CURSUSPROGRAMMA VOORJAAR 2009 - HOVO Nederland

HOVO
ZEEUWSE FILOSOFIE/PSYCHOLOGIE SENIOREN ACADEMIE VAN
HOGER VERSCHUIVENDE ONDERWIJS LEVENSORIENTATIES
VOOR OUDEREN
CURSUSPROGRAMMA VOORJAAR 2009

HOVO
HOGER ONDERWIJS VOOR OUDEREN
De Stichting Zeeuwse Senioren Academie verzorgt in samenwerking met
Hogeschool Zeeland elf cursussen in het voorjaar van 2009.
Cursusplaats: Hogeschool Zeeland, Edisonweg 4, Vlissingen
De Stichting Zeeuwse Senioren Academie stelt zich ten doel:
het ontwikkelen, organiseren en geven van onderwijs op academisch
niveau in diverse wetenschapsgebieden voor mensen van vijftig jaar en
ouder. Voor het volgen van deze cursussen is geen speciale vooropleiding
vereist. Er wordt verondersteld dat men langs de weg van zelfstudie en/
of door werk- en levenservaring het vereiste ontwikkelingsniveau heeft
bereikt.
Haar bestuur bestaat uit drs L.A. DeWitte (voorzitter), drs H.Eijzenga
(secretaris), ir A.H.van der Most (penningmeester) en ir F.Huisman,
met als adviseur prof. dr P.van de Putte.
Adres bestuur: Molstraat 21, 4331 SM Middelburg.
HOVO-Nederland is de landelijke vereniging van alle Hovo-instellingen
en heeft tot doel het hoger onderwijs van ouderen in Nederland te
bevorderen.
De website van Hovo-Nederland: www.hovo-nederland.org
Voor algemene informatie kunt u op dinsdag en donderdag van 09.00 – 12.00 uur terecht bij:
Mevrouw A.M.Vereecke–de Nooijer Hogeschool Zeeland
Telefoon: 0118 - 489728 Postbus 364
E-mail: a.m.de.nooyer@hz.nl 4380 AJ Vlissingen
Aanmelding voor een cursus via bijgevoegd inschrijfformulier en door
overmaking van het cursusgeld op gironummer 1740084 ten name van
Zeeuwse Senioren Academie te Middelburg (niet ten name van Hovo,
Vlissingen!) onder vermelding van de betreffende cursusletter(s) en
naam (namen) deelnemer(s). (U ontvangt geen nota of acceptgiro!).
De inschrijving voor de cursus alsmede het cursusgeld dient uiterlijk een
week voor aanvang van de cursus binnen te zijn.
Het cursusgeld is inclusief een kopje koffie of thee. Indien u een andere
consumptie wenst, kunt u die met uw eigen chipknip afrekenen bij de
Catering.
De cursussen vinden doorgang bij inschrijving door tenminste 10 personen.
Bij een te geringe intekening wordt het cursusgeld teruggestort en krijgt
u zo spoedig mogelijk bericht na de uiterste inschrijfdatum.
Indien de cursus doorgaat ontvangt u daarvan géén bericht. Annulering na
inschrijving is mogelijk tot uiterlijk een week voor aanvang van de cursus,
schriftelijk of per e-mail. Bij annulering wordt € 10.- administratiekosten
in rekening gebracht.

FILOSOFIE EN PSYCHOLOGIE
OVER KUNST EN LITERATUUR
Kosten : € 85,-
Data : woensdag 11 en 18 februari en 4, 11 en 18 maart 2009
Tijd : 14.15 – 16.30 uur in lokaal A022
Docent : dr. J. Vos
• Tijdens deze bijeenkomsten zal naar voren komen
dat schrijvers, schilders en andere scheppende
kunstenaars een zoektocht door het labyrint van hun
innerlijk uitdrukken. Daarnaast weerspiegelingen van
een tijdsbeeld en het ironisch neerzetten daarvan.
• In diverse taferelen van Jeroen Bosch is dit te zien;
zeker als het gaat om taferelen uit de Goddelijke
Comedie van Dante. De pelgrimstocht door hel, langs
louteringsberg en het uiteindelijk betreden van het
aards paradijs zal de achtergrond vormen van de
verkenningen op deze woensdagmiddagen. Onder
andere zal Borges met het universele labyrint aan
Cursus A
bod komen, de onstellende wereld van Marguerite
Duras, de teruggeworpenheid van de mens bij Garcia
Màrguez, westers aandoende belevingen in het Japanse
werk van Murakami. Wellicht zullen ook inzichten van
Sandòr Marai, Coetzee naast actuele West-Europese
schrijvers geschetst worden. De diversiteit wordt
vooral benadrukt door de Franse filosoof Lyotard.
Vanuit hem zijn er spiegelingen wat het werk van
Barnett Newman, Rothko en Kupka betreft.
• Hoe dit alles te verstaan in een dynamische ontwikkeling
van wereld en mens van nu?
Dr J.Vos is sinds 1980 docent aan de Hogeschool Zeeland. Verder verzorgt hij colleges en trainingen op het gebied
van toegepaste filosofie en psychologie aan volwassenen voor HBO en post-HBO opleidingen te Amsterdam, Utrecht
en Nijmegen.

