agora - Katholieke Hogeschool Kempen

nr 3
Agora • Laatste tijdschrift van de K.H.Kempen
19de jaargang • december 2012

Inhoud
3 Thomas More
6 Energieboekhouding
8 Polarsirkelen
13 10 jaar Associatie
16 Insectenhapjes
18 Kunst en welzijn
20 Stress bij planten
25 Doel 3 & Tihange 2
28 Apps
30 Afscheid
32 Communicatief
vaardig
34 Sport
36 Internationalisering
Colofon
Agora K.H.Kempen
Kleinhoefstraat 4, 2440 GEEL
tel.: 014 56 23 10
e-mail: agora@khk.be
website: www.khk.be
verspreiding en
abonne menten
Agora wordt gratis verdeeld
onder de studenten, personeelsleden
en relaties van
de Katholieke Hogeschool
Kempen.
redactie Jurgen Basstanie,
Koen Cools, Marcel Cools,
Dirk De Roose, Barbara
De Weerdt, Paul Grauwen,
Walter Machielsen, Hanneke
Scheelen, Jef Van Den
Bosch, Bert Van Hirtum,
Marc Van Kerckhoven, Luc
Vanwesemael, Kristof Verschueren
werkten ook mee
Filip Bode, Hilde Boeckx, Guido
Cuyvers, Dinora De Waele,
Carolien Frijns, Tom Jordens,
Jeroen Lievens, Christel
Maes, Karine Nicolay, David
Pinte, Tom Schellekens, Ite
Tytgat, Karin Van Ael, Bert
Vande Meerssche, Mik Van
Der Borght, Babs Vandervoort,
Det Vangeel, Nathalie
Van Gorp, Maarten Van Lint
Joachim Verhelst, Toon Verlinden
Fotografie en illustraties
CH - Visitnorway.com, Dirk
De Roose, Electrabel, Frithjof
Fure, Jean Godecharle,
Lawrence Berkeley National
Laboratory, Lemmert Photography,
Roger Leysen, Bård
Løken, Willem Mees, Rob
Stevens, Ken Swolfs, Clem
Verbiest, Visitnorway.com
Hoofdredacteur en verantwoordelijke
uitgever
Jan Lievens
Eindredactie
Luc Damen, Piet Lambrecht,
Willem Mees, Jan Van Geel
Vormgeving en Druk
Xod
voorpagina: Exit Agora
Overname toegestaan met
correcte bronvermelding
2 Thomas More • Agora
Bij het begin van een nieuw jaar wensen we
elkaar het beste toe. We blikken terug op wat
voorbij is, en maken voornemens voor wat komt.
We veranderen dan graag wat beter kan, maar
behouden ook graag wat goed is.
K.H.Kempen en Lessius bundelen hun krachten
en worden more: Thomas More. Onze academi-
sche opleidingen integreren in de KU Leuven.
Thomas More ontwikkelt een nieuwe missie en
strategie met efficiëntie, effectiviteit, engage-
ment en excellentie als sleutelbegrippen. Veran-
deringen zijn dus alom tegenwoordig, ook voor
Agora …
In januari 1994 verscheen het eerste nummer
als periodiek van het toenmalige Hoger Instituut
der Kempen. De naam Agora verwees niet alleen
naar de centrale overdekte ruimte van de Geelse
campus, maar ook naar het marktplein van het
oude Athene. Daar werd ondermeer op democratische
wijze informatie uitgewisseld.
Een gemotiveerde ploeg vrijwilligers ging aan de
slag om belangrijke informatie over het HIKempen
te verspreiden. Dat de verwachtingen hoog
waren, blijkt uit de slotzin van het eerste woord
vooraf: ‘Deze publicatie is een weldaad voor ons
allen en een belangrijk element in de verdere uitbouw
van de integrale kwaliteitszorg’.
En de kwaliteit van Agora groeide mee. De inte-
resse van onze interne en externe stakeholders
was zo groot dat de oplage in vijf jaar tijd verdubbelde
tot meer dan 4 000 exemplaren. In januari
1999 een eerste metamorfose: een nieuwe
woord vooraf
dE laatstE agora: ErfgoEd
... of inspiratiEbron?
vormgeving, kleurendruk en een uitbreiding van
24 naar 32 pagina’s.
In 1995 fuseerden een aantal Kempense hoge-
scholen tot de Katholieke Hogeschool Kempen.
Toch werd de Geelse Agora pas in januari 2005
een volwaardig eenheidstijdschrift van en voor
heel de K.H.Kempen met een vernieuwd logo,
een kenmerkende huisstijl, full color en 40 pagina’s
dik! De oplage steeg tot 7 200 exemplaren:
een tweede metamorfose.
Agora werd een begrip in de Kempen. Het lag als
eye-catcher bovenaan op de tafel in vele koten
en kantoren, bij gezinnen, organisaties en bedrijven.
Agora belichaamde de dynamiek en de ambities
van de K.H.Kempen, zorgde voor de nodige
uitstraling en fierheid, en vormde een krachtig
bindmiddel en inspirator voor al onze stakeholders.
Graag wil ik alle collega’s en studenten van harte
danken voor hun ideeën, artikels, foto’s, gebeurtenissen,
prestaties, interviews en tekeningen
gedurende negentien jaargangen. Dankzij hun
inzet en inspiratie kon Agora uitgroeien tot een
kwaliteitsvol en gewaardeerd tijdschrift.
Onze nieuwe algemeen directeur Machteld Ver-
bruggen hecht veel belang aan transparantie,
doelgerichte communicatie en uitstraling. Ik ben
ervan overtuigd dat zij met haar ploeg Agora een
derde metamorfose zal geven: grensverleggend
en ... onmisbaar!
n
Jan Lievens
Adjunct-algemeen directeur

HogEsCHool
K.H.KEmpEn En lEssius wordEn …
morE
DE KATHoLIeKe HogescHooL KeMpen, LessIUs AnTwerpen EN LessI-
Us MecHeLen VAREN VOORTAAN ONDER DE GEMEENSCHAPPELIJKE NAAM
THoMAs More. VANAF HET ACADEMIEJAAR 2012-2013 VORMEN DE DRIE
HOGESCHOLEN NAMELIJK EEN OPERATIONEEL GEHEEL EN LATER FuSEREN zE
MOGELIJK OOK JuRIDISCH TOT ééN ORGANISATIE.
De geïntegreerde hogeschool speelt een belangrijke
strategische en internationale rol in Vlaanderen.
Thomas More wordt de grootste hogeschool
in Vlaanderen, op 13 locaties, met meer
dan 17 000 studenten en 1 800 personeelsleden.
ze biedt 29 professionele-bacheloropleidingen,
15 bachelor-na-bacheloropleidingen, 45 postgraduaten,
21 academische bachelor- en masteropleidingen,
1 master-na-masteropleiding en
1 academische lerarenopleiding. Voor haar
hoofdzetel koos de geïntegreerde hogeschool
Mechelen. De operationele eenmaking van de
drie hogescholen is een nieuw en ingrijpend project
en dat verdient een nieuwe naam.
de grootste kansen bieden
De grootste worden is geen doel op zich. De
grootste kansen bieden wel. Thomas More wil
een omgeving zijn van ongekende uitdaging en
verkenning, voor elke student, elke onderzoeker,
elke docent en elke medewerker. Iedereen moet
op zijn of haar terrein voelen dat kansen ontstaan
die verder en dieper gaan dan voordien.
Daar ligt de ware ambitie van Thomas More.
De academische opleidingen worden vanaf 2013-
2014 geïntegreerd in de KU Leuven en promoveren
dus tot volwaardige KU Leuven-opleidingen.
Bijgevolg stelt de KU Leuven hun curricula samen,
behoren de docenten tot het personeel van
Algemeen directeur Machteld Verbruggen
H
de KU Leuven en neemt de KU Leuven de rekrutering
en kwaliteitszorg van die opleidingen op
zich. In het kader van een samenwerkingsovereenkomst
blijven de academische opleidingen
echter op de campussen van de nieuwe Thomas
More-hogeschool. ze zullen nauw samenwerken
met de verwante professionele-bacheloropleidingen.
zo wordt de wetenschappelijke onderbouw
van de professionele opleidingen versterkt, terwijl
de academische opleidingen hun lokale inbedding
en afstemming op de plaatselijke economie
en het werkveld behouden. Op die manier
kan de Thomas More-hogeschool als een volwaardig
kenniscentrum en motor van regionale
innovatie fungeren.
Thomas More • Agora
3

Dr. Ajit baron Shetty
Koen Geens, voorzitter van de raad van bestuur van
Thomas More, en Kris Peeters, minister-president van de
Vlaamse Regering.
4 Thomas More • Agora
thomas more (1478-1535)
Met Thomas More werd gekozen voor de naam van een veelzijdig man, die
als advocaat, parlementslid, rechter, diplomaat en koninklijk raadgever een
brede waaier aan maatschappelijke functies opnam in het Engeland van de
zestiende eeuw. Als gezant van de Engelse koning Hendrik VIII bezocht hij
o.m. Mechelen en Antwerpen. Maar Thomas More was vooral een groot intellectueel
en humanist, wetenschapper en auteur van een hele reeks werken,
waarvan Utopia (1516) ongetwijfeld het bekendste is. More was goed bevriend
met Desiderius Erasmus, die zijn Lof der zotheid aan hem opdroeg.
Thomas More bleef ook trouw aan de principes van zijn katholieke geloof en
aan de beginselen van de rechtsstaat. Die standvastigheid kostte hem het
leven, toen hij zich bleef verzetten tegen de breuk van de Engelse kerk met
Rome, waarvoor koning Hendrik VIII verantwoordelijk was. Thomas More
werd veroordeeld voor hoogverraad en op 6 juli 1535 terechtgesteld.
morE
In de keuze voor Thomas More zit ook een knipoog naar meer. Het resultaat
van de samenwerking tussen de drie hogescholen moet immers voor
iedereen meer zijn, op de eerste plaats voor de studenten en de personeelsleden.
Maar ook voor het werkveld, waarmee de opleidingen van de
Thomas More-hogeschool nauw samenwerken om voeling te houden met
de behoeften van de maatschappij en de arbeidsmarkt, moet het meer
worden; net zoals voor de bedrijven en organisaties, die voor toegepast
wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening een beroep
doen op de knowhow van de opleidingen.
directiecomité
Het meer van de Thomas More-hogeschool moet waargemaakt worden onder
de leiding van het nieuwe directiecomité. Machteld Verbruggen wordt
de algemeen directeur van de geïntegreerde hogeschool. zij neemt de fakkel
over van Maurice Vaes, die op 1 januari 2013 met pensioen gaat.
De opleidingen en de onderzoeks- en expertisecentra worden in drie inhoudelijke
groepen samengebracht. Aan het hoofd van elke groep staat een
groepsvoorzitter, die de eindverantwoordelijkheid draagt voor het beleid
op het vlak van het onderwijs, het toegepast onderzoek en de dienstverleningsactiviteiten.
Thierry Taverna stuurt de groep gezondheid & welzijn,
Marc Geerinckx is verantwoordelijk voor de groep Technologie & Design en
Annemie Gommers leidt de groep Mens & Maatschappij.
Flora Carrijn is door de KU Leuven aangesteld als academisch beheerder
voor de Thomas More-hogeschool. De academisch beheerder is de eerste

verantwoordelijke voor de opleidingen van de KU
Leuven op de campussen van de geïntegreerde
hogeschool. zij staat garant voor de samenwer-
king tussen de KU Leuven en Thomas More en
voor de dwarsverbanden tussen de academische
en de professionele opleidingen.
Philippe Michiels wordt als algemeen beheerder
verantwoordelijk voor de materiële randvoorwaarden
die hoogstaand onderwijs, onderzoek
en maatschappelijke dienstverlening - de drie
kernprocessen van onze hogeschool - mogelijk
moeten maken.
feestelijke opening
Op dinsdag 9 oktober werd het academiejaar
2012-2013, het eerste van Thomas More, officieel
geopend met een academische zitting in het
congres- en erfgoedcentrum Lamot in Mechelen.
Het hogeschoolbestuur verwelkomde meer dan
500 genodigden, personeelsleden en studenten.
Machteld Verbruggen, algemeen directeur van
Thomas More verwelkomde de genodigden. Het
thema van de academische zitting, regionale
uitdagingen en synergie in het hoger onderwijs,
werd uitgediept door Bart Somers, burgemeester
van Mechelen, dr. Ajit baron Shetty, erevoorzitter
van de raad van bestuur van Janssen
pharmaceutica, en door Kris Peeters, ministerpresident
van de Vlaamse Regering. Prof. Koen
Geens, voorzitter van de raad van bestuur van
Thomas More, genoot de eer om het nieuwe logo
voor te stellen en het academiejaar 2012-2013
officieel voor geopend te verklaren.
De ernst van de academische opening werd ver-
frist met muzikale intermezzo’s door twee studenten
van het Lemmensinstituut en een pittig
bedrijfstheater over gevoeligheden bij fusies, gebracht
door ’t Klein Beschrijf. Tijd voor napraten
was er bij een culinaire ‘wandeling’ met streekbieren
en –gerechten uit de Kempen, Antwerpen
en Mechelen.
n
Luc Damen
Thomas More • Agora
5

p
projECt
6 Thomas More • Agora
gEautomatisEErdE ContinuE
opvolging
Energieboekhouding op campus Blairon
EEN KOuDE MAANDAGOCHTEND IN OKTOBER. DE LES ANATOMIE GAAT zO
BEGINNEN. DE DOCENT STAAT AL KLAAR. EEN PAAR HONDERD STuDENTEN
DRuMMEN zICH NAAR BINNEN IN DE AuLA. BuITEN WAS HET BEHOORLIJK
KOuD, MAAR BINNEN HEERST EEN AANGENAME TEMPERATuuR EN RuIKT HET
HEERLIJK FRIS.
Een geavanceerd verwarming-en-ventilatiesysteem
staat al enkele uren te draaien om de
ruimte juist op tijd op temperatuur te brengen en
van verse lucht te voorzien. Dat gebeurt liefst zo
efficiënt mogelijk, want een schoolgebouw klimatiseren
kost zeer veel energie, zelfs in een goed
geïsoleerde en goed uitgeruste nieuwbouw als de
campus Blairon in Turnhout.
Een efficiënt energiebeheer van gebouwen wordt
steeds belangrijker met de huidige energieprijzen
en de Europese energiedoelen zoals 20-20-
20. Die laatste streven naar 20% minder CO - 2
uitstoot, 20% lager energieverbruik en een 20%
hoger aandeel hernieuwbare energie ten opzichte
van 1990. Voor de campus Blairon is er daarom
gekozen voor een modern gebouwbeheersysteem:
Metasys van Johnson controls. Ook in het
nieuwe B-blok (zie Agora 2012-2) is er voor dit
systeem gekozen. Dat gebouwbeheersysteem
zorgt enerzijds voor de dagdagelijkse sturing van
ventilatie en verwarming, en beheert anderzijds
ook de fijnregeling van de installaties.
Meten en bijsturen
Naast deze gecentraliseerde sturing houdt het
gebouwbeheersysteem ook allerlei parameters
bij zoals energiegebruik, luchtkwaliteit en ruimte-
en systeemtemperaturen. Op die manier krijgen
we inzicht in probleemsituaties, zelfs zonder
ter plaatse te gaan, wat toch een voordeel is.
Door een analyse van de metingen kunnen ook
een reeks van verdoken problemen of inefficiënties
aan het licht komen. Die problemen oplossen
leidt vaak tot enorme besparingen.
Enkele concrete voorbeelden van verdoken problemen
die dankzij deze metingen aan het licht
kwamen op de campus. In lokaal D209 bleek
een CO -sensor niet naar behoren te werken met
2
een ongecontroleerde ventilatie van het lokaal
als gevolg. Dat leidde tot snelle slijtage van de
installatie en zeer onstabiele ruimtetemperaturen.
Ook bleken de opstarttijden van de verwarmingsinstallatie
vaak niet goed te zijn ingesteld,
waardoor het blok soms te vroeg op temperatuur
kwam (energieverslindend) of soms ook te laat
(oncomfortabel). Verder konden we de efficiëntie
van het warmtewiel in de luchtbehandelingskast,

