Nieuwsbrief 3/2010 - Academie voor Medezeggenschap

avM Nieuwsbrief 2010 - 3
In dit nummer
• OR-leden vertellen
• Persoonlijke groei in WORding
• Snellezen en mindmapping: Racen door stapels informatie
• Even voorstellen? Loes Plaisier, trainer
• De werkkostenregeling
• Taakstellingen in de gemeentebegroting
• Cursussen met open inschrijving
OR-leden vertellen
2011 is voor veel ondernemingsraden een verkiezingsjaar. In sommige organisaties staan
mensen te trappelen om zich verkiesbaar te stellen, in andere ligt dat moeilijker.
De academie voor Medezeggenschap vroeg vier OR-leden waarom zij in de OR gingen. Wat
waren hun verwachtingen? Hoe was de praktijk? En wat leer je ervan?
Remko Willems (29) – lid OR De Kubus sinds mei 2010
“Wij zijn een startende OR, we bestaan zo’n 1,5 jaar. Twee van de vijf leden
moesten er al snel mee stoppen, dus er waren vacatures. Mijn afdelingshoofd
tipte me en dat voelde goed, er sprak vertrouwen uit naar mij. Mijn
moeder zat jarenlang in een OR en kon me veel vertellen. In onze organisatie
moesten veranderingen doorgevoerd worden en ik had veel zin om mee te
denken over het traject en daarop invloed te hebben.
De OR-De Kubus begon dus in een woelige tijd en moest meteen hard
meeroeien. In achterbanbijeenkomsten hoorden wij de meningen en ideeën van onze collega’s.
Daarna schreven wij ons advies. Allemaal heel interessant en spannend. Maar het was ook zwaar,
want veranderingen roepen weerstand op en brengen onrust in de organisatie. Omdat we een
positief advies hadden gegeven, was de OR een beetje de zondebok. Nu alles wat rustiger is,
merken we dat medewerkers onze stellingname toch wel goed vonden. We hebben steeds uitgelegd
wat we deden en waarom. Mensen begrijpen nu welke speelruimte de OR heeft en dat we die
echt benutten. Zelf hebben wij na een evaluatiebijeenkomst geconcludeerd dat de communicatie
beter kan.
Voor mij was het de eerste keer dat ik te maken kreeg met dit soort processen, die sfeer van heftigheid.
Je komt erachter dat het stof uiteindelijk wel weer gaat liggen. Ik heb er heel veel van geleerd:
het hoofd koel houden, hoofd- en bijzaken onderscheiden, kijken naar procedures, je positie
bepalen, letten op draagvlak. En hoe dat nou werkt met die verschillende petten: ik ben Remko
persoonlijk, maar ook werknemer en OR-lid. Dat was nieuw voor mij.”
Mariëtte van Eijck (48 ) - lid OR Stichting Huisartsenposten West-Brabant
(HAPWB) sinds 2003
"Ik zat in de voorbereidingscommissie voor het opstarten van een eerste OR. Ik
heb me toen verkiesbaar gesteld en werd gekozen als voorzitter van die OR.
HAPWB bestond in eerste instantie uit vijf posten met allemaal een eigen werkwijze
en verschillende CAO's. We hebben hard gewerkt om dat samen te brengen.
We wisten eigenlijk niet wat we als OR mochten en konden, dus vanaf het begin
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

volgden we cursussen. Loes Plaisier traint ons, het klikte vanaf dag één en ze weet precies hoe
het bij ons gaat. We zijn nog lang niet uitgeleerd.
De OR startte met het idee: "De barricaden op." Maar we kwamen er snel achter dat het zo niet
werkt. De rol die een OR kan spelen, heeft ook te maken met de ruimte die je krijgt van de bestuurder.
Met de WOR-bestuurder die we nu hebben, kunnen we sparren en hij weet wat een OR
kan betekenen voor de organisatie. We hebben duidelijk een rol.