Cursus B
Kosten : € 120,-
Data : dinsdag 10, 17 febr., 3, 10, 17, 24 en 31 maart en 7 april 2009
Tijd : 14.30 – 16.30 uur in lokaal A026
Docent : drs Dick van Biemen
In deze cursus gaan we in op een aantal belangrijke thema’s
van het wijsgerig denken. Waaronder: de vraag naar de mens,
de vraag naar het zijn, onze ervaring en kennisverwerving,
en de vraag naar het goede leven en de ideale samenleving.
Kortom, thema’s die hoogst actueel zijn. We lezen daartoe
een selectie tekstfragmenten van oude en nieuwe filosofen.
Tevens biedt de cursus ruime gelegenheid voor vragen en
onderling gesprek en is daarmee een aanrader voor ieder die
met filosoferen wil beginnen of zijn of haar kennismaking met
de filosofie wil hernieuwen.
FILOSOFISCHE VERKENNINGEN
Drs J.D. van Biemen studeerde in 1995 af aan de Open Universiteit (cultuurwetenschappen).
Momenteel is hij - naast het docentschap - werkzaam als beeldend kunstenaar en als cultuurwetenschapper.
Uitgebreide informatie vindt u op zijn website www.denkweg.nl.

GOD ALS NOODZAKELIJKE FICTIE
Kosten : € 75,- (inclusief teksten)
Data : woensdag 25 maart en 1, 8, 15 en 22 april 2009
Tijd : 14.00 – 16.00 uur in lokaal L005
Docent : drs H. Eijzenga
Alle culturen en beschavingen kennen voor zover we kunnen
nagaan iets van wat wij “religie” noemen: het geloof in
bovennatuurlijke krachten of machten die hun invloed
hebben op het menselijke (of het aardse, of het natuurlijke)
bestaan, en het uitoefenen van allerlei rituelen, het bouwen
van heiligdommen, het houden van erediensten die met dat
geloof in verband staan.
Voor het religieuze blijkt men door alle tijden heen heel veel
over gehad te hebben: tijd, energie, mensen- en dierenoffers,
allerlei soms pijnlijke of uitputtende rituelen, kostbare
gebouwen en voorwerpen. Dat doet men niet voor niets:
er moet een reden zijn of een motief, een drijfveer of een
belang, waarvoor men dat er door alle tijden heen steeds
weer voor over blijkt te hebben.
Elke religie is een metafysisch antwoord op feitelijk
ontbeantwoordbare vragen: de zin van het leven, het wezen
van de mens, de herkomst van het zijnde. In dat antwoord
brengt het religieuze een sterke groepsbinding met zich
Cursus C
mee (het latijnse werkwoord religare betekent “binden”).
Die binding hangt sterk samen met de gemeenschappelijke
rituelen en religieuze activiteiten waarin men elkaar heeft
leren vertrouwen juist vanwege alle kosten en moeite die men
zich getroost heeft. Die band bevordert dat men elkaar wil
beschermen tegen alles wat als bedreiging van buiten komt.
Moraal en gezagsstructuren vloeien hieruit voort. De binding
zelf is het bewijs dat God “bestaat”, zodat het geloof in hem
wederkerig het gevoel bewerkstelligt “in zijn hand” te zijn.
Zodoende kan men het religieuze als een noodzakelijke fictie
zien: het is niet zozeer de vraag of er een hogere macht
bestaat als wel waarom het geloof erin van belang zou kunnen
zijn. “God als noodzakelijke fictie” duidt de gerichtheid of
de neiging van de mens om te handelen alsof er een God
is – wat dat ook moge betekenen. Enkele filosofen die zich
hierover diepgaand uitgelaten hebben - Spinoza, Hume, Kant,
Nietzsche, Lévinas - komen in deze cursus ieder op eigen
wijze aan het woord.
Drs H.Eijzenga was docent filosofie aan de Technische Hogeschool Rijswijk en de universiteiten van Utrecht en Delft.
Hij is nu free-lance docent aan diverse instellingen en hij werkt daarnaast aan een promotie-onderzoek.

