Brieven van Edmond Regout - Regionaal Historisch Centrum Limburg
Brieven van Edmond Regout - Regionaal Historisch Centrum Limburg
Brieven van Edmond Regout - Regionaal Historisch Centrum Limburg
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Brieven</strong> <strong>van</strong> <strong>Edmond</strong> <strong>Regout</strong><br />
1. De Far West<br />
Vertaling: Rolf Hackeng<br />
------------------------------------------------------------------------------------------<br />
In het familiearchief <strong>Regout</strong>, dat bij het <strong>Regionaal</strong> <strong>Historisch</strong> <strong>Centrum</strong> <strong>Limburg</strong><br />
bewaard wordt, bevinden zich 49 brieven die <strong>Edmond</strong> uit verre oorden naar huis<br />
stuurde en een aantal albums met de foto’s die hij er maakte. Dit materiaal is<br />
afkomstig <strong>van</strong> drie grote reizen: 1. naar Noord-Amerika <strong>van</strong> eind maart tot september<br />
1895; 2. naar Indië (Indonesië) <strong>van</strong> mei 1898 tot na februari, mogelijk tot zomer<br />
1899; 3. naar Ceylon, Indië, Hongkong, Japan en terug met de Transsiberië Expres<br />
<strong>van</strong> september 1902 tot april 1903.<br />
Het merendeel <strong>van</strong> de brieven is aan zijn ouders gericht en in het Frans gesteld.<br />
<strong>Edmond</strong> beheerste die taal uitstekend. Het is aannemelijk dat het Frans de voertaal in<br />
het gezin was, niet alleen omdat rond de ‘fin de siècle’ in de kringen <strong>van</strong> de<br />
welgestelde Maastrichtse bourgeoisie dikwijls Frans werd gesproken, maar ook omdat<br />
moeder Louise Pétry uit Wallonië afkomstig was. Enkele brieven aan zijn broers heeft<br />
hij in het Nederlands geschreven. Vanuit Amerika was Eduard de broer, die de meeste<br />
brieven kreeg. <strong>Edmond</strong> klaagde er regelmatig over dat hij <strong>van</strong> niemand post ontving.<br />
Hij besloot voortaan alleen diegenen nog brieven te sturen die deze ook<br />
beantwoordden.<br />
Weer thuis in Meerssenhoven richtte <strong>Edmond</strong> enkele kamers in met de curiosa en<br />
souvenirs die hij meenam <strong>van</strong> zijn reizen. In zijn brieven aan het thuisfront kondigt<br />
hij regelmatig de komst <strong>van</strong> kisten met allerlei spullen aan. Ook drukt hij zijn<br />
familieleden telkens op het hart zijn brieven toch vooral goed te bewaren. Dat hebben<br />
zij keurig gedaan en daaraan hebben wij deze prachtige correspondentie te danken.<br />
De brieven in dit onderdeel zijn afkomstig <strong>van</strong> de eerste reis (RHCL 21.302A, archief<br />
Familie <strong>Regout</strong>, inventarisnrs. 20 en 26). Toegevoegd zijn nog twee brieven uit 1901<br />
die Eduard in Amerika aan <strong>Edmond</strong> schreef. Deze zijn in cursief weergegeven.<br />
Aangezien de in het Frans (aangegeven met F achter het briefnummer) geschreven<br />
brieven in modern Nederlands vertaald zijn, hebben wij ook de Nederlandse brieven<br />
(aangegeven met N achter het briefnummer) enigszins gemoderniseerd qua<br />
taalgebruik zodat een evenwichtiger geheel ontstond.<br />
1
Op 23 april 1895 schreef <strong>Edmond</strong> deze brief aan zijn ouders (nr. 7): ‘Dit is ons reisvoertuig. Op de<br />
voorgrond cactussen en op de achtergrond bergen. Er zijn veel bergen en er is ook veel wild.’<br />
2
Amerika 1895<br />
1 F<br />
American Line / Red Star Line, On Board, S.S. "Friesland"<br />
Zondag 31 maart 1895, 3.45 u. 's middags<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik heb me hier geïnstalleerd in de Bodega, d.w.z. een of andere zaal <strong>van</strong> de<br />
'steamer'. Mijn vriend en ik proberen ons voor te stellen dat we nog altijd in Brussel<br />
zijn en daarom geven we alle onderdelen <strong>van</strong> de boot op zo'n manier namen dat we<br />
het idee hebben dat we nog aan wal zijn.<br />
Fernand, Alfons en Adolf hebben me uitgeleide gedaan aan boord. We hebben<br />
samen geluncht. Ik vergat het u te zeggen, ongetwijfelt denkt u dat ik al op volle zee<br />
ben, maar ons vertrek heeft een vertraging opgelopen <strong>van</strong> 24 uur.<br />
Ik ben nog niet zeeziek, dat komt misschien nog en kan me niets schelen. Wat een<br />
groot schip! Ik raak er de weg kwijt. Op weg naar mijn hut vergis ik me minstens<br />
tweemaal in de trap. Er zijn misschien wel duizend mensen aan boord, merendeels<br />
emigranten. Onze hut, dankzij de geweldige zorgen <strong>van</strong> Fernand, kijkt uit op zee,<br />
maar wij zitten op een duivelse manier opgestapeld.<br />
Deze brief zal op de post worden gedaan in Vlissingen, waar wij <strong>van</strong> loods wisselen.<br />
Ik heb nog niet veel interessants te schrijven. Het regent, het waait, etc., helemaal<br />
hetzelfde als op Vaeshartelt, neem ik aan.<br />
Als we in New York aangekomen zijn, zal ik u een lange brief schrijven om over mijn<br />
oversteek te vertellen. Ik zal veel roken en hoop mezelf te voeden en niet de vissen.<br />
Het rollen <strong>van</strong> de golven begint, want we bereiken het punt waar de Schelde breder<br />
wordt.<br />
In Brussel heb ik me goed geamuseerd. We hebben onder vrienden een avondmaal<br />
gehad.<br />
Het schijnt dat ze ons laten vertrekken uit de salon 2e klasse, <strong>van</strong> waaruit ik u<br />
schrijf, om ons naar de eerste te laten gaan. Terecht.<br />
Ik eindig dus mijn brief met u te omhelzen en zal u <strong>van</strong> meer nieuws voorzien bij<br />
mijn aankomst in New York.<br />
Alle goeds aan u en aan allemaal,<br />
<strong>Edmond</strong><br />
2 F<br />
American Line / Red Star Line, On Board, S.S. "Friesland"<br />
41.47 o noorderbreedte, 57.19 o westerlengte<br />
Maandag op het middaguur 8 april 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
De oversteek verloopt uitstekend. Wij hebben wat ruw weer gehad, maar geen<br />
storm. Vaak mist en dat heeft ons tijd gekost, want wij hebben een halve dag stil<br />
gelegen en andere keren durfden wij alleen maar op halve kracht vooruit te gaan.<br />
Daarbij liet de sirene zich elke minuut horen. Op den duur was dat een onaangenaam<br />
kabaal.<br />
Wat de zeeziekte betreft, kort samengevat, die deed mij mijn maaltijden nemen op<br />
het dek en beroofde mij <strong>van</strong> mijn energie. Buiten eten deed mij zo goed, dat ik mij<br />
drie dagen lang niet meer in de eetzaal had laten zien, hetgeen mijn tafelgenoten<br />
er<strong>van</strong> overtuigde dat ik erg ziek was en hun medeleven uitte zich in het voor mij<br />
meebrengen <strong>van</strong> sinaasappels <strong>van</strong> de tafel "for the distressed people".<br />
3
Wij zijn met ongeveer 100 of 150 eersteklas-passagiers. Allemaal pijpenkoppen.<br />
Veel geestelijken, doktoren, zelfs, lijkt mij, ook 'barkeepers' (limonadefabrikanten).<br />
Sinds gisteren gebruik ik de maaltijden weer in de eetzaal, want de kou heeft me<br />
<strong>van</strong> het dek, waar ik het zo goed had, naar beneden gejaagd. Gisterochtend en -<br />
avond heeft het gesneeuwd. De dagen daarvoor was het warmer. Wij bevonden ons in<br />
de golfstroom, die <strong>van</strong> Florida komt. Wij hebben deze verlaten om te passeren langs<br />
de zandbanken <strong>van</strong> Newfoundland, waar het altijd kouder is. Vandaag is het erg mooi<br />
weer en de 'steamer' beweegt weinig, bovendien heeft de 'Friesland' weinig rollers<br />
(beweging <strong>van</strong> links naar rechts), maar stampt wel behoorlijk (schommeling in de<br />
lengterichting).<br />
Ik heb 'Overzee' gelezen, dat ik in Brussel heb gekocht. Ik lees relatief weinig. Mijn<br />
vriend heeft al zo'n 12 tot 20 boeken gelezen. Hij was enkele dagen zijn stem kwijt en<br />
kon concurreren met het gekraai <strong>van</strong> een jonge haan.<br />
Ik hou me maar weinig op met de mensen. Er zitten teveel 'pijpenkoppen' tussen.<br />
Wat een sukkels! Het is maar goed dat ik mijn fototoestel niet heb meegenomen.<br />
Maar goed voor hen.<br />
Binnen drie dagen, hoop ik, komen wij aan. Ik ben al gewend aan de boot, maar het<br />
uitzicht aan boord is zo saai, ondanks de afleiding die men verzint. De smoking-room<br />
is altijd vol. Ik ben een <strong>van</strong> de vaste klanten. Mijn tijd is verdeeld tussen oneindige<br />
wandelingen over de lengte en de breedte <strong>van</strong> het dek. Dit is de boulevard. Het is er<br />
druk, zolang het mooi weer is. Op het moment dat het slecht is, lijkt het schip wel<br />
verlaten. De mensen gaan terug naar hun hut of zo'n beetje overal of zoeken een<br />
gemakkelijke stoel. Een afleiding is het om naar de emigranten te gaan kijken. Er zijn<br />
er uit alle mogelijke landen. Zij maken muziek en wij hebben al een concert gegeven<br />
op het dek.<br />
In New York logeren wij in Hotel Martin, maar stuur me daar geen brief, want ik ben<br />
<strong>van</strong> plan op 15 april in Glendive te zijn. Iedere morgen sta ik om 6 uur op, vervolgens<br />
neem ik mijn zeewaterbad. Daarna een wandeling op het dek. Om acht uur een<br />
overvloedig ontbijt, gevolgd door een wandeling op het dek. Dan een bezoek aan de<br />
smoking-room. Vervolgens een uur in mijn stoel op het dek etc. Lunch om 1 uur. Om<br />
12 uur het grote nieuws <strong>van</strong> de dag, bestaande uit de bekendmaking <strong>van</strong> het punt<br />
waar we ons op zee bevinden en het afgelegde aantal mijlen gedurende de laatste 24<br />
uur. We dineren om 6 uur en gaan slapen om half 10 of 10 uur.<br />
Is er nog nieuws <strong>van</strong> Vaeshartelt?<br />
Bewaar mijn brieven voor als ik terugkom. Dat is handig om wat data etc. te kunnen<br />
nakijken. Het gaat bewonderenswaardig goed met me en ik begin beetje bij beetje<br />
weer Engels te spreken.<br />
In de zaal, <strong>van</strong> waaruit ik u schrijf, bevindt zich een dozijn personen die daar<br />
evenzeer mee bezig zijn. Anderen spelen kaart. Het merendeel <strong>van</strong> het publiek is op<br />
het dek. Gisteren was het zondag en de protestanten (iedereen is dat hier) hebben<br />
hun dienst gecelebreerd. Wij zijn 2 of 3 'steamers' op zee tegengekomen sedert ons<br />
vertrek uit Vlissingen. Met eentje hebben wij vuurwerksignalen uitgewisseld (dat was<br />
‘s avonds).<br />
Mijn vriend is erg vrolijk. Wij amuseren ons goed. Een andere keer hoop ik wat<br />
interessante dingen te vertellen. Op de boot is zo weinig buitengewoons te doen.<br />
Duizend vriendelijke groeten aan iedereen en geheel de uwe,<br />
<strong>Edmond</strong><br />
3 F<br />
4
Hotel Martin, University Place, New York<br />
Donderdag 11 april 1895<br />
Dierbare broers,<br />
Ik vertrouw deze brief aan een <strong>van</strong> mijn vrienden toe (de heer L. Herreboudt, 2 Rue<br />
de Loxum, Brussel) die weldra naar Frankrijk vertrekt. Gisteren ben ik hier<br />
aangekomen om 7 uur 's avonds. Bij de douane heb ik 1 uur lang moeten wachten tot<br />
ik een douanier te pakken kreeg. Dat verveelde me uiteindelijk, dat begrijp je, en<br />
toen heb ik een dollar in de zak <strong>van</strong> de douanier gestopt, mijn koffers dichtgedaan en<br />
ben vertrokken. Ik ben er dus met een koopje <strong>van</strong>af gekomen. Wie niet waagt, die<br />
niet wint. De complimenten <strong>van</strong> Beck aan u en aan Papa en Mama. Ik ben gezond,<br />
beter kan niet. Het bewijs is dat ik gisterenavond twee keer gedineerd heb. New York<br />
is erg chic. Geweldig weer. Vanochtend een Winchester gekocht. Vertrekken<br />
overmorgen naar Chicago en <strong>van</strong>daar naar Glendive. Alles is verschrikkelijk duur hier.<br />
Hebben 5 dollar (25 francs) moeten betalen om het hotel te bereiken met al onze<br />
bagage (24 koffers en pakketten) op een wagen. Dat is de prijs. Ik schrijf in alle<br />
haast. Ik ga naar de aanlegplaats om meneer Herreboudt naar de 'steamer' te<br />
brengen. Ik amuseer me goed. Ben blij dat ik niet meer op de 'Friesland' ben. Dat was<br />
saai op het laatst. Stuur deze brief naar Vaeshartelt. Ik moet naar de haven<br />
vertrekken. Het is 2 u. De 'steamer' vertrekt om 3 u. Schrijf mij in Glendive. Ik schrijf<br />
u een langere brief zodra ik meer tijd heb. Mijn brief zit ongetwijfeld vol fouten. Ik<br />
heb geen tijd gehad om daar op te letten.<br />
Geheel de uwe.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
4 F<br />
Boston and Chicago Special, Wagner Vestibule Train, Via Boston & Albany, N.Y.<br />
Central and Lake Shore<br />
Zondag [paasmaandag] namiddag 15 april 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik schrijf u <strong>van</strong>uit de rooksalon <strong>van</strong> de Pullmann-car, die me naar Chicago brengt,<br />
waar ik morgenmiddag moet aankomen. Ik ben vier dagen in New York gebleven en<br />
dat is voorlopig genoeg, want met een gids als Beck heb ik een hoop dingen gezien,<br />
die ik zonder hem nooit ontdekt zou hebben. Hij kent heel goed de weg in New York.<br />
Hij is een universeel mens. Hij weet alles en kent alles. Daarbij is hij charmant. Wij<br />
zijn het altijd eens en wij amuseren ons, beter kan niet. Wat mij aangaat, mijn plezier<br />
wordt soms getemperd als ik denk aan de exorbitante prijzen <strong>van</strong> alles. Hebben ze<br />