Door mijn OR-werk heb ik de afgelopen jaren een mentaliteitsslag gemaakt. Vroeger stond ik niet
stil aan wat vooraf gaat aan veranderingen in een organisatie. Nu weet ik veel meer van de organisatie
en begrijp ik waarom zaken op een bepaalde manier geregeld moeten worden. Je ontwikkelt
interesse en betrokkenheid, kunt zaken relativeren en hebt meer begrip voor problemen. Je kijkt
naar het waarom, je zoekt de diepte. In plaats van dat ik denk: "Ja dag, je zorgt maar dat dit gebeurt"
denk ik nu: "Hoe kan ik helpen ervoor te zorgen dat dit gebeurt". Ik ken de achtergronden en
denk mee over een oplossing. Dat alles maakt dit werk zo interessant!"
Evelyn Fokke - lid OR RSD Kromme Rijn Heuvelrug sinds mei 2009
“Een collega van mij wist dat de OR nieuwe leden zocht en ze vond het echt wat voor mij. Omdat
ik volgens haar daadkrachtig ben en een sterke mening heb! Zij vertelde me over het werk en de
taken van een OR en het leek me wel wat. Ik heb wel een sterk rechtvaardigheidgevoel en wilde
me inzetten om de organisatie vooruit te helpen.
Ik verwachtte lange vergaderingen en sowieso dat alles lang zou duren. Omdat
ik zelf nogal van het snelle ben, was dat een persoonlijk leerdoel: tijd nemen,
geduld hebben. Als vice-voorzitter moest ik al snel vergaderingen voorzitten.
Dat vond ik eigenlijk doodeng maar het ging prima. Dat leer je dan van jezelf. Ik
heb me ook sterk gemaakt voor coaching van de hele OR, want we hadden vijf
onervaren mensen in de groep. Dat hebben we met Vincent Dijs opgepakt.
OR-werk geeft me zekerheid, het is leuk veel te weten van de organisatie. Wat
ik verwachtte klopt wel: je bent soms lang met zaken bezig, je moet blijven
hameren, soms moet je wachten op informatie van bijvoorbeeld de bestuurder.
Mijn vasthoudendheid helpt me daarbij, maar ik kan me nog steeds ergeren
aan traagheid. Dat leerproces loopt nog!”
Wietse Hummel (51) - lid OR gemeente Harderwijk sinds 1997
“Ik werd OR-lid omdat ik graag wilde meepraten. Over zaken waarbij ik betrokken ben, maar ik
wilde ook over de schutting van mijn eigen werkveld kijken. Als OR-lid ben je organisatiebreed
bezig. Het inwerken was niet moeilijk, ik ben nieuwsgierig en leergierig.
Het OR-werk pakte me. Je krijgt inzicht in de organisatie, in processen, in de rollen die je hebt.
Door de trainingen van Renato en Loes kregen we meer inzicht in onze mogelijkheden als OR en
hoe medezeggenschap moet werken.
Vanaf het begin timmerde de OR heel erg aan de weg. We waren streng op het aanleveren van
stukken: geen goede stukken, geen advies! We hebben de organisatie als het ware opgevoed
goed met ons om te gaan, ons te gebruiken. We hebben een ambtelijk secretaris, een plek op het
intranet, budget voor training en scholing. Maar we zijn geen vecht-OR, we zoeken naar een vorm
waarin zaken werkbaar blijven.
De ruimte om iets met je OR-lidmaatschap te doen, hangt ook af van wie je voor je hebt. Onze
WOR-bestuurder snapt de rol van de OR goed en weet hoe hij het spel moet spelen. In een enkel
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

geval wil de bestuurder zelf nog wel eens bepalen of de OR advies- of instemmingsplichtig is. Dat
levert soms discussies op. Maar we maken nu echt volwaardig onderdeel uit van de organisatie.
In die 14 jaar heb ik heel veel geleerd. Niet alleen naar je eigen toko kijken,
maar ook zien waar andere afdelingen tegenaan lopen. Je bent aanspreekpunt
voor collega's. Je leert je eigen organisatie heel goed kennen, je kunt makkelijker
relativeren, je ziet dat er meerdere belangen spelen.
Ik ben nu voorzitter en dat is een iets andere positie. Je moet denken over toekomststrategieën,
je moet onderhandelen, debatteren. Daar ben ik erg in gegroeid.
