juni 2006 - HABE - Hogeschool Gent

Onder het onderzoek
Voor zijn laatste doctorale visite van het jaar
ging Bart Defloor bij Bertel De Groote langs.
Van Bertel vernemen we dat een onderzoeker
bescheiden en geduldig moet zijn en de
kunst van de zelfkritiek moet beheersen. De
grootste stimulans echter is… dat je partner
doctoreert.
Waarover ging je doctoraat en wat ben je momenteel
aan het onderzoeken?
In mijn doctoraat, dat ik in 2003 heb verdedigd,
heb ik de invloed van informatietechnologische
evoluties op de werking van het internationaal
privaatrecht onderzocht.
Mijn proefschrift behandelde de problematiek van
de bevoegdheidsbepaling bij grensoverschrijdend
handelen. Het is een onderdeel van het internationaal
privaatrecht. Ik ben vertrokken vanuit de
vaststelling dat de geharmoniseerde bevoegdheidsbepaling
de plaats van het schadebrengende feit als
relevant aanknopingselement aanduidt. Het opzet
van het proefschrift bestond erin vast te stellen
of dit criterium zinvol is bij schadeverwekkende
handelingen via moderne communicatietechnieken
(internet,…). Daarnaast heb ik de Europese
benadering van het probleem vergeleken met de
Amerikaanse.
Methodologisch was het, wat voor economisten misschien
vreemd mag lijken, vooral een literatuuronderzoek,
ik ben dus de bibliotheek ingedoken.
Naast en na de voorbereiding van mijn proefschrift
heb ik een aantal internationaal privaatrechtelijke
bijdragen en bijdragen over het informaticarecht
gepubliceerd. Deze materie heb ik echter stilaan
verlaten. Reeds geruime tijd heb ik grote interesse
in de juridische aspecten van de overmatige schuldenlast,
een maatschappelijk steeds belangrijker
wordend probleem met heel wat juridische voetangels.
In deze problematiek is ook het fiscaal
recht relevant.
Wat is je vooropleiding en hoe ben je tot dit onderwerp
gekomen?
Na mijn rechtenstudies heb ik lang getwijfeld
tussen een stage aan de balie en een assistentenmandaat
aan de UIA (Universitaire Instelling Antwerpen).
De beslissing is op het laatste gevallen.
Hoewel ik nooit spijt heb gehad van mijn keuze, ben
ik ervan overtuigd dat het als advocaat makkelijker
is om voeling te hebben met de concrete juridische
problemen. Precies deze link met de juridische
praktijk kan verrijkend zijn voor het onderzoek.
Toch heb ik niet gekozen voor een combinatie,
hetgeen me toeliet zowel materieel als intellectueel
in volle vrijheid onderzoek te doen.
4 beha-info juni 2006 | nr 91
Als assistent heb ik mij ingewerkt in het internationaal
privaatrecht. Na twee jaar hield ik het aan de
UIA voor bekeken. Ik vond het assistentenleven te
stil en kreeg onvoldoende vat op mijn doctoraatsonderwerp.
Daarop heb ik twee jaar in de Kamer
van Volksvertegenwoordigers gewerkt, waar ik de
parlementaire commissies bedrijfsleven en handels-
en economisch recht heb opgevolgd.
Intussen bleef ik wel met de academische wereld
verbonden. Naarmate ik er langer weg was, begon
ik meer te publiceren en naarmate ik meer
publiceerde, knaagde het gevoel een doctoraatstraject
te hebben aangevat zonder het te voltooien.
Daarbij kwam dat mijn echtgenote intussen haar
doctoraat had verdedigd. Dit laatste gegeven gaf
misschien de doorslag.
De professor bij wie ik in het laatste jaar van mijn
rechtenopleiding recht en informatica had gevolgd,
kreeg er lucht van dat ik opnieuw naar de academische
wereld wou, hij spoorde me aan mijn kans te
wagen. Door met hem te brainstormen, ontstond
het onderzoeksvoorstel voor mijn doctoraat. Zo
kreeg ik, met enige vertraging, mijn echte doctoraatsroeping.
Ik verliet de Kamer van Volksvertegenwoordigers,
maar hield er wel mijn interesse
voor de schuldenproblematiek aan over.
Voor wie is dit onderwerp relevant? Welke bijdrage
levert het aan de literatuur?
Enige nuance: is het onderwerp überhaupt interessant?
Alle gekheid op een stokje, het is niet zo makkelijk
te vertellen wat de precieze impact van mijn
doctoraatsonderzoek is. In de eerste plaats zal de
impact van het boek zich veeleer in het Nederlandse
taalgebied situeren. Ik hoop dat het discussiestof
biedt aan andere onderzoekers die bestuderen op
welke wijze ons rechtssysteem omgaat met de elkaar
steeds sneller opeenvolgende technologische
en maatschappelijke evoluties. Op het bureau van
een doorsnee advocaat zal mijn proefschrift niet dagdagelijks
te vinden zijn. Het onderwerp bevindt zich
in een smalle niche en, zoals vele wetenschappelijke
bijdragen, krijgt het de kritiek van de praktijkjurist
niet het antwoord te bieden op de vraag waar hij in
een dossier mee worstelt… of niet het antwoord dat
hij had gehoopt erin te vinden.
Mijn andere bijdragen, bvb. inzake de problematiek
van de overmatige schuldenlast, geven mij
veel meer respons. Zij sluiten aan bij de praktische
problemen waar praktijkjuristen mee geconfronteerd
worden, worden meer gelezen en leiden tot
meer rechtstreekse reactie.
Welke zijn de belangrijkste karakteristieken van een
onderzoeker?
“De” onderzoeker bestaat niet. Iedereen kan
zingen en moet het doen zoals hij gebekt is. Een
onderzoeker moet wel voldoende bescheiden zijn,
hij moet kritisch omgaan met zijn bronnen en
meer nog met zichzelf en zijn ideeën. Het papier
is geduldig. Deze ingesteldheid mag hem echter
niet verlammen, op een bepaald ogenblik moet
hij conclusies durven trekken en die formuleren.
Het is beter een fout besluit toe te geven dan wat
oorspronkelijk correct leek, maar achterhaald is,
te blijven verdedigen. Een onderzoeker moet die