opdrachtgever

ONDER
HOUDS
visie
MAGAZINE VAN WVB VASTGOED ONDERHOUDSBEDRIJVEN
Prof. ir. Hans de Jonge:
Ketenintegratie
SYMPOSIUM
Behoud & Onderhoud:
Deskundige sprekers én
discussie over maatschappelijk
verantwoord ondernemen
met je
FSC-HOUT
Bijdragen aan beter
bosbeheer wereldwijd
INTERVIEW
Garantiecontracten voor een
oneindige exploitatie
Ad van Agtmaal van Woningcorporatie
De Leeuw van Putten
4E JAARGANG | JANUARI 2009
opdrachtgever
KAN ALLEEN ALS JE ZELF OOK GEÏNTEGREERD BENT

Advertentie nog aan te leveren ...
INHOUD
P 4 WVB-symposium
Behoud & Onderhoud
P 6 De 4 sprekers van het
WVB-symposium
15
De laatste maanden is er eigenlijk geen ander nieuws dan
de kredietcrisis. Daarbij wordt veel gespeculeerd over de
gevolgen daarvan op de ‘reële’ economie. Het is moeilijk
om nu al te voorspellen wat de effecten op de onderhoudsbranche
zullen zijn. Ik verwacht dat deze in 2009
15
VOORWOORD
relatief beperkt zullen zijn. De meeste WVB-bedrijven
hebben immers een behoorlijk gevulde orderportefeuille.
Daarbij is er nog steeds een groot tekort
aan goed opgeleide vaklieden.
Vooral ervaren werkvoorbereiders,
kostendeskundigen en projectleiders in
de onderhoudsbranche blijven schaars.
Deze mensen zijn de motor van de
onderhoudsbranche. De WVB-bedrijven
hebben jarenlang geïnvesteerd in de
ontwikkeling van dit middenkader en
plukken daar nu zeker de vruchten van.
Nog lastiger is om de effecten van
de kredietcrisis op langere termijn te
voorspellen. Door het achterblijven van
nieuwbouwactiviteiten is goed denkbaar
dat de vraag naar duurzaam onderhoud
aan woningen en gebouwen zal toenemen
– met speciale aandacht voor
energiebesparende maatregelen.
Een dergelijke ontwikkeling zou een
unieke kans zijn voor de onderhouds-
P 8 Ketenintegratie met je
opdrachtgever kan alleen als je
zelf ook geïntegreerd bent
P 10 Bijdragen aan beter bosbeheer
wereldwijd
P 12 Wij sluiten garantiecontracten voor
een oneindige exploitatie
branche! Kredietcrisis of niet, als
branchevereniging blijven wij stevig aan
de weg timmeren. De WVB organiseert
op 10 februari 2009 het symposium
Behoud & Onderhoud. In dit nummer
stellen wij de prominente sprekers
alvast aan u voor: oud-minister en
hoogleraar aan de Universiteit Maastricht
Willem Vermeend, hoogleraar aan de
TU Delft André Thomsen, SBR-directeur
Jack de Leeuw en zakenvrouw van het
jaar en directeur Search Anne-Marie
Rakhorst. Dagvoorzitter is de directeur
van Woonplus Schiedam, Karin van
Dreven. Wij discussiëren graag met onze
opdrachtgevers over het thema duurzaamheid
in de onderhoudsbranche.
Bovendien laten wij u graag laten zien dat
de WVB-bedrijven hun maatschappelijke
verantwoordelijkheid nemen en voorop
P 16 Vele gezichten, één kwaliteit!
Overzicht alle WVB leden
P 17 En profile:
Han Theil, directeur De Groep
Vastgoedcare BV
P 18 Bijwonen van het WVB-symposium
Behoud & Onderhoud
WVB-bedrijven nemen
maatschappelijke
verantwoordelijkheid
lopen op het gebied van duurzaam
onderhoud. Zo zullen alle WVB-bedrijven
in 2009 FSC-gecertificeerd zijn. Wij gaan
dan zoveel mogelijk gebruik maken van
hout dat is gecertificeerd door het Forest
Stewardship Council.
Ik hoop u op 10 februari te mogen
verwelkomen op ons symposium
Behoud & Onderhoud.
Hans Nijssen
Directeur Rendon Onderhoudsgroep

WVB-SYMPOSIUM
Behoud&
Onderhoud
Wij zijn er trots op dat wij zeer
deskundige sprekers bereid hebben
gevonden om een antwoord te geven
op deze en andere vragen. Op de
volgende pagina’s kunt u alvast lezen
hoe zij vanuit hun specifieke expertise
denken over ‘Behoud & Onderhoud’.
Naast de voordrachten zal er veel
ruimte zijn voor discussie.
DAGVOORZITTER
DRS. KARIN VAN DREVEN
Directeur Woonplus Schiedam
“Als je het goed
doet, is duurzaam
onderhoud
goedkoper”
15
“Onze klanten vinden het onderhoud
aan hun woning de belangrijkste dienst
die wij te leveren hebben. Dat behoud,
dat moet je gewoon goed doen en op
dat gebied is er nog een wereld te winnen.
Daarnaast vind ik het belangrijk
15
10 FEBRUARI 2009
IN HET BEATRIXTHEATER, JAARBEURS UTRECHT
dat een stad mensen de mogelijkheid
biedt om vooruit te komen. Oók op
het gebied van wonen. Dat betekent
dat een corporatie mensen perspectief
moet bieden. Zodat ze stapjes kunnen
De WVB organiseert ongeveer eenmaal per drie jaar een
zetten op de woonladder. De woning-
symposium waarin de vereniging de resultaten van
onderzoek en/of de trends van het moment belicht.
voorraad in Schiedam was zo eenzijdig,
dat er geen stapjes gemaakt konden
worden. Wij slopen om mensen toch
Op 10 februari a.s. staat maatschappelijk verantwoord
ondernemen centraal. Moeten we woningen renoveren of
dat perspectief te kunnen bieden.
