Jaarverslag 2010 18 maart 2011 Holland Opera (Xpress) T 033 ...

Jaarverslag 2010 18 maart 2011
Holland Opera (Xpress) T 033 2020920
Soesterweg 330 info@hollandopera.nl
3812 BH Amersfoort www.hollandopera.nl

INHOUDSOPGAVE
InleIdIng 3
een nieuwe stad, een nieuw huis, een nieuwe naam 4
stadsgezelschap van amersfoort 5
Producties 7
ArtIstIeke keuzes 8
Componisten en schrijvers 8
reprises 8
artistieke kern binnen het artistieke team 9
gastregie bij HO 9
regieassistentschap, samenwerking met 10
Theaterschool Maastricht en amsterdam
samenwerking met ensembles 10
Internationalisering 10
HO en de toekomst 11
educAtIe 12
Muziek in de regio 12
Operakeuken 12
stageplaatsen 13
FInAncIën en mArketIng 14
voorstellingen en bezoekersaantallen 14
Financiën 14
Bezoekersaantallen en verdiencapaciteit 17
Marketing algemeen 17
Citymarketing 17
educatie en beleving als marketingtools 18
CJP 19
radio, televisie en Internet 19
samenwerking met theaters 19
ProductIes 20
Broers 20
Blauwbaard 24
De keizer is knetter 28
Het meisje met de zwavelstokjes 32
In voorbereIdIng 36
Feeks, no fear for shakespeare 36
The Tempest 36
romeo & Zeliha 37
Zwanenmeer 37
Algemeen 38
Bestuur 38
Cultural governance 38
Comité van aanbeveling 38
subsidiënten, fondsen en sponsoring 39
vArIA 39
samenwerkingsverbanden binnen Blauwbaard 40
Overzicht samenwerking 40
bIjlAgen 41
Medewerkers en uitvoerenden HO 2010 41
voorbeelden educatief materiaal 44
Citaten recensies 46
speellijsten 2010 48
Dvd met trailers van 53
• Blauwbaard,
• De keizer is knetter
• Het meisje met de zwavelstokjes
• muziekfragmenten Broers
pagina 2 Holland opera Jaarverslag 2010

Inleiding
Het jaar 2010 is op meerdere fronten
bijzonder te noemen. Het jaar ging
feestelijk van start met Broers, in een
gastregie van regisseur Sybrand van
der Werf.
In mei wijzigde Xynix Opera van
naam naar: Holland Opera (Xpress).
Voornaamste redenen waren de
problemen van publiek en anderen
met de schrijfwijze van Xynix. Dit
is bovendien een groter probleem
geworden door de haast van de
ongeduldig zoekende mens op
Internet. Vandaar ook dat gekozen
is om de website eenvoudig Holland
Opera te noemen.
De toevoeging Xpress refereert
aan het stationsterrein waarop de
Veerensmederij, het onderkomen van
het gezelschap zich bevindt.
De naamsverandering vond plaats
na afloop van de première van
de nieuw gecomponeerde opera
Blauwbaard op 21 mei.
Ondanks het feit dat de landelijke
pers in het algemeen minder
recensies en kunstartikelen
schrijft, zijn alle producties van
Holland Opera (HO) gemiddeld 3 x
gerecenseerd. Waarbij Blauwbaard
door NRC werd uitgeroepen tot een
van de 5 beste theaterproducties van
2010.
pagina 3 Holland opera Jaarverslag 2010
In juni werd een mooi
sponsorcontract voor zes jaar met
FrieslandCampina afgesloten.
Dit bedrijf, dat zich onlangs in
Amersfoort vestigde staat voor
duurzaamheid en gezondheid.
In september zijn alle basisscholen
uit Amersfoort uitgenodigd om
kennis te maken met HO en de
Veerensmederij. De klassen kregen
een workshop, een kijkje achter de
schermen en een voorstelling te zien.
Vooraf namen alle docenten deel aan
een operaworkshop.
In oktober is het huistheater ‘de
Veerensmederij’ door H.K.H. Prinses
Máxima feestelijk geopend.
Met een speciaal door vormgever
Douwe Hibma ontworpen treintje,
opende de Prinses, in aanwezigheid
van de commissaris van de koningin,
burgemeester en wethouders, het
nieuwe jeugdoperahuis met het
geluid van een oorverdovende
stoomfluit.
In december tijdens de
Kerstvakantie werd voor het
eerst een kerstproductie in eigen
huis gerealiseerd. Een spannend
traject waarin 16 voorstellingen
werden gespeeld. Mede dankzij een
gedegen marketingplan waren alle
voorstellingen uitverkocht. Ook de
andere voorstellingen in het jaar
2010 zijn zeer goed bezocht.

Een nieuwe stad, een nieuw huis, een
21 mei 2010 was een belangrijke
datum voor HO.
Direct na de première van
Blauwbaard, maakte de (toenmalige)
burgemeester van Amersfoort,
Albertine van Vliet-Kuiper de nieuwe
naam van Xynix Opera bekend:
Holland Opera (Xpress); in de
wandelgangen Holland Opera.
‘De komst van het Operahuis Holland
Opera naar Amersfoort is een sprekend
voorbeeld van de ontwikkeling die
de stad heeft doorgemaakt: met
hoge kwaliteit, liefde voor cultuur en
oprechte betrokkenheid. Daar ben ik
als burgemeester trots op.’
(citaat toespraak burgemeester)
pagina 4 Holland opera Jaarverslag 2010
Jaren heeft de leiding van Xynix
Opera nagedacht over het wel of niet
veranderen van de naam. De reacties
waren gemengd. Bijna iedereen die
Xynix Opera goed kent en al jaren
volgt vond het jammer.
De kern van het gezelschap vond
echter dat het tijd was. Een nieuw
theater, een nieuwe stad en dus
tijd voor een nieuwe naam. Een
eenvoudige naam, met grote allure:
Holland Opera.

nieuwe naam
stadsgezelschap van amersfoort
Met de komst naar Amersfoort wordt
de Veerensmederij niet alleen de
plek om naar toe te gaan om mooie
muziek te horen of muziektheater
te zien. Het wordt ook een plek om
elkaar te ontmoeten, met elkaar
te eten, workshops te volgen, je
kinderen te zien optreden enz. enz.
De Veerensmederij geeft HO de
mogelijkheid om echt een gezicht te
krijgen.
Een gezicht in de stad Amersfoort,
de provincie Utrecht, nationaal en
internationaal.
pagina 5 Holland opera Jaarverslag 2010
Door de nauwe samenwerking met
Kunst Centraal, het steunpunt van
schoolvoorstellingen voor de regio
Midden-Nederland, bouwt HO een
band met diverse scholen uit de
regio op. De eerste contacten zijn in
2009 gelegd. U leest hier meer over
onder educatie.

urgerInItIAtIeF
Bijzonder rond de ontwikkeling
van de Veerensmederij is de
samenwerking tussen de politiek
en de bevolking van Amersfoort
en met name het Soesterkwartier.
De Veerensmederij is immers een
onderdeel van een groter geheel; de
Wagenwerkplaats. Initiatiefnemer
Joke Sickmann en stichting Siesta
(Stichting Industrieel Erfgoed
Amersfoort) werpt zich al jaren op,
met nimmer aflatende energie,
om van dit terrein iets prachtigs te
maken.
De Veerensmederij is het eerste
gebouw dat gerestaureerd en
ingericht is en HO heeft de opdracht
als aanjager op het terrein te
fungeren. Rond de opera Blauwbaard
heeft HO de wijk grenzend
aan de Wagenwerkplaats, het
Soesterkwartier, een voorstelling
aangeboden. De respons was groot
en HO merkt dat ook de andere
voorstellingen van het gezelschap
door de buurt gevolgd worden.
Inmiddels heeft HO de band met
het Soesterkwartier behoorlijk
aangetrokken en 50 vrijwilligers van
het gezelschap komen direct uit deze
buurt.
sAmenwerkIng met
culturele InstellIngen
HO voert regelmatig intercultureel
overleg met andere bespelers en
instellingen binnen de Gemeente
Amersfoort. Theater de Flint, De
pagina 6 Holland opera Jaarverslag 2010
Lieve Vrouw, Scholen in de Kunst,
Amersfoort Creatieve Stad en
Amersfoort in C maken deel uit van
dit overleg. HO maakt tevens deel
uit van PAC: Publiciteitsoverleg
Amersfoortse Culturele instellingen.
Alle activiteiten staan via
Citymarketing uitgebreid vermeld in
Wintertijd en Zomertijd, een initiatief
van de gemeente. Deze brochures
verschijnen zowel gedrukt als op het
Internet.

Het jaar werd geopend met Broers,
geregisseerd door Sybrand van der
Werf, op een geestige tekst van
Carel Alphenaar. Sergej Prokovief
stond borg voor de heldere muziek
in dit familiedrama tussen drie
uitvindende broers.
Blauwbaard was dit jaar de
hoofdfiguur in het locatieproject
met de Veerensmederij als imposant
decor.
Imme Dros schreef de tekst en Chiel
Meijering de muziek. Een productie
met in de kern 3 mannen, omringd
door 23 vrouwen. Er werd wederom
samengewerkt met een groot
aantal dansers uit de moderneen
de hiphopscene. Het koor was
samengesteld uit studentes aan
Het Koninklijk Conservatorium Den
Haag.
De speelse voorstelling De keizer
is knetter speelde als reprise van
de rockopera Kwali Kuna bijna
50 voorstellingen en werd druk
bezocht. De keizer is knetter is
een samenwerking tussen Chiel
Meijering en Joke Hoolboom, naar
een toneelstuk van Jos Dom.
pagina 7 Holland opera Jaarverslag 2010
Producties
Het jaar werd afgesloten met
Het meisje met de zwavelstokjes
(uitverkochte serie alleen in de
Veerensmederij).
Een herneming van deze kameropera
op muziek van Purcell, Van Geel
en Le Clercq die HO in 2009 in
opdracht van Concertgebouw De
Doelen uitbracht.

Artistieke
comPonIsten en schrIjvers
Holland Opera (HO) heeft in 2010
twee reprises gebracht en twee
nieuwe opera’s. Er werd werk
van ‘oude’ componisten (Purcell,
Prokovief) gebracht naast nieuw
werk van Chiel Meijering, Oene van
Geel en Jasper Le Clercq.
Jonathan Dove heeft de
compositieopdracht voor The
Day After (2013) aanvaard en
schrijfopdrachten voor libretti
werden gegeven aan Imme Dros
(Blauwbaard), Simon van der Geest
(Zwanenmeer, 2011) en April de
Angelis (The Day After).
Contacten zijn gelegd met jonge
componisten als Reza Namavar,
Toek Numan en Richard Ayres.
Ook merkt HO (tot genoegen)
dat componisten de weg naar het
operagezelschap inmiddels weten
te vinden en ontvangt de artistiek
leiding regelmatig verzoeken om
iets te mogen schrijven voor HO.
Namavar en Numan hebben
inmiddels een opdracht gekregen
om een korte compositie te schrijven
voor het Amsterdams Bach Consort,
een van de ensembles waarvan
Idelenburg artistiek leider is.
rePrIses
Het tot stand komen van een
operaproductie vergt, behalve lange
pagina 8 Holland opera Jaarverslag 2010

keuzes
adem, een omvangrijke investering
in mensen en materialen. Het is
dan ook een goed principe om
succesvolle voorstellingen uit het
verleden te hernemen en waar nodig
te actualiseren. Zo ging in 2010
Kwali Kuna als De keizer is knetter in
reprise (47 voorstellingen) en speelde
Het meisje met de zwavelstokjes 16
uitverkochte voorstellingen in eigen
huis.
Op deze manier hoopt HO niet
alleen repertoire te houden en te
ontwikkelen, maar ook (inter-)
nationaal te verspreiden.
ArtIstIeke kern bInnen het
ArtIstIek teAm
De vaste kern van HO wordt
gevormd door Niek Idelenburg, Joke
Hoolboom en vormgever Douwe
Hibma.
Inmiddels is deze kern uitgebreid
met de jonge lichtontwerper Maarten
Warmerdam en geluidsontwerper
Tom Gelissen. Iedere productie laten
zij zich ook inspireren door andere
makers.
gAstregIe bIj ho
De jonge Nederlandse regisseur
Sybrand van der Werf heeft begin
2010 de kans gekregen om zijn eerste
jeugdopera te regisseren bij HO.
Hoolboom had met hem gewerkt
binnen het festival Jonge honden/
oude rotten. Dit festival is opgericht
“om jong talent binnen het jeugdtheater
kansen te geven, hen een podium te
pagina 9 Holland opera Jaarverslag 2010
bieden en hen tegelijkertijd te laten
begeleiden door mensen die binnen de
sector ruimschoots hun sporen hebben
verdiend’. Na de goede ontvangst
van Broers is Sybrand begonnen aan
zijn tweede regie bij Opera Zuid; Le
nozze di Figaro.
In 2008 ontmoette het artistiek
team Martin Lloyd Evans, een ervaren
Engelse regisseur, bij een bezoek aan
The British Youth Opera (BYO), een
post-operaopleiding in Londen.
In het najaar van 2009 heeft Lloyd
Evans op verzoek van HO een korte
proeve geregisseerd van The taming
of the Shrew, een Engelstalige opera
die HO in 2011 onder zijn leiding uit
zal brengen. Lloyd Evans heeft in
de loop van 2010 diverse bezoeken
aan Nederland gebracht om het
artistieke concept met de vormgever
en de artistieke leiding van HO te
bespreken.
Tijdens een workshop operaregie
door Pierre Audi in Zwolle heeft de
artistiek leiding van HO de jonge
regisseur Arlon Luijten ontmoet. Het
zeer vormbewuste werk van Arlon
sprak HO aan en het gezelschap is
nu in overleg met deze maker over
een regieassistentschap dat kan
resulteren in een eigen regie bij HO
binnen het volgende Kunstenplan.

