WAT DE BUUR NIET KENT, DAT EET IE NIET? - Lien De Ruyck

peter
Kappers. Acteurs. Piloten. Leerkrachten. Dokters
en dansers. Holebi’s vind je overal. Toch zijn ze in
bepaalde beroepssectoren of regio’s actiever
dan in andere. Of dat lijken ze, tenminste.
Holebi’s die in minder conformistische milieus
als de kunst- of modewereld werken, kunnen
vaak makkelijk voor hun geaardheid
uitkomen. In een overwegend behoudsgezinde
en mannelijke beroepswereld als de
landbouwsector, ligt een coming-out meteen
heel wat gevoeliger.
tekst: Lien de ruyck
Foto’s: Lieven dirckx
zondagnamiddag, half drie. in het tilburgse holebicafé De Popcorn lonken de
bevrijdende beats al vroeg op een rustige slenterzondag. Vandaag komen de
nederlandse gayfarmers er samen voor hun nieuwjaarsborrel. binnen wordt er
gretig geklonken en gezellig bijgepraat over koetjes, kalfjes en het roze landbouwleven.
onder hen vinden we bestuurslid heleen, partners Wim en peter, ronnie en
de belgische melkveehoudster mieke, die er vandaag voor de eerste keer bij is.
plattelandszeden
Wat de buur
niet kent, dat eet ie
Over koetjes, kalfjes, en holebi
zijn in de landbouwsector
niet?
“holebiboeren hebben andere interesses en problemen dan de gemiddelde
holebi,” steekt heleen van wal. “de hindernissen waar wij op stuiten bij onze
coming-out, zijn gemiddeld groter dan in andere, eerder gematigdere sectoren.
als homo of lesbienne op het platteland krijg je ook te maken met een veel
strikter samenlevingsverband. je hebt bovendien een eigen bedrijf en kan dus
niet zomaar in de stad gaan wonen, waar je eerder anoniem bent. in een klein
dorp is de sociale controle veel groter. familie, buren en dorpsgenoten hebben
het verdomd goed in de gaten, als je niet aan de norm voldoet. als je veertig en
nog niet getrouwd bent, dan is de optelsom voor hen snel gemaakt.”
die sociale controle begint al op de eigen boerderij, zeggen peter en Wim, partners
en collega’s met een eigen groenkwekerij. “Wie de vrijheid heeft te studeren
in een andere stad, kan uitgaan en doen wat hij wil. als je op een boerenbedrijf
opgroeit, moet je steeds rekening houden met je ouders. als je met een vriendje
thuiskomt, kijken ze mee.” Wim ondervond het aan den lijve. “ze accepteerden
het wel, maar ermee geconfronteerd worden bleef pijnlijk,” vertelt hij.
peter en Wim komen uit hilversum. ze zijn al 21 jaar bij elkaar, zijn getrouwd en
vormen ook op professioneel vlak een duo. sinds 1999 runnen ze samen een

Familie, buren en dorpsgenoten hebben het
verdomd goed in de gaten, als je niet aan de
norm voldoet. (heleen)
heleen
kwekerij in snijgroen, groen voor boeketten en kerst-
stukjes. “We namen de kwekerij over van de buurman,
die ermee stopte. We zegden ons werk op en
besloten de sprong te wagen,” vertelt peter. toch zijn
ze geen ‘groentjes’ in de buitenteelt. “Voordat ik in
loondienst was, had ik een paar jaar een eigen fruitteeltbedrijf.
mijn vader is er ooit mee begonnen en ik
heb het overgenomen, samen met mijn broer.”
