Praktijkvraagstukken Filip Tuytschaever - Contrast :::. Law Seminars

Europees distributierecht:
uitdagingen voor uw
onderneming
Vraagstukken uit de praktijk
Filip Tuytschaever
28 maart 2013
Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be

Verticale overeenkomsten
• Toepassingsgebied groepsvrijstelling
• Substantiële analyse
• Onlineverkopen
2

Groepsvrijstelling
• Toepassingsgebied
– Verticale overeenkomst ?
– Verticale beperkingen?
– Marktaandeeldrempel ?
– Andere uitsluitingsgronden?
• Invloed van intellectuele eigendomsrechten
• Afspraken tussen concurrenten?
• Andere groepsvrijstelling is van toepassing
3

Groepsvrijstelling
• Substantiële analyse
– Zwarte lijst (art. 4)
• Verticale prijsbinding
• Gebied/klantenbeperkingen
– Niet-concurrentiebedingen (art. 5)
– Reminder: “van rechtswege nietigheid”
• Onlineverkopen
4

Algemeen - Verticale richtsnoeren
• Belang van de Verticale richtsnoeren
– Bijv., exclusiviteit, onlineverkopen, verticale prijsbinding
• NMA + nationale rechtbanken volgen Verticale
richtsnoeren vaak blindelings
• Voorzichtig juridisch advies voor zaken die enkel in
de Verticale richtsnoeren worden behandeld (valse
soft law)
5

Toepassingsgebied - verticale
overeenkomsten
Een producent van sportschoenen merkt dat er veel
parallelhandel in zijn producten bestaat tussen Frankrijk en
Spanje. De belangrijkste reden daarvoor is dat de retailprijs
van zijn sportschoenen in Frankrijk traditioneel zowat 15%
hoger ligt dan in Spanje, wat leidt tot uitvoer vanuit Spanje
naar Frankrijk.
De producent raadpleegt u en vraagt welke maatregelen hij
kan nemen om te verhinderen dat zijn distributeurs in
Frankrijk uitvoeren naar Spanje of met welke maatregelen hij
die parallelhandel kan beperken.
6

Toepassingsgebied - concurrenten
Een producent van hekken raadpleegt u in het kader van
een distributieovereenkomst die hij wil sluiten met een
concurrerende producent, waarbij hij de types hekken
waarin hij sterk is aan zijn concurrent wil leveren, met
adviesprijzen, en omgekeerd de types hekken waarin hij
minder sterk is van zijn concurrent wil betrekken, mits
adviesprijzen, om aan zijn klanten te kunnen aanbieden.
Wat adviseert u over de mogelijkheid van een dergelijke
overeenkomst?
7

Toepassingsgebied - concurrenten
• Overeenkomsten tussen concurrenten?
– Alleen duale distributie via niet-wederkerige
overeenkomst is gedekt door Verordening
330/2010:
• Geen concurrerende producenten
• Geen wederkerige distributie
– Overeenkomst tussen concurrenten m.b.t.
adviesprijzen = prijzenkartel
8

Hardcorebeperkingen (art. 4)
– Verticale prijsbinding
– Territoriale en klantenbeperkingen
9

Hardcorebeperkingen – territoriale
toepassing
Een producent verbiedt zijn distributeurs om de
producten die hij hen levert te verkopen buiten de
EU. Eén van de distributeurs heeft vragen bij de
rechtsgeldigheid van dat exportverbod en raadpleegt
u.
Hoe luidt uw advies?
10

Hardcorebeperkingen – territoriale
toepassing
• Verticale Richtsnoeren, nr. 47, vn. 5:
De lijst van hardcorebeperkingen is van toepassing op
verticale overeenkomsten die betrekking hebben op de
handel binnen de EU.
11

Hardcorebeperkingen – territoriale
toepassing
• COMCO (Zwitserland) = effectendoctrine
– Dec. 2011: Nikon – CHF 12.5 miljoen boete
• O.a. exportverbod naar Zwitserland (ook) in EU
distributieovereenkomsten
– Mei 2012: BMW – CHF 156 miljoen boete
• Verbod om nieuwe BMW en MINI te verkopen aan
Zwitserse klanten
12