me niet een frank laten betalen per hemd dat ik liet wassen? Maar ook als ik waar<br />
voor mijn geld krijg, geneer ik me niet. Daarstraks heb ik bijvoorbeeld gedineerd (in<br />
de trein). Voor een dollar kon ik kiezen wat ik wilde <strong>van</strong> wat op de kaart stond<br />
aangegeven. Ik heb alles laten aanrukken. De tafel stond vol en ik heb alles<br />
opgegeten. Daar hadden ze ongetwijfeld niet op gerekend.<br />
In Chicago blijven we slechts twee of drie dagen. Ik begin er genoeg <strong>van</strong> te krijgen<br />
om in een geklede jas rond te lopen en ik zal blij zijn <strong>van</strong> boord te kunnen gaan in<br />
Glendive (zeehaven) om mijn boorden en manchetten op de bodem <strong>van</strong> mijn koffer te<br />
stoppen en me gemakkelijk te voelen in flanellen hemd. Ik heb weinig tijd om u mijn<br />
verblijf in New York te beschrijven.<br />
Wat een mooie route nemen we. We hebben de hele tijd de Hudson (rivier) gevolgd.<br />
Erg ongunstig land. Ik heb een karabijn in New York gekocht voor $ 21,50.<br />
5
Ik ben in bewonderenswaardig goede gezondheid. Ik eet wat ik kan. De prijs blijft<br />
hetzelfde. Het regent en het is erg vies in Chicago. Ik heb gelogeerd in New York in<br />
Hotel Martin (University Place). Zeer goed hotel. Het lijkt alsof ik al lang in Amerika<br />
ben. Alles is erg duur, erg duur! erg duur!<br />
Ik omhels u<br />
<strong>Edmond</strong><br />
P.S. De complimenten <strong>van</strong> Beck.<br />
5 F<br />
Dinsdagmorgen [woensdag] 17 april<br />
Wellington Hotel Chicago<br />
Dierbare ouders,<br />
Gisteren om 2 uur zijn we hier aangekomen. Het weer is mooi. Chicago bevalt me<br />
ook niet. We vertrekken morgenavond naar St. Paul en <strong>van</strong>daar naar Montana. De<br />
Amerikaanse keuken is beter dan ik verwachtte.<br />
6 F<br />
Glendive Montana 20 april 95<br />
Dierbare ouders,<br />
Gisteren ben ik eindelijk hier aangekomen in zeer goede gezondheid. Vanmiddag<br />
vertrekken wij naar de ranch. Wat een gat is Glendive. Wij zijn midden op de prairie.<br />
Alles is totaal verschillend <strong>van</strong> Holland. Het weer is prachtig. Wij hebben hier helemaal<br />
niets te doen en al onze afleiding bestaat uit het maken <strong>van</strong> de honderd passen in de<br />
enige straat <strong>van</strong> de stad en het drinken <strong>van</strong> glazen met de boys. De prairie is veel<br />
bergachtiger dan ik me had voorgesteld en wilder dan je zou denken. Ik heb gisteren<br />
<strong>van</strong>uit de trein verschillende soorten wild gezien en hoop wat eenden te schieten als<br />
we zo meteen de rivier passeren. Ik heb nog geen enkele brief ont<strong>van</strong>gen sinds mijn<br />
vertrek uit Antwerpen.<br />
Geheel de uwe.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
7 F<br />
Macqueen House, Miles city, Montana<br />
Dinsdag 23 april, 8 u. 's ochtends 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik ben sinds gisterenavond hier in Miles City. U ziet dat dit nog altijd in Montana is,<br />
ofschoon het op 30 mijl ten zuidwesten <strong>van</strong> onze ranch ligt. Maar Montana is 10 of 11<br />
keer zo groot als België. Hier zijn 1500 inwoners, wat al een grote stad is. Glendive<br />
heeft er 529 (met mij erbij 530).<br />
Mijn aankomst daar was bericht in de plaatselijke krant (er is een krant!). U gaat<br />
lachen als ik het heb over grote steden hier, maar u zou eens moeten zien met wat<br />
voor een eigendunk de inwoners u New York en Chicago als provinciaal kwalificeren.<br />
Hier wil men niets weten <strong>van</strong> het Oosten, d.w.z. <strong>van</strong> wat zich ten oosten <strong>van</strong> Chicago<br />
bevindt. De mensen hier zijn op enkele zeldzame uitzonderingen na woestelingen,<br />
dieven etc. Je moet altijd op je hoede zijn, nooit over iets verbazing tonen en toch<br />
verzeker ik u dat alles hier dermate bizar is <strong>van</strong>af dat je je enige rekenschap geeft<br />
<strong>van</strong> de zeden <strong>van</strong> dit land, dat ik ervoor heb gekozen te willen doen alsof ik nooit<br />
ergens anders dan hier heb gewoond en ik voel me er zeer goed bij. Vanmiddag<br />
vertrekken we weer naar de ranch. We zijn hier alleen voor zaken gekomen. Ik heb zo<br />
6
goed voor die <strong>van</strong> mij gezorgd, dat ik <strong>van</strong>morgen mijn paasplicht heb vervuld in het<br />
kleine houten kerkje, waarnaast een priester woont (een <strong>van</strong> de vele kennissen <strong>van</strong><br />
Beck), die een parochie bedient die zo groot is als heel Holland. Er zijn hier veel meer<br />
indianen dan in Glendive. U weet dat zij verplicht zijn in hun reservaten te blijven.<br />
Daarentegen zijn hier soldaten. Het land waar wij hier zijn, heet Custer Country naar<br />
de Amerikaanse generaal Custer, die hier zo'n 15 jaar geleden met zijn compagnie<br />
vermoord is door de indianen.<br />
Om u te beschrijven wat de prairie is, moet ik aan een nieuw vel papier beginnen.<br />
Alvorens aan te komen in Glendive had ik al 24 uur lang deze woestenijen doorkruist<br />
(al die <strong>van</strong> Dakota). Afgezien <strong>van</strong> het revolverschot dat op onze rookcoupé werd<br />
gelost, waar Beck en ik 's avonds zaten met het raam open, het station <strong>van</strong> Mandan<br />
[?] dat in brand stond en de ongure gezichten <strong>van</strong> de mensen, zag ik in dit land, waar<br />
ik in was terechtgekomen, niet meer dan een uitgestrekte heide. Maar al na een paar<br />
dagen heb ik er iets heel anders in gezien. Je moet lange tochten per wagen en<br />
galoppades te paard over de steppen gemaakt hebben om te begrijpen hoe men zich<br />
kan hechten aan een streek, die er helemaal niet aantrekkelijk uitziet. Eergisteren zijn<br />
Beck en ik te paard vertrokken om te kijken waar de kudden paarden zich ophielden,<br />
want spoedig zouden we ze moeten tegengekomen en een paar uur lang zagen wij<br />
alleen nog maar paarden, vee en wild. Nooit een mens. Een man te voet kom je nooit<br />
tegen in de prairie.<br />
Voor ons kwam een prachtige wolf lopen (er zijn hier wolven bij de vleet en<br />
'coyotes'). Wij hebben hem lange tijd nagezeten en wij wonnen terrein. De paarden<br />
die wij bestegen, hebben de winter buiten doorgebracht en zijn in slechte conditie bij<br />
gebrek aan voldoende voedsel. Om onze achtervolging niet tot het uiterste te drijven,<br />
zijn wij gestopt toen wij op niet meer dan 200 passen <strong>van</strong> hem <strong>van</strong>daan waren.<br />
Bovendien hadden we hem toch niet kunnen pakken, omdat wij niet gewapend waren.<br />
Ik had alleen een klein jachtmes.<br />
Het is erg warm. Het heeft sinds lang niet meer geregend en het gras groeit slecht.<br />
De woning op de ranch is klein, maar groot genoeg. Men eet er erg eenvoudig en<br />
drinkt alleen maar water en koffie. Ik ben heel tevreden. Wij slapen met de huisdeur<br />
open. In dit land, ik zeg het u nogmaals, moet je voortdurend op je hoede zijn, maar<br />
je deur afsluiten, dat is goed voor iemand die bang is; welnu, wie bang is moet niet in<br />
het Westen blijven, getuige de talrijke tragische geschiedenissen, die zich helaas nog<br />
te vaak afspelen te midden <strong>van</strong> de cowboys en anderen. In de zaal <strong>van</strong>waar ik u<br />
schrijf, is vorige week nog een man gedood. Er bevond zich toen hier een man die in<br />
de loop <strong>van</strong> de tijd drie anderen had gedood. Een cowboy was om zich te wreken hier<br />
gekomen om hem te doden, maar toen hij stilhield voor de deur om <strong>van</strong> zijn paard te<br />
stijgen, is zijn revolver gevallen en het schot is afgegaan en doodde een andere<br />
'fellow'.<br />
Ik heb niet veel tijd gehad om te schrijven en toch heb ik brieven gestuurd zo vaak<br />
ik kon. En ik, ik heb geen nieuwtjes uit Europa <strong>van</strong>af de 31e maart, toen ik aan boord<br />
was gegaan.<br />
[tekening, zie afbeelding op pagina 2]<br />
Dit is ons reisvoertuig. Op de voorgrond cactussen en op de achtergrond bergen. Er<br />
zijn veel bergen en ook veel wild. Er zijn ook beren. Afgelopen winter hebben 2<br />
cowboys 5 beren ge<strong>van</strong>gen met hun lasso. De een wierp de lasso om de voorpoten,<br />
de ander om de achterpoten. Vervolgens sleepten zij ze mee, terwijl zij<br />
revolverschoten op hen losten. Dat gebeurde te paard natuurlijk. Schrijf mij in<br />
Glendive.<br />
7
De complimenten aan mijn broers en aan Melanie en heel veel aan u.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
8 F<br />
Yellowstone Hotel<br />
Glendive, Montana, 4 mei 1895<br />
Lieve mama,<br />
Je brief heeft me <strong>van</strong>morgen bereikt. Hij was gisteren aangekomen. Het is de eerste<br />
sinds mijn vertrek. Ik kreeg het idee dat ze hadden afgesproken om me niet te<br />
schrijven. Vanaf dat moment zal ik alleen nog antwoorden aan degenen die mij<br />
brieven zullen sturen. Niemand behalve jij heeft eraan gedacht mij een woordje te<br />
sturen. Ik had aan iedereen geschreven en natuurlijk hebben de anderen dat niet<br />
evenzeer gedaan. Zelfs Alfons en Adolf niet, die ik in Antwerpen gevraagd heb ervoor<br />
te zorgen dat ik hun berichten bij mijn aankomst hier aantref. Vijftien dagen wachtte<br />
ik. Tien dagen was ik niet meer naar Glendive gekomen en juist nu vind ik je brief.<br />
Veel dank. Hij heeft me veel plezier gedaan, want ik dacht dat iedereen mij compleet<br />
vergeten was. Ik heb het mis gehad met aan iedereen te schrijven, aangezien<br />
niemand dezelfde attentie voor mij heeft gehad.<br />
Ik heb me voorgesteld een lange brief te schrijven aan de persoon die mij het eerst<br />
schreef. Ik zie dat het formaat <strong>van</strong> het papier klein is. Dat is jammer. Daarom zal ik<br />
het weinig hebben over de nieuwtjes die jij me vertelt. Wat betreft de heren die met<br />
hun maitresses willen trouwen: het zou beter zijn deze beminnelijke personen naar de<br />
Far-West te sturen, waar er groot gebrek aan is. Het is hier het land <strong>van</strong> de<br />
ongehuwden. De vrouwen, die het hele gebied <strong>van</strong> Dawson County bewonen, zijn op<br />
één hand te tellen.<br />
Ik was tien dagen niet meer naar de stad (!) gekomen, omdat ik me te goed<br />
amuseerde op de ranch, omdat Glendive geen enkele afleiding biedt en omdat er<br />
teveel werk was op de ranch. We zijn begonnen met de 'round-up'. Dat is het <strong>van</strong>gen<br />
<strong>van</strong> de merries, de eenjarige en de ruinen, die de winter in vrijheid hebben<br />
doorgebracht. De eerste dag had ik een kudde <strong>van</strong> 25 ontdekt in een dal bij een<br />
‘creek’. Aangezien zij erg wild waren en moeilijk bij elkaar te houden, was ik er<br />
meteen op volle snelheid achter aan gegaloppeerd, zo hard schreeuwend als ik kon.<br />
Ik had ze dwars door de bergen geleid, zonder dat er een enkele ontbrak, helemaal<br />
tot bij de ranch waar de kraal zich bevindt, die een soort val vormt. Maar daar zijn ze<br />
er <strong>van</strong>door gegaan en heb ik hen verloren. Aan tafel hebben ze flink gelachen om mij.<br />
Sindsdien heb ik vorderingen gemaakt.<br />
Gisterenavond hadden wij al 225 paarden bijeengebracht, maar niet allemaal <strong>van</strong><br />
Beck. Vanmorgen heeft een eigenaar er 54 meegenomen, die wij hadden ge<strong>van</strong>gen<br />
en voor hem ter beschikking gehouden. Al die paarden zijn erg ruw. Zo zijn we<br />
daarjuist hier aangekomen, Beck en ik in een sulky op twee wielen met twee paarden<br />
in 2½ uur. Alleen al hebben wij er een heel uur over gedaan om de rivier te kunnen<br />
oversteken. Zo meteen keren wij terug. Morgenochtend vertrekken wij heel vroeg <strong>van</strong><br />
de ranch naar een afspraak voor de wolvenjacht met rangers uit de omgeving. Ze<br />
weten waar een roedel wolven met jongen zich bevindt. Ik ben benieuwd of ik geluk<br />
heb. Er zullen honden zijn om ze aan te vallen. Wij zullen te paard op ze jagen en met<br />
revolver en lasso. Ze jagen hier altijd te paard. Gisteren had ik op een antilope<br />
gejaagd en omdat ik de hele tijd een geweer <strong>van</strong> 4 kg. op mijn rug had gedragen,<br />
was ik geblesseerd als een paard door een zadel.<br />
8
Wij staan om 6 uur op (wanneer het op Vaeshartelt al 1 uur is), eten stevig, dineren<br />
op het middaguur en souperen om 6 uur. Slapen om 10 uur. De cowboys behandelen<br />
me totaal niet zoals je zou denken. Ik ben Edmund kortweg en ik heb daar ook<br />
voorkeur voor, bovendien: oefen ik niet hetzelfde beroep uit als zij? Ik ga<br />
lathyruszaad kopen om onze veranda mee in te richten (want wij hebben een veranda<br />
op de ranch). Dat zal mooi zijn. Er zijn weinig bloemen op de prairie. Ik stuur je<br />
hierbij enkele monsters en een paar veren <strong>van</strong> roofvogels en prairiehoenders.<br />
Tot ziens, Beck is er met het rijtuig. Groeten aan iedereen, ik omhels je. Geen tijd<br />
om bloemen en veren toe te voegen.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
9 F<br />
Yellowstone Hotel<br />
Glendive, Montana, 20 mei 1895<br />
Adres: <strong>Regout</strong>, Glendive, Montana, USA<br />
Dierbare ouders,<br />