overneMer gezocht
een bedrijfsovername ligt volgens peter en Wim niet
altijd voor de hand, zeker niet als het om het ouderlijke
bedrijf gaat. “in de club hebben sommige mensen
daar problemen mee gehad. anderen hebben het
bedrijf niet overgenomen vanwege de problemen. ze
zijn met andere woorden geen boer geworden omdat
er te veel spanningen waren met de ouders. erg
droevige situaties in het jaar 2011,” vindt Wim. “bij mij
was het gelukkig geen probleem,” vertelt peter. “toch
was ik er op dat moment erg bang voor.” heleen vult
aan: “Veel boeren hebben het gevoel dat als ze er
thuis iets over vertellen, ze ook de hele boerderij
kunnen vergeten. dan is het niet alleen je toekomstbeeld
dat je kwijt bent, maar ook een deel van je
sociaal leven.”
mieke (21), de enige belgische boerin op de bijeenkomst,
verging het gelukkig anders. na een aanvankelijk
“hatelijke” reactie van haar vader, maken haar ouders
geen probleem meer van haar geaardheid. aangezien
haar jongere zussen zich al niet geroepen voelden om
boerin te worden, had haar vader nooit durven hopen
dat één van zijn dochters het melkveebedrijf annex crèmerie zou overnemen.
momenteel werkt mieke samen met haar ouders op het bedrijf in loenhout.
ook bij ronnie (37) heeft de overname van het bedrijf nooit ter discussie gestaan.
hij heeft een middelgroot melkveebedrijf in sprundel en besliste twaalf jaar geleden
om uit de kast te komen, eerst bij zijn ouders en daarna bij zijn vrienden: “de
eerste reacties waren wat bevreemdend. ze wisten niet meteen wat ze met mijn
nieuws moesten aanvangen. zulke dingen gebeuren in de grote stad, niet in een
dorp als het onze. maar dat is gelukkig vrij snel overgewaaid. aan de overname
van het bedrijf hebben mijn ouders nooit woorden vuilgemaakt, al weten ze dat er
nooit kinderen zullen komen.”
kalverliefde
een relatie sluit ronnie echter niet uit, “maar echt op zoek ben ik niet. ik heb mijn
bedrijf intussen zondanig aangepast, dat ik het allemaal zelf aankan. als ik dan toch
contact zoek, gebeurt dat via het internet of de stadskroeg. je moet hem er dan
maar toevallig even tegenkomen, denk ik dan,” knipoogt ronnie.
als je heel veel geluk hebt, kan je hem of haar zelfs op het eigen bedrijf tegen het
lijf lopen. “Karen werkte bij ons als jobstudente in de crèmerie,” vertelt mieke. “hoewel
ze er van overtuigd was dat ze hetero was, hebben we ons drie zomers geleden
zo goed geamuseerd dat we op slag verliefd werden. daarna is van het een al snel
het ander gekomen. toch zal Karen nooit boerin worden. ze studeert slavistiek,
russisch en pools, en zal dus een heel andere richting uitgaan. zo zijn we ook ingesteld:
we doen allebei wat we graag doen en organiseren onze vrije tijd zo dat we
die samen kunnen besteden.”
ook de bijna permanent vereiste aanwezigheid op de boerderij vergt inspanningen
van een partner, weet mieke. “ik kan niet zomaar zeggen: ‘en nu ben ik weg.’ maar
ik kan wel plannen. dat is niet altijd gemakkelijk. als er een koe moet kalven en
je moet naar een feest, dan kan je niet weg, hé. maar dat zijn dingen waar je mee
moet leren leven. en je partner ook. die moet het bedrijf een beetje kennen en
het, als er iets is, kunnen overnemen. jonge heteroboeren die een vriendin hebben
die niet in de landbouw actief is, zitten in dezelfde situatie als ik.”
