ICT-standaarden in de zorg - Ronde Tafel eHealth
ICT-standaarden in de zorg - Ronde Tafel eHealth
ICT-standaarden in de zorg - Ronde Tafel eHealth
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Een praktisch overzicht
The nice th<strong>in</strong>g about standards is that<br />
you have so many to choose from.<br />
- Andrew S. Tanenbaum
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Een praktisch overzicht
Inhoudsopgave<br />
Leeswijzer 4<br />
Introductie 5<br />
Co<strong>de</strong>stelsels, classificaties en term<strong>in</strong>ologie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> 7<br />
CLIQ 8<br />
DBC 10<br />
Diagnosethesaurus 12<br />
DSM 14<br />
G-Standaard 16<br />
ICD 18<br />
ICF 20<br />
ICPC 22<br />
LOINC 24<br />
NANDA/NIC/NOC 26<br />
SNOMED CT 28<br />
Verricht<strong>in</strong>genbestand 30<br />
Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> 33<br />
Dataset 34<br />
DCM 36<br />
EN ISO 13606 38<br />
Structuur- en communicatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> 41<br />
CCR/CCD 42<br />
Cont<strong>in</strong>ua Health Alliance 44<br />
DICOM 46<br />
EDIFACT 48<br />
HL7 50<br />
IHE 52<br />
XDS 54<br />
Netwerken 57<br />
AORTA/LSP 58<br />
AZR 60<br />
OZIS 62<br />
RSP 64<br />
Elektronische berichtendienst/ZorgMail 66<br />
Begrippen, <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities en een overzicht 69<br />
Begrippen en <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities 70<br />
Overzicht 72<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 3
Leeswijzer<br />
In <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector is er een toenemen<strong>de</strong> vraag naar standaardisatie. Vragen die wij uit <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector<br />
krijgen zijn ‘Welke <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zijn er?’, ‘Wat kan ik met een standaard doen?’, ‘Wat is het verschil<br />
tussen <strong>de</strong> ene en <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re standaard?’ en ‘Welke relatie is er tussen al die <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>’?<br />
De praktijk leert dat er geen overzicht van <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> is, dat <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>g van een<br />
standaard lastig te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n is, dat <strong>in</strong>formatie versnipperd is, men door <strong>de</strong> bomen het bos niet ziet en<br />
dat men kennis over <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> snel vergeet.<br />
Dit boek is een naslagwerk. Het geeft <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> veel gangbare <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. Het is<br />
omvangrijk maar niet compleet. Omdat er geen <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie bestaat van het begrip ‘standaard’ is het<br />
lastig om <strong>de</strong> scope goed af te bakenen. De scope <strong>in</strong> dit boek is bepaald aan <strong>de</strong> hand van ervar<strong>in</strong>gen,<br />
discussies en adviezen uit <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector.<br />
In het hoofdstuk ‘Co<strong>de</strong>stelsels, classificaties en term<strong>in</strong>ologieën’ zijn <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> beschreven die<br />
<strong>zorg</strong>verleners kunnen gebruiken bij hun dagelijkse werkzaamhe<strong>de</strong>n. Hier<strong>in</strong> staan on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> om diagnosen, verricht<strong>in</strong>gen en hulpmid<strong>de</strong>len vast te leggen <strong>in</strong> hun geautomatiseer<strong>de</strong><br />
systemen.<br />
In het hoofdstuk ‘Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>’ zijn <strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> beschreven die ervoor <strong>zorg</strong>en dat<br />
medische begrippen op <strong>de</strong> juiste manier <strong>in</strong> applicaties gebouwd kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
In het hoofdstuk ‘Structuur- en communicatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>’ zijn <strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> beschreven die nodig<br />
zijn om medische <strong>in</strong>formatie tussen <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs te versturen.<br />
In het hoofdstuk ‘Netwerken’ zijn enkele systematieken of toepass<strong>in</strong>gen opgenomen waarbij <strong>de</strong><br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> geïmplementeerd zijn.<br />
Het laatste hoofdstuk presenteert diverse <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> één overzicht. Tevens staan hier een aantal<br />
begrippen en <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities die veel voorkomen tij<strong>de</strong>ns discussies op het gebied van standaardisatievraagstukken.<br />
4 | <strong>ICT</strong>- <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> Standaar<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Zorg
Introductie<br />
Door toename van multidiscipl<strong>in</strong>aire <strong>zorg</strong> en <strong>de</strong> <strong>in</strong>troductie van elektronische patiëntendossiers<br />
wordt het nut en <strong>de</strong> noodzaak van uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens steeds dui<strong>de</strong>lijker. Het<br />
uitwisselen van medische gegevens <strong>zorg</strong>t voor cont<strong>in</strong>uïteit van <strong>zorg</strong>, vermijdt dubbele on<strong>de</strong>rzoeken,<br />
voorkomt medicatiefouten, waarborgt kennis en allergieën van <strong>de</strong> patiënt. Bovendien vereisen<br />
medische richtlijnen en rapportages dat gegevens eenduidig wor<strong>de</strong>n vastgelegd. Om betekenisvolle<br />
uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> te realiseren is standaardisatie noodzakelijk.<br />
De noodzaak van standaardisatie wordt steeds meer erkend. Niet alleen technici, maar juist <strong>zorg</strong>verleners<br />
en overheids<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen vragen <strong>in</strong> toenemen<strong>de</strong> mate aandacht voor standaardisatie van<br />
uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens. De Inspectie voor <strong>de</strong> Gezondheids<strong>zorg</strong> beveelt <strong>in</strong> haar rapport<br />
‘De staat van <strong>de</strong> gezondheids<strong>zorg</strong> 2011’ aan dat er <strong>zorg</strong>bre<strong>de</strong> normen en <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> moeten komen.<br />
Standaar<strong>de</strong>n over welke <strong>in</strong>formatie nodig is, op welke manier <strong>de</strong>ze wordt opgeslagen, <strong>in</strong> welke<br />
term<strong>in</strong>ologie, en hoe uitwissel<strong>in</strong>g van <strong>in</strong>formatie plaatsv<strong>in</strong>dt. De <strong>in</strong>spectie zal op <strong>de</strong>ze normen en<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> gaan toezien. In <strong>de</strong> Amerikaanse National <strong>eHealth</strong> Collaborative Stakehol<strong>de</strong>r Survey van<br />
2012 wor<strong>de</strong>n zogenaam<strong>de</strong> <strong>in</strong>teroperabiliteits<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> door meer dan <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong>n<br />
genoemd als <strong>de</strong> grootste uitdag<strong>in</strong>g om tot uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens te komen.<br />
Hoewel het belang van <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> dus breed gedragen wordt, is helaas niet altijd dui<strong>de</strong>lijk welke<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> er zijn en voor welk doel zij gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n. Bovendien zijn er meer<strong>de</strong>re, elkaar<br />
aanvullen<strong>de</strong>, <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> nodig om het gehele proces van gegevensvastlegg<strong>in</strong>g en -uitwissel<strong>in</strong>g te<br />
realiseren. Concurrentie, overlap of ruimte tussen <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> maken hun toepass<strong>in</strong>g er niet makkelijker<br />
op. Tot op he<strong>de</strong>n ontbreekt een naslagwerk waar<strong>in</strong> een dui<strong>de</strong>lijk overzicht wordt gegeven van <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> en hun samenhang. Dit boek ‘<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>’ vervult <strong>de</strong>ze rol als<br />
naslagwerk en wijst u <strong>de</strong> weg <strong>in</strong> het doolhof van <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Van ie<strong>de</strong>re standaard wordt een korte<br />
omschrijv<strong>in</strong>g gegeven, het doel waarvoor <strong>de</strong> standaard is opgesteld en <strong>de</strong> samenhang met an<strong>de</strong>re<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Nictiz wil met <strong>de</strong>ze uitgave <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> toegankelijker maken.<br />
Dit boek had niet tot stand kunnen komen zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>in</strong>zet en expertise van experts uit <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector.<br />
In het bijzon<strong>de</strong>r bedanken we <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> personen voor hun bijdrage:<br />
Alexan<strong>de</strong>r Henket, Derk Arts, Dick Odijk, Daniël Won<strong>in</strong>g, Erna Vreeke, Gerard Freriks, Huib ten Napel,<br />
Johan Vos, Leonora Grandia, Nicky Hekster, Nicolette <strong>de</strong> Keizer, Peter Snaterse, Floor Klijn, Ronald<br />
Cornet, Renie Heerbaart, Thomas Király, Willem Hogeboom en William Goossen.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 5
6 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
De hele kunst van het spreken is:<br />
begrepen te wor<strong>de</strong>n.<br />
- Confucius
Co<strong>de</strong>stelsels,<br />
classificaties en<br />
term<strong>in</strong>ologie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Zorgverleners gebruiken meer<strong>de</strong>re medische<br />
termen om een aandoen<strong>in</strong>g aan te dui<strong>de</strong>n. Zo kan<br />
een cardioloog kiezen uit tien medische termen om<br />
een hartaanval te registreren. Daarnaast gebruiken<br />
<strong>zorg</strong>verleners uiteenlopen<strong>de</strong> afkort<strong>in</strong>gen om snel<br />
medische termen te benoemen. Om medische gegevens<br />
<strong>in</strong> geautomatiseer<strong>de</strong> systemen voor meer<strong>de</strong>re<br />
doele<strong>in</strong><strong>de</strong>n te gebruiken, is het essentieel dat <strong>de</strong>ze<br />
medische gegevens begrijpelijk en gestructureerd<br />
wor<strong>de</strong>n opgeslagen. Hierbij is het advies om gebruik<br />
te maken van co<strong>de</strong>stelsels, classificaties en medische<br />
term<strong>in</strong>ologie.
CLIQ<br />
Cliq is een classificatie voor hulpmid<strong>de</strong>len. Cliq on<strong>de</strong>rsteunt het keuzeproces om een hulpmid<strong>de</strong>l<br />
te kiezen voor een bepaald probleem bij een patiënt. De term Cliq is <strong>in</strong> 1999 ontstaan en is een<br />
willekeurig gekozen naam. S<strong>in</strong>dsdien is <strong>de</strong> Cliq-classificatie door ongeveer tw<strong>in</strong>tig organisaties <strong>in</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rland verbeterd en wordt het beheer door meer<strong>de</strong>re partijen uitgevoerd. De verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
voor het beheer en on<strong>de</strong>rhoud van <strong>de</strong> Cliq-classificatie ligt daarmee verspreid over meer<strong>de</strong>re<br />
stakehol<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland. Vektis voert het beheer over <strong>de</strong> centrale database met daar<strong>in</strong> alle<br />
Cliq-co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong> voorbeel<strong>de</strong>n van productomschrijv<strong>in</strong>gen.<br />
Gebruik van hulpmid<strong>de</strong>len<br />
In Ne<strong>de</strong>rland maken jaarlijks enkele miljoenen mensen met functioner<strong>in</strong>gsproblemen gebruik van<br />
hulpmid<strong>de</strong>len. Daarbij is sprake van een grote verschei<strong>de</strong>nheid: <strong>in</strong>cont<strong>in</strong>entiemateriaal wordt als<br />
hulpmid<strong>de</strong>l beschouwd, maar een gemotoriseer<strong>de</strong> rolstoel, voorzien van <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rnste technologie,<br />
eveneens. Al <strong>de</strong>ze hulpmid<strong>de</strong>len verbeteren <strong>de</strong> levenskwaliteit van chronisch zieken, ou<strong>de</strong>ren en<br />
gehandicapten aanzienlijk. Toch is <strong>de</strong> situatie niet optimaal. De hulpmid<strong>de</strong>len blijken lang niet altijd<br />
a<strong>de</strong>quaat te zijn voor <strong>de</strong> bedoel<strong>de</strong> situatie of persoon en ook niet altijd goed te wor<strong>de</strong>n toegepast.<br />
De Cliq-classificatie is ontworpen om het keuzeproces te on<strong>de</strong>rsteunen om het juiste hulpmid<strong>de</strong>l te<br />
kiezen bij een geïndiceerd probleem. Zo kun je met behulp van <strong>de</strong> Cliq-classificatie een bepaald type<br />
rolstoel selecteren voor een patiënt.<br />
Productbeschrijv<strong>in</strong>gen<br />
De productbeschrijv<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> Cliq bevatten <strong>de</strong> naam van het product, <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> Cliq-classificatieco<strong>de</strong>,<br />
het beoogd gebruik en <strong>de</strong> kenmerken van <strong>de</strong> stereotype gebruiker. Deze beschrijv<strong>in</strong>gen zijn<br />
nodig, omdat producten op <strong>de</strong> markt meer<strong>de</strong>re functies kunnen hebben en dus meer<strong>de</strong>re Cliq-co<strong>de</strong>s.<br />
Cliq is een uitbreid<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale classificatie voor hulpmid<strong>de</strong>len ISO 9999 en voegt<br />
hieraan, afhankelijk van het gewenste niveau van <strong>de</strong>tailler<strong>in</strong>g, één of meer<strong>de</strong>re niveaus toe om het<br />
beoogd gebruik van het hulpmid<strong>de</strong>l te omschrijven. Waar ISO 9999 bijvoorbeeld niet ver<strong>de</strong>r gaat dan<br />
‘on<strong>de</strong>rbeenprothese’, voegt Cliq <strong>de</strong> categorie ‘activiteitenniveau’ toe. Dat betekent dat gebruikers<br />
en behan<strong>de</strong>laars op een gestandaardiseer<strong>de</strong> manier te weten komen of een prothese slechts een<br />
cosmetisch doel dient, of dat er trappen mee moet wor<strong>de</strong>n gelopen. De beschrijv<strong>in</strong>g wordt daarmee<br />
objectief, gebruiker en behan<strong>de</strong>laar zijn niet langer afhankelijk van <strong>de</strong> technische specificaties van <strong>de</strong><br />
fabrikant. Met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n: <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> Cliq-co<strong>de</strong> betekent <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> functionaliteit.<br />
><br />
8 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Met Cliq wordt het beoogd gebruik van hulpmid<strong>de</strong>len hel<strong>de</strong>r en <strong>in</strong> vaste vaktermen omschreven,<br />
zodat eenheid van taal wordt bevor<strong>de</strong>rd. Hierdoor ontstaat transparantie bij selectie: <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> Cliqco<strong>de</strong>s<br />
voor bepaal<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>len, betekent namelijk dat <strong>de</strong>ze <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> functionaliteit bie<strong>de</strong>n.<br />
Hierdoor kunnen <strong>zorg</strong>verzekeraars beter sturen op doelmatigheid en is het mogelijk om evaluatie van<br />
het gebruik te standaardiseren.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Zoals hierboven al vermeld is, is Cliq een uitbreid<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> ISO 9999, <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale classificatie<br />