Hardcorebeperkingen – territoriale
toepassing
Een producent van digitale fototoestellen merkt dat
een EU distributeur digitale fototoestellen koopt in
Hong Kong en deze vervolgens invoert in de EU.
De producent wil die praktijk stoppen en vraagt om
uw advies.
13

Hardcorebeperkingen – territoriale
toepassing
• Intellectuele eigendomsrechten: uitputtingsleer
– Gemeenschapsuitputting
– Geen wereldwijde uitputting
• import uit derde landen kan worden verboden
– cf. arrest Hof van Justitie van 16 juli 1998, Silhouette,
C-355/96, Jur. 1998, blz. I-4799.
14

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
• Art. 4(a) Verordening 330/2010:
– Groepsvrijstelling niet van toepassing op verticale
overeenkomsten die … direct of indirect, tot doel hebben
de beperking van de mogelijkheid van de afnemer tot het
vaststellen van zijn verkoopprijs, onverlet de mogelijkheid voor de
leverancier om een maximumprijs op te leggen of een verkoopprijs
aan te raden, mits deze prijzen niet ten gevolge van door een van
de partijen uitgeoefende druk of gegeven prikkels hetzelfde effect
hebben als een vaste prijs of minimumprijs.
15

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
• Beperkingen opgelegd aan distributeur:
– Vaste prijs VERBODEN
– Minimumprijs VERBODEN
– Maximumprijs TOEGELATEN
– Aanbevolen wederverkoopprijs/richtprijs/aanbevolen
consumentenprijs TOEGELATEN
16

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Partijen komen overeen dat afnemer de producten
niet zal verkopen onder de gangbare marktprijzen,
die de leverancier zal meedelen aan afnemer.
–OK of niet?
17

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Leverancier verleent afnemer een speciale
korting, in erkenning van het aanhouden door
afnemer van de aanbevolen wederverkoopprijs.
–OK of niet?
18

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Leverancier heeft het recht om de levering van
product X stop te zetten als blijkt dat de
prijszetting de markt voor product X verstoort.
–OK of niet?
19

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Leverancier eist van zijn distributeurs dat zij
wekelijks hun verkoopprijzen en marges
meedelen aan de leverancier.
–OK of niet?
20

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Leverancier eist van zijn distributeurs dat zij
wekelijks hun verkoopprijzen en marges
meedelen aan de leverancier, die ook zelf via een
aantal eigen verkooppunten actief is in de markt.
–OK of niet?
21

Hardcorebeperkingen - verticale
prijsbinding
Cyclo levert fietsen aan de Federale Politie, die er de voorkeur
aan geeft die fietsen bij de lokale fietswinkels te kopen.
De reden daarvoor is dat ze een goede dienst-na-verkoop
willen.
FedPol wil echter evenmin dat die dealers om het even wat
vragen voor hun dienst-na-verkoop en ze vraagt Cyclo om het
nodige te doen met haar lokale dealers.
Cyclo vraagt u hoe zij best te werk gaat in haar relatie met
haar lokale dealers?
22

Toegelaten verticale prijsbinding?
• Perspublicaties?
23

Toegelaten verticale prijsbinding?
Arrest van het Hof van Justitie van 3 juli 1985, Binon, 243/83,
Jur. 1985, 2015 (vaste prijzen):
46 Zo op het gebied van de distributie van dagbladen en periodieken
de vaststelling van de kleinhandelsprijs door de uitgevers het enige
middel is om de aan het terugnemen van onverkochte exemplaren
verbonden economische lasten draaglijk te maken, en het
terugnemen van onverkochte exemplaren de enige methode is om
de consument een ruim aanbod van perspublicaties te verzekeren,
staat het aan de Commissie om bij haar onderzoek van een
overeenkomst op grond van artikel 85, lid 3, daarmee rekening te
houden.
24

Toegelaten verticale prijsbinding?
47 … wanneer in het kader van een selectief distributiestelsel voor
perspublicaties, dat de handel tussen Lid-Staten ongunstig beïnvloedt,
vaste prijzen worden opgelegd, dat stelsel daardoor onverenigbaar
wordt met artikel 85, lid 1, doch dat de Commissie in het kader van
een verzoek om ontheffing op grond van artikel 85, lid 3, kan
onderzoeken of een dergelijk element van een distributiestelsel in een
concreet geval gerechtvaardigd kan zijn.
25

