Klein Hollands Dagboek van de Maltezer Lourdes Bedevaart - 2010
Klein Hollands Dagboek van de Maltezer Lourdes Bedevaart - 2010
Klein Hollands Dagboek van de Maltezer Lourdes Bedevaart - 2010
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
<strong>Klein</strong> <strong>Hollands</strong> <strong>Dagboek</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>Maltezer</strong> Lour<strong>de</strong>s Be<strong>de</strong>vaart – <strong>2010</strong><br />
« Omwille <strong>van</strong> privacy re<strong>de</strong>nen wor<strong>de</strong>n sommige beschreven personen in dit dagboek met hun voornaam aangeduid »<br />
VOORAF – Woensdagavond 28 april <strong>2010</strong> op het Accueil Notre-Dame,<br />
af<strong>de</strong>ling Ste. Berna<strong>de</strong>tte – A<br />
Het is <strong>de</strong> eerste avond <strong>van</strong> <strong>de</strong> be<strong>de</strong>vaart en we zijn amper enkele uren in<br />
Lour<strong>de</strong>s. Als na achten <strong>de</strong> kennismaking in <strong>de</strong> vijf équipes op het Accueil<br />
Notre-Dame in volle gang is, word ik uit kamer 115 gehaald en tref ik op <strong>de</strong><br />
gang monseigneur De Korte samen met Henk Smits en hoofdaalmoezenier<br />
Jan Brouns <strong>van</strong> <strong>de</strong> VNB. Of ik <strong>de</strong> liturgie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Grotmis morgenochtend<br />
vroeg voor het pakken heb, want het blijkt dat zowel <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> als <strong>de</strong> VNB<br />
hetzelf<strong>de</strong> tijdslot toegewezen hebben gekregen. Allemaal Hollan<strong>de</strong>rs, zal er<br />
achter <strong>de</strong> schermen op <strong>de</strong> Heiligdommen gedacht zijn. Ik haal één <strong>van</strong><br />
onze misboekjes tevoorschijn en we steken eendrachtig <strong>de</strong> koppen bij elkaar<br />
om afspraken te maken voor een <strong>de</strong>vote en succesvolle start <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Maltezer</strong> Lour<strong>de</strong>s Be<strong>de</strong>vaart, samen met <strong>de</strong> VNB.<br />
Creativiteit en improvisatievermogen, en zegen <strong>van</strong> boven ⎯ zo’n moment<br />
waar<strong>van</strong> er nog meer <strong>de</strong>ze dagen zullen volgen, en die bij elkaar garant<br />
staan voor een succesvolle en bijzon<strong>de</strong>re editie-<strong>2010</strong>.<br />
Woensdag 28 april <strong>2010</strong> – Doorheen <strong>de</strong> nacht tot en met <strong>de</strong> Grotmis in<br />
het ochtendgloren <strong>van</strong> don<strong>de</strong>rdag<br />
Bijpraten doorheen <strong>de</strong> nacht op <strong>de</strong> eerste verdieping <strong>van</strong> het Accueil, dat is<br />
het prerogatief <strong>van</strong> <strong>de</strong>genen die nachtdienst draaien. Bijpraten en je laten<br />
verrassen door <strong>de</strong> lekkernijen <strong>van</strong> Ellen’s Huishou<strong>de</strong>lijke Dienst in het<br />
nachtdienst mandje. En daar <strong>de</strong> eerste nacht aan Janine en mij is vergeven,<br />
pakken we <strong>de</strong> draad op waar we die vorig jaar tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> nachtdienst<br />
hebben laten liggen, terwijl we tussendoor onze ron<strong>de</strong> doen over het lang-<br />
gerekte ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> het Accueil dat <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> dagen ‘<strong>van</strong> ons is’, oftewel waar <strong>de</strong> Associatie Ne<strong>de</strong>rland<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> <strong>van</strong> Malta het bivak voor haar gasten heeft opgeslagen. Er heerst een weldadige rust op <strong>de</strong><br />
gastenkamers, <strong>de</strong> vliegreis <strong>van</strong>uit Eindhoven is <strong>de</strong> meesten goed bekomen en <strong>de</strong> intense ervaringen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
komen<strong>de</strong> dagen liggen nog in het verschiet. Janine en ik maken een tour d’horizon langs alles dat ons bezig<br />
houdt tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ze nacht. Van ons werk, langs onze privé situaties en onze verwachtingen voor <strong>de</strong> be<strong>de</strong>vaart,<br />
tot in Rome en Fatima aan toe. Op verzoek <strong>van</strong> Ellen zorgen we voor extra liters warm water bij het krieken<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwe dag om <strong>de</strong> gasten ‘een warm goe<strong>de</strong>morgen’ te berei<strong>de</strong>n. Aan <strong>de</strong> Grot <strong>van</strong> Massabielle tref ik<br />
rond zevenen VNB-organist Clemens aan, die ons zal begelei<strong>de</strong>n op keyboard. En terwijl <strong>de</strong> blauwe voitures<br />
voor het Grotaltaar wor<strong>de</strong>n opgesteld en ook <strong>de</strong> VNB-be<strong>de</strong>vaar<strong>de</strong>rs arriveren, vloeien <strong>de</strong> klanken <strong>van</strong> fagot<br />
en blokfluit samen met het tjilpen <strong>van</strong> een vroege merel en het ruisen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Gave.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Grotmis predikt een jubileren<strong>de</strong> pastoor Fred Hogenelst <strong>van</strong> <strong>de</strong> VNB ⎯ hij is vijftien jaar gele<strong>de</strong>n<br />
