protocol - Teamonderwijs Op Maat

Invoering van een portfolio 

PC de Marimba / Spijkenisse 

protocol 

©TOM, www.teamonderwijs.nl 1

Protocol: 

Portfolio 

Het woord portfolio komt uit het Italiaans: portare foglio ‘dragen van papieren’ 

Leerlingen selecteren hun werk, selecteren hun beste werkstukken en beargumenteren 

hun keuze. 

Met de bedoeling inzicht te krijgen in wat ze leren en hoe ze leren 

Ze evalueren en presenteren hun werk aan anderen (leerlingen, leraren, ouders) 

Soorten portfolio: 

1. Werkportfolio 

Hierin bewaart de leerling het werk waar het nog mee bezig is, bekijkt of hij / zij het 

leerdoel 

op deze manier bereikt, na bespreking kan het nog gewijzigd worden. 

2. Presentatieportfolio 

De leerling bewaart hier in de werkstukken die af zijn en waar het tevreden over is. 

Heeft een 

motiverende werking, laat het ook aan anderen zien 

3. Toetsportfolio 

Hierin komen de door de leerling gemaakte toetsen. De bereikte leerresultaten kunnen 

zo 

zichtbaar gemaakt worden (doelstellingen school en kerndoelen) 

4. Digitaalportfolio 

Werkstukken en dergelijke kunnen op een website bekeken worden door 

belangstellende 

maar dit is momenteel nog niet te realiseren op de Marimba. 

Naam en vindplaats handleiding en materialen: 

Handleiding wordt niet gebruikt. 

♦ Na een studiedag (S. Galjaard, MHR&SBD) is er informatie de school in 

gekomen 

♦ Barbara Delwel heeft als LIO-stagiaire haar afstudeerscriptie 

gemaakt over portfolio in de kleuterbouw. 

♦ Ter inzage zijn de volgende boekjes: 

- leerling-portfolio’s en hun betekenis voor het leerproces 

- Leren met portfolio’s 

- De kracht van portfolio’s 

- De diepte in met portfolio (alle vier van CPS) 

- Werken met portfolio in de onderbouw D. van Kammen 

- Mijn portfolio. Werken met portfolio in de bovenbouw (multomap) 

♦ Deze naslagwerken zijn in het bezit van school of van Marjolein 

♦ Verder zijn er nog verschillende websites te bezoeken waar informatie over 

portfolio te vinden is: 

- www.kun.nl www.nldata.nl www.aps.nl www.edu-actief.nl www.cps.nl 

en verder natuurlijk via de diverse zoekmachines. 

Materialen: 

♦ Laatjes voor werkportfolio, in ladekast per groep 

♦ Dossiermappen voor presentatieportfolio in de groep 

Nieuwe in de kluis 

♦ Toetsportfolio in rode leerling multomappen achter tabblad 

♦ Digitaal potfolio moet nog ontwikkeld worden, nu zijn er incidenteel producten 

digitaal opgeslagen. 

♦ Digitale fotocamera in alle gevallen in de kluis, 

beheerders zijn: 

Marijke, Yvonne en Barbara 

♦ Eventueel video opname 

♦ Audio-opname met cassettebandjes 


Verwijzing kerndoelen: 

Portfolio geeft inzicht in de leerprocessen die de leerling heeft doorlopen en de 

mate van beheersing 

Verder vallen de te behalen doelen in de leergebiedoverstijgende kerndoelen 

• Werkhouding 

• Werken volgens plan 

• Gebruik van uiteenlopende leerstrategieën 

• Zelfbeeld 

• Sociaal gedrag 

• Nieuwe media 

Doelgroep: 

Leerlingen van groep 1 tot en met 8 

Leraren onderbouw voor VVE (komend schooljaar) 

Werkwijze: 

Onderbouw: 

Het werk wordt verzameld in een persoonlijk laatje, je zou kunnen zeggen dat 

dat het werkportfolio van de leerling is. 

presentatieportfolio (een dossiermap) selecteren van het werk door de leerling 

samen met de leraar 

Voor groep 1 en 2 noteert de leraar op een notitieblaadje de reflectie van de 

leerling 

(zie bijlage labels), 

Aan de andere kant de fase van ontwikkeling bv ontluikende geletterdheid of 

schrijfstrategie. 

Naast getekend, geschreven en geplakt werk, worden ook foto’s (digitaal) 

gemaakt van bepaalde situaties of van ruimtelijk werk 

Reflectie en presentatie in kleine groepjes met leraar. 

Voor groep 3 en 4 geldt voor een groot deel hetzelfde, alleen speelt daar voor 

sommige leerlingen ook mee dat ze een persoonlijk leerdoel willen bereiken, 

bijvoorbeeld beter leren schrijven. 

Reflectie zelf en/of met leraar. 

Presenteren in kleine groepjes aan elkaar 

Bovenbouw: 

Werkportfolio met name de zaakvakken, themaonderwijs. 

