Groenhovebos - Torhout

UITGEBREID BOSBEHEERPLAN
VOOR HET BOSDOMEIN
GROENHOVE TE TORHOUT

Uitgebreid bosbeheerplan
EINDONTWERP
Opdrachtgever: vzw Bosgroep Houtland
Opdrachthouder: ESHER bvba
Streekhuis Tillegem
Tillegemstraat 81 8200 SINT-MICHIELS (BRUGGE)
Sint-Annaplein 33 9000 GENT
09/265.86.86 www.esher.be
Werkten mee: Herman De Bruyne
Joachim Calcoen (paddestoelen)
Bert Van der Auwermeulen (bosbouw- en vegetatieopnames)
Peter Watty (amfibieën)
Redactie: Bart Opstaele & Leen Martens
januari 2007
voor het bosdomein
Groenhove te Torhout

De opmaak van dit uitgebreid bosbeheerplan werd begeleid door een stuurgroep. Hierin zetelden:
Jan Goris - Coördinator Bosgroep Houtland vzw
Willy Depoorter - Schepen, Stad Torhout
Eddy Reynaert - Milieuambtenaar Stad Torhout
Brenda Bussche - Agentschap Natuur en Bos, ambtenaar privé-bos
Koen Maertens - Agentschap Natuur en Bos, boswachter
Antoon Wullepit - vzw Virgo Fidelis
Raf Messely - vertegenwoordiger verenigde privé-boseigenaars
Michel Sap - vertegenwoordiger verenigde privé-boseigenaars
Hierbij onze dank aan de leden van de stuurgroep voor hun medewerking.

Inhoud
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 4
1 Identificatie van het bos ............................................................................................................................ 8
1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten .....................................................................................8
1.1.1 Eigendom ........................................................................................................................................8
1.1.2 Zakelijke en persoonlijke rechten.................................................................................................9
1.1.2.1 Huurpacht ..................................................................................................................................9
1.1.2.2 Erfdienstbaarheden ...................................................................................................................9
1.1.2.3 Jachtrecht ....................................................................................................................................9
1.2 Kadastraal overzicht ............................................................................................................................10
1.3 Situatieplan ...........................................................................................................................................10
1.4 Situering ................................................................................................................................................10
1.4.1 Algemeen – administratief..........................................................................................................10
1.4.2 Relatie met de andere groene domeinen...................................................................................11
1.5 Statuut van de wegen en waterlopen ................................................................................................12
1.5.1 Wegen ............................................................................................................................................12
1.5.2 Waterlopen....................................................................................................................................13
1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan....................13
1.7 Ligging in speciale beschermingszones ............................................................................................14
1.7.1 Internationale beschermingszones.............................................................................................14
1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden...........................................14
2 Algemene beschrijving ............................................................................................................................ 17
2.1 Cultuurhistorisch overzicht ................................................................................................................17
2.1.1 Historisch overzicht .....................................................................................................................17
2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer.........................................................................................24
2.2 Beschrijving van de standplaats.........................................................................................................25
2.2.1 Reliëf en hydrografie ...................................................................................................................25
2.2.1.1 Reliëf..........................................................................................................................................25
2.2.1.2 Hydrografie..............................................................................................................................25
2.2.1.3 Oppervlaktewaterkwaliteit ....................................................................................................26
2.2.2 Bodem en geologie .......................................................................................................................26
2.2.2.1 Geologie ....................................................................................................................................26
2.2.2.2 Bodem .......................................................................................................................................27
2.3 Beschrijving van het biotisch milieu..................................................................................................29
2.3.1 Bestandskaart................................................................................................................................29
2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens ..............................................................31
2.3.2.1 Boomsoortensamenstelling ....................................................................................................31
2.3.2.2 Dendrometrische gegevens....................................................................................................31
2.3.3 Vegetatie en flora..........................................................................................................................36
2.3.3.1 Gehele studiegebied: Biologische Waarderingskaart .........................................................36
2.3.3.2 Bosbestanden: actuele bostypering en potenties.................................................................37
2.3.3.3 Parkgedeelte.............................................................................................................................54
2.3.3.4 Andere open plekken..............................................................................................................55
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 5
2.3.3.5 Aandachtsoorten in het gehele studiegebied.......................................................................58
2.3.3.6 Oude plantenwaarnemingen in het gehele studiegebied ..................................................62
2.3.4 Paddestoelen (mycoflora)............................................................................................................64
2.3.4.1 Soortenbespreking...................................................................................................................64
2.3.4.2 Biotopen....................................................................................................................................66
2.3.4.3 Richtlijnen voor een mycologisch verantwoord beheer.....................................................68
2.3.5 Bosdifferentiërende elementen...................................................................................................69
2.3.6 Fauna..............................................................................................................................................74
2.3.6.1 Avifauna ...................................................................................................................................74
2.3.6.2 Zoogdieren ...............................................................................................................................74
2.3.6.3 Amfibieën .................................................................................................................................75
2.3.6.4 Reptielen ...................................................................................................................................75
2.3.6.5 Ongewervelden........................................................................................................................76
2.4 Opbrengsten en diensten ....................................................................................................................77
2.4.1 Houtopbrengst..............................................................................................................................77
2.4.2 Jacht................................................................................................................................................77
2.5 Recreatie en educatie ...........................................................................................................................77
3 Beheerdoelstellingen................................................................................................................................ 80
3.1 Beheerdoelstellingen m.b.t. de economische functie.......................................................................80
3.2 Beheerdoelstellingen m.b.t. de ecologische functie .........................................................................81
3.3 Beheerdoelstellingen m.b.t. de sociale en educatieve functie ........................................................84
3.4 Beheerdoelstellingen m.b.t. de milieubeschermende functie.........................................................84
3.5 Beheerdoelstellingen m.b.t. de wetenschappelijke functie.............................................................85
4 Beheermaatregelen.................................................................................................................................... 86
4.1 Bosverjonging .......................................................................................................................................86
4.1.1 Natuurlijke verjonging ................................................................................................................86
4.1.2 Kunstmatige verjonging..............................................................................................................86
4.2 Bosomvorming .....................................................................................................................................87
4.2.1 Bevorderen gemengd bos............................................................................................................87
4.2.2 Omvorming naaldhout................................................................................................................87
4.2.3 Omvorming populierenaanplant ...............................................................................................87
4.3 Bebossingswerken................................................................................................................................88
4.4 Bosbehandelings- en verplegingswerken .........................................................................................88
4.4.1 Inboeten .........................................................................................................................................88
4.4.2 Exotenbestrijding..........................................................................................................................88
4.5 Kapregeling...........................................................................................................................................89
4.6 Bosexploitatie........................................................................................................................................92
4.7 Brandpreventie .....................................................................................................................................92
4.8 Open plekken........................................................................................................................................92
4.9 Bosranden..............................................................................................................................................94
4.10 Specifieke maatregelen ter bescherming van fauna en flora..........................................................95
4.11 Dood hout en oude bomen .................................................................................................................95
4.12 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. toegankelijkheid, recreatie en educatie........................96
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 6
4.12.1 Speelzone.......................................................................................................................................96
4.12.2 Recreatieve en educatieve infrastructuur .................................................................................96
4.13 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de jacht .............................................................................97
4.14 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de visserij .........................................................................97
4.15 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. gebruik niet houtige bosproducten..............................97
4.16 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuur-historische elementen ......................................97
4.17 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de milieu-beschermende functie ..................................98
4.18 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de weten-schappelijke functie.......................................98
4.19 Werken die de biotische of de abiotische toestand van het bos wijzigen.....................................98
4.20 Planning van de beheerwerken........................................................................................................100
Referenties........................................................................................................................................................ 102
Bijlagen ............................................................................................................................................................. 103
Tabellen
Tabel 1: Bestanden in het Groenhovebos................................................................................................................29
Tabel 2: Samenvattende gegevens van de boomlaag ...............................................................................................32
Tabel 3: Samenvattende gegevens van de struiklaag ..............................................................................................33
Tabel 4: Samenvattende gegevens van de verjonging .............................................................................................34
Tabel 5: Samenvattende gegevens van staand dood hout........................................................................................35
Tabel 6: Verdeling vegetatieopnames Groenhovebos over de verschillende bostypes, beschreven op basis van de
eerste bosinventarisatie 1997-1999 van het Vlaamse gewest (Agentschap Natuur & Bos) (de kleuren komen
overeen met deze in het referentiesterdiagram in figuur 10) ..........................................................................41
Tabel 7: Vroegere waarnemingen aandachtssoorten – onderstreept = verdwenen uit Groenhovebos (bron:
Florabank Vlaanderen)....................................................................................................................................62
Tabel 8: Rode Lijst soorten......................................................................................................................................64
Tabel 9: overzicht beheermaatregelen in Groenhovebos ..........................................................................................89
Tabel 10: Kapregeling .............................................................................................................................................90
Tabel 11: BEHEER OPEN PLEKKEN EN BOSRANDEN.............................................................................100
Tabel 12: BEHEER WEGEN EN GRACHTEN ...............................................................................................100
Tabel 13: ALLERLEI BEHEERWERKEN ........................................................................................................100
Tabel 14: EVALUATIE EN OPVOLGING ......................................................................................................101
ESHER januari 2007

Bijlagen
Bijlage 1: Kadastraal overzicht
Bijlage 2: Fiches dreven
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 7
Bijlage 3: Tansley-opnames open plekken
Bijlage 4: Lijst met paddestoelen (2006)
Bijlage 5 Participatie van de bevolking
Bijlage 6: Toegankelijkheidsreglement
Bijlage 7 Voorstel van joggingparcours
Kaarten
De kaarten zijn opgenomen in een afzonderlijke kaartenmap:
Kaart 1.1: Kadastraal plan en eigendomstoestand
Kaart 1.2: Gewestplan
Kaart 2.1: Hydrografie
Kaart 2.2: Bodemkaart
Kaart 2.3: Bestanden en lokalisatie opnames
Kaart 2.4: Bosleeftijd
Kaart 2.5: Boomsoort
Kaart 2.6: Biologische waardering
Kaart 2.7: Flora en bijzondere elementen
Kaart 4.1: Kapregeling
Kaart 4.2: Beheermaatregelen
Kaart 4.3: Bosverkeersplan
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 8
1 Identificatie van het bos
1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten
1.1.1 Eigendom
De eigendomstoestand van het Groenhovebos is sterk versnipperd (zie Kaart 1.1). Naast een 80-tal
privé-eigenaars die veelal een beperkte oppervlakte (

Contactpersonen :
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 9
o Virgo Fidelis vzw: Antoon Wullepit antoon.wullepit@belgacom.net
o Voor de Stad Torhout: milieuambtenaar Eddy Reynaert eddy.reynaert@torhout.be
o De groep van privé-boseigenaars wordt vertegenwoordigd door: Michel Sap & Raf Messely
(raf.messely@pandora.be)
Verantwoordelijke beheerders:
o Voor de oppervlakte van de Stad Torhout:
Agentschap Natuur en Bos, Zandstraat 255, 8200 Brugge (Sint-Andries)
Tel: 050/45.41.52
o Voor de oppervlakte van het Bisdom Brugge vzw:
Diocesaan Centrum Virgo Fidelis vzw
Bosdreef 5
8820 Torhout
De vzw is aangesloten bij de Bosgroep Houtland vzw met als coördinator Jan Goris, die
ondersteuning geeft.
o Voor de oppervlakte van de privé-boseigenaars:
Elke eigenaar (zie tabel in Bijlage 1) (weliswaar ondersteund door de Bosgroep Houtland vzw,
indien de eigenaar zich aangesloten heeft bij deze Bosgroep)
Dit beheerplan behandelt het bosgedeelte van het bosgebied Groenhove met een totale oppervlakte
van 89,8 ha. Hierna wordt het gedeelte van het bosgebied Groenhove dat het onderwerp uit maakt van
dit uitgebreid bosbeheerplan, aangeduid als ‘studiegebied’.
Dit uitgebreid bosbeheerplan is geldig voor 20 jaar (2007-2026).
1.1.2 Zakelijke en persoonlijke rechten
1.1.2.1 Huurpacht
Het grasland (0,9 ha) in de zuidoostelijke hoek van het bosgebied, grenzend aan 31a, wordt verpacht
aan een landbouwer.
1.1.2.2 Erfdienstbaarheden
Er loopt een gasleiding door bestand 26b langs de oostelijke kant van de autosnelweg A17. In de
erfdienstbaarheidszone van de gasleiding mogen geen diepwortelende bomen aanwezig zijn. In het
studiegebied gelden actueel geen andere erfdienstbaarheden.
1.1.2.3 Jachtrecht
In de bestanden van het bisdom en van de privé-boseigenaars is het jachtrecht verhuurd. In de
bestanden van de stad Torhout is dit niet het geval.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 10
1.2 Kadastraal overzicht
Een tabel met overzicht van de kadastrale percelen behorend tot het studiegebied, met vermelding van
hun oppervlakte en de eigenaar, is opgenomen onder Bijlage 1. Een uittreksel uit de recentste
kadastrale legger van het gebied is weergegeven op Kaart 1.1. Ook op de individuele bestandsfiches
wordt per eigenaar een kaartje van de betreffende kadasterpercelen en de overeenkomstige
kadasternummers opgenomen.
Volgens eigen planimetrie is de oppervlakte van het volledige studiegebied 87,8 ha.
1.3 Situatieplan
Het bosgebied Groenhove (zie Figuur 1 en Kaart 2.3) ligt in het Westvlaamse Houtland, circa 14 km ten
zuid(westen) van Brugge, ten oosten van de stad Torhout, grenzend (ten westen van) aan de A17
Kortrijk-Brugge. Het gebied ligt in het noordoosten van de gemeente Torhout, op circa 80 m van de
grens met de gemeente Oostkamp.
Begrenzing: De Ruitjesbosstraat en de Bosdreef vormen de westelijke begrenzing van het bos en de
(‘oude’) Regenbeek vormt de zuidelijke grens. Ten noorden en ten oosten loopt het studiegebied door
tot de bosrand die overgaat in landbouwgebied.
Studiegebied: Het studiegebied beslaat niet de volledige bosoppervlakte (± 100 ha) van het bosgebied
Groenhove. Enkele bosbestanden (of delen ervan) van enkele privé-boseigenaars maken geen
onderdeel uit van dit beheerplan. Het weiland, aansluitend bij 31a, wordt verhuurd aan een
landbouwer maar maakt wel onderdeel uit van het beheerplan.
1.4 Situering
1.4.1 Algemeen – administratief
De verantwoordelijken voor het technisch beheer van de verschillende delen bos zijn:
o Voor de oppervlakte van het Bisdom Brugge:
Diocesaan Centrum Virgo Fidelis vzw
Bosdreef 5
8820 Torhout
o Voor de oppervlakte van de Stad Torhout:
Het technisch beheer van de percelen van de Stad Torhout gebeurt, overeenkomstig het
Bosdecreet, door het Agentschap Natuur en Bos:
Buitendienst Bosbeheer: Agentschap Natuur en Bos, Houtvesterij Brugge
Woudmeester: dhr. Theo Vitse
Zandstraat 255
8200 Sint-Andries Brugge
Telefoon: 050/45.41.56
Fax: 050/31.94.58
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 11
Houtvester: dhr. Danny Maddelein
Boswachter: dhr. Koen Maertens GSM: 0477/89.73.67
koen.maertens@lin.vlaanderen.be
o Voor de oppervlakte van de privé-boseigenaars:
De privé-eigenaar is verantwoordelijk voor het beheer van de eigen percelen. De eigenaars die
lid zijn van de Bosgroep Houtland vzw (zie tabel in Bijlage 1), genieten wel van technische
ondersteuning om dit beheer uit te voeren.
De coördinaten van de Bosgroep Houtland vzw zijn:
Jan Goris, Kasteel Tillegem
Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels
Telefoon: 050/40.70.23, Fax: 050/40.31.41
De Bosgroep Houtland vzw, vertegenwoordigd door de heer Hugo Van Severen (voorzitter), samen
met de stad Torhout zijn de opdrachtgevers voor dit beheerplan. Beide partners zijn dan ook de
indieners van dit gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan.
1.4.2 Relatie met de andere groene domeinen
In de onmiddellijke omgeving binnen een straal van een kilometer (zie Figuur 1) zijn geen andere
groengebieden van behoorlijke omvang aan te treffen.
o Het dichtstbijzijnde groengebied ligt op 1,5 km afstand in noordelijke richting; het betreft het
Pleysierbos t.h.v. het toponiem ‘Bosserij’. Dit bos is 22,5 ha groot en is eigendom van de
gemeente Zedelgem.
o Verder in noordwestelijke richting bevinden zich enkele kleinere bossen, met name op 4 km
het Domein De Maere, horende bij het Kasteel De Maere(-D’Aertrycke), en op 5 km in
westelijke richting het Wijnendalebos.
o Vijf kilometer ten westen van het studiegebied (en ten westen van de stad Torhout) situeert
zich het Wijnendalebos, circa 280 ha groot, dat zowel GEN- als Habitatrichtlijngebied is. Het
westelijk deel, circa 92 ha, is bosreservaat.
o In de zone ten zuidwesten, zuiden en zuidoosten zijn verspreid enkele bossnippers aanwezig.
Het dichtstbijzijnde bosje ligt op 660 m afstand van het Groenhovebos.
o Op circa 4 km ten oosten van het Groenhovebos bevindt zich het complex van de
Munkebossen (bos bij het Munken Kasteel), het bos bij het Rapenburg Kasteel en het bos
horende bij het Lakebos Kasteel en bij de Villa Zorgvliet. Een deel van de Munkebossen en het
bos bij Villa Zorgvliet zijn aangeduid als Habitatrichtlijngebied.
o Tot slot liggen enkele bossen ten noordoosten, namelijk nabij de bebouwing van
Ruddervoorde: de Magerbossen (bos horende bij het Kasteel Hoge Akker) op circa 6 km en het
bos bij het Kasteel Pecsteen ter hoogte van toponiem Schaapbrug nabij de vallei van de
Rivierbeek op circa 5 km van het studiegebied. Op grotere afstand in noordoostelijke richting
bevinden zich waardevolle groengebieden in de valleien van de Hertsbergebeek en de
Bornebeek.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 12
Figuur 1: Groengebieden in de omgeving van het Groenhovebos
1.5 Statuut van de wegen en waterlopen
1.5.1 Wegen
Het studiegebied wordt doorkruist door de autosnelweg A17 Kortrijk-Brugge. Hierdoor wordt ten
oosten een klein deel van het bos afgesneden van de rest van het bos.
De Ruitjesbosstraat en de Bosdreef vormen de westelijke begrenzing van het bos. Verder lopen twee
wegen door het bos: de Torendreef en de Regenbeekweg.
Een historische, oorspronkelijke buurtweg, de
‘Ruddervoordewegel’ of ook ‘de Brildamwegel’ genoemd
(voetweg nr 67), loopt ten westen en ten zuiden van het
Groenhovebos (zie Kaart 4.3.). Het tracé werd in de periode 1864-
1865 verlegd van de Torendreef (centraal in het studiegebied) naar
het zuiden langs de Rivierbeek.
Parallel hiermee, op de zuidelijke rand van het bos, loopt langs de
Regenbeek (ook ‘Oude regenbeek’ genoemd) de zogenaamde
Spookwegel (zie foto). Dit is een private weg waarvan het westelijk
deel eigendom is van het Bisdom en de oostelijke helft van
verschillende eigenaars, de aangelanden. Momenteel wordt het
recreatieve gebruik van deze onverharde weg door deze
ESHER januari 2007