Binnen de OR moet je soms boven de partijen staan. En soms moet je
een brug naar de WOR-bestuurder zijn. Ik tast wel af welke ruimte ik daarvoor
heb. Het heeft binnen de OR nooit tot conflicten geleid.
In 2011 hebben wij verkiezingen en dan stop ik er mee. Anderen zijn nu aan de beurt. Ik vond het
heel mooi werk.”
Marianne Breevaart
Persoonlijke groei in WORding
OR-verkiezingen: pak je kans!
“Medezeggenschap werkt!”. Een kreet die geregeld te lezen is op wervingsposters voor ORverkiezingen.
Medezeggenschap werkt niet alleen voor de organisatie en de medewerkers, maar
ook voor OR-leden. Het lidmaatschap van de ondernemingsraad kan een belangrijke bijdrage leveren
aan je persoonlijke ontwikkeling en een meerwaarde vormen in je loopbaan. Je doet veel kennis,
vaardigheden en ervaringen op. Je kunt je ontwikkelen in communiceren, overtuigen,
onderhandelen, analyseren en leert organisatiebreed te kijken.
Hoe leg je verworvenheden nu vast?
De avM heeft een instrument ontwikkeld om precies te kunnen vastleggen wat je allemaal hebt
geleerd tijdens je zittingsperiode. Bij de start maken we een 0-meting aan de hand van een lijst van
competenties. Tussentijds en aan het einde van de zittingsperiode meten we opnieuw. Zo wordt
duidelijk waarin je bent gegroeid. Dit document kan meeondertekend worden door je leidinggevende
en ons instituut. Met dit document kun je vervolgens gerichter verder werken aan je loopbaan
en ontwikkeling.
Landelijke OR-verkiezingen
In maart 2011 vinden bij veel gemeenten de landelijke OR-verkiezingen plaats. Dit is bij uitstek de
gelegenheid te starten met jouw persoonlijke ontwikkeling. Of je nu voor het eerst in de OR komt of
er al meer zittingstermijnen op hebt zitten, pak nu de kans om te werken aan je ontwikkeling en dit
gericht vast te leggen.
Neem contact op met de avM en wij vertellen je alles over persoonlijke groei in WORding!
Vincent Dijs is trainer / adviseur bij de avM
Snellezen: Racen door stapels informatie
Deelnemen aan een ondernemingsraad is leuk en nuttig. Maar al die stukken die je moet lezen!
Hoe zou het zijn als je daar nog maar een kwart van de tijd voor nodig hebt? En als je de stof met
meer begrip dan voorheen kunt verwerken? Er zijn methoden die kunnen helpen bij het lezen en
onthouden van grote lappen tekst. Snellezen en mindmapping bijvoorbeeld. Hoe werkt dat dan?
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

Snellezen is normaal lezen, aangevuld met een aantal technieken. Denk aan het trainen van de
oogspieren of het lezen met verschillende snelheden. Bij veel mensen leeft het idee dat je bij snellezen
woorden overslaat en kans loopt belangrijke zaken te missen. Niets is minder waar! Snellezen
begint bij een goede houding. Rechtop en niet met het hoofd gebogen, want dan denkt het
brein dat je wilt gaan slapen. Door het gebruik van een aanwijzer - een pen of je vinger - die je
ritmisch en strak over de pagina beweegt, blijf je bij de les. Naar barokmuziek luisteren tijdens het
lezen helpt ook. Omdat deze muziek een ritme heeft van 60 beats per minuut komt de grijze massa
in de juiste stemming.
Mindmapping
Een andere techniek is mindmapping. Een mindmap is een 'creatief spiekbriefje'. Het ziet eruit als
een spinnenweb. In het midden staat het thema, eromheen schrijf je de sleutelwoorden op kleurige
lijnen. Zo ontstaat een beeld waaruit je razendsnel veel informatie kunt halen en verbanden kunt
zien. Meestal gebruik je bij studeren de linkerhersenhelft. Het voordeel van een mindmap is dat het
de rechterhersenhelft betrekt bij het verwerken van informatie.
Frans van Hout verzorgt trainingen voor de avM
De avM biedt een tweedaagse training Snellezen en Mindmapping.
