deze tekst in .pdf - Steunpunt Nederlands als vreemde taal
deze tekst in .pdf - Steunpunt Nederlands als vreemde taal
deze tekst in .pdf - Steunpunt Nederlands als vreemde taal
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Maarten ’t Hart over spell<strong>in</strong>g<br />
PANNE(N)KOEK<br />
Een paar maanden na de watersnood kwam de<br />
bovenmeester bij ons de klas b<strong>in</strong>nen en zei met<br />
een grafstem: ‘Het is erdoor.’<br />
‘Wat is erdoor?’ vroeg onze meester verschrikt.<br />
‘De nieuwe spell<strong>in</strong>g,’ zei de hoofdonderwijzer.<br />
Hij liep naar het bord, schreef met<br />
sierlijke letters vacantie, veegde toen de c weg<br />
en verv<strong>in</strong>g die door een k. Onze meester, Andries<br />
Mollema, staarde een ogenblik naar het<br />
woord vakantie en barstte toen <strong>in</strong> snikken uit.<br />
Diepe <strong>in</strong>druk maakte dat op ons. De meester<br />
weende. ‘Ik doe het niet,’ snikte hij, ‘nooit van<br />
mijn leven, ik doe het niet.’<br />
Meester Mollema was zo ontdaan dat wij de<br />
rest van de dag vrijaf kregen. S<strong>in</strong>dsdien zijn er<br />
heel wat jaren verstreken en <strong>in</strong> die jaren zijn<br />
wij telkens weer opgeschrikt door diverse afschuwelijke<br />
idioten die, God mag weten waarom,<br />
de kans kregen aan onze spell<strong>in</strong>g te morrelen.<br />
En warempel, onlangs hebben ze weer weten<br />
toe te slaan, en s<strong>in</strong>dsdien moeten we ‘pannenkoek’<br />
schrijven <strong>in</strong> plaats van ‘pannekoek’.<br />
Hoe is het toch mogelijk dat wij ons allen<br />
stom <strong>als</strong> schapen naar de slachtbank hebben<br />
laten leiden? Onlangs <strong>in</strong> de tre<strong>in</strong> vroeg een<br />
passagier mij: ‘Meneer, u bent toch van gereformeerden<br />
huize, weet u dan misschien of je<br />
nog gewoon kerkeraad kunt schrijven of dat<br />
het voortaan kerkenraad is?’<br />
Ik wist het niet en weet het nog steeds niet. Je<br />
hebt, bij <strong>deze</strong> tomeloos waanz<strong>in</strong>nige spell<strong>in</strong>gverander<strong>in</strong>g,<br />
geen enkel houvast meer. Is het<br />
l<strong>in</strong>deboom of l<strong>in</strong>denboom? Is het eikeblad of<br />
eikenblad? Is het uitlaatgassen of uitlaten-<br />
gassen? Allicht zal uitlaatgas niet veranderd<br />
zijn, omdat het te zwakz<strong>in</strong>nig is om daar uitlatengas<br />
van te maken. Maar dan is het toch<br />
ook zwakz<strong>in</strong>nig om te eisen dat wij voortaan<br />
pannenkoek moeten schrijven?<br />
Bovendien: kijk eens naar de ons omr<strong>in</strong>gende<br />
talen. Het Engelse woord voor pannekoek<br />
luidt ‘pancake’. In Engeland (of is het voortaan<br />
Engenland?) zou iedereen op z'n achterste benen<br />
staan <strong>als</strong> de een of andere idioot zou eisen<br />
dat men voortaan panscake zou schrijven.<br />
Idem <strong>in</strong> het Duits. Pannekoek is daar een<br />
Pfannkuchen. Geen z<strong>in</strong>nig mens aldaar die<br />
erover pe<strong>in</strong>st om daar Pfannenkuchen van te<br />
maken.<br />
Een van de argumenten van de spell<strong>in</strong>gvereenvoudigers<br />
is altijd geweest dat het voor<br />
k<strong>in</strong>deren zo moeilijk is onze <strong>in</strong>gewikkelde spell<strong>in</strong>g<br />
te leren. Vandaar de noodzaak van vereenvoudig<strong>in</strong>g.<br />
Het is voor onze k<strong>in</strong>deren, die<br />
toch <strong>in</strong> ieder geval allemaal Engels leren, <strong>in</strong><br />
ieder geval niet makkelijker geworden zich die<br />
<strong>vreemde</strong> <strong>taal</strong> eigen te maken. Stel je moet het<br />
woord kersenboom vertalen. Daar maakt zo'n<br />
k<strong>in</strong>d natuurlijk cherriestree van. Fout: het is<br />
cherrytree.<br />
Het is haast onvoorstelbaar dat dit heeft<br />
kunnen gebeuren. Wij zitten nu opgezadeld<br />
met een spell<strong>in</strong>g van een groot aantal woorden<br />
die onmiddellijk tot misverstanden en problemen<br />
leidt zodra je ver<strong>taal</strong>t. Reger<strong>in</strong>g, ik smeek<br />
u, <strong>als</strong>tublieft, maak hier een e<strong>in</strong>d aan, draai dit<br />
terug, dit is verschrikkelijke apekool.<br />
Schrijf ik dit nu wel goed? Of moet je voortaan<br />
apenkool schrijven?