egIeAssIstentschAP, sAmenwerkIng
met theAterschool
mAAstrIcht en AmsterdAm
In het najaar van 2010 hebben er
enkele gesprekken plaatsgevonden
met Aram Adriaanse, hoofd van de
regieopleiding van Maastricht. Er is
een samenwerking aangegaan tussen
HO en de opleiding en de eerste
assistentschappen zijn gepland in
seizoen 2011-2012.
Student Ralph Kooijman wordt
regieassistent bij Dido en Aeneas
(2012) en zal een eigen ‘Let’s Play
Opera’ regisseren in het kader van de
Operakeuken.
Hetzelfde contact is gelegd met
de Hogeschool voor de Kunsten
Amsterdam en in het najaar van 2011
komt Jordy Oostrik als regieassistent
bij Romeo & Zeliha werken.
sAmenwerken met ensembles
HO heeft in 2010 samengewerkt
met diverse ensembles. Plan was om
Blauwbaard in samenwerking met
Holland Barok Society te brengen.
Helaas kon deze coproductie
vanwege te weinig financiële
middelen geen doorgang vinden. Het
Carthago Consort (al eerder te gast
bij Dido en Aeneas 2005, Orfeo 2006
en King Arthur 2009) heeft vervolgens
hun plaats ingenomen. Dit
barokorkest is voor deze gelegenheid
aangevuld met de rockband The Crab
Rockers, die tevens de succesvolle
tour van De keizer is knetter begeleid
hebben.
Voor komende locatieprojecten heeft
HO contact gezocht met het J.O.N.G
ensemble, een jong blazersensemble
dat hard aan de weg timmert, en het
Belgische Solisti il Vento.
InternAtIonAlIserIng
Na het betrekken van Muziektheater
de Veerensmederij ligt er een nieuwe
uitdaging voor HO; het aantrekken
van internationale contacten om
jeugdopera ook binnen Europa op de
kaart te zetten.
pagina 10 Holland opera Jaarverslag 2010
Een zelfstandig Jeugdoperahuis
blijkt nergens ter wereld te bestaan.
Jeugdopera’s worden sporadisch
door grote huizen uitgevoerd, maar
zijn vrijwel altijd bewerkingen van
bestaande opera’s. Hier ligt dus een
belangrijke taak.
In oktober 2010 is Hoolboom
meegegaan met een delegatie van
het Theater Instituut Nederland (TIN)
naar Marseille. Marseille is in 2013
Culturele hoofdstad van Europa en
in datzelfde jaar viert de Vrede van
Utrecht (VvU) het feit dat deze Vrede
300 jaar geleden getekend werd. HO
brengt in het kader van de VvU het
internationale project The Day After
en is op zoek naar partners binnen
Marseille.
In Marseille zijn gesprekken gevoerd
met twee dansgezelschappen
(Kelemenis en Josette Baiz) en het
muziekensemble Telemaque onder
leiding van Rayoul Lay. Baiz is
geïnteresseerd in een coproductie

en Lay overweegt om werk van HO
te laten vertalen in het Frans en op
deze manier aan het Franse publiek
te tonen.
Ondertussen heeft HO ook contact
gelegd met de ambassade van
Turkije om te onderzoeken of de
opera Romeo & Zeliha daar in 2012
gespeeld zou kunnen worden. In
2012 viert Nederland de 300-jarige
handelsbetrekkingen met Turkije en
deze Turks/Nederlandse bewerking
van Romeo en Julia onderstreept
het belang van samenwerken en
samenleven van verschillende
culturen binnen onze huidige
maatschappij.
Er is regelmatig contact met
Jonathan Dove en April de
Angelis. In februari heeft het
artistiek team van Holland
Opera de opera The Enchanted
Pig bijgewoond. Deze opera
van de hand van Dove werd
gebracht door de Royal Opera
in Londen. In de zomer hebben
de Angelis en Dove Blauwbaard
bezocht. Inmiddels is de eerste
versie van het libretto gereed
en heeft Jonathan Dove de
compositieopdracht aanvaard.
The Day after staat gepland in
de zomer van 2013 als onderdeel
van het jubileumjaar van de VvU
en zal geproduceerd worden in
samenwerking met het Vlaamse
blazersensemble: I Solisti del
Vento’.
ho en de toekomst
Opera op locatie blijkt een
regelrechte publiekslieveling te
zijn. Het idee om opera te brengen
op bijzondere locaties, vaak
behorend tot cultureel erfgoed, is in
vruchtbare aarde gevallen. Dat dit
niet alleen buiten hoeft te zijn blijkt
uit het succes van Het meisje met de
zwavelstokjes. Deze voorstelling was
alleen te zien in de Veerensmederij
en ondanks het feit dat het terrein
nog volop in ontwikkeling is en er
pagina 11 Holland opera Jaarverslag 2010
een dik pak sneeuw op het terrein
lag, wist het publiek deze nieuwe
locatie feilloos te vinden.
Met de (internationale) ambitie en
steun van de VvU zal in 2011 en 2013
tweemaal een grote opera op locatie
worden gerealiseerd als opmaat naar
2018. Dat jaar wil Utrecht culturele
hoofdstad van Europa worden.
Naar verwachting zal de VvU in
de aanloop daartoe zijn bijdrages
leveren. HO is één van de culturele
partners in dat culturele traject.
Daarnaast wordt HO regelmatig
gevraagd om projecten in opdracht
te ontwikkelen. De opera In het Woud,
op zoek naar betekenis in opdracht
van het Armando Museum (2007)
en de kerstproductie Het meisje met
de zwavelstokjes in opdracht van
Concertgebouw de Doelen (2009)
zijn hier voorbeelden van.

Educatie
educAtIe
‘Ik werk nu al een aantal jaren in het
onderwijs, maar zo’n dag als dinsdag
heb ik nog niet mee gemaakt. Dit is
zoals cultuureducatie hoort te zijn.
De kinderen vonden het ook super; ze
waren er vandaag nog vol van en lopen
nog steeds zingend door de school. ‘
(docent Richard van Kommer, ’t
Palet Maarssen, partnerschool
Operakeuken)
In 2010 heeft Holland Opera (HO)
een educatie medewerker in dienst
genomen; Marleen Kunst. Zij deed
eerder een stage educatie bij het
gezelschap en na haar afstuderen
heeft HO besloten haar in dienst te
nemen.
Niek Idelenburg, als hoofd educatie,
begeleidt Kunst. Geleidelijk aan zal
Kunst steeds meer het voortouw
nemen.
Daarnaast biedt HO stageplekken
educatie aan en werkt daarbij samen
met de Universiteit van Amsterdam
en ArtEZ.
Vanaf 2011 wordt tevens
samengewerkt met de Pabo
Amersfoort en het Conservatorium
van Amsterdam, afdeling
schoolmuziek.
muzIek In de regIo
Kunst Centraal heeft als taak het
stimuleren van scholen (zowel basisals
voortgezetonderwijs) om cultuur
een structurele plek te geven op
school. Bovendien is Kunst Centraal
de intermediair tussen de scholen uit
de provincie Utrecht en het culturele
veld.
In het voorjaar is HO samen met twee
andere jeugdgezelschappen uit de
regio Utrecht in het pilotproject Kunst
in de regio gestapt van Kunst Centraal.
Dit is een samenwerking tussen
scholen en culturele organisaties
of kunstenaars die een nieuw
onderwijsproduct ontwikkelen.
Dit wordt verankerd in het
cultuuronderwijs en draagt zo bij
aan een goede doorstroom van
cultuureducatie voor kinderen van 4
tot 18 jaar.
pagina 12 Holland opera Jaarverslag 2010
oPerAkeuken
doel = verdieping en verankering
van muziek en opera binnen het
onderwijs
Eind 2010 is een begin gemaakt met
de Operakeuken, een traject waarbij
scholen voor langere tijd aan HO
gekoppeld zijn. Kinderen maken
kennis met het gezelschap door
middel van verschillende workshops,
zoals slagwerk en zang, maar ook
geluid- en lichttechniek. Verder
wonen ze repetities bij en maken ze
zelf een kleine voorstelling.
Rondom de openingsvoorstelling De
keizer is knetter in de Veerensmederij
zijn alle Amersfoortse basisscholen
uitgenodigd om met een klas naar
HO te komen. De kinderen kregen
een rondleiding door het gebouw,
een instructie theatertechniek en
een les ritmisch zingen. Vervolgens
werd de voorstelling bezocht.
Na deze kennismaking zijn alle
scholen benaderd voor een mogelijke
samenwerking met HO. Het eerste
streven was om met drie scholen

een samenwerking aan te gaan. Na
de inventarisatie en kennismaking
bleken er meerdere scholen
geïnteresseerd in een langdurig
samenwerkingstraject.
Inmiddels is het project van start
gegaan met drie basisscholen en drie
middelbare scholen uit Amersfoort
en de regio.
Basisscholen:
• Montessorischool Pallas Athene uit
Amersfoort;
• Openbare Basisschool ’t Palet uit
Maarssen;
• Prof. Groenschool uit Amersfoort
Middelbare scholen:
• Laar & Berg uit Laren;
• Johan van Oldenbarnevelt Stedelijk
Gymnasium uit Amersfoort ;
• het Vathorst College uit
Amersfoort
Uitgangspunt is om met deze zes
scholen tot een goed format te
komen en vervolgens met meer
scholen te gaan samenwerken. De
eerste ontmoetingen tussen HO
en de Operakeukenscholen waren
vruchtbaar. De trajecten worden
speciaal toegesneden op de wensen
van de diverse scholen. Zo is de
muziekdocent op de school Laar &
Berg met zijn vierdejaars leerlingen
begonnen met het componeren van
een miniopera, waarvoor HO het
libretto aanlevert.
De afspraken voor 2011 staan
inmiddels in de agenda’s en zowel de
scholen als HO kijken erg uit naar het
uitvoeren van de Operakeuken.
pagina 13 Holland opera Jaarverslag 2010
stAgePlAAtsen
HO is een erkend opleidingsinstituut.
Studenten van diverse opleidingen
lopen stage bij HO. Het gezelschap
heeft contact met de Hogeschool
voor de Kunsten Amsterdam, met
de opleidingen OPP (Opleiding
Productie Podiumkunsten) en OTT
(Opleiding Techniek en Theater),
het Mediacollege Amsterdam
(afdeling techniek en video), ArtEZ
Arnhem (educatie), Koninklijk
Conservatorium Den Haag (afdeling
zang) en het Conservatorium van
Utrecht (afdeling zang).
Ook biedt HO stageplaatsen
aan voor beginnende
muziektheatermakers. Met name
in het geven van workshops en het
begeleiden van klassen worden
de studenten getraind. Voor de
ArtEZ Hogeschool Arnhem worden
jaarlijks gastlessen gehouden.
Samenwerkingsverbanden zijn ook
aangegaan met deTheaterschool
Maastricht en de Hogeschool voor de
Kunsten Amsterdam.