Toegelaten verticale prijsbinding?
• Introductie van een nieuw product?
26

Toegelaten verticale prijsbinding?
Verticale richtsnoeren, nr. 225:
Verticale prijsbinding kan echter niet alleen de
mededinging beperken, maar ook, in het bijzonder
wanneer zij uitgaat van de leverancier,
efficiëntieverbeteringen opleveren, die aan artikel 101, lid
3, zullen worden getoetst. Met name wanneer een
producent een nieuw product introduceert, kan verticale
prijsbinding tijdens de introductieperiode waarin de
vraag groeit, nuttig zijn…
27

Toegelaten verticale prijsbinding?
• Kortlopende promotieacties?
28

Toegelaten verticale prijsbinding?
Verticale richtsnoeren, nr. 225:
Evenzo kunnen vaste wederverkoopprijzen, in plaats van
maximumwederverkoopprijzen, nodig zijn om in een
franchisesysteem of een soortgelijk distributiestelsel
waarbij een gelijkvormige distributieformule wordt
toegepast, een gecoördineerde kortlopende
prijsverlagingsactie op te zetten (meestal twee tot zes
weken), wat ook in het belang van de consument is.
29

Toegelaten verticale prijsbinding?
• Overheidsdwang?
– Een leverancier weigert nog te leveren aan een
distributeur, omdat die de producten van de leverancier
met verlies verkoopt.
Quid?
30

Toegelaten verticale prijsbinding?
• België: verbod op verkoop met verlies
– Arrest van het Hof van Justitie van 7 maart 2013, Euronics t.
Kamera Express, C-343/12:
29. Wat de nationale bepaling betreft die in het hoofdgeding aan de
orde is, staat vast dat praktijken waarbij goederen met verlies te
koop worden aangeboden of verkocht, niet zijn vermeld in bijlage I
bij de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Zij kunnen dus niet
„onder alle omstandigheden” worden verboden, maar enkel na een
specifieke analyse waaruit blijkt dat zij oneerlijk zijn.
31

Toegelaten verticale prijsbinding?
30. Vastgesteld dient te worden dat … artikel 101 WMPC een
algemeen verbod behelst om goederen met verlies te koop aan te
bieden of te verkopen, zonder dat op basis van de feitelijke
omstandigheden van elk geval hoeft te worden bepaald of de
betrokken handelstransactie „oneerlijk” is volgens de criteria van de
artikelen 5 tot en met 9 van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken
en zonder dat de bevoegde rechter daarbij een beoordelingsmarge
heeft.
31 … dat de richtlijn oneerlijke handelspraktijken … zich verzet
tegen een nationale bepaling … die een algemeen verbod behelst
om goederen met verlies te koop aan te bieden of te verkopen …
32

Gebied/klantenbeperkingen
• Regel onder Verordening 330/2010:
– “Alles is toegelaten wat niet verboden is”.
• Uitzondering onder Verordening 330/2010 =
gebied/klantenbeperkingen = dwangbuisaanpak:
– “Alles is verboden wat niet uitdrukkelijk toegelaten is”.
33

Locatieclausules
• Art. 4(b) Verordening 330/2010
De … vrijstelling is niet van toepassing op verticale
overeenkomsten die … tot doel hebben:
b) de beperking van het gebied waarin of de klanten aan
wie een afnemer die partij is bij de overeenkomst,
onverminderd een beperking ten aanzien van zijn
vestigingsplaats, contractgoederen of -diensten mag
verkopen …
34

Locatieclausules
• Verticale richtsnoeren, nr. 50:
– Mogelijk in kader van alle distributieformules
– “Hoofdverkooppunt, bijkomende verkooppunten,
opslagplaats, bijkomende opslagplaats”
– Geen wijziging zonder toestemming van verkoper,
onafhankelijk van de gekozen distributieformule
35

