SIMONNE BILLIET, de schilderes die bewust voor bloemen koos.

SIMONNE BILLIET, de schilderes die bewust voor bloemen koos.
Robert De Laere
Simonna-Sophia Billiet werd te Roeselare geboren op 16 augustus 1913, als dochter van Adhémar-
Pieter uit Torhout, onderwijzer te Roeselare, en van Agnes-Elisa ELSLANDER, eveneens uit Torhout.
Zij kende een gelukkige jeugd, samen met haar enige broer, Leon, die later apotheker werd in
Zonnebeke. AI in de lagere school, bij de Grauwe Zusters te Roeselare, kreeg zij, vanwege een
onmiskenbare aanleg, speciale lessen tekenen. Middelbaar onderwijs volgde zij aan het St.-
Andreasinstituut te Brugge, waar zij gelogeerd was bij een familielid, de bekende dokter en
kunstverzamelaar Louis DE WINTER (1890-1966). Deze laatste spoorde haar aan regelmatig te
tekenen en ook haar ouders stonden niet afkerig tegenover een kunstcarrière.
In 1933 ging Simonne Billiet naar de Academie voor Schone Kunsten te Roeselare, waar zij de
opeenvolgende klassen volgde, met als bijzonderste vakken: tekenen naar stillevens en naar levend
model, tekenen met houtskool, en uiteindelijk het schilderen zelf. Zij haalde in 1943 de eerste prijs
met grootste onderscheiding. Nadien bleef zij nog tot 1949 op die academie, waar zij, naast tekenden
schilderlessen, ook leerde boetseren en kunstgeschiedenis volgde. Samengevat ziet deze periode in
Roeselare er als volgt uit. 1933-1938, op de afdeling "Klas Juffrouwen", volgt zij de lessen bij Gaston
VALLAEYS, behaalt in 1935 de eerste plaats.
1939-1941, op de afdeling Klas Juffrouwen, volgt zij de lessen bij Emiel DEVOS.
1941-1942 en 1942-1943, op de tekenafdeling, 2de en 3de klas, volgt zij de lessen bij Jozef
SEAUX, behaalt:
Tekenen naar dierenkop, tweede prijs.
Tekenen naar het antiek, eerste prijs.
Tekenen naar decoratieve samenstelling, eerste prijs. bij Constant LOBBESTAEL, behaalt
Lijndoorzichtkunde, eerste Prijs.
In de uitslagenlijst van de academie staat haar eerste prijs, tekenen naar het antiek, de Romeinse kop
Vitellius afgedrukt.
Tot 1945 blijft zij nog op de tekenafdeling werken, bij Jozef Seaux. 1947-1949, op de afdeling
Boetseren en Beeldhouwkunst, 2de leergang, volgt zij de lessen bij Gentiel VAN ELSLANDER en André
TAECKENS, neemt niet deel aan de examens. 1942-1943, 1943-1944 en 1944-1945, volgt zij de lessen
Kunstgeschiedenis, bij Robert DE MAN. Zij kwam nadien voor een korte tijd in de leer bij José STORIE
(1899-1961) en schilderde bij hem een reeks bloemstukken en maakte bovendien kennis met de
bekende Luikse kunstenaar, Armand JAMAR (1870-1946), een vriend van dokter Louis De Winter, die
haar aanmoedigde verder te werken, en haar zelfs af en toe meenam op zijn tournees door het
polderland.
Maar het was vooral Martin BOLLÉ (1912-1968) uit Vilvoorde, Prijs van Rome voor schilderkunst
1940, die haar lichtend voorbeeld zou worden, en in mindere mate Jules-Hubert BROUWERS (1869-
1956) uit Gulpen (Nederland), later tot Belg genaturaliseerd.
Over die periode schrijft Ronald VAN BELLE het volgende.