Heb jullie brief zoëven ont<strong>van</strong>gen. Ik ga zelden naar de stad, want het bevalt me te<br />
goed in de prairie. Wanneer ik prairie zeg, moet ik niet vergeten dat de straten <strong>van</strong><br />
Glendive eveneens deel uitmaken <strong>van</strong> de prairie. Goed land. Ik werk keihard. De<br />
kudde paarden (er zijn er 215 nu) terugbrengen, de veulens dresseren, jagen op<br />
paarden, die bestijgen die gedurende twee of drie jaar alleen geen touw meer om hun<br />
nek hebben gehad, dat is mijn belangrijkste bezigheid. Ik ben er heel goed tegen<br />
bestand en 100 km. per dag in het zadel doen me niets, want, wanneer me dat<br />
overkomen is, breng ik de avond nog door met lassowerpen en andere oefeningen. De<br />
‘foreman’ (hoofd-cowboy) heeft <strong>van</strong> mij gezegd dat ik gehard ben en dat ik me te<br />
paard goed houd. Dat doet altijd plezier. Wat wolven betreft, waarover ik u al vaak<br />
verteld heb, welnu, ik zie ze bij wijze <strong>van</strong> spreken elke dag. Ik had valstrikken gezet<br />
en ik heb een coyote (soort kleine wolf) ge<strong>van</strong>gen, maar hij heeft zijn poot afgebeten<br />
en ik heb alleen die gevonden. Te paard is mijn karabijn te zwaar en verder heb je<br />
een paard nodig dat niet te hevige sprongen maakt. Met een geweerschot schiet je<br />
vervolgens zelden raak <strong>van</strong>uit het zadel. Met een revolver gaat dat beter. Een paar<br />
dagen geleden heb ik een <strong>van</strong> deze beesten met mijn revolver te pakken gehad (je<br />
stuurt je paard met grote snelheid achter de wolf aan), maar hij is toch nog ontsnapt.<br />
Op watersnippen heb ik goed geschoten. Er zijn er veel. U sprak in een voorgaande<br />
brief over mooie vlakten, maar er zijn wel vlakten en erg mooie zelfs, maar het land is<br />
erg bergachtig. Het is een land dat in beweging is gebracht door kraters en absoluut<br />
oneffen. De inwoners (ten eerste zijn het er maar weinig) zijn erg gelukkige mensen<br />
en met een goede inborst, alleen moet je hen kennen en hun gewoonten overnemen,<br />
want ze zijn grof, erg grof, en wegens het minste of geringste zijn zij beledigd. Ik<br />
versta me goed met hen, want ik ben begonnen hen na te apen, vervolgens hen te<br />
imiteren en na een maand doe ik als zij. Glendive is een gat. Ik ben er gekomen om<br />
een leren broek te kopen en om er weer weg te gaan, eenvoudigweg. U kunt u geen<br />
voorstelling maken <strong>van</strong> de oversteek <strong>van</strong> de rivier. Je riskeert iedere keer om te<br />
slaan. Gisteren zijn twee paarden verdronken. Ze gaan een brug aanleggen, ‘at last’!<br />
Leopold is een type. U heeft hem op Vaeshartelt gezien, goed gekapt etc. Hier het<br />
tegenovergestelde. Een aardige jongen. Hij is amusant, want hij vertelt me moppen<br />
tot elf uur 's avonds, terwijl ik om vijf uur op moet. Ik ben nooit zo gezond geweest<br />
als nu. Ik ga eten.<br />
Ik omhels u.<br />
9
<strong>Edmond</strong><br />
10 N<br />
Yellowstone Hotel<br />
Glendive, Montana, 20 mei 1895<br />
Waarde Eduard,<br />
Ik schrijf je in haast, want ik heb weinig tijd. Dank je veelmaals voor je brief. Hij<br />
deed mij veel genoegen, te meer omdat ik er weinig ont<strong>van</strong>g. Ik amuseer me zeer<br />
goed hier. Het is een vrij leven. Goede paarden. De hele dag ben ik bezig. Ik heb veel<br />
paarden af te rijden om te zien hoe ze gedresseerd zijn, want zij hebben de hele<br />
winter vrij los gelopen.<br />
Er is veel wild hier, maar ik jaag weinig. We hebben een jonge wolf. Hij huilt de hele<br />
nacht. Jja … oe … oe … ou …! Tot vervelens toe. Ik heb verscheidene zaken gekocht,<br />
die ik nodig had, onder andere een cowboyzadel, een gebit, sporen enz. Mooi.<br />
Het is stil in de prairie, maar ik ben er reeds aan gewoon. Ik ben niet graag in de<br />
stad en vertrek dadelijk weer. In een rijtuig (niets moois) is het 3 uur en om de rivier<br />
over te steken is somtijds een uur nodig.<br />
Schrijf me wat <strong>van</strong> de Koninginnen. Stuur me enige couranten waar iets te lezen<br />
staat over H.H.M.M. bezoek. Zoëven heb ik een brief <strong>van</strong> huis ont<strong>van</strong>gen. Jouw brief<br />
kwam laatste week aan. Alfons en Adolf en Gus hebben me nog niet geschreven. Het<br />
moet in Brussel erg druk zijn met het concour hippique. Jammer dat ik er niets <strong>van</strong><br />
zien kan. Een andere keer zal ik je meer schrijven. Ik heb nu weinig tijd.<br />
Brave jong, houd je taai.<br />
t.t. <strong>Edmond</strong><br />
11 F<br />
> Ranch 26 mei 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Vandaag is het zondag. Ik heb het op mijn kalender gezien, anders zou ik er niets<br />
<strong>van</strong> weten. Er is geen zondag hier. Het is precies 8 weken sinds ik me inscheepte in<br />
Antwerpen. Wat gaat de tijd snel. De dagen zijn hier snel voorbij: ontbijt om 6 uur,<br />
daarna achtereenvolgens naar de kraal, <strong>van</strong> waaruit ze een troep <strong>van</strong> ongeveer 200<br />
paarden loslaten onder toezicht <strong>van</strong> een man (te paard, dat spreekt <strong>van</strong>zelf). Daarna<br />
is de rest <strong>van</strong> de morgen snel voorbij, want afgezien <strong>van</strong> de paarden moet ik alles zelf<br />
doen, behalve koken en mijn bed opmaken. Ik poets nooit mijn laarzen. Om ze<br />
glanzend te krijgen, zou ik ze zelf moeten poetsen. Het zijn alleen negers in Amerika<br />
die het borstelen <strong>van</strong> schoenen zouden aannemen. Omdat het strijken <strong>van</strong> wasgoed<br />
bijna uitsluitend wordt gedaan door Chinezen en ik een <strong>van</strong> deze goede gele mannen<br />
woonachtig in Glendive kan missen, doe ik zoals alle cowboys en was ik zelf mijn<br />
wasgoed in de ‘creek’. Momenteel zou ik weinig zin hebben om te wassen, want het is<br />
te koud en te stoffig om mijn wasgoed droog en proper te krijgen. Properheid speelt<br />
trouwens een kleine rol in de prairie, waar geen enkele cowboy aan tafel gaat voordat<br />
hij zich gekamd heeft en zijn handen gewassen, maar daarentegen dragen zij vuile<br />
kleren. Ikzelf heb sinds een maand niet gewisseld <strong>van</strong> jasje en broek (een broek <strong>van</strong><br />
een dollar). Wanneer deze broek versleten is, draag ik een andere erover heen, dat is<br />
zoals dat hier gebeurt. Ik vraag me af voor wie ik kosten zou moeten maken. Mijn<br />
vriend maakt zich mooi om naar de stad te gaan. Ik vind dat totaal zinloos. Ik heb me<br />
een dag naar de stad begeven met gelakte laarzen en heb de mensen verstomd doen<br />
staan. Ze vonden deze laarzen buitengewoon. Voor weinig zouden ze gekomen zijn<br />
10
om het te bewonderen, zoals apen doen. Als curiositeit had ik laatst mijn zijden hoed<br />
aan een cowboy laten zien. Hij heeft zijn buik vastgehouden <strong>van</strong> het lachen. Dat komt<br />
omdat niemand dat hier ooit gezien heeft; je moet op zijn minst naar Chicago zijn<br />
geweest.<br />
's Middags rij ik altijd paard. Er zijn veel paarden die bereden moeten worden om<br />
niet te vergeten dat ze vroeger een mens hebben gedragen. Het merendeel verdraagt<br />
niets. Wat hebben wij ons gisterenavond goed geamuseerd. Er was <strong>van</strong>uit de stad een<br />
tandarts met zijn zoon gekomen. Deze man is deels een charlatan, bezitter <strong>van</strong><br />
paarden en oplichter, de zoon volgt de carrière <strong>van</strong> zijn vader. Ik heb mijn bed aan<br />
deze personages afgestaan en heb al mijn spullen achter slot en grendel gezet om<br />
hun te laten zien dat ik hen in de gaten houd. Zij hadden hier twee paarden die zij<br />
wilden meenemen, maar ze tevoren een beetje temmen. Gehouden aan de lasso<br />
sleepten zij drie sterke mannen mee alsof het een kruiwagen was, terwijl ze zich<br />
bovenop de omheining <strong>van</strong> de kraal wierpen en tenslotte als zij bijna gestikt door de<br />
lus <strong>van</strong> de lasso neervielen, hebben ze hen een borstriem omgedaan. Wanneer een<br />
paard zich na enige tijd een borstriem laat omdoen zonder al teveel weerstand, zegt<br />
men <strong>van</strong> hem dat hij ‘holterbroken’ is. Dat is al een grote stap op weg naar de korte<br />
dressuur. Gisteren heb ik mijn eerste val gemaakt. Ik was met Beck over omgevallen<br />
boomstammen gaan springen in een bosje salie. Omdat de salie erg dicht groeit en<br />
een hoogte bereikt <strong>van</strong> een meter of meer, kon je geen gaten zien. Ik ben met mijn<br />
paard in een gat verdwenen. Beck wist niet waar ik gebleven was! We hebben flink<br />
gelachen.<br />
Ik heb al verscheidene slangen gedood, waar<strong>van</strong> ik de huid gelooid heb. Een huid<br />
heb ik rond mijn hoed gedraaid, dat is de mode. Een ratelslang heeft niet veel<br />
klappen nodig om te creperen, want wanneer hij zich wil verdedigen, eindigt hij met<br />
zichzelf te bijten en te vergiftigen. Ik heb een slang (een bull-snake) geschoten met<br />
mijn karabijn om hem niet te beschadigen. Het is een geweldige huid, breder dan<br />
mijn hand.<br />
Woensdag vertrekken wij opnieuw om paarden te <strong>van</strong>gen. Wij blijven verscheidene<br />
dagen afwezig en nemen een kleine troep zadelpaarden mee om te wisselen en een<br />
kar met levensmiddelen, want wij zullen zelf eten moeten maken. Verder ben ik <strong>van</strong><br />
plan een deken voor de nacht mee te nemen, want de nachten zijn nog erg koud en<br />
we moeten slapen onder de sterrenhemel.<br />
Een goede grap die de laatste dagen is voorgevallen. Een schaapherder wilde op een<br />
coyote schieten (soort kleine wolf) en was <strong>van</strong> zijn paard afgestegen om hem neer te<br />
schieten met zijn karabijn. Zijn paard bewoog en om hem rustig te laten blijven, geeft<br />
hij hem een klap met de kolf <strong>van</strong> zijn geweer. Het schot gaat af en de kogel doorboort<br />
de maag <strong>van</strong> het paard. Hij heeft hem afgemaakt met een kogel door het hoofd. De<br />
kerel had het paard de week ervoor gekocht.<br />
Ik zie met tevredenheid dat u goed zorgt voor mijn kamer. Bij het terugkomen zal ik<br />
curiositeiten toe te voegen hebben in de rooksalon.<br />
Hoe gaat het met oom Pierre? En tante Mimi?<br />
Eduard heeft me geschreven. Wat doen mijn andere broers. Waarom schrijven zij<br />
mij niet? Ik hoop dat u mij bijzonderheden geeft m.b.t. het bezoek <strong>van</strong> onze<br />
Koninginnen en dat u me kranten stuurt, die een verslag <strong>van</strong> de feesten geven, o.a.<br />
de Journal de Bruxelles. Hier zijn geen feesten op dit moment. In de maand juli zijn er<br />
wedrennen (3 dagen) in Glendive. Harddraverijen. Een vriend <strong>van</strong> mij die een saloon<br />
(kroeg) heeft, heeft verscheidene goede dravers. Bedankt voor de inlichtingen over de<br />
boterprijs. Het is treurig. Het weer is slecht hier, ik bedoel de atmosfeer.<br />
11
t.a.v. <strong>Edmond</strong><br />
12 F<br />
> Ranch 13 juni 1895<br />
Waarde Melanie,<br />
Jouw brief heeft me veel plezier gedaan. Ik heb hem hier gisteren gevonden, nadat<br />
ik vijftien dagen afwezig was geweest. Ik ben blij over het feit dat de bliksem<br />
welwillend was ten opzichte <strong>van</strong> jou. Dat is wat het betekent om een in een huis te<br />
wonen en een schoorsteen te hebben. Ik zou me geen rekenschap hebben kunnen<br />
geven gedurende deze twee weken <strong>van</strong> een fenomeen als <strong>van</strong> blikseminslag in een<br />
huis, gezien het feit dat ik gelogeerd heb onder een deken op het gras. De 29e mei<br />
was ik vertrokken met drie mannen (Beck moest wegens bezigheden op de ranch<br />
blijven) om te proberen enkele paarden terug te vinden, die verondersteld werden<br />
zich ergens te bevinden op ongeveer 30 mijl <strong>van</strong> hier. Wij zijn te paard vertrokken,<br />
natuurlijk, met zeven zadelpaarden die wij in vrijheid voor ons uit dreven. Verder een<br />
voertuig dat levensmiddelen en dekens meevoerde, bestuurd door de oudste <strong>van</strong> ons<br />
vieren, die 49 jaar is en een ‘zichzelf zo noemende kok’ was voor de soldaten destijds<br />
in de oorlog tegen de indianen. Ik pretendeer evenveel <strong>van</strong> de keuken te weten als<br />
hij, want zwarte koffie maken, spek en aardappelen bakken en brood koken in een<br />
ketel op een houtvuur, daar<strong>van</strong> weet ik ook hoe ik dat moet doen. Wij hadden ook<br />
blikken conserven.<br />
Tegen jou zeggen dat het land wild is, betekent dat ik dertien dagen geen huis heb<br />
gezien. Twee keer zijn wij mensen tegengekomen. Een mens is het meest<br />
buitengewone dat je hier kunt tegenkomen. Wanneer je op de prairie reist en je er<br />
een mens ontmoet en je hem niets te vragen hebt, dan zeg je met moeite: "How do?"<br />
en dat is alles, je passeert. Maar als je er kampeert, bewijs je elkaar zoveel diensten<br />
als mogelijk. In de prairie is de gastvrijheid zonder grenzen tussen bezitters <strong>van</strong><br />
paarden, vee en jagers. De schapenhouders zijn gierigaards.<br />
Stel je de prairie dus niet voor als een immense vlakte. Ja, in Dakota naar het<br />
oosten is de prairie bijna vlak, maar niet hier. Er zijn vlakten in de dalen en op de<br />