die warmte recupereert uit de afgevoerde binnenlucht, efficiënt opvolgen
en bijsturen.
Vooral in periodes waarin het gebouw onbezet is, loeren er nog mogelijke
energieverspillingen om de hoek. Een gemiddeld schoolgebouw wordt immers
maar 20% van de tijd volledig benut; denk aan weekends, nachten, vakanties.
Tijdens deze bezettingsuren is een goed comfort vereist, terwijl daarbuiten
voornamelijk energiebesparing en minimaliseren van onderhoudskosten
doorslaggevend zijn.
Verder is het dankzij de centrale metingen ook mogelijk om de nauwe interactie
tussen een gebouw, zijn installatie en de gebruikers op te volgen en
bij te sturen. zo kan de regeling (bv. kloksturing en setpunten) afgestemd
worden op het gebruikersgedrag van de aanwezigen, of kan de impact van
energiebesparende initiatieven zoals dikke-truien-dag nauwkeurig opgevolgd
worden.
Tot slot zitten in deze metingen heel wat nuttige inzichten vervat, die kunnen
helpen bij het onderhoud, de continue fijnregeling en het langetermijnbeleid.
Het is mogelijk om deze inzichten manueel te verkrijgen, door een
analyse van grafieken en tabellen, maar dat kost heel wat tijd en moeite.
Automatisering
Door de overdaad aan gegevens vanuit het centrale beheer is het bovendien
niet haalbaar om alle metingen manueel te overlopen. Heel wat informatie
blijft dus ongebruikt. Automatisatie van de visualisatie en een
overzichtelijke rapportering van deze informatie is daarom wenselijk.
Anderzijds is het onmogelijk om het hele opvolgingsproces te automati-
seren, omdat het niet louter om verzamelen van metingen en maken van
triviale analyses gaat. Ook economische evaluaties van mogelijke verbeteringen
aan de installaties maken immers deel uit van dit evaluatieproces.
De manuele interventies of fysieke aanpassingen door de technische dienst
blijven dus noodzakelijk. Toch kan er voor bepaalde onderdelen een geautomatiseerd
systeem ontwikkeld worden, om de eerste stappen zoals visualisatie
van gegevens, foutdetectie en foutanalyse, te ondersteunen.
Dit concept van geautomatiseerde continue opvolging wordt al in veel moderne
gebouwen toegepast. Dikwijls gebruikt men de Engelse term automated
continuous commissioning (Acc).
Hiervoor heeft het Kenniscentrum energie (Kce) in samenwerking met de
facilitaire dienst een analyse en rapporteringsysteem opgezet, waarbij er
foutmeldingen en wekelijkse rapporten gegenereerd worden over de campus.
zo kunnen we in één oogopslag nuttige informatie afleiden over de
status van het gebouw en zijn installatie.
Met die vorm van rapportering is het enerzijds mogelijk om snel eenvoudige
mankementen op te merken en te corrigeren, zoals vreemde meetresultaten
van sensoren, voor ze een schadelijke invloed hebben. Anderzijds
kan de visualisatie in het rapport ook afwijkingen of trends aanwijzen tussen
verwacht en werkelijk gehaald comfort en energiegebruik, zoals een
sterk schommelende binnentemperatuur of een geleidelijk dalende efficiëntie
van een warmtewiel in een luchtbehandelingskast. Dergelijke afwijkingen
zijn veel moeilijker te traceren met traditionele technieken.
zo is het ook mogelijk om de automatische regelsystemen
op een meer continue manier op te
volgen, ook in de uren waarin de gebouwen niet
in gebruik zijn.
Tot slot is het ook mogelijk om een referentiever-
bruik per gebouw te bepalen. Op basis daarvan
kan de impact van alternatieve controleschema’s
of de terugverdientijd van energiezuinige (langetermijn-)
investeringen ingeschat worden.
zo’n voorbewerking van grote hoeveelheden data
helpt de onderhoudsdienst om snel in te spelen
op mogelijke afwijkingen. En dat leidt tot minder
comfortklachten en schadegevallen, zodat
er meer tijd vrijkomt voor preventief onderhoud
en langetermijnplanning. Dankzij dit soort geautomatiseerde
continue opvolging varen daarom
zowel de K.H.Kempen-medewerkers en onze studenten
als onze broze ecologie elke ochtend wel
bij de efficiënte klimatisatie van een comfortabele,
vers ruikende aula in campus Blairon!
n
joachim verhelst
Kenniscentrum Energie
Thomas More • Agora
7

l
lEvEn na dE HogEsCHool
8 Thomas More • Agora
vElKommEn til polarsirKElEn
IN 2010 STuDEERDE RuBEN DENS AF ALS BACHELOR ELEKTRONICA - ICT/ICT
MET MoBILe DATA coLLecTIon In THe ArcTIc, EEN EINDWERK OVER HET
GEBRuIK VAN SMARTPHONES OM INFORMATIE OVER zOOGDIEREN AAN DE
NOORDPOOL TE VERzAMELEN. HIJ SLEEPTE DAARMEE OOK DE AFSTuDEER-
PRIJS VAN DE AFSTuDEERRICHTING ICT IN DE WACHT.
Het eindwerk werd uitgevoerd in Noorwegen en
dat had zo zijn gevolgen. Een jaar later besloot
Ruben namelijk om te emigreren naar Noorwegen,
meteen een goede reden voor Agora om
eens poolshoogte te gaan nemen.
je koos destijds een stageopdracht in noor-
wegen. Was dat bewust of louter toevallig?
Noorwegen was voor mij een persoonlijke en min
of meer bewuste keuze. Ik zat namelijk al voor ik
aan de K.H.Kempen begon, met het gevoel dat ik
niet eeuwig in België wou blijven.
Ik ben beginnen te denken over welke landen me
interesseerden en waar ik eventueel naartoe zou
willen. uiteindelijk ben ik dan meer bij toeval dan
bewust bij Noorwegen terechtgekomen. Na wat
lezen en prachtige natuurfoto’s bekijken was ik
grotendeels verkocht. Maar ik wou me toch nog
een beter beeld vormen van het land, de mensen
en de cultuur. Een reis was natuurlijk een optie
maar dat geeft je slechts een vlugge eerste indruk
en Noorwegen is bovendien een erg duur
land. Zeker als student viel dat buiten mijn financiële
mogelijkheden.
Toen ik in Geel ging studeren, kreeg ik tijdens
de introductiedagen echter informatie over het
stageprogramma en de mogelijkheid om in het
buitenland te gaan studeren. Natuurlijk zag ik
daarin meteen mijn kans en drie jaar later ben ik
dan kunnen vertrekken voor een kennismaking
van drie maanden met het land dat nu mijn thuis
is: Noorwegen.
Hoe ben je in het Norsk Polarinstitutt te-
rechtgekomen? Toch een van de grootste
onderzoekscentra in noorwegen?
Met wat initiatief en de nodige dosis geluk. Mijn
stageland was namelijk geen voor de hand liggende
optie. Het jaar dat ik stage ging lopen,
waren er namelijk geen stageplaatsen in Noorwegen
beschikbaar.
De enige zekere opties die toen overbleven, wa-
ren óf een stage in een ander land óf een in België.
Aangezien ik al zo lang met Noorwegen in
mijn hoofd zat, kon ik het daar echter niet bij
laten. Ik ben dan maar gewoon op het internet
naar een lijst van bedrijven gaan zoeken, waar ik
dacht met mijn opleiding wel een kans te maken.
Voor ik begon te solliciteren, dacht ik echter dat
het wel wijs was om eerst wat meer algemene

informatie in te winnen. Omdat je met een ander
land en cultuur te maken hebt, zijn er mogelijk
bepaalde regels die je het best volgt. Daarom
postte ik een bericht op een forum voor Nederlanders
(en in mindere mate Vlamingen) die naar
Noorwegen wilden verhuizen of verhuisd waren.
Ik schreef dat ik interesse had om stage te lopen
in Noorwegen en tips zocht voor hoe ik dat het
best kon aanpakken. Omdat opleidingen in Nederland
– en zeker in Noorwegen - toch al vaak
een andere naam hebben, had ik ook een korte
opsomming gegeven van mijn technische achtergrond.
Dat viel te vergelijken met een mini-cv. Nu
was op dat forum toevallig ook mijn uiteindelijke
mentor van het norsk polarinstitutt actief. Hij zag
mijn post en omdat die door de mini-cv een vrij
duidelijk beeld gaf van mijn kunnen, besloot hij
om me een stageplaats aan te bieden. Na verdere
contacten waarbij ik een echte cv stuurde
en een interview met mijn stagebegeleider had,
kwam uiteindelijk alles in kannen en kruiken.
Mijn koers naar de poolcirkel was uitgestippeld.
Lag dat aanbod van een stageplaats bij het
Norsk Polarinstitutt voor de hand?
Helemaal niet. Dat instituut is in de eerste plaats
een onderzoekscentrum en werkt dus voornamelijk
met master- en doctoraatsstudenten. Maar
dankzij mijn cv kregen ze een vrij duidelijk beeld
van wat een professionele bachelor waard is. De
brede achtergrond van de opleiding bleek een
bonus te zijn. Toch zijn het uiteindelijk vooral
initiatief en een duidelijke communicatie die de
weg naar het norsk polarinstitutt voor me vrijgemaakt
hebben. Gewoon durven doen is de belangrijkste
factor.
In 2010 kreeg je de afstudeerprijs van jouw
afstudeerrichting, maar toch verkoos je om
nog de masteropleiding te gaan volgen.
waarom?
Ik zat tijdens die drie maanden op het norsk polarinstitutt
in een erg aangename en interessante
werkomgeving. Na die positieve ervaring zag ik
het best zitten om in een gelijkaardige instelling
te gaan werken. Maar het diploma was natuurlijk
Het norsk polarinstitutt voert
wetenschappelijk onderzoek en
milieubewaking uit op de Noorden
zuidpool, die ze ook in kaart
brengt. Het instituut adviseert
verder de Noorse overheid in
strategische en thematische aspecten
met betrekking tot de
poolgebieden. Daarnaast vertegenwoordigt
het Noorwegen internationaal
bij tal van gelegenheden
en het is bovendien de
Noorse bevoegde instantie voor
het milieu op de zuidpool.
een probleem en mijn begeleider vertelde me dat
als ik een goede kans wilde maken om een gelijkaardige
job te kunnen krijgen, mijn diploma
toch een belemmerende factor kon zijn. Hoewel
ik eerst niet van plan was om nog verder te studeren,
heeft dat me toch aan het denken gezet.
Ik deed het werk erg graag en als een masterdiploma
mijn kansen op een gelijkaardige job kon
verbeteren, waarom dan niet? Dat is uiteindelijk
mijn motivatie geweest om toch aan de schakel
naar de master te beginnen.
Vandaag woon je ongeveer één jaar in Noor-
wegen. Je hebt de opleiding dus stopgezet.
Dat is juist. Ik begon met goede moed aan de
schakel, maar zag op een gegeven moment dat
het norsk polarinstitutt iemand zocht voor de afdeling
waar ik stage had gelopen. Een nieuwe
keuze was natuurlijk snel gemaakt. Initiatief had
me al een keer naar Noorwegen gevoerd en dat
kon het opnieuw doen. uiteindelijk had ik ook
niets te verliezen. Als ik de job niet kreeg, kon ik
nog altijd verder studeren. Daarop heb ik gesolliciteerd
en na drie lange maanden kreeg ik bericht
dat ik me het best een nieuw setje winterbanden
kon aanschaffen: geen overbodige luxe
in Arctisch Noorwegen.
Je thuis en familie verlaten om ongeveer
3 000 km verderop te gaan wonen, voor zo’n
beslissing ga je waarschijnlijk niet over één
nacht ijs?
Je familie achterlaten is natuurlijk nooit eenvoudig.
Maar voor mij is de overgang heel goed verlopen.
Mijn familie was al een goeie tijd op de
hoogte van mijn idee om te verhuizen. Hoewel
ze in het begin misschien niet geloofden dat het
Thomas More • Agora
9

Tromsø, waar het Norsk Polarinstituut gevestigd is.
10 Thomas More • Agora
ooit zou gebeuren, hebben ze me wel steeds gesteund
in wat ik wou ondernemen. Dat heeft er
allicht ook deels voor gezorgd dat het hele proces
zo goed is meegevallen. Ik denk dat het eenvoudiger
is dat te doen als je weet dat je familie achter
je besluit staat. Voor hen was het vermoedelijk
ook gemakkelijker omdat ze wisten dat ik hier
al geweest was en dat ik de omgeving al kende.
Tot slot is de wereld ook niet zo groot meer. Met de moderne communicatiemiddelen
overbrug je duizenden kilometers in luttele milliseconden voor
een gesprek, en met het vliegtuig ben je in een paar uur ook ter bestemming.
Hoe makkelijk verliep de integratie in een nieuwe maatschappij
waar je bijna niemand kende?
Dat duurde wel even, maar met de nodige inspanning liep dat wel los. Ik
denk dat een van de belangrijkste dingen toch wel de taal leren is. Bijna
iedereen spreekt hier wel Engels - op zich is communiceren dus niet onmogelijk
- maar je ziet dat voor sociale aangelegenheden Noors toch wel
de voertaal is. Voor mij is dat allemaal nog iets soepeler verlopen, denk ik,
omdat ik hier al drie maanden gewoond had. Ik kende een groot deel van
mijn collega’s al zodat sociale contacten leggen toch iets makkelijker was.
Verder is de Noorse samenleving over het algemeen niet zo verschillend
van de onze. Er zijn wel wat andere gewoontes maar niets is zo anders dat
je het als een echte schok kunt ervaren.
Het Hoge Noorden: poollicht, lange donkere dagen in de winter en
lang licht gedurende de zomer ... vraagt dat niet veel aanpassing?
Ja, de extreme seizoenwissels zijn wel een van de grotere aanpassingen als
je hier woont. Als je in het midden van de winter het beetje licht dat over de
horizon druppelt, om half een ’s middags weer ziet verdwijnen, dan kunnen
de dagen lang en zwaar aanvoelen. Je krijgt enorm snel het gevoel dat je
moet gaan slapen, ook al is het nog maar drie uur ‘s middags. Tijdens die
periodes moet je meer op de klok gaan leven om de normale gang van zaken
aan te houden. Dat is echter vooral problematisch de eerste weken dat het
echt donker is. Na een tijdje went het wel en dan kom je weer in een ritme.
Verder is het dan genieten van de koude vriesnachten (en -dagen), wanneer
het poollicht de hemel in groene banen kleurt. Door de grote hoeveelheden
sneeuw is het ook nooit echt donker. De straatverlichting en het reflecterende
effect van de sneeuw zorgen voor een speciaal soort licht. Ook zijn de
Noren voorbereid op het donker. zo zijn er langlaufsporen met verlichting
zodat je ook gewoon in het donker rustig kunt gaan langlaufen. Verder wordt
er geskied, met sledehonden gereden, aan ijsvissen gedaan en zo veel meer.
wordt vervolgd op p 12

ondErwijs
bEstE oplEiding soCiaal wErK
in vlaandErEn
OP 6 NOVEMBER MOCHT DE VOORzITTER VAN DE VLAAMse HogescHoLenrAAD
(VLHorA) IN BRuSSEL HET VISITATIERAPPORT VAN DE VLAAMSE OP-
LEIDINGEN BACHELOR IN HET SOCIAAL WERK ONTVANGEN. EN DAT RAPPORT
WAS BIJzONDER LOVEND OVER ONzE OPLEIDING IN GEEL.
o
Het rapport evalueerde de kwaliteit van de opleiding
sociaal werk aan elf Vlaamse hogescholen.
Een commissie van experts uit binnen- en
buitenland beoordeelde de opleidingen op hun
doelstellingen, programma, personeel, voorzieningen,
kwaliteitszorg en resultaten.
Als enige kreeg de opleiding sociaal werk van -
toen nog - de K.H.Kempen op vier facetten de
score ‘excellent’. Die score wordt in het visitatierapport
vertaald als zijnde een ‘best practice’,
een voorbeeld - ook internationaal - voor andere
opleidingen. Voor het geheel heeft de opleiding
een van de beste visitatierapporten ooit.
De visitatiecommissie loofde de opleiding uit
Geel op tal van vlakken. Om te beginnen was er
ons sterk samenhangende programma dat goed
doordacht is en consistent wordt uitgevoerd via
modules en groeilijnen. Er is grote aandacht voor
begeleiding, die de studenten bovendien erg
waarderen. De betrokkenheid van het werkveld
is erg nauw en de activiteiten van internationalisering
gevarieerd en goed uitgewerkt. Daarnaast
prees de commissie ook de praktijkgerichtheid
van de docenten, die stevig geworteld zijn in het
werkveld. ze wees op de degelijke wetenschappelijke
onderzoeksprojecten op vraag van of met
nauwe betrokkenheid van het werkveld. En ten
slotte, was er ook lof voor onze toonaangevende
aanpak van kwaliteitszorg, waarbij de opleiding
vanuit een breed gedragen kwaliteitscultuur systematisch
aan verbetering werkt.
De commissie kon vaststellen dat de studenten,
de afgestudeerden en het werkveld erg tevreden
zijn over de opleiding. zo bleek uit een enquête
Thomas More • Agora
11