aangelanden gedoogd.
1.5.2 Waterlopen
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 13
Een beschrijving van de hydrografie is verder opgenomen onder 2.2.1.2. In het studiegebied (zie ook
Kaart 2.1.) lopen volgende geklasseerde waterlopen:
- De Gaverbeek, categorie 2 (provinciaal nummer: WO.9.14): loopt ten westen langs het studiegebied
- De Rivierbeek, categorie 2 (provinciaal nummer: WO.9) stroomt door het zuidelijk deel van het
studiegebied. Vanaf de Regenbeekweg naar de A17 toe is de Rivierbeek rechtgetrokken. Vroeger
liep er een beek langs de westrand van bestand 25a, die nog staat aangeduid als de Oude
Regenbeek.
- Een zijloopje (heeft geen naam), categorie 3 (provinciaal nummer WO.9.13.A): stroomt door het
westelijk deel van het studiegebied en mondt t.h.v. het zwemdok uit in de Rivierbeek.
- De Regenbeek, categorie 2 (provinciaal nummer WO.9.13): vormt de zuidelijke grens van het
studiegebied en vloeit samen met de Rivierbeek In het zuidoosten van het bosgebied, t.h.v. de
Regenbeekweg..
- Een zijloop (heeft geen naam): categorie 2 (provinciaal nummer: WO.9.12.1.A): afwateringsgracht van
de A17 die langs de westelijke kant van de A17 loopt en uitmondt in de Rivierbeek ten zuidoosten
van het studiegebied
1.6 Bestemming volgens het geldende plan van aanleg of
ruimtelijk uitvoeringsplan
BPA’s (Bijzondere Plannen van Aanleg), APA’s (Algemene Plannen van Aanleg) of RUP’s (Ruimtelijke
UitvoeringsPlannen) zijn momenteel niet van kracht binnen het studiegebied.
De ruimtelijke bestemmingen van het studiegebied werden vastgelegd in het gewestplan ‘Diksmuide-
Torhout’, kaartblad 20/8. Een uittreksel van het huidige gewestplan is weergegeven op Kaart 1.2.
Het grootste deel, namelijk 49,6 ha, van het studiegebied is natuurgebied op het gewestplan. Dit
betreft het oostelijk en centrale deel van het Groenhovebos. Het westelijk deel, verder doorlopend in
het centrale deel (waar het klooster Virgo Fidelis en het zwemdok zich bevinden), is aangeduid als
parkgebied. De oppervlakte parkgebied bedraagt 19,2 ha. Daarnaast hebben enkele zones de
bestemming ‘gebied voor verblijfsrecreatie’: 3 zones van circa 1 ha in het centrale deel (noordelijke
helft) en 2 grotere zones van resp. 11 en 9 ha in het oostelijk deel van het Groenhovebos. Tot slot is
t.h.v. een manège ten westen van de Bosdreef (buiten het onderzochte bosgedeelte) een gebied voor
dagrecreatie gelegen (1,4 ha).
Het studiegebied wordt, buiten enkele stroken van woongebied met landelijk karakter (langs de
Ruitjesbos- en de Ruddervoordestraat), volledig omgeven door agrarisch gebied op het gewestplan.
Volgens de omschrijving van het gewestplan:
zijn natuurgebieden gebieden die bossen, wouden, venen, heiden, moerassen, duinen, rotsen,
aanslibbingen, stranden of andere dergelijke gebieden omvatten. In deze gebieden mogen jagers- en
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 14
vissershutten worden gebouwd voor zover deze niet kunnen gebruikt worden als woonverblijf al ware het
maar tijdelijk.
moeten parkgebieden in hun staat bewaard worden of zijn bestemd om zodanig ingericht te worden, dat ze
in de al dan niet verstedelijkte gebieden, hun sociale functie kunnen vervullen.
zijn de gebieden voor verblijfsrecreatie bestemd voor de recreatieve en toeristische accommodatie alsmede
de verblijfsaccommodatie met inbegrip van de kampeerterreinen, de gegroepeerde chalets, de
kampeerverblijfparken en de weekendverblijfparken.
1.7 Ligging in speciale beschermingszones
1.7.1 Internationale beschermingszones
Het studiegebied is niet gelegen in of nabij een Speciale Beschermingszone (EU-Habitat- of
Vogelrichtlijngebied) of een andere internationale beschermingszone.
1.7.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden
VEN
Het studiegebied zelf is niet aangeduid als GEN- noch als GENO-gebied. Wel is Groenhovebos
opgenomen als gewenst verwevingsgebied (IBW, 20031 ).
In de omgeving ervan zijn het Wijnendalebos, circa 5 km ten westen, en enkele gebieden in de vallei
van de Rivierbeek vanaf Ruddervoorde, 4,5 km ten noordoosten, opgenomen in het VEN-netwerk (juli
2002).
Beschermde landschappen, stads- en dorpsgezichten
In het studiegebied zelf zijn geen beschermde landschappen, stads- of dorpsgezichten aanwezig.
Relicten van traditionele landschappen
De landschapsatlas (zie Figuur 2) geeft aan waar de historisch gegroeide landschapstructuur tot op
vandaag herkenbaar gebleven is en duidt deze aan als relicten van de traditionele landschappen. Het is
een inventaris van alle landschapskenmerken met erfgoedwaarde die op mesoniveau (1/50.000)
relevant zijn. Zowel puntvormige, lijnvormige als vlakvormige relicten van bovenlokaal belang
werden gebiedsdekkend gekarteerd.
- Samenhangende gehelen met belangrijke erfgoedwaarden en een vrij hoge gaafheid werden gewaardeerd via aanduiding
als relictzone met bijbehorende beschrijvingsfiche.
- De meest waardevolle ensembles die zowel historisch als genetisch samen horen, werden ankerplaatsen genoemd. Voor
ankerplaatsen en relictzones, kortom gave landschappen, worden specifieke beleidswenselijkheden geformuleerd.
- Daarnaast werden ook lijnsegmenten gewaardeerd die een waardevol lijnvormig element voorstellen. Deze worden
lijnrelicten genoemd.
1 Vercammen, P., Govaere, L., Vandekerkhove, K. & De Vos, B. (2003). Wetenschappelijke ondersteuning met betrekking tot de
methodologie voor de profilering van bosbouw en bosbeleid in landinrichtingsprojecten. Landinrichtingsproject Brugse
Veldzone. Conceptinrichting Groenhove. Studie in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij. IBW Bb R 2003.005, Instituut
voor Bosbouw en Wildbeheer, Geraardsbergen. 99 p. + bijlagen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 15
Als relicten van het traditionele landschap ‘Houtland’ (circa 32.968 ha) waartoe het studiegebied
behoort, werden aangeduid:
• De relictzone ‘Groenhove’ (R30058):
Deze zone is 195 ha groot en wordt omschreven als ‘bos gelegen in een open landschap’. Het
omvat de steilrand van het Wijnendaleplateau in het noorden, vanwaar een panoramisch zicht
op de overige componenten van de relictzone mogelijk is, namelijk het Groenhovebos zelf en het
omgevend landbouwgebied met een intacte structuur van knotwilgenrijen en houtkanten langs
perceelsranden en beken.
Figuur 2: Landschapatlas van Groenhovebos en omgeving
• De ankerplaats, ‘Groenhove’ (A30031):
Het Groenhovebos ligt tevens in een ankerplaats. Deze heeft een oppervlakte 207,5 ha en
overlapt grotendeels met de gelijknamige relictzone. Evenwel is het gesitueerd ten zuiden van
de steilrand van het Wijnendaleplateau en strekt het zich, in vergelijking met de afbakening van
de relictzone ‘Groenhove’, verder uit ten zuiden tot de Ruddervoordestraat en circa 200 m ten
westen.
De belangrijkste argumenten om dit gebied als ankerplaats aan te duiden, waren:
- de wetenschappelijke waarde:
Deze ankerplaats is gelegen aan de voet van een oostelijke uitloper van het plateau van Wijnendale
met enkele bronnen. Het gebied herbergt een rijke flora en fauna door het beheer, door de
bodemvariaties en door de resten van heidevegetatie.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 16
- het historische karakter van het grootste deel van Groenhovebos
Het is waarschijnlijk een oud veldgebied dat reeds op de Ferrariskaarten bebost was met lage
bebouwingsdichtheid. Van het vroegere jachtkasteel rest enkel een deel van de gracht en het
kasteelbos. Ook de resten van een V1-lanceerplatform uit WOII (deze bevinden zich weliswaar strikt
buiten het studiegebied) hebben een historische waarde.
- de zeer gave perceelsrandbegroeiing van knotbomen langs de Gaverbeek en de ononderbroken
(knot)bomenrij langs de Regenbeek
- de percelering van het omringend landbouwland is loodrecht op de bosrand geënt waardoor
een ruimtelijk structurerende waarde wordt bekomen
- de esthetisch landschappelijke waarde:
Het gesloten boscomplex aan de voet van een helling vormt van op het plateau een aaneengesloten
geheel. Het wordt evenwel doorsneden met enkele recente dreven en wegen.
De omringende landbouwpercelen (voornamelijk weiland) bieden een ongestoord zicht op de bosrand
en bakenen het bosbestand af.
Op de steilrand heeft men een overzicht op het bosbestand en de verdere omgeving.
• De Rivierbeek vanaf de A17 is aangeduid als lijnrelict ‘Rivierbeek en Velddambeek’ (L30024).
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 17
2 Algemene beschrijving
2.1 Cultuurhistorisch overzicht
2.1.1 Historisch overzicht
Tijdens de jongste ijstijd (70.000 –10.000 jaar geleden) woeien westenwinden vanuit een droogliggende
Noordzee het zand landinwaarts en gaven zo ontstaan aan de ‘Vlaamse zandstreek’. Op een oost-westgerichte
as, op de rand van de Vlaamse vallei kwam een Würm-tardiglaciale dekzandrug voor, die
zich uitstrekte van Roksem tot Stekene. De bovenste laag ontwikkelde meestal tot een podzolbodem.
Daarop werd eventueel nog los holoceen dekzand afgezet.
De eerste gegevens over menselijke activiteit te Groenhove zijn enkele silexvondsten in één van de
oude visvijvers op het domein.
De beboste toestand van de eigendom door de eeuwen heen is moeilijk te achterhalen. Algemeen
wordt aangenomen dat de historiek samenloopt met de algemene historiek van het ‘Bulskampveld2 ’,
waarvan het een deel uitmaakt. Dit is van oudsher een streek waar heide, landbouwgebruik en bos
zich hebben afgewisseld. De vroegere aanwezigheid van heide manifesteert zich telkens er een zone
werd opengemaakt (gekapt) zodat er voldoende lichtdoorval plaats vond.
Het Groenhovebos leunde ook aan bij het Vrijgeweid. Op 28 april 1424 schonk Adolf van Kleef, heer
van Wijnendaele, dit Vrijgeweid aan de plaatselijke bevolking, de Laeten. Nadat de staat de hand
legde op deze ‘gemene’ gronden, werd het Vrijgeweid rond het einde van de Tweede Wereldoorlog
(zie verder) een ruilverkaveling doorgevoerd; dit betekende: grote kavels, rechte wegen, rechte sloten
en beken en gelijke hoeves.
De vijvers in het gebied werden, doordat ze toch reeds sterk verland waren en doordat ze als oorzaak
werden aanzien voor het uitbreken van enkele epidemieën, beplant met houtachtige gewassen. Dit
gebeurde in de loop van de 18e en 19e eeuw, wat de ontstaansperiode is van de meeste bossen in de
regio.
Tijdens het keizerrijk van Napoleon werd een stuk bos verworven door de heer Jacques van de Walle.
Na zijn overlijden werd één van de zonen, Richard, eigenaar van het bos. Zijn zoon, Anatole van de
Walle, bouwde op de eigendom een ‘Chalet Forestier’, d.i. een jachtslot. Hij gaf tevens de naam
‘Groenhove’ aan het domein. Zijn zoon, Maurice van de Walle kon de eigendom uitbreiden naar de
Ruitjesstraat tot 100 ha en daarbij nog eens 50 ha landbouwgrond. Door Maurice werden in het domein
veel Douglassparren aangeplant.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het bos, zoals de meeste bossen in West-Vlaanderen, zwaar
geplunderd (veel bomen werden gerooid) ten behoeve van hout gebruikt aan het front. Het bos diende
als munitiedepot en op de rand van het Groenhovebos getuigt een stuk beton in de weide van het
2 De term ‘Bulskampveld’ staat op een uitgebreid gebied ten zuiden van Brugge, ten noorden van Torhout, zich uitstrekkend tot
Aalter in het oosten en tot Aartrijke in het westen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 18
begin van een V1-lanceerplatform anno 1944. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het domein,
evenals het kasteel, zwaar beschadigd. In 1946 stierf Maurice van de Walle. Drie van de negen
kinderen werden kloosterzusters. Op het erfdeel van die kloosterzusters dat 31 ha bedroeg, werd rond
1955 het klooster ‘Virgo Fidelis’ gebouwd. Deze eigendom werd overgedragen aan het Bisdom Brugge.
De overige bosoppervlakte van circa 70 ha werd deels (57 ha) verkaveld en aan verschillende
particulieren verkocht, deels (13 ha) aan de stad Torhout.
Evolutie van het landschapsbeeld
Zowel op de Ferrariskaart, de Vandermaelenkaart als op de Militaire kaart van 1936 is het grootste deel
van de huidige beboste oppervlakte van het Groenhovebos als bos aangeduid.
Waarom in deze streek, waar de ontginningsdruk zeer groot was, er geen ontbossing werd uitgevoerd,
ligt aan het feit dat de bodem in een groot deel van het gebied zeer nat is en er een slechte natuurlijke
drainage aanwezig is. Ook de geschiedenis van de eigendomstructuur (zie hoger) van het gebied speelt
een rol.
Figuur 3: de Ferrariskaart (1770-1775) en het aandeel bos ten tijde van de Ferraris
Op de kaart van Graaf de Ferraris is af te leiden dat het (loof)bos toen grotendeels overlapte met de
huidige bosoppervlakte, behalve:
- een zuidelijke strook van het huidige Groenhovebos deel: deze zone maakte deel uit van het
bos-heide-vijvergebied, het ‘Veldt’, dat zich uitstrekte op de zure zandgronden tussen Bellem
(Aalter) in het oosten en Torhout-Koekelare-Aartrijke in het westen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 19
- een kleine zone ter hoogte van de bestanden 5c en 10c: dit waren eind 18de eeuw een drietal
akkertjes die met hagen omgeven waren.
Het bos strekte zich toen verder uit in zuidwestelijke (langs de Rivierbeek), westelijke (langs de
Gaverbeek), noordelijke (inclusief de helling naar het Wijnendaleplateau tot de huidige bebouwing bij het
toponiem ‘Koornbloem’) en noordwestelijke richting (langs de huidige waterloop WO.9.13.A zodat een
bosverbinding bestond met de eveneens beboste vallei van de Kerkebeek).
Ter hoogte van de percelen 30b, 30c en 30d situeerde zich een moerassige weide met delen
onbegaanbaar moeras.
Op de Ferrariskaart zijn geen paden of dreven waar te nemen.
Figuur 4: Vandermaelenkaart (1850)
In de periode tussen ongeveer 1770 en 1850 werd bijkomende aangrenzende percelen (t.h.v. de
bestanden 5c, 10c, 22a, 23a, 23b, 24a, 25a, 26a, 26b, 26c, 27a, 28a, 31a, 31b, 30b, 30c, 30d, 30a, 1a, 1b en 1c) bebost,
zodat bijna het volledige studiegebied, behalve de zuidwestelijke bestanden 31d en 31c, toen al
(loof)bos was.
De bosoppervlakte buiten het studiegebied bleef in grote lijnen dezelfde: een brede boszone die de
verbinding vormde naar de vallei van de Kerkebeek is nog steeds aanwezig net zoals de westelijke
uitbreiding langs de Gaverbeek richting Torhout centrum.
Tussen 1775 en 1850 werd het Pleysierbos (t.h.v. het toponiem ‘Bosserij’) dat 1,5 km ten noordoosten
van het studiegebied ligt, bebost. Beide bossen waren via een nauwe bosstrook verbonden die verder
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 20
doorliep op de noordelijke plateauhelling tot vorming van een boszone ten noorden van het
Groenhovebos en ten zuidwesten van het Pleysierbos.
Het grootste deel van de huidige drevenstructuur was reeds aanwezig. De Torendreef, Regenbeekweg,
Bosdreef en andere dreven waren opvallend recht. De huidige Ruddervoordestraat volgde de huidige
Kersouwkensstraat. Op de zuidrand van het huidige Groenhovebos waren nog vier vijvercomplexen
aanwezig. Meer zuid- en oostwaarts waren er nog meer vijvers. In 1888 werd de laatste vijver, de
Sasput, gedempt.
Rond 1850 waren er rond het huidige Groenhovebos reeds enkele boerderijen aanwezig. Op de Poppkaart
waren reeds aangeduid: de hoeven Vancoillie (nu een manège), Henri en Camiel Demeulenare en
Warmoes in de Ruitjesbosstraat; Vandecaveye en Volckaert (nu Paddock) in de Groenhovestraat.
Figuur 5: Topografische kaart 1870 (MGI)
Binnen het studiegebied bleef de bosoppervlakte rond 1870 ongeveer gelijk als rond 1850, behalve
werd bestand 37 a grotendeels ontbost en ook enkele bestanden in het noorden en noordoosten. De
meeste bestanden bestonden toen al niet enkel meer uit loofhout; maar ook al uit naaldhout.
Het drevenpatroon werd in het noordoostelijk deel verder uitgebreid. De Regenbeek werd ‘Oude
Regenvaert’ genoemd.
Ten noorden van Groenhovebos werden er tussen Vandermaelen en 1870-1871 ontbossingen
uitgevoerd. Hierdoor verdwenen de beboste helling naar het Wijndaleplateau en de verbindingen
naar de Kerkebeekvallei en naar het Pleysierbos.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 21
De uitloper ten westen van het studiegebied is ingekrompen in vergelijking met de situatie op de
Vandermaelenkaart. Ten zuiden de Regenbeek werd dan wel weer bebost met loofhout.
Figuur 6: Topografische kaart 1883-1884 (MGI)
Op de kruising tussen het Elzenmeerspad en de Torendreef verschijnt op de historische kaart van
1883-1884 voor het eerst het kasteel Vande Walle (werd gebouwd in 1870 en afgebroken in 1949-1950).
Rondom dit kasteel werd het bos omgezet in grasland (tuin). Enkele bestanden zijn ontbost of opnieuw
bebost. Het drevenpatroon werd opnieuw uitgebreid.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 22
Figuur 7: Topografische kaart 1967 (NGI) 3
Na het midden van vorige eeuw blijft van de zuidelijke uitgestrekte bosoppervlakte slechts een
beperkte, versnipperde oppervlakte over.
De bestanden 13a, 13b, 11a, 10 a en 12d zijn opnieuw bebost. De beboste toestand van de andere
bestanden is gelijk gebleven.
3 waarschijnlijk ingetekend voór 1962 aangezien dan het klooster, het zwemdoik en de vijvers in het parkgedeelte zijn ontstaan
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 23
Figuur 8: Luchtfoto van augustus 1969
Op deze luchtfoto is te zien dat de volgende bestanden of bestandsdelen open plekken zijn: 18b, 18c,
21a, 19b, 12c, 5c, 30c, 36a, noordoostelijk deel van 13a en van 31c, het noordwestelijk deel van 31a
doorlopend in het noorden van 31b.
Topografische kaart 1980 (NGI)
Tussen 1967 en 1980 werden 21c en 21d bebost. Vanaf 1970 komen vele bestanden als recreatiegronden
te koop wat ook het graven van diepe poelen en vijvers met zich meebracht (mond. med. Marcel Gevaert,
2006). De Stad Torhout koopt de dreven op, samen met een ligweide en een perceel bosgrond (het
huidige ‘heideveldje’).
Het kasteel Vande Walle is intussen afgebroken (dit gebeurde tussen 1948 en 1950), enkel is het
toenmalige boswachtershuis bewaard gebleven. Het kloostergebouw, het zwemdok en de vijvers in het
parkgedeelte ten noordwesten van het studiegebied zijn gerealiseerd (werd gebouwd in 1962) door het
Bisdom Brugge.
Het tracé van de autosnelweg A17 is reeds ingetekend op de topografische kaart van 1980.
Huidige situatie (zie Kaart 2.3)
In vergelijking met begin de jaren ’80 is de A17 gerealiseerd, waardoor de bestanden 26 a, 26b en 26c
van de rest van het bos werden afgesplitst.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 24
⇒ Op de bosleeftijdskaart (zie Kaart 2.4) kan afgeleid worden hoelang elk bestand vanaf
heden bos als landgebruik gekend heeft. De oudste delen zijn: het centraal-westelijke en het
noordoostelijke deel (in groene kleur). De zuidwestelijke en -oostelijke delen bestaan uit
recenter bos.
2.1.2 Kenmerken van het vroegere beheer
Concrete informatie over het bosbeheer van vóór de 20 e eeuw is niet voorhanden.
Bij het beheer in het verleden heeft men steeds sterk de nadruk gelegd op de recreatieve functie en dit
ten behoeve van de eigenaars (parkfunctie). Men heeft wel enkele pogingen ondernomen om de
economische functie van het domein te verbeteren door de aanplanten van populier in de
loofhoutbestanden en als homogene populierenbestanden.
In de laatste 10 jaar vonden enkel kleinschalige kappingen plaats. Vanaf de jaren ’70 (verkaveling)
werd geen globaal beheer in het studiegebied uitgevoerd, behalve in delen van de stad Torhout en het
Bisdom Brugge. Deze zijn (schriftelijke med., Koen Maertens, 2006):
- Er werden zowel kappingen als aanplantingen uitgevoerd in het domein van het Bisdom.
- In de rest van het bos hebben geen grote kappingen plaatsgevonden. Tenzij in het deel van de
stad Torhout: hamering in 2000 door toenmalig Afdeling Bos & Groen in Groenhovebos van 280
bomen waarvan 95 m³ loofhout en 30 m³ naaldhout. Velling van deze bomen werd uitgevoerd in
oktober 2004. Hierdoor trad achterstand op in de kaptabel. Ook is er een zware storm geweest
(zie perceel rond heideveldje) in de jaren ʹ80 of ʹ90 die windval veroorzaakte in de
lorkenbestanden en mogelijks ook de Zwarte dennen bestanden. De herbebossing gebeurde op
natuurlijke wijze in die open plekken met berk.
- Langs de Wallebosdreef werden enkele Noorse esdoornen geplant.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 25
2.2 Beschrijving van de standplaats
2.2.1 Reliëf en hydrografie
2.2.1.1 Reliëf
Het studiegebied is gelegen aan de voet van een oostelijke uitloper van het plateau van Wijnendale.
Hierdoor is de noordelijke rand van het bos een steile helling die van 20 m stijgt tot 33 m over een
afstand van 500 m. Deze natuurlijke helling is intussen geschonden door de aanleg van de verbinding
Keibergstraat – A17.
Hoewel de reliëfverschillen binnen het bos vrij gering zijn (tussen 16 en 21 m boven de zeespiegel( 4 )) ligt er
onmiddellijk ten noorden van het bos een wat steilere helling (tot 34 m) die de overgang vormt naar
het Wijnendaleplateau. Naar het zuiden van het studiegebied is er een beperkte reliëfverhoging vast te
stellen. Dus vergeleken met de omgeving is dit een vrij lage zone.
Ten noorden van het bos werd in de Eerste Wereldoorlog een spoorlijn aangelegd om munitie te
transporteren vanuit Brugge, over Ruddervoorde, door Groenhove naar het front nabij Beerst. De
spoorlijn is daarna verdwenen, wel is een verhoogd talud tussen het Elzenmeerspad en het
Schapenbilkpad (dus t.h.v. bestand 12c) overgebleven.
2.2.1.2 Hydrografie
Het studiegebied bevindt zich in het valleigebied van de bovenlopen van de Rivierbeek, die na circa 15
km in het kanaal Gent-Brugge uitmondt. Het centrum van Torhout ligt op de waterscheidingslijn
tussen het Ijzerbekken en het Kustbekken waartoe het kanaal Gent-Brugge behoort.
De hydrografie van het studiegebied en nabije omgeving wordt op Kaart 2.1. weergegeven. De
Gaverbeek ontspringt net ten noordoosten van de stad Torhout, gaat over van ongeklasseerde
waterloop naar een geklasseerde van categorie 2 (provinciaal nummer: WO.9.14). Na de samenvloeiing
met de Rivierbeek (categorie 3, provinciaal nummer: WO.9) ten zuidwesten van het Groenhovebos stroomt
de Rivierbeek, nu categorie 2 (provinciaal nummer: WO.9), verder door het zuidelijk deel van het
studiegebied. Ter hoogte van het zwemdok mondt een zijloopje (zonder naam) van categorie 3 met
provinciaal nummer WO.9.13.A uit in de Rivierbeek. Deze waterloop met haar vallei situeert zich ten
westen van het Groenhovebos. In het zuidoosten van het bosgebied, t.h.v. de Regenbeekweg, komt de
Rivierbeek samen met de Regenbeek, een geklasseerde (categorie 2) waterloop (met provinciaal nummer
WO.9.13). Deze Regenbeek ontspringt bij de Bredensteger in Lichtervelde. Langs de westelijke kant van
de A17, vertakt de Rivierbeek verder in de zijloop van 2e categorie (provinciaal nummer: WO. 9.12.1.A).
Aan de andere kant van de autosnelweg, net stroomafwaarts het studiegebied bevindt zich de
samenvloeiing van de Rivierbeek met het Vaardeken (categorie 2, provinciaal nummer WO.9.12) dat het
water ontvangt van de Muizeveldbeek.
Aan de voet van de helling naar het Wijnendaleplateau bevinden zich in de strook op circa 25 à 30 m
hoogte bron- en kwelniveaus die aanleiding geven tot de vorming van kleine beekjes.
4 In m boven het Oostends Nulpunt (= gemid. Laagwaterpeil in Oostende bij springvloed)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 26
Wijzigingen in de natuurlijke hydrografie:
Tot vóór de werken aan de Regenbeek-Waardammebeek rond 1950 was het bos waterrijk (bron:
Houtlandse Milieugroep vzw (1990). Groenhovebos, wandel- en natuurgids). De vaak heel diepe beken en
hun grillige loop herinneren aan de moeilijke waterafvoer. Onder andere kreeg de waterloop (zonder
naam) WO.9.13.A een tweede, vrij diepe verbinding met de Rivierbeek in bestand 30d en 31c. Het
tweede afwateringspunt in de Rivierbeek bevindt zich in bestand 30a.
Tijdens het terreinwerk werd een roodbruine modder aangetroffen in enkele trajecten van grachten
wat wijst op opwaartse grondwaterstroming (kwel).
2.2.1.3 Oppervlaktewaterkwaliteit
De VMM heeft enkel vrij oude metingen van de waterlopen door en langs het studiegebied. Ze dateren
van eind jaren 80, begin jaren ’90. Ze wijzen alle op een slechte waterkwaliteit. In de studie van de UIA
werd de waterkwaliteit in 1992 van de Rivierbeek t.h.v. het studiegebied, gebaseerd op zowel de
biotische als de fysico-chemische waterkwaliteitsmetingen, als zwaar verontreinigd beoordeeld. Het
water in de bovenloop van de Gaverbeek wordt zelfs als dood geëvalueerd. Dit zou te maken hebben
met de jarenlange (zelfs vanaf begin jaren ’60) lozing van rioleringswater in de Gaverbeek. Door de
afkoppeling van deze vuilvracht op het oppervlaktewater, is de kwaliteit er sterk op vooruit gegaan
(tientallen stekelbaarsjes zijn opnieuw te vinden in de Gaverbeek en verder stroomafwaarts).
Deze evolutie is ook op te merken voor de Regenbeek: in 1992 was de biotische index maar 3, in 2003
steeg deze tot 5. Maar de kwaliteit van de Rivierbeek stroomopwaarts het studiegebied had in 2000
nog steeds een BBI van 2.
2.2.2 Bodem en geologie
2.2.2.1 Geologie
Het Groenhovebos ligt in de depressie van de Handzamevaart, ten zuiden van het Wijnendaleplateau.
Op figuur 9 wordt de geologische gelaagdheid geschetst van de regio van het Groenhovebos.
Het Tertiair
Dit plateau van Wijnendale en de depressie van de Handzamevaart zijn ontstaan door de gelaagde
structuur met Paniseliaanklei bovenop Ieperiaanklei en –zand. Door riviererosie is het zand
weggeschuurd, terwijl de minder erosiegevoelige klei beter weerstond en een kleicuesta vormde.
Het Kwartair
De kwartaire dekzanden zijn van niveo-eolische oorsprong en dekken het Paniseliaan en Ieperiaan
deels af. Deze bedekking is meestal dun (minder dan 2 m) op de heuvels en vaak dik in de valleien.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 27
Figuur 9: Schets van het geologisch profiel t.h.v. het Groenhovebos (naar Jonckheere, 1991)
2.2.2.2 Bodem
Het studiegebied is volledig gelegen in de Vlaamse Zandstreek en meer specifiek in de
Handzamevaartvallei. Deze wordt gekenmerkt door zeer natte alluviale gronden, variërend van zand
over zandleem tot alluviale klei, soms gelegen op een ondiep klei-zandsubstraat. De waterhuishouding
heeft dan ook een belangrijke invloed op de ontwikkelingsmogelijkheden van de natte natuurtypen in
de natte bodemtypen. Doordat er binnen het studiegebied op korte afstanden uitgesproken gradiënten
bestaan van bodemtextuur en –vochtigheid, bv. van zeer natte kleibodem naar droge zandbodem, zijn
er belangrijke potenties voor de ontwikkeling/herstel van een hoge diversiteit aan vegetatietypes.
In het Groenhovebos komen volgende bodems voor (zie kaart 2.2):
o De droge zandgronden met drainageklasse b en c (Zbg, Zcg en Zch) komen voor:
- t.h.v. de zuidelijke helft van bestand 5a
- t.h.v. de bestanden 21d, 21c en in de zuidoostelijke helft van bestand 21b
- een zone t.h.v. 30 e en de westelijke helft van bestand 30d; een tweede zone t.h.v. een
kleine westelijk deel van 31b, het zuidwestelijk deel van bestand 30b en de oostelijke helft
van 10c
- t.h.v. de bestanden 28a, 27a, de noordoostelijke helft van 31a, het bestand 23a, 23b, 23c, en
de noordelijke helft van de bestanden 24a en 26a
Zbg: droge zandgronden met duidelijke humus en/of textuur B horizont
Zcg: matig droge zandgronden met duidelijke humus en/of textuur B horizont
Zch: matig droge zandgronden met verbrokkelde humus en/of ijzer B horizont
o De natte tot zeer natte bodems met drainageklasse h, f en e en zonder profielontwikkeling
daarentegen, bevinden zich:
De kleibodems met drainageklasse f (Efp):
- In het noorden bevinden zich een drietal zones, nl. een eerste t.h.v. de bestanden 10c, 10b
en 5c; een tweede zone t.h.v. 18 a (centrale deel), 17b (oostelijke helft), 17c, 16a (oostelijk
deel) en 16b (westelijk deel); en een derde zone t.h.v. 17c, 20a, 20b (westelijk deel), 21a
(zuidelijk deel)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 28
- t.h.v. het zuidelijk deel van 24a en het centrale deel van de bestanden 23e en 23d
- t.h.v. het bestand 1a (westelijk deel)
De kleibodems met drainageklasse e (Eep):
Enkel ten noorden van het studiegebied aansluitend op de zone Efp: de noordelijke helft van
de bestanden 12a en 12b
De licht zandleembodems met drainageklasse f (Pfp):
Enkel een zone langs (ten oosten van) de 3e categorie waterloop (zonder naam) (WO.9.13A),
zich situerend in de bestanden 7b en een uiterst zuidelijk deeltje van 5b
De licht zandleembodems met drainageklasse e (Pep):
Enkel terug te vinden ten noorden van het studiegebied; deze bodems omgeven de Pfp- Efpen
Eep-bodems
De lemige zandbodems met drainageklasse e (Sep):
Komen verspreid voor in het studiegebied
o Daartussen bevinden zich de vochtige bodems met drainageklasse d. Deze zijn enerzijds
zandgronden, met name Zdh-bodems, voornamelijk te situeren in het oostelijk en centrale deel van
het bos. En anderzijds lemige zandgronden (Sdh en SdP) die hoofdzakelijk in de westelijke helft
terug te vinden zijn.
Zdh: matig natte zandgronden met verbrokkelde humus en/of textuur B horizont
Sdh: matig natte lemige zandgronden met verbrokkelde humus en/of ijzer B horizont
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 29
2.3 Beschrijving van het biotisch milieu
2.3.1 Bestandskaart
De bestandenkaart is weergegeven op Kaart 2.3. Een kaart met weergave van de dominerende
boomsoort in de boomlaag is opgenomen als Kaart 2.5. Voor verdere toelichting bij deze bestandskaart
zie onderstaande Tabel 1.
Tabel 1: Bestanden in het Groenhovebos
Bestandsnummer Opp. (ha) Boomsoort Eigenaar
1a 0,87 zE Privaat
1b 0,27 Do Privaat
1b 0,18 Do Stad Torhout
1c 0,35 zE Privaat
5a 0,69 oD Privaat
5b 3,83 zE + Do Privaat
5c 0,88 jL + rBe Privaat
7a 1,29 B + Do Stad Torhout
7b 1,99 zE + LH Stad Torhout
8a 2,36 zE + Pop Stad Torhout
8b 0,67 zE Privaat
8b 1,25 B + Do Stad Torhout
9a 1,51 zE + mE + LH Stad Torhout
10b 1,33 B +zE Privaat
10c 2,01 B + zE Privaat
11a 0,34 B Privaat
12a 1,26 zE + Pop Privaat
12b 0,97 zE Privaat
12c 0,68 Do Privaat
12d 0,42 oD + zE Privaat
12d 0,51 jL Stad Torhout
13a 0,84 B Privaat
13b 1,58 jL Privaat
15a 1,50 zE Privaat
15b 1,58 Do + LH Privaat
16a 0,94 B + zE + Do Privaat
16b 0,97 zE Privaat
17a 0,41 B Privaat
17b 0,15 jL Privaat
17c 0,95 zE + Es + Pop Privaat
17d 0,61 zE Privaat
18a 0,85 zE + jL + Pop Privaat
18b 0,64 zE + Ep Privaat
18c 0,36 LH Privaat
19a 3,26 rBe Stad Torhout
19b 0,80 zE Stad Torhout
19c 0,25 zE Stad Torhout
20a 0,38 zE Stad Torhout
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 30
20b 0,12 zE Privaat
20b 0,58 zE Stad Torhout
20c 0,44 jL Stad Torhout
20d 0,22 zE + gEs Privaat
21a 0,86 LH Privaat
21b 1,01 B Privaat
21c 0,86 tKa Privaat
21d 0,49 B + Do Privaat
22a 1,57 zE + jL Privaat
22a 0,81 zE Stad Torhout
23a 0,83 jL + Do Privaat
23b 1,07 jL + Do + cD Privaat
23c 0,29 B Privaat
23d 0,44 zE Privaat
23e 0,62 zE Privaat
24a 0,62 Do + zE Privaat
24a 0,20 zE Vlaams Gewest
25a 1,31 Fij + LH Privaat
26a 0,35 zE Privaat
26a 0,24 gD Vlaams Gewest
26b 0,92 zE Privaat
26c 0,53 B + jL Privaat
26c 0,02 B Vlaams Gewest
27a 0,65 B + gD + tKa Bisdom Brugge
28a 0,81 zE Bisdom Brugge
29a 2,07 zE Bisdom Brugge
30a 1,44 zE Bisdom Brugge
30b 0,77 zE + gE Bisdom Brugge
30c 0,96 Do Bisdom Brugge
30d 1,59 zE Bisdom Brugge
30e 0,22 gD Bisdom Brugge
31a 1,82 B + gEs Bisdom Brugge
31b 1,08 gEs + B Bisdom Brugge
31c 4,48 zE + B + hB Bisdom Brugge
31d 0,55 gD Bisdom Brugge
32a 0,59 gEs Bisdom Brugge
33a 2,45 B + zE + Do + cD Bisdom Brugge
34a 0,73 zE Bisdom Brugge
35a 0,80 B Bisdom Brugge
36a 1,72 Do + jL Bisdom Brugge
37a 1,21 B Bisdom Brugge
Totaal 78,12
LH=loofhout / zE=Zomereik / B=Beuk / Do=Douglas / gEs = Gewone es / gE=Gewone esdoorn / hB=Haagbeuk / rBe=Ruwe berk /
tKa= Tamme kastanje / Pop=populier / mE=Moeraseik / gD=Grove den / jL=Japanse lork / cD=Corsicaanse den / Do=Douglas /
oD=Oostenrijkse den
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 31
2.3.2 Bestandsbeschrijving en dendrometrische gegevens
Voor een schematische weergave van de algemene kenmerken en de dendrometrische gegevens per
bestand wordt verwezen naar de bestandsfiches opgenomen in Deelrapport 2. Onder deze paragraaf
worden bondig de samenvattende gegevens besproken.
2.3.2.1 Boomsoortensamenstelling
In Tabel 2 en Tabel 3 zijn de gegevens (op basis van de bosbouwopnames) van de soorten in
respectievelijk de boomlaag en de struiklaag weergegeven.
Loofbomen maken ongeveer 85% van het bomenbestand in het Groenhovebos uit. Ruwe berk is in
aantal de meest algemene boom, gevolgd door Gewone esdoorn en Zomereik. Japanse lork is de meest
algemene naaldboom. Beuk en Canadapopulier hebben maar een erg beperkt aandeel in het stamtal
(samen 5%) maar maken door hun omvang een belangrijk deel (samen 24%) uit van het houtvolume in
het bos. In kleiner aantal komen nog Tamme kastanje, Gewone es, Amerikaanse eik, Zwarte els en ook
Haagbeuk voor in de boomlaag.
In de meeste bestanden, met uitzondering van de homogene naaldhout- en Beukenbestanden, is de
struiklaag matig ontwikkeld en is er in de vochtigere bestanden een vrij gesloten onderetage aanwezig
met vrij veel Gewone esdoorn, Wilde lijsterbes en Ruwe berk. In een aantal bestanden komt massaal
Am. vogelkers voor. Andere soorten als Tamme kastanje, Vlier, Hazelaar, Gladde iep, Gelderse roos,
Hulst, … zijn maar beperkt en lokaal aanwezig.
2.3.2.2 Dendrometrische gegevens
In het Groenhovebos komen gemiddeld 693 bomen/ha voor.
In bestanden met veel hakhout kan de dichtheid oplopen tot meer dan 1.600 bomen/ha, terwijl in de
oudere Beukenbestanden de dichtheid van Beuk minder dan 100 bomen/ha bedraagt. In onderstaande
grafiek ‘Stamtalverdeling’ is duidelijk een exponentiële afname van het aantal bomen naargelang de
dikte weergegeven. Dit duidt op een goede opbouw van het bos met veel kleine bomen (veel Ruwe
berk) en weinig dikke bomen (veelal Beuk, Zomereik en Canadapopulier).
Het gemiddeld bestandsgrondvlak bedraagt 27,6 m²/ha en het gemiddeld bestandvolume is 293 m³/ha.
Naar grondvlak en volume is Zomereik de belangrijkste soort (ongeveer 25%), Beuk en Japanse lork
maken telkens nog meer dan 10% uit van beide parameters, alle andere soorten maken minder dan
10% uit in het Groenhovebos. Ongeveer 75% van het gemiddeld grondvlak bestaat uit loofhout,
waarvan slechts 16% van het gemiddeld grondvlak bestaat uit niet-inheemse soorten. Uit de grafiek
‘Grondvlakverdeling’ blijkt dat vooral Ruwe berk het grootste deel uitmaakt van de omtrekklassen
minder dan 1m. In de omtrekklassen tussen 1 en 1,5 m zijn Zomereik en Japanse lork de belangrijkste
soorten. In de zwaardere omtrekklassen neemt het aandeel lork en Zomereik af ten voordeel van Beuk
en populier.
In Tabel 2 zijn de samenvattende gegevens van de boomlaag voor alle bestanden van Groenhovebos
weergegeven.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 32
Tabel 2: Samenvattende gegevens van de boomlaag
Boomsoort Stamtal (#/ha) Grondvlak (m²/ha) Volume (m³/ha)
Zomereik 76 11% 6,52 24% 78,2 27%
Beuk 30 4% 4,01 15% 50,4 17%
Japanse larix 53 8% 3,11 11% 35,0 12%
Ruwe berk 196 28% 2,77 10% 22,1 8%
Douglasspar 31 4% 2,24 8% 26,3 9%
Populier 8 1% 2,08 8% 20,4 7%
Gewone esdoorn 92 13% 1,52 6% 12,8 4%
Tamme kastanje 34 5% 0,83 3% 7,0 2%
Gewone es 16 2% 0,77 3% 8,8 3%
Amerikaanse eik 12 2% 0,63 2% 6,3 2%
Zwarte els 28 4% 0,59 2% 4,6 2%
Haagbeuk 20 3% 0,54 2% 5,2 2%
Oostenrijkse den 3 0% 0,26 1% 2,6 1%
Sitkaspar 6 1% 0,24 1% 2,4 1%
Fijnspar 5 1% 0,23 1% 1,7 1%
Amerikaanse vogelkers 16 2% 0,19 1% 1,1 0%
Grauwe abeel 6 1% 0,18 1% 1,2 0%
Grove den 7 1% 0,18 1% 1,4 0%
Corsikaanse den 2 0% 0,17 1% 2,3 1%
Wilde lijsterbes 15 2% 0,09 0% 0,3 0%
Californische cipres 6 1% 0,07 0% 0,4 0%
Wilg 5 1% 0,06 0% 0,3 0%
Gewone vlier 11 2% 0,07 0% 0,2 0%
Schietwilg 0 0% 0,05 0% 0,4 0%
Hazelaar 8 1% 0,03 0% 0,0 0%
Boswilg 1 0% 0,01 0% 0,1 0%
Gladde iep 2 0% 0,01 0% 0,0 0%
Eenstijlige meidoorn 1 0% 0,01 0% 0,0 0%
Witte els 1 0% 0,01 0% 0,0 0%
Totaal 693 27,6 293
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 33
In nagenoeg alle proefvlakken was er een struiklaag aanwezig. Vooral Gewone esdoorn en Wilde
lijsterbes zijn aanwezig in de struiklaag (samen 68%), in mindere mate komen Ruwe berk, Vlier en Am.
vogelkers er voor, terwijl andere soorten als Hazelaar, Hulst, Sporkehout, Zomereik, Gewone es, …
veel minder talrijk zijn.
In Tabel 3 zijn de samenvattende gegevens van de struiklaag voor het Groenhovebos weergegeven.
Tabel 3: Samenvattende gegevens van de struiklaag
Hoogte(cm): : 600-800
Hoogte(cm): 400-600
Hoogte(cm): 200-400
Boomsoort Stamtal (levend/ha) Stamtal (dood/ha)
Gewone esdoorn 68 0
Wilde lijsterbes 52 0
Ruwe berk 19 4
Hazelaar 16 0
Amerikaanse vogelkers 6 0
Gewone vlier 3 0
Gladde iep 2 0
Tamme kastanje 5 2
Zomereik 0 1
Gewone esdoorn 94 9
Wilde lijsterbes 55 0
Amerikaanse vogelkers 25 5
Gewone vlier 19 3
Ruwe berk 17 3
Zomereik 7 3
Hazelaar 2 9
Gladde iep 6 0
Gewone esdoorn 176 19
Wilde lijsterbes 75 3
Gewone vlier 47 1
Amerikaanse vogelkers 21 1
Ruwe berk 18 7
Tamme kastanje 11 5
Zwarte els 6 0
Haagbeuk 5 0
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 34
Hazelaar 3 0
Amerikaanse eik 3 0
Sporkehout 2 0
Hulst 2 0
Douglasspar 2 0
Zomereik 1 0
Gewone es 1 1
Fijnspar 0 3
Totaal 760 87
In het Groenhovebos is er in de vochtigere bestanden een goede natuurlijke verjonging. Het zijn vooral
Gewone esdoorn en Vlier die er vrij massaal verjongen. In de drogere bestanden is de verjonging
beperkter met vooral Wilde lijsterbes en Am. vogelkers.
Niet gewenste soorten als Amerikaanse vogelkers en ook Amerikaanse eik en Amerikaans
krentenboompje maken samen meer dan 10% van de verjonging uit.
In Tabel 4 zijn de samenvattende gegevens van de verjonging voor de verschillende lagen
weergegeven. Voor gedetailleerde gegevens wordt verwezen naar de bestandsfiches.
Tabel 4: Samenvattende gegevens van de verjonging
Hoogte (cm): 150-199
Hoogte (cm): 100-149
Hoogte (cm): 50-99
Hoogte (cm): 0-49
Boomsoort Stamtal (/ha)
Wilde lijsterbes 68
Gewone esdoorn 66
Zwarte els 29
Amerikaanse vogelkers 24
Gewone vlier 16
Hazelaar 14
Gewone esdoorn 296
Amerikaanse vogelkers 66
Gewone vlier 32
Gewone es 17
Wilde lijsterbes 15
Gewone esdoorn 122
Amerikaanse vogelkers 49
Wilde lijsterbes 23
Vlier 19
Amerikaans 9
krentenboompje
Gewone esdoorn 667
Vlier 325
Wilde lijsterbes 145
Amerikaanse vogelkers 92
Zomereik 32
Tamme kastanje 9
Amerikaanse eik 9
Hulst 6
Totaal 2150
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 35
Dood hout is in het Groenhovebos duidelijk aanwezig. Dit is hoofdzakelijk te wijten aan een
belangrijke dunningsachterstand in de meeste private bestanden.
• Met 4,2% staand dood (zie Tabel 5) van het grondvlak in de boomlaag is het streefdoel van
minimaal 4% voor openbare bossen net bereikt.
• Qua liggend dood hout (zie Figuur 10) betreft het voornamelijk dunne stammen. Er zijn namelijk
slechts drie bestanden waar meer dan 3 dode bomen per ha liggen met een omtrek meer dan 120
cm nl. in 10c, 21c en 23e. Ook in de omtrekklasse tussen 60 en 120 cm zijn er slechts 7 bestanden
met een dichtheid van meer dan 3 stammen per ha. Bestand 8a steekt met kop en schouders uit
qua aandeel dunne (omtrek < 60 cm) liggende stammen: meer dan 30 stuks/ha. In meer dan de
helft van het Groenhovebos ligt dun dood hout met een densiteit van meer dan 3 stuks/ha.
Tabel 5: Samenvattende gegevens van staand dood hout
Boomsoort Sortiment Stamtal (/ha) Grondvlak (m²/ha) Volume (m³/ha)
Zomereik zeer dik 1 2% 0,15 13% 1,7 17%
Beuk zeer dik

