Felicitaties namens de ouderraad voor alle geslaagden ... - Dunamare

Speech uitgesproken door leden van de Ouderraad ter gelegenheid van de diplomauitreiking
op het Haarlemmermeer Lyceum voor leerlingen Vmbo-t en Vwo, juni 2007.
Pennenvruchten
Goedenavond leerlingen, ouders, familie, vrienden, docenten, personeel en schoolleiding.
Veel tevreden gezichten hier bij elkaar. Aan mij, als voorzitter van de Ouderraad, de
eervolle taak dit blije gezelschap te feliciteren namens alle ouders. Iedereen is trots op
jullie en jullie mogen trots zijn op jezelf. Nog geen vijfde deel van alle Nederlandse
scholieren lukt het een vwo diploma te halen. En jullie behoren tot die 17%, 18%. Een
prestatie op niveau.
De examenopgaven staat tegenwoordig al direct op het internet. En ik wil jullie wel
bekennen dat ik blij was dat de antwoorden er ook bij stonden. *
Omdat ik jullie niet persoonlijk ken en dus ook niet weet wat jullie leuk vinden om te horen
bij dit afscheid, vroeg ik het mijn zoon die in Havo-4 zit. Ik had een stichtelijk verhaaltje in
gedachte. Zo van “De kennismaatschappij wacht op jullie, doe de goede dingen”. Maar hij
zag dat anders. Hij stelde voor: Alsjeblieft, hier is je diploma en nu ophoepelen”. Nu,
ouders zijn eigenwijs dus ik stel jullie geduld nog even op de proef.
Vandaag ontvangen jullie het felbegeerde diploma van de middelbare school.
Dit is ook het moment dat jullie officieel afscheid nemen van je school. En dat geeft
waarschijnlijk ook gemengde gevoelens. Dat is afscheid nemen van je dagelijkse ritje naar
school, je docenten, het vertrouwde schoolgebouw, je kluis, je medeleerlingen, vrienden.
Ieder gaat z’n eigen weg, studeren in een andere stad misschien, een andere opleiding
volgen, een jaartje werken of misschien wel de wijde wereld in; alles is denkbaar.
Je laat dingen achter je. Je maakt nieuwe keuzes. Wat je ook doet, je middelbare
schooltijd zal je altijd bijblijven.
Je moet nu afscheid nemen maar jullie nemen ook héél veel mee. De ervaringen met je
vrienden, de successen die je boekte. Maar ook de onvermijdelijke blunders die iedereen
nu eenmaal maakt. Allemaal dingen die de moeite waard waren, die je vormden, die
maakten dat je bent wie je nu bent.
En wat je ook niet achterlaat – niet achter kunt laten - is de kennis die je jezelf de
afgelopen jaren eigen hebt gemaakt. Daarvan kún je geen afscheid nemen, dat zit in je
hoofd, die is nu van jou, uniek en onvervreemdbaar omdat geen brein hetzelfde werkt.
Aan de basis hiervan staan jullie ouders en jullie immer hardwerkende, enthousiaste en
gemotiveerde docenten. Jullie zijn ze veel dank verschuldigd. Maar of jullie dat altijd zo
zagen….?
Misschien heb je wel eens stiekem gedacht als Gerard Reve. Hij publiceerde in 1940, 19
jaar oud, één van z’n eerste gedichten over z’n schooltijd. Waarschijnlijk schreef hij het al
op jongere leeftijd, zo oud als jullie nu. Het gaat zo

“Verloochening van de middelbare school”
Vier rijen banken en een donker bord,
vier witte muren rond een hoog lokaal,
(en voor de ramen hangt een zindelijk gordijn):
hier leren kindren ieder uur een taal.
De wijsheid trekt in optocht aan Uw oog voorbij,
in kale hoofden en in dorre boeken opgetast,
waarin geen plaatjes van een filmster prijken
maar slechts een bleke foto past
van een Romeinse bouwval.
Na afloop van het uur gaat steeds een bel,
dan volgt er weer een uur,
na afloop van dit uur gaat steeds een bel,
dan volgt er weer een uur.
De leraar staat nu voor de klas,
en wat hij zegt acht hij heel erg gewichtig,
ik meen te mogen twijflen aan zijn woord:
zijn zwak betoog is zeer doorzichtig.
Nee heus nu weet ik dat ik hier niet vind,
wat sommigen geloven hier te kunnen vinden,
ik zal vanmiddag diep behaaglijk zwemmen gaan
en neem me voor me nergens over op te winden.
Een gedicht waarin Gerard Reve van zijn herinnering aan school een prachtige
sfeertekening geeft. Een ouderwetse school natuurlijk in een heel andere tijd, heel anders
dan die van jullie. Het cynisme in dit gedicht laat zich plaatsen in de crisisjaren voor de
Tweede Wereldoorlog – de middelbare schooltijd van Gerard Reve - . Toen moest kennis
het afleggen tegen de druk van een ideologie waarin ‘anders zijn’ tot uitstoting leidde. En
dat moet voor een jongen als Gerard zijn geloof in de inzichten van de volwassenen wel
hebben aangetast. Gerard Reve was een kind van zijn tijd. Gelukkig zijn jullie kinderen
van deze tijd, waarin kennis er wel toe doet en een gefundeerde mening wordt
gewaardeerd. Maar dat gevoel soms toch liever buiten te willen zijn, lekker te gaan
zwemmen, is dacht ik, van alle tijden.
De ouderraad blijft een beetje in de ouderwetse sfeer met het aandenken dat wij jullie
willen meegeven. Een pennenset met inscriptie. Geen digitaal wonder dus. Deze
pennenset levert geen lappen tekst, tenzij je ze zelf schrijft, en geen kant-en-klare
boekbesprekingen.
Het is maar een klein doosje dus je kunt het in een hoekje van je kamer bewaren, als
aandenken. Een nostalgische herinnering aan school, iets van vroeger zoals ook
woorden als pennenlikker, pennenvrucht en meester Pennewip (als prototype van de
schoolfrik voor wie Woutertje Pieterse nog heeft gelezen) niet meer in de mode zijn.