Het Noorderlicht boven Tromsø
12 Thomas More • Agora
dat 100% van de bevraagde alumni opnieuw sociaal
werk in Geel zou studeren!
Deze schitterende beoordeling is het resultaat
van meerdere factoren. Vooreerst is ze de verdienste
van een enthousiaste groep docenten die
permanent, en niet alleen als de visitatie eraan
komt, zowel in contacten met studenten als met
collega’s en het werkveld de ontwikkeling van de
kwaliteit van hun opleiding nastreven. Vervolgens
werkt de opleiding vanuit een gedragen visie
op wat goed sociaal werk is, op wat de plaats
en de rol van de opleiding in de samenleving
moet zijn en op wat een goede organisatie is. Op
de derde plaats kan de opleiding rekenen op het
engagement en de steun van vele partners in het
werkveld.
Het feit dat de opleiding veertig jaar geleden
moest knokken om te mogen starten, tegen de
vervolg van p 10
wil van de toen bestaande opleidingen in, heeft
ongetwijfeld bijgedragen aan een vechtersmentaliteit:
moeten bewijzen dat men bestaansrecht
heeft, steeds blijven streven naar de hoogste
kwaliteit en niet op de lauweren rusten. De
voorzitter van de visitatiecommissie drukte dat
als volgt uit: ‘Deze opleiding heeft geen last
van een Calimerocomplex. ze weet wat ze wil
en slaagt erin dat met een groot enthousiasme
waar te maken.’ Om haar waardering voor dit
mooie resultaat concreet uit te drukken en om
de opleiding te ondersteunen in haar consequent
streven naar kwaliteitsontwikkeling, beloonde de
directie van Thomas More de opleiding met een
opleidingscheque. De collega’s zijn zich ten volle
bewust van de uitdaging om deze toppositie ook
de volgende jaren waar te blijven maken en te
versterken.
n
Guido Cuyvers
Na de winter komt de tegenstelling van de zomer. Het kan sneeuwen tot
mei gevolgd door een lente die ruw geschat een week duurt, en dan ziet
alles plotseling groen en is de zomer in volle gang. De meeuwen, die dag
en nacht lawaai maken, zijn de muziek die hierbij hoort. En dan volgt de
uitdaging om te slapen, terwijl er altijd zonlicht is. Je gaat uiteindelijk opnieuw
op de klok leven zoals in de winter. Deze keer niet om wakker te blijven
maar om op tijd te gaan slapen. Ramen afplakken met tape en zwarte
vuilniszakken om het licht buiten te houden is geen ongewone zaak. Als de
temperatuur eindelijk boven tien graden klimt, staat dat in de krant als op
en top zomerweer en dan bereiden de Noren zich voor om klimtochten te
maken. Het is fantastisch als je om 2 uur ‘s nachts naar de lage zon kunt
kijken van op de top van een berg, terwijl zeevogels volop in de weer zijn
om hun kroost in de loop van een korte twee maanden groot te trekken.
Het is dus het goede met het slechte. Maar ik ervaar het leven op 69 gra-
den noord vooral als magisch. De overweldigende natuur met de extreme
seizoenen maken het allemaal waard. Of dat gevoel zal blijven, kan alleen
de tijd uitwijzen.
maarten van lint

assoCiatiE
10 jaar assoCiatiE Ku lEuvEn
DE ASSOCIATIE Ku LEuVEN BESTAAT TIEN JAAR. RECTOR MARK WAER, AS-
SOCIATIEVOORzITTER ANDRé OOSTERLINCK EN ONDERVOORzITTER WILLIAM
DE GROOTE MAKEN VAN DE GELEGENHEID GEBRuIK OM TERuG TE BLIKKEN
éN VOORuIT TE KIJKEN.
‘Vijfentwintig jaar geleden kon ik van dichtbij
een eerste grote fusie meemaken’, zegt rector
Mark Waer. ‘Dat waren toen twee grote bedrijven
en de hele samenwerking werd bedisseld
tussen twee voorzitters en een aantal externe
consultants. Nadat alles in kannen en kruiken
was, kregen de werknemers op een gewone
maandagochtend plots een papier op hun bureau
met de uitleg van wat er allemaal zou veranderen.’
Voor die aanpak is bij de associatie niet gekozen.
Er is vanaf de start, 10 jaar geleden, gekozen
voor een open communicatie en hoewel er continu
verschillende culturen worden samengebracht
die af en toe botsen, werkt de associatie ondertussen
al tien jaar en heeft ze alleen maar aan
belang gewonnen.
a
Een internationaal netwerk
‘Voor Europees kwaliteitsonderwijs van Maas tot
Noordzee’ was een van de boutades waarmee de
associatie tien jaar geleden gelanceerd werd bij
het grote publiek.
‘Tien jaar geleden dreigde de KU Leuven een
universiteit van het Hageland te worden’, vertelt
ondervoorzitter William De Groote. ‘André Oosterlinck
heeft toen het heft in handen genomen
en iedereen in snelheid genomen door inderdaad
een nationaal netwerk uit te bouwen van de Maas
tot de Noordzee.’
André Oosterlinck knikt. ‘Economisten zeggen
het vaker: om internationaal sterk te staan, moet
je thuisbasis sterk zijn. Daarom is het zo belangrijk
dat de Associatie KU Leuven over heel Vlaanderen
instellingen heeft. Ons rekruteringskader is bovendien, in
tegenstelling tot andere Vlaamse universiteiten, altijd al
Vlaanderenbreed geweest.’
‘Toegeven: toen in 2002 de geloofsbrieven van
de hogescholen aan de KU Leuven werden aangeboden,
was er veel scepsis’, zegt William De
Groote. ‘zowel van de universiteit, die een daling
van de kwaliteit vreesde, als van de hogescholen,
die schrik hadden voor een absorptieproces.’
‘Maar het is een win-win situatie. zo is de associatie
voor de universiteit een zinvolle basisverbreding’,
vult Mark Waer aan. ‘Volgens studies willen
ongeveer 5 à 10% van de hogeschoolstudenten
nog doorstromen naar de universiteit. We moeten
er dan ook voor zorgen dat die studenten die
kans krijgen.’
Het juiste spoor
Studenten snel en correct op het juiste spoor
kunnen zetten. Dat lijkt voor de drie bestuursleden
erg belangrijk. ‘Allochtonen bijvoorbeeld,
Thomas More • Agora
13

14 Thomas More • Agora
stromen regionaler in’, legt William De Groote uit.
‘Door het lokale en toch wijdverspreide karakter
van de associatie geef je hen meer studeer- en
doorstroomopties en zo ook meer kansen om te
studeren wat ze willen.’ Een democratisering van
het onderwijs. Jongeren die vroeger hun weg
niet vonden naar universiteiten of hoger onderwijs,
vinden die nu wel.
‘Voor studenten is een zo groot mogelijke onderwijsruimte
inderdaad wenselijk’, zegt André Oosterlinck.
‘zo moet in de toekomst ook het hoger
beroepsonderwijs (HBO5) mee in de associatie
geïntegreerd worden. Stel dat we HBO5 nu negeren,
dan zit je binnen tien jaar met dezelfde
problemen als tien jaar geleden. Nee, je moet
hen zo snel mogelijk mee in de werking van de
associatie opnemen om zo ook aan de HBO5studenten
de mogelijkheid te bieden om mee te
draaien in die ene grote onderwijsruimte.’
‘Door de intense samenwerking tussen hogescholen
en universiteit is het mogelijk om studenten
een andere richting te laten volgen zonder dat
al hun eerdere werk voor niets is geweest’, besluit
William de Groote. ‘Mensen kunnen meer
en meer manoeuvreren en credits meenemen en
zullen daardoor afstuderen met een diploma dat
hen op het lijf geschreven is.’
Nog veel te doen
Maar zijn ze tevreden nu de associatie tien jaar
bestaat? ‘Niet helemaal’, bevestigen ze alle drie.
‘Het integratiedecreet dat de voorwaarden van
de integratie van de academische hogeschoolopleidingen
vastlegt, is nu goedgekeurd maar dat
was idealiter drie à vier jaar eerder gebeurd.’
‘Maar toch is het sterk’, merkt Mark Waer op.
‘In tien jaar tijd is er een mentaliteitswijziging
opgetreden bij alle betrokken partijen. Normaal
nemen dergelijke sterke mentaliteitswijzigingen
één of twee generaties in beslag. En natuurlijk
zijn er nog tegenstanders van de veranderingen,
maar het zijn er niet veel.’
De drie heren geven echter ook toe dat er nog
veel te doen valt. zo blijft er een zeker spanningsveld
bestaan tussen het centrale en decentrale
beleid en tussen de regionale spelers en de
KU Leuven. ‘Maar die problemen moeten weggemasseerd
worden’, geeft Mark Waer aan. ‘Iedereen
heeft na tien jaar zijn posities ingenomen en
de dag kan opnieuw starten.’
de toekomst
Nu er na tien jaar een volwassen structuur op
poten staat, moet die ook presteren natuurlijk.
De academische hogeschoolopleidingen zijn ondertussen
ingekanteld in de universiteit en daarmee
lijkt de belangrijkste rol van de associatie
voorbij, maar dat is niet zo.
‘We moeten ons er nu op focussen om de integratie
volledig te laten functioneren’, zegt André
Oosterlinck. ‘Het functioneert nu al, je hoort me
het tegendeel niet beweren, maar problemen die
met de uitrol gepaard gaan, zullen nu pas naar
boven komen.’ De associatie blijft ook een zinvol
instrument voor het ontplooien van regionale initiatieven
of het betrekken van de professionele
bachelors in de werking. Een netwerk van kansen,
nog steeds.
De KU Leuven zelf moet sinds de integratie plots
veel meer personeel en studenten bolwerken. ‘Op
een totaal van duizend zelfstandig academisch
personeelsleden, komen er ongeveer vijfhonderd
bij’, geeft Mark Waer aan. ‘De volgende maanden
zal de universiteit zich daar dus op richten.’
‘De associatie blijft altijd een denktank voor
maatschappelijke, levensbeschouwelijke en ethische
kwesties’, vat André Oosterlinck samen. ‘ze
moet ook de komende tien jaar een hefboom
zijn om het Vlaamse onderzoek en hoger onderwijs
bij de top van Europa te houden.’
En zoals altijd: ‘Waar men gaat op Vlaamse wegen,
komt men de Associatie KU Leuven tegen’,
sluit hij glimlachend af.
n
toon verlinden

Thomas More • Agora
15

E
EindwErK
16 Thomas More • Agora
insECtEn als HumanE voEding
NATHALIE VAN GORP, DERDEJAARSSTuDENTE VOEDINGS- EN DIEETKuNDE,
KREEG VANuIT DE ONDERzOEKSGROEP LAB4FooD DE VOLGENDE OPDRACHT
VOOR HAAR EINDWERK: ‘ONTWIKKEL EEN AANTAL HAPJES OP BASIS VAN
SPRINKHANEN EN MEELWORMEN DIE DE CONSuMENT GEWOON, AANTREKKE-
LIJK EN LEKKER VINDT.’ EEN HELE uITDAGING GEzIEN DE ‘BAH-FACTOR’ VAN
INSECTEN, MAAR zE SLAAGDE ERIN MET GLANS.
Door de toenemende wereldbevolking en de ver-
westering van het consumptiepatroon wereldwijd,
stijgt de vraag naar dierlijke proteïnen aanzienlijk.
Daarom verwachten grote internationale
instanties in de nabije toekomst een belangrijke
schaarste aan vlees en vis. zo schat de Voedselen
Landbouworganisatie van de Verenigde naties
dat in de periode 2010-2050 de vraag naar voedsel
van dierlijke oorsprong met meer dan 70%
zal toenemen. Dat zou flink meer landbouwoppervlakte
vergen, die er door een gebrek aan geschikte
bodems echter niet is. We moeten bijgevolg
op zoek naar alternatieve milieuvriendelijke
en economisch verantwoorde vormen van eiwitproductie.
Het gebruik van insecten is één van
de meest voor de hand liggende mogelijkheden.
Insecten hebben namelijk een uitstekende voedingswaarde
en kunnen hierdoor een mogelijke
oplossing bieden voor het nakende tekort. ze zijn
bijzonder rijk aan proteïnen die bovendien veel
essentiële aminozuren bevatten. Ook de kwaliteit
van de vetzuren bij insecten is opmerkelijk
beter dan in ons vertrouwde stukje vlees. Verder
is de hoge voedingswaarde ook te danken aan de
gunstige samenstelling van mineralen en vitamines.
Daarenboven zijn insecten gemakkelijk te
kweken en zetten ze, vanwege hun koudbloedige
karakter, plantaardige proteïnen erg efficiënt om
naar hoogwaardige dierlijke proteïnen.
Kokkerellen met insecten
Nathalie Van Gorp gooide zich vol enthousiasme
op haar opdracht. Tijdens haar stage ging ze in
de didactische keuken van de K.H.Kempen aan
de slag met sprinkhanen en meelwormen om
lekkere en aantrekkelijke hapjes te maken. ze