Financiën en Marketing
voorstellIngen en bezoekersAAntAllen
voorstellingen publieksbereik percentage zaalbezetting
Broers 59 8797 75%
Blauwbaard 7 3347 80%
De Keizer is Knetter 47 8988 97%
Het meisje met de zwavelstokjes 16 3801 97%
Totaal 129 24933 87%
FInAncIën
Het boekjaar 2010 was met vier
producties en bijna 25duizend
bezoekers een uitstekend jaar.
In vergelijking met het vorige
kunstenplan maakte Holland Opera
(HO) in 2009 een groei door van
20%. Deze groei wist HO in 2010 vast
te houden.
HO wordt structureel gesubsidieerd
door het Fonds voor de
Podiumkunsten (FPK), de Provincie
Utrecht en de Gemeente Amersfoort.
In 2010 is er een sponsorcontract
voor 6 jaar afgesloten met
FrieslandCampina. Deze
internationale zuivelonderneming
heeft zich in dat jaar gevestigd in
Amersfoort. Voor FrieslandCampina
is maatschappelijk verantwoord en
duurzaam ondernemen een integraal
onderdeel van de bedrijfsvoering van
de onderneming.
Net als HO heeft FrieslandCampina
de ontwikkeling van de jeugd hoog
in het vaandel. Hierin hebben
de zuivelonderneming en het
operabedrijf elkaar gevonden.
pagina 14 Holland opera Jaarverslag 2010
Tot 2010 was HO jaarlijks te gast
bij de zomerprogrammering van
stichting de Vrede van Utrecht
(VvU). Door herzien beleid is
dit echter in 2010 niet het geval
geweest. De VvU heeft ervoor
gekozen tijdens de zomerperiode
slechts te programmeren op enkele
vastgestelde erfgoedlocaties. Het
betreft hier de forten, de kastelen
en de voormalige vliegbasis
Soesterberg.

cIjFers
jaar totale omzet structurele subsidie publieks inkomsten externe financiering
2008 € 761.634 € 529.736 € 154.065 € 54.994
2009 € 1.289.156 € 785.745 € 398.293 € 105.017
2010 (o.v.b.) € 1.201.327 € 788.745 € 292.921 € 119.661
De Wagenwerkplaats en daarmee de
Veerensmederij vielen helaas niet
binnen dit beleid.
HO heeft speciaal voor Blauwbaard
aanvragen ingediend en
gehonoreerd gekregen bij het Prins
Bernhard Cultuurfonds, het SNS
Reaal Fonds, het K.F. Hein Fonds en
het Fentener van Vlissingen Fonds.
Chiel Meijering heeft voor
Blauwbaard een compositieopdracht
gekregen van het FPK. Het
toegekende bedrag is direct aan de
componist overgemaakt.
Daarnaast heeft het gezelschap
financiële ondersteuning
gezocht en gevonden voor de
(theater)technische inrichting
van de Veerensmederij, zowel
bij particulieren als bij fondsen
(VSB Fonds en Prins Bernhard
Cultuurfonds) en natuurlijk
FrieslandCampina. De theaterzaal
is dan ook genoemd naar de
hoofdsponsor van HO: De
FrieslandCampina Zaal.
In 2010 is HO van start gegaan
met het educatieproject ‘de
Operakeuken’. Dit initiatief
wordt op dit moment financieel
gedragen door het VSB Fonds. Plan
is om het volgend kunstenplan hier
structureel geld voor aan te vragen.
Speciaal voor dit project is een
educatiemedewerker aangesteld.
pagina 15 Holland opera Jaarverslag 2010
Met het betrekken van een eigen huis
ziet HO kansen in het aantrekken
van ‘Vrienden’, enthousiaste
particulieren die het gezelschap een
warm hart toedragen en jaarlijks
financieel steunen. Dit plan wordt in
2011 verder uitgewerkt.

NB
Financieel is dit jaar de opera
op locatie Blauwbaard iets tegen
gevallen aangezien er 3 van de 10
voorstellingen afgelast zijn door het
slechte weer.
HO had Blauwbaard eind mei en
begin juni geprogrammeerd om op
deze manier precies te spelen voor
het WK voetbal (de ervaring heeft
geleerd dat ook operabezoekers naar
voetbal kijken). De nachten waren
echter nog koud (tussen de 4 en de 8
graden) en de dagen bijzonder nat.
Bezoekers Het meisje met de zwavelstokjes
(december 2010)
pagina 16 Holland opera Jaarverslag 2010
24% van de bezoekers van ‘Het meisje met de
zwavelstokjes’ komt uit ‘de rest van het land’
Onderzoek december 2010
Hoe is het publiek geïnformeerd over Blauwbaard

In 2012 brengt HO een opera op
locatie in deze vroege periode
(vanwege het EK voetbal), maar
ditmaal wordt gekozen voor een
binnenlocatie.
In 2009 waren de publieksinkomsten
tevens aanzienlijk hoger door de
opdracht van Concertgebouw
De Doelen voor Het meisje met de
zwavelstokjes.
bezoekersAAntAllen en
verdIencAPAcIteIt
Het NAPK (Nederlandse Associatie
Podiumkunsten) heeft een
onafhankelijk onderzoek laten doen
door onderzoeksbureau LA-group
naar de bezoekersaantallen en
verdiencapaciteiten van de sector
jeugd (=jeugdtheater, jeugddans en
jeugdmuziek). Hieruit blijkt dat HO
binnen de top 5 staat van de beste
verhouding eigen inkomsten ten
opzichte van structurele subsidie.
Bovendien staat HO in de top 3 met
gemiddeld de meeste bezoekers per
voorstelling. De zaalbezetting van
HO ligt gemiddeld rond de 85%.
mArketIng Algemeen
2010 stond bij HO in het teken
van het vestigen van de (nieuwe)
naam in de stad Amersfoort en de
provincie Utrecht. Doel was om op
zoveel mogelijk manieren binding
op te bouwen met het publiek uit de
omgeving. Er is een samenwerking
aangegaan met de Gemeente
Amersfoort, Citymarketing
Amersfoort, de NS en het Utrechts
Uitburo.
Met Blauwbaard heeft het gezelschap
kans gezien om zich te profileren
als stadsgezelschap van Amersfoort
en waar kon dat beter dan op de
Wagenwerkplaats: de thuishaven van
het gezelschap. De cijfers tonen dat
ondanks het feit dat Blauwbaard
alleen in Amersfoort is gespeeld, 66%
van het publiek van buiten de stad
kwam. Het geeft aan dat Holland
Opera landelijke bekendheid geniet.
Via citymarketing krijgt HO door
advertenties en artikelen ook
aandacht in diverse huis-aanhuis-bladen.
Via de NS is er voor
Blauwbaard geadverteerd op de
billboards op de stations van Utrecht
en Amersfoort.
HO werkt per productie met een
concrete marketingstrategie.
Er wordt in de weken voor de
première een korte publiciteitsgolf
gegenereerd, waardoor mensen het
gevoel krijgen dat er iets staat te
gebeuren dat je niet mag missen.
Zo was er voor Het meisje met de
zwavelstokjes een zorgvuldig gekozen
tijdspad van publiciteit in de periode
van een maand voor de première,
in samenwerking met het Utrechts
Uitburo, City Marketing Amersfoort
en Dierentuin Amersfoort. De
marketing leverde een gevarieerd
publieksbereik op; 50% kwam uit
pagina 17 Holland opera Jaarverslag 2010
de stad Amersfoort, 26% uit de
provincie Utrecht en 24% uit de rest
van het land.
cItymArketIng
Citymarketing Amersfoort zet met
het concept ‘Amersfoort Wintertijd’
de stad op de kaart als dé plek om te
zijn voor een uitje in de winter. De
jaarlijkse kerstproductie van HO is
hier een vast onderdeel van.
In de brochure van Amersfoort
Wintertijd 2010, die huis-aan-huis
verspreid werd, stond een uitgebreid
artikel van Het meisje met de
zwavelstokjes.
Met de gemeente Amersfoort is
een kerstwensenactie op touw
gezet: de flyer van Het meisje met de
zwavelsokjes werd uitgedeeld in de
vorm van een ansichtkaart. Op deze
kaart kon men een kerstwens voor
de stad opschrijven en ophangen
in de kerstboom op het stadhuis, of
natuurlijk doorsturen als kerstkaart!
De mooiste wens werd gerealiseerd.
Het effect van deze acties was
duidelijk te zien: ruim voor de
première was al 70% van de
voorstellingen verkocht.

educAtIe en belevIng Als
mArketIngtools
De samenwerking die met
verschillende partijen is aangegaan
op gebied van educatie werpen ook
hun vruchten af op marketinggebied.
Zo kreeg HO door de samenwerking
met de Stichting Kinderopvang
Amersfoort de mogelijkheid om op
alle vestigingen posters op te hangen
en ander publiciteitsmateriaal te
verspreiden.
Ook de recent opgezette
samenwerking met
jongerenambassadeurs moet in de
toekomst zijn vruchten gaan afwerpen
op het gebied van peer-to-peerreclame.
HO richt zich steeds meer op het
organiseren van ‘belevingen’: een
middagje uit, inclusief workshop en
voorstelling.
Een avondje uit, inclusief maaltijd en
voorstelling. Op deze manier wil HO
binding creëren met zijn publiek: de
ervaring is bijzonder en daarom is
men eerder bereid terug te komen.
Voorbeelden hiervan waren de
saxofoonworskhops bij Broers en de
workshops slagwerk bij De keizer is
knetter.
Het eten bij Het meisje met de
zwavelstokjes in de Veerensmederij was
een succes; voor de middagvoorstelling
kon gebruncht worden, voor de
avondvoorstelling kon men genieten
van diverse stamppotjes.

cjP
Om meer jongeren te bereiken is er
contact gelegd met CJP.
HO heeft een lezing bijgewoond
van deze organisatie, waarbij werd
ingegaan op de vraag wat jongeren
beweegt. HO adverteert tevens op
de website van de organisatie. De
komende jaren wil het gezelschap
intensiever met CJP gaan
samenwerken.
rAdIo, televIsIe en Internet
In 2010 zijn de relaties met radio en
tv verder uitgediept. Er is aandacht
besteed aan HO door verschillende
media, zoals Radio 4, Classic FM en
de verschillende lokale omroepen.
Diverse landelijke media waren
aanwezig bij de opening van de
Veerensmederij.
In februari 2011 hebben deze
inspanningen geresulteerd in een
uitgebreid interview met Joke
Hoolboom en Niek Idelenburg bij
het radioprogramma Viertakt
(Radio 4) en een zeer positief item
in het televisieprogramma Opium
(Nederland 2).
HO heeft in 2010 onderzocht wat de
mogelijkheden zijn om te adverteren
op Internet, bijvoorbeeld via STER
(uitzending gemist). Op dit moment
is HO hiervoor nog op zoek naar een
financiële partner.
HO heeft een eigen Facebook- en
Hyvespagina en heeft een groeiend
aantal volgers op Twitter.
sAmenwerkIng met theAters
HO hecht groot belang aan een
persoonlijk contact met de theaters.
Daarom bezoekt HO regelmatig
theaters om te kijken hoe de
samenwerking geïntensiveerd kan
worden.
pagina 19 Holland opera Jaarverslag 2010
HO is met een groeiend
aantal theaters bezig een vast
samenwerkingsverband op te zetten
op het gebied van marketing. Dit
betekent dat het gezelschap actief
meedenkt over speciale acties voor
de betreffende theaters.
Een voorbeeld van zo’n actie
is dat bij de voorstellingen van
Broers kinderen een idee voor een
uitvinding konden inleveren bij
de theaters. Het beste idee werd
beloond met kaartjes voor NEMO.
Theaters waarmee HO een
samenwerkingsverband aan het
opzetten zijn:
• Stadsschouwburg Amsterdam
• Jeugdtheater de Krakeling,
Amsterdam
• Theater De Regentes,
Den Haag
• Theater De Oosterpoort,
Groningen
• De Philharmonie, Haarlem
• Parkstad Limburg Theaters,
Heerlen
• Schouwburg Het Park, Hoorn
• Leidse Schouwburg, Leiden
• Rotterdamse Schouwburg,
Rotterdam
• Stadschouwburg Utrecht
• Odeon de Spiegel Theaters,
Zwolle