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 36
Figuur 10: Liggend dood hout per bestand in Groenhovebos
2.3.3 Vegetatie en flora
2.3.3.1 Gehele studiegebied: Biologische Waarderingskaart
Op de Biologische waarderingskaart versie 2 (zie Kaart 2.6) staat nagenoeg het gehele bos als
biologisch zeer waardevol ingetekend en onderscheidt men de volgende karteringseenheden of
vegetatiekundige formaties in de volgende bestanden:
qs pica lar + uv: zuur eikenbos (vaak met ruderale ondergroei) met dominantie van Fijnspar en lork, en
met recreatieinfrastructuur (chalets)
Deze BWK-code werd toegekend aan bijna alle bestanden, meer bepaald de bestanden ten westen
van de Regenbeekweg (behalve 13b) en ten noorden van het Grote Vinkenpad inclusief 16b.
qs pica + uv: idem enkel komt hier Fijnspar als dominante boomsoort voor
Deze BWK-code werd toegekend aan de bestanden in de nabijheid van de A17: 26a, 26b, 26c, 24a,
23e , 23c, 23d, en het zuidelijk deel van 23a en 23b.
gml + cg: gemengd loofhoutsoorten en droge struikheidevegetatie
Het betreft het ‘heideveldje’ in bestand 16c en het bestand 19a.
ESHER januari 2007

gml: gemengd loofhoutsoorten
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 37
Deze BWK-code werd toegekend aan het bestand 22a, meer bepaald de oostelijke helft
n gml: aanplant van gemengd loofhoutsoorten
Deze BWK-code werd toegekend aan het bestand 25a.
pms: naaldhoutaanplant met lage ondergroei (bramen, brem, heide, varens)
Deze BWK-code werd toegekend aan de bestanden 13b en 16a.
Pms + uv: idem maar met recreatieve infrastructuur
Deze BWK-code werd toegekend aan het bestand 22a, meer bepaald de westelijke helft.
kp: park
Deze BWK-code werd toegekend aan het terrein van het zwemdok en het ‘amfitheater’ grenzend
aan bestanden 29a en 32a.
ua + kp: halfopen of open bebouwing met beplanting
Deze BWK-code werd toegekend aan het kloostergebouw en omgevend park.
hp + aer: soortenarm permanent cultuurgrasland
Deze BWK-code werd toegekend aan de recreatieve parkzone ten westen van het Groenhovebos.
hp + kbs: soortenarm permanent cultuurgrasland omgeven door knotwilgen
Deze BWK-code werd toegekend aan het weiland grenzend aan bestand 31a.
un: open bebouwing in omgeving met veel natuurlijke begroeiing
Deze BWK-code werd toegekend aan de boswachterswoning en omgevend grasland (bestand 14a).
Gezien deze Biologische waarderingskaart een vrij oppervlakkige, zeer algemene beschrijving geeft
van de actuele vegetatietypes, wordt een gedetailleerdere bostypering, gebaseerd op een voldoende
aantal vegetatie-opnames, hieronder uitgewerkt.
2.3.3.2 Bosbestanden: actuele bostypering en potenties
Methodiek
Als leidraad voor de vegetatie-analyse wordt de methodiek gevolgd zoals is uitgewerkt in de
handleiding ‘Vegetatie-analyse in het kader van uitgebreide bosbeheerplannen’. Het voormalige
AMINAL, Afdeling Bos & Groen (nu: Agentschap Natuur en Bos) heeft een vegetatieanalyse pakket
samengesteld dat bestaat uit een aantal Access-databanken, met name: Deter-CD, Deter-CE, Tropres,
Syntabel, Spectrum en Rogister. De bostypologie waarmee wordt gewerkt, is gebaseerd op de eerste
boskartering van het Vlaams gewest, uitgevoerd in de periode 1997-1999. Er vindt momenteel een
herwerking plaats van de bostypologie (Cornelis, 2006, in voorb.).
1. In elk bestand werd een vegetatieopname gemaakt behalve in de bestanden 7a, 21b en 21c omdat
er geen soorten werden aangetroffen in de kruid- en struiklaag. In totaal werden 67 opnames
gemaakt.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 38
2. Deze opnames werden ingevoerd in de vegetatiedatabank Deter-CE. In de bestandsfiches (zie
tweede deelrapport) worden deze opnames weergegeven met de bedekkingen per soort en per
vegetatielaag. Enkele exoten (vnl. tuinsoorten) konden niet worden geselecteerd in de
soortenlijst in de vegetatiedatabank maar worden hiernavolgend onder het hoofdstukje over het
aandeel van niet inheemse soorten besproken. De boomsoorten die in de nevenetage (onder een
bovenetage) voorkwamen werden toch ook ondergebracht bij de boomlaag. Er werden nog geen
mossen geïnventariseerd wat dan ook niet mee verwerkt kon worden in deze vegetatie-analyse.
3. De classificatie van de opnames gebeurde op basis van de identificatiediagrammen (m.b.v. het
Access-programma Tropres) van TPab_K-scores (van de kruidlaagsoorten) en in mindere mate
deze van TP-K. Bij de bepaling van TP-scores kan namelijk de invloed van soorten die wijzen op
onverzadigde gemeenschappen (storingssoorten zoals bramen en Adelaarsvaren), hoog zijn op
de bepaling van het bostype. Bij TPab speelt de trouw- en presentiegraad van de karakteristieke
soorten van een bostype een grotere rol en is dan ook een krachtiger identificatiemethode. Per
opname werden wel beide types van sterdiagrammen geïnterpreteerd en werd een code
samengesteld die weergeeft met welke bosgemeenschap(pen), meer of minder verzadigd, de
vegetatie in de opname de verwantschap het grootst is, bv. voor opname 26a wordt de code:
type 19 > type 13 = type 7. De opnames werden geclusterd op basis van deze code en elke cluster
werd gekarakteriseerd (zie bespreking hiernavolgend).
In het referentiesterdiagram (zie Figuur 11) zijn de 32 onderscheiden bostypes uit de
bosinventarisatie van Vlaanderen in een logische volgorde geordend op de assen van het
diagram, meerbepaald is de gradiënt van voedselarm en droog naar voedselrijk en nat terug te
vinden (Duinbos vormt een uitzondering in deze ordening) als het diagram wordt doorlopen in
wijzerszin startend bij Rododendronbos. Nauw verwante bostypen komen naast elkaar te liggen.
Het Elzen-Eikenbos vormt de overgang van moerasbos naar het arm Berken-Eikenbos en het
vochtig Eiken-Haagbeukenbos de overgang van Eiken-Haagbeukenbos naar valleibos.
Essenbronbos, Wilgenvloedbos en Duinbos zijn elk gebonden aan zeer specifieke
standplaatsfactoren en vallen daardoor niet echt onder één van de andere categorieën. Hoe meer
er uitvlagging is vanuit het centrum naar een bepaald bostype, hoe sterker de verwantschap is
met dit type.
Figuur 11: Referentiesterdiagram (Roelandt, 2004)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 39
4. De bekomen (sub)types worden cartografische voorgesteld door een gekleurd symbool op de
locatie van de vegetatieopname in het betreffend bestand. Om het volledige bestand in te
kleuren met dit (sub)type moet namelijk omzichtigheid aan de dag gelegd worden doordat de
volledige oppervlakte van een bestand niet altijd homogeen is qua huidige vegetatie en qua
abiotiek.
5. In de hiernavolgende bespreking werd, om potenties qua natuurlijk bostype bij oorspronkelijke
abiotiek af te leiden, de situatie op de bodemkaart en de PNV-kaart (Ecosysteemvisie Bos, IBW)
van het betreffend proefvlak mee opgenomen.
6. Om deze typering van de actuele vegetatie vanuit de kruidlaag te bevestigen en om de
proefvlakken te karakteriseren qua abiotische parameters, werd tot slot een mF/mR.mN-ecogram
(Rogister, 1958) gemaakt en geïnterpreteerd. Om dit ecogram te bekomen, gebruikte Rogister de
Ellenberggetallen R (zuurtegraad), N (stikstofwaarde) en F (vochtwaarde) om elk bostype uit de
literatuur in een tweedimensionele ruimte te plaatsen die de ecologische positie van de
abiotische factoren vochttoestand en voedselbeschikbaarheid van de bodem (is gerelateerd met
de humuskwaliteit) duidelijk maakt. Op basis van de gemiddelde bedekking van de soorten in
de verschillende bostypes die resulteren uit de bosinventarisatie van het Vlaams gewest, werden
‘gemiddelde’ F, R en N waarden berekend (mF, mR en MN). Deze waarden werden dan
gebruikt om de ecologische positie van de Vlaamse bostypen te berekenen en te visualiseren in
een mF/mR.mN ecogram.
Door een query te laten lopen in de Access-databank Rogister, werden deze gemiddelde
Ellenbergwaarden per proefvlak van het Groenhovebos berekend. De bekomen waarden worden
uitgezet in een spreidingsgrafiek in Excel met als achtergrond het Rogister-ecogram (de zwarte
lijnen) o.b.v. de bosinventarisatietypologie. Zo kan nagegaan worden welke opnames
overeenkomen met welke Vlaamse bostypes en wat de abiotische parameters zijn (zuurtegraad,
voedselrijkdom, bodemvocht).
Resultaten: bespreking bostypes Groenhovebos a.d.h.v. TPab-sterdiagrammen en
verdere analyse qua bodem en PNV
De identificatiediagrammen van 53 opnames in het Groenhovebos zijn voldoende duidelijk (voldoende
uitvlagging naar 1 of meer typen) om er een typering qua vegetatie uit af te leiden. Dit is niet het geval
voor een twaalftal opnames met name: 1a, 1c, 5b, 5c, 12c, 21d, 23a, 23b, 23c, 23d, 28a en 29a; hier is de
identificatie zo onuitgesproken dat een verantwoorde typering onmogelijk is.
Op de bestandsfiches is per bestand het huidig bostype weergegeven voor zover het duidelijk
aanwezig was en zijn er aanvullingen met waarnemingen buiten het proefvlak.
Tabel 6 geeft een overzicht van de categorieën van deze bostypes, het overeenkomstige
bostypenummer en het aantal opnames van de 53 identificeerbare opnames van het Groenhovebos die
het meeste verwantschap (meeste uitvlagging naar dit bostype) hebben met het betreffend bostype. Zo
zijn er een 8-tal ‘hoofd’bostypes te onderscheiden voor deze 53 proefvlakken in het studiegebied. De
meeste opnames komen terecht in de categorie van de Eiken-Beukenbossen (27-tal) en van de Berken-
Eikenbossen (21-tal opnames), dus in de bostypes op drogere bodem. Slechts een zeer beperkt aantal
opnames komt voor in de andere categorieën: 3 in de categorie van de valleibossen en 1 opname bij de
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 40
Elzenbroekbossen. Dit wijst alvast op een groot aandeel van mesofiele bossen en bossen op droge tot
vochtige bodems (rechterhelft sterdiagram) en een zeer beperkt aandeel van bossen op natte bodem.
In Figuur 12 wordt op kaart de geïdentificeerde bostypes en -subtypes voorgesteld zoals deze kunnen
worden afgeleid uit de sterdiagrammen. Uit de vergelijking van enerzijds de standplaatsfactoren die
normaal gezien samenhangen met deze types en anderzijds de oorspronkelijke bodemtoestand
(bodemkaart jaren ’60) valt op dat een grote groep van opnames op -volgens de bodemkaart- nattere
bodems voorkomen dan dat het overeenstemt met het geïdentificeerd actueel bostype (zie Figuur 13).
Dit kan wijzen op een intussen meer verdroogde toestand van de bodem door drainage en/of de
verstoring van de natuurlijke soortensamenstelling van de bestanden door niet standplaatsaangepaste
boomsoorten in te planten.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 41
Tabel 6: Verdeling vegetatieopnames Groenhovebos over de verschillende bostypes, beschreven op basis van de eerste
bosinventarisatie 1997-1999 van het Vlaamse gewest (Agentschap Natuur & Bos) (de kleuren komen overeen met deze in het
referentiesterdiagram in figuur 10)
Mesofiele bossen + bossen op drogere bodems
Bossen op vochtige tot natte bodem
Categorieën Bostype
Verwantschap met het arm
Berken-Eikenbos
Alle Eiken-Beukenbossen
Alle Eiken-
Haagbeukenbossen en
Gierstgras-Beukenbossen
Alle valleibossen
Alle moerasbossen
Rododendronbos
soortenarm Berken-Eikenbos
Bochtige smele - rijk Berken- Eikenbos
Bosbesrijk Berken-Eikenbos
typisch Berken-Eikenbos
Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos
Witbol Berken-Eikenbos
Witbol Eiken-Beukenbos
Amerikaanse vogelkers Eiken-Beukenbos
Bramenrijk Eiken-Beukenbos
Amerikaanse eik – Kastanjebos
typische Wintereiken-Beukenbos
Adelaarsvarenrijk Wintereiken-Beukenbos
Meiklokjesrijk Gierstgras-Beukenbos
typisch Gierstgras-Beukenbos
arme Eiken-Haagbeukenbos
droog Eiken-Haagbeukenbos
Hyacintrijk Eiken-Haagbeukenbos
Vochtig Eiken-Haagbeukenbos
Nummer
bostype
Aantal opnames per
hoofdtype
Essenbronbos 22 0
droog Iepen-Essenbos
Elzenrijk Iepen-Essenbos
Elzen-Essenbos
Brandnetel-Vlierenbos
Populieren-ruigte
Populieren-beemd
Wilgenvloedbos 26 0
Moesdistel-Elzenbroek
Ruigt-Elzenbos
Elzenbroekbos
Elzen-Eikenbos
Duinbos 32 0
ESHER januari 2007
1
2
3
4
5
6
7
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
23
24
25
29
30
31
27
28
9
8
0
0
0
0
0
21
0
3
0
5
6
9
4
0
0
0
1
0
0
0
0
0
3
0
0
0
0
1
0

Figuur 12: Spreiding van de actuele bostypes en subtypes in het studiegebied
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 42
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 43
Figuur 13: Spreiding van de actuele bostypes en subtypes in het studiegebied met de bodemdrainageklassen op de achtergrond
ESHER januari 2007

Categorie arm Berken-Eikenbos
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 44
Binnen deze categorie komt enkel het Amerikaans vogelkers Berken-Eikenbos (type 6) (=
derivaatgemeenschap van het typische Berken-Eikenbos) voor als hoofdtype.
Verspreiding in het studiegebied
De 21 proefvlakken waarvan de vegetatie het meest verwantschap vertoont met het Amerikaans
vogelkers Berken-Eikenbos, liggen verspreid in het studiegebied, wel eerder geconcentreerd in het
westen en het oosten. Ze liggen in de bestanden: 5a, 12d, 13b, 18c, 19a, 19b, 19c, 20b, 21a, 22a, 23e, 26b,
26c, 27a, 30c, 30d, 30e, 31a, 35a, 36a en 37a.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Volgens de resultaten van de bosinventarisatie van het Vlaams gewest (Roelandt, 2001) treft men deze
derivaatgemeenschap in Vlaanderen aan op droge (b) tot matig droge (c) zand- of lemige zandbodems
met een zwakke tot duidelijke podzol. De bodem is meestal stikstofarm tot matig stikstofrijk, sterk
zuur tot matig zuur en fris qua vochtspectrum.
De bodemkaart geeft voor de zones van deze proefvlakken in twee gevallen (proefvlak in bestand 27a
en 30e) een matig droge en droge bodem (Zcg of Zbg), maar voor de andere locaties een vochtige (d,
nl. de eerste groep binnen subtype 6a: Zdh) tot zelfs natte (tot drainageklasse e en f, nl. de andere
opnames: Sep, Pep, Efp) bodem wat niet strookt met de te verwachten standplaats voor dit bostype.
Subtypes
De 21 opnames kunnen verder opgedeeld worden in een subtype met duidelijke indicatie naar het
Eiken-Berkenbos (bostype 5 of 7 komt op de tweede plaats als verwant bostype) en een tweede subtype
met affiniteit met het Eiken-Beukenbos (bostype 10, 11, 12, 13 en 14 komen op de tweede plaats in de
code).
• Subtype 6a: sterke affiniteit met de Berken-Eikenbossen (7 opnames)
De affiniteit met het typische Berken-Eikenbos (bostype 5 op tweede plaats in de code) geldt
voor 6 van de 7 opnames met overeenkomstige bestanden 19a, 20b, 30e, 31a, 36a en37a. Deze in
het bestand 19b toont sterke verwantschap met het Witbol Berken-Eikenbos (bostype 7 komt op
de tweede plaats in de code).
4 van de 10 opnames van dit subtype komen volgens de bodemkaart voor op een vochtige,
zandbodem (Zdh) en heeft als PNV de natte variant van het typische Eiken-Beukenbos. Deze
zijn de proefvlakken liggend in de bestanden 19a, 31a, 36a en 37a.
De andere helft komt voor op nat licht zandleem en zeer natte kleibodem en heeft als PNV
het Elzen-Vogelkersbos. Deze zijn de proefvlakken liggend in de bestanden: 19b en 20b.
• Subtype 6b: sterke affiniteit met de Eiken-Beukenbossen (14 opnames)
De verwantschap met het Eiken-Beukenbos komt tot uiting via de uitvlagging naar het typische
Wintereiken-Beukenbos (bostype 14) ofwel naar één van de derivaatgemeenschappen ervan, met
name naar bostype 10, het Witbol Eiken-Beukenbos, naar bostype 11, het Amerikaans vogelkers
Eiken-Beukenbos, bostype 12, het Bramenrijk Eiken-Beukenbos, en tot slot naar bostype 13, het
Amerikaanse eik – Kastanjebos.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 45
Deze 14 opnames (gelegen in de bestanden: 5a, 12d, 13b, 18c, 19c, 21a, 22a, 23e, 26b, 26c, 27a,
30c, 30d en 35a) komen volgens de bodemkaart zowel voor op droge, vochtige als op natte
bodems. Ook de PNV is zeer uiteenlopend: zowel de droge als de natte variant van het arm
Eiken-Beukenbos en Eikenbos, de natte variant van het typische Eiken-Beukenbos, en het Elzen-
Vogelkersbos zelf.
Categorie Eiken-Beukenbos
Als hoofdtypes komen in deze categorie naast het typisch Wintereiken-Beukenbos (9 opnames) ook
alle derivaatgemeenschappen ervan voor met uitzondering van bostype 11, het Amerikaans vogelkers
Eiken-Beukenbos. Deze zijn het Witbol (3 opnames), het Bramenrijk (5 opnames), het
Adelaarsvarenrijk Eiken-Beukenbos (4 opnames) als het Amerikaanse eik – Kastanjebos (6 opnames).
Standplaats
Het Eiken-Beukenbos sensu largo komt volgens Roelandt (2001) in Vlaanderen voornamelijk voor op
vochtige (d), matig droge (c) en droge (b) zand- en lemige zand- en zandleembodems. De
profielontwikkeling is niet éénduidig.
In het Groenhovebos komt dit type voor op natte tot zeer natte bodem volgens de bodemkaart. De
standplaats op het terrein nu is intussen deels verdroogd.
Soortensamenstelling
De bostypes in deze categorie worden op Vlaams niveau (Roelandt, 2001) gekarakteriseerd door een
aantal zeer algemene mesofiele soorten. Zowel de soorten van echt arme droge zandbodems als deze
van de rijkere meer vochthoudende bodems ontbreken.
Typisch Wintereiken-Beukenbos (type 14)
Verspreiding in het studiegebied
Dit hoofdbostype komt in het studiegebied voornamelijk voor in het noordoostelijk deel, namelijk in
de bestanden 7b, 11a, 16a, 16b, 17a, 17d, 20a, 20c, 31b.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Dit type wordt in Vlaanderen (Roelandt, 2001) het meest aangetroffen op matig natte tot natte lemige
zandbodems (Sdp en Sep). De bodem is eerder stikstofarm, zuur en fris qua bodemvochtgehalte.
In de zones van de proefvlakken horend tot dit hoofdtype, wordt op de bodemkaart voornamelijk
natte tot zeer natte lemige zand-, licht zandleem- en kleibodems en in mindere mate op vochtige
lemige zand- en zandbodems. Bijgevolg is er overeenkomst tussen de abiotiek in het studiegebied en in
Vlaanderen wat betreft dit bostype.
Subtypes
• Subtype 14a: sterke affiniteit met de Eiken-Beukenbossen (1 opname)
Deze verwantschap komt tot uiting in de uitvlagging naar het Amerikaanse eik – Kastanjebos
(bostype 13). Het betreft het proefvlak gelegen in bestand 31b met een natte lemige zandbodem
(Sep) en met PNV het arm Eiken-Beukenbos en Eikenbos, natte variant. De zones van deze
proefvlakken worden dan ook vegetatiekundig getypeerd overeenkomstig de abiotiek
weergegeven op de bodemkaart.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 46
• Subtype 14b: sterke affiniteit met de Berken-Eikenbossen (5 opnames)
De tweede belangrijkste verwantschap is deze met het typisch Eiken-Berkenbos (type 6). De
proefvlakken in bestanden 16a, 16b, 17a, 20a en 20c ten noordoosten van Groenhovebos zijn hier
onder te brengen. Ze komen voor op natte bodems (P, E als S) en krijgen het Elzen-Vogelkersbos
als PNV-type.
• Subtype 14c: sterke affiniteit met de Gierstgras-Beukenbossen (3 opnames)
De vegetatie in de proefvlakken in bestanden 7b en 11a vertoont verwantschap met het
Meiklokjesrijk Gierstgras-Beukenbos (type 16). De PNV van 7b is Elzenbroekbos overeenkomstig
de zeer natte licht zandleembodem (Pfpw) op de bodemkaart.
Deze in het proefvlak in 17d vertoont verwantschap met het typische Gierstgras-Beukenbos. Als
PNV geldt hier het typisch Eiken-Beukenbos natte variant (Sdh-bodem).
Het Gierstgras-Beukenbos komt in Vlaanderen vooral voor op niet gleyige leembodems met
textuur B of sterk gevlekte textuur B horizont. De bodemseries Abc en Aba worden het meest
aangetroffen.
Witbol Eiken-Beukenbos (type 10) (= derivaatgemeenschap van het Wintereiken-Beukenbos)
Het Witbolrijke Eiken-Beukenbos bestaat vooral uit relatief jonge bossen, aangeplant op voormalige
akkers. Deze bossen worden dan ook gekenmerkt door een aantal indicatoren voor verstoring,
bemesting of voedselaanrijking zoals Gestreepte witbol, Gewone hennepnetel, Gewone braam, Grote
brandnetel en Gewone vlier (Roelandt, 2001).
Verspreiding in het studiegebied
Dit hoofdbostype komt in het studiegebied voor in het zuidoostelijk deel in percelen aan de rand van
het bos.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Dit type wordt in Vlaanderen (Roelandt, 2001) het meest aangetroffen op matig droge tot matig natte
zandbodems (ZAf, Zcg en Zdg-bodems) met een duidelijk podzolprofiel. Ook op Lda en Lep bodems
komt dit bostype veelvuldig voor. De bodem is stikstofarm tot -rijk, zuur tot zwak zuur en fris tot
matig vochtig qua bodemvochtgehalte.
In de zones van de 3 proefvlakken horend tot dit hoofdtype, betreft het vochtige lemige zand- (1) en
zandbodems (2), wat vrijwel overeenkomt met de Vlaamse situatie.
Subtypes
De vegetatie in proefvlak in bestand 24a en 31c vertoont verder verwantschap met
derivaatgemeenschappen van resp. Eiken-Berkenbos (subtype 10a) en Eiken-Beukenbos (subtype 10b),
met name 24a met het Amerikaanse vogelkers Berken-Eikenbos en 31 c met het Amerikaanse eik –
Kastanjebos en daarna met het droog Eiken-Haagbeukenbos (bostype 19).
De vegetatie in proefvlak in bestand 25a vertoont affiniteit met de groep van valleibossen (subtype
10c), meer bepaald met het Brandnetel-Vlierenbos (bostype 29).
Als PNV hebben alle proefvlakken het typische Eiken-Beukenbos, natte variant.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 47
Bramenrijk Eiken-Beukenbos (type 12) (=derivaatgemeenschap van het Wintereiken-Beukenbos)
Het Bramenrijk Eiken-Beukenbos is een vaak aangetroffen bostype met slechts weinig karakteristieke
soorten. Slechts enkele heel algemene soorten als Gewone braam en stekelvarens komen contant voor
(Roelandt, 2001).
Verspreiding in het studiegebied
Dit hoofdbostype komt in het studiegebied voornamelijk voor in het centraal noordelijk deel.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Dit type wordt in Vlaanderen (Roelandt, 2001) het meest aangetroffen op matig natte tot matig droge
zandbodems (Zdg en Zcg) met duidelijke podzolprofielontwikkeling. De bodem is stikstofarm, zuur
tot sterk zuur en fris qua bodemvochtgehalte.
In de zones van de 5 proefvlakken horend tot dit hoofdtype (13a, 15b, 10b, 10c en 12b), betreft het
enerzijds vochtige lemige zand- (1) en zandbodems (1), wat overeenkomt met de Vlaamse situatie.
Anderzijds komen 3 opnames voor op natte lemige zand- en kleibodem, en op zeer natte kleibodem.
Subtypes
Alle 5 opnames hebben dezelfde code qua verwantschap waardoor geen verdere subtypen worden
onderscheiden. Als tweede belangrijke verwantschap treedt het typische Berken-Eikenbos naar voor.
De opnames op bodems met drainageklasse d (vochtige bodem: 13a en 15b) hebben als PNV het
typische Eiken-Beukenbos natte variant. Voor de andere groep op natte tot zeer natte bodem is de PNV
enerzijds het arme Eiken-Beukenbos en Eikenbos, natte variant (voor 10b), anderzijds het Elzen-
Vogelkersbos (10c en 12b).
Amerikaanse eik – Kastanjebos (type 13) (=derivaatgemeenschap van het Wintereiken-Beukenbos)
Het Amerikaanse eik – Kastanjebos is een door aanplant van Amerikaanse eik en/of Tamme kastanje
verarmde vorm van het Wintereiken-Beukenbos. De meeste vegetatie wordt vlot uitgedoofd door deze
twee vrij agressieve soorten (Roelandt, 2001).
Verspreiding in het studiegebied
Dit hoofdbostype komt in het studiegebied voornamelijk voor in het zuidelijk deel.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Dit type wordt in Vlaanderen (Roelandt, 2001) het meest aangetroffen op droge zandleembodem met
een sterke podzolisatie (Lbc) en ook op droge tot matig natte zandbodems (Zbf, Zcg en Zdg) met
duidelijke podzolprofielontwikkeling. De bodem is stikstofarm, sterk zuur tot zwak basisch en fris qua
bodemvochtgehalte.
In de zones van de 5 proefvlakken horend tot dit hoofdtype, betreft het enerzijds vochtige lemige
zand- (1) en zandbodems (2), wat vrijwel overeenkomt met de Vlaamse situatie. Anderzijds komen een
tweetal opnames voor op natte lemige zandbodem.
Subtypes
• Subtype 13a: sterke affiniteit met de Berken-Eikenbossen (1 opname)
Deze verwantschap komt tot uiting in de uitvlagging naar het Amerikaanse vogelkers Berken-
Eikenbos (bostype 6). Het betreft het proefvlak gelegen in bestand 30b met een vochtige
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 48
zandbodem (Zdh) en met PNV het typisch Eiken-Beukenbos natte variant.
• Subtype 13b: sterke affiniteit met de Eiken-Beukenbossen (3 opnames)
Deze verwantschap komt tot uiting in de uitvlagging naar het Witbos Eiken-Beukenbos (bostype
10, opname 15a) het Amerikaanse vogelkers eiken-Beukenbos (bostype 11, opname 30a) en het
Bramenrijk Eiken-Beukenbos (bostype 12, opname 34a). Het betreft zowel lemige zandbodems
zowel vochtige als natte. De PNV van opname 30a is eveneens (zoals deze in subtype 13a) het
typisch Eiken-Beukenbos natte variant, en van opnames 15a en 34a het arm Eiken-Beukenbos en
Eikenbos, natte variant.
• Subtype 13c: sterke affiniteit met de moerasbossen (2 opnames)
Deze verwantschap komt tot uiting in de uitvlagging naar het Elzen-Eikenbos (bostype 8) en ook
naar het Elzenbroekbos (bostype 9). Opname 32a komt inderdaad voor op een natte lemige
zandbodem (Sepw), maar opname 33a op vochtige zandbodem (Zdh). De PNV van beide
proefvlakken is wel gelijk: het typisch Eiken-Beukenbos natte variant.
Adelaarsvarenrijk Eiken-Beukenbos (type 15) (=derivaatgemeenschap van het Wintereiken-
Beukenbos)
In het Wintereiken-Beukenbos kan de Adelaarsvaren dermate de vegetatie domineren dat een
rompgemeenschap ontstaat. Veel soorten, zeker de lichtminnende, worden weggeconcurreerd door
deze alles overwoekerende varensoort (Roelandt, 2001).
Verspreiding in het studiegebied
Dit hoofdbostype komt in het studiegebied voor in het noordoosten en het zuidoosten.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Dit type wordt in Vlaanderen (Roelandt, 2001) het meest aangetroffen op droge (drainageklasse b)
bodems die uiteenlopend kunnen zijn qua textuur. De bodem is stikstofarm, zuur en fris tot matig
vochtig qua bodemvochtgehalte.
In de zones van de 4 proefvlakken horend tot dit hoofdtype, is de bodem van proefvlak 1b en 31d
vochtig (resp. Zdh en Sdh) en van 17b en 17c zeer natte kleibodem (Efp).
Subtypes
• Subtype 15a: uitgesproken verwantschap met Adelaarsvarenrijk Eiken-Beukenbos (2 opnames)
Er is bijna geen verwantschap met andere bostypes. Met de vochtige bodemtypes in
proefvlakken 1b en 31d komt als PNV van de typische Eiken-Beukenbossen, natte variant
overeen.
• Subtype 15b: verwantschap met het typisch Eiken-Beukenbos (bostype 14) (2 opnames)
De opnames 17b en 17c komen voor op zeer natte kleibodem (Efp) en hebben als PNV het Elzen-
Vogelkersbos wat niet overeenstemt met de actuele typering en verwantschap.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 49
Categorie Eiken-Haagbeukenbossen en Gierstgras-Beukenbossen
Rijke Eiken-Haagbeukenbos, droge variant (type 19)
Verspreiding in het studiegebied
Het enige proefvlak met bostype 19 komt voor in het zuidoosten van het Groenhovebos, met name in
bestand 26a.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
De enige bodemserie waar dit bostype tweemaal in Vlaanderen werd aangetroffen is een Aba-bodem;
een droge leembodem met textuur B horizont (podzol).
Het proefvlak van bestand 26a komt in het Groenhovebos voor op vochtige zandbodem (Zdh) wat niet
correspondeert met het resulterende bodemtype van de Vlaamse boskartering.
Andere verwantschappen
Er is tevens verwantschap met het Amerikaanse eik – Kastanjebos (bostype 13) en het Witbol Berken-
Eikenbos (bostype 7) waardoor de typering nauw aanleunt bij de vorige twee categorieën van
bostypes.
Categorie Valleibos
Brandnetel-Vlierenbos (type 29)
Het Brandnetel-Vlierenbos omvat voornamelijk recente aanplantingen op akkers en grasland. Er
worden slechts heel weinig bossoorten aangetroffen. Dit bostype wordt vooral getypeerd door zeer
algemene nitrofiele en ruderale soorten (Roelandt, 2001).
Verspreiding in het studiegebied
De 3 betreffende proefvlakken liggen ten noordoosten en centraal in de noordelijke helft van het
Groenhovebos.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
De bodemseries waar het Brandnetel-Vlierenbos het meest op aangetroffen wordt zijn natte tot zeer
natte, profielloze lemige, klei-, licht zandleem- en veenbodems (Afp, Eep, Pep, Pfp en V bodems). De
bodem wordt gekarakteriseerd als zijnde uitgesproken stikstofrijk, zwak zuur tot zwak basisch en fris
tot matig vochtig.
Deze abiotiek komt overeen met deze in de proefvlakken 12a (Eep) en 18a (Efp). Proefvlak 18b
daarentegen komt voor op Sdp-bodem (vochtige lemige zandbodem).
Subtypes
• Subtype 29a: verwantschap met het droog Eiken-Haagbeukenbos (bostype 19) (opname 12a)
Er is in mindere mate (in derde instantie) tevens affiniteit met het Elzen-Essenbos (bostype 25).
De PNV van de zone van het proefvlak in bestand 12a komt overeen met het Elzen-Vogelkersbos
(bodemserie: Eep).
• Subtype 29b: verwantschap met het Elzen-Essenbos (bostype 25) (opnames 18a en 18b)
Deze verwantschap in tweede instantie is dezelfde voor beide opnames terwijl het bodemtype en
de PNV verschilt: voor proefvlak 18b Sdh en PNV is het typisch Eiken-Beukenbos natte variant;
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 50
en voor proefvlak 18a is de bodem veel natter (Efp) en is de PNV het Elzen-Vogelkersbos.
De derde verwantschap betreft het type Populieren-ruigte (bostype 30) wat overeenstemt met
een vochtige Moerasspirea-ruigte.
Categorie Moerasbos
Elzenbroekbos (type 9)
Het Elzenbroekbos is het bostype van moerassige (venige) depressies in de zand- en zandleemstreek.
Het vegetatietype wordt gekenmerkt door een permanent hoge grondwatertafel die licht schommelt:
in de winter en het voorjaar staat het water tot aan of boven het maaiveld, in de zomer zakt het water
niet dieper dan 60 cm onder het maaiveld (Martens & Hermy, 2000). Ontwatering is dan ook de
grootste bedreiging voor dit zeldzame bostype.
Verspreiding in het studiegebied
Het proefvlak ligt in het oostelijk deel van het bestand 9a, dus centraal gelegen binnen het bos.
Standplaats op Vlaams niveau en in het Groenhovebos
Het Elzenbroekbos komt voor op V, Pfp en Sfp bodems, dus veenbodems of zeer natte lemige zand of
lichte zandleembodems zonder profielontwikkeling. De bodem wordt gekarakteriseerd als zijnde
stikstofarm tot uitgesproken stikstofrijk, zuur en zeer vochtig.
Andere verwantschappen
De vegetatie in het proefvlak 9a vertoont tevens verwantschap met het Ruigt-Elzenbos (bostype 28) en
in mindere mate met het Elzen-Eikenbos (bostype 8). Het betreft dus zeer duidelijk een moerasbostype.
De indicatie op de bodemkaart, Sdh, strookt niet met de op het terrein vastgestelde bodemvochtigheid.
Ook komt deze typering niet overeen met de PNV: het typisch Eiken-Beukenbos natte variant.
Rogister-Ecogram
In Figuur 14 wordt het Rogister-Ecogram weergegeven van de vegetatieopnames uitgevoerd in het
Groenhovebos. In deze grafiek wordt voorgesteld welke plantenopnames, uitgevoerd in het
Groenhovebos, overeenkomen met welke Vlaamse bostypes (zie de codes hierboven) en wat de
abiotische parameters zijn (zuurtegraad, voedselrijkdom, bodemvocht).
In de X-as wordt de mate van afbraak van het strooisel of dus het humustype uitgezet. Deze is
oplopend van mor, moder naar mull als volgt:
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 51
De Y-as komt overeen met de vochtklasse als volgt:
⇒ De meeste opnames zouden een bodemvochtklasse tussen mesofiel en hygroclien hebben dus
vochtige bodems. Uitschieters zijn opname 32a, dat nog iets vochtigere bodem zou hebben (klopt:
is een nat Elzen-Eikenbos), en opname 9a waar de bodem hygroclien-hygrofiel is dus zeer nat (wat
eveneens strookt met de terreinervaring: moerassige zone).
De begrenzing van de ecologische gebieden (de zwarte lijnen) in dit ecogram komen overeen met de
volgende bostypes (in vet werden deze aangeduid die volgens de grafiek voorkomen in het
studiegebied):
BQ: Berken-Eikenbos (Betulo-Quercetum)
FQ: (Winter)Eiken-Beukenbos (Fago-Quercetum)
SC: arm Eiken-Haagbeukenbos (Stellario-Carpinetum)
MF: Gierstgras-Beukenbos (Milio-Fagetum)
EC: Hyacintrijk Eiken-Haagbeukenbos (Endymio-Carpinetum)
PC: Vochtig Eiken-Haagbeukenbos (Primulo-Carpinetum)
UFtyp: typisch Iepen-Essenbos (Ulmo-Fraxinetum typicum)
UFaln: Vochtig of Elzenrijk Iepen-Essenbos (Ulmo-Fraxinetum alnetosum)
PF: Elzen-Essenbos (Pruno-Fraxinetum)
CA: Moesdistel-Elzenbroek (Kalk-Elzenbroek) (Cirsio-Alnetum)
FA: Ruigt-Elzenbos (Filipendulo-Alnetum)
CEA: Gewoon of mesotroof Elzenbroek (Carici elongatae-Alnetum)
LQ: Elzen-Eikenbos (Lysimachio-Quercetum)
Deze identificatie van de opnames naar bostypes blijkt beter overeen te komen met de op het terrein
vastgestelde toestand dan de typologie die voortvloeit uit de sterdiagrammen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove 52
Figuur 14: Rogister-Ecogram van de vegetatieopnames Groenhovebos gerelateerd aan de bostypologie Vlaams gewest (Roeland, 2004)
mF vochtklasse (van 3 - 10: droog tot zeer nat)
3
4
5
6
7
8
9
10
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
BQ
mR x mN zuurtegraad x nitrificatie (stikstofgraadklasse) = graad van afbraak strooisel of dus humustype (van mor, over moder naar mull)
1b
19a
22a
FQ
31d
31b
18b 20c 31c
21a
SCof MF
37a
17a 16b
17d
26b
19c
17b
30a 29a
13b
20a20b
16a
26c
13a 30e
12d
27a
5c
LQ
32a
11a
7b
19b 23d
15a 10c
5a
34a
23e
30d
35a
CEA
PC
30b
23a
26a
10b
12b
18c
ESHER januari 2007
EC
31a
FA
9a
17c
24a
UFa
CA
25a
UFt
PF
18a
12a