Maarten ’t Hart<br />
ANTIMAKASSARTJE<br />
Mijn vader kon niet spellen. Hij was daar trots<br />
op. ‘Ik maak alectische fouten,’ zei hij. Dorp<br />
schreef hij <strong>als</strong> drop, en drop schreef hij <strong>als</strong><br />
dorp. Hij solliciteerde een keer naar de functie<br />
van grafmaker <strong>in</strong> Delft en schreef: ‘Graane kom<br />
ik <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g voor de baan van garfmakker.’<br />
Hij liet mij de brief zien. Ik wees hem erop<br />
dat hij zo<strong>als</strong> gewoonlijk de r van plaats had<br />
verwisseld. Hij wilde het niet veranderen. ‘Ze<br />
moeten weten dat ik alectische fouten maak,’<br />
zei hij. Spoedig bleek dat de gemeente Delft<br />
hem niet wilde <strong>als</strong> garfmakker.<br />
Ik kan redelijk spellen. Wat alectische fouten<br />
zijn, is mij niet bekend, maar ik maak ze niet.<br />
Wel ben ik een beetje woordbl<strong>in</strong>d.<br />
Nu wordt mij al acht jaar lang elke keer <strong>als</strong><br />
december nadert, gevraagd of ik mee wil doen<br />
aan het Nationaal Dictee. Al achtmaal heb ik<br />
dat geweigerd, en vragen ze mij volgend jaar<br />
weer, dan zeg ik ook volgend jaar neen. Ik v<strong>in</strong>d<br />
dat Nationaal Dictee volstrekt onz<strong>in</strong>nig. ledere<br />
keer leest onze kampioen kle<strong>in</strong>e versprek<strong>in</strong>gen<br />
Philip Freriks een volstrekt bespottelijke <strong>tekst</strong><br />
voor die zodanig is samengesteld dat het vrijwel<br />
onmogelijk is géén fouten te maken. In het<br />
dictee van 1997 kwam bijvoorbeeld het woord<br />
antimakassartje voor. Ik maak me toch sterk<br />
dat er we<strong>in</strong>ig mensen jonger dan dertig zullen<br />
weten wat een antimakassartje is.Je ziet het ook<br />
nooit meer, zo'n gehaakt kleedje op de rugleun<strong>in</strong>g<br />
van een fauteuil. Het is toch belachelijk<br />
om te verlangen dat iemand van een voorwerp<br />
dat allang is uitgestorven de naam correct kan<br />
spellen.<br />
In 1996 was het gemiddeld aantal fouten <strong>in</strong><br />
het Nationaal Dictee zevenentw<strong>in</strong>tig. Hella<br />
Haasse, die zich er helaas voor leent om aan<br />
<strong>deze</strong> idiotie mee te werken, sprak toen van een<br />
historisch dieptepunt. In 1997 lag het gemiddeld<br />
aantal fouten hoger: negenentw<strong>in</strong>tig.<br />
Waarom dat het geval is, mag duidelijk zijn.<br />
De spell<strong>in</strong>g is weer eens vereenvoudigd, en <strong>als</strong><br />
gevolg daarvan weet nu helemaal niemand<br />
meer waar hij aan toe is. Vroeger was het ruggegraat,<br />
nu is het, om to<strong>taal</strong> onverklaarbare<br />
redenen, opeens ruggengraat, en dat woord<br />
kwam dan ook voor <strong>in</strong> het dictee.<br />
Het voornaamste argument van de spell<strong>in</strong>gvereenvoudigers<br />
is dat ‘t voor de schoolk<strong>in</strong>deren<br />
makkelijker zal worden dictees te maken en<br />
dat er daardoor meer tijd zal overblijven voor<br />
z<strong>in</strong>niger zaken dan moeizaam <strong>taal</strong>onderwijs.<br />
Wat de negenentw<strong>in</strong>tig fouten <strong>in</strong> het Nationaal<br />
Dictee aantonen is dat het dankzij de spell<strong>in</strong>gvereenvoudig<strong>in</strong>g<br />
nu helemaal niet meer mogelijk<br />
blijkt correct te spellen. Trouwens: wie gelooft<br />
dat iemand die niet kon spellen, zo<strong>als</strong><br />
mijn vader, gebaat zou zijn geweest bij een<br />
vereenvoudig<strong>in</strong>g? Je kunt de spell<strong>in</strong>g niet zodanig<br />
aanpassen dat garfmakker de juiste<br />
schrijfwijze is van doodgraver.<br />
Weet u waar dit waanz<strong>in</strong>nige Nationale Dictee<br />
sprekend op lijkt? Op het <strong>Nederlands</strong>e Rijexamen.<br />
Ook dat is zodanig <strong>in</strong>gericht dat het<br />
vrijwel onmogelijk is het <strong>in</strong> één keer te halen.<br />
Kijk je niet op het juiste moment en onder de<br />
voorgeschreven hoek een zijstraatje <strong>in</strong>, dan ben<br />
je gezakt en moet je ruim driehonderd gulden<br />
betalen om het over te mogen doen. Maar bij<br />
het rijexamen is het tenm<strong>in</strong>ste nog verklaarbaar<br />
dat de exam<strong>in</strong>atoren en de rijschoolhouders<br />
eropuit zijn de leerl<strong>in</strong>gen zoveel mogelijk<br />
te laten zakken, want hoe strenger het examen,<br />
hoe grondiger <strong>deze</strong> legaal opererende crim<strong>in</strong>elen<br />
een leerl<strong>in</strong>g kunnen uitschudden. In geval<br />
van de spell<strong>in</strong>g verdient, behalve de schoolboekenuitgevers,<br />
niemand iets aan de fouten.<br />
Het is daarom onbegrijpelijk dat de vereenvoudigers<br />
steeds weer kunnen toeslaan.<br />
Maarten ’t Hart: De gevaren van joggen, 1999