pagina 20 Holland opera Jaarverslag 2010

oers
‘De ingenieuze machines met
draaiende tandwielen, ontploffingen
en stoomwolken zijn spectaculair.
Het aanbod dat de broers van de
legerleiding krijgen brengt ze in
tweestrijd: gaan ze voor het grote
geld of voor een schoon geweten?
De mannen sleutelen gespannen.
Om beurten nemen ze plaats
achter de stoffige piano. Het is net
arbeidsvitamine’ Trouw
concePt, muzIek en lIbretto
De kameropera Broers kent een lange
voorgeschiedenis. Oorspronkelijk
uitgangspunt was het idee om een
opera te maken over de gebroeders
Wright: het intrigerende verhaal van
twee broers, die het aan het begin
van de negentiende eeuw voor elkaar
krijgen om als eersten 12 seconden te
vliegen.
Na het lezen van een biografie
bleek hun leven echter niet erg
spectaculair. Er zat te weinig drama
in om er een opera van te maken.
Besloten werd om verder te denken
over het onderwerp uitvinden
in het algemeen. Toevallig of
niet: uitvindingen blijken op de
basisschool een favoriet onderwerp
te zijn voor spreekbeurten en
werkstukken.
Producties: Broers
Uitgangspunt bleef nog steeds de
ontwikkeling van het vliegtuig en de
motoren in het begin van de vorige
eeuw. De muziek van Prokofiev, een
belangrijke componist in die tijd
werd leidend binnen de productie.
Omdat in dezelfde periode ook
de saxofoon werd ontwikkeld en
populair werd, is gekozen om naast
een piano en zang de saxofoon in te
zetten.
Door saxofoniste Floor Wittink werd
Holland Opera (HO) vervolgens op
het spoor gezet van Rudi Wiedoeft.
Deze saxofoonlegende leefde rond
1910 en schreef aanstekelijke muziek
voor onder andere de stomme film,
hij was razend populair.
pagina 21 Holland opera Jaarverslag 2010
Voor het schrijven van het libretto
vond HO schrijver Carel Alphenaar
bereid. Deze veelkunner is niet
alleen begenadigd schrijver van
eigengereide stukken, maar ook een
bevlogen musicus. De muzikaliteit
van de schrijver was in deze een
voorwaarde, immers; ditmaal was er
niet eerst het woord, maar eerst de
muziek!
gAstregIsseur
Voor de regie tekende Sybrand van
der Werf, een jonge regisseur met
een grote passie voor muziek en met
name opera. Al in 2008 –Van der
Werf was toen net afgestudeerd- had
HO een inspirerend gesprek met
hem. In 2009 werkte Hoolboom met
hem samen binnen het festival Jonge
honden/oude rotten.

Regisseur Joke Hoolboom fungeerde
bij dit project als coach en
dramaturg.
vormgeving
‘Hun werkplaats is ontworpen
door Douwe Hibma. Hij maakte
indrukwekkende uitklapkasten en een
stoere ijzeren stellage op wielen.
De meningsverschillen worden
smakelijk uitgespeeld door de drie
mannen, die alle drie voortreffelijk
zingen’
De Telegraaf
Vaste vormgever Douwe Hibma
heeft, met zijn eigen werkplaats
in gedachten, een vernuftig decor
ontworpen: vier grote werkkasten
die door middel van gaspompen
uitgeklapt worden tot wanden van
vier meter hoog.
De broers waren tijdens de opera
echt aan het sleutelen, sloten
apparatuur aan en lieten alles
draaien. Met behulp van drie
compressoren werd een machine
gebouwd die op water kon draaien.
Vooral jongens en vaders keken
hun ogen uit en wilden tot in detail
weten hoe dit gemaakt was.
educAtIe en mArketIng
Het lesmateriaal van Broers
was vooral gericht op muziek
en uitvindingen. Kinderen
kregen vragen over belangrijke
uitvindingen, maar ook over
machtsmisbruik waartoe sommige
mooie uitvindingen leiden. In de
bijlage vindt u een voorbeeld uit het
lesmateriaal.
Ook theaters hebben het idee van
de uitvindingen opgepikt. Kinderen
werden uitgedaagd om een goede
uitvinding te bedenken en deze te
tekenen of te beschrijven. Na de
voorstelling werden de beste ideeën
beloond met vrijkaarten voor NEMO
(museum Amsterdam).
reacties kinderen op de
voorstelling
Roos (10) – Willibrordschool:
In het begin dacht ik: opera dat is toch
voor grote mensen!? maar Holland
Opera Xpress is voor kinderen dus.
Het verhaal gaat over 3 broers en die
zijn goed in uitvinden. Ze zijn van
plan een machine te maken voor een
schoner milieu. Maar om een machine
te kunnen maken moet je materialen
hebben en dat kost geld en dat hebben
ze niet.
Wat heel leuk was, aan het einde van
de voorstelling kon je allerlei vragen
stellen aan de acteurs. Ook mochten
we de machine bekijken.
pagina 22 Holland opera Jaarverslag 2010
Ramon (12) - Over de brug Rosmolen:
Zaterdag 10 april ging ik samen
met mijn zusje naar een workshop
saxofoon spelen en daarna naar
een voorstelling (Broers) waarin de
saxofoonlerares (Floor) ook piano,
tenor, altsaxofoon en sopraan speelde.
In de workshop vertelde Floor veel over
de saxofoon en hebben we een leuk lied
gespeeld. Ook moesten we om de beurt
een gek geluid maken op de saxofoon.
Ik vond het moeilijk hoe je je vingers op
de knoppen moest houden. Maar vooral
vond ik het erg leuk. Het rietje van de
saxofoon mochten we hebben als een
aandenken.
Toen we de theaterzaal in gingen was
het helemaal donker. Toen het begon
was het duidelijk dat het een soort
laboratorium was. Aan het einde kon
je nog vragen stellen. Mijn zusje en ik
vonden het erg leuk en ik verheug me
nu al op de volgende keer.

pagina 23 Holland opera Jaarverslag 2010

pagina 24 Holland opera Jaarverslag 2010

lAuwbAArd
‘Chiel Meijering componeerde een
sfeervolle partituur met snoeihard
elektrisch gitaargeweld en uitbundig
slagwerk, maar ook zoetzachte
violen. Deze Blauwbaard is behalve
spannend en romantisch ook grappig.
Niek Idelenburg is een imposante,
aantrekkelijke Blauwbaard. Leonie
van Veen is een lieve Judith, met
glasheldere sopraan. Haar finalezang
(Dood is zo stil, veel stiller dan een
steen), laat een mens rillen.’
NrC Handelsblad
Voor de locatieopera van 2010 was
het thuis van HO, de Veerensmederij,
het uitgangspunt. De oude fabriek,
waarvan de verbouwing inmiddels in
volle gang was, moest een hoofdrol
gaan spelen in de opera.
Na Styx en King Arthur werd
opnieuw gekozen voor een legende:
Blauwbaard. In dit intrigerende
verhaal speelt een gebouw, de burcht
van Blauwbaard, een belangrijke rol.
Toeval of niet: de Veerensmederij
was inmiddels voorzien van zeven
machtige ramen. Zeven ramen
waarachter de zeven vermoorde
vrouwen van Blauwbaard hun
dodendans uitvoerden.
een mAn met een geheIm
Blauwbaard is een man met een
groot geheim, een geheim dat hij
aan niemand prijs wil geven. Ook
niet aan zijn grote liefde, waar
Blauwbaard
hij bijna dwangmatig naar zoekt.
Blauwbaard zoekt iemand die geen
vragen stelt en geen woorden nodig
heeft om hem te begrijpen. Want
‘wat is praten anders dan verlangens
verbergen’.
Blauwbaard zoekt naar het ultieme,
naar iemand die hij volkomen kan
vertrouwen. Heeft niet ieder mens
recht op zijn eigen geheime kamer?
Waarom zou je alles van iemand,
juist als je daar hartstochtelijk veel
van houdt, moeten weten.
Toch kan Blauwbaard het niet
laten om zijn bruid, zodra hij
haar gevonden meent te hebben,
onmiddellijk op de proef te stellen.
Nog voor de eerste huwelijksnacht
zich heeft voltrokken verlaat
Blauwbaard zijn burcht. Voor hij
pagina 25 Holland opera Jaarverslag 2010
vertrekt geeft hij zijn jonge vrouw
Judith de sleutel naar zijn ‘geheim’.
Natuurlijk met de uitdrukkelijke wens
of liever het gebod om dit geheim
niet te onthullen…
muzIek en tekst
HO wilde de imposante
Veerensmederij graag met een
nieuwe opera aan het publiek
presenteren.
Na het succesvolle Styx werd
besloten opnieuw samen te werken
met componist Chiel Meijering en
schrijfster Imme Dros. Bovendien
zou De keizer is knetter, eveneens
geschreven door Meijering, in
het najaar van 2010 de officiële
openingsvoorstelling worden van
Muziektheater de Veerensmederij.
Zo werden de presentatie en de

opening van de Veerensmederij
muzikaal met elkaar verbonden.
oPerA oP locAtIe
‘Wie de avondkou naast zich neer
legt, wacht een geweldig theaterstuk.
De contouren van de Amersfoortse
Veerensmederij zijn het perfecte decor
voor een thriller als deze. Tenor Niek
Idelenburg zet op een geweldige wijze
de enge creep Blauwbaard neer. Leonie
van Veen (sopraan) heeft zowel de
acteerkwaliteiten als de stem voor een
perfecte Judith.’ CJP
Uitgangspunt van regisseur
Hoolboom en decorontwerper
Hibma is dat de locatie echt gebruikt
moet worden en niet ‘verbouwd’
moet worden tot theater.
De deuren van de Veerensmederij
werden door Hibma voorzien van
luchtveren waardoor ze automatisch
geopend konden worden. Het orkest
nam plaats in het gebouw op het
balkon, goed zichtbaar door de
imposante ramen.
De geheime kamer werd geplaatst
buiten de burcht, op het dak.
Hibma heeft vervolgens een
ingenieus trappenhuis gebouwd om
bij deze geheime kamer te komen.
De trappen en de lift heeft Hibma
bewust gebouwd in de stijl van de
Veerensmederij. Het publiek dacht
zelfs dat de trapconstructie bij het
gebouw hoorde.
sAmenwerkIngsverbAnden
bInnen het ArtIstIek teAm
‘De enscenering, inclusief het decor
van Douwe Hibma, is fantastisch tegen
de zeven draaideuren en dito ramen
in de immense buitengevel van de
Veerensmederij’ De volkskrant
Het artistieke team van HO heeft
zich bij deze productie weer laten
inspireren door verschillende makers.
Zo werd met choreografen Pascale
de la Fuente (moderne dans) en
Sheyda Darab (Hiphop) al bij King
Arthur succesvol samengewerkt en
werd besloten hen voor Blauwbaard
opnieuw te benaderen.
Blauwbaard werd muzikaal begeleid
door het Carthago Consort. Het
Carthago Consort is van oorsprong
een barok ensemble, maar is
dermate wendbaar dat het ook goed
moderne muziek kan uitvoeren.
De strijkersgroep en hobo werden
aangevuld door een ritmesectie
bestaande uit slagwerk, vibrafoon,
gitaar en bas.
In overleg met Chiel Meijering werd
besloten om Hein Meens te vragen
om de opera te dirigeren. Meens
geniet vooral bekendheid als zanger,
maar profileert zich de laatste
jaren steeds meer als dirigent. Hij
is als zodanig verbonden aan het
Conservatorium van Amsterdam
en hij is cantor van de Westerkerk
in Amsterdam. Bovendien zong
pagina 26 Holland opera Jaarverslag 2010
hij de hoofdrol in Alzheimer,
een eerder door Chiel Meijering
gecomponeerde opera en was
daarmee bekend met het muzikale
idioom.
Door de samenwerking met de
zangafdeling van het Koninklijk
Conservatorium leerde het
gezelschap zeven talentvolle nieuwe
zangeressen kennen.
Van de vijf solisten werkten drie
zangers eerder met HO. Twee
zangers hebben auditie gedaan
nadat ze elders gescout waren.
InleIdIngen bIj blAuwbAArd
‘Chiel Meijering componeerde filmische
suspense-muziek met invloeden uit
de rockopera, uitgevoerd door het
Carthago Consort. Een sfeervolle
partituur met snoeihard elektrisch
gitaargeweld en uitbundig slagwerk,
maar ook zoetzachte violen’. NrC
Om te voorkomen dat de dirigent
of regisseur een monoloog houdt
waarin hij zijn of haar visie geeft
op de opera werd besloten om
verschillende mensen uit het vak
als interviewer te vragen. Op deze
manier ontstond niet alleen een
dialoog tussen maker en interviewer,
maar ook een dialoog tussen publiek
en maker.
De interviewers gaven hun kijk op
het fenomeen Blauwbaard en stelden
vragen aan de verschillende makers.
Het gevolg was een geïnteresseerde