Dankzij de dichter J. De Bruyne kwam ze al in 1941 op het atelier van Bollé te Schaarbeek. Deze kwam
naar Roeselare om haar werk te bekijken en stemde toe om haar als leerling op te nemen. Hij
schilderde portretten, bloemencomposities, stillevens, interieurs, toneeltjes uit het leven, en clowns.

Volgens Simonne Billiet was Martin Bollé een kunstenaar van hoog niveau. Ze sliep te Brussel bij een
nicht en kon zo dagelijks bij hem in de leer gaan. Ze ging ook vaak mee in het Brusselse om een
straatbeeld te schilderen. Hij bracht haar ook regelmatig bij zijn leermeester, Jules Brouwers.
Ondertussen had Simonne Billiet ook in het ouderlijk huis een klein atelier. Met de tijd ging ze slechts
af en toe naar Bollé. Naast haar bewondering voor hem, viel het werk van Alphonse BLOMME
geweldig in haar smaak.
Ze liet zich dan door dokter De Winter overhalen, om haar werk tentoon te stellen. Dit gebeurde
voor het eerst met een individuele tentoonstelling, in mei 1943, in de kunstgalerij San Salvador te
Brugge. Dit zou het begin betekenen van een lange rij individuele en groepstentoonstellingen,
grotendeels in de periode 1943-1955.
In 1949 was Simonne Billiet in het huwelijk getreden met Jozef MATTHEEUWS (Snaaskerke 1914 -
Brugge 1990), die leraar wiskunde was aan het Koninklijk Atheneum van Brugge. De gezinslast, twee
kinderen
J.M. is van mening dat Simonne Billiet de beste resultaten bereikt met haarlandschappen.
Elle atteint mieux sa valeur dans le paysage. Quelle maîtrise déjá, quel heureux sentiment de la mise
en page, de la facture, avec un dessin qui tient exactement sa place. Les paysages sont assez rares,
mais il lui est fortement conseillé de s'adonner avec une grande franchise á cette forme de
l'expression. Simonne Billiet, pour peu qu'elle veuille continuer son évolution, prendra conscience
d'elle mìme, devenir "elle" plutôt que de rester sous des influences néfastes, fussent-elles celles de
Jules Brouwers et de Martin Bollé. Leur peinture n'est d'ailleurs pas faite pour l'ìtre délicat que les
fleurs de l'artiste révélent.'
Ook later vinden we nog opmerkingen, die deze meningen bijtreden. Ondanks deze aanwijzingen,
richtte Simonne Billiet zich meer en meer op bloemen en bloemstukken. We vinden de conclusie van
Gaby GYSELEN hieromtrent belangrijk genoeg om integraal geciteerd te worden, vooral omdat ze
geschreven werden naar het einde van haar carrière. Ze kunnen dus bepalend zijn voor een objectief
oordeel over waarde als schilderes.
Over het landschap, het stadsbeeld en de pseudo-marine (want vissersdorpen aan zee zijn toch
eigenlijk maar grensgevallen in het genre), valt minder te schrijven. De artieste heeft deze
onderwerpen weinig beklemtoond omdat haar belangstelling blijkbaar minder in die richting zocht.
Sommige van die schilderijen schijnen dan ook niet volkomen volgroeid.
Toch is er dat ene Oud Straatje, het nummer zestien der collectie: niets sensationeels, alleszins niet
in de tekening en nog veel minder in de kleur, want niets dan halve okertonen en grijzen. Maar het is,
onverwacht misschien, een knap stukje schilderwerk, goed de waarde behoudend van de
constructieve elementen, á la Pissarro als ge wilt, en voor de rest handig geaccentueerd door die éne
lichtflits in de straatlantaarn. Een nonchalante vondst weeral, maar voor de werkidee van deze
kunstenares meer welsprekend dan tien kolommen commentaar.'
