artikel/interview (PDF) met Nicole Van Kilsdonk - Jekino

jekino stelt voor
8 www.jekino.be/patajeoorlog
PATATJE OORLOG is de Hollandse
benaming voor een portie friet met
mayonaise, pindasaus en uitjes,
eventueel aangevuld met curry en
ketchup. De term ‘oorlog’ verwijst
naar het slordig toevoegen van ingrediënten,
alsof het om een slagveld
gaat.
patatje oorlog
Nederlandse speelfilm van Nicole van Kilsdonk. Scenario: Lotte Tabbers, naar het boek
‘Een Kleine Kans’ van Marjolijn Hof. 2011. 86’. Met o.a. Pippa Allen (Kiek), Rifka Lodeizen
(mama Esmee) en Johnny de Mol (papa Thomas). Originele Nederlandstalige versie.
Aanbevolen vanaf 8 jaar.
De vader van Kiek (9 jaar) werkt als dokter in oorlogsgebied. Kiek is
bang dat hem iets zal overkomen: een ontvoering, een verdwaalde
kogel,… Ze wil geen dode papa! Daarom heeft ze een dode hond en
een dode muis nodig. Want hoe vaak hoor je dat iemand een dode
hond, een dode muis én een dode papa heeft?
Kiek krijgt de hoofdrol in het schooltoneel. Maar wanneer er heel lang geen nieuws komt
van papa, slaat de ongerustheid toe. Kiek kan haar aandacht niet bij het acteren houden
en ook mama wordt erg zenuwachtig. Kiek is tot alles bereid om papa’s leven te redden...
geintjes
PATATJE OORLOG is een trefzekere en intieme film over het minimaliseren van risico’s.
Een kind is op een heel mooie manier bezorgd om haar vader. Zowel moeder als de
meester op school verzekeren haar dat de kans heel klein is dat papa iets zal overkomen.
Maar de ongerustheid blijft knagen en wordt nog gevoed door terloopse opmerkingen van
oma en klasgenootjes. Zo schetst PATATJE OORLOG een gezin dat oprecht bekommerd
is om elkaar. Terwijl papa in verre landen “de held gaat spelen”, toont de film de radicale
gevolgen voor de achterblijvers: de prangende onzekerheid, aftellend tot de volgende
Skype sessie, oma’s ongeruste telefoontjes midden in de nacht, moeder die het huishouden
alleen moet beredderen. Volgens oma is papa’s dienstbaarheid eigenlijk een daad
van verregaand egoïsme.
generiek 108 4/2011 december

10
generiek 108 4/2011 december
Geen wonder dat Kieks verbeelding op hol slaat. Via een staaltje doorgedreven kansberekening
komt ze tot een akelig besluit. “Ze denkt: als ik nou een dode hond had, dan wordt
de kans op een dode vader nóg kleiner,” legt regisseur Nicole van Kilsdonk uit. “Maar haar
fantasieën over hoe je een hond moet doden, zijn een beetje morbide. Daarom hebben we
die passages in animatiefilm gedraaid. Kiek fantaseert over een hond in een raket naar de
maan schieten of hem voor een aanstormende trein gooien. Dankzij de animatie is de toon
van die scènes helemaal anders dan de rest van de film.” Toch drukken die rare fantasieen
hun stempel op PATATJE OORLOG. “Van zulke geintjes moet het Noord-Amerikaanse
publiek niets weten,” beweert bvb de programmator van het Sprockets kinderfilmfestival
in Toronto. “Zo’n film kan ik nooit op mijn festival vertonen.”
HalFpipe
De film is gebaseerd op ‘Een Kleine Kans’, een boek van Marjolijn Hof dat in 2007 de Gouden
Uil Jeugdliteratuurprijs kreeg. Maar de titel PATATJE OORLOG bekt natuurlijk veel
lekkerder, verwijzend naar een typisch Nederlandse frituursnack die in België vermoedelijk
op weinig enthousiasme kan rekenen. In de film zie je een – geanimeerd – legertje van
zulke frieten ‘ten oorlog’ trekken.
Nicole van Kilsdonk: “Het is een bescheiden boek, heel mooi verteld. Marjolijn Hof laat
het volkomen irrationele denkproces van Kiek toch logisch klinken. Ze vertelt het verhaal
in haar hoogst eigen stijl, met veel humor.” van Kilsdonk draaide met o.a. de verfilming
van Francine Oomens succesroman HOE OVERLEEF IK MEZELF? al eerder voor een
tienerpubliek. Maar nu was het tijd voor haar eerste echte kinderfilm. “Ik heb zelf een kind
van de leeftijd van Kiek. Van een kinderfilm wordt meestal verwacht dat hij vooral grappig
en avontuurlijk is. Maar ik wilde een lichte film maken die toch geëngageerd is. Ik wil in het
hoofd van een meisje kruipen dat praat over haar alledaagse leven, zonder de voeling met
het publiek te verliezen. Het was een grote uitdaging om Kieks dilemma’s op een visuele
manier te tonen zonder al te veel gewicht op haar schouders te laden. Je moet oprecht
van Kiek kunnen houden. Ze mag niet de hele film lang zorgelijk lopen te fronsen.”
En dat doet ze ook niet. Kiek is een heel originele, complete filmheldin. Vol overgave bijt
ze zich in het skatepark vast in haar ambitie: ze wil dolgraag in de halfpipe. En ‘het verhaal
van de bange man’, dat papa haar tot vervelens toe vertelt, staat model voor haar levenshouding.
Dat is de belangrijkste les die Kiek van papa leert: zonder risico’s leef je niet.
Hoepelrok
Van Kilsdonk gelooft dat haar film past in de zorgvuldig opgebouwde traditie van slimme,
geëngageerde Nederlandse kinderfilms. “Die traditie begon op een moment dat de Nederlandse
film voor volwassenen alles behalve ernstig werd genomen. Toen ik aan het einde
van de jaren 80 afstudeerde aan de filmschool, deden we heel cynisch over de Nederlandse
cinema. Nu zijn we trots dat Nederland zo sterk is in kinderfilms en documentaires,