voor hulpmid<strong>de</strong>len. Daarnaast wordt <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse vertal<strong>in</strong>g van ICF gebruikt om het beoogd<br />
gebruik van het betreffen<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>l te beschrijven.<br />
Ter illustratie<br />
Voorbeel<strong>de</strong>n van hulpmid<strong>de</strong>len die <strong>in</strong> Cliq geclassificeerd zijn.<br />
Figuur 1. Voorbeeld van hulpmid<strong>de</strong>len.<br />
Cliq is on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld <strong>in</strong> zestien modules:<br />
Prothesen en orthesen<br />
Incont<strong>in</strong>entiematerialen<br />
Loop- en verplaats<strong>in</strong>gmid<strong>de</strong>len voor b<strong>in</strong>nen<br />
Communicatiehulpmid<strong>de</strong>len voor mensen met visuele problemen<br />
Therapeutische elastische kousen<br />
Communicatiehulpmid<strong>de</strong>len voor mensen met hoorproblemen<br />
A<strong>de</strong>mhal<strong>in</strong>gson<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>len<br />
Ver<strong>zorg</strong><strong>in</strong>gsproducten<br />
Communicatiehulpmid<strong>de</strong>len voor mensen met motorische problemen<br />
Schoenvoorzien<strong>in</strong>gen<br />
Diabeteshulpmid<strong>de</strong>len<br />
Inricht<strong>in</strong>gselementen voor won<strong>in</strong>gen<br />
Vervoersmid<strong>de</strong>len voor buiten<br />
Hulpmid<strong>de</strong>len voor persoonlijke ver<strong>zorg</strong><strong>in</strong>g en bescherm<strong>in</strong>g<br />
Hulpmid<strong>de</strong>len voor het huishou<strong>de</strong>n<br />
Overige; waaron<strong>de</strong>r borstprothesen en hulpmid<strong>de</strong>len ter voorkom<strong>in</strong>g van drukplekken<br />
Tabel 1. In<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van Cliq.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 9
DBC<br />
DBC staat voor Diagnose Behan<strong>de</strong>l Comb<strong>in</strong>atie. De DBC-systematiek wordt beheerd door sticht<strong>in</strong>g<br />
DBC-On<strong>de</strong>rhoud. De DBC-systematiek bestaat s<strong>in</strong>ds 2005 en heeft als doel om marktwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>zorg</strong> mogelijk te maken en <strong>in</strong>zicht te geven <strong>in</strong> <strong>de</strong> gelever<strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. Het is <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gstaal die<br />
<strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en <strong>zorg</strong>verzekeraars gebruiken voor <strong>de</strong> <strong>de</strong>claratie van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. Een DBC beschrijft het<br />
totale traject dat een patiënt doorloopt vanaf het eerste contact tot en met <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die hieruit<br />
volgt. Als een <strong>zorg</strong>traject afgesloten is ontvangt <strong>de</strong> patiënt of <strong>zorg</strong>verzekeraar <strong>de</strong> reken<strong>in</strong>g. De DBC<br />
vormt <strong>de</strong> basis voor <strong>de</strong> reken<strong>in</strong>g.<br />
Verschillen<strong>de</strong> DBC-systematieken<br />
De DBC-systematiek geeft <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs en <strong>zorg</strong>verzekeraars <strong>de</strong> mogelijkheid te on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>len<br />
over <strong>de</strong> prijs en kwaliteit van behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen. Dit biedt <strong>zorg</strong>verzekeraars op hun beurt betere<br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n bij het <strong>in</strong>kopen van kwalitatief goe<strong>de</strong> en betaalbare <strong>zorg</strong>. De <strong>zorg</strong>prijzen van steeds<br />
meer DBC’s wor<strong>de</strong>n vrij on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>lbaar met <strong>de</strong> verzekeraar. Voor an<strong>de</strong>re DBC’s zijn er door <strong>de</strong><br />
overheid vastgestel<strong>de</strong> tarieven.<br />
Er zijn verschillen<strong>de</strong> DBC-systematieken:<br />
• voor ziekenhuis<strong>zorg</strong>: aca<strong>de</strong>mische, topkl<strong>in</strong>ische, algemene ziekenhuizen en zelfstandig<br />
behan<strong>de</strong>lcentra;<br />
• voor <strong>de</strong> GGZ: GGZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, zelfstandig vrijgevestig<strong>de</strong> praktijken en psychiatrische<br />
af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen van ziekenhuizen;<br />
• forensische <strong>zorg</strong>: voor <strong>de</strong> geestelijke gezondheids<strong>zorg</strong> <strong>in</strong> een strafrechtelijk ka<strong>de</strong>r geldt <strong>de</strong><br />
Diagnose Behan<strong>de</strong>l en Beveilig<strong>in</strong>g Comb<strong>in</strong>atie (DBBC) systematiek.<br />
Een DBC-systematiek bestaat uit een paar duizend <strong>zorg</strong>pakketten, die afhankelijk van <strong>de</strong> sector<br />
DBC’s of DBC-<strong>zorg</strong>producten wor<strong>de</strong>n genoemd. Een <strong>zorg</strong>pakket bevat alle han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen die<br />
gemid<strong>de</strong>ld nodig zijn om bij een patiënt een bepaal<strong>de</strong> diagnose te stellen en <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g te<br />
verrichten. Ook staat er <strong>in</strong>formatie <strong>in</strong> over <strong>de</strong> vergoed<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>laar en <strong>de</strong> kosten van <strong>de</strong><br />
<strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r. Ten behoeve van <strong>de</strong> ziekenhuizen bestaan er aparte <strong>zorg</strong>producten voor een kle<strong>in</strong><br />
aantal speciale vormen van <strong>zorg</strong>, zoals dure geneesmid<strong>de</strong>len en <strong>in</strong>tensive care. Deze wor<strong>de</strong>n add-ons<br />
genoemd en kunnen los ge<strong>de</strong>clareerd wor<strong>de</strong>n of aan een DBC-<strong>zorg</strong>product gekoppeld zijn. Het totaal<br />
aan <strong>zorg</strong>pakketten heet een productstructuur.<br />
De Grouper is een centrale lan<strong>de</strong>lijke computer die vanuit het Ziekenhuis Informatie Systeem via<br />
<strong>in</strong>ternet te bena<strong>de</strong>ren is. Deze computer leidt DBC-<strong>zorg</strong>producten en <strong>de</strong> <strong>de</strong>clarabele prestaties af uit<br />
<strong>de</strong> <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatie die <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>in</strong>voert.<br />
><br />
10 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
DBC’s wor<strong>de</strong>n samengesteld uit een comb<strong>in</strong>atie van diagnosen en <strong>zorg</strong>activiteiten (<strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>gen)<br />
en <strong>de</strong> kostprijzen die vastgesteld zijn door <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Zorgautoriteit. Vanaf 1 januari 2012 is <strong>de</strong><br />
DBC-systematiek voor <strong>de</strong> ziekenhuis<strong>zorg</strong> op een aantal punten veran<strong>de</strong>rd. Zo werd <strong>de</strong> DOT geïntroduceerd.<br />
DOT staat voor ‘DBC’s op weg naar Transparantie’. DOT <strong>in</strong>troduceert DBC-<strong>zorg</strong>producten, die<br />
<strong>de</strong> huidige DBC’s opvolgen. Zorgproducten zijn beter medisch herkenbaar, kostenhomogener en zijn<br />
specialisme-overstijgend.<br />
In <strong>de</strong> ziekenhuis<strong>zorg</strong> wordt gewerkt volgens het RSAD-mo<strong>de</strong>l: Registreren, Samenvatten, Aflei<strong>de</strong>n,<br />
Declareren. In <strong>de</strong> geestelijke gezondheids<strong>zorg</strong> wordt gewerkt met het vergelijkbare Registratie,<br />
Validatie en Afleid<strong>in</strong>g.<br />
Ter illustratie<br />
Een man is <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het ziekenhuis bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternist (<strong>zorg</strong>traject) omdat hij zich niet fit voelt.<br />
Hij is ook <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g bij <strong>de</strong> oogarts (subtraject 2). De patiënt wordt opgenomen door <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>ternist (subtraject 1). De <strong>in</strong>ternist doet een aantal testen en labon<strong>de</strong>rzoeken (driehoekjes boven<br />
subtraject 1). De patiënt komt op <strong>de</strong> IC terecht alwaar hij medicijnen krijgt en getest wordt<br />
(driehoekjes boven subtraject IC). De <strong>in</strong>ternist stelt <strong>de</strong> diagnose Diabetes. Na enige tijd kan <strong>de</strong><br />
patiënt weer naar huis. De <strong>in</strong>ternist sluit subtraject 1 en het ziekenhuissysteem levert <strong>de</strong> gegevens<br />
aan bij <strong>de</strong> Grouper. De Grouper leidt een <strong>zorg</strong>product af met een add-on IC. Het ziekenhuis <strong>de</strong>clareert<br />
het <strong>zorg</strong>product en <strong>de</strong> add-on bij <strong>de</strong> verzekeraar en ontvangt het afgesproken tarief.<br />
Registreren<br />
Samenvatten<br />
Aflei<strong>de</strong>n<br />
Declareren<br />
Figuur 2. RSAD mo<strong>de</strong>l<br />
Zorgtraject<br />
Subtraject 1 Subtraject 2<br />
Subtraject IC<br />
+ Diagnose<br />
+<br />
IC<br />
Zorgproduct Add-on (IC)<br />
Declaratiesysteem ziekenhuis<br />
= <strong>zorg</strong>activiteit = duur geneesmid<strong>de</strong>l (DG)<br />
+ Diagnose<br />
+<br />
DG<br />
Zorgproduct Add-on (DG)<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 11
Diagnosethesaurus<br />
De diagnosethesaurus bestaat uit een verzamel<strong>in</strong>g unieke diagnosen, die <strong>de</strong> totaal gelever<strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
<strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ziekenhuizen omvat en bestaat s<strong>in</strong>ds 2012. De Dutch Hospital Data beheert <strong>de</strong><br />
diagnose thesaurus. Het doel van <strong>de</strong> diagnosethesaurus is te komen tot een lan<strong>de</strong>lijke lijst van<br />
diagnosen en te voorkomen dat elk ziekenhuis een eigen lijst hanteert. Hierdoor kunnen betrouwbare<br />
lan<strong>de</strong>lijke statistieken opgesteld wor<strong>de</strong>n. Tevens is <strong>de</strong> diagnoseomschrijv<strong>in</strong>g bij alle patiënten<br />
met hetzelf<strong>de</strong> probleem i<strong>de</strong>ntiek.<br />
Werk<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> DHD diagnosethesaurus<br />
Specialisten hanteren verschillen<strong>de</strong> metho<strong>de</strong>s om diagnosen te registreren. Met vrije tekst, met een<br />
eigen lijst van aandoen<strong>in</strong>gen of met <strong>in</strong>ternationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zoals ICD-10 of SNOMED CT.<br />
Met behulp van <strong>de</strong> diagnosethesaurus kan <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener snel en eenvoudig diagnosen registreren.<br />
De arts typt <strong>de</strong> diagnose met <strong>de</strong> termen die hijzelf gebruikt. Zijn eigen term wordt gekoppeld met<br />
een uniforme term, <strong>de</strong> referentieterm. De referentieterm koppelt achter <strong>de</strong> schermen <strong>de</strong> co<strong>de</strong>stelsels<br />
zoals SNOMED CT, ICD-10 en DBC aan elkaar. Hierdoor ontstaat er ‘eenheid van taal’.<br />
De diagnosethesaurus is een stap naar meer uniforme vastlegg<strong>in</strong>g van medische gegevens en<br />
verm<strong>in</strong><strong>de</strong>rt <strong>de</strong> adm<strong>in</strong>istratieve lasten. De uitgangspunten van <strong>de</strong> diagnosethesaurus zijn:<br />
• bevor<strong>de</strong>ren van eenheid van taal;<br />
• bevor<strong>de</strong>ren van eenmalige vastlegg<strong>in</strong>g zo dicht mogelijk bij <strong>de</strong> bron;<br />
• bevor<strong>de</strong>ren van meervoudig gebruik van vastgeleg<strong>de</strong> gegevens;<br />
• zoektermen per medisch dome<strong>in</strong>;<br />
• verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van adm<strong>in</strong>istratieve lasten;<br />
• aansluit<strong>in</strong>g bij nationale en <strong>in</strong>ternationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De diagnosethesaurus kan <strong>in</strong>gebouwd wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> elektronische patiëntendossiers. Daarnaast kunnen<br />
specialisten <strong>de</strong> diagnosen gebruiken voor verwijz<strong>in</strong>gen van een patiënt <strong>in</strong> het elektronische<br />
berichten verkeer. Door unieke diagnoseco<strong>de</strong>s te hanteren, kunnen <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> gegevens afgeleid<br />
wor<strong>de</strong>n:<br />
• DBC-diagnosetyper<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> f<strong>in</strong>anciële afhan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g;<br />
• ICD-10-diagnoseco<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> Lan<strong>de</strong>lijke Medische Registratie en/of <strong>de</strong> Lan<strong>de</strong>lijke<br />
Basisregistratie Ziekenhuis<strong>zorg</strong>;<br />
• SNOMED CT-termen voor <strong>de</strong> koppel<strong>in</strong>g met an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>ternationale co<strong>de</strong>stelsels.<br />
Door het uniform vastleggen van diagnosen vergroot <strong>de</strong> diagnosethesaurus <strong>de</strong> patiëntveiligheid en<br />
wordt miscommunicatie voorkomen.<br />
><br />
12 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Ter illustratie<br />
De specialist typt zijn eigen term ‘diabet’ <strong>in</strong>. Alle resultaten waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> zoekterm ‘diabet’ staat wordt<br />
gevon<strong>de</strong>n. Bij aanklikken van <strong>de</strong> gewenste medische omschrijv<strong>in</strong>g wordt <strong>de</strong> SNOMED CT co<strong>de</strong><br />
weergeven en <strong>de</strong> koppel<strong>in</strong>gen met <strong>de</strong> medische dome<strong>in</strong>en, ICD en DBC.<br />
Diagnosethesaurus<br />
Koppel<strong>in</strong>gen met<br />
Zoekterm Resultaten<br />
an<strong>de</strong>re co<strong>de</strong>stelsels<br />
Figuur 3. Snapshot uit diagnosethesaurus.<br />
Diagnosethesaurus<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 13
DSM<br />
DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disor<strong>de</strong>rs en is s<strong>in</strong>ds 1952 een<br />
classificatiesysteem voor psychische aandoen<strong>in</strong>gen. DSM is uitgegeven en opgesteld door <strong>de</strong><br />
American Psychiatric Association. Het doel van DSM is om on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge vergelijk<strong>in</strong>g van (groepen)<br />
patiënten mogelijk te maken door ondubbelz<strong>in</strong>nige <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities op te stellen waaraan iemand moet<br />
voldoen om <strong>in</strong> een bepaal<strong>de</strong> groep te vallen. DSM was noodzakelijk om een e<strong>in</strong><strong>de</strong> te maken aan<br />
<strong>de</strong> gigantische <strong>in</strong>ternationale spraakverwarr<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> literatuur over psychische aandoen<strong>in</strong>gen.<br />
Termen als ‘<strong>de</strong>pressie’ of ‘psychose’ wer<strong>de</strong>n door verschillen<strong>de</strong> auteurs heel an<strong>de</strong>rs <strong>in</strong>gevuld en<br />
waren vaak ook nationaal gekleurd.<br />
Structuur<br />
In DSM is elke geestelijke afwijk<strong>in</strong>g voorgesteld als een patroon van dui<strong>de</strong>lijk observeerbare<br />
psychische en gedragskenmerken van een <strong>in</strong>dividu. Telkens wordt verwezen naar <strong>de</strong> pijn die een<br />
persoon beleeft of <strong>de</strong> typische belemmer<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het dagelijks functioneren. Elk ziektebeeld krijgt een<br />