Gebied/klantenbeperkingen
• Wat met de volgende gebied/klantenbeperkingen
in distributieovereenkomsten?
– Leverancier aanvaardt om niet in concurrentie met zijn
distributeurs te verkopen aan bepaalde key accounts in
de Benelux.
– Leverancier beperkt de verkopen van zijn distributeurs
naar key accounts in de Benelux.
36

Gebied/klantenbeperkingen
• Art. 4(b) Verordening 330/2010
De … vrijstelling is niet van toepassing op verticale
overeenkomsten die … tot doel hebben:
b) de beperking van het gebied waarin of de klanten aan
wie een afnemer die partij is bij de overeenkomst,
onverminderd een beperking ten aanzien van zijn
vestigingsplaats, contractgoederen of -diensten mag
verkopen …
37

Gebied/klantenbeperkingen
• Het is voor doeleinden van Verordening 330/2010
mogelijk voor een leverancier om:
– niet te verkopen aan eindconsumenten
– slechts te verkopen aan bepaalde categorieën klanten
(typisch: overheden en andere key accounts)
– niet online te verkopen
38

Gebied/klantenbeperkingen
• Wat met de volgende gebied/klantenbeperkingen
in distributieovereenkomsten?
– Leverancier verbiedt zijn groothandelaars te verkopen
aan eindgebruikers in de Benelux.
– Leverancier laat zijn groothandelaars alleen toe aan
grotere eindgebruikers (key accounts) te verkopen in de
Benelux.
39

Gebied/klantenbeperkingen
• Art. 4(b)(ii) Verordening 330/2010: toegelaten
klantenbeperking
De beperking van de verkoop aan eindgebruikers door een op het
groothandelsniveau werkzame afnemer.
• Verticale Richtsnoeren, nr. 55:
Deze uitzondering sluit echter niet een regeling uit waarbij de
groothandelaar aan bepaalde eindgebruikers mag verkopen,
bijvoorbeeld de grotere eindgebruikers, terwijl de verkoop aan
(alle) andere eindgebruikers niet toegestaan is.
40

Gebied/klantenbeperkingen
• Art. 4(b) Verordening 330/2010
De … vrijstelling is niet van toepassing op verticale
overeenkomsten die … tot doel hebben:
b) de beperking van het gebied waarin of de klanten aan
wie een afnemer die partij is bij de overeenkomst,
onverminderd een beperking ten aanzien van zijn
vestigingsplaats, contractgoederen of -diensten mag
verkopen …
41

Gebied/klantenbeperkingen
Een leverancier van een inputproduct (vitamines)
verplicht een producent van voedingssupplementen
(die de betrokken vitamines bevatten) om die
supplementen alleen te verkopen aan apothekers in
de Benelux.
De producent van voedingssupplementen wil
verkopen in Frankrijk en vraagt om uw advies.
42

Gebied/klantenbeperkingen
• Verticale richtsnoeren, nr. 25(d):
Ingevolge de groepsvrijstellingsverordening worden niet
alleen de door de leverancier geleverde goederen of
diensten maar ook de daaruit voortvloeiende goederen
of diensten als contractgoederen of -diensten
beschouwd.
43

Gebied/klantenbeperkingen
Een Zweedse producent van designmeubelen lanceert zijn
nieuwe producten voor het eerst in een aantal landen buiten
Scandinavië. Hij doet dat via een exclusieve samenwerking
met een kledingketen, die daartoe hun verkooppunten
herinrichten.
De producent legt de kledingketen een vaste prijs op voor de
meubelen en legt zijn Scandinavische distributeurs een
algemeen verbod op om uit te voeren naar de betrokken
landen waar de producent voor het eerst actief wordt. Dat
verbod geldt ook voor onlineverkopen.
44

Toegelaten absolute gebiedsbescherming
Verticale richtsnoeren, nr. 61:
Wanneer de distributeur aanzienlijke investeringen moet doen om de
nieuwe markt op te zetten en/of te ontwikkelen, vallen beperkingen
van de passieve verkoop door andere distributeurs in een
dergelijk gebied of aan een dergelijke klantenkring (omdat deze
beperkingen noodzakelijk zijn voor de distributeur om deze
investeringen terug te verdienen) gedurende de eerste twee jaar
waarin de distributeur de contractgoederen of -diensten in dat
gebied of aan die klantenkring verkoopt, over het algemeen
buiten het toepassingsgebied van artikel 101, lid 1, ook al
worden dergelijke hardcore beperkingen over het algemeen
geacht onder artikel 101, lid 1, te vallen.
45

