Vingerblessures « (PDF-file / 357kB)

VINGERBLESSURES
De klimvinger is een relatief nieuw begrip. In 1996 is hij voor het eerst
beschreven in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De term staat
voor een scheur aan een van de ringbandjes van de vinger. Zo’n zestig
procent van de blessures bij het sportklimmen zijn vingerblessures. Dat
zijn echter niet allemáál klimvingers.
Tekst en Foto’s: Paul Dobbelaar, bondsarts NKBV
e meeste spieren die zorgen voor de
beweging van de vingers, zitten in
de onderarm. Bij het sportklimmen
worden de vingergewrichten en de pezen van
de vingerbuigers (de spieren die zorgen voor
het buigen van de vingers) het zwaarst
belast. Hier zien we dan ook de meeste problemen
optreden.
Het basisgewricht van de vinger zit tussen
middenhand en vinger zelf. In de
vinger bevinden zich twee vingergewrichten:
het eerste het dichtst bij de
hand en het tweede tussen het
middelste kootje en het eindkootje.
Bij de duim is er
maar één vingergewricht.
62
D
Gewrichten worden altijd omsloten door een
gewrichtskapsel dat enerzijds een stabiliserende
functie heeft en anderzijds zorgt voor de
productie van gewrichtsvocht waardoor het
soepel kan bewegen. Behalve kapsel bevinden
zich om de gewrichten nog banden, in het bijzonder
aan de zijde van de palm en aan de
beide zijkanten.
Spieren in de hand zelf (de interossei en
lumbricalis spieren) zorgen voor de buiging
in het vingerbasisgewricht. Per vinger
zijn er twee buigpezen voor het
bewegen van de vingergewrichten. Deze
lopen door een peesschede die de pees
‘voeding’ geeft en ervoor zorgt dat de pees
soepel kan bewegen. De pezen van de vinger-
buigers worden bij het buigen van de vinger
op hun plaats gehouden door een aantal ringbandjes
(pulleys). De pezen kunnen door de
ringbandjes heen schuiven. Er zijn vijf ringbandjes.
Vooral het tweede (A2) en het vierde
bandje (A4) zijn betrokken bij ringbandblessures.
RINGBANDLETSELS
Letsels aan de ringbanden ontstaan bijna
altijd acuut. Meestal gebeurt dat tijdens
arque-pakken van een greep, gecombineerd
met dynamisch doorgrijpen of het wegglijden
van een voet. In zo’n situatie ontstaat een
acute, nog grotere belasting op de vingers en
kunnen één of meer ringbandjes scheuren.
Vermoeidheid aan het eind van een training of
klimdag speelt ook vaak een rol bij het ontstaan.
Het scheuren van een ringbandje gaat
veelal gepaard met een knappend geluid, dat
soms zelfs op de grond is te horen.
Hierna treden meestal zwelling van het aangedane
vingerkootje en bewegingsbeperking
op. Soms ontstaat er een bloeduitstorting.
Opvallend is dat er meestal weinig pijn is, in
rust vaak helemaal niet.
Bij plotse pijn en een hoorbare knak is de kans
groot dat er een ringband beschadigd is.
Bekend bij veel klimmers is het ‘bowstringing’
fenomeen. Dit betekent dat de buigpees, die
door een gescheurde ringband loskomt van
het bot, als zodanig zichtbaar is. Bowstringing
treedt alleen op bij gelijktijdig scheuren van
de A2- en A3-pulley. Voor de diagnose is
behalve onderzoek van de vinger echografisch
onderzoek de eerste keuze.
Tot voor kort werden gescheurde ringbanden
veelal operatief hersteld. Met wisselend resultaat.
Volgens nieuwe inzichten is operatieve
behandeling alleen nodig bij gelijktijdig
scheuren van twee of meer ringbandjes en bij
Onder: Ringbandscheuring
HOOGTElijn 2004 - 2

een combinatie van een ringbandscheur en
een letsel van een van de vingergewrichten of
handspieren. Schoffl en Hochholzer hebben
een indeling gemaakt van de verschillende
ringbandletsels en hieraan een behandelprotocol
gekoppeld. In de praktijk is dit protocol
goed te gebruiken. Wel is het van belang om
de ernst van de blessure eerst nauwkeurig
vast te stellen.
