Dág boeken, werkboeken en schriften voor rekenen, taal en ...

Dág boeken, werkboeken en
schriften voor rekenen, taal en
begrijpend lezen. Leerlingen
van basisschool de Delta in
Assendelft werken met tablets.
“Leerlingen zien nu meteen of
ze een opgave goed of fout
hebben gedaan. Directe feedback
werkt veel beter.”
Tekst Rob Voorwinden Beeld Fred van Diem
16 Onderwijsblad06 23 maart 2013

De Delta is klaar voor de toekomst
Tablet maakt
boeken
overbodig
23 maart 2013 Onderwijsblad06 17

“Goedemorgen jongens! Vandaag gaan we
oefenen met de tiensprong. Wie weet wat
dat is?” Er gaan een paar vingers omhoog
in de klas van Monica Staal, leerkracht op
basisschool de Delta in Assendelft. “Steeds
tien erbij of tien eraf – prima! Pak jullie
tablets maar vast.”
De leerlingen openen hun mini-tablets
(die een halve slag kleiner zijn dan de meer
gangbare grotere broers) die klaarliggen op
de hoek van hun tafeltjes, en zetten ze aan.
Ondertussen heeft Staal een winkel met
winterkleding op het digibord gezet – een
vast onderdeel van de methode de Wereld
in getallen. Na wat uitleg beginnen de kinderen
aan de sommen op hun tablets. Op
deze skibroek krijg je dertig euro korting.
Hoeveel kost hij dan? En hoeveel kosten de
broek en de wanten samen?
Mediawijs
Afgelopen januari hebben alle leerlingen
van groep 4 de tablet gekregen. De ondertitel
van de Delta is ‘School voor de toekomst’,
en daar passen tablets natuurlijk
prima bij. “We leven steeds meer in een
digitale wereld”, zegt directeur Babs Schipper.
“Dus is het belangrijk dat leerlingen al
snel digitaal vaardig en mediawijs worden.”
De Delta ging in zee met het jonge bedrijf
Snappet, dat tablets én de bijbehorende
software levert voor het basisonderwijs. De
software sluit nauw aan bij de belangrijkste
lesmethodes. Soms wordt daarbij samengewerkt
met de educatieve uitgevers, maar
het kan ook zonder. Bij de Wereld in getallen
zien de leerlingen op hun tablets bijvoorbeeld
ook een winkel met winterkleding,
maar dan een andere dan de officiële
methode op het digibord laat zien. En de
sommen wijken ook net even af van die in
de officiële werkboeken.
Feedback
De leerlingen merken daar echter niets van,
en rekenen er niet minder hard door. Een
van de pluspunten van de tablets is dat leerlingen
direct feedback krijgen, vindt leerkracht
Staal. Wie een som maakt, krijgt
daarna meteen een groene krul of een rode
streep te zien en de mogelijkheid om een
fout te verbeteren. Vroeger – nou ja: enkele
weken geleden dus – kregen de leerlingen
pas een dag later te horen of een som goed
‘Tablets zijn bijzonder
geschikt
voor kleuters:
gewoon het
scherm aanraken
en gáán’
of fout was, als Monica Staal de werkschriften
had nagekeken. “Directe feedback werkt
toch veel beter. Want de volgende dag zijn
we vaak alweer bezig met een nieuw onderwerp.”
18 Onderwijsblad06 23 maart 2013
Dashboard
Alle tablets staan in verbinding met de
computer van Staal, die op haar dashboard
direct de vorderingen kan zien. Leerling
Danny is bijvoorbeeld al bij som negen, terwijl
zijn buurmeisje pas bij som vier is. Ook
kan de leerkracht precies zien wie welke
sommen fout of goed maakt, of wie meerdere
pogingen nodig heeft om het juiste
antwoord te vinden. “En als ik merk dat
er bij één bepaalde som vaak een fout antwoord
wordt gegeven, kan ik de les even
stilleggen om het nog eens uit te leggen”,
legt Staal uit.
“De tablets geven veel rust in de klas”,
vindt Staal. “Bij de Wereld in getallen hebben
de leerlingen een ‘omkeerboek’: als ze
even niet verder kunnen met de opgaven,
keren ze het boek om en gaan verder met
hun weektaak. Maar dan moeten ze toch
hun laatjes weer openen om een ander