co<strong>de</strong> (getal) mee die bestaat uit vijf cijfers. Ook b<strong>in</strong>nen het ziektebeeld is nuancer<strong>in</strong>g mogelijk.<br />
Zo slaat <strong>de</strong> co<strong>de</strong> 317.00 op een mil<strong>de</strong> <strong>in</strong>tellectuele achterstand terwijl 317.01 doelt op een mil<strong>de</strong><br />
achterstand met specifieke gedragskenmerken. Diagnostiek volgens DSM v<strong>in</strong>dt plaats vanuit vijf<br />
gezichtspunten of ‘diagnostische assen’:<br />
1. primaire symptomatologie; <strong>de</strong> psychische ziekte; een kl<strong>in</strong>isch syndroom, ziektebeeld dat niet<br />
altijd aanwezig of geweest is, of voorbijgaand is, <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong> acute pathologie;<br />
2. achterliggen<strong>de</strong> persoonlijkheidsstoornissen en <strong>de</strong> specifieke ontwikkel<strong>in</strong>gsstoornissen,<br />
kenmerken die blijvend zijn;<br />
3. (bijkomen<strong>de</strong>) somatische ziekten; lichamelijke ziekten die psychische ziektebeel<strong>de</strong>n geven.<br />
Een wisselen<strong>de</strong> schildklierwerk<strong>in</strong>g kan bijvoorbeeld lei<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong>pressie, bij te lage werk<strong>in</strong>g,<br />
of anorexia, bij te hoge werk<strong>in</strong>g;<br />
4. psychosociale en uitlokken<strong>de</strong> factoren; <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensiteit van <strong>de</strong> psychologische stressor;<br />
bijvoorbeeld alleen gaan wonen na een scheid<strong>in</strong>g zal een an<strong>de</strong>r effect hebben dan samenwonen<br />
na een scheid<strong>in</strong>g;<br />
5. niveau van functioneren (op een schaal van 1 tot 100, waarbij 100 perfect is en 1 vrijwel nihil) <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> vorm van GAF-score of ‘Global Assessment of Function<strong>in</strong>g’-schaal, <strong>de</strong> mate waar<strong>in</strong> men zich<br />
weet aan te passen aan <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g.<br />
><br />
14 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Hierbij een voorbeeld van een persoon die, na door een GGZ-professional is on<strong>de</strong>rzocht,<br />
volgens <strong>de</strong> DSM-structuur als volgt wordt beschreven:<br />
Voorbeeld: Alcoholisme en geen werk<br />
as 1 : stemm<strong>in</strong>gsstoornis, eenmalige perio<strong>de</strong> (296.23)/alcohol abuse (305.00)<br />
as 2 : afhankelijke persoonlijkheidsstoornis (301.6)<br />
as 3 : leverstoornissen<br />
as 4 : verlies van werk<br />
as 5 : GAF = 35<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disor<strong>de</strong>rs bevat een koppeltabel naar <strong>de</strong> ICD-9 en<br />
<strong>de</strong> ICD-10.<br />
Ter illustratie<br />
DSM is opgebouwd uit 18 hoofdcategorieën.<br />
De hoofdcategorieën van DSM<br />
Stoornissen <strong>in</strong> <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g die meestal voor het eerst op zuigel<strong>in</strong>genleeftijd, k<strong>in</strong><strong>de</strong>rleeftijd of <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
adolescentie gediagnosticeerd wor<strong>de</strong>n<br />
Delirium, <strong>de</strong>mentie en amnestische en an<strong>de</strong>re cognitieve stoornissen<br />
Psychische stoornissen door een somatische aandoen<strong>in</strong>g<br />
Aan mid<strong>de</strong>len gebon<strong>de</strong>n stoornissen<br />
Schizofrenie en an<strong>de</strong>re psychotische stoornissen<br />
Stemm<strong>in</strong>gsstoornissen<br />
Angststoornissen<br />
Somatoforme stoornissen<br />
Nagebootste stoornissen<br />
Dissociatieve stoornissen<br />
Seksuele stoornissen en gen<strong>de</strong>ri<strong>de</strong>ntiteitsstoornissen<br />
Eetstoornissen<br />
Slaapstoornissen<br />
Stoornissen <strong>in</strong> <strong>de</strong> impulsbeheers<strong>in</strong>g, niet el<strong>de</strong>rs geclassificeerd<br />
Aanpass<strong>in</strong>gsstoornissen<br />
Persoonlijkheidsstoornissen<br />
An<strong>de</strong>re aandoen<strong>in</strong>gen en problemen die een re<strong>de</strong>n voor <strong>zorg</strong> kunnen zijn<br />
Aanvullen<strong>de</strong> co<strong>de</strong>s<br />
Tabel 2. Hoofdcategorieën DSM.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 15
G-Standaard<br />
De G-Standaard bestaat s<strong>in</strong>ds 1980 en is <strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>lenstandaard <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland. Deze standaard<br />
bevat alle <strong>zorg</strong>producten die <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland verkrijgbaar zijn bij apotheken en <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zoals<br />
geneesmid<strong>de</strong>len, medische hulpmid<strong>de</strong>len en verbandmid<strong>de</strong>len. Alle producten zijn voorzien van<br />
gegevens met betrekk<strong>in</strong>g tot prijs, logistiek en wet- en regelgev<strong>in</strong>g. De G-Standaard bevat<br />
daarnaast ook een hiërarchische geneesmid<strong>de</strong>lenterm<strong>in</strong>ologie en medicatiebewak<strong>in</strong>gsgegevens.<br />
De G-Standaard is opgeslagen <strong>in</strong> een databank die op een geïntegreer<strong>de</strong> wijze het voorschrijven,<br />
afleveren, bestellen, <strong>de</strong>clareren en vergoe<strong>de</strong>n van <strong>zorg</strong>producten on<strong>de</strong>rsteunt. Z-In<strong>de</strong>x, een dochter-<br />
on<strong>de</strong>rnem<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> KNMP, geeft <strong>de</strong> G-Standaard uit.<br />
De G-Standaard wordt maan<strong>de</strong>lijks geactualiseerd. Verschillen<strong>de</strong> softwarehuizen <strong>in</strong>tegreren <strong>de</strong><br />
gegevens uit <strong>de</strong> G-Standaard <strong>in</strong> elektronische <strong>in</strong>formatiesystemen voor openbare apotheken,<br />
voorschrijvers, en ziekenhuisapotheken. Daarnaast maken ook <strong>de</strong> groothan<strong>de</strong>lscentra, fabrikanten,<br />
<strong>zorg</strong>verzekeraars en <strong>de</strong> overheid gebruik van <strong>de</strong> G-Standaard.<br />
Gegevens betreffen<strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>len<br />
Bij <strong>de</strong> G-Standaard wor<strong>de</strong>n drie niveaus gehanteerd: <strong>de</strong> generieke productco<strong>de</strong> (GPK), <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lsproductco<strong>de</strong><br />
(HPK) en <strong>de</strong> prescriptieco<strong>de</strong> (PRK). Het PRK-niveau is <strong>de</strong> feitelijke verpakk<strong>in</strong>g <strong>in</strong>clusief<br />
<strong>de</strong> verpakk<strong>in</strong>gsgrootte die een apotheek aan een patiënt verstrekt. Het HPK-niveau is het product<br />
zoals <strong>de</strong> fabrikant het registreert zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> verpakk<strong>in</strong>gsgrootte. Op het GPK-niveau is per cluster van<br />
mid<strong>de</strong>len met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> werkzame stof, farmaceutische vorm, sterkte en aanvullen<strong>de</strong> kenmerken, een<br />
omschrijv<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> stofnaam gekoppeld.<br />
De belangrijkste medicatiebewak<strong>in</strong>gsmodules van <strong>de</strong> G-Standaard betreft <strong>de</strong> bewak<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>ter-<br />
acties, contra-<strong>in</strong>dicaties (aandoen<strong>in</strong>gen, zwangerschap, verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>de</strong> nierfunctie en farma-<br />
cogenetica), doser<strong>in</strong>gscontrole, dubbelmedicatie, allergieën en <strong>in</strong>toleranties, gebruiks<strong>in</strong>structies<br />
en waarschuw<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm van etiketteksten.<br />
Logistieke gegevens<br />
Voor alle producten bevat <strong>de</strong> G-Standaard een koppel<strong>in</strong>g tussen ZI-nummer en Global Tra<strong>de</strong> Item<br />
Number (GTIN). Via <strong>de</strong> GTIN is per verpakk<strong>in</strong>g logistieke <strong>in</strong>formatie beschikbaar (lengte, hoogte,<br />
breedte) en wordt <strong>de</strong> verpakk<strong>in</strong>gshiërarchie <strong>in</strong>zichtelijk: van consumentenverpakk<strong>in</strong>gen via een doos<br />
naar pallet. De GTIN is wereldwijd <strong>de</strong> geaccepteer<strong>de</strong> standaard voor <strong>de</strong> gezondheids<strong>zorg</strong>. Het<br />
G-Standaard Invoerloket maakt het mogelijk om <strong>zorg</strong>- en logistieke <strong>in</strong>formatie naar <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>markt te<br />
ontsluiten en logistieke <strong>in</strong>formatie naar an<strong>de</strong>re markten zoals food- en retailmarkt te ontsluiten.<br />
><br />
16 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De methodiek van <strong>de</strong> G-Standaard is vastgelegd <strong>in</strong> een Ne<strong>de</strong>rlandse norm NEN 7507. In <strong>de</strong><br />
afgelopen jaren is <strong>de</strong> methodiek van <strong>de</strong> G-Standaard en van <strong>de</strong> concept<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> van <strong>de</strong><br />
Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) zo veel mogelijk op elkaar afgestemd.<br />
Voor <strong>de</strong> bouwstenen van <strong>de</strong> geneesmid<strong>de</strong>lterm<strong>in</strong>ologie en <strong>de</strong> medicatiebewak<strong>in</strong>g wordt zo veel<br />
mogelijk gebruik gemaakt van (<strong>in</strong>ter)nationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Voorbeel<strong>de</strong>n van <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> die<br />
geïntegreerd zijn, zijn <strong>de</strong> International Nonproprieraty Name en <strong>de</strong> Anatomical chemical<br />
Therapeutical Classification (ATC) van <strong>de</strong> World Health Organization (WHO) en <strong>de</strong> ICPC zoals<br />
<strong>de</strong>ze door het NHG wordt vastgesteld voor Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Ter illustratie<br />
In het schema staat <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie van het geneesmid<strong>de</strong>l Epipen dat bij <strong>de</strong> apotheek wordt verkocht.<br />
Het geneesmid<strong>de</strong>l is gekoppeld aan <strong>de</strong> logistieke <strong>in</strong>formatie <strong>de</strong> verpakk<strong>in</strong>gshiërarchie.<br />
Informatie geneesmid<strong>de</strong>l<br />
Logistieke <strong>in</strong>formatie<br />
Stof<br />
ep<strong>in</strong>efr<strong>in</strong>e hydrochlori<strong>de</strong><br />
Werkzame stof<br />
ep<strong>in</strong>efr<strong>in</strong>e (als hydrochlori<strong>de</strong>)<br />
generiek product<br />
Ep<strong>in</strong>efr<strong>in</strong>e <strong>in</strong>jvlst 1 mg/ml<br />
Z-<strong>in</strong><strong>de</strong>x nummer<br />
123456789<br />
Figuur 4. Informatie geneesmid<strong>de</strong>l en logistieke <strong>in</strong>formatie.<br />
Chemische verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<br />
Samenstell<strong>in</strong>g<br />
Product<br />
prescriptie product<br />
Ep<strong>in</strong>efr<strong>in</strong>e 0,3 <strong>in</strong>jvlst 1 mg/ml<br />
(HCI) wwsp 0,3 ml<br />
verpakt<br />
verpakt<br />
Doos<br />
Basisstof<br />
ep<strong>in</strong>efr<strong>in</strong>e<br />
hulpstof<br />
sulfiet<br />
han<strong>de</strong>ls product<br />
Epipen <strong>in</strong>jvlst 1 mg/ml<br />
wwsp 0,3 ml<br />
consument artikel<br />
Epipen <strong>in</strong>jvlst 1 mg/ml wwsp 0,3 ml - 1 stuk<br />
Consument<br />
verpakk<strong>in</strong>g<br />
Pallet<br />
GTIN 123456789<br />
GTIN 123456789<br />
GTIN 123456789<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 17
ICD<br />
ICD staat voor International Classification of Diseases ofwel <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale classificatie van<br />
ziekten. De ICD is een classificatie van problemen die met gezondheid verband hou<strong>de</strong>n en is rond<br />
1850 ontstaan. De World Health Organization (WHO) beheert <strong>de</strong> ICD. Deze classificatie is een<br />
on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van een verzamel<strong>in</strong>g van <strong>in</strong>ternationale classificaties. Het fungeert als taalonafhankelijk<br />
raamwerk en is <strong>in</strong> meer dan 40 talen beschikbaar. Zorgverleners gebruiken <strong>de</strong> ICD om ziekten en<br />
an<strong>de</strong>re gezondheidsproblemen te classificeren. De WHO gebruikt <strong>de</strong>ze classificaties voor nationale<br />
mortaliteit- en morbiditeitstatistieken.<br />
De ICD componenten<br />
De ICD-10 is <strong>de</strong> nieuwste versie van het <strong>in</strong>ternationaal gestandaardiseer<strong>de</strong> classificatiesysteem van<br />
diagnosen. De ICD-10 is <strong>in</strong> drie <strong>de</strong>len opgebouwd:<br />
Deel 1 bevat een alfanumerieke <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van categorieën en co<strong>de</strong>s voor ziekten, uitwendige oorzaken<br />
van letsel en vergiftig<strong>in</strong>g, symptomen, afwijken<strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen, laboratoriumuitslagen,<br />
factoren die <strong>de</strong> gezondheidstoestand beïnvloe<strong>de</strong>n en contacten met gezondheids<strong>zorg</strong>.<br />
Deel 2 is een handleid<strong>in</strong>g voor het gebruik en bevat een <strong>in</strong>troductie op <strong>de</strong> classificatie en <strong>de</strong> historie<br />
van <strong>de</strong> ICD. In dit <strong>de</strong>el zijn <strong>de</strong> certificatie- en classificatieregels opgenomen. Deel 2 bevat ook bruikbare<br />
<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities en rapportagevereisten voor geco<strong>de</strong>er<strong>de</strong> gegevens en statistische presentatie van <strong>de</strong>ze<br />
gegevens.<br />
Deel 3 is een alfabetische lijst van ziekten en aandoen<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> co<strong>de</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
systematische lijst. De alfabetische lijst is ontwikkeld om gebruikerscategorieën en bijbehoren<strong>de</strong><br />
co<strong>de</strong>s te selecteren op basis van kl<strong>in</strong>ische termen waarmee zij ziekten en an<strong>de</strong>re gezondheids-<br />
condities beschrijven. Deel 3 heeft afzon<strong>de</strong>rlijke secties voor ziekten, uitwendige oorzaken van letsel<br />
en geneesmid<strong>de</strong>len en an<strong>de</strong>re chemische stoffen.<br />
Statistici en epi<strong>de</strong>miologen gebruiken <strong>de</strong> ICD voor lan<strong>de</strong>lijke registraties zoals <strong>de</strong> Hospital<br />
Standardized Mortality Ratio, <strong>de</strong> Lan<strong>de</strong>lijke Basisregistratie Ziekenhuis<strong>zorg</strong> en het monitoren van<br />
verspreid<strong>in</strong>g van ziekten. Tegelijkertijd wordt <strong>de</strong> ICD gebruikt voor <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke statistieken die door<br />
het Centraal Bureau voor <strong>de</strong> Statistiek wor<strong>de</strong>n uitgegeven.<br />
><br />
18 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De ICD is on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> WHO familie van classificaties en bestaat uit:<br />
ICPC International Classification of Primary care<br />
ICF International Classification of Function<strong>in</strong>g<br />
ICF-CY International Classification of Function<strong>in</strong>g of Disability and Health for Children and Youth<br />
ICHI International Classification of Health Interventions<br />
ICPS International Classification of Patient Safety<br />
ICECI International Classification of External causes of Injury<br />
Ter illustratie<br />
Hierbij een snapshot uit <strong>de</strong> ICD-10 classificatie. De ICD-co<strong>de</strong> I21.0 met <strong>de</strong> omschrijv<strong>in</strong>g ‘Acuut<br />
transmuraal myocard<strong>in</strong>farct van voorwand’ kent vier synoniemen en valt hiërarchisch on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
