De watermolen en de havenkille van Damme M ... - Zwinstreek

d.i. langs de latere Hoogstraat, bleef de bedding open waarin de schippers van het dorp "ten nieuwen
Damme" aanlegden. De bedoelde aanslibbende strook kreeg de naam Hem ()). De geul langs de
Hoogstraat heette de Kille ()). Anderzijds zal blijken dat de bedding die het water van de watermolen
buiten de sluis nr. 2 afliet, als afvoergeul bleef fungeren.
Maar de Watering van het Broek wenste niet langer af te wateren door de sluis nr. 2. Het
waterschap heeft zijn uitwateringspunt oostwaarts verlegd. Als nieuwe sluisvliet nam men een kreek, die
vanaf de Branddijk door Stampaerts Hoek naar de Sluise Dijk liep. Het Broek bouwde sluis nr. 3 ca. 500
m ten oosten van sluis nr. 2. de nieuwe sluisvliet, geheten "den waterganck van den Broucke", vormde
tegelijk de grens tussen twee oorspronkelijke tiendesekties, nl. de Koebrug- en de Bonemhoek ()). De
afvoerweg van de watermolen vloeide wel door de sluis nr. 2 en de Haringmarkt naar het Zwin ()).
Nadat de polder aan de noordzijde van de Kerkstraat bedijkt was, vestigden de Damse vissers zich
op het terrein binnen de dijksektor, die nu de Corneliestraat heet. Die grond werd verkaveld, en daar
ontstond de wijk die we Deel C noemen. Die wijk strekte van de Hoogstraat, die op de zuidoever van de
afgedamde bedding van het Zwin ligt, zuidoostwaarts over de nieuwe polder. De Dammenaars meerden
hun boten in de boven vermelde Kille, en in de vroegere sluisvliet van het Broek. De Dammenaars legden
zich al vroeg toe op de vangst en de verwerking van haring. Aan die aktiviteiten herinnert o.m. de
Haringmarkt.
Anderzijds was de vroegere bedding van het Zwin binnen de Ketelstraat nog onvoldoende rijp voor
bebouwing. Maar aan de noordzijde daarvan bezat het terrein de hoogte van het normale maaiveld. In die
hoek bouwden de Bruggelingen de Speie op het noordeinde van hun tweede zeekanaal. Dit sluisgebouw
bestond uit twee sassen. De Grote Speie lag achteraan. De Kleine Speie met de slagboom, waar de
grafelijke tollen geheven werden, stond vooraan in de toenmalige zeedijk. Buiten de dijk hadden de
Bruggelingen een geul gegraven, die hun sluis met het Zwin verbond. Ze onderhielden hun kanaal, hun
sluisgebouw en de bewuste toegangsgeul ()). Overigens kan men niet uitmaken of het in 1236 vermelde
sas de allereerste Brugse Speie, of reeds een verbouwing was.
))) De term hem/ham beduidt een aanwas in de bocht van een rivier; een kille is een strandgeul.
))) zie paragraaf 12.
))) Idem, Het tienderecht in de oorspronkelijke parochie Oostkerke en op het eiland Wulpen, met de topografie en de
geschiedenis van Wulpen, Rond de Poldertorens, XXXI, 1988, 1, pp. 5-35; 2, pp. 9-32; 3, pp. 3-43; 4, pp. 3-36.
))) zie paragraaf 9.
))) Idem, 1987, pp. 49-53.
95