door monseigneur De Korte tot priester gewijd en het is bijzon<strong>de</strong>r hoe bei<strong>de</strong>n <strong>van</strong>daag, tezamen met an<strong>de</strong>re<br />
geestelijken, <strong>de</strong> H. Mis opdragen op <strong>de</strong> plaats waar Maria in 1858 aan <strong>de</strong> H. Berna<strong>de</strong>tte verscheen. Na <strong>de</strong><br />
eucharistieviering wor<strong>de</strong>n op en bij het Accueil <strong>de</strong> eerste bruggenhoof<strong>de</strong>n gelegd tussen pelgrims en gasten.<br />
“Moet je kijken,” zegt één <strong>van</strong> onze gasten, als hij me fier en vol gloed laat zien hoe A-pleeg Liesbeth haar<br />
naam met pen heeft aangebracht op <strong>de</strong> leukoplast pleisters die het verband op zijn han<strong>de</strong>n sieren. De eerste<br />
buit is binnen, het ijs breekt en een be<strong>de</strong>vaart pakt zo haar eigen cadans op. Opdat we <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> dagen<br />
kunnen doen zoals het bedoeld is: zorgen voor <strong>de</strong> gasten en hen verwennen en vrij hou<strong>de</strong>n, in lijn met het<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 1
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
thema <strong>van</strong> dit jaar Samen met Berna<strong>de</strong>tte het kruisteken maken elkaar <strong>de</strong> hand pakken en een kruisje slaan, en<br />
zo met elkaar dat eigen Lour<strong>de</strong>swon<strong>de</strong>r laten gebeuren dat Be<strong>de</strong>vaartdirecteur Jan eenie<strong>de</strong>r toewenst in <strong>de</strong><br />
eerste pagina’s <strong>van</strong> het ro<strong>de</strong> pelgrimsboekje. 1<br />
In <strong>de</strong> laatste twee aprildagen <strong>van</strong> <strong>2010</strong> – Van <strong>de</strong> informatieve bijeenkomst tot aan <strong>de</strong> oranjebitter, met een<br />
koninklijke afsluiting in <strong>de</strong> ‘Procession Mariale aux flambeaux’<br />
“Eigenlijk is dit <strong>de</strong> échte officiële opening <strong>van</strong> <strong>de</strong> be<strong>de</strong>vaart”, zegt Jan in <strong>de</strong> Chapelle Notre-Dame bij<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> Informatieve Bijeenkomst op don<strong>de</strong>rdagochtend, waarna een gelikte presentatie volgt met<br />
beamer-gestuur<strong>de</strong> PowerPoint dia’s. De Or<strong>de</strong> blijft bij <strong>de</strong> tijd. Een keur <strong>van</strong> sprekers volgt, waaron<strong>de</strong>r<br />
Voorzitter Berend-Jan die verhaalt hoe het is begonnen met een klein ziekenhuisje in Jerusalem, monseigneur<br />
Gerard <strong>de</strong> Korte die aangeeft hoe mid<strong>de</strong>ls waarachtig bid<strong>de</strong>n God voor ons <strong>van</strong> een ‘iets’ tot een ‘iemand’<br />
wordt, monseigneur Alphons Wool<strong>de</strong>rink die in zijn verhaal over <strong>de</strong> sacramenten (die God voor ons ‘tastbaar<br />
maken’) het sacrament <strong>van</strong> <strong>de</strong> eucharistie een sacrament ‘<strong>van</strong> elke dag’ noemt 2 en in die zin <strong>de</strong> uitdrukking<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> relatie met <strong>de</strong> Heer waarvoor we ie<strong>de</strong>re dag onze harten opnieuw mogen openen, en Jan Lokin die het<br />
gebeuren in <strong>de</strong> ba<strong>de</strong>n schetst ‘<strong>van</strong>uit het mannenperspectief’, “… maar ik heb <strong>van</strong> horen zeggen dat het in <strong>de</strong><br />
vrouwenba<strong>de</strong>n niet echt an<strong>de</strong>rs gaat”, een getuigenis <strong>van</strong> het waarlijk diepe en doorleef<strong>de</strong> moment <strong>van</strong> het<br />
letterlijk ‘naakt voor <strong>de</strong> Heer staan’. 3<br />
Op <strong>de</strong> negen en twintigste ‘s middags zijn we onverrichter zake snel terug in <strong>de</strong> Chapelle Notre-Dame, omdat<br />
<strong>de</strong> bioscoop bij <strong>de</strong> Porte St. Joseph <strong>de</strong> rolprent over Berna<strong>de</strong>tte niet meer draait <strong>van</strong>wege een dispuut over <strong>de</strong><br />
filmrechten. Dat is nog eens een verrassing. De spreekwoor<strong>de</strong>lijke ‘creativiteit, improvisatievermogen, en<br />
zegen <strong>van</strong> boven’ wor<strong>de</strong>n aangesproken en onze gasten krijgen het verhaal over het arme her<strong>de</strong>rinnetje <strong>van</strong>af<br />
een in eigen beheer aangeschafte digitale schijf te zien, evenwel niet nadat ook <strong>de</strong> elektriciteitsvoorziening<br />
opnieuw aan <strong>de</strong> praat is gebracht (<strong>van</strong>uit een naast <strong>de</strong> kapel gestationeer<strong>de</strong> generator). Je reinste kunst en<br />
vliegwerk, gelijk aan wat <strong>van</strong> <strong>de</strong> genie in een professionele strijdmacht mag wor<strong>de</strong>n verwacht. We blijven<br />
een militaire hospitaal or<strong>de</strong>, met een twenty four seven toewijding aan het beste dat we onze gasten kunnen<br />