We denken dat hiermee duidelijk aangetoond werd, dat het oeuvre van Simonne Billiet, stijlkritisch
bekeken, moet beoordeeld worden in functie van het bloemen schilderen. Alleen al een opsomming
van de behandelde soorten toont duidelijk haar grote belangstelling voor het genre aan; wij vonden,
één na één de volgende titels. Chrysanten, seringen, zonnebloemen, kollenbloemen, goudbloemen,
cyclamens, vergeet-mij-nietjes, margrieten, rozen, zinnia's, dahlia's, lila's, anemonen, magnolia's,
korenbloemen, jasmijnen, strobloemen, pioenen, veldbloemen, brem, floxen, klaprozen,
muurbloemen, asters, tulpen, reukerwten, papavers. Karakteristiek voor dit werk is, dat ze de
verschillende soorten niet mengt in boeketten. Elke bloem heeft een eigenheid, is fijn getint en

harmonieus opgesteld. Het coloriet is verfijnd, hoewel niet altijd vrij te pleiten van een zekere
hardheid. Haar palet is nooit schreeuwerig, maar beheerst en sober. Het heeft goede effecten, in een
nuancering van bruin en grijs, en is met wazige toetsen op het doek gebracht.
De bloemen zijn over het algemeen flink getekend, zeer gelijkend, soms wat hard van lijn, maar toch
altijd vanuit een vaardige hand en dus vloeiend. Ook aan de details, zoals achtergrond en draperieën,
besteedt de kunstenares veel aandacht.
Simonne Billet is geen kopiist van bloemen, zij probeert altijd een ziel in haar voorstellingen te
steken. Zij streeft altijd naar een belangrijk evenwicht tussen het onderwerp, de kleur, de dynamiek
en het detail. Zodoende is haar kunst essentieel vrouwelijk, verfijnd, gevoelig en zeer transparant.
Roland Van belle heeft de essentie ervan als volgt samengevat. Simonne Billiet houdt zich praktisch
altijd aan een soort. Ze zoekt naar het wezen en het karakter van elke bloemsoort en wenst die te
eerbiedigen. Zo stralen zonnige chrysanten een warmte en een zekere zwaarte uit, wat zij ook met
talent uitdrukt. Haar bloemencomposities zijn evenwichtig, met rijke en warme kleurschakeringen. Ze
weet goed de frisheid van de tinten en de grilligheid van hun vorm in kleur en tekening vast te leggen.
Zelfs in de afbeelding van een zelfde soort is er geen eentonigheid vast te stellen, ze brengt telkens
verandering aan. Alles is beredeneerd, ook de leegte. Ze schildert haar onderwerpen met liefde, bijna
met een zekere devotie. Ze weet een sfeer van ingetogen stilte te scheppen.
De bloemen die zij het best weergeeft zijn seringen en chrysanten, ook met haar rozen kende ze veel
succes. Tot haar mooiste stukken behoren echter de seringen, die ze meesterlijk weergeeft met een
bijzondere lichtuitstraling. Ondanks haar academische benadering van het onderwerp, bekomt zij
toch dikwijls een vaag impressionistische sfeer, vooral door het toepassen van een soort sfumato
procedé, waarmee zij de diepere accenten verdoezelt. Men kan haar verwijten, dat sommige
schilderijen iets te academisch en te gekunsteld zijn, te gezocht van compositie. Enkele critici wijzen
wel op haar liefde voor bloemen, maar verwijten haar ook een gemis aan durf om te breken met het
verleden. Ze wijzen op een zekere banaliteit in dit werk, op het uitgebloeid romantisme ervan, op
een te veel atelierwerk en oud behang zoals een Brussels kunstcriticus bestempelde.
Feitelijk zijn haar bloemstukken een pretentieloze kunst. De bedoeling is niet een boodschap uit te
dragen, maar enkel de kijker te behagen. Haar enige opzet bestaat erin, de boeiende wereld van de
bloemen, via de schilderkunst, nader tot de mensen te brengen. In dit licht gezien was de keuze die
Simonne Billiet maakte voor bloemen, een unieke keuze.
(uit “Heemkundige Bijdragen” mei-juni 1993 overname enkel met bronvermelding)