Gebied/klantenbeperkingen
• Noteer:
– toegelaten verticale prijsbinding = alleen toegelaten op
basis van art. 101(3) VWEU
– toegelaten absolute gebiedsbescherming = ook
toegelaten op basis van niet-toepasselijkheid van art.
101(1) VWEU
46

Exclusieve distributie: definitie
• Gebiedsbescherming:
– Cyclo duidt “Brussels Bike” aan als zijn enige verdeler in
Brussel
• Klantentoewijzing
– Cyclo duidt “Brussels Bike” aan als zijn enige verdeler in
België voor sportclubs
47

Exclusieve distributie: bescherming
Wat als?
• Antwerp Cycle begint te verkopen in Brussel?
• Antwerp Cycle begint een publiciteitscampagne specifiek
gericht op sportclubs?
48

Exclusieve distributie: gebiedsbescherming
• Locatieclausule
– Antwerp Cycle mag geen winkel beginnen in Brussel
• Wat met?
– Vertegenwoordigers – publiciteitscampagnes
• Toepassing van onderscheid tussen actieve en passieve
verkoop
49

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 3 voorwaarden
– Aanduiden van 1 distributeur of reserveren voor de
leverancier
– Verbod opleggen aan alle afnemers in de EU
– Beperking mag niet de verkoop door de klanten van
de afnemer belemmeren
50

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 1 e voorwaarde
– Aanduiden van 1 distributeur
51

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 1 e voorwaarde
= Brussels Bike is enige distributeur
≠ Brussels Bike is enige distributeur, maar Cyclo mag er
meer aanduiden
≠ Brussels Bike en Antwerp Cycle zijn de enige twee
distributeur in Brussel
52

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 1 e voorwaarde
= Voorbehouden voor Cyclo zelf
• Ofwel reeds eigen winkels
• Ofwel afwachten om distributeurs aan te duiden
53

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 2 e voorwaarde
– Verbod van actieve verkopen moet worden opgelegd
aan iedere distributeur in de EU
≠ Verordening 330/2010, maar in Verticale richtsnoeren,
nr. 51.
54

Exclusieve distributie: bescherming
• Verticale richtsnoeren, nr. 51
… en de exclusieve distributeur beschermd wordt
tegen actieve verkoop in zin gebied of aan zijn
klantenkring door alle andere afnemers van de
leverancier in de Unie, ongeacht de verkopen van de
leverancier.
55

Exclusieve distributie: bescherming
= naar exclusief gebied van distributeur
≠ naar gebied voorbehouden voor leverancier
= distributeur moet worden beschermd tegen alle
andere distributeurs
≠ distributeur moet niet worden beschermd tegen
verkopen van de leverancier (directe verkopen
van de leverancier staan de exclusiviteit van de
distributeur niet in de weg)
56

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 2 e voorwaarde
– Cyclo duidt Brussels Bike aan als exclusieve verdeler
in Brussel
– Cyclo heeft 25 niet-exclusieve fietswinkels in Frankrijk
zonder verbod op actieve verkoop in Brussel
57

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 2 e voorwaarde
– Cyclo duidt Brussels Bike aan als exclusieve verdeler
in Brussel
– Cyclo heeft 24 niet-exclusieve fietswinkels in Frankrijk
met verbod op actieve verkoop in Brussel en 1 zonder
verbod op actieve verkoop in Spanje.
58

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 3 e voorwaarde
– Geen beperking van de verkoop door de klanten van
de afnemer
• Geen cascade van verbod van actieve verkoop op
de klanten van een distributeur
59

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 3 e voorwaarde
– Antwerp Cycle met verbod op actieve verkoop
– Antwerp Cycle verkoopt aan Intersport in Antwerpen
– Intersport start actieve verkoop in Brussel
60

Exclusieve distributie: bescherming
• Actieve verkopen – 3 e voorwaarde =
onbevredigend, wegens mogelijkheid tot gebruik
van stroman om het verbod op actieve verkoop te
ontlopen
61