Cursus D
Kosten : € 110,- (inclusief lesmateriaal)
Data : donderdag 5, 12, 19 en 26 maart en 2 en 9 april 2009
Tijd : 14.30 - 17.00 uur in lokaal PE010/011
Docent : Annemiek Vogels
Elk jaar opnieuw zijn zalen en kerken uitverkocht als Bach’s
versie van het lijdensverhaal volgens Mattheus klinkt.
Wat maakt dit stuk nou zo bijzonder dat zelfs mensen die
zeggen niet in God te geloven toch elk jaar weer van de
partij willen zijn?
Hoe werkt de kracht van die eeuwige muziek op de
menselijke ziel, gelovig of niet?
Deze vragen proberen we te beantwoorden in de genoemde
luistercursus.
Uiteraard leert u achtergronden van het werk kennen en
wordt de bijzondere grondvorm ervan besproken. Daarnaast
wordt het gehele werk behandeld en beluisterd, zodat
verbanden en verborgen betekenissen duidelijk worden.
LUISTERCURSUS
OVER DE MATTHäUS PASSION VAN J.S.BACH
Elke les wordt een gedeelte van de Matthäus Passion
onder handen genomen; daarbij vragen we ons af wat
de theologische betekenis is van de tekst, hoe Bach deze
betekenis in zijn noten laat doorklinken, en vooral ook
waarom die muziek ons nou zo diep raakt.
Zo proberen we de elementen van het lijdensverhaal
van Christus in verband te brengen met ons eigen
levensverhaal.
Er is voor deze cursus geen muzikale voorkennis vereist, u
hoeft alleen maar van Bach te houden...
Uw docent is Annemiek Vogels. Doordat zij werkt vanuit de combinatie muziek en theologie kan zij de samenhang
tussen tekst en muziek voor u verhelderen en duidelijk maken dat het werk van Bach klinkende theologie is.
Inmiddels staan op haar Bach-cursusrepertoire een twintigtal cantates, de zes motetten, de Hohe Messe, het
Weihnachts Oratorium, de Johannes Passie en de Mattheus Passie.

(MODERNE) NEDERLANDSE LETTERKUNDE:
WETEN-EN-NIET-WETEN
Kosten : € 95,-
Data : donderdag 19 en 26 maart en 2, 9 en 16 april 2009
Tijd : 14.00 – 16.30 uur in lokaal A025
Docente : dra Ina A. Tanahatoe-Siepman
Het adagium ‘God schiep de Dag en wij slepen ons erdoorheen’ mag voor sommige personages gelden; er zijn gelukkig ook
lichtpuntjes…
1 e college
DE UITVRETER, TITAANTJES, DICHTERTJE en MENE TEKEL (verschenen in één band)
1933 (vanaf) Schrijver NESCIO
2 e college
HET DWAALLICHT 1946 Schrijver WILLEM ELSSCHOT
3 e college
HET MEESTERSTUK 1994 Schrijfster ANNA ENQUIST
4 e college
DE HELAASHEID DER DINGEN 2006 Schrijver DIMITRI VERHULST
5 e college
HELDENDROOM 2007 Schrijfster INEZ van DULLEMEN
Om volledig te kunnen genieten van de colleges, is het goed het betreffende boek vooraf te lezen.
Tijdens de colleges worden onderdelen voor uw syllabus uitgereikt.
Cursus E
Ina A. Tanahatoe-Siepman is doctoranda in de Nederlandsche Taal- en Letterkunde, afgestudeerd aan de Katholieke Universiteit te
Nijmegen (heden: Radboud Universiteit Nijmegen). Zij heeft vele jaren les gegeven aan middelbare- en hogescholen, en in september
2003 richtte zij haar eigen, nu bloeiende, Academie voor Neerlandistiek op, omdat zij het heel belangrijk vindt Literatuurkennis over
te dragen en te laten zien hoezeer het lezen de mens kan verrijken.

