Korte beschouwing bij de 'Basisleer van de Russisch-orthodoxe ...

moord en euthanasie (zelfmoord én moord) worden veroordeeld. De kerk verwerpt de doodstraf niet maar
voelt zich geroepen ertegen te interveniëren, telkens wanneer ze wordt opgelegd.
2. Gewetensvrijheid. Theologisch gaat het hier om de mogelijkheid vrij vóór God te kiezen, want God
dwingt immers niet, dus: dwang die deze keuze verhindert wordt verworpen. In de moderne, seculiere
samenleving stelt gewetensvrijheid ook de kerk in staat haar integriteit te bewaren en van het geloof te getuigen.
10 Onaanvaardbaar zijn echter religieuze neutraliteit, onverschillige staat en samenleving, of gelijkwaardigheid
van alle religies. De samenwerking tussen kerk en staat mag gemodificeerd worden naar het
aantal gelovigen, de mate van traditionaliteit van een religie en haar bijdrage tot geschiedenis en cultuur.
De gewetensvrijheid mag niet, in tegenspraak met zichzelf, totalitair 11 worden, bestaande moraal vernietigen,
heilige zaken bespotten of de geestelijke en culturele identiteit aantasten. 3. Vrijheid van expressie. 12 Het
woord – bij uitstek communicatiemiddel tussen mensen, en mensen en God – mag niet bijdragen tot zonde,
tweedracht of maatschappelijke desorganisatie. Het moet het goede ondersteunen. Gevaarlijk zijn: beledigen
van religieuze en nationale gevoelens, valse informatie verstrekken over religieuze gemeenschappen, sociale
groepen en persoonlijkheden. 4. Scheppingsvrijheid. Creativiteit maakt Gods beeld in de mens zichtbaar en
stimuleert spirituele groei en kennis van de geschapen wereld, maar rechtvaardigt geen nihilistische relatie
tot cultuur, religie of moraal. Belediging door individuele of collectieve zelfexpressie is uit den boze.
5. Recht op onderwijs. 13 Onderwijs moet de mens niet enkel voorbereiden op de samenleving maar ook
bijdragen tot de religieuze persoonsvorming. Culturele tradities en ideologische overtuigingen van familie
en persoon, als ook religie moeten daarom op school aan bod komen. Respect voor gewetensvrijheid blijft
echter geboden. 6. Burgerlijke en politieke rechten. Het individu kan vrij deelnemen aan het maatschappelijke
leven (politiek, vereniging, gewetens- en geloofsvrijheid), 14 wat echter niet mag leiden tot scheiding [der
geesten] of tot vijandigheid. ‘De orthodoxe traditie van sobornost 15 veronderstelt’ immers ‘het behoud van de
eenheid in de samenleving op basis van onvergankelijke morele waarden.’ Wel gelden de bescherming van de
burger in de privésfeer, zijn recht op wereldbeschouwing, vrije wil en keuzevrijheid. 16 7. Sociaaleconomische
rechten. 17 Eigendom, 18 arbeid, 19 vrijheid van ondernemen en levensstandaard 20 behoeven een heldere morele
maat. Bezitsvorming mag geen allesoverheersende maatschappelijke doel zijn, en het voorkomen van een
‘confrontationele sociale stratificatie’, die strijdt met de naastenliefde, is gewenst. Anders zijn morele degradatie
van samenleving en individu, vervreemding en onrechtvaardigheid het gevolg. De zorg voor wie zich
niet in zijn materiële nood kan voorzien en toegankelijke medische zorg zijn belangrijk. 21
8. Collectieve rechten. a. Individuele rechten mogen familie-, religieuze, nationale en sociale tradities niet
tekort doen. b. Op basis van zijn geschapen menselijke natuur verlangt de mens naar gemeenschapsleven.
De familie is de plek waar de eerste ervaring van de liefde voor God en naaste wordt opgedaan, en waar de
overdracht van religieuze en nationale cultuur, en sociale tradities plaats vindt. Vandaar de beschermwaardigheid
van de familie. 22 En c, vrede, milieu, bescherming van het culturele erfgoed, interne normen die het
leven van gemeenschappen regelt.
10 Onder verwijzing naar de sociale leer wordt vastgesteld dat de notie gewetensvrijheid wel laat zien dat de samenleving
haar religieuze doelen en waarden heeft verloren, wat hier (niet in de sociale leer) als feit wordt aanvaard.
11 D.w.z. totaal.
12 Art. 19.
13 Art. 26.
14 Art. 20-21 en 27.
15 Соборность. Engels origineel: ‘conciliarity’.
16 Art. 12 (versus willekeurige inmenging).
17 Art. 25.
18 Art. 17.
19 Art. 23-24.
20 Art. 25.1.
21 Art. 25.1.
22 Art. 16 en 25.2.
2
M e n s e n r e c h t e n d o c u m e n t R o k