13

mieke
ook ronnie verwacht een zekere interesse voor het
bedrijf van zijn partner. zijn landbouwdroom wil hij
immers nooit opgeven, ook als dat betekent dat hij
moeilijker iemand zal vinden. “als mensen aan een
homo denken, denken ze vaak in clichés. ze verwachten
een verwijfde man die werkt in de zachtere sectoren,
geen melkveehouder die ’s nachts uit bed moet
om een koe te helpen kalven. toch zeg ik kandidaatpartners
meteen waar het op staat. het heeft geen
zin hen iets voor te liegen. ook verhuizen omwille
van een partner zit er niet in.” Voor ronnie is de stad
dus vooral een ideale tussenstop waar alles, inclusief
de homokroeg, lekker dichtbij is.
boer and the city
ook mieke ziet het zo: “ik ga regelmatig uit in de stad, wees daar maar zeker van
(lacht)! café de love, café de luxe, d-club. en in de popi gaan we wel eens iets
drinken.” over de verdraagzaamheid in haar eigenste loenhout maakt ze zich niet
al te veel illusies: “er wordt heel hard met holebi’s gelachen. onder elkaar zeggen
we dat we zijn wie we zijn. punt uit. maar via via hoor je wel dat er naar je gewezen
wordt.”
ook de nederlandse boeren merken een conservatievere reflex op het platteland,
al verschilt het van streek tot streek: “door nederland loopt een Bible Belt, die zich
een weg baant van zeeland tot midden over het land,” vertelt Wim. “in die gelovige
gebieden denken mensen nu eenmaal vaak conservatiever en in de gereformeerde
gebieden zijn nog steeds heel schrijnende situaties aan de gang. in de katholieke
hoeken ligt holebi-zijn gemiddeld genomen wat makkelijker. ondanks alles dat de
paus zegt. Voor de meeste nederlanders roept die man maar wat.”
zelf wonen peter en Wim vlak buiten de Bible Belt, “in een buurt die – wegens de
aanwezigheid van vele televisiezenders – ook wel eens ‘het gooise matras’ wordt
genoemd. het is hier allemaal wat vrijer, maar vijf kilometer verderop lopen de
mensen op zondag alweer met hoedjes en jurkjes naar de kerk.”
toch zijn ronnie, peter en Wim het erover eens dat het, eens je uit de kast en aanvaard
bent, beter toeven is op het platteland dan in de stad: “in sommige delen van
amsterdam, rotterdam of utrecht kan je als homo echt niet meer herkenbaar over
straat lopen,” zegt Wim. “dan loop je gevaar. er zijn in utrecht al drie homostellen
weggepest, waaronder een lesbisch stel. ruiten ingeslagen. auto kapot. nageroepen
worden. huis beklad met verf. amsterdam–West is ook heel slecht. daar moet
je de heterolook hebben. peter en ik lopen ook niet hand in hand over straat, maar
bij ons zou het niets uitmaken.”
“eenmaal iedereen het weet en zijn zegje gedaan heeft, zit je ‘veilig’ binnen een vrij
geïsoleerde omgeving,” vult ronnie aan. “in een stad moet je die coming-out veel
vaker opnieuw beleven, omdat je er simpelweg vaker nieuwe mensen ontmoet.”
dan moet die coming-out eerst gebeuren, natuurlijk.
uit de kas(t)
“gayfarmer heeft leden die pas op hun vijftigste uit de kast zijn gekomen,” weet
heleen. “sommigen komen er zelfs maar half uit en beslissen er tegen de buitenwereld
over te zwijgen. zo belde ik vorige week nog met een belgische veehouder.
Van de belgische veertigers en vijftigers zijn er blijkbaar ontzettend veel die in de
kast zijn blijven zitten totdat ze het bedrijf hadden overgenomen. pas als ze alleen
op de hoeve woonden, durfden ze een vriend of vriendin mee te nemen.”
ook in nederland zijn er volgens haar erg veel dertigers, veertigers en vijftigers die
nog steeds niets durven zeggen of doen. “sommigen durven tot op vandaag geen
lid te worden, omdat ze schrik hebben dat ze hun bedrijf zullen kwijtraken, dat hun
personeel zal weglopen of dat ze min of meer zullen verstoten worden uit het
dorp.” maar volgens heleen ligt het bij de jonge veulens al iets makkelijker.