Een vinger met een ringbandscheur moet in
de eerste fase geïmmobiliseerd worden met
een spalk. Uit de praktijk blijkt dat deze
immobilisatie in de eerste periode het herstel
gunstig beïnvloedt. Het is daarom van belang
om bij het vermoeden van ringbandletsel niet
meer verder te klimmen en snel medische hulp
te zoeken.
Goed behandelde ringbandletsels genezen
meestal zonder veel restklachten.
PEES(SCHEDE)AANDOENINGEN
Aandoeningen van de buigpezen en hun peesschede
zijn de meest voorkomende overbelastingsblessures
bij sportklimmers. Deze peesblessures
kunnen zowel in de onderarm/pols
voorkomen als in de vingers. Het gaat hierbij
meestal om geleidelijk ontstane en verergerende
klachten. Oorzaak is het steeds opnieuw
zwaar belasten van de vingers (met name de
ring- en middelvinger), waardoor steeds rekbelasting
van de pees en wrijving van de
peesschede ontstaat, vooral ter hoogte van
het eerste vingerkootje. Ook hier is het arquepakken
van grepen een risicofactor.
De klachten bestaan uit pijn, in eerste instantie
alleen bij het belasten van de vinger, later
ook in rust. Ook is er lokale drukpijn bij het
drukken op de pees. Vaak ontstaat er een
zwelling die toeneemt als gevolg van zware
belasting. Daardoor kan de vinger minder goed
bewegen en soms hoor je dan een knisperend
geluid. Dit knisperen wordt veroorzaakt door
vocht in de peesschede.
De behandeling van pees(schede)aandoeningen
bestaat uit: rust, ijsbehandeling, lokale
fysiotherapie, ontstekingsremmende medicatie
en in een enkel geval een lokale injectie in de
peessschede. In de opbouwfase na een peesblessure
kan tapen van de vinger ter ontlasting
nuttig zijn.
Soms is er na een peesblessures sprake van
een zogenaamde trigger finger. De vinger blijft
dan bij het bewegen ‘steken’. Dat komt door
HOOGTElijn 2004 - 2
een lokale verdikking van de pees of een vernauwing
in de peesschede. Ook hier kan de
behandeling bestaan uit een lokale injectie en
soms het operatief ‘klieven’van de peesschede.
AANDOENINGEN VAN DE VINGERGEWRICHTEN
Ook de gewrichten van de vingers krijgen het
bij intensief sportklimmen zwaar te verduren.
Problemen met het kapsel of de gewrichtsbanden
ontstaan vaak door het verdraaien of
verklemmen van de vingers in spleten of vingergaten.
Ook het overstrekken van de vingers
kan blessures aan de vingergewrichten veroorzaken,
met name aan de palmzijde.
Heel vaak hebben sportklimmers last van
gezwollen vingergewrichten. Dit komt onder
meer doordat de botjes van vingerkootjes en
het gewrichtskapsel dikker worden door de
belasting. Als de zwelling alleen optreedt na
zwaar belasten van de vingers en daarna weer
verdwijnt, is er sprake van vochtophoping in
het gewricht. Dit gaat vaak gepaard met pijn
en bewegingsbeperking. In hoeverre hierdoor
op lange termijn schade aan de gewrichten
ontstaat, is nog onduidelijk. De behandeling
kan bestaan uit koelen van de vingers na het
klimmen, gecombineerd met onbelast bewegen.
GROEISCHIJFBESCHADIGINGEN BIJ KINDEREN
Zwelling en pijn in de vingergewrichten bij
kinderen in de groei zijn een heel ander verhaal.
Het zijn tekenen van overbelasting die
serieus dienen te worden genomen. Bij zwaar
klimmen in de groeiperiode bestaat het risico
op beschadigingen en breuken in de groeischijven
van de vingers. Als deze blessures
niet op tijd worden gediagnosticeerd en
behandeld kan een vervroegde slijtage van de
vingergewrichten ontstaan.