Cursus F
Kosten : € 35,-
Data : dinsdag 10 en 17 februari 2009
Tijd : 14.00 – 16.00 uur in lokaal A024
Docent : drs C.Rooker
Een zekere Willem schreef omstreeks 1250 een verhaal
dat wereldberoemd zou worden: Van den Vos Reynaerde.
Na 1500 raakte het verhaal in de officiële literatuur in
de vergetelheid, al bleef het als volksvertelling algemeen
bekend. Rond 1850 wordt Willems verhaal herontdekt
en wordt zijn meesterwerk als één van de weinige
Nederlandstalige literaire geschriften opgenomen in de
wereldliteratuur. De interpretatie van het werk levert de
neerlandistiek echter enorme problemen op. De inleider
van de nu aangeboden cursus, drs. C. Rooker, brengt
Willems verhaal in verband met de tragische Margareta,
1202 – 1280 en vanaf 1244 Gravin van Vlaanderen. Zij
huwde achtereenvolgens Burchard van Avesnes en Willem
van Dampierre. Van beide mannen kreeg zij zoons en die
zouden decennia strijden om het recht op erfopvolging en
dus om de macht in Vlaanderen.
VAN DEN VOS REYNAERDE:
tussen fictie en politieke realiteit
De cursus bestaat uit twee middagen. De inleider zal
de eerste middag besteden aan een overzicht van de
Reynaertproblematiek en de tweede aan een inleiding van
zijn eigen bijdrage daaraan, waarvoor in de universitaire
wereld reeds zeer veel belangstelling is getoond. De
inleider lardeert zijn betoog met een powerpointpresentatie.
Hij acht de inhoud van het verhaal bij de
deelnemers bekend.
Een uitstekende bewerking in modern Nederlands levert
Karel Eykman: Reinaert de Vos, Prometheus Amsterdam
2008, ISBN 978 90 4 46 1222 6, prijs € 18,95.
Een samenvatting van het verhaal zal de deelnemers
overigens ongeveer veertien dagen vantevoren worden
toegezonden.
Drs C. Rooker is oud-docent Nederlandse taal- en letterkunde aan het Scheldemond College te Vlissingen en hij
werkt aan een dissertatie over Marnix van Sint-Aldegonde.

Cursus G
HEDENDAAGSE ANGLO-IERSE LITERATUUR:
THE FUTURE OF THE PAST (De toekomst van het verleden)
Kosten : € 105,-
Data : donderdag 12 en 19 februari, 5, 12, 19 en 26 maart en 2 april 2009
Tijd : 14.00 – 16.00 uur in lokaal PE002
Docent : drs J.A. Vantoortelboom
‘History is a nightmare from which I am trying to awake,’ schreef
James Joyce in Ulysses. Ulysses kwam tot stand in de jaren tussen
1914 en 1922, een woelige periode waarin de tegenstellingen binnen
de Ierse maatschappij en de eeuwenlange onderdrukking door de
Engelsen, aangezwengeld door WOI, culmineren in de ‘Easter Rising’
van 1916 te Dublin en die een paar jaar later wordt gevolgd door
de Onafhankelijkheidsoorlog. Maar de echte nachtmerrie moest nog
beginnen: de Ierse burgeroorlog.
Het gewelddadige nationale verleden is voor veel hedendaagse Ierse
schrijvers nog steeds een onuitputtelijke bron van inspiratie. Er zijn
echter diverse houdingen ten aanzien van dit verleden te bespeuren
binnen het oeuvre van een aantal vooraanstaande schrijvers. Enerzijds
zijn er de schrijvers die het verleden van zich af willen schrijven, het
als een blok aan hun been beschouwen, soms zelfs ridiculiseren, en zich
daardoor wentelen in een negatieve houding ten opzichte van de Ierse
geschiedenis. Anderzijds heb je de schrijvers die de harde lessen van
het Ierse verleden op een constructieve manier gebruiken en zo komen
tot een optimistische en hoopvolle versie van een mogelijke toekomst.
Deze cursus streeft niet naar een algemeen of gebalanceerd overzicht
van de twintigste-eeuwse Anglo-Ierse literatuur maar concentreert
zich op een aantal schrijvers die door hun eigenzinnige verweving van
feit en fictie menig literatuurcriticus en lezer hebben bevangen.
Selectie van poëzie en bijlagen in de reader
Liam O’Flaherty: Return of the Brute - /
Sebastian Barry: A Long Long Way - Een lange lange weg
Jennifer Johnston: How many miles to Babylon? - Witte zwanen,
zwarte zwanen
Roddy Doyle: A Star Called Henry - De ster Henry Smart
Brendan Behan: Borstal Boy - /
Sebastian Barry: The Whereabouts of Eneas McNulty - De omzwervingen
van Eneas McNulty
Seamus Deane: Reading in the Dark - Lezen in het donker
Sebastian Barry: The Secret Scripture - De geheime schrift
John McGahern: Amongst Women - /
Hugo Hamilton: The Speckled People - Sproetenkoppen
Voor een optimaal rendement en ‘het genot van herkennen’ dienen de boeken
vooraf te worden gelezen. Een gedegen kennis van het Engels is noodzakelijk.
Drs J.A.Vantoortelboom is docent Engels aan de Hogeschool Zeeland. Hij heeft Germaanse Filologie gestudeerd
aan de Universiteit Gent, alwaar hij ook de Academische Lerarenopleiding heeft gevolgd. Hij heeft zich nu een
promotie-onderzoek in Contemporary Anglo-Irish Literature voorgenomen aan de Universiteit Antwerpen.