en kritische blik op het maakproces
van een nieuwe opera op locatie,
door een professional ten opzichte
van een maker/uitvoerder.
Interviewers bij de inleidingen waren:
• Hans Nieuwenhuis (internationale
operastudio)
• Geert van Boxtel (programmeur
YO Opera! Festival)
• Bart Deuss (journalist en
mede artistiek leider van
dansproductiehuis Don’t hit Mama)
• Krijn Koetsveld (dirigent en onder
andere artistiek leider Nieuw Bach
Ensemble)
De inleidingen werden gegeven in
het gebouw van Han van Zwieten
Architecten, medebewoner van de
Wagenwerkplaats. Keuken en foyer
werden ingericht in de Circusschool
(toen nog informatiecentrum) in
samenspraak met NS Poort.
wortelIng bInnen de
ProvIncIe utrecht
‘Met het boeiende schouwspel
Blauwbaard doopte het operahuis zich
om tot Holland Opera
Tegelijk gaf het een voorproefje
op zijn toekomstige thuisbasis: de
Veerensmederij in Amersfoort’
Place de l’Opera
pagina 27 Holland opera Jaarverslag 2010
HO richt zich in 2010, het jaar
waarin het gezelschap 16 jaar
bestaat en het stadsgezelschap
van Amersfoort is geworden, met
name op de versterking van de
band met het publiek uit deze stad
en regio. Natuurlijk wordt de rest
van het land meegenomen in de
diverse publiciteitscampagnes, maar
hoofddoel is nu de worteling of zelfs
verankering van het gezelschap in
deze regio.

pagina 28 Holland opera Jaarverslag 2010

de keIzer Is knetter
‘Holland Opera verandert bij elke
nieuwe voorstelling compleet van stijl.
Na de sprookjesopera Zieltje volgde
de moderne mediaopera the Black &
the Beautiful, nu dus de verrassende
rockopera ‘De Keizer is Knetter’. Trouw
rePrIse
De muziek van Chiel Meijering tilt het
stuk op, het libretto en de regie van Joke
Hoolboom houden het in de lucht.’’
volkskrant
Als openingsvoorstelling van de
Veerensmederij koos HO voor
een herneming van de succesvolle
voorstelling Kwali Kuna uit
2009. Omdat de voorstelling nu
bekend was, kon men een veel
gerichter marketingstrategie
toepassen. Besloten werd om
publiciteitsmateriaal en titel te
veranderen, en de voorstelling werd
omgedoopt tot De keizer is knetter.
themA / settIng
Het stuk vertelt over de strijd
tussen een eilandbewoner en een
aangespoelde keizer en laat op een
eenvoudige doeltreffende manier
zien hoe de ene ‘beschaving’ zich
aan de andere ‘beschaving’ opdringt
en daarmee koloniseert.
De twee hoofdpersonen (de leader of
the band ‘Wiebe’ en de keizer) zijn
op alle fronten uitersten van elkaar.
In muziek, kostuums en gedrag. Toch
zouden het ook heel goed vrienden
De Keizer is Knetter
of (zoals een jonge bezoeker stelde)
broers kunnen zijn.
lIbretto, muzIek en
vormgevIng
‘’Het beginbeeld is fantastisch. Een man
met een bontmuts springt op een stuk
hout en begint op de rocktonen van een
ruig bandje aan een operalied. Het is
hard en het klinkt prachtig.’
volkskrant
Joke Hoolboom schreef het
libretto en baseerde dit op het
toneelstuk Ambrosia van Jos
Dom. Componist Chiel Meijering,
bekend om zijn bijzondere
manier van het samenvoegen van
verschillende muziekstijlen, schreef
een wervelende cross-over tussen
hardrock en barok. De voorstelling
werd begeleid door een echte “band”,
bestaande uit slagwerk, bas en
pagina 29 Holland opera Jaarverslag 2010
elektrisch/akoestisch gitaar. De band
werd geleid door de jonge slagwerker
Tjaco Oostdijk.
Het oorspronkelijke stuk speelt
zich af op een warm eiland, maar
vormgever Hibma en regisseur
Hoolboom zagen meer in regen
en wind; typisch Nederlandse
toevoegingen. De kostuums van
Freija Wouters geven weer dat het
om een koud regenachtig eiland
gaat. Zij haalde haar inspiratie uit
een jutterswereld van samengestelde
kostuums. Niet één kostuum is
compleet, zo is de broekspijp van
de slagwerker terug te vinden in de
broek van de gitarist. De kleding
van de keizer (een lange Afrikaanse
jurk met sloffen) staat hier weer
haaks op. Een omgekeerde wereld
met een clash tussen verschillende

eschavingen die overal plaats zou
kunnen vinden.
educAtIe
‘Verzin maar eens iets stoers
voor jongens. Componist Chiel
Meijering vindt met De Keizer is
Knetter de oplossing in stevige
rock en reggaemuziek. Het gaat er
probleemloos in bij het jonge publiek’.
NrC
Bij de voorstelling is een
leerlingenwerkboek gemaakt,
bestaande uit vier lessen. In
samenwerking met de muziekscholen
zijn in verschillende steden
voorafgaand aan de voorstellingen
workshops gegeven.
Eén van de onderwerpen die in
de voorstelling De keizer is knetter
aangesneden wordt is beschaving.
Maar wat is dat eigenlijk? En
bovendien is onze westerse
beschaving per se de juiste? In het
educatiemateriaal wordt uitgebreid
ingegaan op deze vragen. In de
bijlage vindt u een voorbeeld van een
opdracht uit het leerlingen werkboek.
‘Wat indruk maakt is de voorzichtige
vriendschap tussen de twee hoekige
mannen die in de muziek tot
uitdrukking komt. Stiekem missen ze
hun moeder zo. Daarover zingen ze
een mooi duet en later, als de keizer
eenzaam is, speelt de eilander zelfs
voor moeder. Heel zacht, heel lief, heel
vanzelfsprekend’ volkskrant
sAbIne, lerAres AAn
bAsIsschool dynAmIs over
de keIzer Is knetter
‘Vandaag heb ik met mijn groep
genoten van de voorstelling De keizer
is knetter.
Ik vond het erg leuk, en de kinderen
ook, dat wij op deze manier konden
kennismaken met het fenomeen
“rockopera”.
Voor de kinderen heel nieuw, maar
ze konden het zeker waarderen.
Dit kwam mede doordat we goede
voorbereidingen konden treffen omdat
we een prachtig lespakket kregen.’
pagina 30 Holland opera Jaarverslag

pagina 31 Holland opera Jaarverslag 2010

pagina 32 Holland opera Jaarverslag 2010

het meIsje met de
zwAvelstokjes
‘Wat is er leuker dan in de
kerstvakantie, ploeterend door de
sneeuw, met het hele gezin naar
Het meisje met de zwavelstokjes te
gaan? Holland Opera bewerkte het
kerstsprookje van Hans Christian
Andersen tot een opera voor alle
leeftijden. Een duivelse sneeuwman en
swingende arrangementen van Jasper
Le Clercq en Oene van Geel zorgden
voor het enthousiaste applaus.’
NrC
kerstProject
Met de herneming van Het meisje
met de zwavelstokjes (oorspronkelijke
première 19 december 2009
in Concertgebouw de Doelen,
Rotterdam) is een start gemaakt met
een jaarlijks terugkerend fenomeen:
de kerstproductie in eigen huis.
Deze productie wordt twee weken
lang exclusief in de Veerensmederij
gespeeld. De bedoeling is hiermee
de naam van HO als stadsgezelschap
van Amersfoort te vestigen en de
relatie met de stad te verdiepen.
voortrAject
Al jaren sluimerde bij HO het idee
om ‘Het meisje met de zwavelstokjes’
te bewerken tot muziekvoorstelling
voor kinderen. Toen Neil Wallace,
programmeur van Concertgebouw
De Doelen, dan ook in de zomer van
2008 vroeg om de kerstvoorstelling
2009 in de Doelen te produceren (en
Het meisje met de zwavelstokjes
of ‘Het meisje met de zwavelstokjes’
daarvoor misschien geschikt was)
werd de wens werkelijkheid. Twee
zielen één gedachte, dat kan geen
toeval zijn.
concePt, beeld en muzIek
‘Meisje met de zwavelstokjes
beleeft verbluffende ‘première’ in de
Veerensmederij.’
aD
De kou en de sneeuw zijn heel
belangrijk in dit sprookje dat zich
afspeelt op de laatste avond van
het jaar. Sneeuw zoals wij dat in
Nederland niet kennen, diep, donzig
en eindeloos. Deze sneeuw vond
Joke Hoolboom in Noorwegen, waar
zij samen met cameraman Marc
Redmeijer een film maakte die het
decor vormt voor de voorstelling.
Bovendien gaf de film de
pagina 33 Holland opera Jaarverslag 2010
mogelijkheid om de ’dode’ opa uit
het verhaal als personage op te
voeren, zonder dat hij er werkelijk is.
HO voegde aan het oorspronkelijke
verhaal nog een personage toe: de
sneeuwman. Hij vertegenwoordigt
de dood en helpt het meisje zich te
verzoenen met het onvermijdelijke.
Hij laat haar schrikken, laat haar
lachen en zingt rapteksten in een
waanzinnig tempo. Bovendien biedt
de toevoeging van de sneeuwman
als dramatisch personage extra
mogelijkheden tot levendige
dialogen en een meer gelaagde
structuur.
Jurrian van Dongen schreef het
libretto, op basis van een synopsis van
Hoolboom.

Niek Idelenburg arrangeerde voor de
voorstelling muziek van Henry Purcell
(uit het onbekende werk Dioclesian)
voor drie zangers, gitaar, bas, viool en
vibrafoon.
Er werd besloten voor de Sneeuwman
nieuwe muziek te laten schrijven,
omdat hij uit een andere wereld komt.
Grillige, swingende muziek die de
stille wereld van het Meisje op zijn
grondvesten doet schudden.
HO vroeg aan jazzviolisten/
componisten Jasper le Clercq
en Oene van Geel, met wie HO
ook samenwerkt voor Feeks in
2011, deze nieuwe muziek te
schrijven. Kenmerkend voor de
muziek van Purcell zijn de vaste
begeleidingspatronen. Nagenoeg
elk deel bestaat uit 4 of 8 vast
terugkerende maten. Een fenomeen
dat in de jazz muziek niet anders is.
De link met Purcell en jazz is dus heel
logisch.
pagina 34 Holland opera Jaarverslag 2010

Bezoekers Het meisje met de zwavelstokjes
(december 2010)
PublIeksbereIk, mArketIng en
verkooP.
‘Drie grote videoschermen laten
spectaculaire beelden zien van een wit
Noors landschap, waarin een meisje
door de vrieskou zwoegt. Het intens
treurige verhaal is door regisseur Joke
Hoolboom op smaak gebracht met een
baldadige sneeuwman op hippe noten
van Oene van Geel en de flitsende
afwisseling van de personages.
Idelenburg, muzikaal leider van Holland
Opera verzorgde het uitstekend
uitgevoerde arrangement van delen
uit Purcells Dioclesian voor viool,
slagwerk, gitaar en basgitaar.’
Telegraaf
pagina 35 Holland opera Jaarverslag 2010
24% van de bezoekers van ‘Het Meisje’
komt uit ‘de rest’ van het land.
Het was spannend om voor het eerst
een kerstproductie in eigen huis
te organiseren. Dankzij het goede
marketingplan waren nagenoeg
alle voorstellingen uitverkocht,
gemiddeld 185 bezoekers. Interessant
is dat 50% van de bezoekers uit
Amersfoort kwam, 26 % uit de regio
en 24 % uit de rest van het land. Voor
een opera van HO is men dus bereid
te reizen.