Zo bind je de middenklasse aan een
wijk. Als het gaat om onderhoud zijn
is sloop een betere optie? Hoe kunnen we duurzaam
er twee stromingen: alles zo goed
ontwikkelen? Kan de bestaande woningvoorraad energiezuiniger
worden gemaakt? Moet de exploitatietermijn van
mogelijk onderhouden en afwachten
tot er klachten komen. Het is de kunst
het optimum te vinden tussen klant-
Wie is Karin van Dreven?
Karin van Dreven (1957) studeerde sociale geografie aan de Rijksuniversiteit Utrecht.
Zij was enkele jaren actief voor Amnesty International in Londen als regional
vastgoedonderhoud worden verlengd?
tevredenheid en kosten.
Toen planmatig onderhoud werd
liason officer voor nationale afdelingen in Azië. Vervolgens werkte zij in verschillende
functies bij het Woningbedrijf Rotterdam. Sinds 2000 is zij directeur-bestuurder van
opgezet, leidde dat niet tot een afname Stichting Woonplus Schiedam. Daarnaast is Karin van Dreven vice-voorzitter van de
van de centrale onderhoudskosten. VROM-raad, voorzitter van de werkgroep Stad en Stijging en lid van verschillende
Dat is dus een spel dat je goed moet werkgroepen. Sinds 2004 is zij lid van de begeleidingscommissie promotieonderzoek
spelen. Als je het goed doet, is
van de Vrije Universiteit Amsterdam, vakgroep bestuur en organisatie en cultuur,
duurzaam onderhoud goedkoper.” waar fundamenteel onderzoek wordt gedaan naar het gedrag van woningcorporaties.
WVB-symposium
Dinsdag 10 februari 2009, 12.30 - 16.15 uur
Beatrixtheater, Jaarbeurs Utrecht
Aanmelden: (emailadres nog invoegen)

SPREKERS WVB-SYMPOSIUM
ANNE-MARIE RAKHORST BBA
voor Nederland als exportland, voor
PROF. DR. WILLEM A.F.G. VERMEEND
Hoogleraar Universiteit Maastricht,
ex-minister
“Duurzaamheid
heeft de
toekomst: óók
bij onderhoud”
“Het klimaatbeleid is de komende
dertig, veertig jaar de grootste groeisector
van de wereld. Dat zie je al in de
Verenigde Staten, waar Barack Obama
150 miljard dollar heeft uitgetrokken
voor duurzame energie – óók duurzame
bouw. Woningen moeten efficiënter
worden, de CO²-uitstoot moet worden
teruggedrongen.
De 6,5 miljoen woningen in Nederland
zijn over het algemeen energieverslinders.
Daar moeten we wat aan doen.
een taak voor de woningcorporaties.
Die moeten met programma’s komen
waardoor de energierekening naar
beneden gaat. Misschien moet de huur
dan omhoog, die combinatie moet je
maken. Huurders hebben immers nog
steeds voordeel als hun energiebesparing
groter is dan de huurverhoging.
Je zou de duurzaamheid van woningen
moeten stimuleren met goedkope,
‘groene’ leningen. Maak het eenvoudiger
dan de bestaande regelgeving,
dan boek je resultaat.”
Wie is Willem Vermeend?
Willem Vermeend (1948) begon zijn carrière
als ondernemer (onder meer bedrijfsadviseur
op fiscaal/financieel terrein) en
part-time docent fiscaal recht aan de
Universiteit van Leiden. Van 1984 tot 1994
was hij lid van de Tweede Kamer (PVDA)
en gedurende die periode doceerde hij
daarnaast ook als hoogleraar aan
Werkgelegenheid. In 2002 hervormde hij
het belastingsysteem, en dwong daarmee
respect af in binnen-en buitenland.
Tegenwoordig is hij internet-ondernemer
en bijzonder hoogleraar Europees
fiscaal recht en fiscale economie aan de
Universiteit van Maastricht.
Hij bekleedt verschillende (internationale)commissariaten,
o.m. Randstad,
Zakenvrouw van het jaar 2000,
opdrachtgevers, investeerders en gebrui-
directeur Search
kers. Wij hebben dit kunnen bewijzen
met onze eigen kantoren in Amsterdam
en in Heeswijk-Dinther. Deze gebouwen
“Met duurzame wekken meer energie op dan ze nodig
bouw is op alle hebben met behulp van een energydak,
windmolens en koude-/warmteopslag.
vlakken winst te Ook wordt regenwater opgevangen,
gezuiverd en hergebruikt voor bijvoor-
behalen”
beeld het doorspoelen van de toiletten.
De investeringen in duurzame technie-
“Duurzame bouw levert financiële winst
ken en materialen verdienen we in vijf
op, maar ook winst voor de omgeving,
jaar terug. Verduurzaming van de bouw
kan ook in bestaande woningbouw.
Gelukkig dringt het besef dat ‘duurzaam’
niet per se ‘duurder’ betekent
steeds verder door. Het draagvlak is er
zeer zeker al. We moeten onze verantwoordelijkheid
nemen en nú aan de
slag gaan. De diverse betrokken partijen,
woningbouwcorporaties, architecten en
het bedrijfsleven, moeten het vraagstuk
niet door blijven schuiven, maar samen
gaan werken. Door samen te werken
Wie is Anne-Marie Rakhorst?
Anne-Marie Rakhorst (1967) behaalde
een BBA aan de European University in
Antwerpen. Zij richtte in 1994 haar eigen
onderneming op: Search Laboratorium in
Heeswijk, dat is uitgegroeid tot een internationaal
opererend ingenieursbureau,
laboratorium en opleidingsinstituut met
een uitgebreid dienstenaanbod op het
gebied van (duurzame) bouw, industrie,
milieu, ruimtelijke inrichting, energie
en water. Anne-Marie Rakhorst is een
veelgevraagd spreker op congressen en
evenementen waarbij de thema’s ‘maatschappelijk
verantwoord ondernemen’ en
‘duurzame ontwikkeling’ centraal staan.
Ook is zij initiatiefnemer van ‘Made in
Holland’. Deze stichting stimuleert creatief
en innovatief ondernemerschap tot in alle
geledingen van het Nederlandse bedrijfsleven
om te voorkomen dat productieprocessen
en de kennis daarover uit
Nederland verdwijnen.