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 53
Natuurlijkheid vegetatie (natuurwaarde) in de bosbestanden
• Mate van voorkomen van verzadigde bosgemeenschappen versus onverzadigde
Uit bovenstaande vegetatie-analyse is het grootste aandeel van de bestanden eerder onverzadigd
qua bosgemeenschap. Enkele bosgemeenschappen zijn dan wel goed ontwikkeld (zie bespreking
hoger).
• Aandeel exoten versus inheemse soorten
Volgende niet-inheemse soorten komen (vrij) algemeen voor in het Groenhovebos:
- Amerikaanse vogelkers:
Op Figuur 15 wordt de bedekking in percentageklassen weergegeven.
In de boomlaag komt Amerikaanse vogelkers tussen 5 en 25 % voor in de bestanden 21a, 20b,
17d en 23e, dus vooral in het oostelijk deel van het bos wat een knelpunt vormt. In het centrale
deel komt de exoot minder dan 5 % voor en in de overige bestanden komt de soort niet voor
als boom. Bestrijding van grotere Am. vogelkersen is noodzakelijk gezien het vooral deze
zaadbomen zijn die zorgen voor een verdere verspreiding.
In de struiklaag is de agressieve vogelkers zeer dominant, namelijk meer dan 50 % in het
bestand 1a waar bestrijding noodzakelijk is. Vrij dominant, tussen 5 en 25 %, komt Prunus
serotina voor in de bestanden 21a, 16b, 12b, 12b, 30a en 31b. In de vochtigere bestanden is de
soort in de struiklaag maar erg beperkt aanwezig of ontbreekt ze.
Figuur 15: Aanwezigheid van Amerikaanse vogelkers per laag en per bestand in Groenhovebos
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 54
In de kruidlaag (< 0,5 m) komt Amerikaanse vogelkers, met uitzondering van de natte
bestanden, nagenoeg overal in beperkte mate voor. De verjonging is in de meeste bestanden
beperkt (

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 55
Het Regionaal Landschap Houtland beheert sinds enkele jaren grote delen van het park ten westen van
het studiegebied, dat eigendom is van de stad Torhout. Een verschillend beheer wordt toegepast in
drie verschillende zones:
- Een margrietenweide: in dit afgebakend gedeelte van het park werd het gazon omgezet naar een
bloemenweide. Er wordt één of twee keer per jaar gemaaid worden. Het maaisel wordt naar
een composthoop afgevoerd. Bij wijze van proef werden verschillende wilde bloemen uit de
streek ingezaaid, zoals Grote ratelaar, Boerenwormkruid, Duizendblad, St.-Janskruid,
Vlasbekje, Rode klaver en Knoopkruid. De basisschool De Korenbloem plantte hier ook 1000
Margrieten aan.
- Een vlinderrand als bosrand: hier werden soorten die waardplanten zijn voor tal van
vlindersoorten ingeplant. Bij de aanleg van deze bosrand werd gebruik gemaakt van
streekeigen struweelsoorten: Sporkehout, Sleedoorn en Eenstijlige meidoorn. In de zoom zijn
ondermeer te vinden: Gewone bereklauw, Knoopkruid, Boerenwormkruid, St.-Janskruid,
Heelblaadje en Jacobskruiskruid.
- Een moeraszone: baggerspecie uit de vijvers werd hier gedeponeerd. Omdat de zone vrij nat is
gebleven, heeft zich spontaan een moerasvegetatie ontwikkeld.
De oevers van de vijvers zijn natuurlijk (niet verhard) waardoor zich een moeras- en oevervegetatie
heeft kunnen ontwikkelen. Voor de hengelrecreatie wordt eveneens wat vis uitgezet in de waterplas.
Libellensoorten, Groene en Bruine kikkers komen toch nog voor rond en in de vijver.
2.3.3.4 Andere open plekken
In en op de rand van het Groenhovebos zijn een aantal interessante open plekken gelegen. Hierna
volgt een beschrijving van de abiotiek, het gevoerde beheer tot heden, vervolgens de actuele toestand
van de vegetatie. De zeldzamere plantensoorten worden in het volgende hoofdstuk uitvoerig
besproken. Zie voor situering en nummering Kaart 2.3. Zie voor Tansley-opnames van deze open
plekken Bijlage 3.
o Grasland tussen de bestanden 31b en 31c (0,27 ha) - 4
- Op de bodemkaart is een droog-nat gradiënt te zien van west naar oost: resp. van matig droog
zand naar nat lemig zand.
- Het graslandje wordt reeds 3 jaar 1x/jaar gemaaid en afgevoerd door het Regionaal Landschap
Houtland i.s.m. de Bosgroep Houtland.
- De vegetatie in dit grasland wordt gedomineerd door Gewone veldbies (circa 70 %
bedekking). Liggend walstro is abundant (circa 20 % bedekking), gevolgd door Schapezuring
(circa 10 % bedekking). In beperkte bedekkingen komen tevens voor: circa 3 % bedekking van
Grasmuur en Gewone brunel, circa 2 % bedekking: Gewone waternavel, 1 % bedekking:
Gewone hoornbloem en Kruipende boterbloem. Verder: twee plekken met Hazenzegge en één
plek met Ruw beemdgras en Pitrus. Daarnaast werden enkele exemplaren van Pinksterbloem,
Mannetjesereprijs, Moerasrolklaver, Veldzuring en Witte klaver. En tot slot werd één
exemplaar gevonden van zowel Duizendblad, Zomereik, Gewone esdoorn als Zachte berk
(verjongingen).
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 56
- De vegetatie is bijgevolg dus reeds vrij schraal en soortenrijk (22-tal soorten), en vertoont
affiniteit met het heischraal graslandvegetatietype.
o Het voormalige zwemdok en oevers (0,80 ha)
- Dit zwemdok is volgens de bodemkaart gegraven in natte lemige zandbodem (Sep). Deze
alluviale bodem maakt deel uit van een historische, reeds opgevulde meander van de
Rivierbeek (zie de bodemkaart).
- Het waterbodem werd bij de aanleg verhard met betonplaten. Ter hoogte van de oeverzone
werd een deel van deze betonnering verwijderd door het Regionaal Landschap Houtland
i.s.m. de Bosgroep Houtland. Dit resulteert in de ontwikkeling van een uitbundige,
soortenrijke oevervegetatie (zie verder).
- Als waterplanten komt Grote waterweegbree en Grote lisdodde dichtbij de oeverzone (waar
de betonnering is verwijderd) frequent voor. De oeverzone bestaat uit een groot aantal
moerassoorten: Hoge cyperzegge, Veldrus, Blauw glidkruid, Zomp-vergeet-me-nietje,
Moerasspirea, Moeraswalstro, Moerasrolklaver, Moerasandoorn, Penningkruid, Wolfspoot,
Bitterzoet, Gele lis en Pitrus. Andere voorkomende soorten van vochtige bodem zijn Gewone
brunel en Pinksterbloem naast enkele banalere graslandsoorten op vochtige bodem:
Madeliefje, Kruipende boterbloem, Gewone hoornbloem en Ruw beemdgras. Ook
verruigingssoorten zoals Grote brandnetel, Hondsdraf, Gekroesde melkdistel, Akkerdistel en
wat Gewone braam maken deel uit van de oeverzone.
o Populierenbos ten westen van het zwemdok (0,15 ha) - 2
- De zone is vlak en heeft volgens de bodemkaart een Sdpw-bodem, dus een vochtige lemige
zandbodem zonder profielontwikkeling, en Sepw-bodem, idem maar dan als natte bodem.
Deze alluviale bodem maakt eveneens deel uit van een historische, reeds opgevulde meander
van de Rivierbeek (zie de bodemkaart).
- Deze zone is beplant met populieren. Het werd reeds 2 jaar gemaaid en afgevoerd door de
Bosgroep Houtland.
- Hondsdraf en Kruipende boterbloem domineren (nemen elk ongeveer de helft in van de
oppervlakte). Grote brandnetel (1 grote groep) en Vogelmuur nemen elk 2 % van de
oppervlakte. Als talrijk (< 5 %: rond de 1 %) grassoorten komen Gestreepte witbol en Ruw
beemdgras voor. Verder zijn er een beperkt aantal exemplaren van Penningkruid, Geel
nagelkruid, Gewone brunel, Paardebloem, Mannetjes- en Wijfjesvaren, Pitrus, Gewone braam,
Kleefkruid en Kluwenzuring. Er treedt verjonging op van Gewone vlier en Gewone esdoorn.
- Uit de vegetatie kan afgeleid worden dat de bodem nog steeds vrij voedselrijk is.
o Het ‘amfitheater’ ten noordwesten van het zwemdok (0,10 ha) - 3
- Deze open, naar het noorden geëxposeerde, hellende zone vertoont een sterke gradiënt van
laag en nat (waarschijnlijk grondwatergevoed) naar hogergelegen en droog. Deze ophoging
strookt niet met de indicatie op de bodemkaart: Sep-bodem dat eveneens deel uit maakt van
het alluvium van de historische Rivierbeek.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 57
- Dit hellend graslandje wordt al enkele jaren 1x/jaar gemaaid en afgevoerd de Bosgroep
Houtland.
- De vegetatie wordt gekenmerkt door een aantal zeldzame plantensoorten gebonden aan een
grondwatergevoed (en dus nat), zuur, voedselarm (zeker stikstofarm) milieu, meer specifiek
enkele kleine zeggensoorten (volgens Westhoff & Den Held behorende tot de orde
Parvocaricetea). In het laagste, natste deel werden waargenomen: Geelgroene zegge,
Hazenzegge, Veldrus, Biezenknoppen, Liggend walstro, Egelboterbloem, Moerasmuur,
Moeraswalstro, Reukgras, Penningkruid, Pinksterbloem, Mannagras, Pitrus, Gewone
hoornbloem, Ruw beemdgras, Kruipende boterbloem en wat verjonging van wilg en
Zomereik. Op het hellend, hoger gelegen gedeelte komen zowel nog soorten voor van vochtige
zure bodem als van droge zure bodem (gradiënt): nog steeds Geelgroene zegge, Hazenzegge,
Liggend walstro, Pinksterbloem, Reukgras, Penningkruid en Pitrus; maar ook (gebonden aan
natte of vochtige bodem): Gewone waternavel, Moerasrolklaver, Kruipganzerik, Gewone
brunel, Zachte berk (verjonging). Tot slot gebonden aan droge bodem: Rood zwenkgras,
Schapezuring en Gewone veldbies.
- Dit ‘amfitheater’ is dus botanisch reeds zeer interessant.
o Het ‘heideveldje’ in bestand 16c (0,38 ha) - 1
- Volgens de bodemkaart komt een noord-zuid gradiënt voor van respectievelijk zeer natte,
alluviale kleibodem (Efp), over natte, alluviale lemige zandbodem (Sepw) naar vochtige
zandbodem (Zdh).
- Het terrein was oorspronkelijk een aanplant van Douglasspar. De Douglassparren werden
door de gemeente Torhout gekapt in 1973. Onder druk van de Torhoutse Milieugroep en de
vzw Loca Labora werd een natuurgericht heidebeheer gestart (berk en els werden toen gekapt)
dat tot op heden verder gezet werd. Nu wordt dit beheer uitgevoerd door het Regionaal
Landschap Houtland in opdracht van Stad Torhout.
- Volgens Jonckheere (1984) kwamen volgende heidesoorten in 1983 voor in het oostelijk deel
van het Groenhovebos, hoogstwaarschijnlijk in de bestanden 16c, 19a en 19b: Struikhei,
Pijpenstrootje, Borstelgras (in kortbegroeide, heel voedselarme dreefranden, Tormentil
(abundant aanwezig in het heideveldje), Gewone vleugeltjesbloem, Muizenoortje,
Duizendguldenkruid, Hazenzegge en Vogelpootje. Uit excursieverslagen van de Houtlandse
Milieuwerkgroep werd in hetzelfde jaar de kwelindicator Waterviolier in de sloot ten noorden
van het heideveldje gevonden, en daarnaast ook Drijvend fonteinkruid, Watertorkruid en
Witte waterkers.
Tormentil (op 2 plekken), Hazenzegge (meer dan 100 ex., verspreid voorkomend), Gewone
struikhei (15 à 20 % van het heideveldje) en Pijpenstrootje (circa 5 %) komen nog steeds voor in
het heideveldje wat niet het geval is voor de andere soorten. Wel werden er in het voorjaar
2006 (in het kader van dit beheerplan) een aantal andere soorten aangetroffen die eveneens
aandacht verdienen: Zompzegge (1 pol ten noorden in een natte depressie), Sterzegge (3 pollen
op 3 verschillende plekken), Knolrus (2 à 3 % bedekking), Veenmos (1 plek langs de oostelijke
rand), Pilzegge (circa 7 %), Veelbloemige veldbies (op 3 plekken), Trekrus (1 pol),
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 58
Zandstruisgras (op 3 plekken) en Schapezuring (20 à 30 ex.). Daarnaast werd ook nog
waargenomen: Grote wederik, Valse salie, Dubbelloof (tot 20% bedekking), Wilde
kamperfoelie, Wilgenroosje, Pitrus en wat braam. Een knelpunt is de grote bedekking van
Amerikaanse vogelkers en Adelaarsvaren (nemen elk circa de helft in van het heideveldje). Er
is verjonging van Zachte berk (20 à 100 ex.), Gewone lijsterbes (5 à 10 ex.), Boswilg (1 à 3), en
Zomereik (enkele). Zowel van Moeraseik als van Zwarte els komen enkele struiken voor.
o Het begraasd grasland ten zuidoosten van het studiegebied - 5
− Door dit graslandperceel van 0,9 ha loopt de Regenbeek. In de winter staat een groot deel van
dit perceel onder water door overstroming vanuit deze waterloop. Dit grasland heeft
vermoedelijk hoge natuurpotenties (Dottergraslandvegetatie). Actueel echter wordt het
grasland vrij intensief begraasd en bemest waardoor het momenteel soortenarm is.
− Eveneens interessant is de omvangrijke Beuken- en Zomereikenhaag die aanwezig is op de
zuid- en oostrand van dit grasland, waar oude hakhoutstoven van vooral Beuk en Zomereik
tot 5 meter voorkomen. Deze houtkant is zeker en vast 19de eeuws en heeft een belangrijke
cultuurhistorische en landschappelijke waarde. Gezien Beuk in de omgeving van nature een
weinig voorkomende soort is, wordt ondanks de omvang, slechts een ‘c’ categorie toegekend
qua autochtoniteit. Er is een gebrek aan onderhoud van de stoven (dode en afgebroken takken)
en is het ingroeien van de afsluiting (zie foto) nefast voor de gezondheidstoestand van de
bomen.
o Een brede oeverzone langs de Kleine Regenbeek t.h.v. bestand 31c die uitmondt in de
Rivierbeek
Deze zone wordt jaarlijks gemaaid, het maaisel wordt niet afgevoerd. Er wordt ruimingsslib
van de beek op deze oever gedeponeerd zodat een natuurgericht beheer hier weinig zinvol is.
2.3.3.5 Aandachtsoorten in het gehele studiegebied
Tijdens de inventarisaties in 2006 in het kader van de opmaak van dit beheerplan werden een tweetal
aandachtssoorten waargenomen. Aandachtssoorten zijn plantensoorten die wegens hun zeldzaamheid
(kwartieruurhokfrequentie 1 tot 4) en/of hun bedreiging (vermelding op de Rode lijst als sterk bedreigd,
bedreigd of achteruitgaand) bijzondere aandacht verdienen. De aandachtssoorten voor het Groenhovebos
bestaan uit een behoorlijk aantal zeggensoorten. Hieronder worden de aandachtssoorten
gekarakteriseerd qua voorkomen in het studiegebied en in Vlaanderen, standplaatsvereisten, KFK,
Rode lijst categorie, en binding met oud bos (bron: Atlas van de flora van Vlaanderen en het Brussels gewest,
2006). Eerst worden de zeggensoorten besproken, daarna de andere plantensoorten.
o Sterzegge (Carex echinata)
Voorkomen in Groenhovebos: 3 pollen op 3 verschillende plaatsen in het heideveldje (bestand 16c)
Standplaats: vochtige, matig zure en schrale graslanden zoals Blauwgrasland, schrale hooilanden
en vochtige boswegen; voorkeur voor basenrijk grondwater, kan enkel standhouden
in relatief open vegetaties
Voorkomen in Vlaanderen: hoofdverspreiding in de Kempen, ook verspreide vindplaatsen in de
zandige districten
ESHER januari 2007

KFK: 4 (vrij zeldzaam)
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 59
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
o Geelgroene zegge (Carex demissa)
Voorkomen in Groenhovebos: in het ‘amfitheater’ nabij bestand 29a
Standplaats: open, matig voedselrijke, humeuze of venige grond; zwak zuur en kalkarme bodem
met grofzandige tot zandlemige textuur; nat maar niet onder water (in de winter ev.
wel tot op het maaiveld of er net boven); in ijle begroeiing van greppels, padranden
en schrale hooilanden (lichte betreding en plaggen bevoordelen de soort)
Voorkomen in Vlaanderen: vrij zeldzaam in Vlaanderen, geconcentreerd in de Kempen en de
Zandstreek ten zuiden van Brugge
KFK: 4 (vrij zeldzaam)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
Andere op Vlaams niveau vrij algemene tot algemene zeggensoorten worden hieronder toch
opgenomen vanwege hun indicatieve waarde qua standplaats of/en omdat ze voor West-Vlaanderen
als een belangrijke soort kunnen beschouwd worden.
o Zompzegge (Carex curta of ook: Carex canescens)
Voorkomen in Groenhovebos: in een depressie in het noorden van het heideveldje (bestand 16c)
Standplaats: matig voedselarme tot voedselarme laagveenmoeras op de overgang van zand naar
veen; dikwijls in schraal en voedselarm moerassig grasland op een venige of sterk
humeuze bodem; ook langs venoevers, in depressies in heiden en in veenputjes
Steeds zeer nat, met een vrij stabiele waterstand die net onder het maaiveld zit
Voorkomen in Vlaanderen: goed vertegenwoordigd in de Kempen, ook recente waarnemingen in
de Zandstreek ten zuiden van Brugge, op de Noord-Vlaamse
dekzandrug en in het Hageland.
KFK: 5 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
o Stijve zegge (Carex elata)
Voorkomen in Groenhovebos: in bestand 32a
Standplaats: vnl. op zandige en venige bodems met veelal voedselarme, licht zure kwel; in natte
greppels, sloten, moerassen, wilgenbos en andere moerasbosjes;
Voorkomen in Vlaanderen: globaal in Vlaanderen vrij algemeen maar toch beperkt tot de Vlaamse
Zandstreek en de Kempen
KFK: 5 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
ESHER januari 2007