ICD-co<strong>de</strong> ‘I21 Acuut myocard<strong>in</strong>farct’. Die op zijn beurt valt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ICD-co<strong>de</strong>s ‘I20-I25 Ischemische<br />
hartziekten’ die op zijn beurt valt on<strong>de</strong>r hoofdstuk IX ‘Ziekten van hart en vaatstelsel (I100 – I199)’.<br />
ICD<br />
Figuur 5. Snapshot uit ICD.<br />
ICD<br />
Synoniemen<br />
• Transmuraal <strong>in</strong>farct (acuut) anterior (wand) NNO • Transmuraal <strong>in</strong>farct (acuut) anterolateraal<br />
• Transmuraal <strong>in</strong>farct (acuut) anteroapicaal<br />
• Transmuraal <strong>in</strong>farct (acuut) anteroseptaal<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 19
ICF<br />
ICF staat voor International Classification of Function<strong>in</strong>g, Disability and Health. De ICF is een<br />
classificatie waarmee het mogelijk is het functioneren van <strong>de</strong> mens en <strong>de</strong> eventuele problemen die<br />
mensen daarbij ervaren te beschrijven. Bovendien kunnen <strong>de</strong> factoren die op dat functioneren van<br />
<strong>in</strong>vloed zijn ook wor<strong>de</strong>n geclassificeerd. In 192 lan<strong>de</strong>n, waaron<strong>de</strong>r Ne<strong>de</strong>rland, is <strong>de</strong> ICF aanvaard.<br />
Het wordt beheerd door <strong>de</strong> World Health Organization (WHO).<br />
De waar<strong>de</strong> van ICF<br />
Mensen kunnen fysieke en psychische problemen ervaren die het dagelijks leven beïnvloe<strong>de</strong>n.<br />
Factoren als pijn, beperk<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> mobiliteit en omgev<strong>in</strong>gsfactoren kunnen ertoe lei<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong>ze<br />
mensen niet meer goed voor zichzelf kunnen <strong>zorg</strong>en of hun dagelijks werk niet meer kunnen<br />
uitoefenen. Met ICF kunnen <strong>zorg</strong>verleners aangeven wat het probleem is en waar <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> of<br />
behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zich op richt. Zorgverleners gebruiken <strong>de</strong> ICF bij on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re chronisch zieken,<br />
ou<strong>de</strong>ren, mensen met een blijven<strong>de</strong> of tij<strong>de</strong>lijke stoornis, beperk<strong>in</strong>g of participatieprobleem.<br />
Een voorbeeld hiervan is het Centrum Indicatiestell<strong>in</strong>g Zorg (CIZ) die <strong>de</strong> ICF gebruikt om <strong>in</strong> kaart te<br />
brengen voor welk hulpmid<strong>de</strong>l of voor welke vorm van <strong>zorg</strong> een patiënt <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komt.<br />
Daarnaast gebruiken bijvoorbeeld artsen <strong>in</strong> verpleeghuizen en paramedici <strong>de</strong> ICF voor het<br />
formuleren van verpleegkundige en paramedische diagnosen en behan<strong>de</strong>ldoelen. Met <strong>de</strong> ICF kan<br />
zowel het probleem (negatief ) als het wel aanwezige functioneren (positief ) wor<strong>de</strong>n beschreven.<br />
De ICF biedt een standaardtaal en een schema voor <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van iemands functioneren vanuit<br />
drie verschillen<strong>de</strong> perspectieven:<br />
1. De mens als organisme: voor het beschrijven van <strong>de</strong> functies, anatomische eigenschappen en<br />
stoornissen van on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len van het lichaam. Bijvoorbeeld: verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van het <strong>de</strong>nkvermogen<br />
en het geheugen.<br />
2. Het menselijk han<strong>de</strong>len: voor het beschrijven van wat iemand doet of (nog) zelf kan doen, welke<br />
activiteiten iemand uitvoert en welke beperk<strong>in</strong>gen hier<strong>in</strong> zijn. Bijvoorbeeld of iemand nog<br />
zelfstandig schoon kan maken.<br />
3. Participatie: voor het beschrijven of iemand mee kan doen aan het maatschappelijk leven op alle<br />
terre<strong>in</strong>en, zijn of haar daadwerkelijke participatie en eventuele problemen hier<strong>in</strong>. Bijvoorbeeld:<br />
het <strong>de</strong>elnemen aan het verkeer.<br />
><br />
20 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Tot slot kunnen <strong>zorg</strong>verleners met <strong>de</strong> ICF verschillen<strong>de</strong> factoren on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n die het functioneren<br />
van mensen kunnen beïnvloe<strong>de</strong>n:<br />
• medische factoren: <strong>de</strong> ziekte, <strong>de</strong> aandoen<strong>in</strong>g of het letsel dat iemand heeft;<br />
• persoonlijke factoren: bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, opleid<strong>in</strong>g, persoonlijkheid, beweg<strong>in</strong>gs- en<br />
voed<strong>in</strong>gsgewoonten;<br />
• externe factoren: iemands fysieke en sociale omgev<strong>in</strong>g, bijvoorbeeld het huis waar iemand<br />
woont, <strong>de</strong> aanwezigheid van hulpmid<strong>de</strong>len, <strong>de</strong> werkomgev<strong>in</strong>g, vrien<strong>de</strong>n en sociale normen.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Samen met an<strong>de</strong>re le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> WHO-familie van classificaties, zoals <strong>de</strong> ICD, kan <strong>de</strong> ICF gebruikt<br />
wor<strong>de</strong>n voor een omvatten<strong>de</strong>r beeld van gezondheidssystemen en gezondheid. De behoeften van<br />
k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren met functioner<strong>in</strong>gsproblemen zijn te classificeren en te beschrijven door gebruik te maken<br />
van <strong>de</strong> ICF versie voor k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en jongeren. Dit is <strong>de</strong> ICF-CY.<br />
Ter illustratie<br />
In <strong>de</strong> ICF wordt het functioneren van een persoon opgevat als een wisselwerk<strong>in</strong>g tussen <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> aspecten van <strong>de</strong> gezondheidstoestand en externe en persoonlijke factoren. Een<br />
voorbeeld, een vrouw van 83 jaar oud heeft last van <strong>de</strong>mentie. Dit houdt <strong>in</strong> dat er een stoornis <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
hersenen is, namelijk een veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> structuur van <strong>de</strong> hersenen en een verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van het<br />
<strong>de</strong>nkvermogen en geheugen. Hierdoor kan zij bepaal<strong>de</strong> activiteiten niet meer uitvoeren, zoals het<br />
zelfstandig boodschappen doen en koken. Het participatieprobleem dat hierdoor ontstaat is dat zij<br />
geen huishou<strong>de</strong>n kan voeren voor zichzelf of met an<strong>de</strong>ren. Externe factoren die hierbij een rol spelen<br />
zijn het ver<strong>zorg</strong><strong>in</strong>gstehuis en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g <strong>in</strong> haar huishou<strong>de</strong>n (positief effect).<br />
Functies en anatomische<br />
eigenschappen<br />
‘stoornis <strong>de</strong>nken<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g eigenschap hersenen’<br />
Externe factoren<br />
‘woont <strong>in</strong> ver<strong>zorg</strong><strong>in</strong>gshuis’<br />
Figuur 6. Interactie ICF-componenten en -factoren.<br />
Gezondheidstoestand<br />
Aandoen<strong>in</strong>g<br />
‘<strong>de</strong>mentie’<br />
Activiteit<br />
‘geen boodschappen kunnen doen<br />
en koken’<br />
Persoonlijke factoren<br />
‘vrouw, 83 jaar’<br />
Participatie<br />
‘niet samen met an<strong>de</strong>ren<br />
een huishoud<strong>in</strong>g voeren’<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 21
ICPC<br />
ICPC staat voor International Classification of Primary Care. De ICPC is <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland geaccepteerd<br />
als standaard voor het co<strong>de</strong>ren en classificeren van klachten, symptomen en aandoen<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
huisartspraktijk. De World Organization of Family Doctors (WONCA) beheert <strong>de</strong> ICPC s<strong>in</strong>ds 1987.<br />
De ICPC geeft <strong>de</strong> mogelijkheid het beloop van een episo<strong>de</strong> vast te leggen vanaf <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n van een<br />
contact tot <strong>de</strong> benoem<strong>in</strong>g van een probleem, diagnose of ziekte. Hiermee volgt <strong>de</strong> ICPC het<br />
natuurlijke proces <strong>in</strong> <strong>de</strong> huisartsen<strong>zorg</strong>.<br />
Toegevoeg<strong>de</strong> waar<strong>de</strong> van <strong>de</strong> ICPC<br />
In <strong>de</strong> eerste lijn zijn veel contacten niet direct te benoemen <strong>in</strong> een diagnose of ziekte. Met <strong>de</strong> ICPC<br />
kunnen huisartsen klachten en problemen vastleggen die niet meteen te koppelen zijn aan een ziekte<br />
of diagnose. Tevens kunnen zij diagnostiek, behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, on<strong>de</strong>rzoeksresultaten, verwijz<strong>in</strong>gen en<br />
preventieve of adm<strong>in</strong>istratieve verricht<strong>in</strong>gen co<strong>de</strong>ren. Hierdoor leent <strong>de</strong> ICPC zich beter voor gebruik<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste lijn dan <strong>de</strong> ICD, die een structuur op basis van ziektes heeft.<br />
De ICPC kent een structuur van hoofdstukken en componenten. Er zijn 17 hoofdstukken die wor<strong>de</strong>n<br />
geco<strong>de</strong>erd met één letter en die <strong>de</strong> plaats <strong>in</strong> het lichaam aandui<strong>de</strong>n. Voorbeel<strong>de</strong>n zijn oog, oor en<br />
huid. De componenten geven met twee cijfers aan of het bijvoorbeeld gaat om een klacht, diagnose<br />
of adm<strong>in</strong>istratieve han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Een ICPC bestaat dus uit drie posities, bijvoorbeeld T90 voor <strong>de</strong> diagnose<br />
diabetes. De co<strong>de</strong>s kunnen wor<strong>de</strong>n uitgebreid met subco<strong>de</strong>s die geschei<strong>de</strong>n zijn door een punt,<br />
bijvoorbeeld T90.01 en T90.02 voor type 1 en 2 diabetes mellitus. In Ne<strong>de</strong>rland gebruiken huisartsen<br />
<strong>de</strong> ICPC-1. Het Ne<strong>de</strong>rlands Huisartsen Genootschap (NHG) geeft <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse vertal<strong>in</strong>g uit van <strong>de</strong><br />
ICPC-1. Daarnaast on<strong>de</strong>rhoudt het NHG <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong> subrubrieken die zij periodiek herzien.<br />
Dit biedt op nationaal niveau een <strong>de</strong>tailler<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationaal vastgeleg<strong>de</strong> rubrieken.<br />
Op basis van <strong>de</strong> ICPC heeft het NHG een aantal koppeltabellen ontwikkeld. Zo is er <strong>de</strong> koppeltabel<br />
‘bepal<strong>in</strong>g-ICPC familie’. Deze verb<strong>in</strong>dt een aantal diagnostische bepal<strong>in</strong>gen met belaste familieanamneses.<br />
De koppeltabel ‘ICPC – contra-<strong>in</strong>dicatie’ legt <strong>de</strong> contra-<strong>in</strong>dicaties vast vanuit <strong>de</strong> ICPC<br />
co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g. En met <strong>de</strong> koppeltabel ‘ICPC –attentiewaar<strong>de</strong>’ wor<strong>de</strong>n episo<strong>de</strong>s gemarkeerd als<br />
‘(belangrijk) probleem’.<br />
><br />
22 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
In 1998 gaf <strong>de</strong> WONCA een herziene versie uit van ICPC, <strong>de</strong> ICPC-2. Deze biedt naast verbeter<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
hoofdtitels en titels, ook een mapp<strong>in</strong>g aan naar <strong>de</strong> ICD-10. In Ne<strong>de</strong>rland wordt <strong>de</strong>ze classificatie nog<br />
we<strong>in</strong>ig gebruikt. De WHO erkent ICPC-2 als een WHO familielid voor contactre<strong>de</strong>nen voor <strong>de</strong> eerstelijns<strong>zorg</strong>.<br />
Internationaal werken WONCA, <strong>de</strong> WHO en <strong>de</strong> IHTSDO samen om <strong>de</strong> familie van <strong>in</strong>ternationale<br />
classificaties en SNOMED CT op elkaar te laten aansluiten en om betere gebruiks mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
te ontwikkelen.<br />
Ter illustratie<br />
De ICPC-classificatie kent <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> hoofdstuk<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g om <strong>de</strong> diagnose en <strong>de</strong> contactre<strong>de</strong>nen van<br />
<strong>de</strong> patiënt te registreren:<br />
ICPC Hoofdstukken<br />
Algemeen en niet-gespecificeerd<br />
Bloed, bloedvormen<strong>de</strong> organen en immuunstelsel<br />
Spijsverter<strong>in</strong>gsorganen<br />
Oog<br />
Oor<br />
Cardiovasculair stelsel<br />
Beweg<strong>in</strong>gsapparaat<br />
Zenuwstelsel<br />
Psychische problemen<br />
Luchtwegen<br />
Endocr<strong>in</strong>e klieren, stofwissel<strong>in</strong>g en voed<strong>in</strong>g<br />
Ur<strong>in</strong>ewegen<br />
Zwangerschap, bevall<strong>in</strong>g en geboorteregel<strong>in</strong>g<br />
Geslachtsorganen vrouw, <strong>in</strong>clusief borsten<br />
Geslachtsorganen man, <strong>in</strong>clusief borsten<br />
Sociale problemen<br />
Huid<br />
Figuur 7. In<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g ICPC.<br />
ICPC Componenten per hoofdstuk<br />
Symptonen en klachten<br />
Diagnostische en preventieve verricht<strong>in</strong>gen<br />
Medicatie, behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en therapeutische verricht<strong>in</strong>gen<br />
Uitslagen van on<strong>de</strong>rzoek<br />
Adm<strong>in</strong>istratieve verricht<strong>in</strong>gen<br />
Verwijz<strong>in</strong>gen en an<strong>de</strong>re contactre<strong>de</strong>nen<br />
Omschreven ziekten:<br />
• Infectieziekten<br />
• Neoplasmata<br />
• Traumata<br />
• Congenitale afwijk<strong>in</strong>gen<br />
• Overige ziekten<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 23
LOINC<br />
LOINC is een co<strong>de</strong>stelsel en heeft als doel om concepten te standaardiseren van laboratoriumaanvragen,<br />
laboratoriumuitslagen en kl<strong>in</strong>ische begrippen. Het Regenstrief Instituut beheert LOINC.<br />
Het Regenstrief Instituut is een non-profit organisatie verbon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> Indiana University. LOINC<br />
is <strong>in</strong> 1994 ontwikkeld om aan <strong>de</strong> toenemen<strong>de</strong> vraag naar automatiser<strong>in</strong>g te voldoen om geco<strong>de</strong>erd<br />
laboratoria-aanvragen en uitslagen te verwerken. Hoewel elk laboratorium wel een co<strong>de</strong>systeem<br />
hanteert, is het bij elektronische uitwissel<strong>in</strong>g van gegevens tussen meer<strong>de</strong>re partijen essentieel<br />
dat met<strong>in</strong>gen en resultaten eenduidig kunnen wor<strong>de</strong>n geï<strong>de</strong>ntificeerd. LOINC betekent Logical<br />
Observation, I<strong>de</strong>ntifiers, Names and Co<strong>de</strong>s. Veel laboratoria gebruiken dit co<strong>de</strong>stelsel.<br />
Oorspronkelijk stond <strong>de</strong> L voor Laboratory.<br />
Welke gegevens zitten er <strong>in</strong> LOINC?<br />
Tot <strong>de</strong> scope van LOINC behoren laboratoriumobservaties en overige kl<strong>in</strong>ische observaties. Het<br />
laboratorium<strong>de</strong>el van LOINC bestaat uit <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en: chemie, hematologie, serologie,<br />
microbiologie, toxicologie, parasitologie en virologie. Het kl<strong>in</strong>ische <strong>de</strong>el van LOINC bevat vitale<br />
functies, hemodynamische meetwaar<strong>de</strong>n en meetwaar<strong>de</strong>n gebaseerd op on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re elektrocardiogrammen,<br />