Er wordt te veel over gepraat en te
verschillende universiteiten. Daarna was Imtech, Mitshubishi en FreeRecordShop.
kunnen we een duurzame wereld
weinig aan gedaan. Die woningen
hij staatssecretaris van Financiën en Met zijn brede kennis en gevoel voor
maken, daar ben ik van overtuigd.”
moeten worden omgebouwd tot
minister van Sociale Zaken en
humor is hij een veelgevraagd spreker.
15 energie-efficiënte woningen. Hier ligt
15
PROF. ING. ANDRÉ F. THOMSEN OTB
“Koester het
huidig bezit -
slopen is geen
optie”
“Het is, ook vanuit milieuoogpunt,
noodzakelijk om minder woningen
te slopen en veel en veel langer met
de huidige voorraad te doen. Daarom
moeten alle inspanningen gericht zijn
op levensduurverlenging. De Nederlandse
woning- en gebouwenvoorraad
is relatief jong: driekwart is van na de
tweede wereldoorlog, tweederde is
minder dan 35 jaar oud. We zullen het
nog heel lang met die voorraad moeten
doen - waarschijnlijk veel meer dan
honderd jaar - want voor grootschalige
vervanging ontbreekt de bouwcapaciteit
en de fysieke en sociale milieuschade
is niet aanvaardbaar. Voor een
dergelijke lange levensduur is een heel
complex van maatregelen nodig, niet
alleen wat betreft onderhoud en
beheer maar vooral ook in de ontwerpfase.
Beheerbeslissingen worden nu
nog te veel op kort-cyclische overwegingen
genomen. De marktomstandigheden
van het moment zijn nog steeds
bepalend.Onderhoudsbedrijven zouden
hierover de discussie met hun klanten
moeten aangaan. En dan misschien
niet kiezen voor dakgoten van zink,
maar van koper. Die gaan makkelijk
honderd jaar mee.”
Wie is André Thomsen?
André Thomsen (1941) was tot medio 2006
verbonden aan de leerstoel Woningverbetering
& Woningbeheer aan de TU Delft.
Sinds zijn emeritaat werkt hij als
hoogleraar-onderzoeker op het Onderzoekinstituut
OTB van de TU Delft aan
onderzoek op het gebied van life cycle
management, duurzame herstructurering
en de rol van bewoners¬voorkeuren bij
beheer en verbetering van de woningvoorraad.
Daarnaast is hij o.m. coördinator van de
Working Group on Housing & Urban
Renewal van het European Network for
Housing Research, voorzitter van het
European Reward Network, lid van het
Overleg Platform Bouwregelgeving, juryvoorzitter
van de Nationale Renovatie Prijs,
voorzitter van het Centraal College van
Deskundigen van de Stichting Certificatie
Vastgoed¬beheer, adviseur van de Nederlandse
Woonbond en bekleedt hij enkele
commissariaten in de volkshuisvesting.
IR. JACK DE LEEUW, DIRECTEUR SBR
Directeur SBR
“Kennis over
onderhoud
zit bij de
bedrijven”
“SBR is hèt kennisinstituut voor de
bouw en wordt ingeschakeld als
mensen, bedrijven en organisaties
doelen willen bereiken waarbij
kennis een belangrijk hulpmiddel is.
Wij weten wie kennis wenst of heeft,
om welke kennis het gaat en we
kunnen ervoor zorgen dat de juiste
kennis in de juiste vorm bij de juiste
persoon terechtkomt. Duurzame ontwikkeling
van de gebouwde omgeving
is een aandachtspunt van SBR.
Zo hebben wij onderzoek laten doen
naar prestatiegericht onderhoud.
We hebben meegewerkt aan de ontwikkeling
van een concept dat
bouwbedrijven kunnen toepassen bij
Wie is Jack de Leeuw?
Jack de Leeuw (1953) studeerde bouwkunde
aan de TU Delft. Hij heeft daarna
gewerkt bij het ministerie van Economische
Zaken als beleidsmedewerker
energiebesparing gebouwde omgeving.
In 1985 is hij in dienst getreden bij Novem,
waar hij o.a. divisiemanager
het aangaan van een langdurige s
amenwerking met corporaties.
Bij onderhoudsbedrijven is heel veel
kennis beschikbaar. Opdrachtgevers
zouden die kennis beter moeten benutten.
Wij proberen opdrachtgevers en
bedrijven duidelijk te maken dat het
slimmer is om prestatiecontracten af te
sluiten. Dat is efficiënter en effectiever.
De onderhoudsbedrijven kunnen de
dienstverlening dan invullen vanuit
hun eigen professionaliteit, terwijl
de opdrachtgever alleen de kwaliteit
hoeft te controleren. Woningcorporaties
hebben er belang bij dat gebouwen op
deze manier langjarig worden onderhouden.
Want een goed onderhouden
gebouwde omgeving was. Sinds 1
februari 1998 is hij algemeen directeur
van SBR te Rotterdam. Jack de Leeuw
bekleedt diverse bestuurlijke functies in
de bouw- en installatiewereld en treedt
regelmatig op als dagvoorzitter.
gebouw behoudt zijn waarde.
En het is een hele zorg minder.”

Ketenintegratie
met je opdrachtgever
kan alleen
als je zelf ook geïntegreerd werkt
Het bouwproces is gefragmenteerd en verkokerd en veranderingen zijn
noodzakelijk om een beter presterende branche te worden. Dat vindt
prof. ir. Hans de Jonge, hoogleraar Vastgoedbeheer en Ontwikkeling aan
de Technische Universiteit Delft en directievoorzitter Brink Groep.
“Vastgoed heeft een levenscyclus, maar de delen van die cyclus worden
door verschillende partijen gerealiseerd. Zo krijg je nooit een goede
15 15
prijs-prestatieverhouding over de hele levenscyclus.” De TU Delft,
Nyenrode Business University en Deloitte Real Estate Advisory
organiseerden dinersessies * met woningcorporaties en bouwondernemingen
om te praten over keten-integratie. Hans de Jonge was
voorzitter van deze dinersessies.