schrift te pakken. Op de tablet hoeven ze
alleen hun weektaak maar aan te klikken.”
Kedéng
Een leerling die even ergens anders moet
gaan zitten, legt de tablet op zijn stoel en
sjouwt daarmee de klas door. “Pas op”,
zegt Staal. “Als hij van je stoel valt, is het:
kedéng.” En dat betekent een strop van 150
euro voor de school, want dat is de eenmalige
borg die de Delta per tablet moet betalen.
Verder vallen de kosten van de tablets
erg mee, vindt directeur Schipper. “We
huren de tablets voor 50 euro per kind per
jaar. Dat haal je er wel uit, want je hoeft
geen werkschriften meer te kopen bij je
methodes.” De ouders betalen overigens
niets extra’s: een school mag nu eenmaal
geen ouderbijdrage vragen voor zaken die
bij het reguliere onderwijs horen.
De leerlingen gebruiken de tablets niet
alleen bij rekenen, maar ook bij spelling en
taal. Vanaf groep 4 ‘reizen’ de tablets met
de leerlingen de school in. Volgend jaar
krijgen de nieuwe leerlingen van de groepen
4 een tablet, en gebruiken de huidige
leerlingen ze in groep 5. Daarna in groep 6,
enzovoort.
Opvallend is dat het bedrijf Snappet is
begonnen om tablets en software voor
groep 4 uit te brengen, in plaats van groep
3. “In groep 4 is de basis voor taal en rekenen
al gelegd”, zegt directeur Schipper van
de Delta. “Dat is een relatief veilige groep
om met tablets te beginnen.” Tablets voor
groep 3 staan later op het programma, als er
meer ervaring met deze nieuwe manier van
lesgeven is opgedaan.
iPads
Op de Delta wordt ook geëxperimenteerd
met andere tablets, zoals iPads. Er circuleert
een aantal iPads door de school, in groep
5 worden deze bijvoorbeeld ingezet bij het
aanleren van het gebruik van hoofdletters.
Elk groepje leerlingen krijgt dan één iPad,
waar de leerlingen om de beurt mogen werken
op een spellings-app die over hoofdletters
gaat. De andere leerlingen werken
ondertussen in hun schriften.
Ook in de kleutergroepen gebruiken de kinderen
iPads. “Tablets zijn bijzonder geschikt
voor kleuters”, zegt Schipper, “omdat er
geen letterkennis en kennis van het g
Babs Schipper,
directeur de Delta
‘Schrijven?!
Blokletters zijn voldoende’
Het was maar één zinnetje, in het NOS Journaal over de Delta: ‘De kinderen leren
alleen nog schrijven in blokletters.’ Dat heeft de school geweten. Er verscheen
een column in het Financieele Dagblad dat de school ‘het handschrift van de leerlingen
afpakt’, de column kreeg veel bijval op internet. Directeur Babs Schipper
van De Delta reageert: “Het klopt dat leerlingen hier alleen nog leren schrijven
in blokletters. We werken met de methode Schrijven leer je zo!, die ook op veel
andere scholen al wordt gebruikt, dus zo uitzonderlijk is het niet. Verder hebben
we ons natuurlijk eerst goed afgevraagd of onze leerlingen nog vloeiend, dus aan
elkaar, zouden moeten leren schrijven. Volgens ons niet. Want wanneer gaan ze
dat later nog doen? Twintig jaar geleden werd er nog wel eens om een handgeschreven
sollicitatiebrief gevraagd, maar dat is nu echt niet meer aan de orde. En
op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs is het al verplicht om je verslagen
en je opdrachten digitaal in te leveren. Dus moeten we de leerlingen alleen
nog vloeiend leren schrijven om hun boodschappenbriefjes te maken? Ook niet,
want die zetten ze gewoon in hun telefoon. Daarom hebben we besloten om het
niet meer aan te bieden. Dat levert een heleboel tijdwinst op – tijd die we nu aan
andere nuttige zaken kunnen besteden. Zo maken de leerlingen nu elke week een
opstel. In blokletters, ja. Ach, en die commotie zal wel overgaan. Toen de kroontjespen
eruit ging, leidde dat vast ook tot een storm van protest.”
23 maart 2013 Onderwijsblad06 19

iPad, Android of Windows 8?
De bekendste tablet is uiteraard de iPad, die draait op het besturingssysteem van
Apple. Daarna kwam de Android op de markt, en sinds kort zijn er ook tablets die
draaien op Windows 8.
Op basisschool de Delta worden tablets in een netwerk gebruikt, wat een nieuwe
ontwikkeling is. Op de meeste scholen worden tablets nog stand alone ingezet.
Een klas heeft dan een aantal tablets, die rouleren tussen de leerlingen. De kinderen
kunnen dan om de beurt met apps bepaalde zaken oefenen, zoals woordenschat
of rekentafels.
Voor de iPads is het grootste aantal educatieve apps beschikbaar, maar Android is
bezig met een flinke inhaalslag. Er zijn officiële apps van de educatieve uitgeverijen,
maar ook heel goede, zelfgemaakte apps. Vraag vooral aan collega-leerkrachten
wat hún ervaringen zijn.
toetsenbord voor nodig is. Gewoon het
scherm aanraken en gáán.” Daarnaast staan
er in elke klas ook nog wat gewone computers
of laptops, waar de leerlingen kunnen
werken met de standaard-oefensoftware van
de lesmethodes.
Directeur Schipper heeft hoge verwachtingen
van de tablets. “Deze generatie leerlin-
Leerkracht Monica Staal: “De tablets geven veel rust in de klas.”
gen zal de basisschool niet meer doorlopen
met boeken en schriften voor de vakken
rekenen, taal en begrijpend lezen.” Leerkracht
Staal vindt dat prima. “Ik was aan
het einde van de dag altijd aan het tellen
of ik alle schriften had gekregen om na te
kijken.” Want er was altijd wel een leerling
die zijn opdracht niet af had, en zijn schrift
20 Onderwijsblad06 23 maart 2013
daarom stiekem in zijn laatje wilde houden
om er de volgende dag verder aan te werken.
“Met het dashboard kan ik nu precies
zien hoe ver iedereen is en waar elke leerling
moeite mee heeft, zodat ik meteen kan
ingrijpen. Daar wil ik graag mee doorgaan.”
H
Tablets? Blijf op de
hoogte via AObtweets
Leuke educatieve app ontdekt
waarmee je leerlingen aan de gang
kunnen? Horen wat collega’s op
andere scholen met tablets doen?
Komende week tablet-week op
AObtweets. Volg AOb op twitter en
praat mee. #Onderwijsblad