obstetrie, digitale beel<strong>de</strong>n, gastro-endoscopische verricht<strong>in</strong>gen en observatie- en<br />
beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>strumenten, bijvoorbeeld <strong>de</strong> Glasgow Comaschaal.<br />
Een LOINC-co<strong>de</strong> verwijst naar zes vel<strong>de</strong>n die een met<strong>in</strong>g of waarnem<strong>in</strong>g <strong>de</strong>f<strong>in</strong>iëren. Deze vel<strong>de</strong>n zijn:<br />
component: wat on<strong>de</strong>rzocht is, bijvoorbeeld HB kweek.<br />
property: welke eigenschap hiervan, bijvoorbeeld concentratie, enzymactiviteit.<br />
tim<strong>in</strong>g: tijdsaspecten van <strong>de</strong> waarnem<strong>in</strong>g, bijvoorbeeld één tijdstip of een tijdspanne.<br />
system: waar wordt <strong>de</strong> waarnem<strong>in</strong>g aangetroffen: type specimen, bijvoorbeeld bloed.<br />
scale: type uitslag, kwantitatief, ord<strong>in</strong>aal, nom<strong>in</strong>aal of vrije tekst.<br />
method: metho<strong>de</strong> die gebruikt wordt voor het bepalen van <strong>de</strong> eigenschap.<br />
Naast <strong>de</strong> zes hoofdvel<strong>de</strong>n, beschrijft LOINC nog 41 vel<strong>de</strong>n die <strong>de</strong> met<strong>in</strong>g ver<strong>de</strong>r verdui<strong>de</strong>lijken.<br />
Veel daarvan wor<strong>de</strong>n niet of nauwelijks gebruikt. Eén van die 41 vel<strong>de</strong>n is ‘exUnits’: example unit,<br />
voorbeeld van <strong>de</strong> eenheid waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> uitslag wordt gegeven, bijvoorbeeld mmol/l. Hoewel het een<br />
voorbeel<strong>de</strong>enheid is, wordt het vaak als voorgeschreven eenheid gebruikt. Het is dan ook aan te<br />
bevelen geen an<strong>de</strong>re eenheid bij zo’n co<strong>de</strong> te gebruiken. De cijferco<strong>de</strong> van een LOINC-co<strong>de</strong> is op zich<br />
betekenisloos. Wel heeft <strong>de</strong> co<strong>de</strong> een vast formaat, wat LOINC-co<strong>de</strong>s makkelijk herkenbaar maakt.<br />
><br />
24 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
LOINC heeft koppel<strong>in</strong>gen met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. De belangrijkste koppel<strong>in</strong>g op dit moment is<br />
<strong>de</strong> koppel<strong>in</strong>g met SNOMED CT. Op basis van <strong>de</strong> LOINC-co<strong>de</strong>s en SNOMED CT-co<strong>de</strong>s hebben <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse laboratoria een Ne<strong>de</strong>rlandse subset ontwikkeld die <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse standaard vormt<br />
voor <strong>de</strong> aanvragen en <strong>de</strong> uitslagen. Deze subset is toepasbaar voor <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische chemie en medische<br />
microbiologie.<br />
Ter illustratie<br />
Een aantal vel<strong>de</strong>n kan met subvel<strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>r uitgewerkt wor<strong>de</strong>n. In het veld ‘component’ kan<br />
aangegeven wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzocht wordt na het aanbrengen van een stimulus,<br />
bijvoorbeeld: ‘Glucose^30M post 100 g glucose PO’: met<strong>in</strong>g van glucose 30 m<strong>in</strong>uten (component) na<br />
<strong>in</strong>name van 100 gram glucose (subveld van component). In het veld ‘system’ kan aangegeven wor<strong>de</strong>n<br />
dat het monster niet van <strong>de</strong> patiënt komt: ‘RBC^BPU’, Platelet rich plasma van een Blood Product.<br />
Soms geeft <strong>de</strong> co<strong>de</strong> aan dat een veld niet relevant is of op een an<strong>de</strong>r manier ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd wordt. De<br />
waar<strong>de</strong> van zo’n veld is dan ‘XXX’. Dit komt bijvoorbeeld voor bij <strong>de</strong> vel<strong>de</strong>n ‘system’ en ‘method’.<br />
Co<strong>de</strong> Component Property Tim<strong>in</strong>g System Scale Method ShortName<br />
147-9 Cefuroxime.parenteral Titr Pt Isolate+Ser Qn SBT Cefuroxime Parenter Titr<br />
SBT<br />
39839-6 Multisection^W I-131 MIBG IV F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc.<br />
SPECT<br />
SPECT W I-131 mIBG IV<br />
39755-4 Multisection^W I-131 IV F<strong>in</strong>d Pt Thyroid Nar Radnuc.<br />
SPECT<br />
Thyroid SPECT W I-131 IV<br />
25007-6 Views^W I-131 IV F<strong>in</strong>d Pt Thyroid Nar Radnuc Thyroid RI W I-131 IV<br />
39857-8 Views^W I-131 MIBG IV F<strong>in</strong>d Pt Adrenal gland Nar Radnuc Adrenal RI W I-131 mIBG IV<br />
39850-3 Views^W I-131 IV F<strong>in</strong>d Pt Kidney. bilateral+<br />
Collect<strong>in</strong>g system<br />
Nar Radnuc KD-Bl+CS RI W I-131 IV<br />
39754-7 Views limited^W I-131 IV F<strong>in</strong>d Pt Thyroid Nar Radnuc Thyroid RI Ltd W I-131 IV<br />
39698-6 Views whole body^W I-131<br />
MIBG IV<br />
F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI WB W I-131 mIBG IV<br />
49571-3 Views limited^W I-131 MIBG IV F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI Ltd W I-131 mIBG IV<br />
39827-1 Views for endocr<strong>in</strong>e tumor<br />
whole body^W I-131 MIBG IV<br />
F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI for ETr WB W I-131<br />
mIBG IV<br />
39841-2 Views^W I-131 MIBG IV F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI W I-131 mIBG IV<br />
43648-5 Views for endocr<strong>in</strong>e tumor<br />
multiple areas^W I-131 MIBG IV<br />
F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI for ETr Mul Areas W I-131<br />
mIBG IV<br />
39840-4 Views <strong>de</strong>layed^W I-131 MIBG IV F<strong>in</strong>d Pt ^Patient Nar Radnuc RI Delayed W I-131 mIBG IV<br />
Tabel 3. Voorbeeld uit LOINC.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 25
NANDA/NIC/NOC<br />
De NANDA, NIC en NOC zijn classificaties van verpleegkundige diagnosen, <strong>in</strong>terventies en<br />
<strong>zorg</strong>resultaten. Een verpleegkundige diagnose is een kl<strong>in</strong>isch oor<strong>de</strong>el over een persoon, familie of<br />
gemeenschap als reactie op daadwerkelijke of potentiële gezondheidsproblemen of levensprocessen.<br />
De diagnose vormt <strong>de</strong> basis waarop verpleegkundigen <strong>in</strong>terventies kiezen om <strong>zorg</strong>resultaten te<br />
behalen die liggen <strong>in</strong> het verpleegkundig dome<strong>in</strong>. NANDA, NIC en NOC zijn drie aparte classificaties<br />
die nauw met elkaar verbon<strong>de</strong>n zijn.<br />
NANDA<br />
NANDA staat voor <strong>de</strong> North American Nurs<strong>in</strong>g Diagnoses Association en wordt s<strong>in</strong>ds 1982 beheerd<br />
door NANDA International <strong>in</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten en Canada. NANDA is begonnen met het ontwik-<br />
kelen van een eenduidig verpleegkundig begrippenka<strong>de</strong>r. Dit heeft geresulteerd <strong>in</strong> een classificatie<br />
en standaardisatie van verpleegkundige diagnosen. Verpleegkundige diagnosen zijn samengesteld<br />
uit een probleem (P), samenhangen<strong>de</strong> factoren of oorzaken (E) en <strong>de</strong> belangrijkste bepalen<strong>de</strong><br />
kenmerken (S). Deze elementen vormen tezamen <strong>de</strong> PES-structuur. Zo is stress (‘<strong>in</strong>effective cop<strong>in</strong>g’)<br />
een probleem (P), een samenhangen<strong>de</strong> factor is <strong>de</strong> hoge mate van dreig<strong>in</strong>g die stress oplevert (E) en<br />
een bepalend kenmerk is matige concentratie (S) als gevolg van <strong>de</strong> stress.<br />
NIC<br />
NIC (Nurs<strong>in</strong>g Intervention Classification) classificeert elke behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die een verpleegkundige<br />
uitvoert ten behoeve van een patiënt. Een verpleegkundige <strong>in</strong>terventie kan <strong>de</strong> directe of <strong>in</strong>directe <strong>zorg</strong><br />
betreffen, een autonoom verpleegkundige behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, een ge<strong>de</strong>legeer<strong>de</strong> medische behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
of een door an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verleners voorgeschreven behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g. Een <strong>in</strong>terventie bestaat uit een label,<br />
een <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie en een overzicht van activiteiten die een verpleegkundige uitvoert.<br />
Zo is het bevor<strong>de</strong>ren van cop<strong>in</strong>g een <strong>in</strong>terventie. De <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie van cop<strong>in</strong>g is ‘<strong>de</strong> patiënt helpen zich<br />
aan te passen aan vermeen<strong>de</strong> stressoren, veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen of bedreig<strong>in</strong>gen die hem belemmeren <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
vervull<strong>in</strong>g van zijn taken en rollen’. Een activiteit is het nagaan hoeveel <strong>in</strong>zicht <strong>de</strong> patiënt heeft <strong>in</strong> het<br />
ziekteproces. De NIC en NOC zijn ontwikkeld door een on<strong>de</strong>rzoeksteam van <strong>de</strong> University of Iowa en<br />
bestaan s<strong>in</strong>ds 1992.<br />
><br />
26 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
NOC<br />
NOC (Nurs<strong>in</strong>g Outcome Classification) classificeert <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>resultaten. Verpleegkundige <strong>zorg</strong>resultaten<br />
beschrijven <strong>de</strong> toestand, gedrag<strong>in</strong>gen, opvatt<strong>in</strong>gen of belev<strong>in</strong>gen van een patiënt die het gevolg<br />
zijn van verpleegkundige <strong>in</strong>terventies. Een <strong>zorg</strong>resultaat bestaat uit een label, een <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie, een lijst<br />
van <strong>in</strong>dicatoren waaraan <strong>de</strong> toestand van <strong>de</strong> patiënt kan wor<strong>de</strong>n getoetst en een beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gsschaal<br />
waarop <strong>de</strong>ze toets<strong>in</strong>g gescoord kan wor<strong>de</strong>n. Bij ‘cop<strong>in</strong>g’ kan bijvoorbeeld <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> schaal<br />
gehanteerd wor<strong>de</strong>n om het <strong>zorg</strong>resultaat te meten:<br />
Indicatoren/ schaal 1: nooit 2: zel<strong>de</strong>n 3: soms 4: vaak 5: consistent<br />
Kan effectief cop<strong>in</strong>gpatronen<br />
aanwijzen<br />
1 2 3 4 5<br />
Kan <strong>in</strong>effectieve cop<strong>in</strong>gpatronen<br />
aanwijzen<br />
1 2 3 4 5<br />
Verwoordt een gevoel van<br />
controle<br />
1 2 3 4 5<br />
Geeft aan dat zijn stress afneemt 1 2 3 4 5<br />
Geeft aan dat hij zijn situatie<br />
aanvaardt<br />
Totaal<br />
Tabel 4. Meetmetho<strong>de</strong> bij cop<strong>in</strong>g.<br />
1 2 3 4 5<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
NANDA, NIC en NOC zijn gekoppeld met Snomed CT en/of LOINC. Ze sluiten aan op medische<br />
diagnosen omdat <strong>de</strong> classificaties zich richten op <strong>de</strong> gevolgen van ziekten. Er is een koppel<strong>in</strong>g<br />
gemaakt tussen <strong>de</strong> NIC-<strong>in</strong>terventies en <strong>de</strong> NANDA-diagnosen en er wor<strong>de</strong>n suggesties gegeven voor<br />
<strong>zorg</strong>resultaten.<br />
Ter illustratie<br />
Met behulp van <strong>de</strong> NANDA, NIC en NOC kunnen verpleegkundige processen on<strong>de</strong>rsteund wor<strong>de</strong>n:<br />
NANDA<br />
Verpleegkundige<br />
diagnosen<br />
Figuur 8. Relaties tussen NANDA, NIC en NOC.<br />
Verpleegkundige kennis<br />
NIC<br />
Verpleegkundige<br />
<strong>in</strong>terventies<br />
NOC<br />
Verpleegkundige<br />
resultaten<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 27
SNOMED CT<br />
SNOMED CT is een <strong>in</strong>ternationaal, medisch term<strong>in</strong>ologiestelsel en bevat een verzamel<strong>in</strong>g standaardtermen<br />
met hun synoniemen. De termen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> directe patiënten<strong>zorg</strong> gebruikt voor <strong>de</strong> vastlegg<strong>in</strong>g<br />
van klachten, symptomen, omstandighe<strong>de</strong>n, ziekteprocessen, <strong>in</strong>terventies, diagnosen, resultaten<br />
en besluitvorm<strong>in</strong>g. SNOMED CT staat voor ‘Systematized Nomenclature of Medic<strong>in</strong>e – Cl<strong>in</strong>ical<br />
Terms’ en wordt beheerd door <strong>de</strong> IHTSDO, gevestigd <strong>in</strong> Denemarken. SNOMED CT is een samenvoeg<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>ische term<strong>in</strong>ologie SNOMED en <strong>de</strong> Read Co<strong>de</strong>s. Het College of American Pathologists<br />
heeft SNOMED ontwikkeld en <strong>de</strong> Engelse National Health Service heeft Read Co<strong>de</strong>s ontwikkeld.<br />
Toegevoeg<strong>de</strong> waar<strong>de</strong> van SNOMED CT<br />
SNOMED CT draagt bij aan <strong>de</strong> verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van adm<strong>in</strong>istratieve lasten b<strong>in</strong>nen <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen. Zorgverleners<br />
gebruiken kl<strong>in</strong>ische term<strong>in</strong>ologieën voor <strong>de</strong> registratie van besliss<strong>in</strong>gen, diagnosen of het opstellen<br />
van een behan<strong>de</strong>lplan. Gebruik van SNOMED CT voor <strong>de</strong> registratie heeft <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len:<br />
• het is een veelomvatten<strong>de</strong>, wetenschappelijk gevali<strong>de</strong>er<strong>de</strong> <strong>in</strong>houd;<br />
• het faciliteert ge<strong>de</strong>tailleer<strong>de</strong>, geco<strong>de</strong>er<strong>de</strong> vastlegg<strong>in</strong>g van medische gegevens;<br />
• het bevat koppel<strong>in</strong>gen naar an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>ternationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>;<br />
• het wordt <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong> vormen <strong>in</strong> meer dan veertig lan<strong>de</strong>n gebruikt.<br />
SNOMED CT bevat <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> groepen van termen en concepten:<br />
Bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen Fysieke krachten<br />
Verricht<strong>in</strong>gen Gebeurtenissen<br />
Waarneembare feiten Omgev<strong>in</strong>g of geografische locaties<br />
Anatomische structuur Sociale context<br />
Organismen Situaties met expliciete context<br />
Substanties Stager<strong>in</strong>g en schalen<br />
Farmaceutische / biologische materialen Fysieke objecten<br />
Specimen Kwalificatiewaar<strong>de</strong>n<br />
Bijzon<strong>de</strong>r concepten<br />
Koppel<strong>in</strong>gsconcepten<br />
Dossier artefacten<br />
Tabel 5. Meetmetho<strong>de</strong> bij cop<strong>in</strong>g.<br />
Op dit moment leggen <strong>zorg</strong>verleners medische gegevens van een patiënt voor een groot <strong>de</strong>el <strong>in</strong><br />
vrije tekst vast. Met SNOMED CT kunnen <strong>zorg</strong>verleners medische gegevens co<strong>de</strong>ren, zodat er geen<br />
verwarr<strong>in</strong>g kan ontstaan over bijvoorbeeld een ziektebeeld. Vanuit <strong>de</strong>ze term<strong>in</strong>ologie kunnen<br />
gegevens, via an<strong>de</strong>re classificaties, gebruikt wor<strong>de</strong>n om tot lan<strong>de</strong>lijke statistieken en<br />
f<strong>in</strong>anciële verantwoord<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> te komen.<br />
><br />
28 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De IHTSDO werkt samen met wereldwij<strong>de</strong> organisaties zoals <strong>de</strong> World Health Organization (WHO),<br />
HL7, OpenEHR, World Organization of Family Doctors (WONCA), Regenstrief (LOINC), IUPAC<br />