Cursus H RUISDAEL EN ZIJN LANDSCHAPPEN:
BENTHEIM-SCHILDERIJEN
Kosten : € 90,-
Data : woensdag 11 en 18 februari en 4, 11 en 18 maart en 1 april 2009
Tijd : 13.15 – 15.15 in lokaal L014/015
Docent : de heer Lok Chan m.a.
Jacob Ruisdaels “Molen bij Wijk bij Duurstede” is één van de
beroemdste en meest geliefde Nederlandse schilderijen, niet
alleen onder onze eigen kunstgenieters maar ook buitenlandse.
De 17de-eeuwse landschapsschilder uit Haarlem schilderde
echter niet alleen de natuur rondom zijn eigen stad. Ook
het Duitse landschap van Bentheim, net over de grens bij
Oldenzaal, vereeuwigde hij op een groot aantal doeken. Daarop
toont de schilder het meest bekende bouwwerk van Bentheim:
een Middeleeuws kasteel dat bij Ruisdael groots en majestueus
boven het omringende landschap troont. Vanaf eind februari
zijn op de grote voorjaarsexpositie van het Mauritshuis in
Den Haag zes van Ruisdaels Bentheim-schilderingen te zien.
Die werken dateren uit de periode 1650 - 1670 en tonen
mooi de ontwikkeling die Ruisdael als schilder in twintig jaar
tijd maakte. Daarnaast worden tekeningen en schilderijen
geëxposeerd van een aantal tijdgenoten die Bentheim als
onderwerp namen.
In deze cursus gaan ook wij kijken naar de landschapsschilderkunst
van zowel Ruisdael als zijn collega’s uit de tijd van de Gouden
Eeuw. Een interessant onderwerp doordat de Haarlemse
kunstenaar het landschap anders, namelijk dramatischer
vormgaf dan zijn tijdgenoten. In de inleidende bijeenkomsten
verdiepen we ons in de ontwikkeling van het Vroegnederlandse
landschapsgenre tot aan Ruisdael. Vervolgens richten we onze
aandacht op het leven van de Haarlemmer, een schilder waar
veel speculatie over bestaat maar waar desondanks toch een
duidelijk beeld van te geven is. Bij het bespreken van zijn
oeuvre bekijken we ook het werk van schilders die Ruisdael
gevormd hebben en beïnvloed, zoals Cornelis Vroom en Jan
van Goyen. Tot slot beschouwen we de Bentheim-schilderijen
van Ruisdael en eventuele tijdgenoten-collega’s. Om dit
afsluitende onderdeel nog levendiger te maken, nemen we
aan de hand van foto-afbeeldingen ook een kijkje in het échte
kasteel: daarbij zullen we ook diens geschiedenis ontdekken.
Lok Chan m.a. is cultuurhistoricus. Hij is als rondleider verbonden aan Museum Boijmans van Beuningen, het
Nederlands Fotomuseum in Rotterdam, en Huis Marseille in Amsterdam. Over de beeldende kunsten, klassieke
muziek en literatuur & poëzie geeft hij lezingen, cursussen en rondleidingen door het land. Daarnaast is hij docent
Italiaans.