maar dat is enkel omdat we geen oog hadden voor volwassenenfilms.”
PATATJE OORLOG zou aanvankelijk een tv-project worden, maar toen producent Lemming
Film en scenarist Lotte Tabbers aan boord kwamen, leek er plots meer in te zitten.
“Daarom klopten we aan bij het Nederlands Filmfonds en de NCRV. Later kregen we nog
geld van het VAF en van Eurimages.” PATATJE OORLOG werd gemaakt voor € 1,4 miljoen.
“Volgens mij is het een warme, toegankelijke en emotionele film geworden, waarin
prima geacteerd wordt. We hebben Pippa Allen vorig jaar op Cinekid ontdekt in een acteerworkshop
en voor mij is zij de ideale actrice voor de rol van Kiek.” Ze staat inderdaad
de sterren van de hemel te acteren en wordt bovendien door een stel prima volwassen
acteurs omringd.
Bij de opening van Cinekid stond Pippa nog te glunderen in haar gloednieuwe hoepelrok
aan de zijde van het Nederlandse prinsenpaar. En één week later mocht Nicole van Kilsdonk
al even gelukkig staan glunderen toen haar PATATJE OORLOG op datzelfde festival
door de jury van professionals werd uitgeroepen tot ‘Beste Nederlandse Film’. “Een poëtische
parel,” werd de film door hen genoemd. En dat is de nagel op de kop.
Gert Hermans / Nick Cunningham
REGISSEUR NICOLE VAN KILSDONK OVER PATATJE OORLOG
“Volgens ons is het boek ‘Een Kleine Kans’ van Marjolijn Hof een echte parel. Het toont
op eenvoudige wijze de gedachtekronkels van een kind dat zich zorgen maakt om haar
vader. Emotioneel maar tegelijk ook grappig. Een hedendaags meisje worstelt met haar
onzekerheden en angsten en moet leren om haar mond open te doen. Haar hersenspinsels
leiden tot gekke, grappige en ook verdrietige momenten.
De vertaalslag van boek naar film was niet eenvoudig. We moesten een manier vinden om
al die kronkels in haar hoofd te verbeelden zonder een voice over te gebruiken. Zo ontstond
het idee van de animaties. Ook zijn er wat verhaallijnen bijgekomen en uitgediept
omdat het boek niet volstond voor zo’n lange film. O.a. de scènes over de musical geven
extra lucht aan het verhaal.
Voor de hoofdrol hebben we heel uitgebreid gecast en ik ben bijzonder blij dat we Pippa
Allen hebben gevonden. Voor een kinderfilm heeft ze extreem veel tekst en dat kon ze
goed. Ze kon zich heel goed inleven in het personage. Maar minstens zo belangrijk is
haar eigenheid en de kunst om ook energie en lol uit te stralen. Die balans is in deze film
heel delicaat.
Ik geloof dat we er in geslaagd zijn een film te maken die voor zowel kinderen als volwassenen
mooi is. Je wilt ten allen tijde voorkomen dat het betuttelend of uitleggerig wordt.
We wilden eigentijds zijn maar ook niet te rauw. We streefden echt naar ‘een lach en een
traan’. Ik ben heel blij dat we een kinderfilm hebben gemaakt die niet op actie leunt maar
op ontroering. Een film met een eigen smoel.”
generiek 108 4/2011 december
11