(chemical science), DICOM en GMDN (medical <strong>de</strong>vices) voor wereldwij<strong>de</strong> harmonisatie van<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> op het gebied van term<strong>in</strong>ologie, classificaties en co<strong>de</strong>stelsels.<br />
Ter illustratie<br />
SNOMED CT heeft een hiërarchische opbouw. In dit voorbeeld is gezocht naar <strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>g<br />
‘cardiocentesis’ door te starten met <strong>de</strong> zoekterm ‘cardio’. Op basis van <strong>de</strong>ze zoekopdracht zijn<br />
766 resultaten gevon<strong>de</strong>n waar<strong>in</strong> cardio voorkomt, waaron<strong>de</strong>r ‘cardiocentesis’.<br />
Cardiocentesis valt b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> groep ‘cardiovascular system <strong>in</strong>cision’ op een hoger niveau van<br />
hiërarchie, ook wel ‘parent’ genoemd. Cardiocentesis kent ook lager gelegen hiërarchieën. Deze<br />
wor<strong>de</strong>n ‘children’ genoemd. Het synoniem voor cardiocentesis is ‘cardiotomy’. Omdat aandoen<strong>in</strong>gen<br />
ook gekoppeld zijn aan an<strong>de</strong>re medische concepten is <strong>in</strong> dit geval cardiocentesis gekoppeld aan <strong>de</strong><br />
anatomie ‘heart-structure’. Ook <strong>de</strong> anatomie is hiërarchisch opgebouwd <strong>in</strong> SNOMED CT.<br />
SNOMED CT<br />
Zoekterm<br />
Preferred name<br />
Figuur 9. Snapshot uit SNOMED CT.<br />
SNOMED CT<br />
Fully specified name<br />
Synoniem<br />
Parents<br />
Children<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 29
Verricht<strong>in</strong>genbestand<br />
Verricht<strong>in</strong>gen zijn <strong>de</strong> <strong>in</strong>grepen van medisch specialisten om patiënten te behan<strong>de</strong>len. Doel van het<br />
verricht<strong>in</strong>genbestand is om tot een eenduidige registratie van verricht<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> elektronische<br />
patiëntendossiers te komen. Een voorbeeld van een <strong>in</strong>greep is een ‘ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g<br />
door mid<strong>de</strong>l van isotopen’. Tot 1970 registreer<strong>de</strong>n en <strong>de</strong>clareer<strong>de</strong>n specialisten <strong>in</strong> <strong>de</strong> aca<strong>de</strong>mische<br />
ziekenhuizen geen verricht<strong>in</strong>gen, maar alleen verpleegdagen. Vanaf 1970 kunnen specialisten<br />
verricht<strong>in</strong>gen <strong>de</strong>clareren, doordat aca<strong>de</strong>mische ziekenhuizen per patiënt verricht<strong>in</strong>gen zijn gaan<br />
vastleggen. Voor <strong>de</strong> registratie van <strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>gen en operaties hebben <strong>de</strong> aca<strong>de</strong>mische ziekenhuizen<br />
het verricht<strong>in</strong>genbestand (voorheen CBV) ontwikkeld. De Dutch Hospital Data (DHD) beheert<br />
het verricht<strong>in</strong>genbestand en heeft het beschikbaar gemaakt voor alle ziekenhuizen.<br />
Werk<strong>in</strong>g van het verricht<strong>in</strong>genbestand<br />
Een verricht<strong>in</strong>g is een medische han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die uitgevoerd wordt tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> aan een patiënt.<br />
Het verricht<strong>in</strong>genbestand bestaat uit verricht<strong>in</strong>gco<strong>de</strong>s en beschrijv<strong>in</strong>gen. Het verricht<strong>in</strong>gen bestand<br />
is on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld <strong>in</strong> medische dome<strong>in</strong>en. Daarnaast zijn er groepen voor paramedische en algemene<br />
verricht<strong>in</strong>gen zoals gipskamerverricht<strong>in</strong>gen.<br />
Het verricht<strong>in</strong>genbestand is bedoeld om eenmalige registratie bij <strong>de</strong> bron te bevor<strong>de</strong>ren. Door het<br />
gebruik van <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> omschrijv<strong>in</strong>gen en bijbehoren<strong>de</strong> co<strong>de</strong>s uit het verricht<strong>in</strong>genbestand wordt het<br />
mogelijk om lan<strong>de</strong>lijke rapportages te genereren en om verricht<strong>in</strong>gen te <strong>de</strong>clareren. Om het<br />
verricht<strong>in</strong>genbestand geschikt te maken voor wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek en lan<strong>de</strong>lijke statistieken<br />
is het gekoppeld aan an<strong>de</strong>re co<strong>de</strong>stelsels.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Het verricht<strong>in</strong>genbestand heeft koppel<strong>in</strong>gen naar meer<strong>de</strong>re co<strong>de</strong>stelsels:<br />
• aan <strong>de</strong> meeste verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong>s is een <strong>zorg</strong>activiteitenco<strong>de</strong> gekoppeld, die gebruikt wordt <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> DBC-systematiek;<br />
• <strong>de</strong> meeste verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong>s zijn gekoppeld aan <strong>de</strong> ‘Classificatie van Verricht<strong>in</strong>gen’ (CvV),<br />
die kan wor<strong>de</strong>n gebruikt voor statistische doele<strong>in</strong><strong>de</strong>n;<br />
• concilliumbestand: operatie-zwaarte classificatie van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Verenig<strong>in</strong>g voor<br />
Heelkun<strong>de</strong>.<br />
><br />
30 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Ter illustratie<br />
Een voorbeeld uit het verricht<strong>in</strong>genbestand is <strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>g ‘ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g door<br />
mid<strong>de</strong>l van cryocoagulatie’. Deze verricht<strong>in</strong>g heeft <strong>de</strong> co<strong>de</strong> 331516A. De verricht<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het<br />
voorbeeld zijn gekoppeld aan <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>activiteitenco<strong>de</strong> 031515 met <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> omschrijv<strong>in</strong>g<br />
‘verwij<strong>de</strong>ren aandoen<strong>in</strong>g ooglid zon<strong>de</strong>r reconstructie’.<br />
Figuur 10. Voorbeeld verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong>s die gekoppeld zijn met een <strong>zorg</strong>activiteitenco<strong>de</strong>.<br />
De verricht<strong>in</strong>g ‘KNIE – partiële mediale meniscectomie via arthoscopie’ met <strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong><br />
338645C is gekoppeld aan <strong>de</strong> CvV-co<strong>de</strong> 5-084.0 met <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> omschrijv<strong>in</strong>g ‘excisie van<br />
mediale meniscus met behulp van arthoscopie’. De bijbehoren<strong>de</strong> COTG-co<strong>de</strong> 038643 met <strong>de</strong><br />
omschrijv<strong>in</strong>g totale of partiële meniscectomie is gekoppeld aan <strong>de</strong> verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong> 338645C. Door<br />
het koppelen van <strong>de</strong>ze co<strong>de</strong>s kunnen gegevens, die geregistreerd staan <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong> co<strong>de</strong>stelsels,<br />
met elkaar vergeleken wor<strong>de</strong>n. Daarnaast is het mogelijk om een COTG co<strong>de</strong>, via een verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong><br />
te koppelen aan een DBC-co<strong>de</strong>.<br />
CvV-co<strong>de</strong>: 5-804.0<br />
excisie van mediale meniscus<br />
mbv arthroscopie<br />
Verricht<strong>in</strong>gen-co<strong>de</strong> Omschrijv<strong>in</strong>g<br />
331516 ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g<br />
331516A ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g d.m.v. cryocoagulatie<br />
331516B ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g d.m.v. diathermie<br />
331516C ooglid-<strong>de</strong>structie aandoen<strong>in</strong>g d.m.v. isotopen<br />
ZA-co<strong>de</strong> omschrijv<strong>in</strong>g<br />
Figuur 11. Voorbeeld koppel<strong>in</strong>g van verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong>s.<br />
031515 verwij<strong>de</strong>ren aandoen<strong>in</strong>g ooglid<br />
zon<strong>de</strong>r reconstructie<br />
verricht<strong>in</strong>genco<strong>de</strong>: 338645C<br />
KNIE - part. med. meniscectomie<br />
via arthroscopie<br />
COTG-co<strong>de</strong>: 038643<br />
totale of partiële<br />
meniscectomie<br />
concilliumbestand: 1024<br />
meniscusextirpatie via<br />
arthroscoop<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 31
Er is nu eenheid, ie<strong>de</strong>reen doet <strong>in</strong><br />
pr<strong>in</strong>cipe wat ik vraag. Het zijn namelijk<br />
geen Hollan<strong>de</strong>rs, die als je beg<strong>in</strong>t met<br />
a<strong>de</strong>mhalen al zeggen: ja maar...<br />
- Johan Cruijff<br />
32 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> on<strong>de</strong>rsteunen structuur-<br />
en communicatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>, door vastlegg<strong>in</strong>g<br />
van afspraken en het bie<strong>de</strong>n van structuur aan<br />
<strong>in</strong>formatie-eenhe<strong>de</strong>n.<br />
Door vastlegg<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>formatie kan <strong>de</strong><br />
context van een <strong>in</strong>formatie-element wor<strong>de</strong>n bepaald.<br />
Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> hebben verschillen<strong>de</strong><br />
verschijn<strong>in</strong>gsvormen, zoals een verzamel<strong>in</strong>g van<br />
data-elementen, een recordstructuur van een<br />
data-element, een processtructuur, een richtlijn of<br />
mo<strong>de</strong>ller<strong>in</strong>g van data-elementen.
Dataset<br />
Wanneer een <strong>zorg</strong>verlener of patiënt digitaal <strong>in</strong>formatie wil vastleggen of uitwisselen, is het van<br />
belang dat ondubbelz<strong>in</strong>nig is vastgelegd om welke gegevens het precies gaat en hoe <strong>de</strong>ze gegevens<br />
wor<strong>de</strong>n geregistreerd of uitgewisseld. Een dataset beschrijft welke <strong>zorg</strong>gegevens wor<strong>de</strong>n vastgelegd<br />
of uitgewisseld en komt tot stand door samenwerk<strong>in</strong>g tussen <strong>zorg</strong>verleners en <strong>ICT</strong>’ers. Datasets wor<strong>de</strong>n<br />
vaak per beroepsgroep opgesteld en beheerd. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe een dataset is<br />
opgebouwd en welke rol valuesets, datatypen en object i<strong>de</strong>ntifiers (OID’s) daarbij spelen.<br />
Datasets, valuesets, datatypen en object i<strong>de</strong>ntifiers<br />
Een dataset bevat <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities van <strong>de</strong> gegevens die <strong>in</strong> een <strong>zorg</strong>proces wor<strong>de</strong>n geregistreerd of<br />
uitgewisseld. Deze <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities zijn functioneel van aard en wor<strong>de</strong>n vastgesteld door gebruikers van<br />
<strong>ICT</strong>-systemen. Een dataset bevat <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities van data-elementen.<br />
Voor sommige gegevens, bijvoorbeeld het geslacht van een persoon of <strong>de</strong> co<strong>de</strong> van een diagnose,<br />
geldt dat <strong>de</strong> waar<strong>de</strong> gekozen dient te wor<strong>de</strong>n uit een lijst met vaste waar<strong>de</strong>n. Een <strong>de</strong>rgelijke lijst wordt<br />
een valueset genoemd. Door gebruik te maken van valuesets verbetert <strong>de</strong> kwaliteit van <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie<br />
en kunnen gegevens automatisch wor<strong>de</strong>n geïnterpreteerd en met elkaar wor<strong>de</strong>n vergeleken.<br />
Voor an<strong>de</strong>re gegevens, bijvoorbeeld <strong>de</strong> achternaam van een persoon, is het niet mogelijk om gebruik<br />
te maken van valuesets. In <strong>de</strong>rgelijke gevallen bepaalt een datatype welke waar<strong>de</strong>n een data-element<br />
heeft. Er zijn twee soorten datatypes: primitieve datatypes en samengestel<strong>de</strong> datatypes. Een primitief<br />
datatype is een datatype dat niet is samengesteld uit an<strong>de</strong>re datatypen. Voorbeel<strong>de</strong>n hiervan zijn<br />
‘str<strong>in</strong>g’ (vrije tekst) en ‘numeriek’ (een getal). Een samengesteld datatype is opgebouwd uit meer<strong>de</strong>re<br />
datatypen. Een voorbeeld hiervan is <strong>de</strong> naam van een persoon, die opgebouwd kan zijn uit een<br />
voornaam, een tussenvoegsel en een achternaam.<br />
In datasets wordt soms gebruik gemaakt van Object I<strong>de</strong>ntifiers (OID’s), zodat data-elementen,<br />
valuesets en waar<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een valueset wereldwijd uniek te i<strong>de</strong>ntificeren zijn. Hierdoor kunnen<br />
geregistreer<strong>de</strong> of uitgewissel<strong>de</strong> medische gegevens altijd correct geïnterpreteerd wor<strong>de</strong>n. OID’s zijn<br />
georganiseerd <strong>in</strong> een <strong>in</strong>dustriebre<strong>de</strong>, wereldwij<strong>de</strong> hiërarchie. Een OID is een str<strong>in</strong>g en bestaat uit<br />
getallen die van elkaar wor<strong>de</strong>n geschei<strong>de</strong>n door punten, zoals 2.16.840.1.113883.2.4.3.11.1. Elke punt<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> str<strong>in</strong>g vertegenwoordigt een nieuwe vertakk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> hiërarchie. (Inter)nationale registratieautoriteiten<br />
geven OID’s uit aan <strong>in</strong>dividuen of organisaties, die op hun beurt het beheer van <strong>de</strong><br />
vertakk<strong>in</strong>gen on<strong>de</strong>r hun OID uitvoeren.<br />
><br />
34 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Data-elementen, die <strong>de</strong>el uitmaken van een dataset kunnen uitgewerkt wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een archtetype of<br />
Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>l (DCM). Een dataset kan dus een of meer<strong>de</strong>re DCM’s bevatten. Data-<br />
elementen kunnen ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd zijn <strong>in</strong> een co<strong>de</strong>stelsel zoals LOINC of SNOMED CT. De betreffen<strong>de</strong><br />
term kan dan wor<strong>de</strong>n gekoppeld aan het data-element waardoor het data-element eenduidig wordt<br />
ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd. Hetzelf<strong>de</strong> geldt voor waar<strong>de</strong>n <strong>in</strong> een valueset. Meestal zijn <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>n uit een valueset<br />
overgenomen uit classificaties of co<strong>de</strong>- en term<strong>in</strong>ologiestelsels. Om gegevens daadwerkelijk digitaal<br />
uit te kunnen wisselen of vast te leggen is het noodzakelijk om <strong>de</strong> dataset te vertalen naar technische<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zoals HL7v3 of EN ISO 13606.<br />
Ter illustratie<br />
De diabetes dataset bestaat uit een aantal data-elementen. Een van <strong>de</strong>ze data-elementen is ‘uitslag’.<br />
Dit element is uitgewerkt <strong>in</strong> een omschrijv<strong>in</strong>g, type, card<strong>in</strong>aliteit, conformance, co<strong>de</strong> en co<strong>de</strong>stelsel.<br />
De antwoordkeuzes voor ‘uitslag’ zijn vastgelegd <strong>in</strong> <strong>de</strong> valueset ‘Bepal<strong>in</strong>g antwoord’. Het antwoord<br />
kan zijn, ‘ja’, ‘nee’, ‘ondui<strong>de</strong>lijk’ of ‘niet te bepalen’. Zowel een data-element als <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>n uit een<br />
valueset kunnen geco<strong>de</strong>erd zijn. Co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g is met name van belang om medische <strong>in</strong>formatie uit te<br />
wisselen tussen twee geautomatiseer<strong>de</strong> systemen.<br />
Data-elementen<br />
Dataset<br />
Samengestel<strong>de</strong><br />
data-elementen<br />
Dataset<br />
Figuur 12. Schematische weergave van datasets.<br />