bie<strong>de</strong>n. Bij <strong>de</strong> afsluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> don<strong>de</strong>rdag laat ik uitbater René in <strong>de</strong> bar <strong>van</strong> Hotel Paradis een grote bière<br />
pression tappen, immers ik ga mijn bed zien na een gecombineer<strong>de</strong> dag <strong>van</strong> pak ‘m beet veertig plus uur.<br />
De volgen<strong>de</strong> dag, als op Koninginnedag, vrijdag 30 april, <strong>de</strong> Majesteit in het va<strong>de</strong>rland in Wemeldinge en<br />
Mid<strong>de</strong>lburg <strong>van</strong> zich laat horen, loop ik ’s ochtends bij het opstellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> voitures buiten bij het Accueil<br />
met open ogen in een geintje met onze militaire mannen. Een verhaal over <strong>de</strong> doosjes waarin <strong>de</strong> misboekjes<br />
zitten, zo’n hon<strong>de</strong>rd vijftig stuks per doosje, maar … <strong>van</strong> wie ook weer?<br />
In <strong>de</strong> Chapelle Notre-Dame, inmid<strong>de</strong>ls een bekend adres, vieren we ver<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> ochtend met één <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
doosjes <strong>de</strong> eucharistie en bedien ik <strong>de</strong> goegemeente muzikaal <strong>van</strong>achter een harmonium dat zeker een hele<br />
toon uit het lood staat. Transponeren maar en het register ‘Grand Orgue’ vol open zetten, waardoor<br />
samenzang verzekerd is. In <strong>de</strong> aanloop naar <strong>de</strong> lunch, met een toast op <strong>de</strong> Majesteit met oranjebitter op het<br />
Accueil, doen we met onze équipe een Grotpassage. We zijn niet <strong>de</strong> enigen.<br />
1 ‘Het doel is het zorgen voor <strong>de</strong> gasten in Lour<strong>de</strong>s met als uitgangspunt dat <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> hen verwent en vrij<br />
houdt’, zo staat opgetekend in een interview dat Nicolien Hendriks-Buysse in juni 2007 had met Liesbeth<br />
(zie op <strong>de</strong> website <strong>van</strong> <strong>de</strong> VNB, www.vnb.nl, on<strong>de</strong>r het kopje In gesprek met …).<br />
2 Monseigneur Wool<strong>de</strong>rink <strong>de</strong>elt met ons <strong>de</strong> anekdote waarin iemand hem eens vroeg: “Doet u ie<strong>de</strong>r dag <strong>de</strong><br />
mis?” waarop hij terug gaf: “Ja, ik doe ie<strong>de</strong>re dag <strong>de</strong> mis, u eet en drinkt toch ook ie<strong>de</strong>re dag?”<br />
3 De zeereerwaar<strong>de</strong> Walter Broe<strong>de</strong>rs vertelt ons tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>vaart het hilarische verhaal dat hij bij een<br />
bezoek aan <strong>de</strong> ba<strong>de</strong>n, voor hem dit jaar een primeur, door een me<strong>de</strong>-badgenoot in Adamskostuum wordt<br />
aangesproken met <strong>de</strong> vraag: “Father, can you bless me?” Het is een sprekend voorbeeld <strong>van</strong> hoe je als<br />
Godgewij<strong>de</strong> man on<strong>de</strong>r alle <strong>de</strong>nkbare en on<strong>de</strong>nkbare omstandighe<strong>de</strong>n je roeping mag vervullen. Walter<br />
vertelt het verhaal dan ook met een bre<strong>de</strong> grijns op <strong>de</strong> klerikale kaken.<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 2
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
Regen weerhoudt ons er niet <strong>van</strong> om in <strong>de</strong> middaguren op Koninginnedag volgens plan <strong>de</strong> stad in te trekken<br />
voor wat inkopen bij <strong>de</strong> Limburgse winkel aan <strong>de</strong> Rue Sainte Marie en voor een pintje of een kop warme<br />
chocola<strong>de</strong> op het terras <strong>van</strong> restaurant Rivierasol, het voormalige La Terrasse. En ondanks dat <strong>de</strong> vijf<br />
équipes ie<strong>de</strong>r een eigen weg gaan tij<strong>de</strong>ns het stadsbezoek, wordt het één groot feest <strong>de</strong>r herkenning als later<br />
op <strong>de</strong> middag pelgrims en gasten elkaar treffen bij <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r gememoreer<strong>de</strong> uitspanning. Big minds think<br />
alike, moet je maar <strong>de</strong>nken. Terwijl <strong>de</strong> bediening goe<strong>de</strong> zaken doet, wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rling <strong>de</strong> gekochte<br />
geschenken bekeken, gewogen en goed bevon<strong>de</strong>n. Veel lege flesjes en jerry cans, die <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> dagen aan<br />
<strong>de</strong> Rots <strong>van</strong> Massabielle afgevuld zullen gaan wor<strong>de</strong>n. On<strong>de</strong>rwijl heeft Thérèse haar ambulante postkantoor<br />
operationeel en gaan <strong>de</strong> ansichtkaarten grif <strong>van</strong> <strong>de</strong> hand. Het thuisfront wordt ruim bedacht, zoveel is zeker.<br />
De weergo<strong>de</strong>n zijn ons goed gezind als we ’s avonds samen met duizen<strong>de</strong>n optrekken tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Mariale<br />
Lichtprocessie ⎯ Lour<strong>de</strong>s in één <strong>van</strong> haar meest pure vormen, op <strong>de</strong> uitstraling <strong>van</strong> <strong>de</strong> Grot na. Ik krijg<br />