In voorbereIdIng: Feeks
hollandopera.nl
Feeks
No fear for Shakespeare
Zapp 4
Holland Opera wordt structureel gefinancierd door Fonds Podiumkunsten,
Provincie Utrecht, Gemeente Amersfoort en FrieslandCampina
no fear for Shakespeare
Gebaseerd op Shakespeare’s
getemde Feeks.
Een Engelstalige jazzopera vol
intriges en ambitie. Holland Opera
werkt voor deze voorstelling samen
met twee jazzcomponisten, vier
operazangers en een popzangeres.
Première 12 februari 2011
“De dames
zingen en acteren
naar hartenlust,
en op topniveau.”
Telegraaf
hollandopera.nl
pagina 36 Holland opera Jaarverslag 2010
The Tempest
Opnieuw Purcell en Shakespeare
op Fort Rijnauwen.
Schitterende muziek van Purcell
doorsneden met de felle noten
van Chiel Meijering op een
onwaarschijnlijk mooie locatie.
Première 24 juni 2011

hollandopera.nl
Romeo
& Zeliha
Holland Opera wordt structureel gefinancierd door Fonds Podiumkunsten,
Provincie Utrecht, Gemeente Amersfoort en FrieslandCampina
Romeo
& Zeliha
Hedendaagse bewerking
van Romeo en Julia.
Pure passie en vernietigende haat,
dampende kussen en afspraakjes in
het maanlicht, maar ook duister gif
en messentrekkerij.
In Romeo & Zeliha maken een Turkse
en een Nederlandse slagersfamilie
elkaar het leven zuur. Een swingende
West Side Story gespeeld door
Turkse en Nederlandse zangers en
twee slagwerkers.
Première oktober 2011
hollandopera.nl
Zwanenmeer
Het prachtige stuk van Tsjaikovski
wordt door Niek Idelenburg
gearrangeerd voor een klein
ensemble.
Zoals Idelenburg eerder bewees met
Het meisje met de zwavelstokjes levert
dit prachtig nieuw materiaal.
De tekst zal worden geschreven
door de jonge schrijver Simon van
der Geest en gebaseerd op ‘Wilde
Zwanen’ van Andersen.
Negen zusjes vormen de kern van
het verhaal. Binnen deze productie
wordt samengewerkt met veertien
jonge danseresjes (8 tot 11 jaar) van
Scholen in de Kunst.
Première december 2011
pagina 37 Holland opera Jaarverslag 2010

Algemeen
het bestuur
Het bestuur bekleedt functies in de politiek,
advisering, architectuur, omroepland en de
accountancy. Over het geheel genomen een
gevarieerd samengesteld bestuur (zowel naar leeftijd
als m/v verhouding) dat Holland Opera (HO) op tal
van vlakken kan adviseren en (be)sturen.
rené leegte (1968)
voorzitter bestuur HO (2008)
Lid Tweede Kamer VVD
nevenactiviteiten:
voorzitter bestuur Stichting Bas van Hengel
lid Rondetafel 8
secretaris bestuur Beheerstichting tot behoud
Veerensmederij
aleida Hamel (1948)
secretaris bestuur HO (2003)
zaakgelastigde van de Eduard van Beinum Stichting
adviseur Mediafonds (voorheen Stimuleringsfonds)
muziekregisseur
nevenactiviteiten:
voorzitter bestuur Bach Cantorij Baarn
secretaris bestuur Soroptimistclub International
Hilversum e.o.
secretaris bestuur November Music ‘s-Hertogenbosch
sybren Kalkman (1944)
penningmeester bestuur HO (2003)
Voorheen accountant bij KPMG
Adviseur (financiële) governance vraagstukken
nevenactiviteiten
lid Raad van Toezicht Muziekgebouw aan het IJ
lid Raad van Toezicht Rutgers WPF
lid bestuur Stichting Alexander
lid Raad van Commissarissen Stedenfonds
Amsterdam
Johan Koopman (1966) bestuurslid XX (2008)
Directeur/eigenaar Wentink Architekten Muiden
nevenactiviteiten
voormalig lid bestuur stichting STAGG
lid Lighthouse Club Amsterdam
lid Rotatary club Amersfoort
culturAl governAnce
Het bestuur conformeert zich unaniem aan, de in de
handleiding voor goed bestuur in de culturele sector
geformuleerde code, cultural governance, met respect
voor de beschreven principes en best practice bepalingen
(zoals indertijd gepubliceerd door Kunst & Zaken in
opdracht van het Ministerie van OC&W).
Als besturingsmodel hanteert de stichting HO het
zogenaamde bestuur + directiemodel.
Goed bestuur, adequaat toezicht en transparante
verantwoording vormen ook hier de kernbegrippen.
In het kader daarvan is bij het aantrekken van de nieuwe
bestuursleden een profielschets opgesteld passend
bij de doelstellingen van de stichting en gelet op de
samenstelling en de kwaliteiten van het zittend bestuur.
comIté vAn AAnbevelIng
Dhr. L. Bolsius burgemeester Amersfoort
Peter de Haan directeur Vrede van Utrecht
Miranda van Kralingen artistiek leider Opera Zuid
Dhr. R.C. Robbertsen commissaris van de koningin
provincie Utrecht
Jan Willem de Vriend artistiek leider Combatimento
Consort, chef-dirigent
Orkest van het Oosten
pagina 38 Holland opera Jaarverslag 2010

subsIdIënten, Fondsen en sPonsoren
HO wordt structureel financieel ondersteund door FPK
(Fonds Podiumkunsten), de provincie Utrecht en de
Gemeente Amersfoort.
Met ingang van 2010 heeft HO een 6-jarig
sponsorcontract gesloten met FrieslandCampina.
In 2010 ontving HO verschillende projectsubsidies
van het Prins Bernhard Cultuur Fonds, VSB Fonds, SNS
Reaal Fonds, Fentener van Vlissingen Fonds en het
K.F. Hein Fonds.
Diverse particulieren steunen HO financieel door een
stoel te schenken of vriend te worden.
Varia
Naast artistiek leider van HO is Niek Idelenburg dirigent
en muzikaal leider van het Amsterdams Bach Consort
(ABC) en het Carthago Consort (CC). Met het ABC,
bestaande uit een professioneel barokensemble en
kamerkoor realiseert hij gemiddeld vijf verschillende
projecten (15 concerten) per seizoen.
Naast Idelenburg als vaste dirigent werkt het ABC met
gastdirigenten als Jos van Veldhoven, Nico van der
Meel, Bart Schneemann en Erik van Nevel.
Idelenburg maakt deel uit van de werkveldcommissie
voor het Koninklijk Conservatorium Den Haag.
Joke Hoolboom is artistiek leider en algemeen directeur
van HO.
Daarnaast regisseert zij (2-jaarlijks) de zomerbarokopera’s
voor het Amsterdams Bach Consort. Dit is ook
een gelegenheid waarbij Hoolboom (jonge) zangers
beter leert kennen, zodat deze mogelijk ingezet kunnen
worden bij producties van HO.
Zij is lid van de creative board van de CCAA (Creative
Cities Amsterdam Area).
Hoolboom is voorzitter van de gebruikersvereniging
Wagen!Werkplaats in Amersfoort.
pagina 39 Holland opera Jaarverslag 2010

sAmenwerkIngsverbAnden bInnen
blAuwbAArd
Bijzonder was de samenwerking met het Koninklijk
Conservatorium van Den Haag. Dankzij de projectleiding
van de zangafdeling werden in oktober 2009 audities
gehouden voor een meisjeskoor.
Ongeveer dertig studenten deden auditie met een
verplicht stuk van Chiel Meijering. Geen sinecure, om als
zangstudent ‘eindelijk’ eens te zingen in de Nederlandse
taal. Buitengewoon sportief opgepikt, met name door de
buitenlandse studenten die daarnaast nog een stuk in het
Nederlands hadden ingestudeerd.
Drie studentes die in 2009 en 2010 afstudeerden zijn
geselecteerd voor het terzet, samen met vier nog
studerende zangeressen vormden ze het vrouwenseptet.
In diezelfde periode werden audities gehouden bij
Scholen in de Kunst; hier werden zeven talentvolle
(amateur) danseressen geselecteerd.
Vanaf januari 2010 hebben ze wekelijks gerepeteerd tot
aan de tutti repetities in mei.
In samenwerking met de Rotterdamse Dans Academie
werden zeven hiphopdanseressen geselecteerd.
Choreograaf Sheyda Darab heeft samen met
choreograaf Pascale de la Fuente de verschillende dansen
binnen Blauwbaard op elkaar afgestemd.
In overleg met regisseur Joke Hoolboom is bewust
gekozen om steeds 7 meisjes te selecteren. De moderne
dansers vervulden daarbij de rol van de 7 dode vrouwen
van Blauwbaard. De 7 hiphopdanseressen, het koor van 7
meisjes en de 7 dode vrouwen vormden uiteindelijk een
groep van 21 wraakgodinnen waaraan Blauwbaard ten
gronde gaat.
Naast uitvoerenden is achter de schermen samengewerkt
met het Mediacollege Amsterdam en ROC Midden
Nederland. Van deze opleidingen hebben verschillende
studenten stage gelopen. Van volgspot tot besturing van
de hydrolisch te openen deuren, van techniek op de vloer
tot grime en ondersteuning bij de kostuums.
overzIcht sAmenwerkIngsverbAnden
Holland Opera werkte in 2010 samen met de volgende
instellingen:
• ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, opleiding
theaterdocent, Arnhem/Zwolle
• Basisschool de Magneet, Amersfoort
• Basisschool Pallas Athene, Amersfoort
• Bussel Engineering
• Circusschool Amersfoort
• Dienst Beveiliging Eemhaven, Amersfoort
• Han van Zwieten Architecten, Amersfoort
• Kringloopcentrum Amersfoort
• Kunst Centraal, Utrecht
• Kunstbalie, Den Bosch
• Koninklijk Conservatorium van Den Haag
• Mediacollege Amsterdam
• NS Poort
• Railinfra opleidingen
• ROC Midden Nederland
• Rotterdamse Dans Academie
• Scholen in de Kunst, Amersfoort
• SIESTA (Stichting Industrieel Erfgoed) Amersfoort
• TCE, Amersfoort
• Universiteit van Amsterdam,
studie muziekwetenschappen
• VVV Utrecht, Amersfoort
• Van der Linden geluidstechniek
• Zegers Transport
pagina 40 Holland opera Jaarverslag 2010

Bijlages:
Medewerkers 2010r Medewerkers Broersr
orgAnIsAtIe
Algemeen en artistieke directie Joke Hoolboom
Artistieke directie en educatie Niek Idelenburg
Marketing en sales Famke Companjen
Publiciteit Moniek Poerstamper
Productie en kantoor Hedwich Hoetink
Kantoor en website Bianca van Varik
Educatie Marleen Kunst
Techniek en beheer Ben de Jong
Creatie
Muziek Sergei Prokofiev,
Rudi Wiedoeft
Teksten Carel Alphenaar
Regie Sybrand van der Werf
Dramaturgie Joke Hoolboom
Decor en kostuums Douwe Hibma
Lichtontwerp Peter van Deth
Uitvoering
Oudste broer/ piano Hein Meens
Middelste broer / piano Niek Idelenburg
Jongste broer/ piano Wiebe Pier Cnossen/
Niklaus Kost
Saxofoons en piano Floor Wittink
Medewerkers
Regieassistent Christina Sievert
Techniek Roland van Joolen
Stage techniek Steffie de Haan
Stage techniek Mariska Rooseboom
Stage educatie Jeroen Cooiman
Snuffelstage Pjotr Slootwijk
pagina 41 Holland opera Jaarverslag 2010