Indicator oud bos: nee
o Elzenzegge (Carex elongata)
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 60
Voorkomen in Groenhovebos: in bestand 32a
Standplaats: langs beschaduwde slootkanten, in moerasssige weiden en heide, maar vooral in
Elzenbroek en andere min of meer open plekken in natte bossen
Voorkomen in Vlaanderen: vrij algemeen in Vlaanderen; vooral in de Kempen en in mindere mate
in de Zand- en Zandleemstreek
KFK: 5 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
o Hoge cyperzegge (Carex pseudocyperus)
Voorkomen in Groenhovebos: langs de grachten in bestand 30d en langs de oevers van het
zwemdok
Standplaats: matig voedselrijke moerassen en oevervegetaties; in verlandingsvegetaties en
drijftillen in laagveengebieden; ook in de ondergroei van moerasbossen
Voorkomen in Vlaanderen: globaal in Vlaanderen vrij algemeen, meest voorkomend in de Vlaamse
Zandstreek, de Antwerpse Kempen en in de Scheldevallei
KFK: 6 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
o Boszegge (Carex sylvatica)
Voorkomen in Groenhovebos: rond het kloostergebouw
Standplaats: vochtige tot vrij natte, doorgaans schaduwrijke loofbossen op lemige tot zandlemige,
soms ook kleiige bodems; op neutrale tot kalkhoudende, voedselrijke grond met een
goede strooiselvertering; vooral in bossen (Eiken-Haagbeuken- en Beukenbossen) en
langs bospaden
Voorkomen in Vlaanderen: vrij algemeen in Vlaanderen maar in hoofdzaak beperkt tot de
Leemstreek en in mindere mate de Zandleemstreek, daarbuiten is ze
zeldzaam
KFK: 6 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: ja (maar matige binding met oud bos)
o Pilzegge (Carex pilulifera)
Voorkomen in Groenhovebos: o.a. in het ‘amfitheater’ en het heideveldje (was tijdens de kartering
van de open plekken op 11 juni niet meer zichtbaar, dus
waarschijnlijk is de verspreiding onderschat)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 61
Standplaats: arme, zure, droge tot vochtige, humusrijke bodem op zand of, minder vaak, op leem;
vnl. op plaatsen met en niet al te sterk verdichte vegetatie; dikwijls samen met
Tormentil in soortenarme, weinig bloemrijke droge Eiken-Berkenbossen vooral op
lichtrijkere plekjes zoals kapvlakten, bosranden en bermen langs bosdreven
Voorkomen in Vlaanderen: globaal in Vlaanderen vrij algemeen, veelvuldig in de Kempen, ook in
het Houtland en de bosgebieden ten zuidoosten van Brussel
KFK: 6 (vrij algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
o Hazenzegge (Carex ovalis)
Voorkomen in Groenhovebos: op verschillende plaatsen o.a. in het ‘amfitheater’, het grasland tussen
bestanden 13b en 31c, en in het heideveldje
Standplaats: (matig) vochtige standplaatsen, zowel op voedselarme als matig voedselrijke
bodems; in heischraal grasland en kapvlakten; vnl. op zandbodems maar ook op
uitgeloogde zandleem- en leembodems
Voorkomen in Vlaanderen: globaal een algemene soort, meest algemeen in de Kempen, elders
zeldzamer
KFK: 7 (algemeen)
Rode lijst categorie: momenteel niet bedreigd
Indicator oud bos: nee
Minder goede indicatorsoorten zijn: Valse voszegge (Carex cuprina), IJle zegge (Carex remota),
Oeverzegge (Carex riparia)
Andere plantensoorten van belang voor West-Vlaanderen, voorkomend in het Groenhovebos:
- Trekrus (Juncus squarrosus)
- Kruipganzerik (Potentilla anglica)
- Mannetjesereprijs (Veronica officinalis)
- Liggend walstro (Galium saxatile)
- Veenmos (Spagnum sp.)
- Knolrus (Juncus bulbosus)
- Veldrus (Juncus acutiflorus)
- Veelbloemige veldbies (Luzula multiflora)
- Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris)
- Blauw glidkruid (Scutellaria galericulata)
- Dotterbloem (Caltha palustris)
- Gewone veldbies (Luzula campestris)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 62
2.3.3.6 Oude plantenwaarnemingen in het gehele studiegebied
Een selectie van waarnemingen die doorgegeven werden aan de Florabank van Vlaanderen werd
uitgevoerd op basis van:
− het kwartierhok d1-1-18-23 (komt overeen met het Groenhovebos, de andere bevatten slechts een
klein deel van het studiegebied dus het kan evengoed buiten het bos zijn waargenomen)
− soorten die recent niet zijn waargenomen en die zeldzaam zijn, Rode lijstsoort zijn, oud
bosindicator of die belangrijk zijn omdat ze bv. een goede waterkwaliteit aantonen en al dan niet
wijzen op kwel.
In Tabel 7 is deze lijst van waarnemingen van plantensoorten die wijzen op potenties, opgenomen
samen met de KFK-waarde, de Rode lijstcategorie en de indicatorwaarde voor oud bos.
Tabel 7: Vroegere waarnemingen aandachtssoorten – onderstreept = verdwenen uit Groenhovebos (bron: Florabank
Vlaanderen)
Nederlandse naam Wetenschappelijke
naam
Fraai hertshooi
Liggende
vleugeltjesbloem
Hypericum
pulchrum
Datum(s) Waarnemer(s) KFK
mei/2000 – waarschijnlijk
nog aanwezig
Zwaenepoel
Arnout
Rode lijst-
categorie
Oudbosplant
3 kwetsbaar ja
Polygala serpyllifolia 7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 4 kwetsbaar nee
Grote waterranonkel Ranunculus peltatus 7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 5
Klein bronkruid Montia minor
Veelkleurig vergeetmij-nietje
1981-2000 Filip Verloove
7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip
Myosotis discolor 7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 5
Boskruiskruid Senecio sylvaticus 7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 6
Echt
duizendguldenkruid
Kleine
leeuwenklauw
Liggend hertshooi
Centaurium
erythraea
1981-2000 Filip Verloove
7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip
Aphanes inexspectata sep/1988 Vandermaele E. 6
Hypericum
humifusum
Rode schijnspurrie Spergularia rubra
7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 6
1981-2000 Filip Verloove
7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip
Waterviolier Hottonia palustris 7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 6
momenteel niet
bedreigd
ESHER januari 2007
5
6
6
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
Blauwe bosbes Vaccinium myrtillus sep/1988 Vandermaele E. 7 achteruitgaand ja
Eenjarige hardbloem Scleranthus annuus 7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 7 achteruitgaand nee
Grote leeuwenklauw Aphanes arvensis 7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 7 achteruitgaand nee
Klein vogelpootje
Ornithopus
perpusillus
7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 8
Klimopereprijs Veronica hederifolia 7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip 8
momenteel niet
bedreigd
momenteel niet
bedreigd
Watertorkruid Oenanthe aquatica 7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 8 momenteel niet nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee
nee

Echte
koekoeksbloem
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 63
Lychnis flos-cuculi
1981-2000 Filip Verloove
7/1984 -- 6/1984 -- 5/1984 Jonckheere Filip
bedreigd
ESHER januari 2007
9
momenteel niet
bedreigd
Gewone spurrie Spergula arvensis 7/1984 -- 5/1984 -- 6/1984 Jonckheere Filip 9 achteruitgaand nee
Historische waarneming uit excursieverslagen Houtlandse Milieugroep die niet in de Florabank
zijn opgenomen:
Breed longkruid (maart 1982):
Waarschijnlijk gaat het over Gevlekt longkruid (Pulmonaria officinalis) die mogelijks verwilderd is
vanuit aanplant, net zoals Lelietje-der-dalen en Lievevrouwbedstro.
nee

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 64
2.3.4 Paddestoelen (mycoflora)
Een tabel met de paddenstoelen aangetroffen tijdens twee bezoeken aan het studiegebied (27/10/2006 en
31/10/2006) is weergegeven in Bijlage 4.
2.3.4.1 Soortenbespreking
Uit Bijlage 4 blijkt dat in het studiegebied 187 soorten macrofungi werden aangetroffen.
Het merendeel betreft momenteel niet bedreigde, zeer tot matig algemene soorten.
Enkele van de aangetroffen soorten staan evenwel op de Rode Lijst van paddenstoelen voor Nederland
(Arnolds & al., 1999) en Vlaanderen (Walleyn et al., 1996) aangeduid als sterk bedreigd, bedreigd,
potentieel bedreigd of kwetsbaar. Deze soorten worden weergegeven in Tabel 8.
Tabel 8: Rode Lijst soorten
Nederlandse naam Wetenschappelijke naam RL Nl (Arnolds & al., 1999) RL Vl (Walleyn & al., 1999)
Clavulinopsis laeticolor Fraaie knotszwam bedreigd niet vermeld
Cortinarius bolaris Roodschubbige gordijnzwam sterk bedreigd niet vermeld
Cortinarius uliginosa Koperrode gordijnzwam bedreigd niet vermeld
Cystolepiota bucknalii Violetstelige poederparasol potentieel bedreigd niet vermeld
Geastrum fimbriatum Gewimperde aardster momenteel niet bedreigd kwetsbaar
Helvella macropus Schotelkluifzwam momenteel niet bedreigd kwetsbaar
Hydnum repandum Gele stekelzwam bedreigd kwetsbaar
Lactarius camphoratus Kruidige melkzwam bedreigd momenteel niet bedreigd
Lactarius fluens Beukenmelkzwam bedreigd waarschijnlijk bedreigd
Lactarius lacunarum Greppelmelkzwam bedreigd momenteel niet bedreigd
Leotia lubrica Groene glibberzwam bedreigd momenteel niet bedreigd
Leucoagaricus leucotithes Blanke champignonparasol bedreigd niet vermeld
Marasmius alliaceus Grote knoflooktaailing niet vermeld kwetsbaar
Tricholoma ustale Beukenridderzwam bedreigd momenteel niet bedreigd
Fraaie knotszwam werd aangetroffen in perceel
30a. Deze soort komt preferentieel voor in schrale
graslanden, maar wordt ook wel eens in
bos(randen) op zandige en lemige grond
aangetroffen. Ze wordt op de RL Nl vermeld als
bedreigd door achteruitgang van het aantal
geschikte biotopen als gevolg van vermesting en
verzuring
Schotelkluifzwam komt voor in bestand 33a. Deze
soort van humeuze bossen op lichtere bodems
wordt als kwetsbaar vermeld op de RL VL. Ook
vanuit Nederland wordt een achteruitgaande trend
gemeld (Arnolds & al., 1999).
Foto 11: Fraaie knotszwam
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 65
Kruidige melkzwam komt op verschillende plaatsen in het studiegebied voor (perceel 30, 23, bestand
32a en enkele dreven). Deze soort van matig vochtige, voedsel- en kalkarme zand- of leembodems
staat op de RL Nl vermeld als bedreigd wegens achteruitgang en gevoeligheid voor vermesting en
verzuring. Beukenmelkzwam wordt volgens de RL Nl door dezelfde factoren bedreigd. Deze
melkzwam werd aangetroffen in de dreef (Middendreef) ten noorden van perceel 30.
Greppelmelkzwam is een soort van zeer vochtige plaatsen zoals sloten en greppelkanten. Ze wordt
bedreigd door vermesting en verdroging. Ze werd aangetroffen aan de oever van de waterpartij in
bestand 33a.
Grote stekelzwam komt voor in de dreef ten N
van perceel 30a. Deze soort van bossen en lanen
op matig tot zwak zure, mesotrofe zand- en
leefbodems staat op de RL omwille van
gevoeligheid voor vermesting en verzuring.
Koperrode gordijnzwam werd aangetroffen in
bestand 31b. Deze boombegeleider bij els en wilg
is karakteristiek voor natte, matig voedselrijke
standplaatsen. Ze wordt als bedreigd vermeld op
de RL Nl wegens gevoeligheid van de standplaats
voor verdroging en verrijking.
Gewimperde aardster komt voor in de dreef
(Torendreef) ten noorden van bestand 33a.
Foto 12: Grote stekelzwam
Beukenridderzwam is een karakteristieke soort van dreven op voedselarme, zure zandgrond. Deze
soort werd dan ook aangetroffen in de bermen van de dreef ten westen van bestand 23a.
Groene glibberzwam werd aangetroffen in de dreefberm (Regenbeekweg) ten westen van bestand 22a.
Deze soort kan aangetroffen worden in een relatief breed scala aan bostypes en lanen. Toch wordt ze
omwille van haar achteruitgang als bedreigd vermeldt in de RL Nl.
Blanke champignonparasol is een soort van humeuze standplaatsen. Ze komt voor aan bosranden, in
wegbermen, in parken en op andere antropogene standplaatsen. Haar status als bedreigd op de RL Nl
geldt vermoedelijk niet voor Vlaanderen, aangezien ze hier relatief frequent (vaak na droge periodes)
aangetroffen wordt.
Grote knoflooktaailing werd aangetroffen in de noordwestelijke hoek van perceel 33a.
Violetstelige poederparasol is een karakteristieke soort van humeuze gronden. Ze werd aangetroffen
ten N van bestand 12b. Ze wordt op de RL Nl vermeld als potentieel bedreigd
Roodschubbige gordijnzwam werd aangetroffen op het “eiland” in perceel 33a. Deze soort van
loofbossen op droeg, voedsel- en humusarm zand wordt op de RL Nl als bedreigd vermeld omwille
van gevoeligheid voor vermesting, strooiselophoping en verzuring.
In de RL Vl worden mycena’s niet behandeld. Prachtmycena staat dan ook niet vermeld op de Rode
Lijst. Toch verdient deze soort wegens zijn grote zeldzaamheid zeker een vermelding in het lijstje van
bijzondere soorten. perceel 30a
ESHER januari 2007

Foto 13: Grote knoflooktaailing
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 66
Foto 14: Violetstelige poederparasol Foto 15: Roodschubbige
gordijnzwam
Uit de aantallen aangetroffen soorten (zie Bijlage 4) en de verspreiding van de Rode Lijst soorten blijkt
zeer duidelijk dat de belangrijkste mycologische waarden in het studiegebied zich situeren ter hoogte
van de dreven en enkele ecologisch waardevolle bosbestanden. Vooral de Torendreef en de zuidelijke
helft van de Regenbeekweg zijn mycologisch zeer waardevol. Mycologisch waardevolle bosbestanden
situeren zich in het gedeelte van het Bisdom Brugge. Het betreft hier de (vaak vochtigere) bestanden of
percelen 30, 31 en 33.
2.3.4.2 Biotopen
De verdeling van de in het studiegebied aangetroffen paddenstoelen over diverse biotopen wordt
weergegeven in Figuur 16.
11%
14%
8%
3% 1% 1%
ESHER januari 2007
62%
opgaande loofbossen en
loofhoutstruwelen
akkers, ruigten, bermen, dijken,
stedelijk gebied
houtwallen, houtsingels, houtkaden,
lanen, dreven en bosranden
naaldbossen en gemengde bossen
graslanden
heiden, heischrale graslanden en
zandverstuivingen
venen, moerassen, oevers
Figuur 16: Verdeling van aangetroffen paddenstoelensoorten over diverse biotopen
Uit deze figuur blijkt dat het merendeel van de in het studiegebied aangetroffen soorten karakteristiek
is voor houtige vegetaties zoals loofbossen of –struwelen, naaldbossen of dreven en bosranden. Dit
hoeft geen verwondering gezien de hoge bebossingsgraad van het studiegebied.

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 67
Slechts zo’n 13 procent van de aangetroffen soorten is gebonden aan open vegetaties (ruigten en in
mindere mate heide, graslanden en moerassen).
Soorten van loofbossen en struwelen
De kleine helft van de aangetroffen soorten karakteristiek voor loofbossen betreft soorten die
voorkomen in een breed scala aan loofbossen. Het betreft hier in de regel zeer algemene soorten zoals
Paarse knoopzwam, Grijze buisjeszwam, Gewone rodekoolzwam, Nevelzwam, Gewoon
eikenbladzwammetje, Radijsvaalhoed, Bundelcollybia, Breedplaatstreephoed, Houtknotszwam,
Gewone zwavelkop, Spekzwoerdzwam, Papilmycena, etc.
De overige soorten zijn wel karakteristiek voor een bepaald bostype.
Een beperkt aantal soorten is karakteristiek voor vochtige bossen (elzen- en berkenbroek). Het betreft
hier soorten zoals Bleke elzenzompzwam, Stinksatijnzwam, Groenige elzenmelkzwam,
Elzenweerschijnzwam, Greppelmelkzwam en Rimpelende melkzwam.
Foto 17: Paarse pronkridder
Foto 18: Kostgangersboleet
Er werden in het studiegebied een dertigtal soorten aangetroffen die karakteristiek zijn voor
beekbegeleidende bossen. Het betreft hier soorten zoals Schubbige boschampignon, diverse
kluifzwamsoorten (Witte, Zwarte, Schotel- en Holsteelkluifzwam), Paarse pronkridder,
Esdoornhoutknotszwam, Schotelrussula, Gele stekelzwam en Violetgroene russula.
In het studiegebied komt een gelijkaardig aantal soorten voor die karakteristiek zijn voor loofbossen
matig vochtige tot droge, kalk- en voedselarme zand- en leembodems. Het betreft hier algemenere
soorten als Gele knolamaniet, Knotsvoettrechterzwam, Melksteelmycena, Geelwitte russula en
Houtknoopje; maar ook een aantal minder algemene soorten zoals Roodschubbige gordijnzwam,
Behaarde roodsteelcollybia, Groene glibberzwam, Kostgangersboleet en Behaarde roodsteelcollybia.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 68
Soorten van naaldbossen en gemengde bossen
In het studiegebied werden tevens een beperkt aantal paddestoelen aangetroffen die preferentieel bij
naaldhout voorkomen. Het betreft hier in de regel soorten karakteristiek voor naaldbossen op kalk- en
voedselarme zand- of leembodems zoals Gestreepte trechterzwam, Schijncantharel, Levermelkzwam,
Rossige melkzwam, Paarse dennenzwam, Koningsmantel, Grote sponszwam of Dennenvoetzwam, . .
Het merendeel van de preferentieel aan naaldhout gebonden soorten die voorkomen in het
studiegebied zijn algemene soorten. Dit geldt niet voor Gewimperde aardster.
Soorten van dreven en bosranden
De soorten karakteristiek voor dreven en bosranden zijn veelal soorten die gevoelig zijn voor de
accumulatie van door depositie aangerijkt strooisel. Ze vinden een refugium in relatief strooiselarmere
overgangsmilieu zoals dreven en bosranden.
In deze groep vinden we dan ook een aantal minder algemene soorten. Het betreft hier soorten zoals
Abrikozenrussula, Paarsstelige pastelrussula, Beukenmelkzwam, Rode boleet, Peperboleet,
Zwartpurperen russula en Beukenridderzwam.
Om deze kritische soorten te behouden is het behoud en een gericht beheer van de dreven vereist.
Soorten van ruigten en andere open biotopen
In het studiegebied komen opmerkelijk veel soorten van ruigtes
voor. Deze zijn in het bijzonder aanwezig langs de paden in het
noordoostelijke deel van het studiegebied.
Het betreft hier voornamelijk (zeer) algemene soorten zoals
Grote kale inktzwam, Knolparasolzwam, Stinkparasolzwam,
Paarse schijnridderzwam en Sierlijke franjehoed.
Opmerkelijk is evenwel het voorkomen van enkele minder
algemene soorten gebonden aan ruige biotopen.
Vermeldenswaardig zijn Grote knoflooktaailing, Citroengele
satijnzwam, Levertraanzwam en Prachtmycena.
Er werden in het studiegebied tevens een beperkt aantal
soorten van andere open biotopen aangetroffen. Het betreft hier
Paardenhaartaailing en Graskleefsteelmycena, twee soorten die
preferentieel in heiden voorkomen, maar ook wel in naaldbos
worden aangetroffen (wat in het studiegebied het geval is).
Foto 19: Prachtmycena
Daarnaast komen in het studiegebied een beperkt aantal preferentiële graslandsoorten (o.a. Oranjegeel
trechtertje, Fraaie knotszwam, Bruine satijnzwam, …) voor.
2.3.4.3 Richtlijnen voor een mycologisch verantwoord beheer
Algemene richtlijnen
Het streven naar bos met een spontane bosontwikkeling die leidt tot een natuurlijke boomsoortensamenstelling,
een gevarieerde leeftijdsopbouw en de aanwezigheid van dood hout van verschillende
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 69
boomsoorten en dimensies en in verschillende afbraakstadia vormt de belangrijkste beheersmaatregel
voor het bevorderen van de paddenstoelenflora in het studiegebied.
Behoud van dreven
Het is aangewezen het dreefkarakter van de mycologisch meest waardevolle dreven op lange termijn
te behouden. Deze dreven dragen immers de belangrijkste mycologische waarden van het gehele
domein. Ze worden niet enkel gekenmerkt door een grote diversiteit aan soorten, maar herbergen
tevens een groot aantal bijzondere soorten zoals Groene glibberzwam, Beukenmelkzwam,
Gewimperde aardster, Gele stekelzwam en Beukenridderzwam.
Het merendeel van de (bijzondere) paddenstoelensoorten in deze dreven zijn boombegeleiders bij de
in dreefverband aangeplante bomen. Indien deze bomen op termijn afsterven en niet vervangen
worden zullen ook de voornoemde paddenstoelensoorten onherroepelijk verdwijnen.
Voor het behoud van de mycoflora gebonden aan deze dreven dient dan ook actief ingegrepen te
worden door de dreven te verjongen. Bij de verjonging van de dreven dient continuïteit gewaarborgd.
Dit kan door open gaten in de dreven individueel in te planten of in de dreven blokken van enkele
bomen tegelijk te verjongen. Door het op deze manier waarborgen van continuïteit kunnen de mycelia
van boombegeleidende paddenstoelen van de oude naar de jongere bomen overgaan. Vanzelfsprekend
dient de kunstmatige verjonging van deze dreven met dezelfde boomsoort als deze die momenteel
ingeplant is te gebeuren.
Waterpeilbeheer
In de bestanden ter hoogte van de Regenbeek komen een aantal paddenstoelensoorten voor die
gevoelig zijn aan verdroging. Om deze soorten te behouden dient er op gewaakt dat deze zone niet
verdroogt. Om deze soorten te doen uitbreiden behoort een vernatting van de noordelijke rand van het
studiegebied (bvb. door opstuwing van de Regenbeek en zijwaterlopen) tot de mogelijkheden.
Omvormingsbeheer
Omvormen van naaldhoutbestanden naar inheems loofhout.
2.3.5 Bosdifferentiërende elementen
In op de rand van het Groenhovebos komen een aantal bosdifferentiërende elementen (Kaart 2.7) voor:
o Dreven
In het Groenhovebos komen verschillende waardevolle dreven voor (zie Kaart 1.1). In Bijlage 2
zijn de inventarisatiefiches van de verschillende dreven opgenomen. De dreven zijn van zuid naar
noord:
- Middendreef (510 m): centraal gelegen in het deel van het Bisdom Brugge. Is half verhard met
kiezel en recent werd aan beide zijden Beuk en Zomereik aangeplant. De kruidlaag is goed
ontwikkeld met onder meer oud-bosplanten.
- Torendreef (830 m en 200 m): centraal gelegen dreef in het bos. Vormt een belangrijke
recreatieve as, start vanaf parking en parkgedeelte. Deze brede dreef (9m) tot aan de
Regenbeekweg is in het midden met asfalt verhard. Aan beide zijden staan Beuken en enkele
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 70
Zomereiken. De kruidlaag is matig ontwikkeld.
Een tweede deel (200 m) van de Torendreef is gelegen tussen de Regenbeekweg en het Grote
Vinkenpad. Dit deel is niet verhard en aan beide zijden staan Beuken en enkele Lorken. De
kruidlaag is nagenoeg niet ontwikkeld.
- Thuyadreef (200 m): deze dreef tussen de Regenbeekweg en het Grote Vinkenpad is niet
verhard. Aan beide zijden staan Thuya’s, veelal in mindere goede staat, met Ruwe berken
ertussen. De kruidlaag is weinig ontwikkeld. Deze dreef is enkel toegankelijk voor wandelaars.
- Wallebosdreef (370 m): is de dreef tussen de Regenbeekweg en het Grote Vinkenpad en loopt
door het heidegebied. Er zijn geen echte dreefbomen aanwezig, afgezien van enkele Ruwe
berken. Deze dreef is enkel toegankelijk voor wandelaars en maakt onderdeel uit van het
Bosleerpad.
- Grote Vinkenpad (800 m): deze dreef ten oosten van de Regenbeekweg is onverhard. In de
noordelijke helft staan vrij jonge Beuken, in de zuidelijke helft zijn het vooral Zomereiken en
enkele Lorken. De kruidlaag is matig ontwikkeld, maar vooral ter hoogte van bestand 20c is er
heel wat voorjaarsflora met vooral Witte klaverzuring aanwezig.
- Regenbeekweg (1.010 m): deze lange en brede dreef is over de volledige lengte verhard met
asfalt. Aan beide zijden staan dreefbomen met hoofdzakelijk Beuk en enkele Lorken in het
zuidelijk deel, terwijl in het noordelijk deel zowel Beuken als Zomereiken staan. De kruidlaag
is vooral in het noordelijk deel goed ontwikkeld met heel wat oudbosplanten en opvallend
veel Bleeksporig bosviooltje.
- Grote Vinkenpad – privaat deel (600m): deze noordelijke dreef is niet verhard en is niet vrij
toegankelijk. In het westelijk deel zijn de dreefbomen Zomereik, terwijl in het oostelijk deel er
maar beperkt dreefbomen aanwezig zijn. De kruidlaag is matig ontwikkeld met een beperkt
deel oudbosplanten (Bl. Bosviooltje).
Verder zijn er nog een aantal paden in het bos die vrij breed zijn zoals het Elzenmeerspad en het
Schapenbilkpad.
o Solitaire en monumentale bomen
Verspreid over het bos komen een aantal vermeldenswaardige bomen voor:
- Zoete kers: 2 zware exemplaren in bestand 15a en9a
- Beuk: in de bestanden 7a en 12a komen omvangrijke Beuken voor
- Haagbeuk: in bestand 31c komen vrij veel Haagbeuken voor. Langs de Regenbeek staat een
vrij omvangrijke Haagbeuk met een omtrek van 1,8 m
- Schietwilg: o.a. ten zuiden van het bestand 12b op de oever van de sloot (zie foto)
ESHER januari 2007

o Autochtone bomen en struiken
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 71
Zware schietwilg bij slootje ten zuiden bestand 12b
In het Groenhovebos komen maar beperkt interessante autochtone genenbronnen van bomen en
struiken voor. Soorten die in het bos als vrij algemeen tot algemeen voorkomen zoals Wilde
lijsterbes, Gewone vlier, Zachte berk, … zijn te beschouwen als (hoogst)waarschijnlijk autochtoon
(‘a’ en ‘b’ categorie5 ) gezien deze soorten weinig of niet aangeplant worden in de omgeving.
Interessant m.b.t. autochtoon genenmateriaal is de omvangrijke Beuken- en Zomereikenhaag die
aanwezig is op de zuid- en oostrand van het grasland, grenzend aan bestand 31a, waar oude
hakhoutstoven van vooral Beuk en Zomereik tot 5 meter voorkomen. Deze houtkant is zeker en
vast 19de eeuws en heeft een belangrijke cultuurhistorische en landschappelijke waarde. Gezien
Beuk in de omgeving van nature een weinig voorkomende soort is, wordt ondanks de omvang,
slechts een ‘c’ categorie toegekend. De omvangrijke hakhoutstoven van Zomereik krijgen een ‘b’
categorie toegekend.
Oude Beuken(-Zomereiken)haag
Interessant is ook het voorkomen van Zwarte bes en Gelderse roos die in de vochtigere bestanden
als vrij autochtoon (‘a’ of ‘a/b’ categorie) kunnen beschouwd worden.
Alle overige soorten zijn aangeplant, spontaan verspreid uit aanplant of mogelijks autochtoon (‘c’
categorie) en hebben geen belang als waardevolle autochtone genenbron.
5 ‘a’-categorie = zeker autochtoon
‘b’ categorie = waarschijnlijk autochtoon
‘c’ categorie = mogelijks autochtoon
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 72
o Poelen
In het bos zijn heel wat kunstmatig gegraven waterpartijen gelegen. Volgende poelen en vijvers
zijn aanwezig (zie ook Kaart 2.7 ):
- Visvijvers in parkgedeelte: de twee vijvers worden vrij intensief gebruikt als visvijver.
Waterplanten zijn er nagenoeg niet aanwezig, maar rond de vijvers, zeker rond de zuidelijke
vijver komen vochtigere zones voor waar zich een aantal moerasplanten als o.a. Grote
egelskop hebben gevestigd. Bruine en Groene kikker komen in de vijvers voor.
- Oud openluchtzwembad: het omvangrijk (60x30 m) niet meer gebruikt openluchtzwembad in
het deel van Bisdom Brugge is bijzonder interessant voor amfibieën, libellen, oevervegetatie,
… Recent werd een deel van de oeverstenen verwijderd zodat er een geleidelijke overgang
naar het water is ontstaan. Deze vijver kan best in zijn huidige toestand bewaard blijven, er
moet alvast vermeden worden dat er vis wordt op uitgezet.
- Poel in bestand 5c: een langwerpige vrij grote vijver (500 m²) met steile randen en struiken op
de rand. Het verwijderen van Bamboe op de noordrand en het afzetten van de struiken er rond
is aangewezen.
- Poel in bestand 8b: een kleine vierkante poel (6x8m)met een vrij dikke strooisellaag en vrij
sterk beschaduwd.
- Poel in bestand 11a: een ronde poel (10 m doorsnede) waarin een bronbeek in uitmondt. Heeft
vrij steile oevers en wordt vrij sterk beschaduwd.
- Poel in bestand 16c: deze rechthoekige poel (16x8m) nabij het heideveld is bijzonder
waardevol en wordt natuurgericht beheerd.
- Poel in bestand 18b: een vrij grote vijver (250 m²) met veel strooisel en steile oevers.
- Poel in bestand 19b: een ronde diepe poel (doorsnede 5 m) met steile oevers.
- Poel in bestand 21a: een ronde kleine poel (doorsnede 5 m) met veel strooisel en wordt sterk
beschaduwd.
- Poel in bestand 22a: een langwerpige vijver (30x4m) die sterk wordt beschaduwd.
- Poel in bestand 23c: een kleine ronde poel (doorsnede 4m) met steile oevers nabij
weekendverblijf.
- Poel in bestand 23d: grote poel (40x17m) met vrij steile oevers, wordt matig beschaduwd.
- Poel in bestand 23e: twee niet permanent waterhoudende poelen met vrij dikke strooisellaag.
- Vijver in bestand 33a: deze vijver (40x20m) met heel wat uitlopers is gelegen nabij het
kloostergebouw. De oevers zijn vrij steil en op de randen komt veel P. rododendron voor.
Uit een beperkt onderzoek naar amfibieën blijken heel wat van de poelen voortplantingsplaatsen
te zijn voor salamanders (Vinpoot- en Alpenwatersalamander) en Bruine kikker. Door beperkte
beheermaatregelen als onder meer afzetten van bomen in de onmiddellijke omgeving van de
poelen, kunnen ze aantrekkelijker worden voor oever- en waterplanten en aquatische fauna.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 73
o Grachten en greppels
In de nattere zones in het bos zijn heel wat greppels aanwezig (zie Kaart 2.7) die veelal ontstaan
zijn bij de aanleg van rabatten in de vochtigere zones. Deze greppels zijn veelal niet permanent
waterhoudend, maar zijn waardevol voor minder algemene soorten van vochtige zones als
verschillende zeggensoorten, Grote valeriaan, Dotterbloem, …. en als voortplantingsplaatsen voor
amfibieën.
Ook de verschillende grachten doorheen het bos vormen een specifiek biotoop met op de oevers
heel wat mossoorten en erlangs minder algemene struiken als Gelderse roos, Gladde iep, wilgen,
… Enkele grachten worden ook als voortplantingsplaats voor amfibieën gebruikt.
In het bos zijn ook enkele niet permanent waterhoudende depressies gelegen die potentieel
bijzonder waardevol zijn. Zo is er in de omvangrijke depressie in bestand 16b nog Veenmos
aanwezig, ook de langwerpige slenk in bestand 25a kan opgewaardeerd worden.
ESHER januari 2007