* Lees het verslag van deze sessies in Building Business, november 2007 en augustus 2008
Geïntegreerde contracten
“Tot mijn vreugde begon het proces
na de eerste bijeenkomst al te lopen.
Er waren corporaties die zeiden: ‘wij
doen mee’. Com-wonen (Rotterdam) en
Dura Vermeer zijn samen aan de slag
gegaan, net als Stadgenoot (Amsterdam)
en Ballast Nedam. Ze gaan een langdurig
samenwerkingsverband aan dat
moet leiden tot een beter afgestemde
keten die uiteindelijk betere resultaten
oplevert. Dat proces wordt begeleid
door wetenschappers van TU Delft en
Nyenrode die adviseren, documenteren
en analyseren en zo de kennis vastleggen
en verspreiden. De eerste stap
wordt gezet door corporaties en bouw-
bedrijven, maar zij zullen onmiddellijk
de keten verder gaan uitbreiden met
architect, adviseurs, onderaannemers
en toeleveranciers..
De logische volgende stap is dat er hele
ketens in elkaar schuiven en geïntegreerde
contracten meer regel worden.
Daarbij levert de aanbieder bijvoorbeeld
300 woningen inclusief dertig
jaar onderhoud. De aanbieder krijgt
dan een direct belang bij het
onderhoudsarm en duurzaam maken
van de woningen.”
Inzicht in de processen
“Ik ben blij met deze ontwikkelingen
bij de productie van nieuwbouw, maar
we moeten ons realiseren dat
verreweg het belangrijkste deel van de
opgave ligt in de bestaande voorraad.
Jaarlijks voegen we niet meer da 1%
aan de voorraad toe en daar gaat heel
veel aandacht naar toe. De bestaande
voorraad staat energie te lekken, kost
te veel aan onderhoud en levert
exploitatie problemen op. Van tre voren
bedachte levensduren worden helemaal
niet gerealiseerd en vroegtijdige sloop
is meer regel dan uitzondering. Daarom
moeten we de onderhoudsketen
aanpakken. We moeten slimmer met
onderhoud omgaan en de processen
integreren”, aldus De Jonge.
“Onderhoud vraagt een heel andere
PROF. IR. HANS DE JONGE

PROF. IR. HANS DE JONGE: JE KUNT ALLEEN EEN KETEN VORMEN ALS JE ELKAARS BUSINESS BEGRIJPT.
ertel elkaar
hoe je business eruit ziet
en hoe je het verdient
Hout is alles...
voor renovatie, restauratie
en nieuwbouw.
benadering dan nieuwbouw.
Het probleem is dat onderhoudsbe-
belang van ongestoorde bedrijfsprocessen
bij hun klanten. Daar zit het
van nieuwbouw. Toch hoeft dat geen
probleem te zijn. Als een onderhouds-
Verweij Houttechniek in Woerden is
drijven onvoldoende inzicht hebben in onderscheidend verschil.”
bedrijf kan uitleggen wat zijn
dè specialist in het ontwerpen en
de processen van hun klanten. Je kunt
toegevoegde waarde is voor het
realiseren van houten gevelelementen.
technische mensen nu eenmaal niet de
regie geven over de levenscyclus van
Processen herontwerpen
“Als je de onderhoudsketen anders wilt
primaire proces van de corporatie, dan
wordt het verhaal anders. Problemen
Van kozijnen, ramen en deuren tot
woningen. Dat is nu juist de taak van inrichten zouden corporaties zich ontstaan pas als het technisch beheer
gedetailleerd lijstwerk.
de corporaties. Ik verwacht daarom dat
bedrijven die vóór in de keten zit-
moeten concentreren op hun kerntaken:
zorgen dat de steden er goed bij
wordt ingekocht door iemand die
uitsluitend naat de technische aspecten
Alles in één kwaliteit: topkwaliteit.
ten onderhoudsbedrijven zullen gaan staan, dat er sociale vernieuwing plaats van het beheer kijkt en zelf het over-
opkopen om te kunnen integreren of vindt en dat de voorraad woningen zicht over de keten mist. Zo iemand let
dat zij verregaande samenwerking gaan goed beheerd wordt. Ik vind dat ze dan helemaal niet op het primaire proces
zoeken. Dat is een interessante markt. het technisch beheer zouden kunnen van zijn eigen organisatie, die gaat
15
Onderhoudsbedrijven moeten nadenken
over wie ze willen zijn. Wil je een
goed gespecialiseerd bedrijf zijn met
uitbesteden aan onderhoudsbedrijven
die met die corporaties een keten
vormen.
‘slim’ inkopen, op de prijs. Het is dus
wel zaak om als onderhoudsbedrijf
met ambities in de gehele keten met de
www.verweij-ht.nl
15
een technisch karakter? Prima. Daaraan Op dit moment zijn bouwbedrijven nog juiste beslissers aan tafel te zitten.”
zal de komende decennia nog veel
behoefte zijn. Als je een bredere
ambitie hebt en duurzame samenwer-
teveel intern verkokerd. Ze moeten dus
ook hun interne processen herontwerpen.
Want ketenintegratie met je
Vertel elkaar over je business
De Jonge: “Er zijn voorbeelden te over Hout is niets...
king zoekt met andere partijen in een
keten zul je een heel andere strategie
moeten volgen.”
opdrachtgever kan alleen maar als je
zelf ook geïntegreerd werkt. Ik zie dat
proces nu op gang komen en vind dat
van aannemers die zo zijn ingericht
dat ze geen rommel en geen lawaai
maken, opruimen als ze weggaan en
zonder een degelijke
partner vanaf het inmeten
Aanpassen aan de klant
ongelofelijk interessant. De essentie is:
je hersens gebruiken, goed naar het
proberen zo snel mogelijk te werken.
Hun opdrachtgevers vinden een hogere
tot en met de montage.
Hans de Jonge vervolgt: “Die onder- proces van je opdrachtgever kijken en marge veel minder belangrijk, die zijn
houdsbedrijven moeten hun eigen niet alleen maar naar je eigen proces. blij met een partner die snapt waar ze
agenda even vergeten en zich aan- Integreren en daardoor meer kwaliteit mee bezig zijn. Maar op het moment
passen aan de doelstellingen van de leveren voor hetzelfde geld of dezelfde dat je door het werk dragondert, dan
corporatie. Bouwen aan de voorkant,
verkoop aan de achterkant, saneren van
wijken, sociale vernieuwing… snap je
kwaliteit voor een lagere prijs.