Ruisdaels Bentheim
Cursus H

Cursus I DE PELGRIMAGE NAAR SANTIAGO DE COMPOSTELA
een rijk religieus en cultuur-historisch verleden
Kosten : € 90,-
Data : maandag 9 en 16 februari, 2, 9, 16 en 23 maart 2009 in lokaal
Tijd : 13.30 – 15.30 uur in lokaal PE112
Docent : drs T.van Miert
In de loop der eeuwen hebben de routes naar Santiago de
Compostela zich ontwikkeld tot belangrijke ontmoetingswegen
voor cultuur en economie. De monumenten langs de wegen naar
het heiligdom van Sint-Jacobus getuigen van een indrukwekkend
verleden. Miljoenen pelgrims zijn vanuit verschillende
beweegredenen naar Spanje vertrokken. “De weg” naar
Compostela kent een boeiende geschiedenis.
In deze cursus maken we kennis met de bijbelse Jacobus
maar vooral ook met de prediker zoals die naar voren komt
uit de legenden. Hoe is het hem vergaan nadat Christus de
apostelen uitgezonden heeft? Zijn afkomst komt aan de orde,
zijn marteldood, de translatie van zijn lichaam naar Spanje,
de ontdekking van zijn graf in de 9e eeuw en het begin van
de pelgrimage naar Galicië. We weiden uit over pelgrimeren
in het algemeen, over vroege reisgidsen en natuurlijk over de
Codex Calixtinus die al in de 12e eeuw de pelgrims de weg wees.
Uitvoerig gaan we in op de ontwikkeling en de neergang van de
pelgrimage naar Santiago en op de oorzaken van beide.
We bespreken bijzonderheden langs de route: heiligen, legenden,
monumenten en cultuur-historisch interessante plaatsen.
Korte inhoud cursusbijeenkomsten:
Les 1: de bijbelse en legendarische Jacobus; translatie naar en
prediking in Spanje; iconografie.
Les 2: politieke en religieuze situatie in Spanje ten tijde van
de vondst van het graf van Jacobus; vondst van het
graf en wat daarop volgde. Het begrip “pelgrimeren”;
ontstaan pelgrimages.
Les 3: begin pelgrimage naar Santiago; oorzaken ontwikkeling;
beweegredenen om op pelgrimstocht te gaan.
Les 4: gevaren onderweg: psychische en fysieke;
wegbewijzering; reisverslagen en reisgidsen.
Les 5: Codex Calixtinus (vier/vijf boeken); De Gids van de
Pelgrim (twaalf hoofdstukken) met vooral aandacht voor
de routes naar Santiago.
Les 6: de Orde van Santiago ; oorzaken verval pelgrimage en
hernieuwde belangstelling; de Camino en Santiago de
Compostela.
Drs Toon van Miert (Ginneken en Bavel 1939). Neerlandicus met eenenveertig jaar onderwijservaring: zeven jaar
lagere school, vier jaar middelbare school en dertig jaar HBO. Cultuur-sociologisch onderzoek in de Antwerpse
Kempen als doctoraal studie. Vanaf 2002 docent “Santiago de Compostela” aan HOVO-Brabant; lezingen over de
Antwerpse Kempen, het Land van Hoogstraten en Santiago.

EXCEL
(toepassingen)
Kosten : € 95,- (inclusief cursusmateriaal)
Data : donderdag 12, 19 en 26 maart, 9, 16 en 23 april 2009
Tijd : 15.00 - 17.00 uur, in lokaal V123
Docent : ir F.Huisman
Al vele jaren is Excel (een onderdeel van het software
pakket Microsoft Office) de meest gebruikte spreadsheet.
Veel mensen kennen Excel als hulpmiddel bij het maken en
onderhouden van adressenbestanden en als ondersteuning
bij de boekhouding van bedrijven en instellingen. Ook het
huishoudboekje werd vroeger nogal eens genoemd (mijns
inziens ten onrechte) als toepassing van Excel.
Excel heeft echter veel meer mogelijkheden en toepassingen
en een aantal daarvan komt aan de orde in deze cursus. We
gaan in op:
• Het file-probleem (en ook bijvoorbeeld wachten op het
inloopspreekuur bij de dokter)
• Geld lenen (bijvoorbeeld voor een woninghypotheek, een
boot, een caravan)
• Sparen en beleggen
• Kwaliteitscontrôle van producten
• Vertragingen bij trein en bus
• Medische missers in ziekenhuizen
• Overgewicht bij (jonge) kinderen
Cursus J
Vroeger moest je, om bovenstaande problemen op te lossen,
vaak ingewikkelde formules doorrekenen. Sinds de komst
van de spreadsheet is dat gelukkig verleden tijd. Ook Excel
biedt een veelheid aan formules en mogelijkheden om allerlei
praktische vraagstukken te analyseren en op te lossen.
Als u nieuwsgierig bent geworden hoe bovenstaande problemen
m.b.v. Excel aangepakt kunnen worden, dan is deze cursus
wellicht interessant voor u.
Het aantal cursisten bedraagt minimaal 10 en maximaal 15.
Ir. Huisman studeerde werktuigbouwkunde in Utrecht en toegepaste wiskunde in Twente. Hij is wetenschappelijk
medewerker geweest aan de Universiteit Twente in Enschede, researchmedewerker bij Akzo in Arnhem en docent
Informatica, Wiskunde/Statistiek en Besliskunde aan de Hogeschool Zeeland. Hij publiceerde drie boeken op het
gebied van de Besliskunde.