plateau's, maar voor de rest is het een verschrikkelijk uiteen gedrongen land, soms,<br />
en hoge bergen.<br />
Altijd meer of weinig wind hier en een erg wisselvallige temperatuur. In de loop <strong>van</strong><br />
onze expeditie, die men een ‘round up’ noemt, is het een korte periode zo koud<br />
geweest, met zoveel wind regen dat wij gedurende twee dagen en drie nachten achter<br />
een rots gehurkt bleven, terwijl we ons de hele tijd probeerden te drogen d.m.v. een<br />
groot vuur <strong>van</strong> cederhout. Als tijdverdrijf roosterden we stukken hert aan het uiteinde<br />
<strong>van</strong> een stok in het vuur.<br />
Dat leven beviel me. Dus wanneer de nachten mooi zijn (het is altijd koud en<br />
vochtig 's nachts), is het een bekoring om als matras alleen maar het gras te hebben,<br />
als bedeking een reisdeken (of meerdere), als hemel <strong>van</strong> het bed het firmament en<br />
als nachtlampje een groot houtvuur dat wij de hele nacht aanhielden tot grote<br />
verontwaardiging <strong>van</strong> de wolven en coyotes, die huilden op eerbiedige afstand. Wat<br />
mijn drie metgezellen betreft, gezien het feit dat ik me aan hun gewoonten heb<br />
aangepast, heb ik niet veel om me te beklagen. In Europa zou men ze hoogstens voor<br />
aimabele bruten hebben gehouden. 's Morgens om vier uur waren wij in het zadel.<br />
Halt houden voor het diner op het middaguur. Rust <strong>van</strong>af zeven uur 's avonds. Ik ben<br />
absoluut tevreden. Ben zo gezond als een eik.<br />
Duizend groeten aan Gustave. Kussen voor de kleintjes en voor jou.<br />
12
<strong>Edmond</strong><br />
13 F<br />
> Ranch 15 juni 1895<br />
Waarde Alfons en Adolf,<br />
Het is geloof ik al gauw twee maanden geleden dat ik jullie geschreven heb, maar ik<br />
dacht dat jullie de brieven zouden lezen die ik naar Vaeshartelt stuurde. Jullie geven<br />
me een hoop details over de feesten voor de Koningin. Bedankt. Hoe zijn de ruiters<br />
<strong>van</strong> de erewacht geweest? Was er orde? Bedankt, Fons, voor het portretje <strong>van</strong> de<br />
Koningin. Wat betreft het concours hippique en andere vermakelijkheden, dat moest<br />
erg mooi en amusant zijn, maar ongetwijfeld galoppeerde ik in die tijd op de prairie<br />
achter een kudde paarden aan, terwijl ik uit volle borst zong en kreten <strong>van</strong><br />
roodhuiden slaakte. Het is misschien betreurenswaardig dat daar niemand was om me<br />
te horen, maar er stond tenminste geen tribune klaar om me uit te fluiten. Ik wil<br />
zeggen dat het dit gevoel <strong>van</strong> vrijheid is dat me zo vrolijk maakt. Vervolgens hecht je<br />
je aan de prairie. Diegenen zijn ver weg, die er alleen maar grasvlakten in zien. Dat is<br />
hetzelfde als zeggen dat een aardig boek niet meer is dan papier en inkt (zo ook mijn<br />
brief, is deze alleen papier en inkt? Nee meneer, ‘by Jove’, nee, het is een<br />
meesterwerk, het is sjiek, het is groots!).<br />
Wat ga ik jullie nu schrijven? Het is 8 uur 's avonds. Ik heb gesoupeerd. Naast mij<br />
aan tafel een kwajongen (een logé uit de stad) met blote voeten, die zijn voeten<br />
verzorgde terwijl hij at. Ik heb niet gauw een afkeer, maar deze verrotte voeten<br />
hebben me niet direct eetlust bezorgd. Beck is in de stad. Ik voeg me morgen bij<br />
hem.<br />
Zo meteen moet ik met een jongen (die het hoeden <strong>van</strong> de paarden doet) een<br />
kudde <strong>van</strong> ongeveer 150 terugbrengen en daarna ga ik slapen, want ik moet om drie<br />
uur opstaan om naar de stad te gaan (zie de brief die ik <strong>van</strong>daag naar Vaeshartelt<br />
schrijf). Ik hou niet <strong>van</strong> de stad. Deze is zo groot als Weert (gemeente Meerssen).<br />
Winkels en saloons etc. De bar of saloon waar ik altijd heenga, heet 'Harry Helm's bon<br />
ton Saloon and Gambling Hall'. Ze betalen er rondjes <strong>van</strong> een dollar en vertellen al of<br />
niet sterke verhalen. Ik amuseer me er niet erg. “Oh … shit!” Dan wandel ik op het<br />
trottoir <strong>van</strong> planken, waar ik edele dames <strong>van</strong> de grote wereld zie, terwijl ze gum<br />
pruimen. “Oh … shit!”<br />
Jullie vragen mij naar jachtverhalen. Ten eerste staan mijn bezigheden mij niet vaak<br />
toe om een hele dag te gaan jagen, gezien mijn voorkeur om bij de paarden te<br />
blijven. Maar wanneer ik ver weg ga, maak ik mijn geweer aan de riemen links <strong>van</strong><br />
mijn Mexicaanse zadel vast en de lasso aan de borstriem <strong>van</strong> het paard. Wanneer ik<br />
dan wild tegenkom, hoef ik alleen naar beneden te springen, de lasso los te maken en<br />
mijn geweer, die helemaal geladen is, met de haan omlaag en ik ben klaar om te<br />
schieten. Zo heb ik verleden woensdag nog twee antilopen geschoten, jonge. Op deze<br />
manier doen alle cowboys het.<br />
Afgelopen zondag heb ik een coyote (soort wolf) geschoten op ongeveer 35 mijl <strong>van</strong><br />
hier aan de Custer Creek (ik heb 15 dagen op de prairie geslapen). Dat is leuk als het<br />
binnen twee dagen en twee nachten enkele keren op je karkas regent en niets om je<br />
te beschermen, vaak zelfs geen dunne boom. Dan maakten wij immense vuren en<br />
dan is het nog beter om uitgerookt te zijn als een vos dan die regen op je botten te<br />
krijgen. Dus had ik 's morgens het kamp verlaten voor een uur of twee om wat<br />
prairiehonden te gaan schieten (soort marmot die voortdurend blaft als een hondje).<br />
Ik had post gevat in de regen, in het midden <strong>van</strong> de kolonie en de luiwammesen<br />
13
kwamen niet uit de grond. Ik had mijn paard op ongeveer honderd meter <strong>van</strong> daar<br />
aan een boom vastgemaakt, ofschoon ik het volledig gedresseerd heb op<br />
geweerschoten. Ik heb zijn dressuur gedaan. Toen op een heuvel recht vooruit<br />
verscheen huilend en blaffend een coyote. Ik had mijn Winchester kaliber 12 en niets<br />
dan kogel 5. Het beest zag er behoorlijk uitgehongerd uit en ofschoon een coyote een<br />
mens niet durft aan te vallen, bleef hij tegen mij blaffen, terwijl hij heen en weer liep.<br />
Toen heb ik me heel klein gemaakt om hem moed te geven. Hij bevond zich op een<br />
afstand <strong>van</strong> mij <strong>van</strong> ongeveer 80 meter, maar hij kwam niet dichterbij. Toen heb ik in<br />
mijn zak twee kogels Wauters gevonden. Ik heb het geweer gesteund op mijn knieën<br />
en hem toegestuurd waarmee hij zijn lol op kon. Hij was niet op slag dood en ik heb<br />
hem een genadesalvo gegeven <strong>van</strong>af de andere kant <strong>van</strong> de heuvel. Er is hier een<br />
groot aantal wolven en coyotes. Als je er een beetje op wil letten, dan gaat er nooit<br />
24 uur voorbij zonder dat je er een ziet of hoort. Ik heb er met de lasso zien <strong>van</strong>gen<br />
en opsporen door cowboys bij Red Water.<br />
Nu ga ik snel de paarden halen en good night, Vergeet niet Biddy te laten dekken.<br />
Stuur deze brief aan Eduard.<br />
tt. Edd<br />
14 F<br />
> Ranch 15 juni 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Mijn laatste brief dateerde <strong>van</strong> 27 mei. Het was mij niet mogelijk om eerder te<br />
schrijven, aangezien ik sindsdien niet in de stad ben geweest en Beck erheen is<br />
gegaan terwijl ik afwezig was. Onmogelijk voor mij om in die periode via de post te<br />
communiceren. Op 30 mei ben ik vertrokken met 3 cowboys om te gaan zoeken naar<br />
enkele paarden, die zich naar wij vermoedden op zo'n 40 mijl <strong>van</strong> hier naar het<br />
westen bevonden. Beck heeft ons niet vergezeld, omdat hij op de ranch paste en<br />
teveel te doen had.<br />
Wij zijn precies vijftien dagen afwezig geweest en hebben een grote tocht gemaakt,<br />
eerst in noordwestelijke richting tot vlakbij de Missouri, vervolgens zuidwest en zijn<br />
teruggekomen langs de noordzijde <strong>van</strong> Miles City, waar wij een dozijn paarden<br />
hebben gevonden (in vrijheid, natuurlijk). Onze kleine karavaan bestond uit 7<br />
zadelpaarden en een tweespan dat een voertuig trok met onze proviand en dekens.<br />
Onnodig u te zeggen dat wij weinig mensen zijn tegengekomen. Wij hebben maar drie<br />
keer mensen ontmoet en in totaal maar één huis gezien (slechts een barak <strong>van</strong><br />
boomstammen, zoals de meeste ranches). Wij sliepen op de grond in onze dekens.<br />
Soms waren wij 24 uur onderweg zonder een boom te zien en in dat geval, omdat we<br />
geen hout hadden, kookten wij op droge ‘prairiekoeken’. Gedurende die rit waren wij<br />
de hele tijd te paard, soms twaalf uur per dag en ik had maar heel weinig tijd om te<br />
jagen. Voor de terugkeer naar de ranch heb ik nog kans gezien twee jonge antilopen<br />
te schieten.<br />
Gisteren, toen iedereen vertrokken was, hebben Beck en ik gekookt, ik de<br />
hoofdgerechten (het was zonder meer heerlijk) en Beck de nagerechten, onder andere<br />
pannekoeken. Ik had net geen indigestie!<br />
Beck gaat vertrekken naar Glendive, waar ik me morgen <strong>van</strong>af zonsopgang bij hem<br />
moet gaan aansluiten met een cowboy en 117 paarden voor een verkoop die<br />
komende maandag de 17e plaatsvindt. Wij zullen het zwaar hebben met ze tot daar<br />
te drijven, gezien de veulens die volgen, maar de 'horse-hunt' is mijn specialiteit. De<br />
14
hele dagtocht <strong>van</strong> morgen zal in beslag genomen worden met het passeren <strong>van</strong> de<br />
rivier. In een grote menigte paarden zijn er altijd wel enkele dol en het zal moeilijk<br />
zijn om ze op het veerpont te laten gaan. Vanmorgen hebben we keihard gewerkt om<br />
een driedeling te maken in een kudde <strong>van</strong> ongeveer 250. Dat is een vermoeiende<br />
bezigheid.<br />
Na 2 maanden leertijd, waarin ik mijn best heb gedaan, heb ik enkele kneepjes <strong>van</strong><br />
het vak leren kennen. Een foreman <strong>van</strong> een round-up <strong>van</strong> vee (d.w.z. een man die<br />
een verzameling vee leidt in dienst <strong>van</strong> een compagnie of <strong>van</strong> een particulier) heeft<br />
mij per maand 40 dollar geboden, levensonderhoud en overnachting in een tent plus<br />
8 zadelpaarden tot mijn persoonlijke beschikking. Aangezien ik zeer goed zit bij Beck<br />
en ik daar absoluut doe wat ik wil, heb ik er de voorkeur aan gegeven mijn vrijheid te<br />
behouden!<br />
Waarom vraagt u mij om terug te komen? Ik heb het hier zo goed en ben de<br />
gelukkigste mens. Ik geef bijna niets uit, omdat ik al bijna een maand niet in de stad<br />
ben geweest. Wat het gevaar betreft … er is een meneer, die ik niet groet. Ik kan u<br />
niets beloven, maar misschien kom ik in de maand augustus terug.<br />
Ik heb jullie beschrijvingen gekregen en de kranten met betrekking tot het bezoek<br />
<strong>van</strong> de Koninginnen. Alles is dus goed afgelopen. <strong>Limburg</strong> heeft 'volle gage' gemaakt,<br />
dat is goed. Ik had de Koningin graag willen begroeten. Wat hoge personages betreft<br />
hebben wij hier alleen maar een paard dat Cleveland heet, maar geen feesten noch<br />
zondagen. Toch zijn er 4, 5 en 6 juli wedrennen in Glendive <strong>van</strong> dravers etc. Vannacht<br />
is tijdens een onweer een paard gedood en een veulen gewond geraakt. Vanmorgen<br />
om 5 uur een vechtpartij tussen cowboys. Degene die de meeste klappen heeft<br />
gegeven, is een beetje een vriend <strong>van</strong> mij. Hij is meteen daarna vertrokken.<br />
Ik zal meerdere dagen in de stad moeten blijven voor de verkoop. Ik ga de beste<br />
kamer <strong>van</strong> het hotel nemen om niet gedwongen te zijn de hele tijd in de saloons te<br />
verblijven.<br />
Ze noemen hier bijna nooit iemand bij zijn naam. Zo is mijn bijnaam ‘Rattlesnake<br />
Edd’ of alleen Edd kortweg. Die komt me toe <strong>van</strong>wege de ijver die ik aan de dag legde<br />
bij het doden <strong>van</strong> ratelslangen en het looien <strong>van</strong> hun huiden.<br />
Maandag 17 juni Glendive.<br />
Ik ben hier gisterenavond gearriveerd en zal ongetwijfeld meerdere dagen moeten<br />
blijven. Het regent. Zo meteen ga ik de paarden over de rivier brengen. Er is een<br />
verkoop. Ik groet u.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
15 N<br />
Yellowstone Hotel<br />
Glendive, Montana, 19 juni 1895<br />
Waarde Eduard,<br />
Ik heb <strong>van</strong> jou twee brieven kort achter elkaar gekregen. Zoals je weet, ben ik niet<br />
dikwijls in de gelegenheid brieven over te sturen, omdat ik weinig met de post in<br />
aanraking kom. Sedert vóór eergisteravond drentel ik hier rond, maar <strong>van</strong>avond hoop<br />
ik naar de ranch te vertrekken. Beck zit hier gescheept met een karretje en een<br />
tweespan en ik met vier zadelpaarden. Beck brak eergisteravond de kabel <strong>van</strong> de<br />
pont aan de Jellowstone River hier aan Glendive en nu kan niemand over dan in een<br />
schuitje. De paarden laten zwemmen gaat wel, maar er zouden zeker een paar<br />
verdrinken wegens de sterke stroom, de draaikolken en het drijfzand bij de landing.<br />
15
Men is bezig een vlot te maken en misschien kunnen we <strong>van</strong>avond over. Vanmorgen<br />