Data: 8 + 9 maart en 3 + 4 oktober 2011.
Wat komt er zoal aan bod?
• Hoe onze hersenen werken
• Verschillende snelleestechnieken
• Ondersteunende strategieën zoals oogspiertraining en ontspanningstechnieken
• Praktische tips om effectiever te lezen
• De basistechniek van mindmapping
• Toepassingen van mindmapping ter verbetering van uw prestaties op het werk, zoals: doelen
stellen, strategisch denken, genereren van ideeën en het gebruik van mindmaps bij onderhandelingen.
Even voorstellen?
Loes Plaisier maakt deel uit van de vaste groep freelancers van
de academie voor Medezeggenschap. Ze werkte al 28 jaar in de
zorg toen ze besloot zelfstandig trainer te worden. Haar trainingen
zijn dynamisch; er moet interactie zijn en conflicten gaat ze niet uit
de weg.
“Eigenlijk wilde ik het gewoon wat rustiger aan gaan doen. Ik had er
28 jaar opzitten in de zorg, als verpleegkundige, praktijkopleider,
OR-lid en 8 jaar als OR-voorzitter. De laatste 3 jaar was ik vrijgesteld
van andere taken. Het was een hectisch bestaan, er gebeurde
heel veel en ik werkte dus ook héél veel. Tijdens een OR-training
had ik het erover met de cursusleider. Hij zag wel een trainer in mij
en bracht me in contact met Renato van de avM. Een paar maanden
later deed ik mijn eerste OR-training!
De overstap ging heel soepel. Het OR-werk kende ik natuurlijk heel goed uit eigen ervaring en als
praktijkopleider was ik gewend voor groepen te staan. Verder was het heel veel lezen, luisteren en
overleggen met collega’s bij de avM. Ik begon met basistrainingen, maar je groeit er zo snel in. En
het maakt niet zoveel uit welke groep je traint, want je komt vaak dezelfde thema’s tegen. Heel
vaak liggen de knelpunten op het vlak van communicatie. Hoe breng ik mijn standpunten over, hoe
ga ik op een goede manier in debat met iemand, hoe beargumenteer ik mijn zienswijze?
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

Soms woon ik een overlegvergadering bij en zie dan dat de OR-leden zich wel voorbereiden op
de vergadering, maar dat ze van tevoren toch niet een duidelijk standpunt hebben ingenomen.
Beleidsstukken zijn soms moeilijk te lezen en niet iedereen durft mee te praten, terwijl ze wel een
goede inbreng zouden kunnen hebben. OR'en vinden het moeilijk zich assertief op te stellen. Ze
communiceren niet graag direct met de bestuurder, zijn voorzichtig omdat ze de bestuurder de
volgende dag weer tegenkomen. Maar als je goed weet wat je wilt en als de OR visie heeft, sta je
steviger in je schoenen. Bovendien moet de OR het ook zakelijk zien. Met een bestuurder moet je
zaken kunnen uitvechten, maar daarna drink je samen een borrel.
Ik ben geen docent die informatie doorgeeft, er moet interactie zijn met de groep. De kwaliteiten
van de mensen, daar ga ik vanuit. Dus niet van wat ze niet goed kunnen. Onenigheid of conflicten
ga ik niet uit de weg. Ik heb eens tot 7 uur ’s avonds met een groep gezeten, want je moet
wel goed uit elkaar gaan. Dus ja, ik vraag wat van de deelnemers. Er spelen soms heftige emoties
en die laat ik toe, maar dat moet ook begrensd worden. Dan ga ik even apart zitten met iemand.
Als trainer wil ik vóór alles veiligheid scheppen, zodat ook mensen die niet zo ‘durven’ toch loskomen.
Ieder heeft een rol en is waardevol.
Ik ben nu alweer acht jaar trainer en vind het nog steeds een ongelofelijk leuk vak. Ik stop er heel
veel energie in, maar haal er ook volop energie uit!“.
Marianne Breevaart
Werkkostenregeling
Bij veel organisaties wordt per 1 januari 2011 een nieuwe regeling ingevoerd: de werkkostenregeling
(WKR). Door deze regeling kan de werkgever maximaal 1,4 % van het totale loon besteden
aan onbelaste vergoedingen en verstrekkingen voor werknemers.
