Lees het hele verhaal (PDF) - Dela

de appel &
de boom
Manny over zijn vader
Pieke Dassen.
‘Tijdens een tournee met het
poppentheater kreeg hij een rumoerige
zaal met vijfhonderd kinderen stil.’
Bij het grote publiek
is hij vooral bekend
als August in De Film
van Ome Willem.
Maar Pieke Dassen
was ook kunstschilder,
accordeonist, cabaretier,
acteur en poppenspeler.
Manny Dassen haalt
herinneringen op aan zijn
vader, die op 19 april 2007
‘Als hij er was,
was er altijd drukte en werk.’
‘Een stil, klein mannetje dat met weinig woorden
veel lawaai kon maken.’ Volgens Manny Dassen
(51) geeft deze zin het beste weer wat voor persoon
zijn vader Pieke Dassen was. ‘Hij had een bepaalde
charme die niet goed uit te leggen valt. Daardoor
kon hij in stilte heel aanwezig zijn. Tijdens een
tournee met het poppentheater kreeg hij een rumoerige
zaal met vijfhonderd kinderen stil. Zonder
iets te doen of te zeggen.’
poppenkast
De creativiteit van de in 1926 geboren Pieke Dassen
komt al vroeg tot ontwikkeling. Nadat hij de Kunst
en Nijverheidsschool in Maastricht heeft doorlopen,
krijgt hij een baantje als assistent van Jan
Nelissen, een Vlaamse poppenspeler. ‘Mijn vader
ging tien jaar lang in de leer in het door Nelissen
opgerichte “poesjenellentheater”. Zo noemden de
Belgen het poppentheater. In het spel bespraken
en bekritiseerden ze de samenleving. Later zette
mijn vader het theater voort onder de naam
'Die Blauwe Scuyte', vertelt Manny. Pieke studeert
later af op de Jan van Eijck Academie, trouwt en
krijgt drie kinderen. Manny is Piekes tweede zoon.
‘Ook nadat wij geboren waren, bleef hij voorstellingen
geven. Bijvoorbeeld in zijn eigen theater in
de binnenstad van Maastricht.’
kleertjes maken
Manny zit in zijn jeugd regelmatig bij zijn vader
achter de poppenkast. ‘Ik was zeer geïntrigeerd
door zijn spel. Hij gaf leven aan ogenschijnlijk
dode materie en kon een pop doen bewegen
op een manier waarop weinig mensen dat kunnen.’
Pieke was geen vader zoals andere vaders.
‘Hij stond niet langs het voetbalveld, bemoeide
zich niet met onze opvoeding en kwam niet om
17.00 uur thuis om te eten, zoals de vaders van
mijn vriendjes. Als hij er was, was er altijd drukte
en werk. Ook voor ons, want wij hielpen vaak
mee. Bijvoorbeeld met het maken van kleertjes.’
Eén keer is Manny in het bijzonder bijgebleven.
6 7
overleed.

8
‘Mijn vader werkte inmiddels voor de televisie, eerst voor het populaire
kinderprogramma Oebele. Daarna werd de kleurentelevisie
geïntroduceerd. Die verving de zwartwitvariant en dat had nogal
wat gevolgen voor de kleding van de poppen. We moesten in korte
tijd nieuwe, fleurige kleding maken.’
bijzonder
Hoewel het werk van zijn vader in eerste instantie heel normaal is
voor Manny, ontdekt hij rond zijn negende dat het toch wel bijzonder
is. ‘Mijn vader heeft nooit leren autorijden, dus hij had een eigen
chauffeur. Bovendien kwam iedereen bij ons televisie kijken, want
nog maar weinig mensen hadden zo’n apparaat in huis. En bekende
acteurs als Aart Staartjes en Wieteke van
Dort zaten gewoon bij ons aan tafel. Terwijl
we in Maastricht woonden; ver van de
Randstad waar het allemaal gebeurde.’