Daar wordt iedereen beter van.”
gaat die opdrachtgever opeens op prijs
inkopen. Dan moet je gaan versluieren
om aan je marge te komen. En dan
Verweij Houttechniek in Woerden
neemt de verantwoordelijkheid voor
waar je opdrachtgever echt behoefte
aan heeft? En wil je daar ook naar
handelen?
Soms zijn dat hele simpele dingen.
“Onderhoudsbedrijven
moeten gaan denken
in dienstverlening en
komt het wantrouwen erin en gaat het
helemaal fout.
Daarom zeg ik: vertel elkaar hoe je
business eruit ziet en hoe je het
het geheel. Van de eerste schetsen
tot en met de laatste laklaag.
U heeft één gesprekspartner.
Als je woningen onderhoudt of
renoveert in bewoonde staat heb je een
ander slag personeel nodig. Misschien
niet: hoe krijg ik deze
klus zo snel mogelijk
verdient. Je kunt alleen een keten
vormen als je elkaars business begrijpt.
Zo hebben we dat aangepakt bij de
En wij kennen maar één levertijd:
de afgesproken planning.
geen stoere jongen als uitvoerder, maar
een mevrouw die hotelschool heeft
klaar.”
projecten waar wij nu bij betrokken
zijn. Zo moet het ook gaan bij
gedaan en verstand heeft van hospi- Toegevoegde waarde
aannemers en corporaties die de
tality. Onderhoudsbedrijven moeten
gaan denken in dienstverlening en het
“Er is vaak discussie over de marges van
onderhoudswerk ten opzichte van die
onderhoudsketen willen integreren.”
www.verweij-ht.nl

In de bouwwereld wordt steeds
vaker FSC-hout toegepast.
De bij de WVB-aangesloten
onderhoudsbedrijven spraken
onlangs de intentie uit om
zoveel mogelijk gebruik te maken
van dit gecertificeerde hout.
Bijdragen
beter bosbeheer
wereldwijd
Sterk keurmerk
Wereldwijd werken 12.000 bedrijven op hout uit een bepaald gebied gehaald
De Forest Stewardship Council is een deze manier met FSC-hout en -papier. mag worden om het ecologische even-
internationale organisatie die
In Nederland zijn het er al ruim 600. wicht niet te verstoren. Daardoor is het
verantwoord bosbeheer stimuleert. “En dat aantal groeit snel, Nederland economische rendement wat minder.
FSC stelt wereldwijde standaarden voor heeft op dit gebied een voortrekkers- Miranda van Zomeren vindt dat toepas-
bosbeheer op, met daaraan gekoppeld rol,” zegt Miranda van Zomeren. “FSC is sing van dit verantwoord geproduceerde
een keurmerk voor hout en papier. marktleider in Nederland. Ik vind het hout deel kan uitmaken van maat-
Het sterke keurmerk wordt gesteund geweldig dat zoveel WVB-bedrijven voor schappelijk verantwoord ondernemen.
door belangen- en milieuorganisaties FSC-hout kiezen.”
“Dat is vanuit PR-oogpunt interessant.
zoals Milieudefensie, het Wereldnatuur-
Je ziet dan ook steeds meer corporaties
fonds en ICCO.
Evenwicht in belangen
convenanten met FSC afsluiten.
De internationale FSC-organisatie heeft Waarom zouden corporaties en bouw- Die corporaties spreken dan de intentie
15
het onafhankelijke bedrijf SCS
(Scientific Certification Systems)
bedrijven moeten kiezen voor FSC-hout?
“Omdat je dan zeker weet dat je hout
uit om in hun bedrijfsvoering zoveel
mogelijk FSC-hout toe te passen.
15
geaccrediteerd om de certificeringen te verwerkt dat aantoonbaar uit een Vanuit die intentie ontwikkelt zich een
verlenen. Deze organisatie houdt ook goed beheerd bos komt. Je draagt dus groeiende vraag bij onderhoudsbedrijven
toezicht op andere verantwoord
bij aan beter bosbeheer wereldwijd,” naar certificering om het FSC-hout te
geproduceerde producten zoals vis, aldus Miranda van Zomeren. “Op alle kunnen leveren.”
bloemen en koffie.
continenten, in ontwikkelingslanden,
Miranda van Zomeren houdt namens maar ook bijvoorbeeld in Scandina- Betrouwbaarheid
SCS toezicht op de handelsketen van vië. Een belangrijk aspect is dat de Miranda van Zomeren komt als controleur
FSC-hout in Nederland.
lokale bevolking meeprofiteert van het bij bouwbedrijven, timmerfabrieken en
bosbeheer. FSC zorgt dat alle belangen houthandelaren. Ook als die bedrijven
De keten gesloten
evenwichtig verdeeld zijn. Milieu-, zijn gecertificeerd, blijven controles
Ze vertelt: “Een onderhoudsbedrijf dat financieel-economische- en sociale nodig. Niet omdat er moedwillig fouten
een FSC-certificering heeft, moet aspecten krijgen even veel aandacht. worden gemaakt,” weet zij, “maar het
kunnen laten zien dat het hout vanaf FSC let er bijvoorbeeld op dat de rech- kan altijd mis gaan op details in de
het moment van inkoop tot het moten van mensen die van oudsher recht administratie. Die moet echt kloppen.
ment van aflevering in de administratie hebben op gebruik van het bos worden Want bij een sterk keurmerk als FSC is
en fysiek een aparte behandeling heeft gerespecteerd, zodat ze mogen blijven de betrouwbaarheid van het grootste
gehad. Men moet het hout dus hebben jagen. Maar er wordt ook gezorgd voor belang. Het moet absoluut zeker zijn
ingekocht bij een FSC-gecertificeerde beschermingsmiddelen zodat er veilig dat het hout werkelijk voldoet aan de
leverancier. Deze moet op de factuur kan worden gewerkt. In ontwikkelings- normen van FSC. Daar wijs ik bedrijven
hebben vermeld dat er een FSC-product landen zorgt FSC vaak dat er een school dus op en daar is veel begrip voor.
is geleverd. Vervolgens moet het of medische voorzieningen worden Ik merk elke keer weer dat iedereen
onderhoudsbedrijf kunnen aantonen neergezet. Dat gaat heel ver.”
vanuit een goede intentie met
in welk project het hout is verwerkt.