Organisaties hebben de keuze om de regeling in te laten gaan van 2011 tot 2014. Het wil dus niet
zeggen dat uw organisatie volgend jaar al meteen met de werkkostenregeling moet starten. Het
betekent wel dat organisaties bewuster keuzes moeten gaan maken welke verstrekkingen aan wie,
wanneer worden verschaft. Deze keuzes kunnen nogal wat gevolgen hebben voor personeel. Dus
mag de medezeggenschap niet ontbreken!
Wat betekent dit voor de OR?
De OR zal de komende tijd extra waakzaam moeten zijn, om ervoor te zorgen dat keuzes worden
gemaakt die voor de medewerkers het beste uitpakken. De OR zal moeten worden betrokken bij
de totstandkoming van de nieuwe werkkostenregeling en zal ook gebruik moeten maken van bevoegdheden
die de OR heeft (instemming en advies). Alleen in overeenstemming met de OR kunnen
aanpassingen / wijzigingen in arbeidsvoorwaarden correct worden doorgevoerd en kan het
vertrouwen in de nieuwe regelingen bij werknemers worden gewonnen.
Tips voor de OR
• Zorg er minimaal voor dat de werkkostenregeling aan de wensen van alle medewerkers
tegemoet komt. Er zijn ook individuele afspraken met werknemers mogelijk waarbij er bijvoorbeeld
voor wordt gekozen om bepaalde vergoedingen in brutoloon uit te betalen. Check als OR
de mogelijkheden.
• Neem genoeg tijd. De werkkostenregeling is immers pas verplicht per 1 januari 2014.
• Maak een plan van aanpak. Zet alle werkkosten en arbeidsvoorwaardelijke regelingen die er
nu zijn op een rijtje en bekijk welke regelingen wel of niet onder het forfait gaan vallen. Ga na
welke regelingen er dienen te blijven of aangepast moeten worden. Maak afspraken met de
bestuurder hoe en wanneer de werkkostenregeling op de agenda staat.
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

Goede voorbereiding
Wilt u meer weten over dit onderwerp en met de OR goed zijn voorbereid? Neem dan contact op
met de avM. Wij kijken graag samen met u naar de gevolgen van de werkkostenregeling voor uw
organisatie.
Vincent Dijs is trainer / adviseur bij de avM
Taakstellingen in de gemeentebegroting
OR, zorg dat je erbij bent!
De economische crisis heeft geleid tot een bezuinigingsgolf in Nederland. Ook de Nederlandse
gemeenten hebben met bezuinigingen te maken. De inkomsten uit het gemeentefonds staan onder
druk, de te verwachten korting bedraagt zo’n 10%. Gemeenten zien zich gesteld voor een megaklus
die de totale organisatie en iedere medewerker raakt. Opletten dus, OR!
De gemeenten moeten de bezuinigingen realiseren door taakstellingen in de gemeentebegroting.
Op het eerste gezicht lijkt bezuinigen door middel van taakstellingen redelijk. De gemeente kan
een eerste jaar van bezuinigen wel opvangen, want dan is de nood nog niet zo hoog. Dus het probleem
kan als het ware naar de toekomst worden verlegd en er zijn nog keuzes te maken in de
wijze van invulling. Daarnaast heeft de praktijk meermalen uitgewezen dat rijksbezuinigingen achteraf
blijken mee te vallen, bijvoorbeeld als de economie aantrekt. Taakstellingen lossen zich dan
gaandeweg op, samen met de 'economische somberheid'.
Het gevaar van taakstellingen
Het lijkt dus aantrekkelijk om de begroting sluitend te maken met een aantal taakstellingen. De
praktijk leert echter dat organisaties vaak op voorhand voorbij gaan aan een aantal belangrijke
aspecten.
1. Het taakstellende bedrag wordt onvoldoende specifiek beschreven. Voorbeeld: 10% bezuinigen
op de personeelskosten. Zitten hier ook de kosten van het voormalig personeel in, tellen
de budgetten voor inhuur, opleidingen, reiskosten e.d. mee?
