Nieuwsbrief nr: 38 - 39 januari-februari 2008 - Siwe

Het museum zelf
In het museum wordt ingegaan op
de historische evolutie van afwijkend
gedrag, de werking van het justitieel
apparaat, van het strafrecht en de
strafuitvoering, maar ook op de
vrijheidsberoving als straf en ter
bescherming van de maatschappij.
Het Gevangenismuseum vertelt je
dus de geschiedenis van het
Belgisch gevangeniswezen en van
de Landloperskolonies in de
Noorderkempen. Door taferelen,
voorwerpen, foto’s, voorwerpen en
teksten krijgen bezoekers een
beklijvend beeld van het leven
achter de tralies vroeger en nu.
Wist u dat pas vanaf de late
achttiende eeuw een verdachte
onschuldig bleef tot de rechter een
publiek vonnis uitsprak ? De
lijfstraffen uit de middeleeuwen en
post-middeleeuwse periode werden
afgeschaft en er ontstonden
“tuchthuizen”. In 1772 kwam er langs
SIWE NIEUWSBRIEF NR. 38-39
Meer over de landlopers en de kolonies.
Vanaf de 16 de en 17 de eeuw nam het
aantal landlopers en de kleine
criminaliteit toe, waardoor de
overheid weldra verplichte arbeid
instelde voor “leeglopers”. Vergeet
niet dat door het afschaffen van
kloosters tijdens de Franse Revolutie
de bedelaars en landlopers er niet
73
de Gentse Coupure zo een
tuchtinstelling, een zogenaamd
“Rasphuis”. Het werd opgericht naar
model van Philippe Vilain XIV.
Landlopers moesten er overdag in
ateliers bomen uit Brazilië raspen,
waarna ze ’s nachts in cellen werden
opgesloten.
Edouard Ducpétiaux, inspecteurgeneraal
van de gevangenissen na
1830 liet een antal stervormige
gevangenissen bouwen met centraal
observatiepunt. De gedetineerden
dienden tot inkeer te komen in de
cellen en niet tot elkaar spreken. Ze
droegen een kap over het hoofd als
vreemde personen in de buurt
kwamen.
Het gevangenissysteem onderging
vooral de jongste jaren allerlei veranderingen
(werkstraffen, herstelgerichte
detentie, Wet Dupont, enz.)
waarop in het Gevangenismuseum
wordt ingegaan.
meer terecht konden voor een kom
soep of een bed. Men dacht eraan
de stijgende overlast te kunnen
afwenden door de bouw van
“kolonies” in de Noorderkempen, in
de heidegebieden tussen
Hoogstraten en Turnhout. De
landlopers kregen hier een soort van
74
heropvoeding en werden
ingeschakeld in landbouwbedrijven.
De “Wet op de Beteugeling van de
Landloperij” (1866) verplichtte
iedereen op straat zijn “paspoort” bij
zich te hebben, alsook een
minimumbedrag aan baar geld,
“minstens genoeg om één brood te
kopen”. Vele landlopers werden door
de politie van de straten geplukt en
naar de kolonies gestuurd. De
bewoners verbleven hier doorgaans
veel liever dan in de industriesteden.
Ze genoten van gezonde lucht,
voeding, propere kleren en sliepen in
een echt bed ! In 1993 werd de Wet
op Landloperij afgeschaft (onder
Europese druk) afgeschaft.
Landlopers kwamen terecht in
opvangtehuizen, anderen leven in de
steden buiten op straat…
SIWE NIEUWSBRIEF NR. 38-39
(Bron: vrij naar een infobrochure
“Merksplas, proeven van de vrijheid”,
met dank aan Karel GOVAERTS en
Karel VANHOOF).
Praktisch :
Gevangenismuseum, Kapelstraat,
2330 Merksplas. Tel. : 014/63.36.24.
Toegang : elke 2de en 4de zondag
van de maand (mrt-okt), 13 tot 18 u,
maar groepen na afspraak zijn
daarbuiten ook welkom.
E-mail : govaerts.karel@skynet.be
Meer info :
www.gevangenismuseum.be
Toerisme Merksplas vzw : Markt 1,
2330 Merksplas. Tel.: 014/63.94.77
E-mail :
toerismemerksplas@skynet.be
www.merksplas.be
foto website www.avae-vvba.be (vereniging in de kijker, zie volg. blz.)