2.3.6 Fauna
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 74
De gegevens met betrekking tot fauna zijn grotendeels gebaseerd op bestaande literatuurgegevens
zoals onder meer vermeld in de vorige beheerplannen (VBV, 2000), aangevuld met gegevens van
plaatselijke natuurkenners (P. Watty, M. Gevaert) en eigen waarnemingen (voorjaar 2006).
2.3.6.1 Avifauna
Door de vrij gesloten opbouw zijn de broedvogels in het Groenhovebos vooral beperkt tot de typische
bossoorten. Algemene soorten als Merel, Vink, Winterkoning, Koolmees, Zwartkop, Houtduif, …. komen tot
broeden in het bos. Minder algemene soorten als Boomkruiper, Zwarte mees, Goudhaantje, Vlaamse gaai, …
komen in klein aantal in het bos tot broeden. In de bestanden met oudere Beuken en Zomereiken
komen interessante soorten als Boomklever (3 tot 5 koppels voor het volledige bos), Grote bonte specht en
Zwarte specht (koppel omgeving bestand 31c). Ook de Kleine bonte specht komt met minimaal één
koppel in bestand 18a tot broeden in het bos. Door het verouderen van het bos, met onder andere meer
holle bomen, krijgen deze soorten meer en meer broedgelegenheid.
Roofvogels die in of in de onmiddellijke omgeving van het bos tot broeden komen zijn Sperwer en
Buizerd. Ransuil en Bosuil komen waarschijnlijk ook tot broeden (1 dode Ransuil in bestand 31b, juli
2006). De Wielewaal (Rode lijstsoort: bedreigd) kwam tot de jaren ’90 tot broeden in de oude populieren
in het centrale deel.
Er werd geen gerichte inventarisatie van de broedvogels in het Groenhovebos uitgevoerd, zodat niet
duidelijk is of er een aantal zeldzamere of Rode lijstsoorten als o.a. Nachtegaal, Zomertortel, Matkop,
Gekraagde roodstaart, Boomvalk, … nog tot broeden komen in het bosgebied. Gezien de omvang en
de vrij grote structuurdiversiteit in het bos is het Groenhovebos, samen met het Wijnendalebos, zeker
en vast het belangrijkste broed- en foerageergebied voor bosgebonden vogelsoorten in het Houtland en
omgeving.
2.3.6.2 Zoogdieren
De Eekhoorn is momenteel beperkt aanwezig, vooral in de naaldhoutbestanden.
In mei 2006 werd in het zuidelijk deel van het bos een Reebok waargenomen. Waarschijnlijk is er geen
vaste populatie Reeën in het bos aanwezig en is de aanwezigheid beperkt tot zwervende exemplaren.
Vooral in het noordelijk deel van het bos werden regelmatig uitwerpselen van Vos waargenomen.
Konijnen zijn in het bos nog regelmatig waar te nemen.
Hermelijn werd recent waargenomen (M. Gevaert, 2006) aan de westrand van het bos. Het is niet
duidelijk in welk aantal andere roofdieren als Vos en Bunzing in het bos voorkomen. De waarneming
van opengereten kikkers en uitwerpselen ter hoogte van het voormalig zwemdok wijst op de
aanwezigheid van een marterachtige (Bunzing?) (P. Watty, 2006).
Over het voorkomen van muizen zijn geen volledige gegevens beschikbaar maar Bosmuis, Bosspitsmuis
en Rosse woelmuis komen er zeker voor.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 75
Er werd geen specifiek onderzoek verricht naar het voorkomen van vleermuizen in het Groenhovebos,
maar in het verleden (Vleermuizenwerkgroep - juni 1999) werden Dwergvleermuis, Rosse vleermuis
en Watervleermuis in het bos waargenomen.
2.3.6.3 Amfibieën
In het Groenhovebos zijn heel wat diepe greppels, poelen en vijvers gelegen (zie Kaart 2.7). Een groot
deel van deze greppels en poelen vallen in de zomer droog wat ze ongeschikt maakt voor vissen, maar
wel als voortplantingsplaats voor amfibieën. Op basis van gegevens van P. Watty en eigen beperkt
onderzoek van de poelen in 2006 werden volgende soorten vastgesteld.
o Vinpootsalamander
In het bos is een belangrijke populatie Vinpootsalamanders aanwezig.
Een belangrijke voortplantingsplaats is de poel aan het heideveldje (bestand 16c) waar een
populatie van ongeveer 200-tal ex. voorkomt. Andere voortplantingsplaatsen in het bos zijn de
poelen in bestand 23d en 25a, het oud zwemdok en de gracht langs bestand 14a. Intensiever
onderzoek van de poelen in het bos zou hoogstwaarschijnlijk bijkomende voortplantingsplaatsen
opleveren.
o Alpenwatersalamander
Komt minder algemeen voor dan de Vinpootsalamander. Kleinere populaties zijn aanwezig in de
poel aan het heideveldje, de poel in bestand 23e, de gracht langs bestand 14a en het voormalige
openluchtzwembad (het zogenaamd zwemdok).
o Kleine watersalamander
Recent niet aangetroffen in de poelen of vijvers maar werd halverwege de jaren ’90 aangetroffen in
het oud zwemdok. Dit dok blijf zeker en vast een geschikt biotoop voor deze algemenere
salamandersoort.
o Bruine kikker
Komt vrij massaal voor in de vochtigere delen van het bos. Belangrijke voortplantingsplaatsen zijn
het voormalige zwemdok, de poel aan het heideveldje en de gracht langs bestand 14a. Buiten het
studiegebied is een belangrijke voortplantingsplaats gelegen in twee grachten in het grasland ten
westen van bestand 37a.
o Groene kikker
Verkiest grotere vijvers en komt dan ook voor in de visvijvers van het parkgedeelte. Recent komt
Groene kikker ook voor in de poel aan het heideveldje, maar waarschijnlijk zijn ze daar uitgezet.
o Gewone pad
Plant zich voort in de meeste lichtrijkere waterpartijen. Vooral het voormalige zwemdok is een
bijzonder belangrijke voortplantingsplaats voor Gewone pad (tot 5.000 ex.!).
2.3.6.4 Reptielen
De aanwezigheid van Levendbarende hagedis is vastgesteld in het heideterreintje (bestand 16c). Het is
echter niet duidelijk hoe groot deze relictpopulatie is of deze soort er momenteel al dan niet nog
voorkomt.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 76
Door gericht beheer in het heideterrein en uitbreiding van het open deel zullen betere zon- en
foerageerplaatsen voor de Levendbarende hagedis gecreëerd worden.
2.3.6.5 Ongewervelden
Tijdens het terreinwerk in 2006 werden losse waarnemingen van invertebraten genoteerd. Hieronder
worden deze gegevens bondig weergegeven, op de bestandsfiches zijn deze gegevens specifieker
vermeld.
Dagvlinders
Er werd geen specifiek onderzoek verricht naar het voorkomen van dagvlinders maar tijdens het
veldwerk werden volgende soorten waargenomen:
Atalanta (vrij algemeen), Bont zandoogje (algemeen), Citroenvlinder (vrij algemeen), Dagpauwoog
(vrij algemeen), Gehakkelde aurelia (enkele ex.), Icarusblauwtje (enkele ex.), Klein koolwitje
(algemeen), Koninginnepage (1 ex. aan noordelijke bosrand van bestand 24a) en Oranje zandoogje
(enkele ex.).
Vooral de meer open plekken zoals het parkgedeelte en enkele bosranden zoals de zuidrand van
perceel 26 zijn interessant voor dagvlinders.
Libellen
Libellen worden vooral aangetroffen aan de open waterpartijen zoals het oud zwemdok en de
visvijvers van het parkgedeelte. Ook de poel aan het heideveldje is interessant voor libellen. Er werd
geen specifiek onderzoek verricht maar volgende soorten werden rond bovenvermelde waterpartijen
aangetroffen: Bloedrode heidelibel, Grote keizerslibel, Oeverlibel, Platbuik (visvijvers), Viervlek
(heideveld), Watersnuffel en Lantaarntje.
Lieveheerbeestjes
Volgende soorten werden in 2006 aangetroffen: Meeldauwlieveheerbeestje, 10-stippelig
lieveheerbeestje, 14-stippelig lieveheersbeestje, …
Loopkevers
In het voorjaar van 1984 werd in het heideveld, nabij de A17 en centraal in het bos door M. Pollet een
inventarisatie naar loopkevers uitgevoerd. Gedurende de korte inventarisatieperiode werden 48
soorten loopkevers verzameld waarvan enkele zeldzamere zoals Bembidion unicolor, Bembidion doris,
Bembidion octomaculatum, … Voor verdere details wordt verwezen naar het rapport (Pollet M., 1984).
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 77
2.4 Opbrengsten en diensten
2.4.1 Houtopbrengst
Er bestaan geen specifieke gegevens met betrekking tot de houtopbrengst in het bos. Gezien de
beperkte kappingen die sinds de jaren ’70 zowel in het openbaar als privaat deel van het bos gebeurd
zijn, zal deze opbrengst alvast gering zijn.
2.4.2 Jacht
De opbrengsten van jacht in de privé-bestanden zijn niet gekend. In het openbaar bosgedeelte is het
jachtrecht niet verpacht en wordt er niet gejaagd.
2.5 Recreatie en educatie
Het Groenhovebos is belangrijk voor de recreatie, natuurbeleving en het sociale contact voor zowel de
jeugd als volwassenen uit de wijde omgeving van het bos. Het recreatieve gebruik van het bos is dan
ook vrij intensief te noemen. Het recreatief gebruik kan als volgt worden beschreven (zie ook Kaart
4.3):
- De verharde dreven doorheen de delen openbaar bos worden intensief gebruikt door wandelaars,
joggers, fietsers (waaronder ook mountainbikers).
Torendreef
Regenbeekweg
- De openbare, niet verharde paden worden minder gebruikt door deze recreanten.
Grote Vinkenpad
⇒ Vanuit de Stad Torhout zijn er plannen om een nieuw joggingpad langs de openbare
dreven aan te leggen. Een voorstel van joggingparcours is weergegeven in Bijlage 5, hierbij
is er ook een bespreking van de verschillende mogelijke tracés. De aanleg van het
joggingpad in de bermen van de Torendreef en Regenbeek, met aanbrengen van zand, is
niet gewenst en zal bijzonder nefast zijn voor de aanwezige voorjaarsflora en
paddestoelen.
− Ruiters worden toegelaten op een vaste, bewegwijzerde route in het openbaar bosdeel (zie
provinciaal ruiterpad op Kaart 4.3). In het bos is dit langs de Torendreef en Regenbeekweg.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 78
- Intensieve, luidruchtige of gemotoriseerde recreatie wordt niet toegelaten en komt dan ook in de
praktijk (nagenoeg) niet voor in het studiegebied.
- In de bestanden van de privé-boseigenaars wordt het bos als ontspanningsplek gebruikt waar
slechts enkele eigenaars voornamelijk in het weekend recreëren. Hiertoe maken de eigenaars
gebruik van de openbare en de privé-paden om hun bosperceel of weekendverblijf te bereiken.
- In de bestanden rond het kloostergebouw van Virgo Fidelis wordt frequent gewandeld door de
bezoekers en de bewoners van het klooster. Er werd ten behoeve van dit bezinnend wandelen een
bescheiden padennetwerk aangelegd rond het kloostergebouw.
- Op de westelijke grens van het bos wordt het openbaar parkgedeelte vrij druk bezocht door
wandelaars, spelende kinderen en hengelrecreanten. Er werd voor de kinderen speeltuigen
geplaatst en een ligweide voorzien. De hengelliefhebbers kunnen vissen op de twee vijvers in dit
parkgedeelte. Voor deze hengelrecreatie wordt wat vis uitgezet in deze waterplassen. Er is ook een
schuilhuisje opgetrokken ten zuidwesten van het park. Meer beschrijving van dit park is te lezen
bij het hoofdstukje 2.3.3.3
Parkgedeelte met een speeltuin en
ligweide
- Het Beukenbestand 7a wordt gebruikt als een voorlopige speelzone en wordt vooral in het
weekend gebruikt door jeugdverenigingen en scholen. Hiertoe moeten ze een aanvraag doen bij de
jeugddienst van de stad Torhout. Volgens de stedelijke jeugddienst zou er soms gespeeld worden
in dit bestand zonder reservatie, maar als de verenigingen grotere activiteiten plannen, reserveren
ze zeker. Zo waren er in het schooljaar 2003-2004 13 reservaties, in 2004-2005 14 en in 2005-2006 14
reservaties (en één werd geweigerd). Meestal gaat het om een 20-tal deelnemers.
Aanduiding van een (voorlopige) speelzone in het
Groenhovebos
- In het kader van natuureducatie werd in het kader van het GNOP (GNOP-actie) door de stad
Torhout in samenwerking met de Regionale Vereniging Houtlandse Milieugroep een bosleerpad
uitgewerkt in de delen die reeds eigendom zijn van de stad. Dit educatief wandelpad is in het bos
gewegwijzerd d.m.v. paaltjes met een groene kleurband. Momenteel zijn een twintigtal infoborden
geplaatst langs dit leerpad. Het betreft veelal de identificatie van boomsoorten maar hier en daar
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Algemene beschrijving 79
ook de aanduiding van kleine landschapselementen als bijvoorbeeld de poel en ook van fauna als
bijvoorbeeld vleermuizen en Grote bonte specht.
Eén van de infoborden van het bosleerpad
- Tijdens de maand oktober is de recreatiedruk in het Groenhovebos het grootst. Dan organiseren de
scholen in de streek bosklassen waarbij grote groepen kinderen zowel in het heideveld als in de
bosbestanden zelf (van de gemeente) lopen om o.a. noten en bladeren te verzamelen. Dit jaarlijks
terugkerend natuurbelevingsfenomeen heeft een negatieve impact op de paddestoelen in het
studiegebied (mededeling, Eddy Reynaert (milieuambtenaar gemeente Torhout)).
Het recreatief gebruik van het bos zal in de toekomst hoogstwaarschijnlijk nog verder toenemen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 80
3 Beheerdoelstellingen
3.1 Beheerdoelstellingen m.b.t. de economische functie
Er werden in het verleden om economische overwegingen zowel naadhoutsoorten als populier
ingeplant ofwel in menging met de bestaande loofhoutsoorten ofwel als homogene bestanden. Toch
werden geen grootschalige kappingen in het kader van houtverkoop verricht. Een beperkte
houtverkoop gebeurde in het openbaar gedeelte (van de stad Torhout) in 2004: toen werd 95 m³
loofhout en 30 m³ naaldhout geveld en verkocht. In de bestanden van het Bisdom Brugge werden
enkel kleinschalige aanplantingen en kappingen uitgevoerd waarbij het vooral als brandhout verkocht
werd. In de bestanden van de privé-eigenaars werden enkel beperkte exploitaties (bv. voor het
inbrengen van infrastructuur) uitgevoerd omdat het bos voornamelijk werd gebruikt als recreatieve
plaats.
In het openbaar bosgedeelte is de economische functie ondergeschikt aan zowel de ecologische als de
recreatieve/sociale functie. Concreet zullen de verschillende bosbouwkundige maatregelen zoals
kappen en dunnen niet langer gebeuren enkel in functie van de houtopbrengst, maar om de
beheerdoelstellingen van de ecologische en de sociale functie van het bos te realiseren. Bosexploitaties
zullen dan ook in hoofdzaak gebeuren in functie van ecologisch herstel van de bosgemeenschappen
die potentieel kunnen voorkomen of die in het verleden aanwezig waren, of in functie van het creëren
van open plekken (bijv. bosranden, heideherstel, …).
In het privé-bosgedeelte (excl. deel Bisdom Brugge) wordt het economisch belang beperkt door de
versnippering van eigendommen: exploitatie wordt bemoeilijkt door geringere toegankelijkheid en
aanwezigheid van afsluitingen en infrastructuur. Door gezamenlijke houtverkopen wordt er naar
gestreefd de economische functie te doen toenemen, wel wordt er in belangrijke mate rekening
gehouden met de ecologische functie. Bij kappingen worden standplaatsgeschikte soorten bevoordeeld
ten opzichte van niet standplaatsgeschikte soorten (veelal exoten).
Gezien de bereikbaarheid naar heel wat bestanden beperkt of moeilijk is, zullen de meeste kappingen
bestaan uit kleinschaligere kappingen met vooral brandhout als eindproduct. Uitzonderingen hierop
zijn de grootschaligere kappingen van populier- en naaldhoutbestanden waarbij deels ook
kwaliteitshout kan aangeleverd worden.
In het kader van het geplande bosbeheer zal een opbrengst gerealiseerd kunnen worden door de
verkoop van dunnings- en hakhoutproducten gespreid over verschillende perioden. De opbrengst die
bij deze maatregelen ter beschikking komt, kan bijdragen tot de economische haalbaarheid van de
maatregelen om de beheerdoelstellingen m.b.t. de ecologische en de sociale/recreatieve functie verder
te realiseren.
Kapkwantum
Door de beperkte kappingen die sinds de jaren ’80 in het bos zijn uitgevoerd is het kapkwantum (=
volume gekapt hout) heel wat kleiner dan de aanwas en is er in heel wat bestanden een
dunningsachterstand.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 81
De oppervlakte bos binnen het studiegebied bedraagt 78 ha. Als we met een gemiddelde aanwas van 5
m³/ha/jaar rekenen, betekent dit dat de totale jaarlijkse aanwas in het bos 390 m³ is.
3.2 Beheerdoelstellingen m.b.t. de ecologische functie
Zoals blijkt uit de beschrijving van het biotische milieu (zie hoofdstuk 2.3) is de huidige ecologische
waarde van grote delen van het Groenhovebos aanzienlijk tot uitzonderlijk. Er zijn hoge ecologische
waarden en potenties in de ‘nattere’ sfeer, zowel als puntelementen (vijvers, poelen) als vlakvormige
delen (vochtige bostypes). Ook zijn er belangrijke potenties in de ‘drogere’ sfeer aanwezig naar heide
en heischrale vegetaties.
Ondanks verstoringen in het bos zoals drainage, verwaarlozing van een goed bosbeheer of
veranderingen van de oorspronkelijke bosgemeenschappen door kappingen en aanplantingen van
standplaatsongeschikte, meestal niet inheemse, struweel- en boomsoorten, recreatieve infrastructuur
,vertuining en slechte waterkwaliteit zijn toch nog waardevolle (bos-, grasland- en moeras)vegetaties
en flora- en fauna relicten aanwezig (zie hoofdstuk 2.3).
In het openbaar bosgedeelte wordt de ontwikkeling van de ecologische functie, samen met de
ontwikkeling van de sociale/recreatieve functie, als de belangrijkste doelstelling vooropgesteld. In het
gedeelte van het Bisdom Brugge is eveneens de ecologische functie, met een ondergeschikte
economische functie, de belangrijkste doelstelling. In het versnipperde privé-gedeelte is de ecologische
functie nevengeschikt aan de economische functie.
Voor het Groenhovebos kan ecologisch herstel en ontwikkeling bekomen worden door:
o Duurzaam ecologisch bosbeheer voor de bosbestanden waarbij omvorming voor een aantal
bestanden nodig zal zijn met zorg voor de kwetsbare, natte bodem en waarbij voor andere
bestanden hakhoutbeheer aangewezen is m.b.t. tot natte bodem en de voorjaarsflora; ook wordt er
gestreefd naar behoud en toename van dood hout in het bos. Ook het behoud van een deel van de
oude bomen (Zomereik, Beuk, populier) in het bos ten voordele van onder meer holenbroeders en
vleermuizen.
o In het studiegebied komt een vrij groot deel (>40%) interessant loofbos voor. In de meeste van deze
vochtigere loofbossen komt een interessante kruidlaag voor met onder meer voorjaarsflora en
oudbosplanten. In enkele bestanden zijn ook nog (relicten) van elzenbroek aanwezig. Een
belangrijk element in het beheer van deze waardevolle percelen is gericht op het behoud en
versterken van de ecologische waarde. Dit betekent dat in deze bospercelen spontane ontwikkeling
wordt toegelaten of een kleinschalig kapbeheer (o.a. hakhoutbeheer) wordt uitgevoerd. Indien toch
grootschaligere kappingen worden uitgevoerd, wordt vermeden dat met zwaar materiaal door de
vochtige, kwetsbare bodems wordt gereden.
o Natuurgericht beheer van de huidige open plekken. In het Groenhovebos zijn een aantal
(potentieel) interessante open plekken aanwezig. Het betreft enkele heiderelicten en vochtige(re)
graslanden. In deze open plekken wordt een natuurgericht beheer gevoerd. Voor de zones met
heiderelicten betekent dit dat het beheer gericht is op zeldzamere soorten gebonden aan heide- of
heischrale vegetaties zoals onder meer Struikhei, Levendbarende hagedis, …. In de open
vochtigere zones is het beheer gericht op soorten van natte hooiland- en moerasvegetaties.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 82
o In het openbaar bosgedeelte wordt rond het heideveld een zone van maximaal 1 ha heideherstel
voorzien. Gezien er nog relicten van hei(schrale) vegetaties voorkomen, is het aangewezen om op
deze plaatsen de bomen en strooisellaag te verwijderen en herstel naar droge en deels natte
heidevegetaties en ‘wastine’ (= half-open bos en heidegebied) na te streven. Er wordt er niet meer dan
3 ha aaneengesloten bos gekapt, wat voor natuurbehoudsdoelstelling toegelaten is en niet
onderhevig is aan compensatie. Het heideherstel is gebaseerd op:
- De historische aanwezigheid van heide: dit wordt geïllustreerd door de aanwezigheid van
podzolbodems (die wijzen op vroeger heidebeheer) en het wastine-karakter van een deel van het
studiegebied tot midden 19 de eeuw.
- Creatie open plekken: volgens de criteria duurzaam bosbeheer moeten er in openbare bossen 5
à 15% open plekken zijn. Momenteel bedraagt het percentage open plekken in het openbaar
bosgedeelte minder dan 2% (excl. parkgedeelte). Door het heideherstel van ongeveer 1 ha
wordt dit percentage 6%. De gecreëerde “open” plek wordt extensief gemaaid (1x/jaar) of
extensief begraasd (schapen) met als een streefbeeld het uitzicht van een ‘wastine’, i.e. open
plekken afgewisseld met struwelen en kleine groepjes bomen.
- Herstel van in Vlaanderen zeer zeldzame vegetaties waar herstel bijna zeker succesvol is
(doelstelling Beheersvisie openbare bossen): droge struikheidevegetaties (< 0,5% in Vlaanderen)
Uit de goede resultaten van het huidig heideveldje is er hoogstwaarschijnlijk ook nog een
voldoende vitale zaadbank te verwachten in het open te maken deel.
Naast typerende soorten als Struikhei, Tormentil, … is het streefdoel om zeldzame soorten van
dergelijke vegetaties als Ronde zonnedauw (Rode lijstsoort), Scherpe fijnstraal (Rode lijstsoort),
Mannetjesereprijs, Borstelbies, Zandblauwtje, … te behouden of te laten vestigen.
- Het behoud/herstel van zeldzamere wastinegebonden fauna: door het creëren van een halfopen
landschap wordt er naar gestreefd om zeldzame en Rode lijstsoorten van dergelijke
biotopen als Nachtzwaluw (RL: Kwetsbaar), Boompieper (RL: Bedreigd), Levendbarende
hagedis, Hazelworm en aan heidevegetaties gebonden insecten als Snortikker (RL: Kwetsbaar),
Groentje (RL: Kwetsbaar), … opnieuw kansen te bieden. Ook de aanwezigheid van enkele
zandige open plekken is bijzonder aantrekkelijk voor warmteminnende insecten.
o Geleidelijke bosovergangen zijn er momenteel nog onvoldoende aanwezig. Op de randen van
enkele zuidelijke bestanden wordt een zoom- en/of mantelvegetatie gecreëerd. Deze
mantelvegetaties zijn bijzonder waardevol voor onder meer dagvlinders en als foerageer- en
migratiegebied voor kleine zoogdieren, sprinkhanen, … maar er kunnen zich ook heischrale
vegetaties en struweel met o.a. Brem, Grauwe wilg, … ontwikkelen.
o Het ecologisch optimaliseren van het netwerk van poelen en vijvers: Dit is belangrijk voor het
behoud en de uitbreiding van o.a. de populatie Vinpootsalamander in het bos.
o Het ecologisch optimaliseren van de waterlopen is eveneens een belangrijk aandachtspunt. Dit
behelst onder meer het afkoppelen van verontreinigingsbronnen o.a. ten noordwesten van het
studiegebied. Maar ook structuurkenmerken kunnen in bepaalde trajecten verbeterd worden.
o Zorg voor de dreven: De dreven hebben niet alleen een landschappelijke functie maar zijn ook
ecologisch van belang o.a. voor voorjaarsflora. Dit betekent dat de dreven best niet verder verhard
worden en dat de randen zo natuurlijk mogelijk kunnen ontwikkelen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 83
o Op vrijwillige basis opruimen van storende harde infrastructuur (kleedhokjes nabij het voormalige
zwemdok, WC-hokjes, vervallen caravans en weekendverblijven, bodemverhardingen, enz…) en
al dan niet vervallen afspanningen. Deze constructies en omheiningen verstoren het natuurlijke
beeld van het bos. Bovendien hinderen afspanningen en constructies bij beheerwerken zoals het
vellen van bomen waardoor de economische functie van het bos in het gedrang komt. Ten slotte
kunnen bouwmaterialen en afsluitingen ook verwondingen veroorzaken aan dieren, spelende
kinderen (ook al mogen deze eigenlijk niet van de paden) en bosarbeiders.
Het is bijgevolg aangewezen om constructies die niet meer gebruikt worden en afspanningen die
geen functie meer hebben, te verwijderen. De afspanningen kunnen vervangen worden door de
aanplant van hagen met inheemse soorten (Haagbeuk, Hazelaar, …). Uiteraard kan elke eigenaar
dit voor zijn perceel zelf beslissen. Dit bosbeheerplan geeft de eigenaar niet meer rechten of
plichten wat betreft het bouwen of afbreken van constructies dan dat de eigenaars reeds bezitten
zonder beheerplan. De eigenaars die hulp wensen voor het vrijwillig afbreken of opruimen
kunnen terecht bij de Bosgroep Houtland.
o Herstel van de natuurlijke abiotiek, wat voor het Groenhovebos voornamelijk herstel van de
bodemvochttoestand betekent. Het bos is in bepaalde delen nog steeds nat tot zelfs onbegaanbaar.
Toch wijkt de huidige bodemtoestand in de meeste zones af van de drainageklasse aangeduid op
de bodemkaart (zie Kaart 2.2). Om het complexe systeem van stuwwatertafel, opwaartse
grondwaterstromingen (kwel: bronniveaus ten noorden van het bos, en kwel in het bos zelf, …), en
het oppervlaktewatersysteem (waterlopennetwerk inclusief drainagegrachten) te begrijpen en te
sturen ter herstel, dient ecohydrologisch onderzoek uitgevoerd te worden (zie verder bij
wetenschappelijke functie).
o Verder verwerven van openbaar bos: dit is noodzakelijk voor het goed functioneren op
verschillende vlakken van het bosgebied. Het stadsbestuur van Torhout heeft reeds enkele
bestanden aangekocht en in beheer genomen. Het is aangewezen dat dit beleid, dat ook een
GNOP-actie is, wordt verder gezet. De ondersteuning van andere betrokken instanties is hierbij
belangrijk.
o Versterking van het bos door bosuitbreiding via bebossing van landbouwgrond rond het bos zoals
de zone tussen de A17 en de bestanden 21d en c, 19a, 22a en 24a (actie GNOP stad Torhout, van
belang als buffering van het bos t.o.v. de autosnelweg).
Indien meer versterking van het bos overwogen wordt, is het aangewezen deze uitbreiding in
noordelijke richting van het bos (zie GNOP stad Torhout en Landinrichtingsproject Brugse
Veldzone, IBW 2003) te realiseren zodat de bronzone op de rand van het Wijnendaleplateau
ecologisch hersteld en gebufferd kan worden. Deze zone was tevens de Ferrarisbos.
o Aangezien de actuele en potentiële natuurwaarden en de oppervlakte van dit bosgebied, komt het
leeuwendeel van het Groenhovebos in aanmerking om het statuut als bosreservaat te krijgen. Op
kortere termijn zou dit het bosgedeelte van het Bisdom Brugge kunnen omvatten dat reeds één
geheel vormt. Op lange termijn kan dit bosreservaat verder uitgebreid worden naar andere delen
van bos bv. het natte noordoostelijke deel met gradiënt naar het droge, zure deel t.h.v. het
heideveld.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 84
3.3 Beheerdoelstellingen m.b.t. de sociale en educatieve functie
Uit hoofdstuk 2.5 ‘Recreatie en educatie’ blijkt duidelijk dat de actuele sociale betekenis van het
Groenhovebos groot is. Dit is grotendeels te verklaren doordat de relatief dichte ligging bij het centrum
van Torhout en doordat de omgeving bosarm is (zie Figuur 1). Naast de educatieve functie is vooral de
recreatieve functie van groot belang. Deze recreatieve functie bestaat uit vormen van zachte recreatie
zoals wandelen, fietsen, joggen en paardrijden.
Als doelstelling wordt het behoud voorgesteld van deze vormen van recreatie en uitbreiding van de
educatieve functie waarbij als randvoorwaarde geldt dat de ecologische draagkracht van het gebied
niet in het gedrang komt. Dit betekent dat ook in de toekomst intensieve, luidruchtige of
gemotoriseerd verkeer niet wordt toegelaten, tenzij de lokale verplaatsingen voor de eigenaars van de
privé-bestanden, en dat de verschillende types recreanten op de paden blijven die voor hen bedoeld
zijn. Behalve in de aangeduide speelzone en het parkgedeelte ten westen van het bos, kan uit
ecologische overwegingen niet toegelaten worden dat in de bestanden wordt gelopen, tenzij voor het
uitvoeren van het bosbeheer en van wetenschappelijk onderzoek (cfr. Bosdecreet).
Om de recreatieve en voornamelijk de educatieve functie in het openbare gedeelte van het
Groenhovebos verder te optimaliseren, worden een aantal aanpassingen voorgesteld (zie bij
maatregelen hoofdstuk 4). Het is wenselijk dat ook in het gedeelte van het bisdom het educatieve
aspect meer aandacht krijgt zodat ook de bezoekers en de bewoners van een klooster meer vertrouwd
raken met de natuurwaarden in dit gebied en het beheer dat hiervoor wordt uitgevoerd.
3.4 Beheerdoelstellingen m.b.t. de milieubeschermende functie
Naast een belangrijke ecologische en recreatieve functie vervullen delen van het studiegebied ook een
belangrijke lokale milieubeschermende functie.
Het gebied maakt deel uit van de vallei van de Handzamevaart en is het gelegen aan de voet van het
plateau van Wijnendale. Het bos kan deze specifieke omstandigheden (natte alluviale bodems,
bronniveaus maar ook afgewisseld met drogere, hogerliggende bodems) beschermen en tot expressie
laten komen in de abiotiek en op zijn beurt in de biotiek (vegetatie en fauna). Het bos heeft een
belangrijke functie voor het behoud en de regulering van het hydrologische systeem in de omgeving.
Er komen een aantal waardevolle kwelzones voor en het bos vormt een buffer voor het afvoer van
water (sponsfunctie, vertraging van waterafvoer) naar de Rivierbeek en de Regenbeek.
In het licht golvend landschap heeft het Groenhovebos ook een erosiebeschermende functie. Door de
permanente aanwezigheid van bos is het risico op erosie binnen het studiegebied nagenoeg nihil en
vormt het een buffer voor erosie vanuit de aanpalende landbouwgronden.
Door de doorsnijding van de A17 fungeren de aanpalende bestanden als schermbos. De schermfunctie
bestaat uit het geluidsdempende effect (absorptie van het geluid van het verkeer) en het filteren van de
stof- en roetdeeltjes in de lucht, uitgestoten door de voertuigen.
Als beheerdoelstelling voor de milieubeschermende functie van het bos wordt gesteld dat het bos de
huidige milieubeschermde functies, met name de bescherming van de natuurlijke (oorspronkelijke)
abiotiek (bodemdiversiteit) en het geluidsdempend en luchtzuiverend vermogen, zeker en vast dient
behouden – en waar mogelijk - dient versterkt te worden.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheerdoelstellingen 85
Om deze milieubeschermende functie te realiseren worden enkele specifieke maatregelen uitgewerkt
die in 3.2 zijn opgenomen (bv. uitbreiding van het bos langs snelweg). De milieubeschermende functie
van het bos vormt echter wel een belangrijke randvoorwaarde waaraan elk van de beheermaatregelen
ter realisatie van de overige functies getoetst dienen te worden.
3.5 Beheerdoelstellingen m.b.t. de wetenschappelijke functie
Door de maatregelen die zullen genomen worden om de ecologische functie van het gebied te
versterken, zijn er belangrijke wetenschappelijke potenties aanwezig. De wetenschappelijke functie
van het Groenhovebos kan bestaan uit:
o Het monitoren van de natuurlijke hydrologie (ecohydrologisch onderzoek) is in het gebied
aangewezen om de afwijkingen van de natuurlijke abiotiek en overeenkomstige natuurlijke
bos(doel)types te bepalen.
o Op basis van het in beeld brengen van de hydrologie, kan het interessant zijn om de samenhang te
bestuderen van de verandering van de bosgemeenschappen, teweeg gebracht door het geplande
bosbeheer (bosomvorming, hakhoutbeheer, …), met de na te streven bostypes die er volgens de
oorspronkelijke bodemtoestand zouden moeten voorkomen.
o Er kan onderzoek gebeuren op de situatie van de populaties van oude bosplanten, bv. in hoeverre
koloniseren de populaties die te vinden zijn in de oud-bosbestanden (die al bos zijn vanaf de tijd
van de Ferraris) de recente bestanden en de bosuitbreidingszones? Of ook: kan de uitwisseling van
populaties in het Groenhovebos met andere in naburige bossen door verbinding via houtkanten en
kleine bosjes de overlevingskansen van deze populaties doen toenemen. Of hoe kunnen de nefaste
gevolgen van fragmentatie van het boslandschap in steeds kleinere bossnippers ver van elkaar
verwijderd, tegengegaan worden in de omgeving rond het Groenhovebos?
o Er kan wetenschappelijk opgevolgd worden welke plantensoorten o.a. heidesoorten vanuit de
zaadvoorraad tot ontwikkeling komen bij het verder open maken en plaggen van het heideveld.
o Door de uitgevoerde beheermaatregelen omtrent het netwerk van de poelen, kan geëvalueerd
worden d.m.v. monitoring (bv. fuikonderzoek) in hoeverre amfibieënpopulaties hiervan beter
worden (Vinpootsalamanderpopulatie, …).
o Gezien het voorkomen van heel wat oude bomen in het bos, zou het bijzonder interessant zijn om
een grondige inventarisatie van vleermuizen in het bos uit te voeren. Mogelijks kunnen hier
populaties van een aantal boombewonende soorten (Watervleermuis, Rosse vleermuis, Gewone
grootoorvleermuis, …) aangetroffen worden die voor de streek zeldzaam zijn.
o Verder onderzoek naar de historiek van de oude Beuken(-eiken)haag rond het weiland grenzend
aan perceel 31a.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 86
4 Beheermaatregelen
4.1 Bosverjonging
In heel wat loofhoutbestanden is er al een vrij grote verscheidenheid aan inheemse soorten aanwezig.
In de meer monotonere bestanden als bijvoorbeeld de Beukenbestanden wordt door gerichte
dunningen gestreefd naar een grotere verscheidenheid van soorten (o.a. met meer Zomereik). Alle
monotone naaldhoutbestanden worden omgevormd naar gemengde bestanden (met nog een beperkt
aandeel naaldhout) of loofhoutbestanden. Dit gebeurt geleidelijk en er wordt bij de omvorming
nagenoeg enkel gebruik gemaakt van natuurlijke verjonging.
4.1.1 Natuurlijke verjonging
Er wordt zoveel mogelijk gestreefd naar natuurlijke verjonging in het bos. Door regelmatige
dunningen in de bosbestanden, door het vrijstellen van zaadbomen van gewenste soorten en door
hakhoutbeheer wordt de natuurlijke verjonging gestimuleerd. In de boomlaag zijn volgende gewenste
soorten: Gewone es, Zwarte els, Zomereik, … in de vochtigere bestanden en in de drogere bestanden:
Zomereik, Beuk, Haagbeuk, Ruwe berk, … In de struiklaag wordt de natuurlijke verjonging van Wilde
lijsterbes, Spork, Hazelaar, Gladde iep, Hulst, … gestimuleerd.
Natuurlijke verjonging van goed ingeburgerde niet streekeigen of uitheemse soorten als Gewone
esdoorn en Tamme kastanje wordt getolereerd. Indien blijkt dat ze de groei van de gewenste soorten te
sterk benadelen worden ze ingetoomd.
Natuurlijke verjonging van ongewenste soorten als Amerikaanse eik, Robinia, Amerikaanse vogelkers,
Amerikaans krentenboompje en Pontische rododendron wordt bestreden.
Door een omlooptijd van de dunningen van 8 jaar (en facultatief om de 4 jaar) in te stellen, wordt
vermeden dat er te frequent in de bestanden wordt gewerkt en zo de schade aan jonge bomen en
struiken beperkt blijft.
4.1.2 Kunstmatige verjonging
Kunstmatige verjonging of aanplant is beperkt tot enkele locaties:
- Bestand 21c: in de zuidwestelijke hoek is er weinig natuurlijke verjonging. Aanplant van ongeveer
1.000 m² met Zomereik (plantverband 2x2,5m) is hier wenselijk.
- Bestand 25a: de Fijnspar en Am. krentenboom in dit bestand worden gekapt (± 0,3 ha) en wordt de
opengekapte ruimte ingeplant met Zomereik (plantverband 2x2,5m).
- Bestand 31b: bij omvorming van het naaldhout rond het grasland kan het nodig zijn om aan te
planten. Hier wordt Zomereik in de boomlaag en Wilde lijsterbes in de struiklaag gebruikt. De te
beplanten oppervlakte bedraagt ongeveer 0,2 ha.
Aanplant in bosranden
Op de oostrand van de bestanden 21b, 21c en 21d is er een scherpe grens met de aanpalende gronden.
Het is wenselijk dat op deze rand (500 m) een bosrand wordt aangeplant. Te gebruiken soorten zijn
ESHER januari 2007