in zijn voetsporen
Dat het bloed kruipt waar het niet gaan
kan, ontdekte Manny toen hij rechten wilde
gaan studeren in Leiden. ‘Ik was verliefd
en wilde daar met mijn vriendinnetje
gaan wonen. Maar toen ik onderweg was, belde ze me op: ze wilde
niet meer. Ik was erg verdrietig en besloot dan ook mijn studieplannen
om te gooien. Ik had eerder al toelatingsexamen gedaan voor
de Kunstacademie, eigenlijk vooral voor mijn ouders. Ik was aangenomen,
dus ik besloot toch maar daar naartoe te gaan. Tot grote
opluchting van mijn ouders!’ Uiteindelijk is Manny als kunstschilder
inderdaad in de voetsporen van zijn vader getreden. ‘Dat was niet
altijd makkelijk. Ik heb wel eens gedacht: “Waarom hebben ze mij
niet gewoon gelukkig laten zijn in een eenvoudig beroep? Waarom
moest ik zo nodig mijn passies naleven?” Nu pas begrijp ik dat er
geen andere manier is. Om mijn geluk en zielenrust te vinden, moet
ik doen waar mijn hart ligt. Mijn vader wist dat als geen ander. Op
zijn sterfbed heb ik het er nog met hem over gehad. “Je kunt je niet
onttrekken aan je talenten”, zei hij.'
"Blijf zo dicht
mogelijk bij jezelf,"
gaf hij me mee.
eigen kwaliteit
Succesvol zijn en roem en bekendheid zijn nooit Piekes beweegredenen
geweest. Manny: ‘Volgens hem is succes als een goede wijn:
vluchtig. Hij leerde me dat je in jezelf moet geloven en je eigen kwaliteit
moet ontwikkelen. “Blijf zo dicht mogelijk bij jezelf”, gaf hij me
mee. Aan de andere kant besefte hij dat het geen zin heeft om iets te
maken waar jarenlang niemand naar wil kijken. Hij was wel realistisch
en hield er rekening mee dat er brood op de plank moest komen.’
Naast zorgen voor zijn eigen gezin, vocht Pieke ook voor de minder
bedeelden. ‘Hij werkte hard om ook kinderen in achterstandsbuurten
in contact te brengen met cultuur. Verder heeft hij bijvoorbeeld
een benefietvoorstelling gegeven voor slachtoffers van de oorlog in
Bangladesh. Zijn motto: elke druppel op
de gloeiende plaat is er één.’
het hield niet op
Zoals Pieke leefde, heeft hij volgens zijn
zoon ook afscheid genomen. ‘In een
ogenschijnlijke chaos, een kakofonie van
veel plezier, maar tot op het laatste moment
geregisseerd. Tegen Janneke, zijn
partner, zei hij: “Als jij er klaar voor bent,
is het voor mij over.” Tot die tijd wilde hij iedereen de tijd geven om
afscheid te nemen. Tussendoor werkte ik met hem aan een opera
waar hij ooit aan was begonnen. En toen bedacht hij dat hij ook
nog een kist nodig had. Hij vroeg of ik die wilde schilderen. Op het
moment dat Janneke aangaf dat het genoeg was, sloot hij zijn ogen
en stierf hij.’ De begrafenis maakte een diepe indruk op Manny. ‘Er
was ruimte voor iedereen. Er was een Grieks-orthodoxe dominee, een
prachtig a-capella koortje, een zigeunerorkest uit Hongarije, straatmuzikanten;
het hield niet op. Het was een tweeënhalf uur durende
lofzang die niet mooier had kunnen zijn. En ook na afloop werd er tot
laat in de avond muziek gemaakt. We kwamen tot de ontdekking dat
er veel was wat we niet wisten van onze vader. En we hadden nooit
durven denken dat hij zoveel aandacht zou krijgen. Blijkbaar heeft hij
niet alleen voor ons, maar voor heel veel mensen veel betekend.’