heeft Beck een fotografie laten maken <strong>van</strong> zijn paarden aan de overzijde <strong>van</strong> de<br />
rivier. Ik moet er ook op staan, geloof ik. Er is een fotograaf in Glendive gekomen,<br />
maar hij heeft natuurlijk weinig te doen. Mijn gezicht krijgt hij niet in zijn doos te<br />
kijken, want ik ben veel te mooi. Sedert twee maanden heb ik geen boordje meer<br />
aangehad, ben niet meer geschoren geweest en niet heel zuiver gewassen. Mijn<br />
laarzen zijn nooit gepoetst geweest. Wat kan het me schelen!<br />
A propos <strong>van</strong> fotograferen. Indien ik een toestel had gehad, zou ik een verzameling<br />
fotografieën hebben, die wel een kijkje waard was. Zeer belangrijke dingen en soms<br />
erg zot, maar een groot deel <strong>van</strong> die groepen zou reeds bedorven zijn door de regen<br />
en mijn toestel zou reeds bedorven zijn <strong>van</strong> het water, evenals mijn geweren, die ik<br />
lastig <strong>van</strong> roesten kan vrijwaren. Wat wapens aangaat, ik denk er niet veel te kopen.<br />
De lui hier gebruiken karabijnen en revolvers, maar geen mooie jachtmessen en de<br />
indianen overvragen je altijd.<br />
Het slechtste hier is het water. Ik begrijp niet hoe ik er nog niet ziek <strong>van</strong> ben<br />
geworden. Wil je iets drinken in een saloon (d.i. een café) dan krijg je zulke vreemde<br />
drankjes dat je 'm omkrijgt of hoofdpijn snapt. Er blijft dus niet over dan bijna niets<br />
te drinken. In de meeste gevallen drinkt men gewoon water uit de eerste de beste<br />
beek.<br />
Wat zal ik blij wezen als ik morgen weer in de vrije prairie zit. Ik houd niet <strong>van</strong> een<br />
pseudo-stadje als Glendive. Aan deze zijde <strong>van</strong> de rivier is weinig gelegenheid voor<br />
paardrijden, want overal rondom zijn steile bergen en verder wat zou ik hier gaan<br />
uitrichten. Wanneer ik hier te paard ben, is het om te werken. Ik heb een paard zo<br />
goed gedresseerd, dat ik de zes schoten <strong>van</strong> mijn revolver kan afschieten <strong>van</strong> zijn rug<br />
zonder dat het beest verroert. Met de karabijn schiet ik over zijn hoofd tussen zijn<br />
oren door. De rakker maakte de eerste keren dat ik hem reed, gekke sprongen maar<br />
daarop verwachtte ik mij wel.<br />
Ik krijg nu, telkens wanneer ik in gemeenschap met de post ben, de ‘Journal de<br />
Bruxelles’, daar heeft Mama voor gezorgd. Dat doet me veel plezier, als was het maar<br />
enkel om zeker te zijn op de post iets voor mij te vinden.<br />
De 4e, 5e en 6e juli zijn hier wedrennen en harddraverijen. Im Maastricht bezit een<br />
bakker ‘course’ paarden, maar hier heeft een gewoon koffiehuishouder harddravers,<br />
rijtuigen, fokhengsten enz. Hier is iedereen een heer, maar ik denk er anders over. Ik<br />
weet nog niet wanneer ik terug ga naar Europa. Ik kan nu nog slecht weg en als ik in<br />
de prairie zit, denk ik er niet aan.<br />
Groeten aan allen. Zorg dat we op Vaeshartelt een rijpaard krijgen. Dag brave jong.<br />
t.t. Edd<br />
16 N<br />
> Ranch, Glendive, 28 juni 1895<br />
Waarde Eduard,<br />
De vorige week was ik in de stad, maar heb geen tijd gevonden om je te schrijven.<br />
Er is maar één schrijfgelegenheid en dat is in het hotel. Er is maar één inktpot en<br />
wanneer die in gebruik is, moet ik zo lang wachten. Vanmiddag gaat er iemand <strong>van</strong><br />
hier naar Glendive en dus heb ik de kans je deze te sturen.<br />
Dat is hier een gek weer. Altijd min of meer wind. Veel buien en wanneer het een<br />
dag mooi is geweest, hebben we 's avonds onweer. Daareven zijn we teruggekomen<br />
<strong>van</strong> een wandeling met een wagen en twee paarden, waar<strong>van</strong> één in dressuur is.<br />
Tegelijkertijd zoeken we champignons. Hier<strong>van</strong> maken we een grote consumptie.<br />
16
Terwijl ik je schrijf, zit me een vervelende vent voortdurend iets te vragen. Het is<br />
een kerel uit Chicago, die hier een ranch wil kopen, maar hij kent niets <strong>van</strong> de streek<br />
en dan doen wij hem <strong>van</strong>alles geloven. Bv. gisteren zag hij een soort haas en wij<br />
zeiden dat het een jonge antiloop was. Nu is hij <strong>van</strong>morgen met een dikke bullebak<br />
<strong>van</strong> een St. Bernardshond gaan zoeken om het beest te <strong>van</strong>gen. Gisteravond om 9<br />
uur kwam hij terug <strong>van</strong> de heuvels hier rondom en beweerde twee herten te hebben<br />
gezien en een haas. Hij heeft achter de haas gelopen en met stenen gegooid en kwam<br />
hier zweetnat aan. Wij waren juist in de krraal, waar een gek paard zich doodgelopen<br />
had tegen de pilaren. Hij vroeg ons naïef, waarom wij het beest niet hadden<br />
geprobeerd te <strong>van</strong>gen met een beetje haver. Dit paard had <strong>van</strong> zijn leven nooit haver<br />
gezien. Je begrijpt wat we die vent voor de gek houden.<br />
De 4e, 5e en 6e juli zijn de ‘courses’ in Glendive. Daar komt heel Montana kijken,<br />
want in dit land zijn er nooit feesten. Geen kermis of iets <strong>van</strong> dien aard. Dat heeft hier<br />
nooit bestaan. Maar in Glendive, Miles City, Butte en Helena zijn races.<br />
Dus hier met de ‘courses’ ‘volle gage’. Misschien draag ik bij die gelegenheid een<br />
boordje. Dat is het toppunt <strong>van</strong> sjiek.<br />
We gaan hier baden in de ‘creek’. We, dat zijn de cowboys en ik, want Beck is en<br />
blijft altijd een stadsmeneer. Als hij piekfijn naar de stad gaat, heb ik mijn plezier erin<br />
juist met een vuil flanellen hemd naast hem te lopen.<br />
's Avonds maken we muziek op een soort blaasmonika (je kent die instrumentjes<br />
wel die je voor je mond schuift). We zingen ook.<br />
Het heeft de laatste tijd veel geregend en nu ziet de prairie er mooi groen uit. Er zijn<br />
mooie bloemen, vooral mooie cactussen. De vogels hebben mooi gevederte, maar hun<br />
zang is niet veel bijzonders. Rondom het huis vliegen honderden bruine zwaluwen.<br />
Boven mijn raam bevinden zich minstens 20 nesten.<br />
Hoe is het in Brussel, is er niets veranderd? Wanneer begint je vakantie? Gaan<br />
Alfons en Adolf op reis in de vakantie?<br />
Ik zie dat de paarden ingespannen zijn en moet dus mijn brief afsluiten. Na de<br />
‘courses’ zal ik je schrijven. Het zijn voornamelijk harddraverijen in lichte rijtuigjes,<br />
‘sulky's’ genaamd.<br />
Dus Eduard, houd je goed, tot een andere keer.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
17 F<br />
Yellowstone Hotel<br />
Glendive, Montana, 30 juni 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik ben sinds gisteren in de stad met Beck en een man uit Dakota en 25 paarden.<br />
Vanmorgen had ik moeten vertrekken met deze man en de paarden naar Dakota. Kijk<br />
maar eens wat voor vertraging wij hebben opgelopen: de paarden komen <strong>van</strong> de<br />
ranch <strong>van</strong> Beck. Deze wachtte op ons in de stad. De paarden wilden zich niet laten<br />
opjagen. Misschien wel tien keer zijn zij omgekeerd en uiteindelijk is het ons gelukt<br />
hen te doen vertrekken door revolverschoten te lossen. Onze kreten dienden nergens<br />
meer toe, want wij waren schor geworden. Vertrokken <strong>van</strong> de ranch om 1 uur, zijn wij<br />
aan de overkant <strong>van</strong> Glendive aangekomen tegen 6 uur. Te laat om ze de rivier te<br />
laten oversteken. Wij hebben dat <strong>van</strong>morgen gedaan en dat heeft ons <strong>van</strong> 7 tot 11<br />
uur beziggehouden. Maar het was te laat om te vertrekken, in de hoop voor het<br />
donker in Wibaux aan te komen. En dus vertrekken wij morgen, de man uit Dakota en<br />
ik, om de paarden te drijven naar Dickinson, dat zich op 150 mijl, dus op ongeveer 50<br />
17
uur gaans bevindt <strong>van</strong> de ranch <strong>van</strong> Beck naar het oosten. Wij zijn <strong>van</strong> plan over drie<br />
dagen aan te komen, als wij niet teveel tijd verliezen met het oversteken <strong>van</strong> de<br />
'Little Missouri'. Er zijn geen bruggen in dit land. Wij moeten de Little Missouri<br />
zwemmend oversteken. Ik heb me aangeboden om de paarden te drijven. Dit werk<br />
brengt 5 tot 7 franc per uur op, plus kost en onderdak, maar ik doe het voor niets,<br />
want het doet me plezier. Men zegt dat het vermoeiend is, maar ik let er niet op.<br />
Vermoeidheid is mij onbekend <strong>van</strong>wege mijn training. Het is tropisch heet.<br />
Vanmorgen om 8 uur was het 92 graden Fahrenheit in de schaduw. Ik heb de hele<br />
nacht geen oog dicht gedaan. Komt dit <strong>van</strong>wege de hitte of <strong>van</strong>wege een val <strong>van</strong> het<br />
paard, gisteren bij het vertrek gemaakt <strong>van</strong> een paard dat te weinig gedresseerd was<br />
(= broken, zoals men hier zegt, gebroken!)?<br />
Het is twee uur 's middags en om drie uur komt de trein langs. Dat is de grote<br />
attractie <strong>van</strong> de dag. Daarna ga ik zwemmen in de Yellowstone, want het is nu toch<br />
echt heel heet. De 4e, 5e en 6e juli zijn hier wedrennen <strong>van</strong> dravers. Ik zal al het<br />
mogelijke doen om terug te zijn <strong>van</strong> Dickinson, waar ik te paard heenga, natuurlijk,<br />
immers ik drijf, of veeleer jaag de paarden voort, maar ik kom terug met de trein. Na<br />
de wedrennen keer ik terug naar de ranch. Over 15 dagen ben ik <strong>van</strong> plan te paard te<br />
vertrekken <strong>van</strong> Miles-City naar een indianenstam (Cheyennes), waarvoor ik een<br />
introductie zal krijgen. Het is op 20 mijl <strong>van</strong> Miles-City. Ik ben <strong>van</strong> plan te paard te<br />
gaan. Daarna hoop ik met de trein tot vlakbij de bronnen <strong>van</strong> de Jellowstone te gaan.<br />
Wanneer ik daar het land gezien heb, houd ik enkele dagen halt in Hunters Hot<br />
Springs, waar ik kennissen zal ontmoeten, en ga vervolgens, omdat u erop aandringt,<br />
op de ranch mijn bagage inpakken. Waarom ben ik niet geboren in dit land?? Ik zou<br />
het dan niet hoeven te verlaten. Ik weet niet of ik deze plannen strikt zal kunnen<br />
volgen, maar ik ben <strong>van</strong> plan in de loop <strong>van</strong> de maand augustus terug in Europa te<br />
zijn.<br />
Wat hier afschuwelijk is, is het water. In Dakota zal ik bier krijgen voor 5 stuiver per<br />
glas. Ik maak er een feest <strong>van</strong>, al is het maar voor een enkel glas goed bier. Wat het<br />
eten betreft, overal afschuwelijk, maar ik ben eraan gewend. Hier in het hotel is het<br />
een Chinees die kookt, maar het is geen kunstenaar. Nou ja, ik amuseer me erg goed<br />
en ben zo gezond als een vis.<br />
Ik omhels u.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
18 F<br />
Dickinson. North Dakota. 6 juli 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik schreef u <strong>van</strong>uit Glendive op 30 juni, dat ik de volgende dag naar Dickinson<br />
moest vertrekken en dat ik dacht over drie dagen aan te zullen komen. Ik heb er vijf<br />
dagen over gedaan. Het was de hele tijd tropisch heet en er was voor mij geen<br />
andere schaduw dan de rand <strong>van</strong> mijn hoed. Gisterenavond ben ik dus aangekomen<br />
met mijn metgezel (een veefokker uit de omgeving hier) en de paarden. Wij zijn<br />
aangekomen tijdens een onweer, vergezeld <strong>van</strong> hagel zo groot als kersen.<br />
Wij hebben doorkruist wat men noemt de ‘Bad Lands’, een gebied met niets dan<br />
bergen en heuvels <strong>van</strong> een wildheid, waar je geen idee <strong>van</strong> hebt, en wij waren<br />
gedwongen soms omwegen te maken. Vandaar de lange tijd die de rit ons kostte. Ik<br />
hoef niet te zeggen dat ik bijna niet geslapen heb, want 's nachts bewaakten wij de<br />
kudde om toerbeurt. Daarbij kwam nog dat de merrie die de troep leidde, steeds weer<br />
wilde omkeren (de paarden in vrijheid kiezen een leider). Ik was er niet boos om<br />
18
eindelijk te arriveren op de eindbestemming <strong>van</strong> onze reis, niet <strong>van</strong>wege<br />
vermoeidheid, dorst en honger (want na een dagreis <strong>van</strong> 13 uur in het zadel moest ik<br />
me tevreden stellen met een souper bestaande uit een blik sardines en beschuiten),<br />
maar <strong>van</strong>wege mijn rijpaard, dat de reputatie heeft te hard te schudden. Als ik hem<br />
twee weken achter elkaar zou moeten bestijgen, had ik gekneusde zijden. 's Nachts<br />
sliepen wij onder onze zadeldeken na onze regenjas te hebben aangedaan, ons zadel<br />
als hoofdkussen. Alvorens onze slaapplaats te kiezen, moesten we ons rekenschap<br />
geven of er een geen slangen waren. Ik heb er verscheidene gedood met<br />
revolverschoten. Op een avond zat ik op het gras mijn pijp te roken, toen een ‘blue<br />
racer’ (een soort kleine slang, maar erg giftig), over mijn arm heen sprong. Het<br />
klimaat is erg wisselend. Gisteren een zengende hitte, <strong>van</strong>daag hevige buien, veel<br />
wind en een kou om een vuur bij aan te steken. Mijn metgezel heeft mij een<br />
magnifieke lasso <strong>van</strong> onbereide huid met een waarde <strong>van</strong> tien dollar cadeau gedaan<br />