Specificatie van<br />
een data-element<br />
Co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g Valueset<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 35
DCM<br />
DCM staat voor Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>l en is een standaard voor het beschrijven van medische<br />
<strong>in</strong>formatie om tot digitale gegevensvastlegg<strong>in</strong>g te komen. In een DCM wordt <strong>de</strong> medische vakkennis,<br />
<strong>de</strong> data-elementen, mo<strong>de</strong>ller<strong>in</strong>g en co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g van een medisch concept beschreven.<br />
Doel DCM’s<br />
Doel van Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>ls is <strong>de</strong> vastlegg<strong>in</strong>g van gegevensmo<strong>de</strong>llen om een brug te slaan<br />
tussen <strong>de</strong> medische vakkennis van een <strong>zorg</strong>verlener en <strong>de</strong> technische vakkennis van een <strong>ICT</strong>’er. Standaardiseren<br />
van medische begrippen en bijbehoren<strong>de</strong> gegevensmo<strong>de</strong>llen is noodzakelijk. Een DCM<br />
legt eenduidig het medische begrip en bijbehoren<strong>de</strong> data<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities vast op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> aspecten:<br />
Metadata Zorggegevens Technische gegevens<br />
Naam van DCM Concept Naam data-element<br />
Type DCM M<strong>in</strong>dmap Unieke i<strong>de</strong>ntificatie data-element<br />
Keywords Doel Beschrijv<strong>in</strong>g data-element<br />
I<strong>de</strong>ntificatienummer Wetenschappelijke on<strong>de</strong>rbouw<strong>in</strong>g Voorbeeld van een waar<strong>de</strong><br />
Auteurs Informatiemo<strong>de</strong>l Datatype<br />
Uitgeven<strong>de</strong> organsatie Instructie Co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
On<strong>de</strong>rsteunen<strong>de</strong> organisatie Interpretatie Waar<strong>de</strong> specificatie<br />
Versie, publicatiedatum Zorgproces Specifieke constra<strong>in</strong>ts<br />
Publicatiestatus Voorbeeld Relatie tussen data-elementen<br />
Taal Inperk<strong>in</strong>gen<br />
Expiratiedatum Openstaan<strong>de</strong> vragen<br />
Certificaat Referenties<br />
Functioneel mo<strong>de</strong>l<br />
Traceerbaarheid<br />
Disclaimer, gebruiksvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
en copyright<br />
Tabel 6. In<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van een DCM.<br />
DCM’s kunnen gebruikt wor<strong>de</strong>n bij het opstellen van datasets. Een DCM is een uitwerk<strong>in</strong>g van een<br />
of meer data-elementen uit een dataset. Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>ls bevatten <strong>zorg</strong>gegevens en<br />
technische gegevens en koppelen <strong>de</strong>ze aan elkaar. Als een DCM op een eenduidige manier een<br />
concept <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieert dan kan <strong>de</strong>ze vervolgens hergebruikt wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> meer<strong>de</strong>re datasets. Door het<br />
hergebruik van data-elementen kan ook <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> HL7-XML beschrijv<strong>in</strong>g of EN ISO 13606<br />
archetype hergebruikt wor<strong>de</strong>n.<br />
><br />
36 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Een Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>l functioneert als een brug tussen <strong>zorg</strong> en verschillen<strong>de</strong> technieken.<br />
Voor medische co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen verwijst een DCM naar medische co<strong>de</strong>stelsels. Een DCM omvat geen<br />
technische structuurstandaard en is daarom techniek onafhankelijk. Om DCM’s te gebruiken<br />
voor geautomatiseer<strong>de</strong> toepass<strong>in</strong>gen is een uitwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> HL7v3, HL7v2, EN ISO 13606 of an<strong>de</strong>re<br />
structuurstandaard nodig.<br />
Ter illustratie<br />
Hieron<strong>de</strong>r een versimpeld voorbeeld van <strong>de</strong> DCM Apgar Score.<br />
Concept: De Apgar score is een meet<strong>in</strong>strument dat <strong>de</strong> aanpass<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> pasgeborene aan <strong>de</strong><br />
extra uteriene omstandighe<strong>de</strong>n onmid<strong>de</strong>llijk na <strong>de</strong> geboorte meet.<br />
Doelstell<strong>in</strong>g: De Apgar score is het beoor<strong>de</strong>len van <strong>de</strong> aanpass<strong>in</strong>gen van <strong>de</strong> pasgeborene<br />
onmid<strong>de</strong>llijk na <strong>de</strong> geboorte. Vijf criteria wor<strong>de</strong>n geëvalueerd: hartslag, pog<strong>in</strong>g tot<br />
a<strong>de</strong>mhalen, kleur, spiertonus en reflexen.<br />
Wetenschappelijke dr. Virg<strong>in</strong>ia Apgar heeft <strong>in</strong> 1952 <strong>de</strong> Apgar score ontwikkeld.<br />
on<strong>de</strong>rbouw<strong>in</strong>g:<br />
Co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g: SNOMED CT 249223000 Apgar heart rate score (special concept)<br />
Instructie: Voor ie<strong>de</strong>re variabele wordt een score gegeven van 0, 1 of 2. Evaluatie van alle vijf<br />
variabelen v<strong>in</strong>dt na één en vijf m<strong>in</strong>uten na <strong>de</strong> geboorte plaats en kan wor<strong>de</strong>n herhaald<br />
tot <strong>de</strong> conditie van <strong>de</strong> pasgeborene stabiel is. Bij ie<strong>de</strong>re evaluatie wordt <strong>de</strong> totaal score<br />
berekend door het optellen van <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>rlijke scores op <strong>de</strong> vijf variabelen.<br />
Interpretatie: Totaal scores van 7-10 is normaal, 4-7 geeft aanleid<strong>in</strong>g tot <strong>in</strong>grijpen en een score van 3<br />
of lager verlangt onmid<strong>de</strong>llijk <strong>in</strong>grijpen. De score na vijf m<strong>in</strong>uten heeft meer betekenis<br />
dan na één m<strong>in</strong>uut, omdat er een verband is tussen <strong>de</strong> Apgar score na vijf m<strong>in</strong>uten en <strong>de</strong><br />
prognose van <strong>de</strong> pasgeborene. Een lage Apgar score na één m<strong>in</strong>uut en een goe<strong>de</strong> score<br />
na vijf m<strong>in</strong>uten is meer positief dan een matige score na één en vijf m<strong>in</strong>uten.<br />
Literatuur: Apgar, V., (1953). A proposal of a New Method of Evaluation of the Newborn Infant.<br />
Current Researches <strong>in</strong> Anaesthesia and Analgesia, 32: 261-267.<br />
Informatiemo<strong>de</strong>l: Apgar score:<br />
Moment na geboorte<br />
Voorkomen huidskleur<br />
Pols hartslag<br />
Figuur 13. DCM van <strong>de</strong> Apgar score.<br />
Apgar score<br />
Lijst met<br />
<strong>in</strong>dividuele scores<br />
Grimas reflexen<br />
Activiteit spiertonus<br />
Score totaal<br />
A<strong>de</strong>mhal<strong>in</strong>g<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 37
EN ISO 13606<br />
EN ISO 13606 heeft als doel om semantische <strong>in</strong>teroperabiliteit te realiseren bij <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g van<br />
medische patiëntgegevens en wordt uitgegeven door European Committee for Standardisation (CEN)<br />
en International Organization for Standardization (ISO). De EN ISO 13606 is een open <strong>in</strong>ternationale<br />
standaard <strong>in</strong> het publieke dome<strong>in</strong>. CEN en ISO zijn formele standaardisatieorganisaties waar<br />
Ne<strong>de</strong>rland via het Ne<strong>de</strong>rlandse Normalisatie Instituut <strong>de</strong>el van uitmaakt. De standaard EN ISO 13606<br />
maakt het mogelijk dat medische <strong>in</strong>formatie tussen elektronisch patiëntendossiers (EPD’s)<br />
uitgewisseld kan wor<strong>de</strong>n. De EN13606 Assocation is een <strong>in</strong>ternationale verenig<strong>in</strong>g van gebruikers van<br />
<strong>de</strong> EN ISO 13606 standaard.<br />
Filosofie van EN ISO 13606<br />
Bij <strong>de</strong> EN ISO 13606 wordt er van een an<strong>de</strong>r pr<strong>in</strong>cipe gebruikgemaakt dan bij een berichtenstandaard.<br />
In een berichtenstandaard wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong>tail vastgelegd wat wel en wat niet uitgewisseld wordt.<br />
Systeemleveranciers schrijven software om elk standaardbericht met data te vullen, te verzen<strong>de</strong>n, te<br />
lezen en te verwerken. Bij <strong>de</strong> EN ISO 13606 standaard wordt uitgegaan van een algemene structuur<br />
voor een elektronisch patiëntendossier (EPD). B<strong>in</strong>nen die structuur leggen gebruikers op basis van<br />
archetypes (bouwstenen) vast welke gegevens ze willen uitwisselen of opslaan. Zo kunnen brieven,<br />
rapporten en schermen wor<strong>de</strong>n opgebouwd uit een of meer<strong>de</strong>re bouwblokken.<br />
De EN ISO 13606 standaard bestaat uit vijf <strong>de</strong>len:<br />
Referentiemo<strong>de</strong>l: <strong>de</strong> opbouw van een hiërarchie die het generieke EPD vormt;<br />
Archetypemo<strong>de</strong>l: beschrijft wat archetypes zijn en hoe ze beschreven kunnen wor<strong>de</strong>n;<br />
Termenlijst: een aantal co<strong>de</strong>s en begrippen voor archetypes die <strong>in</strong> <strong>de</strong> generieke EPD<br />
hiërarchie gebruikt wor<strong>de</strong>n;<br />
Databeveilig<strong>in</strong>g: <strong>in</strong>clusief een patiëntenmandaat. Dit <strong>de</strong>el maakt het on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re mogelijk dat<br />
elke patiënt kan vastleggen wie er <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>formatie mag zien of aanvullen;<br />
Implementatiegids: beschrijv<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> implementatie van <strong>de</strong> EN ISO 13606 <strong>in</strong> HL7v3.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De EN ISO 13606 standaard is afgestemd met an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>ternationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zoals:<br />
• CEN/ISO 13940 standaard ‘System of Concepts’, die <strong>de</strong> concepten beschrijft die <strong>zorg</strong>verleners en<br />
hun systemen nodig hebben om samen te werken;<br />
• CEN/ISO 12679 standaard ‘Health Informaton Systems Architecture’ die beschrijft hoe een geautomatiseerd<br />
systeem georganiseerd is, waar het EPD on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van uitmaakt;<br />
• het referentiemo<strong>de</strong>l van <strong>de</strong> EN ISO 13606 standaard komt <strong>de</strong>els overeen met <strong>de</strong> HL7 CDA<br />
standaard;<br />
><br />
38 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
• DCM’s: archetypes zijn techniek afhankelijk en Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>ls zijn techniek<br />
onafhankelijk;<br />
• elk gestandaardiseerd co<strong>de</strong>stelsel, bijvoorbeeld SNOMED CT, ICD en ICPC maar ook elke lokale<br />
woor<strong>de</strong>nlijst kan gebruikt wor<strong>de</strong>n om specifieke co<strong>de</strong>s toe te voegen.<br />
Ter illustratie<br />
Groepen van <strong>zorg</strong>verleners leggen op het semantische niveau vast wat ze willen uitwisselen of opslaan<br />
<strong>in</strong> archetypes. Als een systeem voldoet aan <strong>de</strong> EN ISO 13606 standaard kunnen <strong>de</strong> systemen <strong>de</strong><br />
gewenste <strong>in</strong>formatie uitwisselen of opslaan zon<strong>de</strong>r dat er extra hoeft te wor<strong>de</strong>n geprogrammeerd.<br />
Archetypes vormen <strong>de</strong> semantische en syntactische laag volgens het <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>overzicht. Hieron<strong>de</strong>r<br />
een versimpeld voorbeeld van het archetype van <strong>de</strong> Glasgow Coma Scale.<br />
Archetype ID openEHR-EHR-OBSERVATION.glasgow_coma.v1<br />
Concept name Glasgow Coma Scale<br />
Concept <strong>de</strong>scription Fifteen po<strong>in</strong>t scale used to assess the level of consciousness of a subject. Also known as the Modified<br />
Glasgow Coma Scale.<br />
Purpose To record cl<strong>in</strong>ical observations regard<strong>in</strong>g responsiveness of a subject to stimuli as an objective<br />
assessment of the conscious state of a subject.<br />
Use Use <strong>in</strong> any cl<strong>in</strong>ical situation to assess the level of consciousness of a subject, with the exception of<br />
<strong>in</strong>fants and young children. The three response values are consi<strong>de</strong>red separately as well as their sum.<br />
The m<strong>in</strong>imum possible Total score value is 3 and the maximum possible is 15.<br />
The Total score can be <strong>de</strong>rived as the sum of the recor<strong>de</strong>d scores for each of the eye, motor and verbal<br />
responses. The EMV score can be <strong>de</strong>rived as a composite from each of the recor<strong>de</strong>d response scores,<br />
for example E3 M2 V4 represents the conscious state of a subject who opens eyes to speech, has an<br />
extensor response to pa<strong>in</strong> and utters <strong>in</strong>comprehensible sounds<br />
Misuse Not to be used for assess<strong>in</strong>g <strong>in</strong>fants & young children.<br />
Author Heather Leslie<br />
References Teasdale G, Jennett B. Assessment of coma and impaired consciousness. A practical scale. Lancet<br />
1974,2:81-84. Teasdale GM, Murray L. Revisit<strong>in</strong>g the Glasgow Coma Scale and Coma Score. Intensive<br />
Care Medic<strong>in</strong>e. 2000; 26: 153-154<br />
Best eye response<br />
Occurrences: 0..1<br />
Best motor response:<br />
0..1<br />
Best Verbal response:<br />
Occurrences: 0..1<br />
Best eye response to stimulus. 1: no response<br />
2: Eyes open <strong>in</strong> response to pa<strong>in</strong><br />
3: Eyes open <strong>in</strong> response to speech<br />
4: Spontaneous eye open<strong>in</strong>g<br />
Best motor response to stimulus. 1: no response<br />
2: Extensor response<br />
3: Flexor response<br />
4: Withdrawal response<br />
5: Localises pa<strong>in</strong><br />
6: Obeys commands<br />
Best verbal response to stimulus. 1: no response<br />
2: Incomprehensible sounds<br />
3: Inappropriate speech<br />
4: Confused conversation<br />
5: Oriented<br />
Total Occurrences: 0..1 The sum of the 3 ord<strong>in</strong>al scores for each component parameter.<br />
EMV profile Eye Motor Verbal profile express<strong>in</strong>g each component<br />
<strong>in</strong>dividually. This can be <strong>de</strong>rived as a comb<strong>in</strong>ation of the<br />
preced<strong>in</strong>g elements<br />
Comment Comment about measurement of the Scale, especially if it was not<br />
possible to assess a response.<br />
Figuur 14. Archetype van Glasgow Coma Scale.<br />
Free or co<strong>de</strong> text<br />
Free or co<strong>de</strong> text<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 39
40 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Geluk is er als dat wat je <strong>de</strong>nkt,<br />
wat je zegt en wat je doet<br />
met elkaar <strong>in</strong> harmonie is.<br />
- Mahatma Ghandi
Structuur en<br />
communicatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
In <strong>de</strong> gezondheids<strong>zorg</strong> wordt veel gebruik gemaakt<br />
van geautomatiseer<strong>de</strong> systemen zoals elektronische<br />
patiëntendossiers, laboratoriumsystemen, apparatuur<br />
voor het maken van ECG’s, MRI-scans en röntgenfoto’s.<br />
Via elektronische berichten kunnen gegevens tussen<br />
<strong>de</strong>ze systemen wor<strong>de</strong>n uitgewisseld. Dit voorkomt<br />
dat <strong>zorg</strong>verleners <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> patiënt dubbel<br />
moeten vastleggen.<br />
De structuur van <strong>de</strong>ze berichten wordt ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd<br />
met <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zoals HL7, EDIFACT en DICOM.