FSC-hout werkt.”
De hele keten moet dus gesloten zijn. Maatschappelijk verantwoord
Ik controleer of dit allemaal volgens de FSC-hout is wat duurder dan gewoon
regels is verlopen. Daarnaast voer ik hout, omdat er op een eerlijke,
Voor meer informatie over FSC-hout:
audits uit bij bedrijven die zich willen fatsoenlijke manier wordt gewerkt.
www.fsc.nl.org
laten certificeren.”
Het kan ook betekenen dat er minder
aan

Wij sluiten
WONINGCORPORATIE DE LEEUW VAN PUTTEN
garantiecontracten
voor een
oneindige exploitatie
iets aantreft, dan wordt dat ad hoc ge- jaar afgeschreven,” stelt Van Agtmaal. complexen die we op deze manier
repareerd - of niet,” zegt Van Agtmaal. “Dat is dan einde levensduur.
hebben aangepakt voldoet aan de
“Wij geven vooraf aan wat de gewenste Door het constant op peil houden van gestelde doelen. Wij gaan daarom zeker
kwaliteit is en ook dat het geleverde ons onroerend goed, hebben wij in verder met onze garantiecontracten.”
product over een periode van zeven jaar principe een oneindige exploitatie,
intact blijft. Zo’n lange periode kan naar zonder te hoeven renoveren.”
onze mening alleen maar als je met een Een ander belangrijk punt vindt hij de
15
Woningcorporaties gaan op verschillende manieren om met het
onderhoud van hun bezit. Het afsluiten van prestatiecontracten is een
garantie- of prestatiecontract werkt.”
De keten gesloten
theoretische levensduur van houten
onderdelen. Bij traditioneel onderhoud
is er door de jaren heen altijd verval in
15
duidelijke trend. Woningcorporatie De Leeuw van Putten in Spijkenisse
ontwikkelde echter een eigen methodiek. Hoofd Technisch Beheer
Ad van Agtmaal vertelt over de ervaringen met ‘garantiecontracten’.
Van Agtmaal vertelt dat zijn corporatie
ook zelf aangeeft welke behandelmethode
wordt gewenst. “En we geven
ook de hoeveelheden aan – waarbij de
onderhoudsbedrijven adviseren over de
het gevelelement. Dan komt er onherroepelijk
een vervangingsmoment.
“Door onze manier van in stand houden
worden deelvervangingen uitgevoerd
zodra zich iets voordoet. Er komt dus
detailaanpassingen. Natuurlijk zou je geen renovatiemoment. Als je kijkt naar
ook achteraf kunnen controleren, maar onze inzet van middelen, zie je een hele
wij keren het graag om.” Hieraan vlakke lijn, zonder pieken.”
Inventarisatie
Regie in eigen hand
Waarom dat nuanceverschil? Van
koppelt De Leeuw van Putten één keer
De Leeuw van Putten werd in 1979
opgericht. De jonge corporatie heeft in
de jaren tachtig in korte tijd zeer veel
woningen gebouwd. “Een jaar of negen
Op dat moment was er in de markt een
ontwikkeling gaande om in plaats van
traditionele aanbestedingen te kiezen
voor prestatieovereenkomsten. Van
Agtmaal: “Als woningcorporatie zijn wij
verhuurder van woningen maar ook
vastgoedbeheerder. Wij hebben zelf de
kennis in huis om ons vastgoedbeheer
per jaar een standaard prijsboek waarin
de tarieven voor alle handelingen zijn
vastgelegd. Van Agtmaal: “We hebben
dus voordat we beginnen een helder
“Deelvervangingen
worden uitgevoerd
zodra zich iets voor-
geleden realiseerden wij ons dat al onze
woningen, die min of meer even oud
zijn, een grotere onderhoudsbehoefte
Agtmaal: “Bij de traditionele methode
laat je je primair sturen door de prijs.
Wij vonden dat het accent eigenlijk
te managen.”
Gebreken vooraf in beeld
beeld van de kosten. De hoeveelheden,
de prijs: het is een kwestie van
vermenigvuldigen. En in de werkdoet.
Er komt dus geen
renovatiemoment”
kregen,” vertelt Ad van Agtmaal, zou moeten liggen op de kwaliteit. Bij een garantiecontact van De Leeuw
omschrijving is precies aangegeven aan
“Er kwam dus heel veel op ons af. Een prestatiecontract zou daarvoor een van Putten draait alles om de samen-
welke kwaliteit het werk moet voldoen. Verder met garantiecontracten
Toen was de vraag: waar zijn de
goede ingang kunnen zijn. Maar wij hang tussen kwaliteit, omvang en
Zo hebben we de onderhoudsketen De woningcorporatie heeft de eerste
investeringen het hardste nodig?” vonden dat een stap te ver, want bij kosten. Uitgangspunt is dat elk complex
rond: we weten vrij precies wat op cyclus van zeven jaar onderhoud,
De corporatie besloot om eerst de een prestatiecontract belandt de regie dat onderhouden moet worden vooraf
lange termijn de investeringen zijn.” welke is aangevangen in 1998,
kwaliteit en de onderhoudsbehoefte van het werk buiten de deur.
voor 100% in beeld wordt gebracht,
inmiddels afgesloten. Van
van het woningbezit scherp in beeld Wij hebben daarom gezocht naar een inclusief alle gebreken. “Het is belang-
Geen renovatiemoment
Agtmaal: “Ik kan stellen
te brengen. Er kwam een inspectie van methode waarbij we wél de kwaliteit rijk dat je exact weet waar de zwakke
De Leeuw van Putten kiest met deze dat we tevreden zijn.
al het timmer- en schilderwerk aan de van het eindproduct konden borgen plekken zitten. Die moeten direct
manier van instandhouding van
De hele periode is
gevels. Op basis van de vastgestelde maar zelf de regie behielden.
worden aangepakt. Bij traditioneel
onroerend goed voor een oneindige zonder problemen
kwaliteit werd vervolgens een
Die methode noemen we geen pres- onderhoud blijft dat vaak achterwege.
exploitatie. “In corporatieland is een uitgediend. Het
onderhoudsprioriteit vastgesteld. tatiecontract maar garantiecontract. Dan komt de schilder ad hoc en als hij
woning normaal gesproken na vijftig onderhoud van de

VELE GEZICHTEN, ÉÉN KWALITEIT!