voor de dienst die ik hem heb bewezen bij het helpen de paarden te leiden. Hij heeft<br />
me ook Indiaanse voorwerpen beloofd, waar<strong>van</strong> hij een groot aantal heeft. Hij heeft<br />
oorlog gevoerd tegen de Indianen en spreekt vloeiend vier Indiaanse talen. Tijdens de<br />
oorlog heeft hij op zijn hoofd een zware klap gehad, een pijl dwars door zijn borst,<br />
vervolgens een regen <strong>van</strong> kogels die zijn kleren verscheurden. Ik ben <strong>van</strong> plan<br />
morgen terug te keren naar Glendive en naar de bronnen <strong>van</strong> de Jellowstone te gaan,<br />
waar ik mogelijk vijftien dagen zal blijven. In het logement waarin mijn intrek heb<br />
genomen, heb ik noch papier kunnen vinden, noch inkt, noch een pen. Ik heb deze<br />
benodigdheden moeten kopen en ik schrijf u <strong>van</strong>af een tafel bezaaid met kaarten,<br />
fiches en gebroken glazen. Het is nauwelijks plezierig in Dickinson, ondanks zijn 1300<br />
inwoners, bovendien in feite steden waar ik nooit zo <strong>van</strong> gehouden heb als <strong>van</strong><br />
Brussel, Den Haag of Londen.<br />
Wat Beck betreft, al bijna zes weken zie ik hem erg weinig. Hij is steeds in Glendive.<br />
Hij is een man <strong>van</strong> de stad. In het begin schreef ik u dat hij een waaghals was. Ik<br />
geloof dat hij zich tegenover mij een beetje een houding heeft willen aanmeten. Hij<br />
doet zich voor als een Engelsman. Ik vraag u, hier in de prairie! Hij wil doorgaan voor<br />
een meneer, maar dat komt hem duur te staan. Hier is niemand meneer, of juist<br />
iedereen, zoals u wilt. Ik ga alleen met cowboys om en het doet me plezier, als ze me<br />
vragen voor wie ik werk. Men moet huilen met de wolven in het bos. Ik pruim en<br />
neem er mijn gemak <strong>van</strong> en laat mijn sporen rinkelen, alsof ik nooit anders geleefd<br />
heb.<br />
Ik heb meerdere uitnodigingen gekregen om te gaan logeren op ranches, maar ik<br />
denk dat me dat teveel tijd zou kosten. Temeer omdat ik naar de bronnen <strong>van</strong> de<br />
Jellowstone wil gaan. Nadat ik misschien een andere troep paarden heb geleid, eerst<br />
met de trein <strong>van</strong> Glendive naar Dickinson en vervolgens dwars door de prairie naar<br />
het zuidoosten. De naam <strong>van</strong> de stad ben ik vergeten. Wij zullen dus een gebied<br />
doorkruisen, waar alleen maar indianen zijn. De indianen zijn de vieste mensen <strong>van</strong><br />
de wereld, zij eten honden en bedorven vlees en worden nietsdoeners, sinds de staat<br />
hen onderhoudt zodat ze rustig blijven.<br />
Nog nieuws <strong>van</strong> Vaeshartelt? Ik ont<strong>van</strong>g de ‘Journal de Bruxelles’, maar ik heb niet<br />
altijd tijd om te lezen. Beck profiteert er<strong>van</strong>. Ik ben nog altijd <strong>van</strong> plan terug te keren<br />
in de maand augustus en te komen met de ‘White Star Line’, die <strong>van</strong> New York naar<br />
Plymouth gaat ofwel South Hampton. Nou ja, ik zie wel hoe het het beste te<br />
organiseren valt voor de douane, niet voor wat ik moet aangeven, maar omdat ik veel<br />
bagage zal hebben. Ik zal alleen al een koffer nodig hebben voor mijn zadel en mijn<br />
teugels. Van mijn zadel zou ik voor geen enkele prijs afstand willen doen. Ik heb er<br />
19
het grootste deel <strong>van</strong> mijn tijd mee doorgebracht. Ik heb gelegenheid gehad het te<br />
verkopen voor meer dan ik betaald had (45 dollar), want het is een goed zadel, dat<br />
het paardt niet verwondt. Onnodig u te zeggen, dat het een Mexicaans zadel is, want<br />
men zou deze heilige paarden <strong>van</strong> hier niet altijd kunnen bestijgen met een Engels<br />
zadel.<br />
Ik begin aan een nieuwe bladzijde, gezien het feit ik <strong>van</strong>middag niets te doen heb.<br />
Het weer is slecht en ik heb maar net genoeg geld op zak om terug te keren naar<br />
Glendive en mijn logement te betalen. Ik ben naar de bank geweest, maar omdat ze<br />
mij niet kennen hier in Dickinson, hebben ze mij een cheque geweigerd. ‘Never mind’,<br />
ik heb meer geld dan ik nodig heb in Miles City en in Glendive. Ik heb hier enkele<br />
cowboys ontmoet die ik ken, maar waartoe zou hun waarborg dienen? Bovendien zijn<br />
zij bijna altijd zonder geld. Wanneer zij in de stad zijn, geven zij alles uit wat zij<br />
hebben, en het is me al overkomen dat zij mij hun geld in bewaring gaven om er<br />
zeker <strong>van</strong> te zijn dat ze het niet uitgaven. Voordat ik Glendive verliet, ontmoette ik<br />
een cowboy die te voet kwam <strong>van</strong> erg ver zonder een stuiver, terwijl hij zijn paard en<br />
zijn zadel al verkocht had. Hij begaf zich naar Dakota en was ziek <strong>van</strong> honger en<br />
vermoeidheid. Hij kon zijn tocht niet voortzetten, omdat hij geen zolen meer onder<br />
zijn laarzen had. Ik heb hem een dollar gegeven om te gaan eten en de gelegenheid<br />
af te wachten om zich in een trein naar Dickinson te verbergen. Gisterenavond heb ik<br />
hem hier teruggezien en hij heeft mij gezegd dat hij werk heeft gevonden. Ik heb<br />
inlichtingen over hem ingewonnen en wanneer het een betrouwbaar type is, doet dat<br />
altijd plezier.<br />
Terwijl ik u schrijf, komt een soort acteur me onderbreken om mij te laten zien op<br />
welk punt zijn koffer praktisch is. Hij pakt alles uit en haalt er tenslotte een<br />
rokkostuum uit, dat hij met nadruk toont alsof hij wil zeggen dat hij uit het oosten<br />
komt, want in het westen heeft men geen rok. Ik doe natuurlijk of ik achterlijk ben<br />
terwijl ik me laat uitleggen wat dat is. Als hij er dan eindelijk mee klaar is, heb ik hem<br />
gezegd, dat ik mijn rok in New York had gelaten, omdat ik niet weet wat ik er hier<br />
mee moet. Hij had zich willen voordoen als een beschaafd man, maar dat is niet<br />
gelukt.<br />
Verder is er in hetzelfde logement nog een andere acteur, een dwerg, mismaakt, en<br />
hij doet zich voor als mooie meneer. Hij komt niet hoger dan een stoel en een grote<br />
cowboy, een kop groter dan ik, heeft hem met geweld meegenomen naar de fotograaf<br />
om zich naast hem te laten fotograferen.<br />
Eergisteren was het de 4e juli, de datum <strong>van</strong> de Amerikaanse nationale feestdag. Ik<br />
heb niets gezien <strong>van</strong> de feesten, omdat ik op de prairie was. Ik had gehoopt die dag 's<br />
avonds te arriveren in een stadje <strong>van</strong> enkele honderden inwoners, maar daar<br />
aangekomen, was de stad verdwenen. Ze hadden de huizen gedemonteerd en op<br />
karren gezet om zich elders te gaan vestigen.<br />
Wat de jacht betreft, het seizoen gaat nu beginnen. Het is een <strong>van</strong> de gebruiken in<br />
het westen om geen wild te doden tijdens de voortplanting, ‘unless’ men niets anders<br />
te eten heeft.<br />
Alfons en Adolf vragen mij om jachtverhalen aan hen te vertellen. Er zijn zeer<br />
wildrijke gebieden. Andere zijn dat helemaal niet. Zo heb ik geen enkele antilope<br />
gezien de laatste week. Al wat ik gezien heb, zijn Jack-rabbits (hazen). Ik heb eentje<br />
geschoten met mijn revolver, toen die voor de hoeven <strong>van</strong> het paard rende. Er zijn<br />
twee bergleeuwen gezien niet erg ver <strong>van</strong> de ranch <strong>van</strong> Beck, maar deze beesten zijn<br />
zeldzaam. In de herfst is er gelegenheid om een groot aantal antilopen te schieten.<br />
Het is nu het seizoen <strong>van</strong> de eenden en ik ben langs een plek gekomen (dat was een<br />
20
maand geleden), waar een half dozijn <strong>van</strong> mijn kennissen vorig jaar in één dag zo'n<br />
350 eenden hebben geschoten. Maar ik kan er nu niet heengaan, want het is<br />
ongeveer 40 mijl ten noordwesten <strong>van</strong> de ranch en om daar te gaan jagen heb je een<br />
wagen, zadelpaarden en metgezellen nodig. Welnu, omdat ik geen uitrusting bezit en<br />
voor het ogenblik niemand ken die zin heeft om te gaan jagen, pass ik. Het is het<br />
seizoen <strong>van</strong> het hooien en het vee naar Chicago brengen en iedereen heeft het erg<br />
druk.<br />
Ik hoop u deze keer lang genoeg verteld te hebben en ik omhels allen.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
P.S. Mama, Moeder de Rat, ik vraag je, zet niet teveel spullen op mijn kamer, want<br />
ik ga een groot aantal voorwerpen meebrengen.<br />
19 F<br />
> Ranch, dinsdag 16 juli 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Aangezien ik <strong>van</strong> plan ben de ranch weldra te verlaten, hoeft u niet meer naar mij<br />
schrijven in Glendive. Als u mij per kerende post antwoordt, dan schrijf naar mij in<br />
Hotel Martin, University Place, New York City. Ik ben <strong>van</strong> plan binnen een maand daar<br />
te zijn. Dus als u meteen antwoordt, dan krijg ik uw berichten nog voor ik aan boord<br />
ga. Ik heb nog geen besluit genomen over de lijn die ik neem om terug te keren naar<br />
Europa. Misschien wel de Red Star Line, want die is het meest efficiënt, ofschoon die<br />
tien dagen op zee in beslag neemt.<br />
Het is erg warm al deze dagen. Eduard en Alfons schrijven me dat het in Holland<br />
hetzelfde is, maar hier, ondanks de bries, verbrand je meer, aangezien er geen<br />
schaduw is. Vervolgens voor het beetje dat je je onder een boom wilt ophouden, word<br />
je opgegeten door de muggen. Aan tafel en gedurende de dag maken de vliegen je<br />
gek. Ik ben een aantal dagen helemaal alleen op de ranch geweest, maar ik heb niets<br />
gemerkt <strong>van</strong> mijn eenzaamheid, omdat ik genoeg werk te doen had. Ten eerste<br />
moest ik mijn maaltijden zelf klaarmaken, de koe melken, de afwas doen, de paarden<br />
verzorgen die in de stal waren, kortom ik ben <strong>van</strong> alle markten thuis.<br />
Het gaat goed met me en ik amuseer me al evengoed. Mijn brief is kort. Ik heb niet<br />
de tijd om veel te schrijven, want degene die naar de stad gaat, wacht.<br />
Ik omhels u.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
20 F<br />
Glendive 20 juli 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Vandaag ben ik vijfentwintig geworden. Een feestelijk moment. De fanfare <strong>van</strong><br />
Glendive was besteld, maar ze zullen het ongetwijfeld vergeten zijn. U bent<br />
ongetwijfeld benieuwd wanneer ik terugkom. Ik kan u geen antwoord geven, want ik<br />
weet het zelf niet. In ieder geval verlaat ik binnenkort de ranch. Ga ik daarna naar de<br />
Rotsige Bergen [Rocky Mountains] of naar Dakota, ik weet het niet, maar ik denk u te<br />
kunnen berichten na de 26e <strong>van</strong> deze maand. In ieder geval zal ik op zijn laatst in<br />
september terug zijn.<br />
Gisteren was hier een bal. Onnodig u de ontplooide gratie en elegantie te<br />
beschrijven. De heren dansten met een tabakspruim in hun mond en een<br />
tandenstoker eruit hangend. De dames pruimden gum [kauwden kauwgum]. Het is<br />
21
dus niet de elegantie [chic(que): onvertaalbaar woordgrapje met het woord chique =<br />
pruim] die ontbrak!<br />
Ik weet echt niet meer wat ik u moet schrijven, omdat ik al zo gewoon ben aan alles<br />
wat ik zie. Ik heb mijn foto laten maken en zal u een exemplaar sturen, wanneer ik<br />
hem heb. Hoe hebt u zich geamuseerd in Neufchâteau en in Spa? Hoe was Spa?<br />
Beck is gaan kijken of de tuigen in orde zijn, want zo meteen keren wij terug naar<br />
de ranch met vier paarden en drie rijtuigen, d.w.z. het kleinste gedemonteerd en in<br />
het grootste gelegd en het middelste erachter vastgemaakt. In het vervolg zullen wij<br />
maar met drieëen op de ranch zijn: Beck, ik en nog een man. Ik zal in de keuken<br />
moeten helpen, want de mensen hier weten niet hoe ze moeten koken. Alles is flauw<br />
en ze bederven het beste vlees.<br />
Als u me antwoordt, dan schrijf naar Hotel Martin, University Place, New York City,<br />
immers, omdat 4 of 5 weken nodig is om een antwoord uit Europa te krijgen, zal ik<br />
dat hier niet meer ont<strong>van</strong>gen. Ik weet helemaal nog niet met welke lijn ik terugkom<br />
overzee. Ik zie dat wel als ik in New York ben. Is er nog nieuws?<br />
Groeten aan iedereen en ik omhels u.<br />
Eduard<br />
Complimenten <strong>van</strong> Beck.<br />
21 F<br />
Mandan (aan de Missouri), Noord Dakota<br />
29 augustus 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Sedert enige tijd schreef ik u alleen nog maar per postkaart. Ik ben u dus deze keer<br />
een brief verschuldigd.<br />
Ik ben hier sedert enkele dagen. Ik weet zelf niet met welk doel, maar omdat er<br />
altijd iets te zien is, geeft niet waar, en ik mijn koffers hier heb, ben ik even graag in<br />
Mandan als elders. Omdat Mandan al meer naar het oosten ligt, tolereert men een<br />
groter aantal negers, wat de veelkleurigheid <strong>van</strong> een kleine stad in het Westen<br />
verhoogt. Waar je mensen met de blanke of bruine huid <strong>van</strong> Europeanen of liever<br />
Amerikanen tegenkomt, de rode opperhuid <strong>van</strong> de roodhuiden en het gele vel <strong>van</strong> de<br />
Chinezen. De neger, 'coloured gentleman' genoemd, past hier goed in.<br />