an<strong>de</strong>rmaal een brok in mijn keel als bij het zingen <strong>van</strong> het Te Lourd’ op <strong>de</strong> bergen al die duizen<strong>de</strong>n lichtjes<br />
omhoog wor<strong>de</strong>n getild. Dit is samen met elkaar zijn, zingend en bid<strong>de</strong>nd in één grote, vloeien<strong>de</strong> stroom <strong>van</strong><br />
licht die over <strong>de</strong> Esplana<strong>de</strong> rond het Calvaire <strong>de</strong>s Bretons mean<strong>de</strong>rt en zich tenslotte een weg baant terug naar<br />
het grote plein tussen <strong>de</strong> Gekroon<strong>de</strong> Maagd en <strong>de</strong> basilieken. Daar aangekomen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hemelsluizen<br />
open gezet en weten we als geen an<strong>de</strong>r hoe snel we weg moeten zijn na <strong>de</strong> zegen, weg naar het Accueil om<br />
<strong>de</strong> gasten een weldadige nachtrust te geven en weg naar Hotel Paradis voor onze eigen paar uren slaap.<br />
Zaterdag 1 mei <strong>2010</strong> – Op kamer 770 <strong>van</strong> Hotel Paradis, tij<strong>de</strong>ns het laatste uur <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag<br />
Het is overdon<strong>de</strong>rend als je je realiseert hoe een be<strong>de</strong>vaart op stoom kan<br />
geraken. In het vroeg <strong>van</strong> <strong>de</strong> avond praat ik in <strong>de</strong> bar <strong>van</strong> Hotel Paradis met<br />
Asta, voorafgaand aan het verlate diner voor <strong>de</strong> B-plegen die uit <strong>de</strong><br />
middagdienst komen, als zij me toevertrouwt dat juist het samensmelten zo<br />
mooi is. Jong en oud, eerstejaars en veteraan. Hele verschillen<strong>de</strong> mensen, die<br />
bij <strong>de</strong> Grot <strong>van</strong> Massabielle met elkaar als het ware een geestelijk amalgaam<br />
vormen, <strong>van</strong> waaruit warmte, aandacht en doorleef<strong>de</strong> gesprekken voortkomen.<br />
Evenzeer geldt dat voor <strong>de</strong> gasten die we dit jaar mogen begelei<strong>de</strong>n, een<br />
smeltkroes <strong>van</strong> hele verschei<strong>de</strong>n persoonlijkhe<strong>de</strong>n. Neem Johan. Op een top<br />
een joviale, Amsterdamse ‘gabber’ waarmee ik gisteravond op <strong>de</strong> Pont <strong>de</strong>s<br />
Arca<strong>de</strong>s samen zijn Maria Litanie zing, 4 wachten<strong>de</strong> totdat ons gezelschap in <strong>de</strong><br />
Lichtprocessie gaat meetrekken. Johan met zijn Plasterk-hoed op zijn markante<br />
hoofd bij vertrek uit Eindhoven afgelopen woensdag, met zijn twee hon<strong>de</strong>rd<br />
rozenkransen waar<strong>van</strong> hij er later in <strong>de</strong> Lichtprocessie naar believen uit<strong>de</strong>elt,<br />
met zijn “… Dit is echt twee keer niks, wat een poppenkast!” ontboezeming na<br />
afloop <strong>van</strong> het eerste bezoek aan <strong>de</strong> Basilique Saint Pie X, en met zijn<br />
zelfverzeker<strong>de</strong> en authentiek vrome houding aan <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> Marc als<br />
misdienaar in <strong>de</strong> Sainte-Berna<strong>de</strong>tte op zaterdagochtend, <strong>van</strong>daag. Of neem Piet,<br />
die zijn bouwkundige oog laat gaan over <strong>de</strong> betonnen spanten <strong>van</strong> het<br />
omgekeer<strong>de</strong> schip in diezelf<strong>de</strong> Pie X en me later in zijn heerlijke Groningse<br />
accent vertelt dat <strong>de</strong>ze <strong>de</strong>len voorgespannen beton juist zo zijn aangebracht om<br />
<strong>de</strong> drukkrachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> immense on<strong>de</strong>rgrondse constructie op te kunnen<br />
<strong>van</strong>gen. Dezelf<strong>de</strong> Piet, die twee dagen gele<strong>de</strong>n een kaars bij <strong>de</strong> Grot brandt en<br />
zijn emoties <strong>de</strong> vrije loop laat bij het zien en beleven <strong>van</strong> zijn gebedsintentie.<br />
Of neem Henk, die zich met bewon<strong>de</strong>renswaardige wilskracht en een weldadige<br />
portie humor door het leven slaat, die geheel en al op eigen kracht zich in en uit<br />
bed hijst op kamer 115 <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling Ste. Berna<strong>de</strong>tte op het Accueil.<br />
Ik schets slechts drie <strong>van</strong> <strong>de</strong> pakweg tien gasten waarmee we in onze équipe 5<br />
optrekken. En zet hier maar een factor vijf op, om een beeld te krijgen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
diversiteit die ook on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> overige be<strong>de</strong>vaartgasten te vin<strong>de</strong>n is.<br />
4 Keervers: Hoor ons roepen, o Moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> God (bis)<br />
Eerste vijf aanroepingen: U prijzen <strong>de</strong> koren <strong>de</strong>r eng’len ⎯ Maria, wij roepen tot U<br />
U prijzen <strong>de</strong> zalige geesten ⎯ Maria, wij roepen tot U<br />
U prijzen <strong>de</strong> hemelse scharen ⎯ Maria, wij roepen tot U<br />
U prijzen <strong>de</strong> Kerk en haar kind’ren ⎯ Maria, wij roepen tot U<br />
