatricia van Rixoortmanagement- en projectassistente010 252 48 32mg.hogeboom@portofrotterdam.com010 252 48 34kg.van.rijn@portofrotterdam.com010 252 48 36m.bakx@portofrotterdam.com010 252 48 31p.van.rixoort@portofrotterdam.com