ging hierbij uit van bestaande recepten en paste food-pairing toe om zo tot
nieuwe combinaties te komen.
In tegenstelling tot de rest van de wereldbevolking staat de westerling afkerig
tegenover consumptie van insecten. Er werd daarom gekozen om de
insecten onherkenbaar te verwerken in de hapjes zodat de ‘bah-factor’ zo
veel mogelijk achterwege bleef.
Drie weken creatief kokkerellen (insecten pureren, koken, grillen, …) onder
de nieuwsgierige blikken van docenten en studenten, leidde tot een tiental
hapjes op basis van insecten. Hieruit werden uiteindelijk drie insectenhapjes
geselecteerd voor de sensorische proeven: een frambozenbavarois, een
mini-pizza en een pestowrap. Die drie hapjes werden, samen met de drie
originele insectenloze hapjes, voorgelegd aan 64 proefpersonen die zich
ingeschreven hadden voor de sensorische testen. En ook tijdens de opendeurdag
in april zag Nathalie haar kans schoon om 250 bezoekers te laten
genieten van lekkere insectenhapjes.
Tijdens de sensorische testen kregen de proefpersonen een professionele
vragenlijst voorgelegd waarin ze hun mening over de verschillende hapjes
kwijt konden. uit analyse van de resultaten bleek overduidelijk dat
de proefpersonen amper verschillen waarnamen tussen de hapjes met en
zonder insecten. De pestowrap en de minipizza, die meelwormen bevatten,
kregen zelfs een betere beoordeling dan het oorspronkelijke recept.
Algemeen werden de verschillende hapjes met insecten bijzonder positief
beoordeeld en tegelijkertijd als ‘gewoon’ ervaren. Onherkenbare verwerking
van insecten in klassieke voeding kan dus drempelverlagend werken,
waardoor mensen kunnen wennen aan de consumptie van insecten als
gezond voedsel.
dinsdag insectendag
De onderzoeksresultaten smaken duidelijk naar meer. zo zouden we perfect
een vleesvervanger op basis van insecten voor bij de hoofdmaaltijd
kunnen ontwikkelen. Het onderzoek van Nathalie wordt dan ook zeker
voortgezet bij Lab4Food. Hopelijk kunnen we er op die manier voor zorgen
dat consumptie van insecten in Europa beter aanvaard wordt.
n
nathalie van gorp
Babs Vandervoort
Hilde boeckx
mik van der borght
Thomas More • Agora
17

s
samEnwErKing
18 Thomas More • Agora
Kunst wErKt in wElzijn
HET BELANG VAN KuNST VOOR DE KWETSBARE MENS, ONDER DIE NOEMER
VOND OP 18 OKTOBER EEN STuDIE- EN TOONDAG PLAATS OP DE CAMPuS
IN GEEL. 220 DEELNEMERS DEELDEN ONzE DIEPE OVERTuIGING DAT KuNST
ENERzIJDS EEN KRACHTIG MIDDEL IS OM MENSEN STERKER EN VRIJER TE
MAKEN, EN ANDERzIJDS EEN uITSTEKEND MIDDEL BIEDT TEGEN uITSLuI-
TING IN DE SAMENLEVING.
De studiedag was een samenwerkingsinitiatief
van ons departement sociaal werk met welzijnszorg
Kempen naar aanleiding van hun 30-jarige
bestaan, de Vereniging voor Maatschappelijk
werkers in de ocMw’s van de Kempen, het cc
De werft en de vier Verenigingen waar armen het
woord nemen uit Geel, Turnhout, Herentals en Mol.
Het project genoot de steun van de provincie
Antwerpen.
Kunst voor kwetsbare mensen: de statements
Jan Hoet stelde dat kunstenaars de meest vrije
mensen zijn. Hij nam ons mee in een verhaal
door de eeuwen heen en toonde via kunstwer-
ken hoe kunstenaars telkens weer tegen de ha-
ren van de gevestigde orde instrijken. ze stellen
voortdurend aan de kaak wat er in de maat-
schappij leeft. In die zin zijn kunstenaars belangrijke
informatiebronnen voor sociaal werkers.
Wie de kunstscène volgt, weet wat er mank loopt
en waar de vervreemding toeslaat. De kunst en
kunstenaars volgen werkt bovendien helend, zoals
Jan Hoet nog maar pas aan den lijve ondervond.
Het vult de leegte, het zijn vitaminen voor
kwetsbare mensen.
Dat dit ook zo is aan de andere kant van de taalgrens,
vertelden ons de vertegenwoordigers van
het OCMW van Charleroi. Didier Neirynck en Florence
Trifaux gaven toelichting bij hun sociaalartistieke
projecten die al veertien jaar lopen, én
met resultaat.
De schoonheid in de individuele hulpverlening
werd belicht door Viviane Cornelissen. zij stelde
dat mensen in armoede erg creatief zijn in het
zoeken naar oplossingen, een sterkte die maatschappelijk
assistenten te weinig aanboren. ze
hield een pleidooi om hiervoor meer aandacht te
hebben, en die creativiteit meer te ondersteunen.
Willem Elias hadden we uitgenodigd vanuit zijn
standpunt dat het een volstrekt legitieme doelstelling
van de kunsteducatie is, om mensen te
vormen zodat ze misschien inzien waarom ze
niet van sommige kunsten houden of zelfs sowieso
met kunst niets te maken willen hebben.
Erbij horen, daar gaat het om
Het Algemeen Verslag van de Armoede stelt dat
culturele uitsluiting wellicht de zwaarste vorm

van uitsluiting is.‘Men crepeert van eenzaamheid
en verveling voor men crepeert van de honger.’
Cultuurparticipatie vertrekt in onze visie vanuit
de behoefte van de mensen zelf om erbij te horen,
om te participeren aan het culturele leven.
‘Bovendien,’ zegt Roel Tulleneers (cc De werft ):
‘Cultuur is iets van de mensen zelf’. In Geel, Lier,
Beerse, Balen, Herentals, Westerlo, Beringen, …
werken OCMW’s, en/of Verenigingen waar armen
het woord nemen, Welzijnsschakels, academies,
culturele centra e.a. al geruime tijd samen
om cultuur en welzijn te verbinden. Peter Bellens,
gedeputeerde van de provincie Antwerpen,
wil in de toekomst meer samenwerkingsprojecten
over de sectoren heen mogelijk maken.
Nancy Claessens vertelde ons dat OCMW-cliënten
een broertje dood hebben aan cursussen en
vormingen. In de individuele gesprekken worden
ze voortdurend bijgestuurd over samenwerking,
punctualiteit, motivatie. En toch lukt dat niet zo
goed. Terwijl je met zo’n kunstproject precies dezelfde
vaardigheden benadrukt – ze moeten op
tijd zijn, anders kan er niet gerepeteerd worden
– maar dan op een ongedwongen, speelse manier.
Bovendien gaan mensen beseffen dat ook zij
talenten hebben, ondanks hun gebrek aan geld,
diploma’s of werk. Door samen naar hun talenten
en ervaringen te kijken, helpen we hen om
werk te vinden. Maar daarvoor moeten ze sterk
in hun schoenen staan. En dàt is nu precies waar
de sociaal-artistieke projecten toe bijdragen.
Een specialisatie binnen sociaal werk
Kunstdisciplines inzetten in het sociaal werk geeft
interessante kansen om mensen en groepen binnen
de samenleving sterker te maken, door de kunstenaar
in de mens wakker te maken, vind ik zelf.
Kwetsbare mensen hebben in hun leven zoveel beleefd
dat ze een boeiend verhaal hebben. En dat
verhaal kunnen ze misschien op een andere manier
kwijt dan in een klein bureautje van een maatschappelijk
werker. Voor mensen in armoede is overleven
vaak een voltijdse uitdaging. Hun batterijen kunnen
opladen, netwerken met anderen opbouwen en niet
langer voor elke kleine vraag naar hun hulpverlener
moeten stappen, maar in eigen kring moeilijke dingen
kunnen vertellen en bespreken – ondersteund
door professionals -kan veel soelaas en steun bieden.
Studenten kunnen kiezen voor een minor sociaal-artistieke
praktijken, als tweede specialisatie in
het laatste jaar, en ze doen het. Er zijn twintig studenten
die gekozen hebben voor die minor, en die
op deze dag mee het onthaal deden en mee Hapje
en Klapje organiseerden.
Guido Cuyvers, departementshoofd van Sociaal
Werk, zei dat hij ervan overtuigd is dat deze invalshoek
van belang is voor alle studenten en dat
dit in het basisprogramma voor iedereen
verankerd moet worden.
de kritische noot
Wie veel aandacht kregen, waren het duo Daniël
Janssens als ‘nar’ en dagvoorzitter Eric Nysmans,
die op een bepaald moment in de rol van ‘koning’
stapte. Daniël nam de sociaal-artistieke projecten
scherp op de korrel en gaf weer wat gemiddelde
sociaal werkers - getergd door de dagdagelijkse
workload - ondermeer denken: ’Moeten
we nu ook nog met kunst bezig zijn?!’
Dagvoorzitter Eric Nysmans stelde in zijn inleiding:
‘Armoede is lelijk en armoede maakt lelijk, en hier
moet dringend iets aan gedaan worden voor en
met de mensen in armoede. Wie van generatie op
generatie geen gezonde voeding kreeg, geen educatief
speelgoed had, niet naar de tandarts kon
gaan, en overal uitgesloten werd, werd veel onrecht
aangedaan. […] Aan de gekwetste binnenkant
en de gedeukte buitenkant van de mens in
armoede, en aan het emancipatorische belang van
de ervaring van schoonheid, van kunst, van humor
en van plezier willen wij prioriteit geven’.
De dag werd – hoe kan het anders – kunstzinnig
afgesloten in het c.c. De werft. Daar traden ’s
avonds de CC singers uit Gent op onder leiding
van Rik Debonne en Rudi Gentbrugge. Het voorprogramma
vormde het solidariteitskoor Al-arm
onder leiding van Daniël Janssens.
n
dinora de waele
Thomas More • Agora
19

l
lEvEn na dE HogEsCHool
20 Thomas More • Agora
raf wil HEt van dE plantEn
zElf HorEn
IN JuNI WERD OuD-STuDENT RAF ROMBOuTS LAuREAAT VAN DE InnoVA-
TIecAMpAgne 2012, zO VERNAMEN WE. DOOR EEN GELuKKIG TOEVAL KON-
DEN WE AANWEzIG zIJN TOEN HET InnoVATIesTeUnpUnT EN PROF. KATHy
STEPPE HET PROJECT VAN RAF VOORSTELDEN AAN EEN DELEGATIE VAN DE
EuROPESE COMMISSIE. EEN IDEALE GELEGENHEID OM BIJ TE PRATEN EN TE
HOREN HOE DE VORK AAN DE STEEL zAT.
Raf (l) en Ben (r) Rombouts
romberama
Raf studeerde in 2004 in Geel af als industrieel
ingenieur Biowetenschappen, optie Tuinbouw,
nadat hij er eerst een graduaat in de Agro- en
Biotechnologie had gehaald. Daarna ging hij
een paar jaar ervaring opdoen bij boomkwekerij
oprins in Rijkevorsel en als bedrijfsleider bij
Tuinderij Joosen. In 2006 besloot hij samen met
zijn broer Ben het ouderlijke bedrijf over te nemen.
Dat het amaryllis (Hippeastrum) zou worden,
lag voor de hand. Want, vader Bert had al
een grote voorraad bollen opgebouwd: romberama
was geboren. ‘Ik kende de markt en de
teelt van thuis uit,’ zegt Raf, ‘de groenten zag ik
niet zitten. Daarin kun je pas rendabel beginnen
te werken als zo’n 10 ha glas in een keer kunt
neerpoten.’ De broers begonnen met ongeveer 1
ha glas van hun ouders, waarvan het ene deel in
1973 was gezet en het ander in 1980. Ondertussen
hadden ze al verschillende renovaties uitgevoerd.
Zo waren de poten onder andere een flink
stuk hoger gemaakt en in 2009 kwam er dan nog
een goede hectare bij. Volledig nieuw en zo energievriendelijke
mogelijk.
bijzondere warmtepomp
Maar het bleef niet bij energievriendelijk glas. De
hele teelt zou milieuvriendelijk worden. Om te
verwarmen en te koelen ging Raf te rade bij Herman
Mariën van de K.H.Kempen en nu gebruikt
romberama grondlagen die 118 en 124 m diep
zitten. De broers combineren de aangevoerde
warmte en dito koelte daarvan met een dubbeleffect-gasabsorptiewarmtepomp,
de enige die
in de Benelux in een tuinbouwbedrijf staat. Als
alles loopt zoals gepland, moeten ze ongeveer

45% op hun energierekening kunnen besparen.
In de marge hebben Raf en Ben voor 10 kW-piek
zonnepanelen aangelegd. Hun gietwater recycleren
ze volledig en ze werken uitsluitend met
regenwater. Hun reservoir van 3 000 m³ volstaat
daarvoor ruimschoots. Ongeveer de helft gaat
naar dakkoeling om het effect van hete dagen te
milderen en de andere helft dient om de planten
water te geven.
bijzondere teelt
romberama is een van de vier bedrijven in
Vlaanderen die amaryllis telen. ‘Als je er gepast
mee omgaat, is het een teelt waar je nog goed
van kunt leven’, zegt Raf. De bloemen zijn vooral
in het late najaar en in het voorjaar gewild en
een perfecte timing is cruciaal om goede prijzen
te halen. Vóór Nieuwjaar is het prima, januari
brengt niet veel op en daarna gaat het weer beter.
Om goed te timen is koelen van cruciaal belang.
De bollen groeien in een kunstmatige ondergrond
of substraat - perlite, een soort gepofte
lava. Daarin liggen slangen die voor de afkoeling
en de opwarming van die ondergrond zorgen.
Door de koeling in te schakelen, kun je de
bloemknoppen in de bollen laten strekken. Ongeveer
achttien weken voor de oogst moet de
bodemkoeling beginnen. Dat is voor een deel van
hun planten in volle zomer. Het water in de buizen
moet dan 5 °C zijn, de bodemtemperatuur
12 °C. Het is algemeen bekend dat koelen meer
energie opslorpt dan opwarmen. Hier bewijzen
de aardkoelte en de zeer efficiënte warmtepomp
een eerste keer hun diensten.
Tien weken later zijn de knoppen gestrekt en
maaien ze het blad bij romberama om nog acht
weken later gemakkelijker te kunnen oogsten.
We zijn dan al een eind in de herfst en de planten
hebben veel warmte nodig. De pomp spreekt dan
de andere grondlaag aan en warmt het water in
de buizen op tot 37-38 °C. Dat volstaat in principe
om de planten ook in de winter voldoende
warm te houden. Bij uitzonderlijke koude kan Raf
de oude stookinstallatie nog aanzetten om wat
bij te stoken.
Vóór de koelperiode verbruiken de planten zowat
17 l/m² per week, vanaf de koeling maar drie
liter meer. ze halen al hun voedingsstoffen uit de
mest die in het gietwater zit. Het overtollige water
gaat naar een vergaarbak en de opgebruikte
mineralen worden aangevuld, zodat het opnieuw
als gietwater kan dienen.
Prof. Kathy Steppe legt het meetsysteem uit aan Europese ambtenaren
Vooral voor Duitsland
Bij romberama groeien 55% planten met witte
bloemen. Die zijn nog altijd het meest gewild.
Verder hebben ze een hele reeks kleuren van
zalmroze over rood en fuchsiarood tot donkerrood.
Regelmatig proberen Raf en zijn broer
nieuwe rassen uit. ze letten bij hun keuze vooral
op de steellengte, de grootte van de bloemen en
het aantal bloemen per steel. Ruim 60% van de
afzet gaat naar veilingen in Duitsland, een klein
derde naar Nederland en de rest verkopen ze
op de veiling in Brussel en in hun thuiswinkel.
Die geniet steeds meer faam en ze hebben zelfs
klanten die vanuit Brugge amaryllissen komen
halen.
Thomas More • Agora
21