hier Zomereik, Hazelaar, Spork, …
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 87
Bij aanplant wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van autochtoon plantgoed.
4.2 Bosomvorming
4.2.1 Bevorderen gemengd bos
Het bosbeheer is erop gericht om de menging van standplaatsgeschikte loofhoutsoorten te bevorderen.
De dunningen en het hakhoutbeheer worden dusdanig uitgevoerd dat gewenste soorten zich verder
kunnen ontwikkelen of zich kunnen gaan vestigen.
4.2.2 Omvorming naaldhout
De monotone naaldhoutbestanden worden omgevormd. Dit gebeurt geleidelijk door intensieve
dunningen van het naaldhout waarbij gewenste loofhoutsoorten worden vrijgesteld. Zie voor verdere
details de bestandsfiches in deelrapport 2.
Tijdens de looptijd van het beheerplan is er in volgende bestanden een eindkap van naaldhout:
- Bestand 7a: het klein bestand met Douglas wordt in drie omlooptijden gekapt en kan spontaan
verder ontwikkelen.
- Bestand 18a: het klein bestand met Jap. lork wordt in 3 omlooptijden gekapt en kan verder
spontaan ontwikkelen.
- Bestand 18b: de nog resterende Fijnsparren in dit bestand worden in één omlooptijd gekapt.
- Bestand 24a: in twee omlooptijden worden de aanwezige Douglas en Cal. Cipresesen weggedund.
- Bestand 25a: de Fijnspar en Cal. Cipressen in dit bestand worden in één omlooptijd gekapt en
gebeurt er een heraanplant met Zomereik (zie hoger).
- Bestand 31b: de Fijnspar en Sitkaspar in dit bestand worden in twee omlooptijden gekapt en is er
heraanplant met Zomereik (zie hoger).
- Bestand 33a: de Corsicaanse dennen en de Cal. Cipressen in dit bestand worden in twee
omlooptijden gekapt.
4.2.3 Omvorming populierenaanplant
- Bestand 12a: het populierenbestand in bestand 12a is kaprijp. Dit bestand (± 1,1 ha) wordt in twee
fasen gekapt en het bestand kan na de kap spontaan ontwikkelen waarbij wordt gestreefd naar
natuurlijke verjonging met Gewone es, Zomereik en Zwarte els. De exploitatie dient met de nodige
omzichtigheid te gebeuren gezien de kwetsbare bodem en de uitbundige aanwezige
voorjaarsflora.
- Bestand 17c: in dat bestand is een oude populierenaanplant (0,3 ha) aanwezig. De zone waarin de
populieren staan is vochtig en de kap van deze populieren dient dan ook met de nodige
omzichtigheid te gebeuren.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 88
- Bestand 26b: de rij populieren langs het pad worden gekapt. De zone van de gekapte populieren
kan spontaan verder ontwikkelen.
- Oud zwemdok: de populierenaanplant (0,24 ha) aan het oud zwemdok wordt volledig gekapt. Na
de kap wordt het perceel verder als grasland beheerd.
Populieren in de andere bestanden komen meer verspreid voor en worden samen met de andere
bomen gedund.
Aanwezige populieren in het openbaar bosdeel worden niet gekapt.
4.3 Bebossingswerken
In het studiegebied zelf zijn er geen bebossingen (= creëren van bos waar er voordien geen bos was)
voorzien.
Omgeving Groenhovebos
Als ecologische doelstelling en schermfunctie werd versterking van het Groenhovebos gesteld en dit door
bosuitbreiding via bebossing van landbouwgrond tussen de A17 en de bestanden 21d en c, 19a, 22a en 24a. Dit is
een actie van het GNOP van de stad Torhout waarbij dit bijkomend stukje bos de buffering t.o.v. de autosnelweg
wordt bevorderd. De stad Torhout zal hier het initiatief moeten nemen om dit te organiseren (verwerven of een
vorm van overeenkomst afsluiten met de huidige eigenaar en gebruiker (de VLM West-Vlaanderen kan hierbij
best betrokken worden)).
Het betreft een maïsakker op voornamelijk vochtige bodem met een drogere zone overlappend met bestand 21d
en 21c. Door de bodembewerking is de permanente zaadvoorraad met eventueel heidesoorten
hoogstwaarschijnlijk zwaar gedegradeerd zodat heideherstel hier niet meer aangewezen is. Er zal onderzocht
moeten worden in hoeverre de bodemvoedselaanrijking door bemesting van dit maïsakkerperceel de
samenstelling van de ondergroei na spontane verbossing zal beïnvloeden. Indien nodig, kan de teeltlaag uitgeput
worden door nog enkele jaren maïs te oogsten zonder bijkomend te bemesten.
Om de bufferende functie relatief snel te realiseren, wordt geopteerd voor aanplanting van Zomereik (is een
lichtboomsoort met een brede ecologische amplitude) gecombineerd met spontane verbossing. Spontane
verjonging heeft het voordeel dat de soorten standplaatsgeschikt zullen zijn. Hierbij kan onmiddellijk een
geleidelijke bosrand gecreëerd worden ten westen van dit bestand (langs de autosnelweg) door struweelsoorten
aan te planten zoals Wilde lijsterbes, Spork, Hazelaar, …
4.4 Bosbehandelings- en verplegingswerken
4.4.1 Inboeten
In de enkele aanplanten (zie hoger) wordt er het jaar na de aanplant gecontroleerd of er mislukte,
afgestorven planten vervangen moeten worden. Is het mislukkingspercentage meer dan 10% wordt het
ontbrekende plantsoen vervangen. Normaliter blijft inboeten beperkt tot één jaar na de aanplant.
4.4.2 Exotenbestrijding
Het beheer in het Groenhovebos is erop gericht om agressieve exoten te bestrijden. Het betreft hier
vooral Amerikaanse vogelkers en in mindere mate Pontische rododendron. Ook Amerikaanse eik,
Robinia en Amerikaans krentenboompje zijn minder dominant aanwezig in het Groenhovebos maar
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 89
worden bij dunningen prioritair gekapt. Bij het kappen van zware Am. eiken dient nagegaan te
worden of er zich geen vleermuizenkolonies in de bomen bevinden. Dit kan best gebeuren door
aanwezige holtes te controleren.
De bestrijding van Am. vogelkers en P. rododendron gebeurt best in grotere blokken en wordt
hiervoor de hak- en spuitmethode gebruikt. Na de intensieve bestrijding is het nodig dat alle
bestanden om de 3 à 4 jaar worden doorlopen en nieuwe exemplaren worden uitgetrokken. De
bestrijding van deze twee exoten wordt gecoördineerd door de Bosgroep Houtland.
4.5 Kapregeling
Het overzicht van de kapregeling is weergegeven in Tabel 10.
De omlooptijd bedraagt 8 jaar met een facultatieve dunning om de 4 jaar.
In Tabel 9 wordt een overzicht gegeven van de verschillende beheerwerken die in het Groenhovebos
dienen te gebeuren.
Beheermaatregel Oppervlakte (ha)
Hoogdunning 48,6 ha
Hakhout 15,7 ha
Groepsgewijze kap 1,1 ha
Dunning aanplant 1,2 ha
Eindkap 2,6 ha
Eindkap en verwijderen strooisel 1,0 ha
Spontane ontwikkeling (niets doen) 4,0 ha
maaibeheer 2,5 ha
Tabel 9: overzicht beheermaatregelen in Groenhovebos
ESHER januari 2007

Tabel 10: Kapregeling
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 90
X = hoogdunning / O= facultatieve dunning / H = hakhout / V = veiligheidskap / Ei = individuele eindkap / Eg = groepsgewijze kap / Ez = zoomsgewijze kap
Bestands- Opp
nummer (ha)
Vlaams Gewest
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
24a 0,20 X O X O X
26a 0,24 X O X O X
26c 0,02 X O X O X
Stad Torhout
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
ESHER januari 2007
2023
2024
2025
2026
2027
Opmerkingen
1b 0,18 X O X O X sterke dunning van Douglas
7a 1,29 V/X V V/X V V/X/Ei veiligheidskap van Beuken - eindkap Douglas
7b 1,99 X O X O X
8a 2,36 X O X O X dunnen Douglas
8b 1,25 X O X O X
9a 1,51 X/Ei/H O Ei/H O H eindkap van Cal. cipres, Fijnspar en Moeraseik
12d 0,51 X O X O X wegdunnen naaldhout en Am eik
19a 3,21 Ei deeltje kaalkap tbv. heideherstel, rest niks doen
19b 0,78 Ei O X O X deeltje kaalkap tbv. heideherstel, rest niks doen
19c 0,23 Ei kappen van 2 Douglas
20a 0,38 X/H O Ei/H O X/H hakhoutbeheer Zw els - eindkap Douglas en Am eik
20b 0,46 X/Ei/H O X/Ei O/H X eindkap Fijnspar, Cors den en Am eik - hakhout Zw els
20c 0,43 X/Ei O X/Ei O X eindkap van Douglas
22a 0,81 X O X O X
Bisdom Brugge
27a 0,65 X/H O O X/H O dunnen aanplant Grove den
28a 0,81 X/Ei O O X/H O
29a 2,07 X/H O O X/H O
30a 1,38 H O X/H O X/H
30b 0,77 X O X
30c 0,95 O X O X O
30d 1,46 H H H H H
30e 0,22 X O X O X
31a 1,85 H X/H H X/H H
31b 1,07 X/H O Ei/H O X/H eindkap van Am eik en naaldhout
31c 4,48 X/H O X/Ei/H O X/H eindkap van Am eik en Robinia
31d 0,55 X/Ez O X/Ei/Ez O X/H afzetten hakhout noordrand - eindkap Am eik
32a 0,59 H H H H H
33a 2,45 X/H O X/Ei/H O X/H eindkap Cors den en Robinia
34a 0,75 X/H H H H H
35a 0,81 X/H O Ei/H O X/H eindkap van Am eik
36a 1,72 O O X O X
37a 1,21 X O X O X
Privaat
1a 0,86 X O X O Ei eindkap Douglas en Am eik
1b 0,45 X/Ez O X/Ez O X/Ez afzetten hakhout op zuidrand
1c 0,35 X/Ez O X/Ez O X/Ez afzetten hakhout op zuidrand
5a 0,67 X O X/Ei O X eindkap Sitkaspar
5b 3,83 V/X O X O X veiligheidskap langs afsluiting
5c 0,87 X/H O X/H O X/H hakhoutbeheer van Zw els en berk
8b 0,67 X O X O X beperkt dunnen T. kastanje en J. lork
10b 1,35 X O X O X/Ei eindkap van Am eik, Douglas en Sitkaspar
10c 2,01 X/Ez O X/Ez O X/Ez/Ei hakhout op noordrand - eindkap Am eik en Douglas
11a 0,34 X O X O X
12a 1,26 Eg O Eg O Eg groepsgewijze kap van populieren
12b 0,97 X O X O X
12c 0,68 X O X O X
12d 0,42 X O X O X sterke dunning naaldhout en Am eik en T. kastanje
13a 0,84 X O X O X vrijstellen van Zomereik
13b 1,50 X O X O X sterke dunning van J. lork
15a 1,50 X O X O X/Ei eindkap van Am eik
15b 1,58 X O X O X dunning van Douglas
16a 0,94 X/Ei O X O X eindkap van Am eik en Cors den
16b 0,97 H/Ei O H O X/H eindkap van Douglas - hakhout in depressie
17a 0,41 X O X/Ei O X eindkap van J. lork en Am eik
17b 0,15 X O X O X
17c 1,16 Eg/H O X/H O X groepsgewijze kap van populieren

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 91
17d 0,61 X O X/Ei O X eindkap van Douglas en J. lork
18a 0,84 Ei/H O X O/H X/Ei eindkap van Am eik en J. lork (2024)
18b 0,64 Ei/Ez O X O/Ez X eindkap van Fijnspar - afzetten hakhout noordrand
18c 0,35 H H H H H
20b 0,12 X O X O X
21a 0,86 H H H H H
21b 1,00 O X O X O
21c 0,86 X/H O H H H
21d 0,49 X O X O X/Ei eindkap van Cors den
22a 1,57 X O X/Ei O X eindkap van Fijnspar en Douglas
23a 0,83 X O X O X
23b 1,07 X O X O X
23c 0,28 X O X O X
23d 0,44 X/Ez O X/Ez O Ei/Ez afzetten hakhout langs beek - eindkap Am eik
23e 0,62 X O X/Ei O X eindkap Cal cipres en Douglas
24a 0,82 X/Eg O X/Ei O X groepskap van populieren en eindkap exoten
25a 1,37 Ei O H O H
26a 0,35 X/H O X/H O X/H
26b 1,06 X/Eg O X/Ei O X groepskap van populieren en eindkap J. lork en Douglas
26c 0,55 X O X/Ei O X eindkap van Douglas en J. lork
ESHER januari 2007

4.6 Bosexploitatie
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 92
De exploitatiewegen zijn aangeduid op Kaart 4.3. Ook wegen voor plaatselijk verkeer en
wandelwegen kunnen gebruikt worden als exploitatieweg, indien nodig worden deze wegen na
exploitatie hersteld. Als exploitatiewegen wordt een hiërarchie gevolgd waarbij bij voorkeur de
verharde paden wordt gegeven en het gebruik van de paden in de nattere zones wordt beperkt.
Bij de exploitatie is het belangrijk voldoende rekening te houden met de zeer kwetsbare en kwetsbare
zones (vochtig tot nat) en de zones met kwetsbare vegetatie (voorjaarsflora). Zie hiervoor de
bestandsfiches.
Er wordt in alle bestanden een schoontijd van 1 april tot 30 juni (broedseizoen) gerespecteerd.
4.7 Brandpreventie
Aangezien nu reeds 75% van het gemiddeld grondvlak uit loofhout bestaat en dit aandeel in de
toekomst alleen maar zal toenemen door het omvormen van de naaldhoutbestanden en bij herstel van
de oorspronkelijk bodemvochtigheid het bos grotendeels een vochtige tot zeer natte bodem zal
kennen, en tot slot er voldoende paden en open plekken (zullen) zijn, is het brandgevaar gering en zal
dit nog afnemen in de toekomst. Maatregelen om bosbrand te voorkomen zijn dan ook niet nodig.
4.8 Open plekken
Zie Kaart 4.2. en Tabel 11.
Parkgedeelte ten westen van het studiegebied
Het reeds gevoerde beheer wordt best gewoon verder gezet.
Enkel kan eventueel gewerkt worden aan het afschuinen van de oevers van de vijvers die momenteel
in sommige trajecten vrij steil zijn (zie foto). Op deze manier zou de overgang van nat naar droog met
moerasvegetatie meer ruimte krijgen. Er worden dan best vaste visstekken voorzien (ev. met een
houten platform) zodat deze oevervegetatie niet teveel lijdt onder betreding.
Daarnaast kan nagegaan worden wat de oorzaak van de minder waterkwaliteit in de vijvers is en ze
eventueel te verbeteren.
Zuidelijke vijver en haar oevers in het parkgedeelte
Grasland tussen de bestanden 31b en 31c (0,27 ha) - 4
Het in stand houden van de actuele schrale toestand en eventueel ook het verder verschralen tot een
droog heischraal grasland kan bekomen worden door éénmaal maaien in het najaar (september) en af
te voeren.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 93
Qua soortenkeuze bij de aanplanting van struweel als overgang naar de omliggende bosbestanden en
naar de bosrand ten zuiden wordt gesuggereerd om Gelderse roos niet meer aan te planten gezien
deze niet aangepast is aan de lokale bodemomstandigheden (voornamelijk droog tot matig droog,
echt natte zones zijn actueel niet uitdrukkelijk aan te treffen). Er wordt voorgesteld om eerder gebruik
te maken van soorten zoals Sporkehout en Gewone lijsterbes.
Het zwemdok en oevers (0,80 ha)
Ten noorden van het zwemdok kan de Laurierkershaag best verwijderd worden zodat oevervegetatie
ook aan deze zijde van het zwemdok kan ontwikkelen. Daarnaast is het wenselijk, indien mogelijk, de
overige verharding in de waterplas te verwijderen wat zal bijdragen tot een hogere natuurlijkheid van
het aquatisch ecosysteem. Ook kan de oeverzone op sommige plaatsen nog geleidelijker afgevlakt
worden tot een zachthellende, bredere moerassige oeverzone.
Populierenbos ten westen van het zwemdok (0,15 ha) - 2
Uit de vegetatie kan afgeleid worden dat de bodem nog steeds vrij voedselrijk is. De populieren
worden gekapt en de stronken ervan eventueel uitgefreesd. De eerste jaren na de kap wordt er 2x/jaar
gemaaid mét afvoer van het maaisel (juni en september), na 5 jaar kan overgeschakeld worden naar 1
maaibeurt/jaar (september).
Gezien de beperkte oppervlakte is begrazing met schapen hier minder aangewezen. Indien toch,
eventueel samen met de begrazing van het heideveldje, dit perceel begraasd wordt, is een seizoensbegrazing
tussen juli en november met 3 à 4 schapen aangewezen.
Het ‘amfitheater’ ten noordwesten van het zwemdok (0,10 ha) - 3
Het reeds gevoerde maaibeheer wordt best gewoon verder gezet ttz. 1 maaibeurt in september
Het ‘heideveldje’ in bestand 16c (0,38 ha en uitbreiding met 1 ha) - 1
Essentieel voor het behoud en verdere ontwikkeling van de heidevegetatie in dit terrein is het
bestrijden van Adelaarsvaren en Amerikaanse vogelkers, het verwijderen van andere struwelen (zeker
van Moeraseik) en het (gezoneerd) plaggen in de opengemaakte delen.
Dit open heideterrein wordt uitgebreid in de richting van het berkenbestand 19a (zowel ten westen als
ten oosten van de Wallebosdreef) en het lorkenbestand 19b zodat een totale oppervlakte van circa 1,3
ha heide bekomen wordt. In deze zones komen nog relicten van Struikheide voor. Na het verwijderen
van de boomlaag en de exoten in alle lagen (o.a. Amerikaanse vogelkers) zal het nodig zijn de
vegetatie open te houden door jaarlijks te maaien. Deze frequentie is nodig om Adelaarsvaren efficiënt
terug te dringen. Indien het praktisch haalbaar is om begrazing bv. met schapen te organiseren, kan
dit als aanvullende beheer en eventueel (afhankelijk van de evolutie van de vegetatie) zinvol zijn.
Indien na jaren van dit relatief intensieve beheer kan overgegaan worden op extensiever beheer, zal
een cyclisch maaibeheer (om de 4 jaar) nog steeds nodig zijn om de heide te verjongen. Indien nodig
worden ook houtopslag en exoten verwijderd.
Indien de mogelijkheden er zich toe lenen, kan dit heideterrein op termijn verder open gemaakt
worden in noordelijke richting, meer bepaald tot en met het westelijk lagergelegen venige (veenmos
werd er aangetroffen) gedeelte van het bestand 16b. Deze natte zone komt in de zomer droog te staan
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 94
wat wijst op de aanwezigheid van een stuwwatertafel6 . In elk geval is het relevant om deze natte zone
open te kappen om moeras- en eventueel zelfs laagveenvegetaties te laten ontwikkelen. Via een
spontaan ontwikkelende struweelzone (waarschijnlijk wilgen) kan de overgang naar het hooghout
gevormd worden.
Andere ecologisch te optimaliseren open plekken in het studiegebied:
- Een brede oeverzone langs de Regenbeek t.h.v. bestand 31c die uitmondt in de Rivierbeek:
Deze zone wordt jaarlijks gemaaid, het maaisel wordt echter niet afgevoerd. Gezien er
ruimingsslib van de beek op deze oever wordt gedeponeerd, is het niet zinvol om er een
natuurgericht beheer te voeren, tenzij het slib op een andere plaats wordt gedeponeerd.
- Het begraasde grasland ten zuidoosten van het studiegebied doorkruist door de Regenbeek (5):
Door het stopzetten van bemesting en van het gebruik van pesticiden en een lage begrazingsdruk
(eind mei tot oktober max. 2 koeien) kan het grasland ontwikkelen tot een ecologisch waardevol
nat grasland.
Een gebruikersovereenkomst met dezelfde landbouwer lijkt hier het meest aangewezen. Zo kan
de landbouwer verder blijven gebruik maken van dit perceel mits het respecteren van enkele
voorwaarden. De VLM West-Vlaanderen kan dit verder regelen in samenwerking met de
landbouwer, het Bisdom Brugge en de vzw Virgo Fidelis.
Eveneens interessant is de omvangrijke Beuken(-eiken)haag
die aanwezig is op de zuid- en oostrand van dit grasland, waar
oude hakhoutstoven van vooral Beuk en Zomereik tot 5 meter
voorkomen. Het is nodig het snoeihout en dode takken uit de
hakhoutstoven te verwijderen. Ook moet vermeden worden
dat de prikkeldraad rond het weiland nog verder in de oude
stammen groeit (zie foto).
4.9 Bosranden
Ingegroeide prikkeldraad
Geleidelijke bosovergangen zijn er momenteel maar weinig aanwezig. Vooral in de zuidelijkere
bestanden wordt er op de zuidzijde geleidelijke bosranden in stand gehouden of gecreëerd (zie Kaart
4.2).
o Op de plaatsen waar er momenteel nog relicten van hakhout aanwezig zijn, wordt een
hakhoutbeheer (omlooptijd 8 jaar) gestart of verder gezet. Er wordt hierbij voldoende ruimte
gegeven aan deze houtkanten met o.a. het kappen van enkele (naald)bomen in de onmiddellijke
omgeving. Verspreid over het bosgebied betreft het ongeveer 2.000 m bosrand.
6 Een degelijk ecohydrologisch onderzoek zou niet alleen voor deze natte zone maar ook voor andere delen van Groenhovebos
waar kwelindicaties waargenomen werden, inzicht kunnen brengen in de natuurlijke abiotiek en de afwijkingen hiervan. Deze
inzichten onderbouwen de te nemen maatregelen om de waterhuishouding bij te sturen om te komen tot de oorspronkelijke,
meest natuurlijke toestand. Dan kunnen ook de overeenkomstige vegetatietypes tot ontwikkeling komen (of zich herstellen).
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 95
o Op de oostrand van perceel 21 wordt over 500 m een mantel aangelegd met aanplant van
struiken.
o Bijzondere aandacht wordt besteed aan de oude en waardevolle Beuken- en Zomereikenhaag
rond het weiland aangrenzend aan bestand 31a. Als gepast onderhoudsbeheer: zie hoger bij 4.8.
4.10 Specifieke maatregelen ter bescherming van fauna en flora
Het voorgestelde beheer van de open en gesloten bestanden zal sowieso bijdragen tot het behoud en
verdere uitbreiding van de aandachtsoorten qua plantensoorten of zelf tot vestiging van nieuwe
aandachtssoorten.
Voor de volgende faunagroepen zullen specifieke maatregelen gunstig zijn:
o Amfibieën: het ecologisch optimaliseren van het netwerk van poelen en vijvers is van belang voor
het behoud en uitbreiding van de amfibieënpopulaties zoals de Vinpootsalamander in het
Groenhovebos. Dit gebeurt door het vrijmaken van begroeiing rond de poelen en het vrijhouden
van opslag van struiken op de oevers. Voor de poelen gelegen in het private deel gebeurt dit op
vrijwillige basis, ondersteund door het Regionaal Landschap Houtland.
o Reptielen: om de (voormalige) populatie van Levendbarende hagedis in het heideterrein (bestand
16c) te versterken, worden door de uitbreiding van het open deel betere zon- en foerageerplaatsen
gecreëerd.
o Libellen: de ecologische optimalisatie van de grotere waterpartijen in open omstandigheden zoals
het oud zwemdok, de vijvers in het parkgedeelte en eventueel ook de vijver in bestand 5c zal
zorgen voor meer libellensoorten.
o Vlinders: zullen profiteren van de grotere oppervlakte ‘open’ plekken en geleidelijke
bosovergangen die beheerd zullen worden.
o Avifauna: het behouden van een voldoende aantal oude bomen met holtes is gunstig voor
holenbroedende vogelsoorten zoals de Kleine bonte specht, de Grote bonte specht en de Zwarte
specht.
o Zoogdieren: Deze oude bomen zijn ook ideaal voor boombewonende vleermuizensoorten. (o.a.
Water-, Rosse en Grootoorvleermuis).
4.11 Dood hout en oude bomen
Het aandeel staand dood hout is momenteel 4,2 %. Het liggend dood hout betreft voornamelijk dunne
stammen (zie 2.3.2.2.).
Als beheermaatregel werd bepaald dat in de meeste bestanden enkele zware bomen van Zomereik,
Beuk en Douglas kunnen doorgroeien tot ze sterven op stam en zo staand dood hout vormen. De
reeds zware populieren in het openbaar bosdeel worden eveneens behouden en zullen op termijn
sterven op stam en deels omvallen, waardoor het aandeel dood hout - zeker in de bestanden van het
Bisdom en van de stad Torhout - in de loop van deze planperiode verder zal toenemen.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 96
Het naaldhout op de drogere delen en ook het afgezette hakhout zal geen aanleiding geven tot een
hoger aandeel dood hout omdat voorgesteld wordt dit hout uit het bos af te voeren (zie bij
exploitatievoorwaarden).
4.12 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. toegankelijkheid,
recreatie en educatie
De recreatieve druk zal in de toekomst waarschijnlijk nog toenemen. Om een mogelijke negatieve
impact op het ecosysteem in het bos te beperken is het belangrijk om de recreatie en natuurbeleving
op een goede manier te sturen.
Ter info: in het rapport Landinrichtingsproject Brugse Veldzone (Vercammen P. et al, 2003) staan er verschillende
initiatieven naar recreatieve netwerken in en rond Groenhovebos vermeld.
4.12.1 Speelzone
In afwachting van een ecologisch beter en veiliger (Beuken worden te oud en vertonen reeds
afstervingsverschijnselen zoals schimmelinfecties) alternatief voor de huidige speelzone van 1 ha groot in
bestand 7a, kan dit bestand verder gebruikt worden als speelzone.
Om te zorgen dat de stad Torhout het recreatieve gebruik van dit bestand verder kan sturen, wordt
het systeem voortgezet waarbij de jeugdgroepen een aanvraag moeten indienen bij de jeugddienst van
de stad Torhout om deze speelzone te kunnen gebruiken voor activiteiten. Indien blijkt (de
boswachter houdt dit in het oog) dat het te gevaarlijk wordt om er nog jeugdactiviteiten toe te laten,
kan de stad op deze manier regulerend optreden en gepaste alternatieve speellocaties vinden.
Gezien de toestand van het Beukenbestand is het op middellange termijn nodig dat er in de omgeving
van het bos een nieuw speelbos wordt uitgebouwd dat ecologisch niet zo kwetsbaar is, voldoet aan de
oppervlakte van minimum 5 ha en dat gemakkelijk bereikbaar is vanuit het centrum van Torhout.
4.12.2 Recreatieve en educatieve infrastructuur
Op Kaart 4.3 wordt het overzicht gegeven van een lichte aanpassing van de reeds geldende
toegankelijkheidskaart die hoort bij het toegankelijkheidsreglement van de gemeente (zie Bijlage 6).
Op deze toegankelijkheidskaart wordt weergegeven welke paden door wandelaars, fietsers, ruiters
en plaatselijk gemotoriseerd verkeer kunnen gebruikt worden. Aangezien het recreatieve gebruik van
de Spookwegel langs de Regenbeek verder zal gedoogd worden door de aangelanden, kan de
recreatieve druk en dus ook de toegang op het pad van de buurtweg Ruddervoordewegel
(opgenomen in de Atlas der buurtwegen) (zie Kaart 4.3) naar de Spookwegel verlegd worden.
Met betrekking tot recreatieve infrastructuur wordt in het openbaar bosdeel het volgende voorzien:
− Er wordt op drie plaatsen waar het publiek momenteel al het frequentst het gebied
binnenkomt/verlaat, infoborden geplaatst met duidelijke weergave van de toegankelijkheid van
het padennetwerk, de routes, informatie over de beheerders, … Deze drie plaatsen zijn:
1. aan de toegang t.h.v. de Torendreef;
2. aan de toegang t.h.v. de Regenbeekweg in het noorden van het Groenhovebos;
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 97
3. aan de toegang t.h.v. de Regenbeekweg in het zuidoosten van het Groenhovebos.
− Aanvullend bij het reeds uitgewerkt bosleerpad kunnen enkele bijkomende analoge
natuureducatieve borden met informatie over de actuele natuurwaarden, de uitgevoerde
inrichting en het gevoerde beheer, en de beoogde beheerdoelstellingen op lange termijn
(geïllustreerd met foto’s van doelvegetaties, planten- en diersoorten) geplaatst worden.
Mogelijke locaties zijn (de inplantingsplaats van de borden bevindt zich wel vlakbij het pad):
1. Bij het uitgebreide heideveld (bestanden 16b, 19c, 19b en 19a)
2. Bij een bestand zoals 9a waar gekozen wordt voor niets doen, waar zich dus
‘natuurbos’ kan ontwikkelen.
3. Bij een bestand waar grote tapijten van voorjaarsflora voorkomen met uitleg over de
soorten en hun specifieke kenmerken (de periode van bloei en waarom, de
gebondenheid aan oud bos met enkele historische kaartjes van het Groenhovebos, de
kolonisatiesnelheid, …).
− Verouderde, gedegradeerde zitbanken kunnen best vervangen worden. Momenteel is de
dichtheid en spreiding van de zitbanken langs de openbare paden voldoende.
4.13 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de jacht
Tijdens de jachtactiviteiten is het van belang dat de veiligheid van de recreanten op geen enkele wijze
in het gedrang wordt gebracht. Dit betekent dat in de buurt van de openbare paden voorzichtigheid
geboden is.
4.14 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de visserij
Er worden best vaste visstekken voorzien in enkele oevertrajecten van de vijvers in het parkgedeelte
ten westen van het Groenhovebos (ev. met een houten platform) wat zowel zorgt voor een beter
comfort van de vissers als de oevervegetatie beschermt.
4.15 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. gebruik niet
houtige bosproducten
In het studiegebied zullen er geen niet-houtige bosproducten gebruikt worden.
4.16 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. cultuurhistorische
elementen
De voornaamste te behouden cultuurhistorische elementen zijn:
- het oude drevenpatroon;
- het tracé van de voormalige spoorlijn (in gebruik tijdens de Eerste Wereldoorlog) onder meer in
bestand 12a;
- de oude Beuken(-eiken)haag;
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 98
- de Spookwegel langs de Regenbeek;
- de restanten van het vroegere jachtkasteel (een deel van de gracht en het kasteelbos).
4.17 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de milieubeschermende
functie
Om de milieubeschermende functies, beschreven onder 3.4 te realiseren worden enkele ecologische
maatregelen uitgewerkt die in 3.2 zijn opgenomen (bv. uitbreiding van het bos langs de snelweg). De
milieubeschermende functie van het bos vormt echter wel een belangrijke randvoorwaarde waaraan
elk van de beheermaatregelen ter realisatie van de overige functies getoetst dienen te worden.
4.18 Beheermaatregelen en richtlijnen m.b.t. de wetenschappelijke
functie
Het Groenhovebos is een ecologisch waardevol oud bos met grote ecologische potenties waarin
onderzoek en monitoring de basis kan vormen om het beheer te evalueren en, indien nodig, bij te
sturen. Dit onderzoek kan gebeuren in samenwerking met de Bosgroep Houtland, het Regionaal
Landschap Houtland en de lokale natuurverenigingen zoals de Regionale Vereniging Houtlandse
Milieugroep.
Belangrijke mogelijke onderzoeksonderwerpen zijn opgelijst onder 3.5. Er bestaan geen richtlijnen met
betrekking tot het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Enkel moet voor het plaatsen van
instrumentaria (peilbuizen, paaltjes, …) de toelating gevraagd worden aan de respectievelijke
eigenaars.
4.19 Werken die de biotische of de abiotische toestand van
het bos wijzigen
o Hydrologie: vernatting in die mate dat de oorspronkelijke waterhuishouding zoveel als mogelijk
hersteld wordt met de randvoorwaarde dat dit geen negatieve implicaties voor het
kloostergebouw en omgeving inhoudt. Dit kan gebeuren door het achterwege laten van
ruimingen van de grachten. Voor welke grachten dit kan gebeuren en welke andere maatregelen
nodig zijn om gerichte (in delen waar het mogelijk is zonder problemen te creëren voor het
kloostergebouw) en gepaste vernatting te bekomen, moet blijken uit een ecohydrologische studie
van het gebied en omgeving (zie bij wetenschappelijke functie) waarbij de link wordt gelegd met
het oppervlaktewatersysteem (relatie met waterpeilen in de Rivierbeek en de Regenbeek).
o Reliëf: hoewel er intussen hier en daar ingrijpende reliëfwijzigingen hebben plaats gevonden,
wordt niet voorgesteld om deze zones in de oorspronkelijke toestand te herstellen.
o Bodembewerking: bodembewerking is niet toegestaan, tenzij het gaat om de bestrijding van
Amerikaanse vogelkers of andere agressieve exoten.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 99
o Chemisch wijzigen bovenste bodemlaag: het gebruik van herbiciden is evenmin toegestaan,
behalve in het kader van de bestrijding van agressieve exoten (dan kan eventueel met glyfosaat
gewerkt worden).
o Verharding van de bodem door padenaanleg: er worden geen bijkomende verharding aangebracht
in en langs de bestaande dreven en paden.
o Het aanplanten van niet inheemse soorten: aangezien een deel van het bosbeheer er in bestaat om
exoten, al dan niet agressieve, uit de bosbestanden te halen, is het van belang dat deze of andere
niet inheemse plantensoorten door de eigenaars niet meer worden aangeplant. In de nota horende
bij deelrapport 2, de bestandsfiches, worden alternatieve inheemse soorten om bv. een haag te
creëren opgelijst.
ESHER januari 2007