Selectieve distributie
Cyclo wil een selectief distributiesysteem starten.
Cyclo vereist een showroom met een ruimte van niet
minder dan 50m² voor Cyclo fietsen.
Sommige geïnteresseerde dealers willen toetreden,
maar met een showroom met een kleinere
oppervlakte voor Cyclo fietsen.
Kan Cyclo die geïnteresseerden toelaten?
62

Selectieve distributie
• Definitie art. 1(1)(e) Verordening 330/2010
"selectief distributiestelsel" betekent een
distributiestelsel waarbij de leverancier zich ertoe
verbindt, de contractgoederen of -diensten, direct of
indirect, slechts aan distributeurs te verkopen die op
grond van vastgestelde criteria zijn geselecteerd,
en waarbij deze distributeurs zich ertoe verbinden,
deze goederen of diensten niet aan niet-erkende
distributeurs te verkopen binnen het grondgebied
waarop de leverancier heeft besloten dat systeem
toe te passen.
63

Selectieve distributie
• Definitie art. 1(1)(e) Verordening 330/2010
"selectief distributiestelsel" betekent een distributiestelsel
waarbij de leverancier zich ertoe verbindt, de contractgoederen
of -diensten, direct of indirect, slechts aan distributeurs te
verkopen die op grond van vastgestelde criteria zijn
geselecteerd, en waarbij deze distributeurs zich ertoe
verbinden, deze goederen of diensten niet aan niet-erkende
distributeurs te verkopen binnen het grondgebied waarop de
leverancier heeft besloten dat systeem toe te passen.
→ Combinatie van selectieve en niet-selectieve (bijvoorbeeld
exclusieve) distributie in verschillende EU lidstaten
64

Selectieve distributie - combinatie
• Selectieve distributeur naar gebied exclusieve
distributeur
– Beperking van actieve verkopen mogelijk (3
voorwaarden)
• Aan de distributeurs die deel uitmaken van een selectief
distributiestelsel … mogen … geen beperkingen worden
opgelegd met betrekking tot de keuze van de gebruikers aan
wie zij mogen verkopen, noch met betrekking tot de namens
die gebruikers als koper handelende agenten, behalve om
een exclusief distributiestelsel dat elders wordt
toegepast, te beschermen (Verticale richtsnoeren, nr. 56)
65

Selectieve distributie - combinatie
• Exclusieve distributeur naar gebieden waarin de
producent werkt met selectieve distributeurs
– Quid?
66

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
• Partijen sluiten een distributieovereenkomst van
onbepaalde duur waarbij de distributeur zich ertoe
verbindt alleen hifiapparatuur van de leverancier te
verkopen.
• Partijen sluiten een distributieovereenkomst van
onbepaalde duur waarbij de distributeur zich ertoe
verbindt in de eerste vijf jaar alleen hifiapparatuur van
de leverancier te verkopen, en daarna om 80% van zijn
behoeften aan de hifiapparatuur van de leverancier te
kopen.
67

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
• Partijen sluiten een distributieovereenkomst van
onbepaalde duur waarbij de distributeur zich ertoe
verbindt alleen de hifiapparatuur van de leverancier te
verkopen gedurende een periode van zeven jaar,
zijnde de periode van afschrijving van de investering
gedaan door de leverancier in het kader van de
distributierelatie.
• Partijen sluiten een distributieovereenkomst van
onbepaalde duur waarbij de leverancier zich ertoe
verbindt alleen te leveren aan de distributeur, en dat
voor de volle duur van de overeenkomst.
68

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
• Exclusieve samenwerking gedurende
afschrijvingstermijn van relatie specifieke
investeringen
– Verticale richtsnoeren, nr. 107(d) en 146.
• Exclusiviteit aanvaard door leverancier
– Art. 1(1)(d) Verordening 330/2010: ““nietconcurrentiebeding"
betekent elke directe of
indirecte verplichting van de afnemer om …”
69