U prijzen <strong>de</strong> mensen op aar<strong>de</strong> ⎯ Maria, wij roepen tot U (Keervers)<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 3
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
Met Asta’s ontboezeming trekken ook <strong>de</strong> vele beel<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>van</strong>daag weer langs het netvlies als ik <strong>van</strong>avond<br />
op <strong>de</strong> hotelkamer <strong>de</strong>ze notities aan het papier toevertrouw, op <strong>de</strong> zeven<strong>de</strong> verdieping in ruste. De ochtendmis<br />
in <strong>de</strong> Berna<strong>de</strong>ttekerk, waar <strong>de</strong> klanken <strong>van</strong> het pijporgel <strong>van</strong> gene zij<strong>de</strong> <strong>van</strong> dit in tweeën ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> Godshuis<br />
doorheen het tussenwandje gena<strong>de</strong>loos bij ons in <strong>de</strong> plechtighe<strong>de</strong>n binnenkomen; Fra’ Matthew Festing, die<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> lunch gastvrij en hartelijk <strong>de</strong> gasten langsgaat in het restaurant op het Accueil om ze persoonlijk <strong>de</strong><br />
herinneringsmedaille te geven, en die <strong>van</strong>avond aan <strong>de</strong> Porte St. Joseph gemoe<strong>de</strong>lijk zaken staat te doen met<br />
een mij onbeken<strong>de</strong> <strong>Maltezer</strong>, terwijl on<strong>de</strong>rtussen volk, veel volk, in drommen <strong>de</strong> Heiligdommen op komt; <strong>de</strong><br />
rondgang <strong>van</strong> <strong>van</strong>middag met twee gasten, een echtpaar, en met Noël, langs <strong>de</strong> Grot en naar boven op <strong>de</strong><br />
basilieken aan het Rozenkransplein, waarbij bei<strong>de</strong>n ruimschoots <strong>de</strong> tijd nemen om alle indrukken op zich te<br />
laten inwerken. Beel<strong>de</strong>n die een bewolkte zaterdag in Lour<strong>de</strong>s glans geven.<br />
Zaterdag brengt ook emoties met <strong>de</strong> tranen <strong>van</strong> Béatrice, als ze vertelt hoe ze bij <strong>de</strong> begrafenis <strong>van</strong> haar eigen<br />
moe<strong>de</strong>r fagot speel<strong>de</strong> en wat dit spel op het karakteristieke houten blaasinstrument met haar doet. Of <strong>de</strong><br />
tranen <strong>van</strong> Ulrike, die <strong>de</strong> ba<strong>de</strong>n in is geweest <strong>van</strong>middag en onze dochter Robine tot intentie heeft genomen<br />
in haar gebe<strong>de</strong>n aldaar. Daarnaast is daar Bée opnieuw, die me <strong>van</strong>avond een boeketje lelietjes <strong>de</strong>r dalen<br />
aanbiedt “… want jij bent een vriend”, naar het mooie, alou<strong>de</strong> gebruik <strong>van</strong> <strong>de</strong> eerste mei. En tenslotte is er<br />
<strong>de</strong> hilariteit <strong>van</strong> het moment, als later op <strong>de</strong> avond in <strong>de</strong> bar <strong>van</strong> Hotel Paradis <strong>de</strong> ene wereldheer <strong>de</strong> kruin<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re wereldheer gebruikt als on<strong>de</strong>rsteuning voor het maken <strong>van</strong> een snelle aantekening.<br />
Zondag 2 mei <strong>2010</strong> – Bij het krieken <strong>van</strong> <strong>de</strong> dag tot aan <strong>de</strong> mannen <strong>van</strong> Viron op het plein<br />
“Het is vroeg opstaan … maar dan hebben we ook <strong>de</strong> mooiste plek in <strong>de</strong> kerk”, had Be<strong>de</strong>vaartdirecteur Jan<br />
eenie<strong>de</strong>r verzekerd tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Informatieve Bijeenkomst op don<strong>de</strong>rdagmorgen. En een tweetal uren na het<br />
wekken <strong>van</strong> <strong>de</strong> gasten om kwart over zes ’s ochtends, het aansluiten<strong>de</strong> morgengebed en het ontbijt, trekken<br />
we dan ook in processie achter <strong>de</strong> vaan<strong>de</strong>ls aan <strong>van</strong> het Accueil naar <strong>de</strong> Basilique Saint Pie X, op weg naar<br />
die mooiste plek. De Heiligdommen ba<strong>de</strong>n zowaar in een waterig zonnetje en ik heb goe<strong>de</strong> hoop dat <strong>de</strong><br />
groepsfoto <strong>van</strong>daag traditioneel bij goed weer kan wor<strong>de</strong>n afgedrukt.<br />
Als we on<strong>de</strong>rgronds gaan, wordt in het zangersvak <strong>van</strong> <strong>de</strong> basiliek al driftig gerepeteerd en ook tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
hoogmis is het koor regelmatig op <strong>de</strong> grote schermen te zien. Ik herken Casper en Jan, die zich net on<strong>de</strong>r het<br />
orgelmanuaal hebben geposteerd en bij ie<strong>de</strong>r shot op <strong>de</strong> organist in beeld komen, en ik weet dat Janine en<br />
an<strong>de</strong>ren <strong>van</strong> ons zich eveneens on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> zangers bevin<strong>de</strong>n. Wanneer een vi<strong>de</strong>ocamera inzoomt op enkele<br />
solisten direct naast maestro Arno Penet, <strong>de</strong> bevlogen dirigent, is tevens te volgen hoe Hein, die zich daar<br />