2. Verantwoordelijkheden worden niet goed belegd. Voorbeeld: samenwerking met andere gemeenten
op gebied van inkoop. Maar wie is nu verantwoordelijk?
3. Wat zijn de consequenties als de taakstelling niet gehaald dreigt te worden?
4. De taakstelling wordt geprojecteerd op het laatste jaar, maar geeft geen tussenstappen aan.
Maak vooraf afspraken over het meten van tussentijdse resultaten en informatievoorziening.
5. De randvoorwaarden worden vaak niet ingevuld. Bezuinigen kost ook geld. Heb je de kennis
(nog) in huis of moet je dure externe krachten inhuren om de wijzigingen rond te krijgen?
6. Hoe om te gaan met tussentijdse veranderingen, die altijd doorwerken naar de bedrijfsvoering?
Denk aan reorganisaties, financiële meevallers of wetswijzigingen.
7. Onvoldoende oog voor de voorbereiding en de draagkracht in de organisatie. De organisatie
heeft tijd nodig om de bezuinigingen voor te bereiden. Is er balans tussen taken en capaciteit
en voldoende betrokkenheid en draagvlak van medewerkers bij de invulling?
Risicomanagement
Met het financieel vertalen van taakstellingen nemen de risico’s voor gemeenten toe. Dat vraagt
om maatregelen, want tegenover financiële risico’s moet een buffer staan die kan worden aangesproken.
Ook voor de OR is risicomanagement een belangrijk instrument om overzicht te houden
op het proces van taakstellingen en de belangen van personeel en organisatie.
De OR heeft hier een essentiële rol te vervullen door samen met de bestuurder:
• De plannen voor taakstellingen goed door te spreken en te doorgronden.
• Antwoord te geven op de vragen die in de praktijk vergeten dreigen te worden.
• De risico’s in te schatten.
• Te monitoren op die taakstellingen die vanuit de missie en visie van de OR belangrijk worden
gevonden.
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl

Door vooraf aandacht te schenken aan de risico’s kun je als OR een belangrijke rol spelen als
spiegel voor de WOR-bestuurder en naar de politiek. Daarnaast geeft het je de kans om weg te
blijven van de details en allerlei berekeningen. Richt je op het proces, dat creëert rust.
Coen Nuijten verzorgt trainingen voor de avM
De academie voor Medezeggenschap biedt twee trainingen voor OR’en om zich goed voor te bereiden
op dit proces: Bezuinigingen de baas en Taakstellingen en risicomanagement. Voor
OR’en die op het speelveld willen blijven staan, ook als er bezuinigd wordt.
Voor meer informatie: info@avmtraining.nl of bel 013-522 91 91.
Cursussen met een open inschrijving
13 + 14 januari 2011 Basiscursus OR
17 januari 2011 Duurzaam ondernemen
19 januari 2011 Arbo basis
20 januari 2011 Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)
7+ 8 februari 2011 Voorzitter en Secretaris van de OR
17 + 18 februari 2011 Basisprincipes onderhandelen
7 maart 2011 E-dienstverlening en de rol van de OR
8 + 9 maart 2011 Snellezen en mindmapping
14 + 15 maart 2011 Personeelsbeleid
22 maart 2011 Een assertieve OR
4+ 5 april 2011 Effectief overtuigen
11 + 12 april 2011 Organisatieverandering
14 april 2011 Flitsende start, voor beginnende OR-leden
14 + 15 april 2011 Vergaderen, effectieve besluitvorming
18 + 19 april 2011 Ambtelijk Secretaris (+ terugkomdag)
21 + 22 april 2011 Arbo verdieping
12 + 13 mei 2011 Basiscursus OR
9 juni 2011 Flitsende start, voor beginnende OR-leden
Meer informatie en inschrijven op www.avmtraining.nl > cursussen > open inschrijving. U kunt ook
bellen met ons secretariaat op 013 – 522 91 91.
De avM Nieuwsbrief verschijnt 3 x per jaar onder eindredactie van Marianne Breevaart.
Opmerkingen, ideeën of suggesties? Mail marianne@avmtraining.nl
Nieuwsbrief 2010-03 013-5229191 - www.avmtraining.nl