22 Thomas More • Agora
Efficiënter en sneller
Vorig jaar was Raf aanwezig op een informatie-
dag over innovatieve tuinbouw in Torhout. Het
Innovatiesteunpunt had die georganiseerd met
als thema Het gebruik van sensortechnologie in
de tuinbouw. Raf was geprikkeld door de resultaten
die prof. Steppe en haar team van het lab
plantenecologie van de Ugent er voorstelden.
Die waren erin geslaagd om de stress bij tomaten
en sla zodanig op te meten dat je de teelt
er nauwkeurig mee kunt sturen. ‘In een vast ritme
krimpt het blad, wanneer het veel verdampt
overdag en het zet daarna ’s nachts weer uit.
Om van groei te spreken moet die golvende lijn
wel een algemene opwaartse trend vertonen’,
stelde de professor. Na een tijdje kunnen de onderzoekers
voorspellen hoeveel dat moet zijn bij
een bepaald klimaat. De huidige bladsensors zijn
zo precies dat ze zelfs op een relatief dun slablad
die krimp en uitzetting zeer goed kunnen
aflezen. Als de gemeten waarde afwijkt van de
voorspelde, dan is er wat mis met de plant. ‘Wij
kunnen aan de plant al zien dat ze wat stress ondervindt,
voor iemand er met het blote oog ook
maar wat van merkt’, zegt prof. Steppe. ‘Meer
dan een week voor een geoefend teler iets vermoedt,
weten wij het al’, maakt ze zich sterk. En
dat is heel belangrijk, want zodra er iets aan de
hand is, kan de teler op zoek gaan naar de oorzaken
en die proberen te remediëren. Het kan
dan gaan over te warm, te koud, te droog, te nat,
te weinig voedsel, enz., maar weten dat er iets
aan de hand is, is al erg belangrijk. Je kunt dan
Dubbel effect-gasabsorptiewarmtepomp
factor per factor corrigeren en kijken of de plant
gunstig reageert de volgende dag. Na een tijdje
leer je je planten zo door en door kennen, je kunt
er als het ware mee praten. Dat kan niet alleen
een hogere productie opleveren, maar ook veel
water, energie en meststoffen sparen.
Planten telen via het internet
Raf sprak de mensen van het Innovatiesteunpunt
aan en die brachten hem in contact met professor
Steppe en vonden enkele partners. Het proefcentrum
voor de sierteelt sprong mee op de kar. Het
Innovatiesteunpunt wil innovatie immers, als het
kan, zo ruim mogelijk verspreiden en dat is een van
de functies van een proefcentrum. In eerste instantie
wou Raf graag dat de onderzoekers de dikte van
de bollen zouden opvolgen, omdat daar een groot
deel van de reserve in zit. Dat lukt echter niet zo
goed en nu gaat het onderzoek vooral naar het blad.
De kleine sensoren hangen rechtstreeks aan een
computer. Heel binnenkort zullen ze elk hun eigen
zendertje krijgen. Die zendertjes sturen hun gegevens
regelmatig door naar een computer. De gegevens
van de computer gaan dan het internet op en
Raf zal vermoedelijk volgend jaar als hij op vakantie
in zuid-Spanje zit, kunnen zien hoe het thuis
met zijn planten gesteld is. ‘Ik had het dit jaar al
kunnen gebruiken’, vertelt hij. ‘Net voor de vakantie
had ik een vat met mineralen aangemaakt om
te mengen met het gietwater. Door een vergetelheid
had ik de aansluitingskraan niet opnieuw
opengezet. Het duurde verschillende dagen voor
iemand op het bedrijf dat gemerkt had. Volgend
jaar of het jaar daarna zullen de planten het mij
zelf direct zeggen en dan kan ik naar huis bellen
met de vraag om een en ander eens na te kijken.’
zowel Raf zelf als het Innovatiesteunpunt en de
wetenschappers zijn erg optimistisch over het
onderzoek. Het heeft tenslotte zijn diensten in de
tomatenteelt al bewezen. De sierteelt en in het
bijzonder de amaryllisteelt zullen waarschijnlijk
snel volgen. Wij zijn erg benieuwd en wensen de
partners alvast bijzonder veel succes.
n
dirk de roose

loKalE politiEK
in dE lErarEnoplEiding
zONDAG 14 OKTOBER 2012 WAS EEN SPANNENDE DAG VOOR POLITIEK
VLAANDEREN. OP DIE DAG TROKKEN WE MET z’N ALLEN NAAR DE STEMBuS
OM EEN NIEuWE GEMEENTE- EN PROVINCIERAAD TE KIEzEN. TWEE COLLE-
GA’S AAN DE LERARENOPLEIDING IN VORSELAAR ONDERWIERPEN zICHzELF
AAN HET OORDEEL VAN DE KIEzER … MET SuCCES.
Fons Michiels (l) en
Bruno Peeters (r)
Generatiegenoten Fons Michiels en Bruno Peeters
deden ongeveer gelijktijdig hun intrede in de lerarenopleiding
van Vorselaar. Het was lang voor
de tijd dat kardinaal Van Roey zijn naam inruilde
voor Thomas More. Na de schooluren besteedden
ze hun tijd aan die andere ‘hobby’ die gedeeltelijk
of volledig uitgroeide tot een job. Eenmaal
gebeten door de politieke microbe, raak je er
blijkbaar moeilijk vanaf.
Fons: Op politiek vlak heb ik eigenlijk een vrij
traditioneel parcours afgelegd. Als jeugdleider
binnen de KsA kwam ik in de jeugdraad van Herentals
terecht. Via mijn inzet binnen het jeugdwerk
stroomde ik uiteindelijk door naar de gemeentepolitiek.
De partijkeuze was voor mij
E
EngagEmEnt
niet moeilijk: mijn vader was achttien jaar lang
gemeenteraadslid voor de cVp. Toen hij in 1988
besliste om niet meer op de lijst te gaan staan,
nam ik zijn plaats in. Ik was verkozen en werd
onmiddellijk schepen van Jeugd en Ontwikkelingssamenwerking.
Bruno: Bij mij sloeg het politieke virus toe tijdens
mijn studententijd. Om professionele en familiale
redenen heb ik mijn engagement lange tijd
uitgesteld. Door mijn ongenoegen over de politieke
toestand in België ben ik in 2005 toch actief
geworden. Sinds 2008 ben ik arrondissementeel
voorzitter van n-VA in Turnhout.
Waarom combineer je een drukke job op de
hogeschool met een politiek engagement?
Bruno: Mijn politiek engagement speelde zich tot
voor kort enkel af binnen de partij. Dat betekent
dat het vooral avond- en weekendwerk was. De
functie van gedeputeerde in de provincie Antwerpen
is mijn eerste uitvoerende mandaat. Bij de
collega’s in Vorselaar ben ik altijd open en duidelijk
geweest over mijn politieke overtuiging. Met
studenten werd alleen over politiek gesproken
als zij me erover aanspraken. Dat gebeurde wel
eens naar aanleiding van één of andere taak die
ze moesten maken.
Fons: Bij mij ligt de situatie iets anders. Ik had
het voorrecht om de voorbije zes jaar het OCMW
van Herentals te leiden. De omvang van het takenpakket
dat je als OCMW-voorzitter op je bord
krijgt, maakt een combinatie met een voltijdse
job niet mogelijk. Ik werkte de afgelopen jaren
dus halftijds in Vorselaar. De wisselwerking tussen
de twee functies heb ik altijd erg boeiend
gevonden. En geloof me: als je als OCMW-voor-
Thomas More • Agora
23

fons michiels
• 54 jaar
• docent wiskunde
Lerarenopleiding
campus Vorselaar
en OCMW-voorzitter
Herentals
• 2de plaats CD&Vlijst
gemeenteraad
Herentals
Bruno Peeters
• 57 jaar
• bibliothecaris
Lerarenopleiding
campus Vorselaar
• 1ste plaats N-VAlijst
provincieraad
district Turnhout
• 5de plaats N-VAlijst
gemeenteraad
Oud-Turnhout
• aanstaand gedeputeerde
voor de provincie
Antwerpen
E
24 Thomas More • Agora
zitter wordt geconfronteerd met leefloondossiers
en verhalen van mensen met levensgrote problemen,
leer je wel een en ander relativeren. Iets
wat ik aan de studenten ook probeer duidelijk te
maken.
Levert zo’n lokaal mandaat ook niet de nodige
teleurstellingen en frustraties op?
Fons: Lokale politiek biedt je net het voordeel
dat je realisaties concreet zichtbaar zijn. De theorie
maakt plaats voor de praktijk: een ziekenhuis
moderniseren, een sociale-economiebedrijf
oprichten, asielzoekers opvangen, … Ik hoop van
harte dat ik de volgende zes jaar de uitbouw van
een nieuw woon-zorgcentrum mee in goede banen
kan leiden.
Bruno: Ik sluit me aan bij Fons. Lokale politiek
gaat over de dagdagelijkse problemen van de
mensen. Als lokaal politicus ben je in staat om
beslissingen te nemen die een invloed hebben op
het welbevinden van de inwoners van een wijk of
gemeente. Het enige wat me af en toe frustreert,
is de kleingeestigheid van de ‘dorpspolitiek’.
Soms spelen persoonlijke vetes een te grote rol.
Maar dat zal misschien op elk niveau zo zijn.
EvEn stilstaan
zin erin …
De zin van het leven: het is een uitdrukking die
de mens beroert, als vraag, als uitroep, als vak.
De woorden hebben iets zwaars en mysterieus
en peilen naar de diepte van het leven. Wat is
voor jou de zin van het leven? Een vraag die velen
liever niet te vaak voorgeschoteld krijgen.
In de vraag kunnen we minstens drie deelvragen
onderscheiden. In een eerste vraag vervangen
we het Nederlandse woord zin door het Vlaamse
goesting. De vraag naar zin wordt zo een vraag
naar goesting, deugd, plezier in het leven. Wat
zorgt ervoor dat jij als mens ten volle kunt leven.
Dat je in een vreugdekreet luid kunt roepen: dit
is echt leven.
In een tweede beweging horen we ook een vraag
naar de toekomst. Welke richting wil je uit met je
leven? Wat zijn je dromen en verlangens? Waar
wil je in het leven echt voor gaan?
Fons: Voor mij is de overvloed aan regeltjes die
vanuit het Vlaamse, federale of Europese niveau
wordt gelanceerd vaak een bron van ergernis.
Bruno, voor jou zorgden deze verkiezingen
echt voor een carrièrewending. Jij verlaat
de hogeschool.
Bruno: Inderdaad. Soms kan het snel gaan. De
functie van gedeputeerde is een voltijdse job. Ik
moet toegeven dat het afscheid me niet onberoerd
laat. Ik ben nu 57 en ik zal wellicht niet
meer terugkeren naar de hogeschool. Dat betekent
dat ik na 33 jaar Vorselaar een goed draaiende
onderwijswerkplaats en fijne collega’s achterlaat.
Bovendien ben ik van mening dat onze
lerarenopleiding de enorme ontwikkelingsgolf die
het hoger onderwijs sinds het decreet van 1995
heeft meegemaakt, op een professionele manier
verwerkt heeft. Om eerlijk te zijn … ik ga het toch
ook missen.
Fons: Ik wens je in elk geval veel succes toe.
Wij jullie beiden ook!
n
Koen Cools
Ten derde peilen we ook naar de samenhang of
de betekenis. Waarom leven we eigenlijk? Heeft
het leven van elke mens zin? Evenveel zin? zal
er ooit een oordeel worden uitgesproken over de
zinvolheid van je eigen leven?
Het jaarthema van sKIn is in die zin een uitnodi-
ging aan ons allemaal. We wensen je toe dat je
in het leven van elke dag dingen mag vinden die
deugd doen, die je doen tintelen van leven en dan
wel van kop tot teen. Is het geen uitdaging scherp
te stellen op zinnige initiatieven die de wereld
voor mens en natuur leefbaarder maken? Kan de
vraag naar betekenis ons brengen tot verbondenheid,
ruimte geven om op een zinvolle wijze over
God te spreken? We werken er aan in onze aandacht
voor Kerstmis en de koffiestop, activiteiten
waarop we jullie van harte uitnodigen.
Wij zeggen alvast: vlieg er in met zin erin.
werkgroep sKin

doEl 3 En tiHangE 2
Het probleem is ook de oplossing
HET IS EERDER ONWAARSCHIJNLIJK, MAAR zONDER DE KERNCENTRALES VAN
DOEL 3 EN TIHANGE 2 KAN ER EEN PROBLEEM ONTSTAAN DEzE WINTER BIJ
EEN PIEKBELASTING, VERMOEDELIJK TuSSEN 17 EN 20 uuR TIJDENS EEN
WINDSTILLE DECEMBER- OF JANuARIVRIESDAG.
Tijdelijke maatregelen bij bedrijven en gezinnen
kunnen nu dat gevaar opvangen. Belangrijker is
echter dat we technologisch perfect in staat zijn
om definitief afscheid te nemen van die kerncentrales.
Dat kan met technologie die automatisch
het elektriciteitsverbruik bij gezinnen regelt,
zonder dat die aan comfort moeten inleveren.
Energie van windmolenparken, zonnepanelen en
biocentrales komt zo vast mee in de energiemix,
met drastisch minder uitstoot van CO en fijn stof
2
als mooie bonus. De technologie is klaar en getest;
nu ze nog toepassen.
ondErzoEK
pieken
o
Wie over het verbruik van elektriciteit en de
daarbij nodige elektriciteitscentrales praat, komt
al snel bij de verbruikspieken terecht: de momenten
waarop we met zijn allen het meest verbruiken
en de productie dus het meest ‘op volle
toeren moet draaien’. De industrie kent die pieken,
maar de huishoudens, u dus, veel minder.
uw licht, uw vaatwasser, uw strijkijzer, uw wasmachine,
uw pc en tv: ziedaar de bronnen van
het piekverbruik.
Dat piekverbruik is afhankelijk van arbeidsweken,
seizoen en uren: in de winter meer dan
in de zomer, overdag meer dan ‘s nachts, in de
werkweek meer dan in het weekend. In 2010
bijvoorbeeld was de piekdag van dat jaar een
decemberdag toen we met zijn allen in België
14 391 megawatt verbruikten (1 megawatt
komt overeen met 10 000 gloeilampen van 100
watt). Die piek werd bereikt op een werkdag tussen
17.00 en 20.00 uur, het moment waarop de
meeste mensen thuis zijn. Pieken bestaan ook in
de zomer, maar ze liggen dan lager, zo’n 2 000
megawatt. 2 000 megawatt: dat is net de som
van de vermogens van Doel 3 en Tihange 2.
trage en snelle centrales
Naast de pieken heb je de basisbelasting, het verbruik
waaronder we nooit zakken: in 2010 noteerden
we dat tijdens een julinacht. Die basisbelasting,
zo’n 6 000 megawatt, wordt bijna volledig
geleverd door onze kerncentrales. Al het verbruik
Thomas More • Agora
25