Medewerkers
Blauwbaard
Creatie
Muziek Chiel Meijering
Tekst Imme Dros
Libretto Imme Dros en
Joke Hoolboom
Muzikale leiding Hein Meens
Regie Joke Hoolboom
Decor Douwe Hibma
Geluidsontwerp Paul Jeukendrup
Lichtontwerp Maarten Warmerdam
Kostuumontwerp Freija Wouters
Grime Bernadette Hilhorst
Choreografie moderne dans Pascale de la Fuente
Choreografie hiphop Sheyda Darab
Zangers
Blauwbaard Niek Idelenburg
Judith Leonie van Veen
Anna Fenna Ogranjensek
Tochtlat Florian Just
Stoppel Arnout Lems
Meisjeskoor
Nicole Fiselier Petra Stoute
Julia Westendorp Judith van den Dool
Inbal Hever Dieuwertje Luppers
Elisenda Pujals
Carthago Consort
Hobo Henk Knöps
Viool Machteld van Delft
(concertmeester)
Laura Brüggen
Noortje Braat
Heleen van der Hoeven
Jurriette van der Hoeven
Altviool Tom Moonen
Rena Scholten
Cello Diederik van Dijk
Bas Pieter Hoogervorst
Gitaar Durk Hijma
Slagwerk Tjaco Oostdijk
Moderne dansers
Samantha Buijink Liselotte Heesbeen
Manoek van der Horst Daantje Idelenburg
Simone Mur Eveline Plantinga
Renee Oudenaarden
Hip hop dansers
Sophie Boers Pauline Dommerholt
Julia Mitomi Sayonara Prika
Ine Schroven Lara de Vries
Ann Willemsen
Productie
Technische productie Peter van Deth
Productieleiding Judith Huizing
Productie assistentie Hedwich Hoetink
Decorbouw Gilles Bosse
Douwe Hibma
Durk Kramer
Aidan Radier
Regieassistent/boventiteling Christina Sievert
Repetitoren Wim Dijkstra en
Hein Meens
Geluidstechniek Tom Gelissen
Zendertechniek Tim van Diepen
Lichttechniek Roland van Joolen
1 ste inspeciënt Mariska Rooseboom
Volgspot Steffie de Haan
Grime Aukje Bouwknegt
Jasmijn van der Heide
Marielle Maussen
Stage kostuums Annet Koorevaar
Vrijwilligers dagelijks 20 vrijwilligers
voor publieksbegeleiding,
bar etc.
pagina 42 Holland opera Jaarverslag 2010

Medewerkers
De keizer is knetter
Creatie
Compositie Chiel Meijering
Libretto en regie Joke Hoolboom
Oorspronkelijke stuk Jos Dom
Decor Douwe Hibma
Kostuums Freija Wouters
Geluidsontwerp Tom Gelissen
Lichtontwerp Maarten Warmerdam
Uitvoering
De keizer Niek Idelenburg
tenor en clavecymbel
Eilandbewoner Wiebe Pier Cnossen
keytar
slagwerk + vibrafoon Tjaco Oostdijk
gitaren Jurgen Burdorff
basgitaar Pieter Hoogervorst
Medewerkers
Regieassistent Christina Sievert
Repetitor Wim Dijkstra
Repetitor Hein Meens
Studio geluid Hans Ravestein
Geluidstechniek Tom Gelissen
Lichttechniek Ben de Jong
Stage techniek Pieter van der Star
Stage educatie Loes van der Meij
Stage tourmanagement Daniel Schoenmaker
Medewerkers Hetmeisje
metdezwavelstokjes
Creatie
Muziek Henry Purcell
Libretto Jurrian van Dongen
Regie Joke Hoolboom
Nieuwe composities Oene van Geel &
Jasper le Clercq
Arrangementen Niek Idelenburg
Decor Douwe Hibma
Kostuums Ineke Duivenvoorde &
Sophie Ketting
Geluidsontwerp Tom Gelissen
Lichtontwerp Maarten Warmerdam
Creatie film
Regie Joke Hoolboom
Camera Marc Redmeijer
Editor Han Savelkoel
Videoprogrammering Martin Jan Gaasbeek
Uitvoering
Meisje Nienke Otten, sopraan
Sneeuwman Florian Just, bariton
Opa Niek Idelenburg, bariton
Viool Machteld van Delft
Bas Bart Soeters
Gitaar Philipp Braemschwig
Slagwerk Tjaco Oostdijk
Medewerkers
Techniek Ben de Jong
Grime Bernadette Hilhorst
Choreografie Pascale de la Fuente
Geluidstechniek Ard Heinkens
Studio geluidsopname Hans Ravestein
Stage techniek Djordi Veerman
Stage techniek Pieter van der Star
stage grime Ioni van Bekkum
vrijwilligers dagelijks 12 vrijwilligers
voor publieksbegeleiding
etc.
pagina 43 Holland opera Jaarverslag 2010

Voorbeelden educatief materiaal
Opdracht
Uit het leerlingenwerkboek van
De keizer is knetter:
De keizer komt uit het keizerrijk
Ambrosia en daar gelden andere
regels dan op het eiland.
De eilandbewoners willen erg graag
met de keizer mee naar Ambrosia,
maar dan moeten ze wel dezelfde
manieren aanleren.
De keizer gaat lessen geven aan
de eilandbewoners, zodat ze
goedgemanierd worden.
De keizer noemt dit civilisatie.
Weet je wat dat betekent?
U kunt de kinderen vragen wie
weet wat het woord betekent,
hieronder een aantal betekenissen
uit de van Dale:
ci·vi·li·sa·tie de; v -s beschaving
be·scha·ving de; v 1 het beschaafdzijn:
een man van ~ 2 -en cultuur (3)
be·schaafd bn, bw 1 niet meer in
een onontwikkelde natuurstaat
verkerend:
~e volken 2 welopgevoed,
welgemanierd:
~e manieren
bron: van Dale
En wat is beschaafd? En ABN,
Algemeen Beschaafd Nederlands?
Welke manieren heb je thuis
allemaal geleerd?
U kunt met de kinderen een gesprek
voeren over manieren.
Welke manieren kennen de kinderen
van huis uit?
Bijv: Met mes en vork eten, geen
ellebogen op tafel, van tafel als
iedereen klaar is, dankjewel zeggen als
je iets krijgt, vragen of oudere mensen
willen zitten in de bus, niet schelden,
niet in je neus peuteren, etc. etc.
De keizer in de voorstelling komt
terecht in een ander land en vindt de
eilandbewoners ongemanierd.
De eilandbewoners merken dat zelf
helemaal niet, want dat zijn hun
manieren! Zo zijn ze het gewend.
Civilisatie =
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
pagina 44 Holland opera Jaarverslag 2010
Kijk maar naar deze twee foto’s,
wat zie je?
Wie zouden het zijn?
Wat zijn ze aan het doen?
Wat vind je ervan?
Welke tips zou je deze mensen
geven?

Voorbeeld uit het lesmateriaal van
Broers:
Indeling van instrumenten
Instrumenten worden ingedeeld van
hoog naar laag.
Ook stemmen worden ingedeeld van
hoog naar laag.
In de voorstelling Broers wordt
afwisselend gespeeld op 3 saxofoons.
Dit zijn een
sopraansaxofoon,
een altsaxofoon en een
tenorsaxofoon.
Saxofoons van hoog naar laag:
- sopranino (is de hoogste)
- sopraan
- alt
- tenor
- bariton
- bas
- contrabas (is de laagste)
Opdracht 5
saxofoonfamilie
wat is het verschil tussen de
verschillende saxofoons?
Ze zijn verschillend van grootte en
de sopraan en sopranino zijn niet
krom maar recht.
pagina 45 Holland opera Jaarverslag 2010
Opdracht 6
uitvinding van een nieuw
instrument
Vraag uw leerlingen om, net als
meneer Sax een nieuw instrument
uit te vinden. Laat ze het instrument
tekenen en er ook een hele familie
van te maken. Wijs er daarbij op dat
hoe groter het instrument is, hoe
(lager) hij klinkt.

Citaten
Recensies
volkskrant over Broers
‘Nog voor de jeugdopera Broers
begonnen is, kijken alle kinderen al
gespannen naar het podium. Daar glijdt
een op afstand bestuurbare robotschijf
over de vloer. Een slim rekwisiet om
de aandacht mee te vangen. Hip en
modern ook. Het geknutsel maakt
de kamermuziek van o.a. Sergei
Prokofiev lekker tastbaar. En er kan
olijk met ontsnappende lucht worden
‘gemusiceerd’.
Af en toe laten de zangers onder
hoge druk wat stoom ontsnappen,
in grappige interferentie met de
live vertolking door piano (bespeelt
door alle drie de broers!) en diverse
saxofoons (bespeelt door Floor
Wittink). Voor de slapstickmomenten
last Holland Opera wat jazzy
saxofoonsolo’s in van Rudi Wiedoeft’.
De Telegraaf over Broers
‘Drie uitvinders hebben een ideaal. De
luchtvervuiling verminderen. In een
regie van Sybrand van der Werf buigt
de ene broer zich over ingewikkelde
berekeningen, de ander speelt piano
en de derde sleutelt aan generatoren
en sluit de elektriciteit aan. Natuurlijk
springen de stoppen en zitten we in
het donker, maar ook daar weten de
mannen een oplossing voor.
De meningsverschillen worden
smakelijk uitgespeeld door de drie
mannen, die alle drie voortreffelijk
zingen’
Trouw over Broers
‘De ingenieuze machines met
draaiende tandwielen, ontploffingen
en stoomwolken zijn spectaculair.
Het aanbod dat de broers van de
legerleiding krijgen brengt ze in
tweestrijd: gaan ze voor het grote
geld of voor een schoon geweten?
De mannen sleutelen gespannen.
Om beurten nemen ze plaats
achter de stoffige piano. Het is net
arbeidsvitamine’
pagina 46 Holland opera Jaarverslag 2010
NrC Handelsblad over Blauwbaard
‘Chiel Meijering componeerde een
sfeervolle partituur met snoeihard
elektrisch gitaargeweld en uitbundig
slagwerk, maar ook zoetzachte violen.
Deze Blauwbaard is behalve spannend
en romantisch ook grappig.
Niek Idelenburg is een imposante,
aantrekkelijke Blauwbaard. Leonie
van Veen is een lieve Judith, met
glasheldere sopraan. Haar finalezang,
„Dood is zo stil, veel stiller dan een
steen.”, laat een mens rillen’
volkskrant over Blauwbaard
‘De enscenering, inclusief het decor
van Douwe Hibma, is fantastisch tegen
de zeven draaideuren en dito ramen
in de immense buitengevel van de
Veerensmederij.’
Place de l’Opera over Blauwbaard
‘Met het boeiende schouwspel
Blauwbaard doopte het operahuis zich
om tot Holland Opera.
Tegelijk gaf het een voorproefje
op zijn toekomstige thuisbasis: de
Veerensmederij in Amersfoort’
CJP over Blauwbaard
‘Wie de avondkou naast zich neer
legt, wacht een geweldig theaterstuk.
De contouren van de Amersfoortse
Veerensmederij zijn het perfecte decor
voor een thriller als deze. Tenor Niek
Idelenburg zet op een geweldige wijze
de enge creep Blauwbaard neer. Leonie
van Veen (sopraan) heeft zowel de
acteerkwaliteiten als de stem voor een
perfecte Judith’