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
• Franchise
– Verticale richtsnoeren, nr. 190(b):
• een niet-concurrentiebeding, opgelegd met betrekking tot
de door de franchisenemer gekochte goederen of diensten,
valt buiten het toepassingsgebied van artikel 101, lid 1,
wanneer dit beding noodzakelijk is om de
gemeenschappelijke identiteit en reputatie van het
franchisenet in stand te houden. In dergelijke gevallen is
ook de duur van het niet-concurrentiebeding uit het
oogpunt van artikel 101, lid 1, irrelevant, zolang hij niet
de looptijd van de franchiseovereenkomst zelf
overschrijdt.
70

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
Cyclo wil selectieve distributieovereenkomsten
sluiten voor een periode van 5 jaar en vereisen dat
zijn dealers minstens 75% van hun behoeften van
fietsen rechtstreeks bij Cyclo kopen.
Cyclo raadpleegt u of zij dit kan voorzien.
71

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
De selectieve distributieovereenkomsten van Cyclo,
die gesloten zijn voor een duur van vijf jaar, bevatten
een verbod voor de dealers om concurrerende
merken te verkopen in de showroom. Voor het
overige beperkt Cyclo niet de verkoop van
concurrerende merken, ook niet via het internet.
Is dat mogelijk?
72

Niet-concurrentiebeding tijdens de
overeenkomst
De selectieve distributieovereenkomsten van Cyclo,
die gesloten zijn voor een duur van vijf jaar, bevatten
een verbod voor de dealers om de fietsen van twee
opkomende “hippe” concurrenten te verkopen
showroom. Voor het overige beperkt Cyclo niet de
verkoop van concurrerende merken.
Is dat mogelijk?
73

Niet-concurrentiebeding na de
overeenkomst
• Alleen indien:
– betrekking op goederen of diensten die met de
contractgoederen of -diensten concurreren
– beperkt tot de lokaliteiten en terreinen waar de
afnemer gedurende de contractperiode werkzaam
was
– onmisbaar om door de leverancier aan de afnemer
overgedragen knowhow te beschermen
– geldt niet langer dan één jaar na het einde van de
overeenkomst
74

Niet-concurrentiebeding na de
overeenkomst
• Agentuur (Verticale Richtsnoeren, nr. 19):
“… na het einde van de overeenkomst geldende
niet-concurrentiebedingen, die de concurrentie
tussen merken betreffen, kunnen … in strijd zijn met
artikel 101, lid 1…
Dergelijke bepalingen kunnen onder de
groepsvrijstellingsverordening vallen, met name
wanneer aan de voorwaarden in artikel 5 van die
verordening wordt voldaan”.
• Sowieso beperkt tot een periode van één jaar?
75

Niet-concurrentiebeding na de
overeenkomst
– Consultant
“Gedurende een periode van drie jaar na
afloop of beëindiging van de Overeenkomst
zal de Consultant de Diensten niet
aanbieden aan een Concurrent”.
76

“Van rechtswege nietig”
• Indien in strijd met art. 101(1) VWEU en geen
(groeps- of individuele) vrijstelling op grond
van art. 101(3) VWEU → sanctie van art.
101(2) VWEU: de overeenkomst is “van
rechtswege nietig”.
77

“Van rechtswege nietig”
• Arrest Hof EU 14 december 1983, zaak
319/82, Kerpen & Kerpen:
– Nietigheid van art. 101(2) VWEU enkel voor die
contractuele bepalingen die onverenigbaar zijn.
• “Gevolgen voor alle andere onderdelen van de
overeenkomst en voor eventuele op basis van de
overeenkomst geplaatste bestellingen en verrichte
leveringen alsmede voor de daaruit voortvloeiende
betalingsverplichtingen, worden niet door het
Gemeenschapsrecht beheerst. Deze gevolgen dienen door
de nationale rechter naar nationaal recht te worden
beoordeeld.”
78

“Van rechtswege nietig”
• Brussel, 28 juni 1995, Aral België NV/Esso NV
en Esso Benelux NV
de nietigheid van een beding …, bij gebrek aan een
uitdrukkelijk bedongen regeling tussen partijen, brengt slechts
de nietigheid mee van het geheel van de overeenkomst
waarvan het deel uitmaakt wanneer zij samen één
onverbreekbaar geheel vormen, gelet op de wil van de
partijen en/of de structuur van de overeenkomst.
• Cass., 28 juni 2012, Bauer Kompressoren t.
Dubraco
79