26 Thomas More • Agora
daarboven moet dus door andere centrales worden
geleverd. Die gas-, aardolie- en steenkoolcentrales
zijn voldoende flexibel maar stoten wel CO uit. 2
Voor die rolverdeling zijn goeie redenen: kerncentrales
leveren de goedkoopste energie, maar
ze zijn log. Het duurt relatief lang om nucleaire
productie te verminderen of te vermeerderen, zoals
een olietanker veel tijd nodig heeft om te versnellen
of af te remmen. De andere centrales zijn
duurder, maar flexibel. ’s Nachts en in het weekend
verminderen zij hun productie, of gaan ze zelfs uit.
wind en zon: redders in nood?
De rolverdeling werkte prima tot voor kort,
toen het aandeel van windmolenparken en zonnepanelen
bij huishoudens en bedrijven niet of
nauwelijks van tel was. Ondertussen vertegen-
woordigt die soort van hernieuwbare energie
voldoende plaats in de totale energieproductie
om een invloed te hebben op vraag en aanbod
tussen energieleverancier en klant. Probleem is
alleen dat wind en zon zich niet laten bevelen, en
zich niks aantrekken van piekmomenten of basisverbruik.
Zo kampte België in het recente verleden
al enkele keren met overproductie, omdat
de nucleaire installaties niet plots en kortstondig
naar een lager vermogen konden overgaan op
extra winderige of zonnige dagen.
u moet zich aanpassen …
De uitdaging is dus deze: hoe integreren we de
nieuwe energievormen, met hun milieuvriendelijkheid
maar ook met hun nukken en onvoorspelbaarheid,
in onze moderne levensstijl? Want
ook dat laatste blijft natuurlijk pertinent: niemand
wil ’s nachts uit bed om zijn strijk te doen,
of wachten op de zon om tv te kijken. Het antwoord
ligt in DSM: Demand side Management,
of actieve vraagsturing. Simpel gezegd gaat het
hier om elektrische toestellen die niet op het moment
dat u het wilt, hoeven te werken.
Neem een soepmixer: u maakt soep op een dinsdagavond
om 18.42 uur, en wil die op dat exacte
moment mixen. u zou het dan wellicht onaanvaardbaar
vinden om in een systeem terecht te
komen dat u vertelt: ‘Mixen kan, maar pas na
20.30 uur.’ Soepmixers, net zoals strijkijzers, radio’s,
espressoapparaten en waterkokers, zijn toestellen
die niet voor DSM in aanmerking komen.
Nemen we nu echter uw vaatwasser: u laadt het
ding vol, ’s morgens om 7.30 uur, en wil een propere
vaat terug. Wellicht kunt u zich voorstellen
dat u aan de vaatwasser ‘vertelt’: ‘Doe je werk
wanneer je wilt, maar straks als ik om 18.00 uur
thuiskom, wil ik een propere vaat”. Idem voor uw
diepvries: u kunt er wellicht mee leven dat die
wat dieper vriest op momenten dat stroom goedkoper
is want makkelijker voorhanden, en niet of
nauwelijks op dure piekmomenten.
Dat soort van denken en handelen bestaat overigens
nu al: consumenten met dag- en nacht-

tarief laten vaatwassers, wasmachines, droogkasten
en zelfs broodovenmachines ’s nachts
draaien, omdat het moment van elektrische activiteit
voor hen niet zo belangrijk is. En op die
manier profiteren ze graag van het lagere nachttarief.
Het zijn dan ook dergelijke toestellen die
voor DSM geschikt zijn, naast vriezers, boilers of
warmtepompen.
… maar dan automatisch
Wat is dan het verschil met DSM? DSM-technologie
meet zelf wanneer stroom in een basisverbruik
zit en dus wellicht goedkoper is, en zet die
informatie om naar het wensgedrag van uw toestellen.
u stelt enkel het einddoel in (‘vaat klaar
tegen 18.00 uur’), DSM ‘bekijkt’ het meest gunstige
energiemoment en zet uw toestel aan op
het optimale moment. uit onze eigen metingen
blijkt dat nu al ongeveer de helft van het stroomverbruik
voor DSM in aanmerking komt. Ons lab
ontwikkelde daarvoor controlealgoritmes die al
geruime tijd in testopstelling draaien. Het moet
mogelijk zijn om tegen 2020 DSM in beperkte
mate te introduceren, en om geleidelijk het aandeel
van DSM naar 2050 op te voeren: in 2050
moeten immers de Europese doelstellingen van
80% minder CO -uitstoot gehaald zijn, en dat
2
kan alleen met hernieuwbare energie.
Maar ondertussen …
Ondertussen moeten we tijdelijke maatregelen
nemen. En ook die zijn haalbaar, zonder Tihange 2
en Doel 3. De piek van 2010 bedroeg 14 391 megawatt;
zonder Doel 3 en Tihange 2 halen we 14
600: krap, maar haalbaar, op voorwaarde dat de
piek niet overschreden wordt, en de andere centrales
niet in onderhoud moeten. Het is dus beter
om nu al op het ergste voorbereid te zijn. Dat kan
op een aantal manieren. We kunnen afspraken
maken met industriële klanten: op kritieke momenten
kunnen die hun afgesproken volume verlagen
tot een op voorhand afgesproken drempel.
En ook de gezinnen overhalen tot manuele DSM
behoort tot de mogelijkheden: vaatwasser, droogkast
en wasmachine ’s nachts of in het weekend
laten draaien. Ten slotte zetten we de bevolking
het best aan tot energiematiging in kritische piekperiodes:
geen tuinverlichting, een lampje minder
binnen, pc tijdig uit bij niet-gebruik …
Als elk gezin op die enkele kritische momenten
100 watt minder verbruikt, toch geen onrealistische
veronderstelling, verlaagt de piekbelasting
met 450 megawatt, zowat de helft van het vermogen
van Doel 3.
bedreigingen worden kansen
Ik wil hier geen lans breken voor of tegen kernenergie,
of voor of tegen gelijk welke andere
vorm van energie. Ik wil vooral dat het licht niet
uitgaat, en dat we op vrij korte termijn al betaalbaar
en duurzaam onze energie blijven indoen.
Dat hernieuwbare energie geleidelijk verschuift
van ‘leuk extraatje’ naar ‘vaste basissokkel’, staat
in de sterren geschreven: de CO -problematiek
2
en die van onder andere fijn stof, laten weinig
andere opties toe. Kernenergie blijft maatschappelijk
en dus politiek moeilijk, ondanks de productie-
en prijstechnische voordelen.
Ondertussen moeten we inzetten op flexibele
centrales met een minimum aan milieubelasting,
zoals gascentrales. uiteindelijk moeten we komen
tot een minimale afhankelijkheid van fossiele
brandstoffen, en een maximale van hernieuwbare,
zoals wind- en zonne-energie, samen
met biomassa en andere vormen van duurzame
energieopwekking. Dat aan de verbruikerszijde
automatische vraagsturing (DSM) een cruciaal
element in dit plaatje is, staat buiten kijf. De
vraag is alleen: hoe snel willen we ermee aan
de slag?
n
bert vande meerssche
Kenniscentrum Energie
Thomas More • Agora
27

p
projECt
28 Thomas More • Agora
ti-studEntEn ontwiKKElEn apps
SMARTPHONES WORDEN NOG ALTIJD POPuLAIRDER EN TABLETS GAAN DuI-
DELIJK DEzELFDE WEG OP. LOGISCH DuS DAT ER VOOR DIE TOESTELLEN AAN
DE LOPENDE BAND NIEuWE APPS VERSCHIJNEN. EN DAT MERKEN WE OOK
AAN DE STAGEOPDRACHTEN IN ToegepAsTe InForMATIcA (TI). VROEGER
WAREN PROGRAMMEEROPDRACHTEN STEEVAST GERICHT OP DE TRADITIO-
NELE COMPuTERSySTEMEN. Nu LATEN STAGEBEDRIJVEN STEEDS VAKER EEN
APP ONTWIKKELEN.
Momenteel zijn er ruim 1 250 000 apps - mobiele
applicaties - en het aanbod neemt dagelijks toe.
Je hebt ze in alle soorten en voor zeer uiteenlopende
doeleinden: agendabeheer, actualiteit,
sport, muziek, fotografie, de beurs, openbaar
vervoer, weersverwachting, en ga zo maar door.
Je kunt het zo gek niet bedenken of er bestaat
wel een app voor.
De eerste apps verschenen toen Apple in 2007 zijn
iPhone lanceerde. Het enorme potentieel was meteen
duidelijk en er volgde een stroom van concurrerende
toestellen en applicaties. Sinds 2010
wordt deze nieuwe markt nog eens extra aangezwengeld
door de iPad en andere tabletcomputers.
Het mag dus niet verwonderen dat ook onze TIstudenten
de apps-trein niet willen missen.
Cipal in beweging
zo programmeerden Bram De Smedt, Jeroen
Leysen en Sander Van Looveren een mobiele applicatie
voor bibliotheken. Opdrachtgever was
CIPAL, dat informaticadiensten aanbiedt aan de
publieke sector. Met de nieuwe toepassing krijgt
een bibliotheekgebruiker via zijn smartphone
een melding wanneer de inleverdatum nadert
van een boek dat hij heeft geleend. Hij kan dan
meteen de uitleentermijn verlengen.
De app wordt momenteel uitgetest door de bibliotheek
van Brasschaat en is beschikbaar voor
de smartphones van de drie belangrijkste spelers
op de markt. De betrokken studenten namen er
elk één voor hun rekening: Bram ontwikkelde
voor de windows phone, Jeroen voor Android en
Sander voor de iphone.

Alle drie kijken ze tevreden terug op hun stage. ‘We kozen dit project omdat
de opdracht er zeer goed uitzag. Ontwikkelen voor smartphones is hot
en staat dus goed op je cv. Tijdens de stage leerden we niet alleen bij op
technisch vlak, maar ook op praktisch gebied, zoals werken volgens gepaste
methodes, plannen, communiceren, vergaderen en rekening houden met
de huisstijl. zoiets leer je pas echt in de praktijk. We werden hierin zeer
goed begeleid.’ Ook over de applicatie zelf zijn de studenten enthousiast:
‘We zijn er trots op en we hebben er ook hard voor gewerkt. Hopelijk wordt
ze vaak gebruikt. Dat zou een zeer mooie beloning zijn voor ons werk.’
Koolhydraten tellen met je smartphone
Kenny Goossens ontwikkelde een app waarmee je koolhydraten kan tellen
met je smartphone, en daar was duidelijk behoefte aan: ‘Drie weken na de
release was mijn applicatie al 2 800 keer gedownload.’ Die cijfers spreken
boekdelen. De smartphone-app van Kenny is dan ook zo gebruiksvriendelijk
dat zelfs kinderen ermee overweg kunnen. En dat was ook de bedoeling,
aldus Kenny.
‘In België zijn er ruim 3 000 kinderen met diabetes en dat aantal neemt
de laatste jaren snel toe. Een diabetesdiagnose is voor kind en ouders een
ingrijpende gebeurtenis. ze krijgen meteen immers een heleboel regeltjes
opgelegd. zo moet een kind met diabetes goed op tijd maar juist voldoende
eten, regelmatig bloed prikken en insuline inspuiten. Logischerwijze willen
ouders daarbij een oogje in het zeil houden. Daardoor is het helemaal niet
vanzelfsprekend dat kinderen met diabetes deelnemen aan bijvoorbeeld
een schooluitstap. HelpDiabetes zorgt ervoor dat ouders hun kinderen met
een gerust hart op schoolreis kunnen sturen.’
In de app van Kenny selecteren kinderen (en volwassenen) met diabetes
uit een lijst van voedingsmiddelen wat ze gegeten hebben, waarna
het programma de dosis insuline berekent die ze moeten inspuiten. Het is
mogelijk om zelf voedingsmiddelen aan de lijst toe te voegen en om maaltijden
op te slaan in een geschiedenis. De gebruiker kan ook zijn insulineinnames,
sportinspanningen en bloedsuikermetingen bijhouden en zo zijn
eigen evolutie volgen.
Kenny ontwikkelde HelpDiabetes voor Hippo & Friends, een organisatie die
zich inzet voor kinderen met diabetes. Sinds 3 juni is deze app beschikbaar
voor Android-toestellen, voorlopig in een Nederlandse, Engelse en Duitse
versie. Maar er komen zeker nog andere talen bij, en er wordt gewerkt aan
een versie voor de iphone.
Life Simulator
Financiële instellingen en ook de overheid wijzen er geregeld op dat ons
wettelijk pensioen niet zal volstaan om een comfortabele oude dag te garanderen,
en dat we dus tijdig aan een aanvullend pensioen moeten denken.
De pensioenproblematiek is echter behoorlijk ingewikkeld. Het is niet
eenvoudig om in te schatten hoe groot dat appeltje voor de dorst precies
moet zijn en hoe je het aan boord moet leggen om het bij elkaar te sparen.
Daarom ontwikkelde Jenthe Mariën de Life simulator. Deze ipad-applicatie
voert berekeningen uit en rapporteert de resultaten op een begrijpelijke en
overzichtelijke manier. zo bepaalt de Life simulator je levensverwachting
op basis van zogenaamde sterftetafels. Hij berekent
eveneens welk aanvullend pensioen je kunt
verwachten op basis van een bepaald bedrag aan
spaargeld, of omgekeerd: hoeveel je tegen je
opruststelling bij elkaar moet sparen om daarna
maandelijks op een bepaald aanvullend pensioen
te kunnen rekenen.
Jenthe programmeerde zijn app in opdracht
van het consultancy-bedrijf pension Architects,
gespecialiseerd in alles wat met pensioenen te
maken heeft. De opdrachtgever gebruikt de Life
simulator om de resultaten van de ingewikkelde
berekeningen op een begrijpelijke manier aan
klanten te presenteren.
Jenthe is erg in zijn nopjes over zijn stage. ‘Het
was een grote uitdaging. Ik had namelijk nog helemaal
geen ervaring met het ontwikkelen van
iOS-applicaties. Ik had zelfs nog nooit met een
Mac-computer gewerkt. Tijdens mijn stage heb
ik dus heel veel bijgeleerd. Ik heb in dertien weken
tijd leren ontwikkelen in een volledig nieuwe
omgeving.’
De Life simulator is te koop bij Apple voor 99
dollarcent. Jenthe wijst erop dat het niet vanzelf-
sprekend is om een applicatie in de App store te
krijgen. ‘Daar gaat een uitgebreid goedkeuringsproces
aan vooraf, waarbij de toepassing door
Apple grondig gecontroleerd en getest wordt.
Het is dan ook een mooie referentie voor je cv.’
Het feit dat Jenthe bij pension Architects aan de
slag kon, is daarvan een sprekend bewijs.
n
Christel maes
Thomas More • Agora
29

a
afsCHEid
30 Thomas More • Agora
nora Hemelaers
(14 januari 1988 – 10 juli 2012)
Ik herinner me nog helder de dag van onze eerste ontmoeting, een mooie lentedag. We hadden,
samen met één van je vele vriendinnen, afgesproken op de campus voor een informatiegesprek over
de opleiding spoedgevallen en Intensieve zorg. Het viel me onmiddellijk op wat een stralende, zotte
doos je was. Serieuze vragen werden bij de vleet afgewisseld met een vrolijke noot en gegiechel van
de meiden die ik voor me had. ‘Het zal de eerste zomerzon zijn’, dacht ik bij mezelf.
Maar dat was niet zo. Ook tijdens je opleiding bracht je met je openheid en je jeugdig enthousiasme
vreugde in je klasgroep, want zo was je, Nora: fris, vrolijk en oprecht! Het kwam voor iedereen van
de groep dan ook hard aan te horen dat je ziek was. Ondanks de zware klap leek dit nieuws van je
af te ketsen …
Je hebt hard gevochten en velen hierbij verbaasd. Door je blog met volle borst vooruit konden we je
moedige strijd volgen en was je een voorbeeld voor velen. En zo zul je worden herinnerd Nora: met
volle borst vooruit het leven tegemoet. Jammer genoeg was dit leven veel te kort!
michiel driesen
(17 maart 1990 – 28 juli 2012)
Het lijkt nog als de dag van gisteren toen Michiel onze hogeschool binnenstapte en aan de opleiding
elektronica-IcT/IcT begon. Al van de eerste dag kon je Michiel typeren: een no-nonsenseman, die
naast zijn vriendelijkheid en behulpzaamheid duidelijk zijn mening had en die ook durfde te geven.
Tijdens zijn opleiding overtuigde hij door zijn inzet, enthousiasme en zijn motivatie om de achter-
gronden van de lesinhouden te achterhalen. Iedereen was er zeker van dat hij een ICT’er in hart
en nieren zou worden. Helaas heeft het niet mogen zijn. Tijd gaat snel, soms te snel en het leven
is kort, soms veel te kort. Op zaterdag 28 juli ging Michiel naar Mettet om daar zijn grootste vrijetijdsbesteding
uit te oefenen. Van kinds af was hij onafscheidelijk van de motorsport. Het begon bij
motorcross en later stapte hij over naar wegmotoren. In Mettet ging Michiel samen met familie en
vrienden rondtoeren op een circuit. Bij een onfortuinlijke val liet hij echter het leven.
Niet alleen bij familie en vrienden, maar ook bij zijn docenten en medestudenten was de schok van
het tragische voorval groot.
Michiel zal in ons geheugen geprent blijven als een jongeman die altijd met een glimlach paraat stond
en wist wat hij wilde.