“de taboesfeer is de laatste vijftien jaar stilaan doorbroken geraakt,” vindt ronnie,
“maar het belangrijkste is en blijft dat je er zelf open tegenover staat en dat je
jezelf niet te veel gaat veranderen. sommige jonge boeren stappen uit de sector
omdat de twee dingen moeilijk combineerbaar blijken. toch ben ik ervan overtuigd
dat het nog steeds een erg persoonlijk verhaal blijft, waarin de sector pas op de
tweede plaats komt.”
miekes geaardheid is geen geheim meer voor de klanten van de crèmerie. “soms
durven klanten vragen of ik een vriend heb. als ik gewoon nee antwoord, dan zegt
ons ma: ‘zeg het dan! je hebt een vriendin. je moet daar trots op zijn!’. mijn ouders
maken er helemaal geen geheim meer van.”
dat het verband tussen leeftijd en tolerantiegrens niet eenduidig is, ondervond
mieke al op school. ze ging naar de landbouwschool in stabroek, waar ze uit de

Als mensen aan een
homo denken, denken
ze vaak in clichés. Ze
verwachten een verwijfde
man die werkt in de
zachtere sectoren, geen
melkveehouder die ’s
nachts uit bed moet om
een koe te helpen kalven.
(ronnie)
Wim
kast kwam, maar niet zonder slag of stoot: “op school heerste er een ‘lom-
peboerenmentaliteit’ onder de jongens. dat is cru gezegd, maar het zijn soms
echte ‘boeren’. het is wit of het is zwart. alles wat daar tussenin ligt, bestaat
niet. zo gaat het met homo’s en lesbiennes ook. ze lachen er ontzettend hard
mee. en dan dat opscheppen! als de ene een tractor koopt van 50 pk, dan
moet de andere een tractor kopen van 52 pk. als de ene zijn vrouw zoveel
keer pakt, moet de andere zeggen dat hij de zijne net één keer meer pakt. dat
opscheppen alleen al maakt het moeilijk om openlijk voor je homoseksualiteit
uit te komen.”
wel en wee
coming-out, overname van het bedrijf, stad, platteland, partnerkeuze, het
boerenleven en alles wat daarbij komt kijken, als we heleen mogen geloven
raken de gayfarmers niet snel uitgepraat: “hoe begin je aan de hele infrastructuur
om je bedrijf heen? banken die een hypotheek moeten verstrekken,
doen dat bijvoorbeeld liever aan een gezin dat ze als stabiel beschouwen,
terwijl holebirelaties nu eenmaal sneller als vluchtig bestempeld worden.”
of: “hoe gebeurt de rolverdeling in een atypisch boerengezin? Wie neemt
de tractor en wie gaat melken? en wie doet het huishouden als je met twee
mannen bent?”
dat laatste laten peter en Wim vooral van het toeval afhangen, al hebben
ze professioneel elk hun voorkeur: “ik ben van vandaag en Wim is van morgen,”
vertelt peter. “Wim is meer voor de langetermijnplanning: de verkoop
en de aansturing van het personeel. ik ben meer met de machines bezig. en
het praktische werk (knippen, oogsten, planten) doen we samen.” en wat als
er onenigheid is? “als we het zakelijk over iets niet eens zijn, dan liggen we
’s avonds toch weer samen in bed. de problemen kunnen dus gewoon niet
blijven hangen. anderzijds zijn we tot vlak voor het slapengaan met het bedrijf
bezig. dan zeggen we wel eens: wat eten we morgen? anders blijven we
ook in bed nog malen.” Kibbelend duo of happy single, nederlander of belg,
de holebiboer is een gezellig ras apart, dat tussen het melkvee of ’t groen
al eens luidop durft te dromen over de roze klompen aan het einde van de
regenboog.
ronnie
15