Aangezien ik alle ambachten probeer te leren, heb ik me <strong>van</strong>morgen laten<br />
onderrichten hoe je mocassins maakt. Ik geef toe dat het voor mij geen nut heeft,<br />
dus laten we dat maar verder zitten. De roodhuiden zijn zeker wilden. Als de wereld<br />
vergaat, zijn zij nog niet beschaafd. Als er dan nog bestaan, want hun aantal slinkt.<br />
Overmorgen zak ik de Missouri af per boot tot enkele mijlen <strong>van</strong> hier bij een stam<br />
<strong>van</strong> Sioux. Ik heb iemand met een viool ingehuurd om hen te amuseren.<br />
Volgende week vertrek ik naar New York. Ik heb moeite om hier weg te gaan, maar<br />
op een <strong>van</strong> deze vier ochtenden, verzamel ik al mijn moed en mijn bagage in mijn<br />
twee handen en spring ik in de Pullman Car naar New York. Aangezien ik weing<br />
sympathie heb voor de Amerikanen <strong>van</strong> het oosten, ben ik niet <strong>van</strong> plan lang te halt<br />
te houden bij de New Yorkers, maar nog altijd lang genoeg om de 150 francs te<br />
verdienen, die Papa mij belooft om er te blijven. Ik ga er musea bekijken, Central<br />
Park en Trilby. Om ‘all right’ te zijn moet je Trilby gezien hebben.<br />
Deze keer zal ik het niet over paarden hebben, want u houdt er misschien niet <strong>van</strong>.<br />
Ik waarschuw u, dat ik helaas opnieuw een hoop bagage heb. Ik heb uw brieven<br />
22
gekregen, die aan mij geadresseerd waren in New York. Die <strong>van</strong> Adolf ook. Alfons en<br />
Adolf zullen me komen oppikken in de haven die ik zal opgeven. Niet waar?<br />
Geheel de uwe.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
22 F<br />
Hotel Martin, University Place, New York<br />
Vrijdag 6 september 1895<br />
Dierbare ouders,<br />
Ik scheep me voor Antwerpen in op de 11e <strong>van</strong> deze maand op de ‘Friesland’ en<br />
denk aan te komen op de 20e of de 21e. Als iemand <strong>van</strong> de anderen <strong>van</strong> u wil komen<br />
om mij op te pikken bij het uitschepen, laat u dan informeren door de administratie<br />
<strong>van</strong> de ‘Red Star Line’ over het uur en de datum <strong>van</strong> aankomst. Doe als volgt. Stuur<br />
tegen de 18e een telegram: ‘R.P. Office Red Star Line Antwerpen. Geef datum een uur<br />
<strong>van</strong> aankomst Friesland. Gustave <strong>Regout</strong>, Meerssen, Holland’. In dat geval<br />
telegrafeert men u op het moment dat het schip tegenover Vlissingen ligt om de loods<br />
aan boord te nemen.<br />
Wat beter is, is dat degene <strong>van</strong> u die me tegemoet wil komen, in Antwerpen<br />
probeert te zijn <strong>van</strong>af de 20e (vrijdag). Als ik u niet zie bij het uitschepen, dan ga ik<br />
<strong>van</strong>daar naar ‘Hotel du Grand Laboreur’, want ik heb te veel bagage om mijn intrek te<br />
nemen bij Fernand.<br />
Het is schitterend weer, hoewel het erg warm is en ik hoop een voorspoedige<br />
overtocht te hebben.<br />
Als niemand <strong>van</strong> jullie mij tegemoet komt, stuur dan in ieder geval een bericht naar<br />
het aangeduide hotel. Ik ben gezond, zoals altijd trouwens, en hoop u in goede<br />
gezondheid aan te treffen.<br />
Het beste aan u.<br />
<strong>Edmond</strong><br />
23 F<br />
De cowboy is een nomade. Op een goede dag komt hij aan, zet zich bij het<br />
keukenvuur en dan na een half uur vraagt hij of hij werk kan krijgen. Indien het<br />
antwoord negatief is, blijft hij een dag of twee en verdwijnt dan. In het<br />
tegenovergestelde geval blijft hij enkele maanden en dan op een morgen komt hij zijn<br />
loon vragen en gaat weg zonder opgaaf <strong>van</strong> reden: “I feel lonesome, I quit.”<br />
Zijn harde beroep maakt hem snel oud en weinig geschikt voor een andere<br />
loopbaan. Zijn onbegrensde onafhankelijkheidszin zou zich daar bovendien tegen<br />
verzetten, want hij zal de voorkeur geven aan zijn leven, dat miserabel is maar vrij<br />
<strong>van</strong> iedere dwang.<br />
Weinig gewaardeerd, maar <strong>van</strong> de inwoners <strong>van</strong> de stad weet hij dat hij hen ontzag<br />
inboezemt en dat is voor hem voldoende.<br />
<strong>Edmond</strong> <strong>Regout</strong><br />
1895<br />
24 F<br />
<strong>Edmond</strong> J. <strong>Regout</strong><br />
december 1896<br />
23
Het Fokken <strong>van</strong> Paarden in de ‘Far-West’<br />
De laatste jaren zijn er veel paarden <strong>van</strong> Overzee geïmporteerd en speciaal <strong>van</strong> de<br />
uitgestrekte prairies <strong>van</strong> de overzijde <strong>van</strong> de Missouri.<br />
Vanwege hun lage prijs en hun uithoudingsvermogen zijn deze Amerikaanse<br />
paarden makkelijk daar verworven, waar hun uiterlijk een kwestie <strong>van</strong> minder belang<br />
was. Aangezien zij daarachter over het algemeen slechts een summiere dressuur<br />
ont<strong>van</strong>gen hadden, overigens voldoende in een land zonder wegen, heeft men over<br />
hun manieren geconcludeerd dat zij een slecht karakter hadden. Een minder<br />
verdiende reputatie dan die <strong>van</strong> onvoldoende gedresseerd te zijn. Deze dieren, gefokt<br />
in een wilde toestand, zijn begiftigd met veel instinct en vertonen niet de bijna<br />
aangeboren onderworpenheid zoals bij onze paarden, die opgegroeid zijn onder de<br />
heerschappij <strong>van</strong> de mens.<br />
Een ranch in de ‘Far-West’ is <strong>van</strong> erg eenvoudige opzet. Deze bestaat uit een woning<br />
<strong>van</strong> boomstammen, dienende tot slaapplaats voor de rancher (eigenaar) en zijn<br />
cowboys, een primitieve stal en schuur naast een stevige kraal met een omheining<br />
<strong>van</strong> palen <strong>van</strong> 7 voet hoog en een grote weide omgeven met prikkeldraad. Het geheel<br />
heeft eerder het voorkomen <strong>van</strong> een kluis dan <strong>van</strong> een ‘home’ voor meerdere<br />
honderden paarden.<br />
Deze grazen gedurende de zomer in de nabijheid <strong>van</strong> de ranch onder de hoede <strong>van</strong><br />
een of meer mannen te paard en zijn 's avonds weer terug via de kraal in de wei,<br />
waar zij de nacht doorbrengen.<br />
Tijdens de zes maanden <strong>van</strong> de winter vertrekken zij in kleine troepen, zwervend tot<br />
soms 20 uur mijl of meer <strong>van</strong> de ranch, het gras onder de sneeuw uitkrabbend en<br />
schuilend in de ravijnen tegen de intense kou en de sneeuwstormen. Gedurende dit<br />
zware seizoen zijn de paarden bedekt met lang en dik haar en als de slechte tijd<br />
voorbij is, zien ze er deerniswekkend uit met hun vermagerde lijf en de loslatende<br />
plukken haar tijdens de rui.<br />
De fokker, die tijdens de winter alleen heeft moeten zorgen voor zijn dekhengsten<br />
en enkele dienstpaarden, gehouden in stal of in de weide, begint zo gauw het lente is<br />
geworden zijn kudde te verzamelen. Voor dat doel neemt hij mannen in dienst voor<br />
30 of 40 dollar per maand en dezen doorkruisen de streek in alle richtingen [dagen en<br />
wekenlang afwezig blijvend, slapend onder de sterrenhemel, zich met een bijna<br />
uniform menu bestaande uit spek, corned beef, bonen en brood gekookt in een ketel,<br />
en als drinken enkel koffie tevreden stellend], terwijl ze die troepen paarden<br />
bijeenbrengen en voor zich uit jagen, waartussen zij exemplaren zien die het merk<br />
<strong>van</strong> hun baas dragen. Dit onderscheidingsteken, gebrand met gloeiend ijzer bestaat<br />
gewoonlijk uit een combinatie <strong>van</strong> initialen en kan alleen worden aangebracht door de<br />
rechthebbende. Zonder vergunning kan niemand paarden merken. Wanneer een dier<br />
in andere handen overgaat, streept de verkoper zijn ‘brand’ door en de nieuwe<br />
eigenaar brengt de zijne aan. Diefstal <strong>van</strong> een paard wordt zeer streng gestraft.<br />
De meegevoerde troepen paarden zijn onder voortdurend geschreeuw de in<br />
compartimenten verdeelde kraal binnengedreven en men jaagt alle vreemde paarden<br />
terug, terwijl ze de andere de weide in laten gaan.<br />
Na een maand of na twee maanden heeft de rancher bijna al zijn kostgangers weer<br />
bij elkaar verzameld. Ik zeg ‘bijna’, want verscheidene <strong>van</strong> hen zijn onvindbaar<br />
gebleven en veulens en een enkele keer volwassen paarden zijn ten prooi gevallen<br />
aan wolven, die op de prairies in groot aantal zijn.<br />
De indiaanse paarden genaamd ‘cayuses’ weten zich te beschermen tegen de wolven<br />
door een cirkel te vormen rond hun veulens, met hun hoofden naar het middelpunt<br />
24
gekeerd, en ont<strong>van</strong>gen hun vijanden met krachtige schoppen naar achteren. De<br />
bastaard-paarden, ofschoon geboren en getogen in dezelfde omstandigheden, hebben<br />
dit instinct niet meer.<br />
Zodra de eigenaar het verzamelen als beëindigd beschouwt, begint het werk op de<br />
ranch zelf. In plaats <strong>van</strong> op de wei te blijven, zijn de paarden overdag weg, vergezeld<br />
<strong>van</strong> een bewaker te paard. Net zoals men schapen wegstuurt om te grazen onder de<br />
hoede <strong>van</strong> een herder.<br />
Tussen de honderden zo verzamelde paarden bevinden bevinden zich exemplaren<br />
<strong>van</strong> iedere soort. Van het sterke trekpaard tot de indiaanse pony. Alle leeftijden zijn<br />
vertegenwoordigd. De merries vormen de hoofdmoot. Deze zijn zelden gedresseerd<br />
en hebben als enige taak ieder jaar een veulen te baren en op hem te passen.<br />
De hengsten worden niet gekozen <strong>van</strong>wege hun grootte, want een paard komt<br />
zelden boven de 1,60 m. uit. Hij is geïmporteerd in de ‘Far West’. Een flinke<br />
hoeveelheid Europese hengsten en vooral Franse koetsierspaarden. De hengsten zijn<br />
vroeg aan de halster in de kraal gebracht, voor het vertrek <strong>van</strong> de kudde, en de<br />
uitgekozen merries <strong>van</strong>gt men met de lasso.<br />
De veulens worden geboren zonder dat men zich er in het minst om bekommert en<br />
bij de terugkomst of het vertrek <strong>van</strong> de troep ontdek je enkele jonge rossen, die in de<br />
morgen of in de avond ervoor geboren zijn. Zij galopperen in gezinsverband naast<br />
hun moeder, vergezeld <strong>van</strong> hun broers of zusters <strong>van</strong> 1, 2 of zelfs 3 jaar.<br />
Op een goeie morgen ziet de zuigeling hoe hij, met de poten naar voren ge<strong>van</strong>gen in<br />
een lasso, naar een houtvuur toegetrokken wordt, waar de cowboys hem<br />
brandmerken. Hij wordt meteen vrijgelaten en lange tijd zal men hem niet meer<br />
aanraken. Zijn dressuur begint niet voor zijn derde jaar en hoogstens als ze hem in de<br />
tussentijd eraan gewend hebben om zich te laten vastmaken met een halster. Deze<br />
kleine inbreuk op zijn vrijheid brengt hem enig respect voor de mens bij en dit is<br />
werkelijk een grote stap op weg naar het temmen, want ze houden zich op de ranches<br />
niet bezig met de dressuur in de eigenlijke zin <strong>van</strong> het woord. Om de handelbare<br />
paarden te onderscheiden, zeggen de cowboys dat ze ‘broke’ zijn, d.w.z. gebroken.<br />
De andere zijn ‘broncos’.<br />
Tegen het einde <strong>van</strong> de zomer stuurt de fokker enkele wagons met getemde<br />
paarden naar de landbouwgronden in het oosten. Met zijn reis- en transportkosten in<br />
mindering gebracht op zijn magere winst, houdt hij net genoeg over om 's winters<br />
rustig op zijn ranch te kunnen blijven. Want de paardenfokkerij levert nauwelijks<br />
meer winst op in de ‘Far-West’. Er is overproductie. Het bewijs hier<strong>van</strong> is dat in de<br />
staat Washington de paarden met een matige conditie zijn geslacht om als bevroren<br />
vlees te worden verkocht in China, dat een fokker uit Washington 150 runderen heeft<br />
overgelaten aan wie ze maar wilde en dat in Dakota 15.000 pony’s in de prairie<br />
rondhuppelen zonder dat iemand ze hebben wil.<br />
25
Amerika 1901<br />
25 N<br />
Palace Hotel, San Francisco, Cal.<br />
23 september 1901<br />
Waarde <strong>Edmond</strong>,<br />
Ik ont<strong>van</strong>g zo juist je brief en het doet mij genoegen wat nieuws <strong>van</strong> je te horen.<br />
Wat jacht betreft, twijfel ik niet dat jullie <strong>van</strong> de rit zullen genieten, maar of je veel<br />
zult <strong>van</strong>gen is een vraag. Of wordt er wild losgelaten?<br />
Van mijn jacht in Colorado zul je wel gelezen hebben uit de brief die ik aan vader en<br />
moeder gezonden heb <strong>van</strong> Salt Lake City (Utah), indien ik mij herinner. Ik vertelde<br />
dat het aan het sneeuwen was gegaan en bergen moest verlaten. Dit was het geval<br />
niet. Ik wil het hun niet zeggen, ik was overladen met jicht. Ik had een<br />
onverdragelijke pijn in de rechter schouder en arm. Toen ik in Rifle kwam ging het<br />
over, want dáár zweette ik <strong>van</strong> de warmte. Mijn gids die tegelijkertijd dokter is,<br />
onderzocht met zijn collega wat er veelde. Het resultaat was jicht en te veel acide in 't<br />
bloed. Het enigste om het niet te verergeren is <strong>van</strong> geen sterke wijn en bier te<br />
drinken. Ik geloof dat onze voorvaders veel Schiedammer jenever hebben gedronken!<br />