Je kunt de pen ook tot leven brengen en daar is ook nog steeds wat voor te zeggen. Wat
je opschrijft, schijn je je beter te herinneren, en een pen is altijd direct klaar voor gebruik.
Om er mooie gedachten en emoties mee vast te leggen; een neerslachtige bui mee te
bestrijden. En met een pen kan dat overal: thuis, op een bankje in het park, in een café
of op het strand.
En misschien vloeien er dan mooie woorden uit, om dat hele kleine beetje heimwee naar
je school mee te verdrijven. Of, zoals Simon Carmiggelt eens dichtte “dan ga ik mijn
weemoed in dit versje doen”. Ik ga het jullie niet voordragen – mag niet van mijn zoon –
maar toch nog even de laatste zin van dit gedicht. ‘En als het dan af was zei de leraar bij
deez ’ pennespat: ‘Kijk jongens, hier had hij het moejelijk.’
En met die laatste zin van een wijze leraar rond ik af. Maar niet nadat ik al die wijze
leraren van jullie, alle andere enthousiaste medewerkers van de school en de
schoolleiding namens ouders en leerlingen heb bedankt voor hun enorme, niet-aflatende
inzet, hun ongelooflijke geduld en incasseringsvermogen, hun geweldige veerkracht,
betrokkenheid en spiritualiteit.
Ik wens jullie nogmaals veel geluk en een mooie toekomst.
* Vmbo-t versie
Én jullie mogen trots zijn op je vmbo opleiding. De minister van onderwijs heeft laten
onderzoeken hoe het gesteld is met de kwaliteit van ons middelbare onderwijs als je het
vergelijkt met de rest van Europa. En wat blijkt? Alle richtingen samen, Vwo, Havo en
Vmbo, scoren niet zo hoog, de dertiende plaats. Maar als je alleen kijkt naar het vmbo
schieten we opeens naar plaats vijf. Kijk, dat is wat anders dan die negatieve geluiden die
we nogal eens horen. Nu staat vast dat jullie straks een waardevol diploma meenemen
waarmee je echt verder kan.

Ter herinnering aan het afscheid van het Haarlemmermeer Lyceum
29 juni 2007
Gedicht van Gerard Reve
“Verloochening van de middelbare school”
Vier rijen banken en een donker bord,
vier witte muren rond een hoog lokaal,
(en voor de ramen hangt een zindelijk gordijn):
hier leren kindren ieder uur een taal.
De wijsheid trekt in optocht aan Uw oog voorbij,
in kale hoofden en in dorre boeken opgetast,
waarin geen plaatjes van een filmster prijken
maar slechts een bleke foto past
van een Romeinse bouwval.
Na afloop van het uur gaat steeds een bel,
dan volgt er weer een uur,
na afloop van dit uur gaat steeds een bel,
dan volgt er weer een uur.
De leraar staat nu voor de klas,
en wat hij zegt acht hij heel erg gewichtig,
ik meen te mogen twijflen aan zijn woord:
zijn zwak betoog is zeer doorzichtig.
Nee heus nu weet ik dat ik hier niet vind,
wat sommigen geloven hier te kunnen vinden,
ik zal vanmiddag diep behaaglijk zwemmen gaan
en neem me voor me nergens over op te winden
Gedicht van Simon Carmiggelt
Louter droefheid
Ik voel mij somber. Ei, wat zal ik doen?
Een platte geest dronk nu een glaasje.
Maar ik ben een poëtisch baasje
en ga mijn weemoed in een versje doen.
Dat is het voordeel van mijn gave.
De burger kan zijn ei niet kwijt,
terwijl ik, rustig, mijn neerslachtigheid
gelijk een paardje voor mijn kar laat draven
Is het volbracht, dan ben ik opgelucht.
‘k Heb schoonheid uit mijn pijn gewrongen.
Mijn lieve pen heeft mooi gezongen.
Ik stap in bed. Ik geeuw en zucht.
En staan mijn versjes later soms te kijk
in ‘Gouden aren’ of in ‘Dichterschat’,
dan zegt de leraar bij deez’ pennespat:
‘Kijk jongens, hier had hij het moejelijk.’
Ouderraad Haarlemmermeer Lyceum