Bredero, Klucht van de Koe - Vrijdagtheater

AANTEKENINGEN
4 vgl. V. 73.
18 Split-ruyters — vrouwen, die het ,,berijdende" ,,paard" tussen de benen hebben. De associatie met ,,dat
gescheurde goedt" (Moortje 1497) ligt voor de hand.
19 pollen — Dit zal wel samenhangen met afpollen — Met zoete woordjes aftroggelen.
20 nest — Verg. voor het beeld: meuk, muik — eig. bewaarplaats waar fruit ligt te rijpen, vervolgens: bewaarplaats
voor geld, hoeveelheid geld.
21 poesten — vs. 20 suggereert een bet. drinken. Poesten kan verl. tijd zijn van poesen — zoenen, en van
poesten — blazen, ook: drinken, en zoenen. Mogelijk is het woord hier in beide betekenissen gebruikt.
43 Keur door Karel V uitgevaardigd op 7 okt. 1531.
47 drooge Waren — M.i. verdient een vertaling met specerijen de voorkeur: saffraan, gember, peper, kaneel.
83 Bout — In jagerstaal wordt de eendvogel met bout aangeduid. Deze betekenis lijkt waarschijnlijker dan poot.
In het laatste geval zou men een nadere bepaling verwachten.
85 seven—Duyts — yR. vertaalt: Wat gevet Bier? met: Wat kost het bier — Daar er in de
17e eeuw verscheidene biersoorten waren van heel verschillende kwaliteit en verder in het stuk enkele malen naar
een bepaalde biersoort wordt gevraagd lijkt het waarschijnlijker dat de gauwdief vraagt: wat voor bier geeft het? en
het antwoord van de boer een biersoort aanduidt, die voor zeven duiten werd getapt.
99 heylige daeghs — Zon- en feestdagen. In de volksmond als naam voor kerkelijke feestdagen die in de week
vallen.
109 Frebis - Dit woord wordt beschouwd als verhaspeling van Treves (Bestand) en Febris (koorts).
118 altemet - M.i. is de betekenis van altemet niet modaal. Het zou in het hedendaags Nederl. vertaald kunnen
worden met: tenminste niet.
130 moet — Dit kan betekenen: vrije tijd, maar ook moed. We zouden dus ook hierin een dubbele betekenis
kunnen zien: rust nemen om moed, krachten te verzamelen voor de lange wandeling van morgen.
150 nicker — oorspr. een watergeest, in de 17e eeuw synoniem van duivel.
152 Het is een portretje, hang er een mat voor.
160 gat — vR. vat dit op als keelgat. Waarschijnlijker is de bet. lichaam. Verg. uitdrukkingen als: zijn gat bergen,
zijn gat vol zuigen. Een ,,keelgat" vol bier is niet veel!
161 uyt hoye varen — Men zou verwachten: in ‘t hoy varen. Vgl. vs. 280. yR. veronderstelt invloed van uyt spele
varen. Noodzakelijk is dit niet. Wie uit hooien gaat, kan gemakkelijk in ‘t hooi terecht komen.
171 brief— Volgens vR. overdracht van het gezegde: een brief hebben, drukte maken. Zo zou brief zijn gaan
betekenen: pochhans, kwast. Ik denk hier echter eerder aan brief = prent en vergelijk dan brief met het
tegenwoordige portret in een zin, als: je bent me ook een portret. Of moeten we ook hier denken aan een speelse