Ik wil hun niets verwijten, want zij rusten in vrede.<br />
Indien ik niet die pijn gehad had, was ik honderdvijftig mijlen N.W. verder gegaan.<br />
Kort bij de Utasche grens, bij de Utasche ‘Indian territory’. Daar kon ik zeker wezen<br />
<strong>van</strong> bergleeuwen, de dikke beer, de grijze wolf en wilde kat te vinden. Waar ik was,<br />
bevonden zich vele beren, maar 't was te moeilijk ze te overvallen. Ik jaagde in een<br />
slecht seizoen. De tijd dat de bessen groeien. Dit is het zomervoedsel <strong>van</strong> de beer. Er<br />
is één in de nacht kort bij onze tent geweest. Wij hoorden hem brullen, maar konden<br />
niets zien. 's Morgens zagen wij het spoor <strong>van</strong> één dikke en twee jongen. Wij waren in<br />
't berenland, want aan elke bron kon je 't spoor zien en waar ze baadden. De bomen<br />
waren <strong>van</strong> wortel tot stam beklauwd en helemaal vol modder. Ik kan zeggen dat ik<br />
gejaagd heb net alsof je op de patrijzen jaagt tegen juli.<br />
150 mijlen N.W. <strong>van</strong> dáár is het water zeer slecht en je hebt onaangenaamheden<br />
met de roodhuiden. Dat hinderde mij zo erg niet, want dan had ik een man<br />
meegenomen om de tent te bewaken. Ik zal nooit vergeten het plezier dat ik daar op<br />
de jacht genoten heb. De wonderschone natuur is alléén de reis waard. Het leven is er<br />
precies als <strong>van</strong> een indiaan. Ik mag zeggen dat ik 25 dagen als een wilde in de echte<br />
wildernis geleefd heb.<br />
Die goede Beck. Was hij in Glendive. Ik ben op 80 mijlen <strong>van</strong> dáár geweest. En wilde<br />
eens te paard je oude woonplaats gaan opzoeken, maar dacht wie zal ik dáár vinden<br />
en zo bracht ik mijn plan niet tot uitvoer. Wist ik dat Beck er was, zou ik wezenlijk<br />
gegaan zijn. Ik geloof hij zou wel vreemd opgekeken hebben, als hij mij zag<br />
aankomen! Ik zal hem schrijven ‘that good old fellow’. “Hello, hello, let us have a<br />
drink!” “G… d… where do you come from!!!”<br />
Ik vind het hier zeer aangenaam. De lucht is wel wat zwaar. Voor mij, wel te<br />
zeggen. Ik kom <strong>van</strong> de bergen en ben er nog niet aan gewoon. Wáár ik joeg was het<br />
gauw 10.000 voet hoog. En Yellowstone Park is ook tamelijk hoog.<br />
Hier vind je nou lui <strong>van</strong> de hele wereld. Wel interessant. Ik ben hier in de netste club<br />
toegelaten (Pacific Union Club). Meneer James Folger introduceerde mij. Ik geloof dat<br />
deze heer enige miljoenen dollars rijk is. Hij staat voor een wel bekende man. Er is<br />
veel rijkdom in Frisco. Huizen als paleizen. En de juffrouwen <strong>van</strong> dáár. Oh, wat zijn ze<br />
mooi. Wat een kleuren en wat een luxe. Nette opvoeding ook. Ik mocht er zo eentje<br />
26
wel lijden! Ze zijn wel een beetje ruw uitgevallen. Bijvoorbeeld als ze te paard zitten<br />
'en Califourchon' met een cowboyhoed op.<br />
Van California kan ik nog niet veel vertellen. Je vindt er het klimaat <strong>van</strong> heel Europa.<br />
En er is waterleiding (‘irrigation’) zoals in de andere staten. Ik ben ten zuiden <strong>van</strong> hier<br />
geweest. Del Monte. Prachtig. Het is 120 mijlen zuid. Del Monte bij Monterey. Dáár<br />
heb ik de mooiste rijtoer gemaakt <strong>van</strong> mijn leven.<br />
Je praat <strong>van</strong> naar Amerika te komen het volgende jaar. Is dat uitsluitend om te<br />
jagen of om het land te zien? Als het is voor te reizen raad ik 't je af. Er is<br />
aangenamer te reizen dan in de de V.S. De afstanden zijn zo groot. Van Yellowstone<br />
Park via Lewiston (centre Montana), Butte, Ogden heeft mij waarachtig drie nachten<br />
en vier dagen genomen. Ben je uit de bewoonde streek waar geen ‘irrigation’ is, zie je<br />
weer dat eeuwige droge land (woestijn). Er zijn natuurlijk vele wouden, maar zo<br />
droog. En zo is California. Wáár water is, vind je het prachtigste fruit, palmbomen,<br />
peperbomen etc. Kom je eruit: droog, droog, stof.<br />
Om iets te leren vind ik de V.S. zeer interessant. Indien ik nou hier in de nette kring<br />
word toegelaten, blijf ik deze winter hier, zo niet ga ik of ten zuiden en kom terug<br />
door Mexico tegen de lente, of ga naar Japan via Honolulu (200 dollars, beste boot).<br />
Ik geef mij niet de minste moeite om in de nette kring te komen. Gaat het niet <strong>van</strong><br />
alleen dan gaat het niet. In San Francisco is een Chinese stad (25.000 inw.).<br />
Mijn beste groeten aan Dolf en op Neufchâteau.<br />
tt. Eduard<br />
P.S. Indien je inlichtingen verlangt over Japan, kan ik ze je geven.<br />
Ik ben gelogeerd in the Palace. Schrijf mij voortaan Thos. Cook and Son, San<br />
Francisco, California.<br />
26 F<br />
Palace Hotel, San Francisco, Cal<br />
1 november 1901<br />
Waarde <strong>Edmond</strong>,<br />
Ik heb je bericht <strong>van</strong> 14 oktober evenals de foto's ont<strong>van</strong>gen, waarvoor ik je<br />
hartelijk dank. Momenteel verblijf ik in San Francisco in afwachting dat het minder<br />
warm wordt in het zuiden <strong>van</strong> Californië. Mij is verteld dat het in San Diego nog<br />
drukkend heet is. Gedurende een week heb ik een ongesteldheid gehad, die mij heeft<br />
gewongen op mijn kamer te blijven. Ik ben op tijd bij de dokter geweest, anders was<br />
ik waarschijnlijk zwaar ziek geweest. Momenteel voel ik me gezond en ik pas er sinds<br />
mijn ongesteldheid voor op om plotseling <strong>van</strong> klimaat te wisselen. Je zou je in de<br />
lente wanen <strong>van</strong>wege het gras dat begint te groeien. Bloemen zijn er in ieder seizoen.<br />
In Californië zijn er maar twee seizoenen: de droogte en de regen. Het regent niet<br />
meer dan op Vaeshartelt in de zomer.<br />
Ik maak graag ritten te paard en bijna dagelijks zwem ik in de oceaan. Soms maak<br />
ik een lange wandeling langs de kust en rust ik uit op een leuke plek. Het zijn rotsen<br />
waar de golven tegen breken. Je zou zeggen dat er tussen deze rotsen iets<br />
mysterieus hangt, iets feeërieks en bovendien is dit uitzicht op de oceaan met zijn zo<br />
fraaie kleur geweldig. De verlatenheid temidden <strong>van</strong> deze bekoringen, maakte mij zo<br />
blij, zo gelukkig dat ik uit volle borst zong, zo mooi als ik kon. Tot ik plotseling uit<br />
mijn gemijmer wakkerschrok door een groot zwart en glimmend lijf, dat zich op twee<br />
meter <strong>van</strong> mij uit het water verhief en in de golven verdween … Het was een enorme<br />
zeeleeuw, die op jacht was naar vis. Omdat ik in eerste instantie niet wist wat ik zag,<br />
27
dacht ik er niet aan mijn revolver te pakken. Ik zou graag op dit dier geschoten<br />
hebben!<br />
Je vraagt mij om inlichtingen over de jacht op de wilde dieren <strong>van</strong> de Verenigde<br />
Staten. Ik veronderstel dat het hele westelijke gedeelte goed is, behalve Californië dat<br />
alleen de jacht op eenden en kwartels te bieden heeft. Aangezien je niet <strong>van</strong> plan<br />
bent om in de lente naar de Verenigde Staten te vertrekken, zie ik je vóór je vertrek,<br />
want ik hoop rond maart op Vaeshartelt terug te zijn. Ik ga ditmaal niet naar Japan,<br />
omdat ik voor deze reis een metgezel nodig heb. Dat maakt dat ik je bij mijn<br />
terugkeer uitgebreid kan uitleggen op welke manier ik gejaagd heb. Ik zal je ook de<br />
kwitanties laten zien. Je kunt je dan een voorstelling maken hoeveel dat kost.<br />
In iedere staat verschillen de wetten en de ‘game order’ [jachtopziener] geeft<br />
strenge straffen aan degenen die schieten op bijvoorbeeld reeën, elanden en ander<br />
wild buiten het seizoen. Hij straft vreemdelingen streng. Een cowboy ongeveer $ 25,<br />
terwijl een vreemdeling tot $ 150 betaalt. Je kunt hieraan zien wat voor een leven hij<br />
leidt, een ‘game order’. Vijand <strong>van</strong> alle indianen en cowboys, reist hij <strong>van</strong> de ene<br />
streek naar de andere, altijd te paard en alleen in bezit <strong>van</strong> zijn ‘slicker’ [waterdichte<br />
overjas] om zich te beschermen tegen het slechte weer of de vochtigheid <strong>van</strong> de<br />
nacht. Ik zal je de jachtwetten in Colorado laten zien. Zij zijn behoorlijk streng. Zelfs<br />
metalen kogels zijn verboden. Voor mijn vertrek uit Rifle zag mijn gids juist de ‘game<br />
order’. Zij praatten vriendschappelijk met elkaar, zoals opzichters en stropers soms<br />
doen als ze elkaar tegenkomen in het café. De ‘game order’ vroeg aan de gids of hij<br />
een aantal kogels had meegenomen voor de ree, waarvoor het seizoen nog niet open<br />
was. “Ja”, antwoordde de gids “en ook speciale kogels voor ‘game orders’!”<br />
Het goede seizoen voor de beer, de bergleeuw en andere grote beesten begint tegen<br />
eind september, begin oktober, maar het is dan ‘coyote-koud’. En het is dan niet goed<br />
om onder de blote hemel te slapen. Oud-Mexico is eerder het land dat je zal bevallen<br />
voor de jacht, denk ik. Het is er niet koud in de winter en naar wat ik gehoord heb<br />
<strong>van</strong> een vriend die daar negen maanden gejaagd heeft, zijn er alle gewenste rassen<br />
<strong>van</strong> beren, panters etc. Maar er zijn grote gifslangen die de jacht gevaarlijker maken.<br />
In ieder geval ga ik deze jongeman schrijven.<br />
Vervolgens permitteer ik het me om jou aan te raden een metgezel bij je te hebben.<br />
Een gids is een zo weinig gevormde en zo weinig interessante man met wie je moet<br />
leven, dat je het op den duur maar laat zitten. Het beste is om met twee jagers, een<br />
gids en een kok te zijn. Op deze manier houd je je niet bezig met mensen die niet <strong>van</strong><br />
onze maatschappelijke klasse zijn en kunnen zij met elkaar tabak kauwen. Ik betaalde<br />
mijn gids voor 25 dagen honderd en vijf dollars. Hij leverde in diezelfde tijd: twee<br />
paarden, kar, zadels en vallen. Ik moest de ‘outfit’ kopen, die me, met meel,<br />
aardappelen, tent, pannen, borden etc., 32 dollar kostte. Dat maakt dus per maand,<br />
laten we zeggen, 160 dollar. Een kok kost drie dollar per dag. Je hebt een tent extra<br />
nodig voor de gids en de kok, die 6 dollar kost. Hij maakt dat het een stuk prettiger is<br />
en het komt goedkoper uit voor twee jagers. Je doet er goed aan om <strong>van</strong>af het begin<br />
aan de mensen die je bedienen, niet teveel belang toe te kennen. Zo niet, dan worden<br />
ze onverdragelijk. De kok heeft eveneens als taak de tenten op orde te houden. En als<br />
dan eenmaal alles goed ingericht is, is het een genot om te kunnen jagen op deze<br />
manier. Een ‘packhorse’ kost in Rifle 1 dollar per dag, maar dit zijn afzetterijen <strong>van</strong> de<br />
rijkaards <strong>van</strong> New York, Chicago etc. Als ik nog op deze manier jaag, bedien ik me<br />
alleen <strong>van</strong> ‘packhorses’ of muilezels, maar niet meer <strong>van</strong> een kar. In deze woeste<br />
landen krijg je het gevoel dat een kar je de ingewanden uit je lijf schudt.<br />
28
Aangezien de gidsen er niet <strong>van</strong> houden dat je teveel schiet, doe je er goed aan een<br />
overeenkomst te sluiten door hun bijvoorbeeld 10 dollar te bieden voor elke beer die<br />
je geschoten hebt en 15 dollar voor elke bergleeuw. Het beste is je te begeven naar<br />
een streek, die nog maagdelijk is voor de Europese jager of liever die <strong>van</strong> New York<br />
en <strong>van</strong> Chicago etc. Ieder jaar neemt de hoeveelheid wild af en er komt een tijd zoals<br />
het in Europa is. Tien jaar geleden schoot men op de beer waar zich <strong>van</strong>daag de dag<br />
de stad Rifle bevindt.<br />
Ik moet ophouden over de jacht, want ik zou je er een boek over kunnen schrijven<br />
en geef er de voorkeur aan jou erover te onderhouden bij mijn terugkeer in Holland.<br />
Tussen haakjes: hier is wat Beck me geschreven heeft <strong>van</strong>uit St. Paul. Of liever stuur<br />
ik je tegelijkertijd zijn brief, die jij kunt bewaren.<br />
In Californië is alles erg duur. Want de import uit Europa moet ingevoerd worden<br />
<strong>van</strong>uit New York. De arbeiders vragen zoveel loon dat veel industriëlen er de voorkeur<br />
aan geven importeurs te worden. Een metselaar kost 6 dollar per dag. Vandaar dat<br />
alleen de huizen <strong>van</strong> aartsmiljonairs <strong>van</strong> baksteen of andere stenen zijn. De andere<br />
huizen zijn <strong>van</strong> hout, maar er zijn er als kastelen. Gisteren heb ik enkele foto's<br />
gemaakt <strong>van</strong> een groot huis, dat men verplaatste <strong>van</strong> de ene straat naar de andere,<br />
die zich op een afstand <strong>van</strong> bijna 20 minuten lopen bevond. Dat gaat per<br />
aangenomen werk en loopt op rolletjes, maar erg langzaam. Ik heb eveneens enkele<br />
tekeningen gemaakt. Het is erg eenvoudig. Niets dan twee paarden en acht mannen<br />
brengen het huis aan het rollen.<br />
Schrijf mij altijd bij Thos. Cook and Sons, San Francisco, mocht ik soms vertrekken.<br />
Mijn complimenten aan iedereen<br />
t.à.t. Edouard<br />
P.S. Ik ben in Ukiha geweest. Dat bevindt zich op 112 mijl ten noorden <strong>van</strong> Frisco.<br />
Dat is zo ver als de spoorlijn loopt. Het land is nog woest.<br />
29