volkskrant over De Keizer is
Knetter
‘Het beginbeeld is fantastisch. Een man
met een bontmuts springt op een stuk
hout en begint op de rocktonen van een
ruig bandje aan een operalied. Het is
hard en het klinkt prachtig.
Wat indruk maakt is de voorzichtige
vriendschap tussen de twee hoekige
mannen die in de muziek tot
uitdrukking komt. Stiekum missen ze
hun moeder zo. Daarover zingen ze
een mooi duet en later, als de keizer
eenzaam is, speelt de eilander zelfs
voor moeder. Heel zacht, heel lief, heel
vanzelfsprekend.
De muziek van Chiel Meijering tilt het
stuk op, het libretto en de regie van
Joke Hoolboom houden het in de lucht.’
Trouw over De Keizer is Knetter
‘De muziek van Chiel Meijering,
een combinatie van rock, metal en
klassiek, is overweldigend. De ruige
rockoperaband speelt op een eiland
waar ook een verdwaalde keizer
aanspoelt. De pogingen van de keizer
om zijn nieuwe ‘onderdanen’ manieren
bij te brengen lopen natuurlijk op niets
uit. Maar muzikaal is hun samenspel
een feest. Rockmuziek en de subtiele
klanken van een spinet? Chiel Meijering
weet daar een vloeiende, prachtige
compositie van te maken.
Het is maar goed dat er gezelschappen
als Holland Opera zijn, die laten zien
dat niet alle muziek uit de computer
komt.’
NrC over De Keizer is Knetter
‘Verzin maar eens iets stoers
voor jongens. Componist Chiel
Meijering vindt met De Keizer is
Knetter de oplossing in stevige
rock en reggaemuziek. Het gaat er
probleemloos in bij het jonge publiek.
Zodra de band zwijgt en opeens een
spinet wordt bespeeld door een op
een eiland aangespoelde keizer, klinkt
gelach en verwondering: Rock-barok
voor alle leeftijden.’
aD over De Keizer is Knetter
‘De Keizer is Knetter is een strijd tussen
gitaar en spinet.
De combinatie van hardrock en
klassiek geschoolde stemmen blijkt
prachtig te werken. Ook de stoere
kostuums en het desolaat ogende
eilanddecor van Douwe Hibma
versterken dat effect.’
NrC Handelsblad over Het meisje
met de zwavelstokjes
‘Wat is er leuker dan in de
kerstvakantie, ploeterend door de
sneeuw, met het hele gezin naar
Het Meisje met de Zwavelstokjes te
gaan? Holland Opera bewerkte het
kerstsprookje van Hans Christian
Andersen tot een opera voor alle
leeftijden. Een duivelse sneeuwman en
swingende arrangementen van Jasper
Le Clercq en Oene van Geel zorgden
voor het enthousiaste applaus’
pagina 47 Holland opera Jaarverslag 2010
De Telegraaf over Het meisje met
de zwavelstokjes
‘drie grote videoschermen laten
spectaculaire beelden zien van een wit
Noors landschap, waarin een meisje
door de vrieskou zwoegt. Het intens
treurige verhaal is door regisseur Joke
Hoolboom op smaak gebracht met een
baldadige sneeuwman op hippe noten
van Oene van Geel en de flitsende
afwisseling van de personages.
Idelenburg, muzikaal leider van Holland
Opera verzorgde het uitstekend
uitgevoerde arrangement van delen
uit Purcells Dioclesian voor viool,
slagwerk, gitaar en basgitaar.’
aD over Het meisje met de
zwavelstokjes
‘Meisje met de zwavelstokjes beleeft
verbluffende première. In deze
bewerking krijgt het meisje gezelschap
van een olijke sneeuwman, maar we
zien het meisje uiteindelijk wel sterven.
Terwijl ze op het podium in elkaar zakt
zien we op grote schermen filmbeelden
waar het meisje in de hemel aankomt.
Daar sneeuwt het, maar daar is het
niet koud; daar is haar overleden opa
springlevend en staat een rijkelijk
gevulde dis. De kleine meisjes op de
tribune kruipen bedrukt bij mama op
schoot, al begrijpen ze dat de dood in
dit geval als een verlossing kwam.
De muziek-grotendeels van Henry
Purcell-is tijdloos en voegt zich
moeiteloos bij het geheel. Het maakt
het stuk tot een ideale voorbereiding
voor de grote mensen opera.’

Gespeelde voorstellingen:
Broers
datum tijd speelplek bezoekers
04-02-2010 13:30 De speeldoos T
BAARN 38
05-02-2010 13:30 De speeldoos T
BAARN 57
05-02-2010 19:00 De speeldoos V
BAARN 81
07-02-2010 15:00 rabotheater V
HENGELO 129
08-02-2010 10:30 rabotheater S
HENGELO 235
13-02-2010 14:30 De lieve vrouw V
AMERSFOORT 81
13-02-2010 19:30 De lieve vrouw V
AMERSFOORT 114
14-02-2010 14:00 stadsschouwburg Utrecht V
UTRECHT 163
14-02-2010 16:00 stadsschouwburg Utrecht V
UTRECHT 115
21-02-2010 14:00 Theater de Fransche school V
CULEMBORG 81
23-02-2010 14:30 Het Witte Theater V
IJMUIDEN 42
24-02-2010 14:30 Theater aan de slinger V
HOUTEN 98
25-02-2010 14:30 De lieve vrouw V
AMERSFOORT 146
28-02-2010 15:00 Chassetheater V
BREDA 151
01-03-2010 10:45 Chassetheater S
BREDA 218
01-03-2010 13:30 Chassetheater S
BREDA 219
02-03-2010 10:45 Chassetheater S
BREDA 225
02-03-2010 13:30 Chassetheater S
BREDA 214
04-03-2010 10:45 Chassetheater S
BREDA 213
datum tijd speelplek bezoekers
04-03-2010 13:30 Chassetheater S
BREDA 189
05-03-2010 19:00 Theater de Tamboer V
HOOGEVEEN 80
07-03-2010 14:00 Odeon de spiegel Theaters V
ZWOLLE 140
08-03-2010 10:30 Odeon de spiegel Theaters S
ZWOLLE 162
14-03-2010 14:30 Philharmonie V
HAARLEM 180
15-03-2010 10:30 Philharmonie S
HAARLEM 190
15-03-2010 13:30 Philharmonie S
HAARLEM 222
16-03-2010 10:30 Philharmonie S
HAARLEM 173
16-03-2010 13:30 Philharmonie S
HAARLEM 196
18-03-2010 13:30 schouwburg Het Park S
HOORN 205
19-03-2010 10:30 schouwburg Het Park S
HOORN 226
19-03-2010 19:30 schouwburg Het Park V
HOORN 52
21-03-2010 13:30 schouwburg arnhem V
ARNHEM 90
22-03-2010 14:00 streekschouwburg Cuijk S
CUIJK 222
23-03-2010 10:45 streekschouwburg Cuijk S
CUIJK 223
23-03-2010 13:15 streekschouwburg Cuijk S
CUIJK 214
26-03-2010 19:30 Jeugdtheater de Krakeling V
AMSTERDAM 97
28-03-2010 15:00 rotterdamse schouwburg V
ROTTERDAM 113
29-03-2010 10:30 rotterdamse schouwburg S
ROTTERDAM 147
pagina 48 Holland opera Jaarverslag 2010

datum tijd speelplek bezoekers
29-03-2010 13:30 rotterdamse schouwburg S
ROTTERDAM 144
30-03-2010 10:30 rotterdamse schouwburg S
ROTTERDAM 144
30-03-2010 13:30 rotterdamse schouwburg S
ROTTERDAM 140
31-03-2010 14:00 stadstheater V
ZOETERMEER 63
08-04-2010 13:30 schouwb. de Nieuwe Doelen S
GORINCHEM 220
09-04-2010 10:45 schouwb. de Nieuwe Doelen S
GORINCHEM 226
09-04-2010 13:30 schouwb. de Nieuwe Doelen S
GORINCHEM 203
10-04-2010 15:00 Zaantheater V
ZAANDAM 117
11-04-2010 15:00 De regentes V
DEN HAAG 152
14-04-2010 15:00 De Oosterpoort V
GRONINGEN 106
15-04-2010 13:30 Chassetheater S
BREDA 214
16-04-2010 10:45 Chassetheater S
BREDA 224
16-04-2010 13:30 Chassetheater S
BREDA 226
18-04-2010 13:00 Castellum V
ALPHEN AAN DEN RIJN 56
21-04-2010 15:00 schouwburg Kunstmin V
DORDRECHT 43
22-04-2010 14:00 Cultureel Centrum Mortsel S
MORTSEL 218
25-04-2010 14:30 De Meervaart V
AMSTERDAM 138
26-04-2010 10:30 De Meervaart S
AMSTERDAM 122
26-04-2010 13:30 De Meervaart S
AMSTERDAM 41
datum tijd speelplek bezoekers
28-04-2010 10:30 De lieve vrouw S
AMERSFOORT 164
28-04-2010 10:30 De lieve vrouw V
AMERSFOORT 95
pagina 49 Holland opera Jaarverslag 2010
Totaal aantal bezoekers: 8797
waarvan aantal bezoekers
Vrije Voorstelling (V): 2723
aantal leerlingen incl. begeleiders: (S): 6074

Blauwbaard Keizer is Knetter
datum tijd speelplek bezoekers
21-05-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 558
22-05-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 287
26-05-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 487
28-05-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 444
03-06-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 465
04-06-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 518
05-06-2010 21:15 veerensmederij V
AMERSFOORT 588
Totaal aantal bezoekers: 3347
datum tijd speelplek bezoekers
24-09-2010 10:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 77
24-09-2010 13:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 115
27-09-2010 10:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 109
28-09-2010 10:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 113
28-09-2010 13:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 127
29-09-2010 10:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 173
29-09-2010 14:00 veerensmederij S
AMERSFOORT 84
30-09-2010 10:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 184
30-09-2010 13:30 veerensmederij S
AMERSFOORT 162
02-10-2010 16:00 veerensmederij V
AMERSFOORT 214
03-10-2010 16:00 veerensmederij V
AMERSFOORT 153
04-10-2010 13:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 229
05-10-2010 10:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 243
05-10-2010 13:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 221
07-10-2010 10:30 Theater de Nobelaer S
ETTEN-LEUR 194
07-10-2010 13:30 Theater de Nobelaer S
ETTEN-LEUR 229
pagina 50 Holland opera Jaarverslag 2010

datum tijd speelplek bezoekers
08-10-2010 10:30 Theater de Nobelaer S
ETTEN-LEUR 202
08-10-2010 13:30 Theater de Nobelaer S
ETTEN-LEUR 235
10-10-2010 14:30 Philharmonie V
HAARLEM 259
11-10-2010 10:30 Philharmonie S
HAARLEM 216
11-10-2010 13:30 Philharmonie S
HAARLEM 227
12-10-2010 10:30 Philharmonie S
HAARLEM 196
16-10-2010 16:00 schouwburg almere V
ALMERE 167
17-10-2010 14:30 rabotheater V
HENGELO 154
20-10-2010 15:00 schouwburg Kunstmin V
DORDRECHT 129
24-10-2010 15:00 De Oosterpoort V
GRONINGEN 274
26-10-2010 15:00 Zaantheater V
ZAANDAM 154
01-11-2010 13:30 Theater de vest S
ALKMAAR 129
02-11-2010 10:30 Theater de vest S
ALKMAAR 257
07-11-2010 14:30 schouwburg agnietenhof V
TIEL 208
08-11-2010 10:30 schouwburg agnietenhof S
TIEL 200
08-11-2010 13:30 schouwburg agnietenhof S
TIEL 200
09-11-2010 10:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 247
09-11-2010 13:30 ’t speelhuis S
HELMOND 241
10-11-2010 10:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 243
datum tijd speelplek bezoekers
11-11-2010 10:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 229
11-11-2010 13:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 231
12-11-2010 13:30 ‘t speelhuis S
HELMOND 220
14-11-2010 15:00 Castellum V
ALPHEN AAN DEN RIJN 257
19-11-2010 13:30 st. Concertgebouw leiden S
LEIDEN 246
9-11-2010 19:00 st. Concertgebouw leiden V
LEIDEN 267
22-11-2010 13:30 De Meervaart S
AMSTERDAM 115
28-11-2010 15:00 schouwburg Het Park V
HOORN 204
29-11-2010 10:30 schouwburg Het Park S
HOORN 130
29-11-2010 13:30 schouwburg Het Park S
HOORN 175
30-11-2010 10:30 schouwburg Het Park S
HOORN 180
30-11-2010 13:30 schouwburg Het Park S
HOORN 169
Totaal aantal bezoekers: 8988
waarvan
aantal bezoekers Vrije Voorstelling (V): 2440
aantal leerlingen incl. begeleiders: (S): 6548
pagina 51 Holland opera Jaarverslag 2010

Het meisje met de zwavelstokjes
datum tijd speelplek bezoekers
02-01-2010 14:00 Concertgebouw de Doelen V
ROTTERDAM 424
02-01-2010 16:00 Concertgebouw de Doelen V
ROTTERDAM 412
18-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 188
18-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 167
19-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 192
19-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 190
21-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 182
21-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 181
22-12-2010 11:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 187
22-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 164
23-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 187
23-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 189
27-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 187
27-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 181
28-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 192
28-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 186
29-12-2010 14:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 191
29-12-2010 16:00 De veerensmederij V
AMERSFOORT 201
Totaal aantal bezoekers: 3801
pagina 52 Holland opera Jaarverslag 2010