27 onderhoudsbedrijven laten het zien!
Elk bedrijf dat lid is van de WVB heeft zijn eigen kenmerken en karakter. Dat individuele
gezicht maakt vaak de ‘klik’ met de opdrachtgever. Maar de kwaliteit van de bedrijven is
gelijk. Allemaal zijn ze in staat om resultaatgericht vastgoedonderhoud uit te voeren op
de manier zoals het bedoeld is. Allemaal beschikken ze over VGO-keur.
Vele gezichten, maar één uniforme kwaliteit. Zekerheid.
En profile
Krachtenbundeling
Menselijk kapitaal
onderhoud aan te kunnen bieden moet
“Wij zijn pas sinds 2005 actief op de Het simpelweg samenvoegen van je je opdrachtgevers de juiste vragen
markt onder de naam De Groep
diverse bedrijven gaat niet zonder slag kunnen stellen. Alleen zo krijg je het
Vastgoedcare. We zijn een krachtenbun- of stoot. Natuurlijk hebben wij daarmee gewenste doel helder voor ogen.
deling van drie bedrijven die al geruime ook te maken gehad. Je behaalt allerlei Met andere woorden: de Groep beschikt
tijd samenwerkten: een schildersbedrijf schaalvoordelen maar je mag nooit over de knowhow om een inhoudelijke
Rotterdam – www.breijer.nl Gemert – www.bouwtotaalonderhoud.nl Schiedam – www.willems-schilderwerken.nl Sprang Capelle – www.pebe.nl
dat ook klein bouwkundig werk deed, vergeten dat je mensen je belangrijkste discussie aan te gaan over duurzaam
een beton- en vloertechnisch bedrijf en kapitaal zijn. De medewerkers van de vastgoedonderhoud.
een aannemingsbedrijf.
verschillende bedrijven waren sinds
Onze groepsaanpak is eigenlijk een jaar en dag gewend aan hun eigen WVB
logische wanneer je als vastgoedonder- werkomgeving en hadden elk een eigen Nadat wij het VGO-keurmerk behaalden
houdsbedrijf groeit van activiteiten- bedrijfscultuur. Het kost tijd en energie werd ik benaderd door de WVB met de
Hazerswoude-Rijndijk – www.huma.nl Eemnes – www.adriehoogland.nl Vlaardingen – www.degoedeschilders.nl Utrecht – www.vanwijk-groep.nl
denken naar procesdenken. We hebben om alle leden van het team te laten vraag of de Groep lid wilde worden.
nu alle disciplines in één organisatie: wennen aan de nieuwe identiteit van Dat voelde als een eer. Het bereiken van
15
120 vakspecialisten, met meer dan
veertig jaar ervaring met het onderhoud
onze Groep. We hebben niets geforceerd,
maar van het begin af aan bestuurd op
de certificering was onze belangrijkste
doelstelling voor de eerste vijf jaar.
15
van vastgoed. We beschikken over een het natuurlijk laten ontstaan van de Na dat succes zie ik de uitnodiging van
enorme kennis en kunde op dit gebied. nieuwe – gemeenschappelijke - cultuur de WVB als een zeer plezierig spin-off
Rotterdam – www.guisbv.nl Arkel – www.rendon.nl Beverwijk – www.logchies.nl Sittard – www.wessels.cc
De nieuwe structuur biedt ook voorde- en identiteit met de daarbij behorende effect. We zijn ingegaan op de
len op andere aspecten zoals sociale normen en waarden.
uitnodiging, omdat we als onderneming
innovatie en persoonlijke groei van Als kapstok hiervoor hebben we
uitdagingen zoeken op hoog niveau.
onze medewerkers.
gewerkt met het INK-model, een breed De leden van de WVB zijn innovatieve
gebruikt managementinstrument waar- en op resultaat gerichte bedrijven die
mee organisaties zelfevaluaties kunnen ons zeker kunnen inspireren. De Groep
uitvoeren. Met behulp van dit model wil graag alle kennis en ervaring inzet-
Leeuwarden – www.langhoutgroep.nl Raamsdonksveer – www.kosterschilderwerken.nl Spijkenisse – www.hhoogvliet.nl Bergen op Zoom – www.lindhout.nl
kan de volwassenheid van een
ten om een bijdrage te leveren aan de
organisatie worden bepaald en verbeterpunten
worden geïdentificeerd.
verdere groei van de WVB.”
Rensink Vastgoedonderhoud
Almere – www.hemubo.nl Wormerveer – www.etrovastgoedzorg.nl Deventer – www.rensinkschilderwerken.nl Borne – www.heminkmeesterschilders.nl
Rotterdam – www.maasmondgroep.nl Montfoort – www.rutgesonderhoud.nl Den Haag – www.hartmantotaalonderhoud.nl Lemelerveld – www.lenferink.com
Veenendaal – www.weijman.nl Vlaardingen – www.kloetonderhoud.nl Emmen – www.schilderswacht.nl
Ambitie
Deze bedrijven hadden alle dezelfde
ambitie: uit te groeien naar een
volwassen onderhoudsbedrijf.
We realiseerden ons dat we een
horizontale samenwerking meerwaarde
voor onze opdrachtgevers meerwaarde
zouden kunnen leveren.
Daarop was het een logische stap
om voortaan verder te gaan als één
organisatie met een nieuwe naam.
De timing was goed. Want meer dan
ooit vraagt de markt om zekerheden.