toevallig ophoudt, een fototoestel scherp stelt voor – an<strong>de</strong>rmaal – één <strong>van</strong> zijn treffen<strong>de</strong> plaatjes. Uit<br />
hetzelf<strong>de</strong> zangersvak klinken tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> communie, als een ganse heerschaar aan priesters met witte<br />
vlaggetjes zich on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bemin<strong>de</strong> gelovigen begeeft om <strong>de</strong> hostie uit te reiken, <strong>de</strong> zoetgevoois<strong>de</strong> klanken <strong>van</strong><br />
een mij onbeken<strong>de</strong> Libanese zangeres, <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n bid<strong>de</strong>nd gevouwen rond <strong>de</strong> microfoon. Al een aantal jaren<br />
trekt zij mee met <strong>de</strong> Associatie Libanon <strong>van</strong> <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> en bekleedt zij het betonnen schip <strong>van</strong> <strong>de</strong> Pie X met<br />
haar zachte, oosterse klanken tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Pontificale Internationale Hoogmis op zondag. En steeds is dat weer<br />
betoverend mooi. Later on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> communie hoor ik een vioolsolo en orgel samengaan in Jules Emile<br />
Frédéric Massenet’s dromerige Méditation, uit diens opera Thaïs uit 1894. Smullen is dat.<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 4
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
De klanken uit <strong>de</strong> Pie X spelen nóg door mijn gedachten als we tegen <strong>de</strong> noen het beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> Gekroon<strong>de</strong><br />
Maagd buiten opzoeken om op het teken <strong>van</strong> ‘un, <strong>de</strong>ux, trois …’ <strong>van</strong>af een trapje te wor<strong>de</strong>n vereeuwigd.<br />
Zondag 2 mei <strong>2010</strong> – Aan <strong>de</strong> Grot in het holst <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht, met een terugblik op <strong>de</strong> Dag <strong>de</strong>s Heren<br />
Op internet staat met zoveel woor<strong>de</strong>n wat doorgewinter<strong>de</strong> be<strong>de</strong>vaar<strong>de</strong>rs weten, namelijk dat <strong>de</strong> poorten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Heiligdommen weliswaar tussen mid<strong>de</strong>rnacht en vijf uur ’s ochtends dicht zijn, ‘… Alleen <strong>de</strong> toegang via<br />
het slingerpad ter hoogte <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bovenste Basiliek blijft altijd open’. 5 En dus gaat het na <strong>de</strong> vrolijke<br />
muzikale en verbale happening in <strong>de</strong> Piano Bar <strong>van</strong> Hotel Paradis, die traditiegetrouw <strong>de</strong> afsluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
be<strong>de</strong>vaart voor <strong>de</strong> pelgrims aan <strong>de</strong> Avenue du Paradis belichaamt, in het holst <strong>van</strong> <strong>de</strong> nacht rond half twee via<br />
het slingerpad naar <strong>de</strong> Grot, om stil met jezelf en met Haar te zijn die hier is verschenen, om een kaarsje te<br />
bran<strong>de</strong>n en te danken voor <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>vaart. Dat is stil zijn in <strong>de</strong> nacht na een zondag, die<br />
hoogtepunten heeft gezien <strong>van</strong>af <strong>de</strong> Pie X tot aan het bijwonen (of voor équipe 2 het meelopen) <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Sacramentsprocessie <strong>van</strong> <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> <strong>van</strong> Malta.<br />
Lieve Heer, wat gaat <strong>de</strong> tijd snel! Vanmiddag nog, gevoelsmatig amper enkele uren gele<strong>de</strong>n, hebben we met<br />
<strong>de</strong> gasten uit <strong>de</strong> eigen équipe een laatste uitgebrei<strong>de</strong> Grotpassage gemaakt en kruisten <strong>de</strong> wegen met <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re équipes zich later op het befaam<strong>de</strong> terras aan <strong>de</strong> Gave, boven in <strong>de</strong> stad. Ja, en dan trekt <strong>de</strong><br />
Sacramentsprocessie aan ons voorbij, daar waar we staan net on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Berna<strong>de</strong>ttekerk, in <strong>de</strong> bocht naar <strong>de</strong><br />
Pont <strong>de</strong>s Arca<strong>de</strong>s. Een feest <strong>van</strong> kleur, beweging, plechtigheid, en <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> het Allerheiligste in <strong>de</strong><br />
meegedragen monstrans. Geestelijkheid en het gewone volk, dignitarissen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> en vrijwilligers,<br />
zieken en gezon<strong>de</strong>n ⎯ één grote stroom <strong>van</strong> <strong>de</strong> prairie tot op <strong>de</strong> Esplana<strong>de</strong> <strong>de</strong>s Processions.<br />
5 Zie: www.lour<strong>de</strong>s-france.org/ (on<strong>de</strong>r ‘uurrooster en vieringen/openingsuren’).<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 5
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
Het avon<strong>de</strong>ten bestaat voor mij <strong>van</strong>daag uit een snelle en met lief<strong>de</strong> berei<strong>de</strong><br />