4.20 Planning van de beheerwerken
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 100
In welke bestanden en het tijdstip van de kappingen en dunningen zijn weergegeven in tabel 10. Overige beheermaatregelen die voorzien zijn:
Tabel 11: BEHEER OPEN PLEKKEN EN BOSRANDEN
Bestand /
locatie
Beheerwerk
opp./lengte
2008
2009
2010
2011
2012
Heideveld (16c
Plaggen kaalgekapt deel 1,0 ha X
+ 16d) 1x maaien in augustus en verwijderen
opslag en maaisel
1,36 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Grasland (4)
aan 31b
Oud zwemdok
en omgeving
Amfitheater
aan zwemdok
Weide (5) aan
31a
Parkdeel stad
Torhout
Oude
beukenhaag
2013
Maaien in september en afvoer maaisel 0,18 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
2x maaien (juni en september) van
gekapt perceel populieren met afvoer
maaisel
1x maaien (september) van gekapt
perceel populieren met afvoer maaisel
Verwijderen Laurierkers oostrand
zwemdok
1x maaien in september met afvoer
maaisel
ecologisch beheer van grasland (geen
bemesting, slechts 2 GVE/ha)
Maaien van bloemenweide en
ecologische beheer van vlinderrand en
speelzone door RL Houtland
Verwijderen van ingegroeide afsluiting
en dode takken + beperkt afzetten
0,27 ha X X X X X
2014
2015
2016
0,27 ha X X X X X X X X X X X X X
70 m X X
21c Aanplant van Zomereik 0,1 ha X
25a Aanplant van Zomereik 0,3 ha X
21b, 21c en 21d Aanleg van mantel op oostrand 450 m X X X
0,1 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
0,86 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
0,57 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
260 m X X X X X
23d en 26b Afzetten van bomen/struiken (mantel) 170 m X X X X
1a, 1b, 10c, 18a,
18b, 21a, 23d,
23e , 25a, 26a,
26c, 31a en 31b
Poelen
6 à 8 jaarlijks afzetten hakhout in
bosrand
Ecologisch inrichting en beheer van
poelen in Groehovebos, initiatief van
RL Houtland
Tabel 12: BEHEER WEGEN EN GRACHTEN
Bestand /
locatie
Volledig bos
waterlopen
Beheerwerk
Ruimen grachten enkel bij
wateroverlast
Afkoppelen van
verontreinigingsbronnen
Tabel 13: ALLERLEI BEHEERWERKEN
Bestand /
locatie
Torendreef -
Regenbeekweg
Volledig bos
Beheerwerk
2000 m X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
2017
- X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
-
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
- X X X X X X
Opp. (ha)
2008
Plaatsen infoborden - X
Bestrijden van Am. vogelkers, Am. eik
en P. rododendron
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2015
2016
2016
78 ha X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
2017
2017
2018
2018
2018
2019
2019
2019
2020
2020
2020
2021
2021
2021
2022
2022
2022
2023
2023
2023
2024
2024
2024
2025
2025
2025
2026
2026
2026
januari 2007
2027
2027
2027

Tabel 14: EVALUATIE EN OPVOLGING
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – Beheermaatregelen 101
Een continue evaluatie en opvolging van het gevoerde beheer in het studiegebied is noodzakelijk. Dit gebeurt onder meer door:
Beheerwerk Evaluatiemoment Evaluatie Verdere opvolging
Hoogdunning 4-jaarlijks
Hakhoutbeheer 3-jaarlijks
Bosrandenbeheer 4-jaarlijks
Maaibeheer 2-jaarlijks
Poelenbeheer 3-jaarlijks
Speelzone Jaarlijks
- voldoende natuurlijke verjonging?
- geen dominantie van ongewenste soorten?
- teveel schade aan bos?
- voldoende soort- en structuurrijk?
- behoud van waardevolle vegetatie/soorten?
- voldoende structuurrijk?
- aanwezigheid van fauna van dergelijke biotopen (dagvlinders)?
- voldoende behoud/herstel aandachtssoorten?
- geen dominantie van ongewenste soorten (oa. Adelaarsvaren)?
- voldoende repons?
- toename populaties amfibieën?
- geen gevaar voor vallende takken/bomen?
- teveel schade aan bos?
Intensiever of extensiever dunnen
Intensiever of extensiever dunnen
Intensiever beheer
Aanpassen beheer
Intensiever contact met privé-eigenaars
Intensievere veiligheidskappingen –
zoeken van alternatieve locatie
januari 2007

Referenties
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove - Literatuurlijst 102
ARNOLDS, E.; KUYPER, T.W. & NOORDELOOS, M (1995). Overzicht van de paddestoelen van
Nederland. Nederlandse Mycologische Vereniging. 872 pp.
BAUWENS, D. & CLAUS, K. (1996). Verspreiding van amfibieën en reptielen in Vlaanderen. De
Wielewaal v.z.w./Turnhout.
DHONT, A. (1992). Inventaris van de paddestoelen in het Provinciaal Instituut Heynsdaele.
Didactische scriptie. Middelbare Normaalschool/Torhout.
GEVAERT M., 1982, Groenhove, een bos om (van) te houden
GYSELS, H. (1993). De landschappen van Vlaanderen en Zuidelijk Nederland. Een
landschapsecologische studie. Garant/Leuven-Apeldoorn.
HEUTZ, G. & PAELINCKX, D. (red) (2005). Natura 2000 Habitats: doelen en staat van
instandhouding, Instituut voor Natuurbehoud en Afdeling Natuur, IN.O.2005.03, Brussel.
HOUTLANDSE MILIEUGROEP vzw, 2003, Groenhovebos, Wandel- en natuurgids, Houtlandse
Milieugroep vzw, Torhout,
JONCKHEERE, F.; HUNG CHAU, L. & VEREECKE, L. (2003). Soortbescherming van zeldzame
soorten in het natuuraandachtsgebied ten oosten van Brugge. Studie uitgevoerd door WVI in
opdracht van Regionaal Landschap Houtland. 79 pp. + bijlagen en kaarten
ROELANDT, B. (2001). De bosinventarisatie van het Vlaamse Gewest. Deel 3: Vegetatiekundige
resultaten. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Bos & Groen, pp. 215-485.
VERCAMMEN, P., GOVAERE, L., VANDEKERKHOVE, K. & DE VOS, B. (2003). Wetenschappelijke
ondersteuning met betrekking tot de methodologie voor de profilering van bosbouw en bosbeleid in
landinrichtingsprojecten. Landinrichtingsproject Brugse Veldzone. Conceptinrichting Groenhove.
Studie in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij. IBW Bb R 2003.005, Instituut voor Bosbouw en
Wildbeheer, Geraardsbergen. 99 p. + bijlagen.
VERENIGING VOOR BOS IN VLAANDEREN (2000). Aangepast bosbeheersplan Stedelijk domein
Groenhove. Studie in opdracht van de stad Torhout, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, Gontrode, 68
pp. + bijlagen
WALLEYN, R & VERBEKEN, A. (2000). Een gedocumenteerde Rode Lijst van enkele groepen
paddestoelen (macrofungi) van Vlaanderen. Mededelingen van het instituut voor Natuurbehoud, 7.
Brussel. 84 pp.
WITAB (119a). Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan Torhout. Inventaris en Actieplan. Studie in
opdracht van Stad Torhout, WITAB, Brugge, 86 p.
ZWAENEPOEL, A.; T’JOLLYN, F.; VANDENBUSSCHE, V. & HOFFMANN, M. (2002). Systematiek
van natuurtypen voor Vlaanderen. Deel 6. Graslanden. Studie uitgevoered door WVI, Universiteit
Gent en Instituut voor Natuurbehoud in opdracht van Afdeling Natuur. 469 pp.
ESHER januari 2007

Bijlagen
Bijlage 1: Kadastraal overzicht
Bijlage 2: Fiches dreven
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 3: Tansley-opnames open plekken
Bijlage 4: Lijst met paddestoelen (2006)
Bijlage 5 Participatie van de bevolking
Bijlage 6: Toegankelijkheidsreglement
Bijlage 7 Voorstel van joggingparcours
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 1: Kadastraal overzicht
Deze tabel is een overzicht van de kadastrale percelen behorend tot het studiegebied, met vermelding
van hun oppervlakte en hun eigenaars .
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 2: Fiches van de dreven in Groenhovebos
In 2006 werden volgende dreven in het Groenhovebos geïnventariseerd:
Middendreef
Toegankelijkheid
- niet vrij toegankelijk (eigendom Bisdom Brugge) – afgesloten met bareel
- lengte en breedte: 510 m lang en 6 m breed
- toestand weg: halfverhard met kiezel
- aanwezigheid sloot: aanwezig – niet waterhoudend
Bomenbestand
- boomsoort: Zomereik, Beuk en Es
- generatieopbouw: Zomereiken en Beuken zijn ongelijkjarig (1-20 j. begin dreef en 61-80 j. verder) / op
einde wat Essen (61-80 j.)
- gemiddelde plantafstand: 4 m
- gemiddelde stamomtrek: Zomereik 0,9 m / Es 0,8 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: goed
- opvallendste gebreken: -
- uitvalspercentage: 10-20%
- algemene gezondheidstoestand: goed
Flora
- totale bedekking kruidlaag: 100%
- houtige opslag: wat Hazelaar, Vlier, Es en P. rododendron
- opmerkelijke soorten: in de bermen beperkt oudbosplanten met Bl. Bosviooltje, Groot heksenkruid,
Gewone salomonszegel. Verder nog: Geel nagelkruid, Gewone brunel
Torenreef
Toegankelijkheid
- vrij toegankelijk (eigendom stad Torhout)
- lengte en breedte: verdeeld in twee delen: deel 1: 830 m (tussen Bosdreef en Regenbeekweg) en deel 2:
200 m (tussen Regenbeekweg en Grote Vinkenpad) lang en beide 9 m breed
- toestand weg: deel 1: centraal deel verhard met asfalt (2,5 m) – deel 2: onverhard
- aanwezigheid sloot: aanwezig – niet waterhoudend
Bomenbestand
- boomsoort: deel 1: vooral Beuk en wat Zomereik – deel 2: vooral Beuk en enkele J. lorken
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
- generatieopbouw: Beuken in deel 1 zijn ongelijkjarig (61-80 j. en jongere aanplant 1-20 j.) – deel 2::
Beuken zijn gelijkjarig (61-80 j.)
- gemiddelde plantafstand: 5 m
- gemiddelde stamomtrek: Beuk 1,0 m / Zomereik 1,2 m / J. lork 0,9 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: goed
- opvallendste gebreken: -
- uitvalspercentage: 10-20%
- algemene gezondheidstoestand: goed
Flora
- totale bedekking kruidlaag: deel 1: 50% - deel 2: 20%
- houtige opslag: deel 1: wat opslag van Es en berk – deel 2: geen
- opmerkelijke soorten: in de bermen van deel 1 enkele oudbosplanten met Bl. Bosviooltje en Gewone
salomonszegel. Beide delen zijn waardevol voor mycoflora (paddestoelen)
Zeker dreefbermen in deel 1 zijn breed en waardevol.
Thuyadreef
Toegankelijkheid
- vrij toegankelijk (eigendom stad Torhout) – enkel voor wandelaars
- lengte en breedte: 200 m lang en 5 m breed
- toestand weg: onverhard
- aanwezigheid sloot: niet aanwezig
Bomenbestand
- boomsoort: Californische cipres en wat Ruwe berk
- generatieopbouw: Cal. cipressen zijn gelijkjarig (41-60 j.) / Ruwe berk zijn ongelijkjarig (21-40 j.)
- gemiddelde plantafstand: 3 m
- gemiddelde stamomtrek: Cal. cipres 0,6 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: matig
- opvallendste gebreken: -
- uitvalspercentage: 10-20%
- algemene gezondheidstoestand: matig
Flora
- totale bedekking kruidlaag: 10%
- houtige opslag: wat Ruwe berk
- opmerkelijke soorten: -
De Cal. cipressen in deze dreef kunnen best gekapt worden en kan er een nieuwe dreef met Beuk of
Zomereik aangeplant worden.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Grote Vinkenpad (zuidelijk deel)
Toegankelijkheid
- vrij toegankelijk (eigendom stad Torhout) tussen Regenbeekweg en Thuyadreef
- lengte en breedte: 800 m lang en 5 m breed
- toestand weg: onverhard
- aanwezigheid sloot: aanwezig – niet waterhoudend
Bomenbestand
- boomsoort: Beuken in noordelijk deel, Zomereik en wat J. lorken in zuidelijk deel
- generatieopbouw: Beuken zijn gelijkjarig (41-60 j.) / Zomereiken en J. lorken zijn vrij gelijkjarig( 61-80 j.)
- gemiddelde plantafstand: 5 m
- gemiddelde stamomtrek: Beuk 0,5 m / Zomereik: 1,0 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: matig
- opvallendste gebreken: -
- uitvalspercentage: 20-40%
- algemene gezondheidstoestand: matig
Flora
- totale bedekking kruidlaag: 20%
- houtige opslag: geen
- opmerkelijke soorten: in zuidelijk deel heel wat oudbosindicator Witte klaverzuring
Grote Vinkenpad (noordelijk deel)
Toegankelijkheid
- niet vrij toegankelijk (private eigendom) tussen Regenbeekweg en openbaar deel Grote
Vinkenpad
- lengte en breedte: 600 m lang en 5 m breed
- toestand weg: onverhard
- aanwezigheid sloot: kort stuk langs bestand 20c, waterhoudend
Bomenbestand
- boomsoort: Zomereik
- generatieopbouw: Zomereiken zijn ongelijkjarig( 41-61 j . en 61-80 j.)
- gemiddelde plantafstand: 5 m
- gemiddelde stamomtrek: Zomereik: 0,7 m en 1,1 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: matig
- opvallendste gebreken: takkighedi
- uitvalspercentage: 60-80%
- algemene gezondheidstoestand: matig
ESHER januari 2007

Flora
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
- totale bedekking kruidlaag: 70%
- houtige opslag: wat berk, Gewone esdoorn en Tamme kastanje, ook Framboos
- opmerkelijke soorten: zeker in zuidelijk deel veel oudbosplanten: veel Witte klaverzuring, Groot
heksenkruid, Bl. Bosviooltje en wat Gew. salomonszegel en Bosanemoon. Verder nog wat Wilde
kamperfoelie, Geel nagelkruid, Drienerfmuur
Zeker in zuidelijk deel zijn de dreefbermen waardevol.
Regenbeekweg
Toegankelijkheid
- vrij toegankelijk (eigendom stad Torhout)
- lengte en breedte: 1.010 m lang en 7 m breed
- toestand weg: verhard met asfalt (ongeveer 3.5 m)
- aanwezigheid sloot: aanwezig – niet waterhoudend
Bomenbestand
- boomsoort: Beuk en Zomereik
- generatieopbouw: Beuken zijn gelijkjarig (61–80 jaar), Zomereiken zijn ongelijkjarig (41-60 j en 61-80 j.)
- gemiddelde plantafstand: 5 m
- gemiddelde stamomtrek: Beuk 1,30 m / Zomereik 1,0 m
Houtkwaliteit
- houtkwaliteit: goed
- opvallendste gebreken: kromme stam / takkigheid
- uitvalspercentage: 20-40%
- algemene gezondheidstoestand: matig
Flora
- totale bedekking kruidlaag: 80%
- houtige opslag: wat Hazelaar en Vlier
- opmerkelijke soorten: in de bermen veel oudbosplanten met zeer veel Bl. Bosviooltje, Daslook, Groot
heksenkruid, Gele dovenetel
De dreefbermen langs deze dreef zijn bijzonder waardevol
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 3: Tansley-opnames van de open plekken (2006)
Voor de inschatting van de frequentie van voorkomen en bedekking wordt de gecombineerde
Tansley-schaal (hieronder weergegeven) gebruikt die als standaard beheermonitoringsschaal bij de
monitoring van natuurreservaten in Vlaanderen wordt gehanteerd (Demeulenaere et al., 2002). In
plaats van van de bedekkingscategorie te noteren werd soms het geschatte bedekkingspercentage zelf
opgeschreven. Indien geen percentage werd genoteerd, wordt het symbool (eerste kolom) van de
schaal weergegeven. De soorten zijn in dalend voorkomen opgesomd. Deze inventarisatie werd
uitgevoerd op 11 juni 2006.
Voor de situering en de nummering van deze open plekken: zie op kaart 2.3.
• Grasland tussen de bestanden 31b en 31c (0,27 ha) – 4
Gewone veldbies 70 %
Liggend walstro 20 %
Schapenzuring 10 %
Pinksterbloem O
Grasmuur 3 %
Gewone brunel 3 %
Witte klaver 3 %
Waternavel 2 %
Gewone hoornbloem 1 %
Kruipende boterbloem 1 %
Gestreepte witbol 1 %
Hazenzegge 2 pollen (dus R)
Ruw beemdgras 1 pol (dus R)
Pitrus 1 pol (dus R)
braam sp. R
Wolfspoot R
Moerasrolklaver R
Mannetjesereprijs R (enkele)
Veldzuring 1 ex. (dus S)
Gewone esdoorn 1 ex. (dus S)
Zachte berk 1 ex. (dus S)
Zomereik 1 ex. (dus S)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Duizendblad 1 ex. (dus S)
• Oevers voormalige zwemdok (0,80 ha): enkel soortenlijst, geen bedekkingen
In het water: Grote waterweegbree
In de oeverzone: eerst moerassoorten daarna eerder banalere graslandsoorten:
Veldrus
Hoge cyperzegge
Hazenzegge
Moerasspirea
Blauw glidkruid
Gele lis
Zomp-vergeet-me-nietje
Pitrus
Moeraswalstro
Wolfspoot
Penningkruid
Moerasandoorn
Bitterzoet
Moerasrolklaver
Grote lisdodde
Rietgras
Gewone brunel
Pinksterbloem
Hondsdraf
Kruipende boterbloem
Madeliefje
Ruw beemdgras
Gewone hoornbloem
Gekroesde melkdistel
Grote brandnetel
Gewone braam
Akkerdistel
• Populierenbos ten westen van het zwemdok (0,15ha) -2
Hondsdraf 50 % (Db of C)
Kruipende boterbloem 40 % (C)
Vogelmuur F
Ruw beemdgras F
Pitrus O
Kleefkruid O
Grote brandnetel O
Gestreepte witbol O
Geel nagelkruid O
braam sp. O
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
walstro sp. O
Gewone brunel R
Paardenbloem sp. R
Gewone esdoorn S
Gewone vlier S
Mannetjesvaren S
Penningkruid S
Wijfjesvaren S
Kluwenzuring S
• Het ‘amfitheater’ ten noordwesten van het zwemdok (0,10 ha) – 3: enkel soortenlijst, geen
bedekkingen
Laaggelegen zone: nat
Geelgroene zegge
Hazenzegge
Veldrus
Biezenknoppen
Pitrus
Liggend walstro
Moeraswalstro
Moerasmuur
Egelboterbloem
Penningkruid
Reukgras
Pinksterbloem
Gewone brunel
Mannagras
Kruipende boterbloem
Gewone hoornbloem
Ruw beemdgras
Verjonging Zomereik
Verjonging wilg
Helling: van vochtig tot droog
Geelgroene zegge
Hazenzegge
Liggend walstro
Gewone veldbies
Moerasrolklaver
Pitrus
Penningkruid
Gewone waternavel
Kruipganzerik
Pinkerbloem
Gewone brunel
ESHER januari 2007

Reukgras
Rood zwenkgras
Schapenzuring
Hondsdraf
Kruipende boterbloem
Gestreepte witbol
Gewone hoornbloem
braam sp.
Verjonging Zachte berk
Verjonging Gewone es
Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
• Het ‘heideveldje’ in bestand 16c (0,38 ha) -1
Amerikaanse vogelkers C (50 %)
Adelaarsvaren C (50 %)
Dubbelloof Aa (20 à 25 %)
Gewone struikhei Aa (15 à 20 %)
Valse salie Aa (1 groep van 20 exemplaren, 20 % bedekking)
Pilzegge Aa (7 %)
Pijpenstrootje Ab (5 %)
Knolrus F (> 100 exemplaren, 2 à 3 % in totaal)
Hazenzegge F (> 100 exemplaren verspreid voorkomend, 2 à 3 %)
Pitrus F (> 100 exemplaren, 1 à 2 % in totaal)
verjonging van Zachte berk O (20 à 100 exemplaren)
Schapenzuring O (20 à 30 ex.)
braam sp. O (5 %)
Tormentil O (op 2 plekken)
Sterzegge 3 pollen op 3 verschillende plekken
Veelbloemige veldbies op 3 plekken
Zandstruisgras op 3 plekken
Veenmos 1 plek langs de oostelijke rand
Trekrus 1 pol
Zompzegge 1 pol ten noorden in een Boswilgstruikje in natte depressie
Grote wederik R (5 à 10 exemplaren)
Gewone lijsterbes R (5 à 10 exemplaren)
Zwarte els R (5 à 10 struiken)
Boswilg R (enkele verjongingen)
Zomereik R (enkele verjongingen)
Moeraseik R (2 à 5 struiken)
Brede stekelvaren R
Wilde kamperfoelie S (1 plek ten noordoosten)
Wilgenroosje S
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 4: Lijst met paddenstoelen aangetroffen in
Groenhovebos (2006)
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 5: Participatie van de bevolking
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 6: Toegankelijkheidsreglement
Voor het openbaar bosgedeelte is er een politiereglement van de stad Torhout die de toegankelijkheid
van het openbaar deel van het Groenhovebos regelt. De overige private delen van het Groenhovebos
zijn niet toegankelijk (zie ook Kaart 4.3)
De vermelde speelzone in het reglement betreft het bestand 7a. De ligweiden en picknickplaatsen zijn
gelegen in het parkgedeelte van het openbaar bosgedeelte. De parking sluit aan bij het parkgedeelte
maar maakt geen onderdeel uit van dit beheerplan.
ESHER januari 2007

Uitgebreid bosbeheerplan Bosgebied Groenhove – BIJLAGEN
Bijlage 7: Voorstel van joggingsparcours
Vanuit de stad Torhout is er het voorstel om een joggingsparcours in het Groenhovebos af te bakenen.
In bijlage is het voorstel en de bespreking per tracé weergegeven.
ESHER januari 2007