VOORDRACHT EN EXCURSIE K
“FLANDERS’FIELD” IEPER
Kosten : € 65,- incl. Vervoer / museum / gidsing ter plaatse / kranslegging; excl. consumpties en maaltijden
Datum voordracht : dinsdag 19 mei 2009 14.00 – 16.00 uur in lokaal A026
Datum excursie : vrijdag 22 mei vertrek 7.45 uur, terugkomsttijd 23.00 uur
Docent : drs bc. L.A.DeWitte OBE
Reeds vele jaren organiseert DeWitte battlefieldtours en
tochten naar KZ kampen in Midden en Oost Europa. Daar
de basis van WOII toch voor een belangrijk deel gezocht
moet worden in de oorzaken en gevolgen van WOI, is een
tocht naar “Flanders’Field” zeer zeker op zijn plaats.
De touringcar vertrekt om 7.45 uur ‘s ochtends van de
Mortiereboulevard en zal daar terug zijn om 23.00 uur.
Tijdens deze tour wordt een beeld geschetst van
het verloop van de menselijke strijd in WOI. Diverse
begraafplaatsen worden bezocht. Een bezoek aan het
Britse kerkje hoort bij het programma. Het Flanders’Field
museum mag niet ontbreken bij het Ieperbezoek
alsmede een rit langs belangrijke oorlogsmonumenten,
de tranches en andere monumenten.
Het bezoek wordt afgesloten met een kranslegging
namens de groep onder de Menin Gate om precies 20.00
uur.
Voorafgaande aan het bezoek aan Ieper houdt de heer
DeWitte een voordracht over de wereldoorlogen en het
bezoek aan Ieper.
N.B. minimum aantal deelnemers 35, maximum 45!
Drs bc L.A.DeWitte OBE is contemporain historicus. Hij heeft zich de laatste jaren vooral toegelegd op onderzoek van
en het zoeken naar de oorzaken en gevolgen van de beide wereldoorlogen in de 20e eeuw. Door zijn sociologische
studies heeft hij sterke belangstelling voor de menselijke processen in dat verhaal, alsook grote belangstelling voor
de gewone militair in het oorlogsproces. Vooral de laatste interesse heeft het Britse gouvernement er toe gebracht
hem te eren.

INSCHRIJFFORMULIER VOORJAAR 2009
In gefrankeerde enveloppe zenden aan:
Hogeschool Zeeland (HOVO)
T.a.v. mevrouw A.M. Vereecke (postvak 230)
Postbus 364
4380 AJ Vlissingen
Ondergetekende schrijft zich in voor de cursus(sen)
(s.v.p. gewenste cursusletter(s) omcirkelen):
A B C D E F G H I J K
en maakt gelijktijdig het verschuldigde bedrag ad
________ x € __________ = € __________
________x € __________ = € ___________
Totaal € ______
over op giro 1740084 ten name van Zeeuwse Senioren
Academie te Middelburg (niet ten name van HOVO
in Vlissingen), onder vermelding van de betreffende
cursusletter(s) en naam (namen) deelnemer(s).
Naam en voorletter(s) : M/V
Straat :
Postcode/woonplaats :
Telefoon :
E-mailadres :
Aantal personen : Handtekening:
Handtekening :
HOVO

HOVO
Vormgeving en druk: Drukkerij Zoeteweij Yerseke Foto omslag: Gemeentearchief Vlissingen