Opdrachtgevers willen de garantie
dat de gevraagde prestaties ook daadwerkelijk
geleverd worden: zowel in
kwaliteit als in planning en prijs.
Alleen bedrijven die de resultaten
kunnen borgen en met hart en zien
voor de samenwerking gaan, kunnen
zich blijven onderscheiden.
VGO-keurmerk
Wij zijn er trots op dat onze aanpak ook
erkenning krijgt. Zo verwierf de Groep
al heel snel het VGO-keurmerk, een
kwaliteitsoordeel over ons technisch
vastgoedbeheer. Dit VGO-keurmerk was
een eerste stap van gecontroleerd en
risicobeheersend samenwerken.
Deze stap hebben we gezamenlijk
gezet. Met ons team wordt nu verder
ingezet op resultaatgerichte bedrijfsvoering.
De meerwaarde van onze
Groep zit in de kennis die wij niet
alleen in de breedte maar ook in de
diepte in huis hebben. Om duurzaam
Han Theil
Directeur De Groep Vastgoedcare BV

15
KOM NAAR HET WVB-SYMPOSIUM
Behoud&
Onderhoud
Elders in dit nummer vindt u informatie
over het symposium dat de WVB
organiseert op dinsdagmiddag 10
februari a.s. in het Beatrixtheater in
de Jaarbeurs Utrecht.
Op dit symposium rond het thema
maatschappelijk verantwoord ondernemen
zullen de volgende sprekers
optreden:
• Prof. ing. André Thomsen, OTB-TU
Delft: “Koester het huidig bezit -
slopen is geen optie”
• Mevrouw Annemarie Rakhorst,
zakenvrouw van het jaar 2000,
directeur Search: “Met duurzame
bouw is op alle vlakken winst te
behalen”
• ir. Jack de Leeuw, directeur SBR:
“Kennis over onderhoud zit bij
de bedrijven”
• Prof. dr. Willem Vermeend,
hoogleraar Universiteit Maastricht,
ex-minister: “Duurzaamheid heeft
de toekomst: óók bij onderhoud”
• Dagvoorzitter is mevrouw drs.
Karin van Dreven, directeur Woonplus
Schiedam.
Kaarten bestellen
Veel leden van de WVB zullen hun
relaties uitnodigen voor dit symposium.
Als lezer van dit blad bent u hiervoor
wellicht al benaderd. Mocht dit nog
niet het geval zijn en wilt u het
symposium wel graag bijwonen?
U bent van harte welkom.
Losse toegangskaarten (à € 150 p.p.)
zijn te bestellen via het WVB-secretariaat,
Postbus 199, 3330 AD Zwijndrecht.
U kunt ook bellen: 078-6202831 of
e-mailen: info@wvb.nl.
Graag tot ziens op 10 februari a.s.!
COLOFON
+
COLOFON
Onderhoudsvisie is een uitgave van WVB
Vastgoed Onderhoudsbedrijven en verschijnt
tweemaal per jaar in een oplage van 6000
stuks. Onderhoudsvisie wordt verstuurd aan
alle grote vastgoedbeheerders in Nederland.
Redactie
Ellert Janssen
Hans Nijssen
Ab Sprong
Sjors Willems
Redactiesecretariaat
Secretariaat WVB
De heer A. Sprong
Postbus 199
3330 AD Zwijndrecht
Telefoon 078 620 28 31
Fax 078 620 28 32
E-mail info@wvb.nl
www.wvb.nl
Vormgeving en concept
Estay advertising agency, Zwijndrecht
www.estay.nl
Drukwerk
Thieme GrafiMedia Groep, Delft
www.thiemegroep.nl
De WVB dankt de adverteerders voor hun
bijdrage aan deze uitgave.
© 2008 WVB Vastgoed Onderhoudsbedrijven,
Zwijndrecht. Alle rechten voorbehouden
Niets uit deze uitgave mag geheel of
gedeeltelijk worden verveelvoudigd
(waaronder begrepen het opslaan in een
geautomatiseerd gegevensbestand) en/of
openbaar gemaakt door middel van druk,
fotokopie, microfilm of op welke andere
wijze dan ook, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Advertentie nog aan te leveren ...

15
mbitie
27 ONDERHOUDSBEDRIJVEN
LATEN HET ZIEN
Ambitie vraagt visie, energie,
beleid. Voorop willen lopen
om prestaties te verbeteren,
kosten te verlagen en zekerheden
te vergroten.
Ruim dertig leden van brancheorganisatie
WVB Vastgoed Onderhoudsbedrijven
zetten hun gebundelde
ambities dagelijks om in klinkende
resultaten voor hun opdrachtgevers.
Resultaten die zich uitbetalen in rendement,
voorspelbaar voorraadbeheer
en hoge bewonerstevredenheid. En dat
zijn geen beloften, maar zekerheden,
gegarandeerd door VGO-keur.
Vastgoedbeheerders die het beste
willen, kiezen voor een bedrijf dat lid
is van de WVB.
Zekerheid in onderhoud.
WVB VASTGOED ONDERHOUDSBEDRIJVEN
www.wvb.nl
Zekerheden van WVB-lidbedrijven,
gegarandeerd door VGO-keur *:
• onafhankelijke kwaliteitstoetsing
• financieel stabiele partner
• beheersing resultaatgericht vastgoedonderhoud
• hoge opdrachtgevertevredenheid
• hoge medewerkertevredenheid
• bewonersvriendelijk en duurzaam
onderhoud
• marktconform
VGO-keur (keurmerk vastgoedonderhoud)
is het eerste en enig
onafhankelijk keurmerk dat
vastgoedbeheerders zekerheid biedt
over de kwaliteit en stabiliteit van een
onderhoudsbedrijf en diens producten
en diensten. Bovendien garandeert
VGO-keur dat de onderneming
resultaatgericht vastgoedonderhoud
beheerst. Voor het lidmaatschap van
de WVB is bezit van het keurmerk
een vereiste.
* Ontwikkeld door en , in
samenwerking met de WVBBeheerd door de
Stichting Certificatie Technisch Vastgoedbeheer
(SCTV). Onderhoudsbedrijven met VGO-keur staan
op www.sctv.nl