artikel Ledebergs dialect

eschimpend werden genoemd. Het stadsproletariaat, dat de
motor van de toenmalige economie draaiende hield, werd
door de hogere sociale klassen steevast behandeld als het ‘achterlijke
gepeupel’. Hoewel ze een essentiële rol hadden in de
instandhouding van de zware Gentse textielindustrie, werd er
voortdurend op hen neergekeken. Één van de middelen om
zich te onderscheiden was de taal.”
‘Achterlijke boeren’
Zo sprak de gezeten burgerij ‘Burgergents’, een gekuiste versie
van het Gents, terwijl de lagere klassen plat ‘Gentsch’ spraken.
In een poging om zich meer beschaving aan te meten dan het
‘plebs’ hanteerde het ‘chiquere volk’ dus een soort verburgerlijkt
dialect, dat bij de doorsnee werkmens nogal komiek in de
oren klonk. Door de continue drang om aansluiting te vinden
met de sociale toplaag, kreeg de middenklasse van de arbeiders
een blasé en elitair imago opgeplakt.
Het taaltje van de inwijkelingen drukte al
snel z’n stempel op het ‘boertige’ dialect van
de autochtone Ledebergse bevolking. Over
de Schelde werd oorspronkelijk een soort
plattelands-Oost-Vlaams gesproken, een
Ledeberg Botermarkt, anno 1900.
heel ander taaltje dan het sappige Gents van
binnen de stadsmuren. Gent was in de loop
der eeuwen immers uitgegroeid tot een
taaleiland. Verschillende taalveranderingen
die buiten Gent werden ingezet traden in de
stad niet op, vanwege het gemeend ‘boerse’
karakter ervan. “Er was een kloof tussen
mensen van Gent en het platteland”, aldus
Taeldeman. “Gent was een slechte stad, ‘het
rode gevaar’, met die vuile fabrieken en dat ‘smerige’ arbeidersmilieu. En omgekeerd zagen de Gentenaars
de boeren als ‘achterlijk’.” De Arteveldestad was een geïsoleerd taalbastion in het rurale Oost-Vlaanderen
van toen en is dat vandaag nog steeds, zij het in mindere mate. Op taalgebied uit zich dat op verschillende
manieren: een opvallend verschil is bijvoorbeeld dat op het platteland rond Gent de g, ng, w en j tussen
klinkers weggelaten worden, waardoor de voorafgaande klinker gerekt wordt. Liegen wordt op den buiten
als ‘lieën’ uitgesproken, terwijl ze in Gent ‘liege’. Op het platteland ‘bloeën’ de bloemen, in Gent ‘bloeje’ ze.
“
Het Ledebergs is gestorven,
het Gents gaat als volgende
voor de bijl
”
“ het ‘chiquere volk’
hanteerde een soort
verburgerlijkt dialect om
zich te onderscheiden
van het ‘plebs’
”
Die unieke ‘Gentsche’ tongval nam nu ook de overhand in
Ledeberg, weliswaar de ‘beschaafdere’ variant ervan vanwege
de status van de inwijkelingen. In se was het verschil tussen
het Gents en het Ledebergs dus vrijwel hetzelfde als tussen
het Burgergents en het plat Gents. Zo werd er in het Ledebergs
minder nadruk gelegd op zware tweeklanken; in het
platste Gents spraken ze van een ‘deejf’, terwijl een Ledebergenaar
‘dif’ riep naar een fietsenpikker. ‘Huis’ werd in het plat
Gents ‘auwjs’ terwijl dat in het Burgergents van Ledeberg
naar ‘ais’ verbasterd werd, waarbij zelfs naar de latere ANuitspraak
‘uij’ geneigd werd. Verder kenmerkt het plat Gents
zich in het rekken van klanken en de typische uitspraak van
de tweeklank ‘ng’, waarbij ook de ‘g’ uitgesproken werd.