Onlineverkopen
Een leverancier laat zijn distributeurs enkel en
alleen maar toe online te verkopen nadat hij de
website van de distributeurs voorafgaand heeft
goedgekeurd.
De leverancier verbiedt de distributeurs zijn naam
te gebruiken in de domeinnaam van de website.
Quid?
80

Onlineverkopen
• Kwaliteitsnormen voor internetsite zijn mogelijk
(verticale richtsnoeren, nr. 54):
Niettemin kan de leverancier in het kader van de
groepsvrijstelling kwaliteitsnormen opleggen voor het
gebruik van een internetsite voor het doorverkopen
van zijn goederen, zoals een leverancier dat ook kan
voor een winkel, catalogusverkoop of reclame en
promotie in het algemeen
– Naam (merknaam) = voorkomen van
oorsprongverwarring
81

Onlineverkopen
Een leverancier laat zijn erkende wederverkopers
enkel en alleen maar toe online te verkopen als zij
niet meer dan een bepaalde hoeveelheid
contractproducten aan één en dezelfde klant
verkopen.
Quid?
82

Onlineverkopen
• In selectieve distributie = toegelaten
– Niet meer dan een bepaalde hoeveelheid
contractproducten aan een individuele eindgebruiker
verkopen (om verkoop aan niet-erkende
wederverkopers te vermijden):
Deze eis zou voor de onlineverkoop eventueel strenger kunnen
zijn indien producten voor niet-erkende wederverkopers
gemakkelijker via het internet verkrijgbaar zijn (verticale
richtsnoeren, nr. 56).
83

Onlineverkopen
Wat met verbod van onlineverkopen om redenen
van de veiligheid van de klant?
84

Onlineverkopen
• Cosmetica en lichaamsverzorgingsproducten
• Receptvrije geneesmiddelen
• Contactlenzen
Versus
• Openbaar verbod op de verkoop van gevaarlijke
stoffen geldt ook voor onlineverkopen (Verticale
richtsnoeren, nr. 60)
85

Onlineverkopen
• Wat met kettingzagen?
• Wat met andere “ervaringsproducten” (bijv., dure
hifiapparatuur), zeker gelet op de cooling-off
periode?
86

Onlineverkopen
• Onderscheid tussen:
– Verbod op internetverkopen
– Verplichting tot testen in fysieke winkel
– Verplichting tot afhaling in fysieke winkel
– Online gebruikersinformatie
87

Onlineverkopen
Een leverancier laat zijn distributeurs toe per
kwartaal een bepaalde omzet te verkopen via
internet. Van zodra dat percentage is bereikt, levert
de producent enkel nog voor verkoop in de fysieke
winkelruimtes van de distributeur.
88

Onlineverkopen
Dit is de vraag naar hoe een leverancier zijn fysieke
winkels kan beschermen tegen “excessieve”
internetverkopen?
89

Onlineverkopen
• Verbod van “pure players”/zuivere etailers
• Verplichting voor distributeur om ten minste een
bepaalde absolute hoeveelheid producten (in
waarde of in volume uitgedrukt) offline te
verkopen (geen “sham shops”) (verticale
richtsnoeren, nr. 52)
90

Onlineverkopen
Kan een leverancier zijn offline winkels beschermen
door een andere prijs aan te rekenen voor goederen
die hij levert voor online dan wel voor offline
verkoop (gelet op de verschillende kostenstructuur
van beide)?
91

Onlineverkopen
• Dubbele prijszetting = verboden bescherming
offline winkels:
Over het algemeen vormt een contractbepaling die
meebrengt dat een distributeur voor producten die
online worden doorverkocht een hogere prijs moet
betalen dan voor producten die offline worden
doorverkocht, een hardcore beperking (verticale
richtsnoeren, nr. 64).
92

Onlineverkopen
• Dubbele prijszetting = ten overstaan van
dezelfde distributeur, niet ten overstaan van
verschillende distributeurs.
93

Minervastraat 5 • 1930 ZAVENTEM • T +32 (0)2 275 00 75 • F +32 (0)2 275 00 70 • www.contrast -law.be