baguette jambon blanc en een café au lait <strong>van</strong> een plaatselijke uitbater in <strong>de</strong> Rue<br />
Sainte Marie, daar ik voorafgaand aan <strong>de</strong> afsluiten<strong>de</strong> équipebijeenkomsten op het<br />
Accueil <strong>de</strong> stad doorkruis om – in het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> veldwerk voor een promotie<br />
on<strong>de</strong>rzoek – wat platen te schieten <strong>van</strong> karakteristieke winkeltjes, puien en<br />
namen. Een snelle hap dus ten bate <strong>van</strong> het vastleggen <strong>van</strong> ‘dat an<strong>de</strong>re gezicht<br />
<strong>van</strong> Lour<strong>de</strong>s’, <strong>van</strong> het Palais du Rosaire tot aan <strong>de</strong> winkel St. Louis <strong>de</strong> France<br />
waar men het paradoxale on<strong>de</strong>rschift ‘Deutscher La<strong>de</strong>n’ voert. Terug op het<br />
Accueil maken we met <strong>de</strong> gasten na afloop <strong>van</strong> het diner rond <strong>de</strong> ‘vuurtoren’ wat<br />
muziek en hebben we per équipe een afsluiten<strong>de</strong> bijeenkomst waarin teruggeblikt<br />
wordt op <strong>de</strong> afgelopen dagen. Op kamer 115 pinken enkelen een traantje weg,<br />
wor<strong>de</strong>n mooie woor<strong>de</strong>n gezegd en krijgt meneer Jean zowaar weer nieuwe<br />
energie, nadat hij enkele dagen het bed heeft moeten hou<strong>de</strong>n. Elkeen zijn eigen<br />
Lour<strong>de</strong>swon<strong>de</strong>r, gelijk Jan al eer<strong>de</strong>r zei.<br />
Goe<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n en uitgelaten vrolijkheid gel<strong>de</strong>n eveneens <strong>de</strong> afsluiten<strong>de</strong> bijeenkomst met <strong>de</strong> pelgrims en <strong>de</strong><br />
Be<strong>de</strong>vaartdirectie in <strong>de</strong> Piano Bar. Daar klinken iets na enen <strong>de</strong> laatste klanken uit het Hammerklavier,<br />
ruimen we <strong>de</strong> boel op en gaat het daarna nog naar <strong>de</strong> Grot, waar<strong>van</strong> eer<strong>de</strong>r acte. Ik zie op mijn mobiele<br />
telefoon het tijdstip <strong>van</strong> 02.37 uur voorbijkomen als ik terug ben in het hotel en het wekalarm voor <strong>de</strong><br />
volgen<strong>de</strong> ochtend instel, en ik weet daarmee dat <strong>de</strong>ze laatste nacht in Lour<strong>de</strong>s een uur of vier lang zal zijn.<br />
Maandag 3 mei <strong>2010</strong> – Over zegen <strong>van</strong> boven, samen met aardse creativiteit en improvisatievermogen<br />
Onze laatste dag bij <strong>de</strong> Grot <strong>van</strong> Massabielle start als alle an<strong>de</strong>re (alhoewel <strong>van</strong>ochtend nog wat schor na <strong>de</strong><br />
muzikale uitspatting <strong>van</strong> <strong>de</strong> avond ervoor), met een croissant, een broodje en een soepkom koffie met warme<br />
melk. De koffers laten we op <strong>de</strong> bene<strong>de</strong>nverdieping achter bij Logistiek, bij <strong>de</strong> mannen met <strong>de</strong> “L”. Op het<br />
Accueil wordt eveneens ingepakt en kondigt zich met <strong>de</strong> eindschoonmaak en het bed<strong>de</strong>n opmaken één <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
meest boeien<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> be<strong>de</strong>vaart aan. Als B-pleeg heb ik eer<strong>de</strong>r het opmaken <strong>van</strong> <strong>de</strong> bed<strong>de</strong>n<br />
mogen leren kennen als mijn eigen wijze <strong>van</strong> boete doen. Pénitence, pénitence, mon vieux! Dit soort dingen<br />
gedijt het beste binnen een goed huwelijk, 6 en dus ga ik samen met eega Ulrike <strong>de</strong> bed<strong>de</strong>n af en bezit ik mijn<br />
ziel in lijdzaamheid. Hoe verfrissend is het, om daarna in <strong>de</strong> buitenlucht on<strong>de</strong>rweg naar <strong>de</strong> Chapelle Notre-<br />
Dame met Ulrike en Eduard <strong>van</strong> gedachten te kunnen wisselen over <strong>de</strong> schoonheid <strong>van</strong> Romaanse kerken in<br />
<strong>de</strong> stad Maastricht. Het is <strong>de</strong> opmaat naar een mooie en emotionele bijeenkomst in <strong>de</strong> kapel.<br />
De laatste eucharistieviering <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>vaart is samengevoegd met <strong>de</strong> ziekenzalving en wordt her<strong>de</strong>rlijk<br />
voorgegaan door monseigneur Philippe Bär o.s.b., in concelebratie met <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re monsignori en pastoor<br />
Walter Broe<strong>de</strong>rs. De priesters leggen in stilte han<strong>de</strong>n op, hoofd en han<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> gasten wor<strong>de</strong>n gezalfd,<br />
kaarsen ontstoken. Als pelgrims scharen we ons letterlijk om onze gasten en <strong>de</strong> beleef<strong>de</strong> emotie is voelbaar<br />
en zichtbaar. 7 Verrassend en niet min<strong>de</strong>r emotioneel ervaar ik <strong>de</strong> pelgrimszegen, die door <strong>de</strong> geestelijkheid<br />
aan ie<strong>de</strong>re pelgrim mid<strong>de</strong>ls handoplegging wordt verleend bij afsluiting <strong>van</strong> <strong>de</strong> viering. Bij mijn weten is dit<br />