nick Hazalaers
(27 augustus 1989 – 20 oktober 2012)
Een stille jongen die opgroeide tot een gevestigde waarde in het Geelse studentenleven.
Het eerste jaar aan de hogeschool in Geel zat Nick net als vele studenten met tal van vragen. Maar
van in het begin had hij een nieuwe thuis: Het eikenkot. Daar voelde hij zich op zijn gemak en kon
hij doen wat hij wou samen met een hechte groep kotgenoten.
Dat eerste jaar verliep alles vlot: altijd naar de les en steeds goede resultaten. En al snel leerde hij
ook het studentenleven kennen. Hij ging naar de vele feestjes en besloot zich te laten dopen bij EMT.
Nick bloeide open en maakte vele vrienden.
Het tweede jaar ging hij in het presidium, een keuze waar hij nooit spijt van zou krijgen. Hij deed er
echt alles aan om zijn taken zo goed mogelijk te vervullen, en genoot het respect van iedereen. zo
werd hij een jaar later vicepreses. Op zondag kon je Nick altijd terugvinden in de Mus (café ’t Muske)
en op elke activiteit; hij was dan ook een echte EMT’er!
Vorig jaar studeerde Nick af als bachelor in de Elektromechanica. Maar hij wou toch graag nog iets
anders gaan doen, voor hij ging werken. Het werd een BaNaBa in de ICT. En ook dat deed hij graag
en met volledige inzet. Studeren, plezier maken en op stap gaan in Geel, het was zijn droom die in
vervulling ging.
Nick, we gaan je missen, een vriend uit de duizend. Voor altijd in ons hart.
sebastiaan loos
(18 augustus 1993 – 1 december 2012)
Op zaterdag 1 december overleed Sebastiaan.
Je keuze viel ons zwaar, maar we troosten ons met de mooie herinneringen die we overhouden aan
jou als zachtaardige, vriendelijke en rust uitstralende student ergotherapie. Je was graag gezien en
werd gewaardeerd door je medestudenten, kotgenoten en docenten.
Het profiel dat we zoeken bij ergostudenten is onder meer iemand die graag met mensen werkt, vlot
een praatje maakt, graag samenwerkt, openstaat voor iedereen, creatief wil handelen en denken en
zich flexibel kan opstellen. Voor ons had je het allemaal. Je ging er altijd voor. Elk groepswerk werd
door jou mee gestuurd en de dames hingen als het ware aan je lippen. De foto van je klasgroep is
daar het bewijs van: jij als enige man met de armen open achter al je medestudentes.
zo jammer dat we het niet hebben kunnen afwerken. Het werkveld had iemand als jou nochtans goed
kunnen gebruiken!
Thomas More • Agora
31

p
projECt
32 Thomas More • Agora
ovEr dE (HogE)sCHoolmuur
KijKEn
Communiceren met niet-vakgenoten in het hoger onderwijs
DOELGERICHT COMMuNICEREN MET NIET-VAKGENOTEN, WAT IS DAT? EN
WAT MOET JE DAARVOOR KuNNEN, WETEN EN zIJN? IN HET KADER VAN HET
PROJECT coMMUnIcATIeF VAArDIg In De 21e eeUw KREGEN TOEKOMSTIGE
LERAREN LAGER ONDERWIJS (KHLIM), PSyCHOLOGEN-IN-SPE (LessIUs AnTwerpen)
EN INFORMATICI-IN-OPLEIDING (K.H.KeMpen) DE OPDRACHT OM
EEN DOEL(GROEP)GERICHT COMMuNICATIEF ONTWERP OP TE zETTEN VOOR
NIET-VAKGENOTEN IN DE BuITENWERELD.
Doel van het project
Het project communicatief vaardig in de 21e
eeuw richt zich op doelgericht en professioneel
leren communiceren met niet-vakgenoten. Studenten,
of professionals-in-spe, komen in hun latere
beroep immers niet alleen met vakgenoten
in contact, maar ook met niet-vakgenoten. Een
ICT’er moet bijvoorbeeld in klare taal aan collega’s
kunnen uitleggen hoe een nieuw computerprogramma
werkt. Een gezondheidspsycho-
loge wil mensen kunnen motiveren om gezonder
te leven. En een leerkracht lager onderwijs moet
met allerlei ouders kunnen communiceren: laagen
hoogopgeleide, Nederlandstalige en anderstalige
ouders.
Het project communicatief vaardig in de 21e
eeuw wil studenten in het hoger onderwijs met
een communication design kit uitdagen om doelgroepgerichte
communicatieontwerpen te realiseren.
De studenten gaan daarbij op zoek naar
het meest doeltreffende samenspel van woord en
beeld, en kiezen een doelgroepgerichte drager
voor hun boodschap.
Uitdagingen voor toekomstige leraren
lager onderwijs
De toekomstige leraren lager onderwijs voerden
afgelopen academiejaar een buurtanalyse van
hun stageschool uit. ze onderzochten wie er in
de buurt van de school woont en hoe de buurtbewoners
samenleven. De studenten presenteerden
de uitkomsten van hun buurtonderzoek
met een mapping, een soort digitale plattegrond
waaraan ze foto’s, filmpjes en data toevoegden.
Vervolgens namen de leraren-in-opleiding de
oudercommunicatie van hun stageschool onder
de loep: op welke manieren communiceert de
school? wordt daarmee het volledige ouderpubliek
bereikt? waarom wel of niet? Studenten
stelden meteen ook een doordachte vorm van
schriftelijke communicatie voor op maat van een
specifieke doelgroep.
uit de vragenlijsten die we bij de studenten afnamen,
en uit de focusgroepgesprekken blijkt

dat studenten zich bewust zijn geworden van
de complexiteit van oudercommunicatie. Een
schoolbriefje geschreven in mooie schooltaal is
immers niet noodzakelijk begrijpelijk voor alle
ouders. Misschien helpen pictogrammen de inhoud
te verduidelijken? Misschien is een ander
medium geschikter dan een klassiek schoolbriefje?
Enkele leraren-in-spe gaven aan dat ze communicatie
met ouders niet langer beschouwen
als ‘iets dat vanzelf gaat’:
‘Je gaat er vaak veel te snel van uit dat alle ouders
wel begrijpen wat je wilt communiceren.
Hierbij had ik eerder nooit stilgestaan.’ (student
Lerarenopleiding Lager Onderwijs)
Uitdagingen voor toegepaste psychologen-in-spe
Ook de toekomstige toegepaste psychologen gingen
buiten de klasmuren aan de slag. zij kregen
vragen van organisaties om een interventie met
betrekking tot gezondheidspromotie op te zetten.
Een groepje studenten boog zich over de bewustwording
van onveilig vrijen bij lesbiennes. Een
ander groepje studenten bedacht een manier om
informatie over gezonde voeding toegankelijk en
aantrekkelijk te maken voor anderstalige ouders
zodat zij geprikkeld worden om hun kinderen
gezonde(re) lunchpakketjes mee te geven. zo
werkten een twintigtal groepjes aan authentieke
casussen.
De communicatieve ontwerpen van de studenten
waren fris en gevarieerd: flyers, posters, brochures,
websites, workshops, goodie bags en zelfs
een stop-motionfilmpje. In deze fase van het
project stonden de medewerkers van het OOFproject
de studenten nog met raad en daad bij.
Maar in een volgende fase van het project wordt
de toolkit zo uitgebouwd dat de studenten ook
zonder steun van buitenaf hun ideeën in de praktijk
kunnen omzetten.
uit de vragenlijsten die we bij de studenten afnamen,
blijkt dat veel toegepaste psychologen-inopleiding
leerden om tot een doelgroepgerichter
communicatief ontwerp te komen door aandacht
te hebben voor vormgeving en taalgebruik. zo
merkte één van hen op:
‘De opdrachten benadrukken het feit dat het niet
makkelijk is om zomaar een interventie op te
zetten en dat er zaken zijn waar je je aandacht
op moet vestigen, zoals klare taal.’ (student Toegepaste
Psychologie)
Uitdagingen voor informatici-in-opleiding
De studenten Toegepaste Informatica van de Katholieke
Hogeschool Kempen werden uitgedaagd
om een webapplicatie te ontwikkelen voor een
concrete doelgroep, in nauwe samenspraak met
de opdrachtgever. Een webapplicatie bouwen is
vanzelfsprekend iets heel technisch. Maar wat de
studenten aan den lijve mochten ondervinden,
is dat technische vaardigheden niet volstaan
om een doelgroepgerichte interface te bouwen.
wie zijn de eindgebruikers precies? Hoe gaan ze
de applicatie inzetten? wat willen ze bereiken?
welke taal en visuele ondersteuning spreken de
gebruiker aan? Pas als je een antwoord hebt op
die vragen, kun je aan het ontwerpen en ontwikkelen
slaan.
Studenten leerden ook het herhalende karakter
van het ontwerpproces appreciëren. Het is niet
fijn als je van de opdrachtgever hoort dat je eerste
ontwerp nog tekortschiet. En het is ook niet
fijn als uit gebruikerstesten blijkt dat het prototype
nog bijgeschaafd moet worden. Toch is
de input van de opdrachtgever en de gebruiker
van cruciaal belang: ‘Niet alles wat logisch klinkt
voor de programmeur, is logisch voor anderen’,
ontdekte een student. Het is vaak moeilijk om
als informaticus de input van niet-informatici ter
harte te nemen. Maar gaandeweg leerden de
studenten de mening van anderen naar waarde
te schatten: ‘Je leert omgaan met feedback’, zei
een student. En daar vaart het eindresultaat wel
bij, zoals uit de gebruiksvriendelijke webapplicaties
van de studenten bleek.
n
Carolien Frijns, Jeroen Lievens,
Karine Nicolay
Carolien Frijns en
Jeroen Lievens
zijn respectievelijk
CTO-medewerker
en promotor van
het OOF-project
communicatief
vaardig in de 21e
eeuw: strategisch
en professioneel
communiceren met
woord en beeld.
Thomas More • Agora
33

s
sport
34 Thomas More • Agora
EEn toppEr in
HEt wiElrEnnEn
IN HET MIDDELBAAR KOOS DRIES VAN GESTEL uIT INTERESSE ELEKTROME-
CHANICA, EEN KEuzE DIE HIJ Nu VOORTzET IN HET EERSTE JAAR BACHELOR
ELEKTROMECHANICA.
Maar ook in zijn vrije
tijd kiest hij wat hij
graag doet en, zoals
de uitslagen bewijzen,
goed doet: wielrennen.
Dat kwam door zijn vader.
Die nam regelmatig
deel aan mountainbike-wedstrijden,
toen
iemand van de fietsvrienden
op een zekere
dag een mountainbike
won: net de maat van
de 12-jarige Dries. Het
begin van zijn fietscarrière
was gemaakt.
Twee jaar lang toerde
Dries met zijn vader
mee door de bossen,
tot hij op zijn mountainbike
– niet onopgemerkt
- tweede werd
in een wielerwedstrijd
voor scholieren. De begeleider van de jongerenploeg
van een team uit Tremelo nodigde Dries
uit om in zijn ploeg te stappen. Als aspirant leerde
Dries het wielrennen beter kennen en in de
volgende reeks werd hij als eerstejaars nieuweling
Belgisch kampioen. Het jaar daarop won hij
de Beker van België en afgelopen seizoen werd
Dries, ondertussen lid van de wielerploeg uit Ba-
len, als tweedejaars junior zowel provinciaal als
Belgisch kampioen. In het Belgisch kampioenschap
tijdrijden eindigde hij tweede. Daarnaast
behaalde hij nog enkele mooie uitslagen met de
nationale ploeg in de nations cup, onder andere
in de vierdaagse vredeskoers in Tsjechië. Dries
eindigde er als eerste Belg op de achtste plaats
en droeg twee dagen de bergtrui als aanvoerder
van dit klassement.
De belangrijkste wedstrijd van het afgelopen
seizoen was zonder meer het Wereldkampioenschap
in Valkenburg. zijn volledige seizoen werd
afgestemd op deze wedstrijd. Halfweg dat WK
geraakte hij even voorop, maar uiteindelijk begon
een gesloten peloton aan de laatste ronde.
Op de beklimming van de Cauberg kwam Dries
als eerste boven, maar omdat hij toen meende
dat er nog iemand voorop reed, hield hij de benen
stil. De vluchter was echter in de beklimming
gegrepen en in de spurt behaalde Dries de achttiende
plaats.
Vanaf volgend seizoen start Dries bij de beloften
in de min 23-jarigenploeg van Lotto-Belisol.
Het zal weer helemaal anders koersen worden,
meent Dries. Afgelopen seizoen was hij de oudste
van het peloton, maar dit jaar zal hij als jongste
meerijden tussen de beloften. Er zitten hier
ex-profs tussen die het klappen van de zweep
goed kennen. Makkelijk zal het niet zijn, maar
wel erg leerzaam, zoals zijn trainingsstage met
Philippe Gilbert vorig jaar in Monaco.
Een profcarrière als wielrenner ziet hij wel zitten,
maar zeker spelen is de boodschap. Daarom gaat
Dries eerst voor zijn diploma en daarna komt de
wielercarrière. De combinatie met studeren vlot
voorlopig nog goed. Dankzij een goede planning
kan hij de 10 tot 15 uur die hij per week op de
fiets zit, goed laten samengaan met de studie.

full ContaCt
IN 2 Agro- en BIoTecHnoLogIe TROK DyLAN MERTENS ONLANGS ENKELE
DAGEN NAAR HET EuROPEES KAMPIOENSCHAP SHINKyOKuSHIN KARATE, DE
FULL conTAcT-VORM VAN KARATE. EEN INTERVIEW OP VEILIGE AFSTAND.
Hoe kom je bij deze
toch wel ruwe vorm
van karate?
Eigenlijk heel simpel;
mijn vader is trainer
in deze sporttak en hij
nam me 15 jaar geleden
– ik was toen vijf -
mee naar de club. Het
is een sport waarin je
je eens goed kunt uitleven,
en de zwaarste
vorm van karate. Maar
gevaarlijk zou ik het
niet direct noemen, al
voelt het wel raar als
je door een slag even
van de wereld bent.
Dat is me nog maar
een keer overkomen.
In de jeugdcategorieën
moet je bescherming
dragen: helm, kruisbeschermer,handschoenen,scheenbeschermer.
Vanaf 16 jaar is
het zonder handschoenen
en bij de senioren hangt het van de wedstrijd
af welke bescherming je draagt. Maar op het EK
was het alleen met scheen- en kruisbescherming.
De regels zijn simpel: je wint een partij als je
tegenstander 10 seconden niet verder kan vechten.
Je mag alles, behalve op het gezicht slaan
(trappen wel), of naar de gewrichten of het kruis
trappen. Een wedstrijd duurt drie minuten. Als
er dan geen winnaar kan worden aangewezen,
moet je nog eens drie minuten de mat op. Blijft
de wedstrijd ook na die ronde nog onbeslist,
dan word je gewogen. Als er een gewichtsver-
schil is van 3 kg, wint de lichtste deelnemer. Bij
gelijk gewicht is er nog een partij en nemen de
scheidsrechters een beslissing.
Hoe verliep het Europees Kampioenschap in
Kielce (Polen) trouwens?
Ik eindigde er bij de laatste acht, wat ik niet
slecht vond voor mijn tweede deelname aan
dit kampioenschap voor senioren. Het was de
vierde keer dat ik naar het Europees Kampioenschap
mocht. Ik eindigde er telkens bij de
laatste acht. In de jeugdcategorieën werd ik
negen keer achter elkaar Belgisch kampioen.
Ik werd ook vijf keer open Hollands kampioen.
Dat is een internationale wedstrijd met deelnemers
uit heel Europa. Ondertussen neem ik
deel aan de wedstrijden voor de senioren. Vorig
jaar kon ik op het Belgisch kampioenschap
in de open categorie de derde plaats veroveren.
In de toekomst zou ik graag eens deelnemen aan
het wereldkampioenschap, dat om de vier jaar in
Japan plaatsvindt. Tot hiertoe won er telkens een
Japanner. Je vecht er in de open klasse; er zijn
dus geen gewichtscategorieën. Er mogen maar
twee deelnemers per land naar het WK. Momenteel
zit ik in het nationale team en ik heb nog drie
jaar tijd tot het volgende WK om me bij de beste
twee te klasseren. Ondertussen lopen er volop
onderhandelingen om er een Olympische sport
van te maken. Met wat geluk zou onze sport bij
de OS van 2020 op het programma kunnen staan.
Naast het stevige full contact karate heb je
nog een rustiger hobby waar je goed in bent.
Ik zit in het nationale visteam, waarmee ik in
2008 wereldkampioen werd. Afgelopen jaar werden
we in Slovenië veertiende op het wereldkampioenschap,
maar toch kon ik tevreden zijn over
mijn resultaat: 668 vissen tijdens de vier uur durende
wedstrijd. Het is een heel andere bezigheid
dan karate, maar zeker tijdens een wedstrijd
toch zeer intensief.
n
Paul Grauwen
Thomas More • Agora
35