Beschadiging van de groeischijf kan alleen
worden vastgesteld met een röntgenfoto.
Afhankelijk van de ernst van de beschadiging
bestaat de behandeling uit immobilisatie met
een spalk of gips of, in ernstiger gevallen, een
operatie.
Belangrijk ter voorkoming van dit soort blessures
is het geleidelijk opbouwen van de trainingsbelasting
bij kinderen in de groei en het
vermijden van maximale krachttraining en
boulderen.
Bij blijvende klachten is het consulteren van
Graad 1 Graad 2 Graad 3
Immobilisatie geen 10 dagen 14 dagen
Functionele behandeling 2 tot 4 weken 2 tot 4 weken 4 weken
Beschermingsmethode tape tape thermoplastische ring
Lichte sportklimbelasting na 4 weken na 4 weken na 6 tot 8 weken
Volledige sportklimbelasting na 6 weken na 6 tot 8 weken na 3 maanden
Beschermende tape tijdens klimmen 3 maanden 3 maanden 6 maanden
Tabel: Behandeling ringbandletsels.
een arts en het maken van röntgenopnames
zeer aan te raden.
LUMBRICALIS SHIFT SYNDROOM
Een recent ontdekte specifieke sportklimblessure
is het zogenaamde lumbricalis-shiftsyndroom,
een spierscheuring in de lumbricalisspier,
meestal tussen de middel- en ringvinger.
Deze spierscheuring ontstaat bij het pakken
van eenvingergaten met de ringvinger, waarbij
de middelvinger en pink gebogen worden in
het vingerbasisgewricht. Hierdoor scheurt de
lumbricalisspier die tussen deze vingers loopt,
vaak met een hoorbaar geluid.
Pijn en zwelling in de basis van de vinger en
de handpalm zijn het gevolg. Belasten van
alleen de ringvinger is pijnlijk, belasten van
middel- en ringvinger tegelijk normaalgesproken
niet. De functie van de vinger is niet
beperkt.
De behandeling bestaat uit het vermijden van
eenvingerige belasting van de ringvinger, hiervoor
is ‘buddytaping’ uitermate geschikt: het
aan elkaar tapen van middel- en ringvinger.
Dit dient drie tot vier maanden te gebeuren.
Verder zijn rustige rekoefeningen van de lumbricalisspier
nodig. De klachten verdwijnen
meestal pas na zes tot tien weken, Deze blessure
kan volledig herstellen; soms blijft er een
zwak gevoel bij pakken van eenvingergaten.
INFORMATIE
Een overzicht van sportklimblessures vind je in:
So weit die Hände greifen, Thomas Hochholzer en
Volker Schoffl.
Voor vragen kun je ook altijd bellen naar het NKBVbureau
of mailen naar; p.dobbelaar@nutsonline.nl
63

Bijkomend overzicht voor de behandeling van vingerblessures
(Niet verschenen in Hoogtelijn 2/2004)
Auteur: Paul Dobbelaar (Bondsarts NKBV)
Tabel 1. Pulley injury score
Graad Aandoening
1 Ringbandverrekking
2 Volledige scheur A4 ringband of gedeeltelijke scheur A2 of A4 ringband
3 Volledige scheur A2 of A3 ringband
4 Diverse ringbandscheuren of ringbandscheur gecombineerd met ander letsel
Tabel 2: Behandelingschema ringbandletsels
Graad 1 Graad 2 Graad 3
Immobilisatie
geen 10 dagen 14 dagen
Functionele behandeling
Beschermingsmethode
Lichte sportklim belasting
Volledige sportklim belasting
Beschermende tape tijdens klimmen
2 tot 4 weken 2 tot 4 weken 4 weken
tape tape Thermoplastische ring
Na 4 weken Na 4 weken Na 6 tot 8 weken
Na 6 weken Na 6 tot 8 weken Na 3 maanden
3 maanden 3 maanden 6 maanden