een noviteit, waarmee <strong>de</strong> gena<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>vaart ook voor ons pelgrims op bijzon<strong>de</strong>re wijze ‘materieel’<br />
wordt gemaakt ⎯ we mogen zo <strong>de</strong> extra levenskracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer ont<strong>van</strong>gen en met ons meedragen.<br />
6 Welke therapeut schreef ook weer dat vrouwen <strong>van</strong> Venus komen en mannen <strong>van</strong> Mars?<br />
7 In contrast met <strong>de</strong> sereniteit en intimiteit <strong>van</strong> het sacrament staat mijn tendre guerre met het bij <strong>de</strong>ze kapel<br />
gelever<strong>de</strong> muziekinstrument. Op het el<strong>de</strong>rs in dit dagboek beschreven harmonium blijft <strong>van</strong>daag <strong>de</strong> hoge D<br />
hangen en heb ik zeer gewaar<strong>de</strong>er<strong>de</strong> assistentie nodig om <strong>de</strong>ze toets na ie<strong>de</strong>re aanslag terug in het gelid<br />
te duwen. Ik vergeet daarnaast bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong> viering dat <strong>de</strong> muziekkast spontaan gaat rij<strong>de</strong>n als je ‘m<br />
niet vast zet tegen het ‘altaarpodium’, evenwel <strong>de</strong> leercurve is steil en dit euvel duurt dan ook slechts 1<br />
(zegge: één) lied lang. Ik ben blij met het koor en haar dirigent; velen hebben aan <strong>de</strong> oproep om te komen<br />
zingen gehoor gegeven en Casper slaat <strong>de</strong> maat als <strong>de</strong> besten. Zijn we niet allemaal noeste en ne<strong>de</strong>rige<br />
werkers in <strong>de</strong> wijngaard <strong>van</strong> <strong>de</strong> Heer, in navolging <strong>van</strong> hetgeen <strong>de</strong> H. Va<strong>de</strong>r zei bij zijn aantre<strong>de</strong>n in 2005?<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 6
LOURDES BEDEVAART <strong>2010</strong><br />
Als ik ’s middags tij<strong>de</strong>ns het verblijf in het Transit er even tussenuit knijp om enige ansichtkaarten bij <strong>de</strong><br />
Porte St. Joseph te posten, loop ik buiten Maurice tegen het lijf die inmid<strong>de</strong>ls is gekleed in zijn waardigheid<br />
als brancardier, <strong>de</strong> bretellen losjes rond <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>rs; hij blijft nog een week langer in Lour<strong>de</strong>s als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
<strong>van</strong> een voortgezette stage bij <strong>de</strong> Hospitalité Notre Dame <strong>de</strong> Lour<strong>de</strong>s. We wisselen een hartelijke groet uit.<br />
Terug in het Transit <strong>van</strong> het Accueil wor<strong>de</strong>n geruchten over een verlaat vliegtuig <strong>van</strong> <strong>de</strong> VNB bewaarheid en<br />
doen in eerste instantie diverse scenario’s <strong>de</strong> ron<strong>de</strong>, <strong>van</strong> twee uur vertraging tot en met vliegen via Brussel<br />
(omdat Eindhoven Airport een sluitingstijd kent) en een aansluiten<strong>de</strong> nachtelijke busrit terug naar Ne<strong>de</strong>rland.<br />
De eer<strong>de</strong>r hier beschreven ‘creativiteit, improvisatievermogen, en zegen <strong>van</strong> boven’ wor<strong>de</strong>n aangesproken<br />
respectievelijk verkregen, en rond vieren rij<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bussen <strong>van</strong> <strong>de</strong> Hospitalité ons gezelschap naar het<br />
Aéroport Tarbes Lour<strong>de</strong>s Pyrénées. We mogen ons gelukkig prijzen met dit vertrek, daar bij het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
week vijftien hon<strong>de</strong>rd pelgrims en hun gasten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Italiaanse en Zwitserse takken <strong>van</strong> <strong>de</strong> Or<strong>de</strong> gedwongen<br />
zullen zijn om <strong>de</strong> nacht door te brengen op het spoorstation <strong>van</strong> Lour<strong>de</strong>s <strong>van</strong>wege sneeuwval en omgewaai<strong>de</strong><br />
bomen. 8 En … hing er ook niet nog een aswolk in het Europese luchtruim, ergens <strong>van</strong>af april?<br />
Eind goed al goed. Met weldadige indrukken in ons ‘be<strong>de</strong>vaart ransel’ en <strong>de</strong> herinnering aan een<br />
buitengewone pelgrimage lan<strong>de</strong>n we maandagavond laat op het Eindhovense Welschap. Deo gratias!<br />
En dank aan eenie<strong>de</strong>r die mee heeft geholpen, zowel voor als achter <strong>de</strong> schermen in Ne<strong>de</strong>rland en in Lour<strong>de</strong>s.<br />
Hul<strong>de</strong>! ⎯ <strong>de</strong> <strong>Maltezer</strong> Lour<strong>de</strong>s Be<strong>de</strong>vaart <strong>2010</strong> kan fier en met recht aan <strong>de</strong> balk wor<strong>de</strong>n geschreven.<br />
8 In een email bericht <strong>van</strong> medio mei schrijft Maurice over zijn verblijf bij <strong>de</strong> Hospitalité: Toen ik nog een week<br />
in Lour<strong>de</strong>s was leek het net kerstmis. Sneeuw!!! Maar direct daarna ook veel regen en wind en kou.<br />
© <strong>2010</strong> – Tom Jansen, Rotterdam 7