Aan de hand van een vragenformulier, noteren de leerlingen wat ze van het 

onderwerp weten, 

wat ze willen weten etc. (zie formulier bijlage sleutelvragen) 

Presentatie portfolio, werkstukken ed. foto’s 

Toets portfolio; reflectie en leerproces aan de hand van sleutelvragenformulier. 

Registratieformulier 


Formulieren: 

1. Voorbereiding en planning: 

Onderbouw; in logboek bij aanbod/planning 

Bovenbouw; formulier sleutelvragen 

2. Registratie: 

A.d.h.v. labels, observatie 

Sleutelvragen 

Toetsportfolio; toetsen methodegebonden en cito 

3. Beoordeling: 

labels van leerling (leraar noteert) 

formulier 

4. Reflectie 

door leerling 

Teamleden met ervaring/kennis: 

Carola Sterrenkwartier 

Barbara en Tanja, Groenewoud 

Extra’s: 

Workshop Barbara 

Tanja 

Video 

Spel 

Wie: Naam: Vindplaats: 

Kleuterportfolio 

Marimba naar 

portfolio 

Gegeven in Gouda, 

i.s.m. José van 

MHR&SBD 

Cd-rom Marjolein TOM-product; 

Portfolio 

Directiekamer Gr 

Power Point 

Tanja Zie workshop Cd GRW 

presentatie 

Tanja 



Dit ben ik 

Op deze foto of tekening, laat ik zien wat ik de laatste periode geleerd heb! 



Ik wil graag laten opschrijven hoe ik geleerd heb en wat ik geleerd heb. 

Hoe werk ik 

- ik heb samengewerkt met 

- ik heb samengewerkt in een kleine groep, 

- ik begin uit mezelf aan het werk 

- ik werk zelfstandig en blijf goed aan het werk 

- ik maak een plan en voer het uit 

- ik probeer eerst zelf problemen op te lossen 

- ik werk netjes 

- ik laat me niet afleiden 

Ik wil iets over mezelf vertellen in mijn portfolio. 



Ontluikende geletterdheid 



Datum: 

Beschrijving werk: 

Leeractiviteit (situatie waarin het tot stand is gekomen): 

Ontwikkeling: 

Strategie 

- Schrijfontwikkeling 

- Leesontwikkeling 

Tussendoel: 

1 2 

3 4 

5 6 


Invoeren van een portfolio 

Tussendoelen beginnende geletterheid 



Tussendoelen beginnende geletterdheid: 

1.Boekoriëntatie 

2.Verhaalbegrip 

3.Functies van de geschreven taal 

4.Relatie tussen gesproken en geschreven taal 

5.Taalbewustzijn 

6.Alfabetisch principe 

7.Functioneel schrijven en lezen 

8.Technisch schrijven en lezen, start 

9.Technisch schrijven en lezen, vervolg 

10. Begrijpend lezen en schrijven 


Invoeren van een portfolio 

leesststrategiën 



Leesstrategiën: 

Strategie 0: 

Boek als gebruiksvoorwerp 

(bekijken, maar ook gebruiken als hamer). 

Strategie 1: 

Losse plaatjes benoemen; 

geen verhaal. 

Strategie 2: 

Samenhang plaatjes vertellen 

in samenspraak met de volwassene 

(zinnen aanvullen). 

Strategie 3: 

Monoloog op voorleestoon 

Overcompleet vertellen 

(alles uitleggen) 

Strategie 4: 

Stoppen met pseudo lezen. 

Aangeven dat het geen echt lezen is 

(ik kan het niet) 

Het lezen overlaten aan de volwassene 

(lees jij maar) 

Interesse in ‘echt lezen’. 

a) Naïef lezen: 

- bekende woorden aanwijzen en lezen 

- bekende letters aanwijzen en benoemen. 

b) Ontdekking van de klanktekenkoppeling. 

Strategie 5: 

Spellend lezen van klankzuivere woorden. 

Strategie 6: 

Niet-klankzuivere woorden lezen 

Strategie 7: 

Vlot lezen. 


Invoering van een Portfolio 

Schrijfstrategieën 



Strategie 0: 

Krassen i.p.v. tekenen. 

Strategie 1: 

en 

‘schrijven in hiërogliefen’. 

Strategie 2: 

Krabbelen i.p.v. schrijven. 

Strategie 3: 

Reeksen symbolen schrijven; 

en/of 

kopiëren (naïeve spelling). 

Strategie 4: 

Tekenen 

Vragen naar letters en woorden 

Ontdekking van de klank-tekenkoppeling; 

‘invented spelling’ 

Strategie 5: 

Klankzuivere woorden zelf maken; 

en andere woorden fonetisch spellen. 

Strategie 6: 

Spellen volgens de regels. 




vbboek 



eterschap 

verjaardag 

geboorte 

verhuizing 

overlijden 

logeren 

huwelijk 

zomaar 

feestdagen 




Sleutelvragen 


THEMA: Datum: 

Wat weet je al van dit onderwerp ? 