i
intErnationalisEring
36 Thomas More • Agora
intEnsiEf programma
mEt twEE oplEidingEn
Een meerwaarde voor het leven!
DIT VOORJAAR VONDEN ER VERSCHILLENDE InTensIVe progrAMMes (Ip’s)
PLAATS WAARBIJ TELKENS TWEE K.H.KeMpen-DEPARTEMENTEN BETROKKEN
WAREN. IN zO’N IP OF KORT STuDIEPROGRAMMA VERDIEPEN STuDENTEN EN
DOCENTEN VAN VERSCHILLENDE EuROPESE LANDEN zICH IN EEN SPECIFIEK
THEMA OM zO NIEuWE METHODIEKEN TE LEREN KENNEN EN WEDERzIJDS
BesT prAcTIces AAN ELKAAR VOOR TE STELLEN.
In het vorige nummer las u al over een gezamenlijk
IP met studenten Handelswetenschappen
en Bedrijfskunde en sociaal werk. In dit
artikel bespreken we een samenwerking tussen
de opleidingen Voedings- en Dieetkunde en sociaal
werk enerzijds en studenten sociaal werk en
Verpleegkunde anderzijds.
IP Quality of Food Intake and Social
Exclusion
In maart vond voor het eerst een IP plaats met
studenten Voedings- en Dieetkunde en sociaal
werk van de campus Geel. Voor de opleiding van
de eerste groep was het IP meteen een primeur in
Vlaanderen. Samen met 38 studenten uit Oostenrijk,
Spanje, Litouwen en Hongarije bestudeerden
negen enthousiaste tweedejaars twaalf dagen
lang de voedingsproblematiek bij kansarmen.
De gasthogescholen waren de faculteiten sociale
wetenschappen pere Tarrés en gezondheidswetenschappen
van de ramon Llull Universiteit in
Barcelona. De groep verbleef in een jeugdherberg
ten noorden van het historische centrum.
De studenten werden verdeeld in werkgroepen
waarin elke discipline en elk land was vertegenwoordigd.
Vijf werkgroepen werkten elk rond een
bepaalde doelgroep die ze op voorhand gekozen
hadden: kansarme kinderen, ouderen of daklozen.
Tijdens de tweede dag brachten ze een bezoek
aan een organisatie in Barcelona die zich
ontfermt over de gekozen doelgroep. ze leerden
de werking ervan kennen en hadden er contact
met de kansarmen. De groep kreeg er een uitdaging
die erin bestond een creatieve oplossing te
zoeken voor een voedingsprobleem bij de doelgroep.
Elke dag kregen de studenten tijd om in groep aan
de uitdaging te werken. Tijdens hun verblijf gaven
docenten van de verschillende internationale
partners presentaties en workshops over zowel

voedingskundige als sociale aspecten die ervoor
zorgden dat alle deelnemers ondergedompeld
werden in de materie. Vanuit de K.H.Kempen
bracht Karin Van Ael een discussiesessie over
similarities and differences between the professions,
Karel Van Bouchaute een workshop over
empowerment by appreciate inquiring en Babs
Vandervoort een les en workshop over Minimum
budget and healthy living. Enkele interessante
werkveldbezoeken voedden de discussies tussen
studenten en docenten en hielpen hen om
tot een goed eindresultaat te komen. zo bezocht
de groep o.a. de rode Kruis-afdeling van Barcelona,
was er contact met de Food Bank en werd
er geluncht bij de non-profit organisatie Mescladís,
die huisvesting verleent aan immigranten
en autochtone burgers, en die met educatieve en
economische initiatieven de sociale cohesie en
integratie in de Spaanse arbeidsmarkt tracht te
bevorderen.
Elke werkgroep had een docent van elke disci-
pline als coach en tussentijds werd ook de samenwerking
binnen de teams geëvalueerd. Op
de laatste dag van het IP was er een plenumsessie
waarin de deelnemers hun uitdagingen op
een originele manier aan elkaar voorstelden. Het
IP resulteerde in vijf praktische, wetenschappelijk
onderbouwde en creatief uitgewerkte voorstellen
om gezonde voeding te bevorderen in de
bezochte organisaties.
De studenten leerden naast het verschil in benadering
tussen de twee disciplines dat ook de
culturele verschillen tussen zuid en Noord een
invloed kunnen hebben op de aanpak van het
probleem. zo leerden ze onder andere omgaan
met de gereserveerdheid van de Litouwers, de
uitbundigheid van de Spanjaarden en de nauwgezetheid
van de Oostenrijkers.
De studenten Voedings- en Dieetkunde leerden
van de sociaal werkers wat best practice kan zijn
om met hun moeilijke doelgroep om te gaan. ze
leerden hoe bepaalde methodieken, zoals empowerment,
de kansarme kan helpen om zijn voedingsgedrag
aan te passen. Studenten sociaal
werk leerden o.a. van de voedings- en dieetkundigen
dat een kansarme met een beperkt budget
zich ook gezond kan voeden en dat zich gezond
voeden betekent zich beter in zijn vel voelen.
zo helpt men de kansarme de vicieuze cirkel te
doorbreken.
De batterijen werden regelmatig opgeladen door
recreatieve en culturele activiteiten. De Spaanse
studenten organiseerden een interculturele avond
en gidsten de studenten in het oude centrum van
de stad en in het bekende chocolademuseum.
De IP’ers genoten van het drukke nachtleven, de
lekkere tapasbars, het mooie weer en het strand
platja de la Barceloneta! De laatste avond werd
afgesloten met een feestmaaltijd in een typisch
Catalaans restaurant.
Dit erasmus-programma gaf beide groepen stu-
denten de mogelijkheid om over en van elkaar en
hun klanten te leren in een multidisciplinaire en
multiculturele context. Er werden blijvende banden
en vriendschappen gesmeed. Het werd voor
alle deelnemers een ongelofelijke ervaring.
Bovendien zullen de huidige IP-ervaringen dienen
als basis voor het vervolg-IP volgend jaar in
Oostenrijk.
ip pro acte
Vijftien studenten uit Lier, Geel en Turnhout namen
van 21 maart tot 1 april 2012 deel aan het IP
pro Acte: positive and resource oriented Approaches
in care Towards the elderly. Vrij vertaald:
‘Hoe kunnen we in Europa op een waarderende
manier omgaan met het actief ouder worden van
een steeds grotere groep mensen?’ Gastheer was
Arcada University of Applied sciences in Helsinki,
Finland.
Met hun verschillende culturele en professionele
achtergronden werkten studenten Verpleegkunde
en sociaal werk uit België, Polen, Slovenië en
Finland tien dagen lang aan dit thema.
Centraal stond een groepswerk: een uitdaging
door een organisatie uit Helsinki. Hoe kunnen we
onze oudere bewoners laten participeren aan de
werking van de instelling? Hoe kunnen we ze ac-
Thomas More • Agora
37

Helsinki
38 Thomas More • Agora
tiever laten participeren in het stadsweefsel? Wat
kan een stad doen om minder mobiele ouderen
toch ertoe te bewegen om buiten te komen?
Studenten gingen met de uitdaging aan de slag
in werkgroepjes die over de landsgrenzen heen
en multidisciplinair werden samengesteld: uit
elk land was er één sociaal werker en één verpleegkundige,
althans in theorie. Er waren immers
ook Litouwse en Duitse studenten die in
Geel studeerden, een Amerikaanse studente die
in Finland werkte, een Spaanse student die naar
Finland kwam om bij zijn lief te zijn, een Chinese
studente die Europa wilde leren kennen, een
zweedse die in Finland woont, een Italiaan die in
Slovenië studeert, een Vietnamese, enz.
De eerste dag bezochten de studenten de werkveldorganisatie
die hun de opdracht gaf. Studenten
die dachten dat in Scandinavië alles veel beter
geregeld was, waren snel een illusie armer:
hoge verblijfskosten in rusthuizen, vereenzaming,
te weinig personeel, ... De thema’s waren
zeer herkenbaar.
De volgende dagen gingen de studenten met de
uitdaging aan de slag, ondersteund door input
van specialisten. Dat had een vast stramien. In
de voormiddag kwam een expert een korte theoretische
uiteenzetting geven die gevolgd werd
door een workshop om de nieuwe inzichten of
methodieken in te oefenen. In de namiddag gingen
studenten aan de slag om de opgedane kennis
op hun uitdaging toe te passen. De specialist
was dan ter beschikking en coachte de groepen.
De K.H.Kempen-bijdragen kwamen van Guido
Cuyvers (Appreciative Inquiry) en van Els van
Opstal (Advanced care planning).
Aan het einde van het IP presenteerden de studenten
hun voorstellen aan de werkveldorganisatie
en de andere studenten.
De studenten vonden het IP een unieke en verrijkende
ervaring omdat het verschillende vaardigheden
aanscherpte. Dagelijks communiceren en
presenteren in het Engels kwam niet alleen hun
taalbeheersing ten goede, maar ook hun zelfvertrouwen.
De sociale vaardigheden kregen bovendien
een multiculturele kleur: niet alleen tijdens
de workshops maar vooral tijdens de gezamenlijke
ontspannende activiteiten, zoals de ‘interculturele
avond’ en de saturday night fever, leerden
studenten met elkaars verschillen omgaan.
Ook ondervonden studenten dat verschillende
disciplines uit verschillende landen samenbrengen
innovatieve ideeën genereert en verder begrip
en respect oplevert voor de verschillende
benaderingswijzen.
Last but not least, tien dagen met vijf andere
studenten op één kamer is voor sommigen ook
een ervaring. Ook dit IP wordt vervolgd: onze
hogeschool zal zelf heel de organisatie op zich
nemen in maart 2013.
n
filip bode
Karin van ael

i
EuColabs
TIEN PARTNERS uIT zES VERSCHILLENDE EuROPESE LANDEN, WAARON-
DER OOK BELGIë, WERKTEN DE AFGELOPEN TWEE JAAR SAMEN OM conTInUoUs
proFessIonAL DeVeLopMenT (cpD) VAN BIOMEDISCHE LABORATO-
RIuMTECHNOLOGEN IN EuROPESE LABORATORIA TE VALIDEREN. HET KADER
WAARIN DAT GEBEuRDE, WAS HET EuCOLABS-PROJECT, EEN LEONARDO DA
VINCI-PARTNERSCHAP DAT OP 31 JuLI 2012 TEN EINDE LIEP.
De sector van de biomedische laboratoriumtechnologie is er een waarin bij
ons traditioneel niet zo veel internationaal beweegt. De reden daarvoor is
de nogal strenge Belgische wetgeving. Ondertussen werd het onderwijs in
Europa natuurlijk geharmoniseerd als gevolg van het Bolognaproces, maar
er is geen Europese regularisatie van de voortgezette opleiding: soms is
die verplicht, soms vrijwillig of soms zelfs onbestaande.
Daarom startten België, Nederland, Noorwegen, Zweden, Oostenrijk en
Portugal het EuCOLABS-project met twee enquêtes. De eerste was een
grootschalige enquête om de opleiding voor biomedische laboratoriumtechnologie
te vergelijken tussen de verschillende Europese onderwijsinstellingen,
terwijl de tweede in kaart wou brengen welke bijscholingen er
in Europa waren bij de onderwijsinstellingen, in voortgezette professionele
opleidingen en al bestaande geaccrediteerde bijscholingsprogramma’s. De
onderwijsbevraging werd naar 322 Europese universiteiten en hogescholen
gestuurd en leverde 56 antwoorden uit 14 landen op. Interessant voor ons
was de deelname van negen van de tien Vlaamse hogescholen, wat ons de
mogelijkheid biedt om rond de tafel te gaan zitten en de overeenkomsten
en verschillen in opleiding en curriculum te bespreken. De enquête over
de - al dan niet verplichte - continue bijscholing werd verstuurd naar 24
Europese nationale verenigingen en beroepsorganisaties van biomedische
laboratoriumtechnologen; negentien van hen antwoordden.
Een belangrijke doelstelling van het partnerschap was een bestaand Europees
Professioneel Dossier te updaten en te herwerken en zo een aanzet te
geven om dat digitaal ter beschikking te stellen.
Onze hoofddoelstelling was een eerste versie van
Europese richtlijnen voor bijscholing te maken en
dat voor te stellen op nationaal niveau. Het kan
ons op weg zetten naar een Europees studiepuntensysteem
voor continue professionele ontwikkeling
van biomedische laboratoriumtechnologen
in alle Europese laboratoria, gelijkaardig of identiek
aan het european credit system for Vocational
education and Training (ecVeT) of ECTSsysteem.
Dat eerste systeem is gelijkaardig aan
ECTS maar bestemd om werk-gerelateerde ervaringen
en competenties te valideren. Daardoor
kunnen biomedische laboratoriumtechnologen
evolueren van de ene leeromgeving naar de andere
en op die manier een leven lang leren.
De opleiding Biomedische Laboratoriumtechno-
logie van het departement gezondheidszorg en
chemie van de K.H.Kempen was de coördinator
van dit partnerschap. Tijdens vijf meetings, telkens
in het land van een van de partners, kwamen
we stap voor stap dichter bij het eindresultaat.
Tijdens die meetings was er natuurlijk
ook tijd voor een beetje cultuur, gastronomie
en plezier. De partnerschappen hebben immers
ook als doel om de verschillende partners dichter
bij elkaar te brengen en zo de cultuurverschillen
te leren kennen en er mee leren om te
gaan. Als coördinator was ook dit een grote uitdaging
zoals blijkt uit een filmpje op You Tube
(www.youtube.com/watch?v=ItpTGqauKBI)
De eindresultaten van het EuCOLABS-project
zijn ondertussen terug te vinden op de website
www.europeansharedtreasure.eu, onder het
thema ‘Op weg naar een Europees studiepuntensysteem
voor bijscholingen voor biomedische laboratoriumtechnologen
in Europese laboratoria’.
Het project was een ontzettend leerrijke en fijne
ervaring die ons niet alleen goede partners opleverde
voor verdere internationale werking maar
ook een vriendschap die gestoeld is op een intense
en mooie samenwerking. Elke meeting waren er
nieuwe geïnteresseerden van de partners, waardoor
de groep steeds maar groeide. Dat maakte
het werken niet altijd gemakkelijk. Iedereen was
zeer enthousiast en allen gaven aan te willen
meewerken aan een mogelijk volgend project.
Thomas More • Agora
n
Ite Tytgat
det vangeel
39

agora
u aangeboden met de steun van
www.bpgeel.be
www.philips.be/jobs
UW RISICO’S, ONZE ZORG
Plantin en Moretuslei 297 • 2140 Antwerpen - België • www.vanbreda-riskandbenefits.be