Wat is je zoekvraag, wat wil je van het onderwerp weten ? 

Welk materiaal ga je gebruiken ? 

Hoe ga je de informatie verwerken ? 

Met wie ga je dit uitwerken ? 

Bewaar “een stukje project” voor in je portfolio. 


Hoe vond je het onderwerp ? 

Wat heb je ervaren / geleerd ? 

Wat heb je ontdekt en hoe heb je het ontdekt ? 

Hoe was de samenwerking ? 

Ben je tevreden over het resultaat ? En leg uit waarom wel of niet. 


Invoering van een 

portfolio 

Het werken met portfolio 


© TOM www.teamonderwijs.nl 

1

Klassikaal onderwijs: 

Marimba 

De hele groep krijgt op dezelfde tijd instructie 

Leraar is het meest aan het woord 

Kans één op …. antwoord te geven op de gestelde vraag 

Verwerking…. Altijd voor een cijfer 


2

De Marimba in ontwikkeling 

Instructie aan de instructietafel met 

groepjes kinderen 

De instructietijd is korter 

De leraar stelt vragen, probeert 

oplossingen uit de leerlingen te laten 

komen 

Het leerproces is belangrijker dan 

het product 


3

Waarmee zijn we allemaal 

bezig? 

De lessen ‘s middags zijn totaal anders 

Cultureel Kunstzinnige Vorming 

Met gebruikmaking van elkaars talenten 

(teamteaching) 


4

Middag 

Zaakvakken 

Worden aangeboden als projecten 

Gebruikmakend van de meervoudige 

intelligentie als verwerking 

De methodes hebben we zo goed als 

losgelaten 


5

Hoe leggen we alles vast? 

• In een rapport? g/v/o? Of met een cijfer? 

Maar dat zegt toch niets over; 

• Op welke manier het kind geleerd heeft 

• Met wie hij/zij samengewerkt heeft 

• Of ze goed samen hebben gewerkt 

• Hoe ze het gepresenteerd hebben 

• etc. 


6

Er moet iets veranderen: 

• We willen meer weten over portfolio 

• Tijdens een studiedag krijgen we 

informatie 

• Toekomst…. we zijn al met zoveel 

veranderingen bezig 

• Maar het is wel de volgende stap 

• Het rapport kunnen we niet van het 

ene op het andere moment 

afschaffen 


7

Samen rapporten schrijven: 


8

Onze nieuwe collega… 

• Barbara maakt een afstudeerscriptie 

over…..PORTFOLIO 

• In groep 1/2 over 

ontluikende geletterdheid 

• En….. ze is er nog steeds enthousiast 

over…… 


9

Dit schooljaar 

• En hoe zit het met de andere 

collega’s? 

• Aarzelend beginnen ze portfolio in de 

groepen in te voeren 

• De leraren willen er verder mee 

• De leerlingen zijn trots op het 

verzamelde 

• De school is er klaar voor…. 


10


11

Een portofolio is: 

Een verzamelmap waarin de 

ontwikkeling van een kind – door 

middel van verzameld werk- in beeld 

wordt gebracht. 

Ik heb me gericht op ontluikende 

geletterheid 


12

Onze portfolio’s 


13

Hoe geven wij hier vorm aan? 

• In het begin ben je als leraar nog 

heel belangrijk 

• Je stuurt de kinderen aan werkjes te 

bewaren 

• In verloop van tijd zal het kind 

steeds meer baas worden van zijn 

eigen portfolio 

• Het portfoliois (wordt) een 

persoonlijk document van het kind 


14

Wat is de meerwaarde? 


15

“kopiëren” 

van woorden 


16


Het schrijven van 

namen en 

klankzuivere 

woorden 

17

De meerwaarde 

• Zelfvertrouwen en intrinsieke 

motivatie 

• Handgrepen voor de leraar 

(zone naaste ontwikkeling) 

• Concreet materiaal naar de ouders 

toe 

• Werk op niveau en tempo 

• Interactie met het kind 


18

Manieren die je kan gebruiken 

om schrijven uit te lokken 

Het “W” boek 


19

Spontaan 


20

Prentenboek 


21

Lekker liggen lezen hoek 


22

Hoeken 


23

Materiaal 


24

Het stellen van vragen 


25

Waar kan je tegenaan lopen… 

mijn oplossingen: 

• Groepssamenstelling van de 

portfoliogesprekken 

• Keuze van het moment 

• Organisatie 

• Regelmatig reflecteren in de kring 

• Labels op je bureau 


26

Labels liggen 

op het bureau 

Label 


27

Voorwaarden om met 

portfolio te werken 

• Geletterde omgeving 

• Enthousiasme leraar 

• Alert zijn 

• Kennis: 

fasen van ontluikende geletterdheid 

• Planning portfoliogesprekken 

• Regelmatig reflecteren 


28

protocol - Teamonderwijs Op Maat

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?