CCR/CCD<br />
CCR staat voor Cont<strong>in</strong>uity of Care Record en wordt beheerd door <strong>de</strong> American Society of Test<strong>in</strong>g and<br />
Materials. CCR is een standaard die ontwikkeld is <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met artsen, verpleegkundigen,<br />
vertegenwoordigers van IT-bedrijven en patiëntverenig<strong>in</strong>gen. Het doel van <strong>de</strong>ze standaard is het<br />
leveren van een actueel overzicht van kritische en permanente gegevens van een patiënt.<br />
Twee belangrijke toepass<strong>in</strong>gen zijn:<br />
• De <strong>in</strong>formatie die op een bepaald moment (snapshot) beschikbaar is <strong>in</strong> bronsystemen wordt<br />
door <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>ld arts opgevraagd vanuit an<strong>de</strong>re systemen of an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
De <strong>in</strong>formatie wordt als elektronisch document beschikbaar gesteld aan <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lend arts.<br />
• De <strong>in</strong>formatie wordt gebruikt als overdrachtsdocument bij <strong>de</strong> verwijz<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> patiënt.<br />
Hierbij ligt <strong>de</strong> focus primair b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> twee<strong>de</strong>lijns<strong>zorg</strong>.<br />
CCR<br />
Het Cont<strong>in</strong>uity of Care Record is bedoeld om <strong>in</strong>formatie over een patiënt van <strong>de</strong> ene <strong>zorg</strong>verlener over<br />
te dragen aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verlener. De vorm waar<strong>in</strong> dit gebeurt is het beste te omschrijven als een<br />
elektronische brief. Het bevat een hea<strong>de</strong>r, over wie het gaat en voor wie het is, het bevat een body, dit<br />
is <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd van <strong>de</strong> brief, en het bevat een footer, dit zijn algemene gegevens, zoals <strong>de</strong> handteken<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> afzen<strong>de</strong>r.<br />
Bij ie<strong>de</strong>r consult of overdracht zijn daardoor gegevens digitaal beschikbaar over <strong>de</strong> algemene<br />
gezondheidgegevens, <strong>de</strong> adm<strong>in</strong>istratieve gegevens en <strong>de</strong> <strong>de</strong>mografische gegevens van <strong>de</strong> patiënt.<br />
Om <strong>de</strong>ze patiëntgegevens <strong>in</strong> CCR op een goe<strong>de</strong> manier te versturen, ontvangen en automatisch te<br />
verwerken, is na<strong>de</strong>re <strong>de</strong>tailler<strong>in</strong>g noodzakelijk.<br />
CCD<br />
CCD staat voor Cont<strong>in</strong>uity of Care Document en is een document om gegevens uit te wisselen.<br />
Feitelijk is CCD een <strong>in</strong>perk<strong>in</strong>g van CCR <strong>in</strong> HL7-CDA (Cl<strong>in</strong>ical Document Architecture). De manier<br />
waarop CCR <strong>in</strong> CDA is verwerkt, is vastgelegd <strong>in</strong> <strong>de</strong> standaard CCD. CCD heeft dus alle kenmerken<br />
van CDA en bevat groten<strong>de</strong>els <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd van CCR. Met het Cont<strong>in</strong>uity of Care Document wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
patiëntgegevens uit <strong>de</strong> beschikbare systemen geëxtraheerd en gepresenteerd <strong>in</strong> een elektronisch<br />
document. Het is daarbij verplicht om vrije tekst mee te leveren zodat het direct leesbaar is. Gestructureer<strong>de</strong><br />
gegevens zijn optioneel en voor automatische verwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> doelsystemen ook gewenst.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Er is veel spraakverwarr<strong>in</strong>g over Cont<strong>in</strong>uity of Care Record, Cont<strong>in</strong>uity of Care Document en Cl<strong>in</strong>ical<br />
Document Architecture, respectievelijk CCR, CCD en CDA. CDA is een variant van HL7v3. Dit is een<br />
document dat voor meer<strong>de</strong>re overdrachtsmomenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> <strong>in</strong>gezet kan wor<strong>de</strong>n.<br />
Het ‘kerndossier’ is een veelgebruikt begrip. Een kerndossier is geen standaard. Vaak bedoelt men,<br />
als men over kerndossier spreekt, een implementatie die is gebaseerd op <strong>de</strong> CCR-standaard.<br />
><br />
42 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Ter illustratie<br />
Bij CCR gaat het om een samenvatt<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> gezondheidssituatie van <strong>de</strong> patiënt. Met behulp van <strong>de</strong>ze<br />
standaard wor<strong>de</strong>n documenten die <strong>de</strong> meest belangrijke en actuele <strong>in</strong>formatie van een patiënt bevatten,<br />
op basis van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>vraag samengesteld. De CCR-standaard bestaat uit drie <strong>de</strong>len:<br />
• hea<strong>de</strong>r, met daar<strong>in</strong> <strong>in</strong>formatie over <strong>de</strong> verzen<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> ontvanger en <strong>de</strong> patiënt;<br />
• body, die ver<strong>de</strong>eld is <strong>in</strong> zeventien secties. Afhankelijk van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>vraag kunnen een of meer<strong>de</strong>re<br />
secties gevuld wor<strong>de</strong>n met medische gegevens en verstuurd wor<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>lend arts;<br />
• footer, hier<strong>in</strong> kan aanvullen<strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie wor<strong>de</strong>n geplaatst en kan <strong>de</strong> handteken<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
betrokken persoon wor<strong>de</strong>n toegevoegd.<br />
Figuur 15. Structuur van CCR.<br />
Hea<strong>de</strong>r<br />
Footer<br />
Hea<strong>de</strong>r<br />
Body<br />
Footer<br />
Figuur 16. Relatie tussen CCR, CDA en CCD.<br />
• Documentnummer<br />
• Taalco<strong>de</strong><br />
• Versie<br />
• Datum en tijd<br />
• Betaal<strong>in</strong>formatie<br />
• Behan<strong>de</strong>lrestricties<br />
• On<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g<br />
• Functionele status<br />
• Klachten en diagnoses<br />
• Familie anamnese<br />
• Sociale anamnese<br />
• Waarschuw<strong>in</strong>gen<br />
• Medicatie<br />
• Gegevensbronnen<br />
• Commentaar<br />
• Handteken<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong> bij CCR betrokken persoon<br />
Body<br />
+ Generiek =<br />
• Patiënt<br />
• Zen<strong>de</strong>r<br />
• Ontvanger<br />
• De aanleid<strong>in</strong>g<br />
• Medische hulpmid<strong>de</strong>len<br />
• Inent<strong>in</strong>gen<br />
• Vitale functies<br />
• Uitslagen<br />
• Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen<br />
• Afspraken<br />
• Zorgplan<br />
• Zorgverleners<br />
CCR CDA CCD<br />
Body<br />
Sectie<br />
Hea<strong>de</strong>r Hea<strong>de</strong>r<br />
Body<br />
Specifiek<br />
Sections Sections<br />
Entries Entries<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 43
Cont<strong>in</strong>ua Health Alliance<br />
Cont<strong>in</strong>ua Health Alliance bestaat s<strong>in</strong>ds 2006 en is een <strong>in</strong>ternationale non-profit organisatie die zich<br />
<strong>in</strong>zet om <strong>de</strong> kwaliteit van <strong>de</strong> persoonlijke gezondheids<strong>zorg</strong> te verbeteren. Het is een open alliantie<br />
met meer dan 240 le<strong>de</strong>n, waaron<strong>de</strong>r organisaties die persoonlijke gezondheidstoepass<strong>in</strong>gen of<br />
an<strong>de</strong>re e-health toepass<strong>in</strong>gen leveren en bedrijven die zich bezighou<strong>de</strong>n met communicatietechnologie.<br />
Zij werken samen om het gebruik van persoonlijke gezondheidstoepass<strong>in</strong>gen en<br />
-diensten te stimuleren door <strong>de</strong> belangrijkste barrières – <strong>in</strong>teroperabiliteit, regelgev<strong>in</strong>g en<br />
bekostig<strong>in</strong>g – weg te nemen. Hun missie is om hiermee <strong>de</strong> zelfstandigheid van patiënten te vergroten<br />
en mensen <strong>in</strong> staat te stellen hun gezondheid en welzijn beter <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten te hou<strong>de</strong>n.<br />
Dome<strong>in</strong>en<br />
Cont<strong>in</strong>ua richt zich op drie dome<strong>in</strong>en:<br />
1. zelfstandig leven: ou<strong>de</strong>ren kunnen langer veilig thuis wonen door bijvoorbeeld een alarmknop,<br />
beweg<strong>in</strong>gssensoren, vi<strong>de</strong>ocontact met <strong>zorg</strong>verleners en mantel<strong>zorg</strong>ers;<br />
2. disease management: chronisch zieken hoeven m<strong>in</strong><strong>de</strong>r vaak naar het ziekenhuis doordat hun<br />
gezondheid op afstand <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten wordt gehou<strong>de</strong>n, bijvoorbeeld door vi<strong>de</strong>ocontact met<br />
<strong>zorg</strong>verleners;<br />
3. welzijn & fitness: personen kunnen het effect van hun fitnessprogramma’s maximaliseren door<br />
met behulp van sensoren data te verzamelen, zo hun vor<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen bij te hou<strong>de</strong>n en feedback te<br />
krijgen van tra<strong>in</strong>ers.<br />
Interoperabiliteitsprofielen<br />
Om <strong>in</strong>teroperabiliteit te realiseren ontwikkelt Cont<strong>in</strong>ua <strong>in</strong>teroperabiliteitsprofielen die zij<br />
‘Design Gui<strong>de</strong>l<strong>in</strong>es’ noemen. Hier<strong>in</strong> staat beschreven op welke manier bestaan<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> en<br />
specificaties moeten wor<strong>de</strong>n toegepast om <strong>in</strong>formatie tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> persoonlijke<br />
gezondheidstoepass<strong>in</strong>gen uit te wisselen. Op basis van <strong>de</strong>ze Design Gui<strong>de</strong>l<strong>in</strong>es kunnen leveranciers<br />
hun systemen en apparaten geschikt maken voor uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens met an<strong>de</strong>re<br />
systemen. Vervolgens kunnen leveranciers hun producten laten certificeren.<br />
Architectuur<br />
Persoonlijke gezondheidstoepass<strong>in</strong>gen bevatten een aantal on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len. Cont<strong>in</strong>ua heeft daarvoor een<br />
referentiearchitectuur ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd. De toepass<strong>in</strong>gen bestaan uit een aantal apparaten of systemen<br />
met daartussen <strong>in</strong>terfaces. De Design Gui<strong>de</strong>l<strong>in</strong>es beschrijven hoe <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>terfaces eruit moeten zien.<br />
><br />
44 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Zoals beschreven verwijzen <strong>de</strong> Cont<strong>in</strong>ua Design Gui<strong>de</strong>l<strong>in</strong>es naar bestaan<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>.<br />
Voorbeel<strong>de</strong>n zijn <strong>de</strong> ISO/IEEE 11073-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> en het IHE-XDR profiel. De Design Gui<strong>de</strong>l<strong>in</strong>es<br />
zijn te vergelijken met <strong>de</strong> <strong>in</strong>teroperabiliteitsprofielen van IHE.<br />
Ter illustratie<br />
Dit is <strong>de</strong> generieke <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g die Cont<strong>in</strong>ua gebruikt voor persoonlijke gezondheidstoepass<strong>in</strong>gen:<br />
• PAN/LAN Devices: <strong>de</strong> meetapparaten en <strong>de</strong> sensoren die gebruikt wor<strong>de</strong>n;<br />
• Application Host<strong>in</strong>g Device: <strong>de</strong> gateway, die ervoor <strong>zorg</strong>t dat <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie uit <strong>de</strong> meetapparaten<br />
naar <strong>de</strong> back office van <strong>de</strong> leverancier kan wor<strong>de</strong>n gestuurd;<br />
• WAN Device: <strong>de</strong> back office van <strong>de</strong> leverancier;<br />
• Health Record Device: het <strong>in</strong>formatiesysteem van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener of van <strong>de</strong> patiënt,<br />
waar zij toegang hebben tot <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> gegevens.<br />
PAN / LAN<br />
Device<br />
PAN<br />
LAN<br />
Application<br />
Host<strong>in</strong>g Device<br />
Figuur 17. Referentie architectuur van Cont<strong>in</strong>ua Health Alliance<br />
WAN<br />
WAN<br />
Device<br />
Remote<br />
Patient Monitor<strong>in</strong>g<br />
Server<br />
xHRN<br />
Health<br />
Record Device<br />
PHR<br />
EHR<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 45
DICOM<br />
DICOM staat voor Digital Imag<strong>in</strong>g and Communications <strong>in</strong> Medic<strong>in</strong>e en is <strong>in</strong> 1994 op <strong>de</strong> markt<br />
gebracht door een samenwerk<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> American College of Radiology en <strong>de</strong> Amerikaanse<br />
verenig<strong>in</strong>g van leveranciers van radiologie-apparatuur. DICOM is ontwikkeld om <strong>de</strong> communicatie<br />
van digitale beel<strong>de</strong>n tussen verschillen<strong>de</strong> applicaties mogelijk te maken. De eerste versie van het<br />
protocol stamt uit 1985. S<strong>in</strong>ds 1994 is DICOM <strong>de</strong> standaard om digitale beel<strong>de</strong>n <strong>in</strong> geautomatiseer<strong>de</strong><br />
systemen te verwerken, met name tussen <strong>de</strong> modaliteiten (bijvoorbeeld MRI of CT scanner), <strong>de</strong> digitale<br />
archieven, pr<strong>in</strong>ters, beeldstations en <strong>de</strong> radiologiesystemen. DICOM komt van oorsprong uit <strong>de</strong><br />
radiologiewereld. Vrij snel na <strong>de</strong> markt<strong>in</strong>troductie is DICOM ook uitgebreid naar an<strong>de</strong>re beeld-<br />
vormen<strong>de</strong> medische dome<strong>in</strong>en zoals cardiologie, tandheelkun<strong>de</strong>, radiotherapie en nucleaire<br />
geneeskun<strong>de</strong>.<br />
Welke <strong>in</strong>formatie zit er <strong>in</strong> DICOM?<br />
Zoals al <strong>in</strong> <strong>de</strong> naam besloten ligt, beschrijft <strong>de</strong> standaard twee aspecten van digitale medische<br />
beeldverwerk<strong>in</strong>g: het bestandsformaat (digital imag<strong>in</strong>g) en <strong>de</strong> communicatie van <strong>de</strong>ze digitale<br />
bestan<strong>de</strong>n tussen applicaties (communications).<br />
1. Het bestandsformaat beschrijft behalve het beeldformaat, hoe meta-<strong>in</strong>formatie over het beeld<br />
(bijvoorbeeld patiënt, scannertype en on<strong>de</strong>rzoekstype) <strong>in</strong> <strong>de</strong> hea<strong>de</strong>r van het bestand moet<br />
wor<strong>de</strong>n weergegeven. In DICOM-bestan<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze <strong>in</strong> zogenoem<strong>de</strong> tags opgeslagen<br />
voorafgaand aan <strong>de</strong> feitelijke beeld<strong>in</strong>formatie. Sommige van <strong>de</strong>ze tags zijn algemeen, zoals <strong>de</strong><br />
patiënt<strong>in</strong>formatie, an<strong>de</strong>re zijn dome<strong>in</strong>- en modaliteitafhankelijk.<br />
DICOM kan radiologie beel<strong>de</strong>n bevatten, gecomprimeer<strong>de</strong> JPG-beel<strong>de</strong>n, verschillen<strong>de</strong> formaten<br />
films en tekstuele verslagen. De DICOM-standaard beschrijft ook hoe <strong>de</strong> bestan<strong>de</strong>n op verschillen<strong>de</strong><br />
media opgeslagen moeten wor<strong>de</strong>n. Hierbij kent DICOM <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> patiënt georiënteer<strong>de</strong><br />
hiërarchie: patiënt, on<strong>de</strong>rzoek, <strong>de</strong>elon<strong>de</strong>rzoek en beeld. Een beeld is dus altijd on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van<br />
een <strong>de</strong>elon<strong>de</strong>rzoek, welke on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is van een on<strong>de</strong>rzoek die bij een patiënt behoort.<br />
2. Het communicatie<strong>de</strong>el beschrijft <strong>de</strong> <strong>in</strong>teracties met beel<strong>de</strong>n tussen applicaties zoals opslag,<br />
pr<strong>in</strong>ten, zoeken en ophalen. Ie<strong>de</strong>re service bestaat uit een server (SCP: service class provi<strong>de</strong>r)<br />
en een client (SCU: service class user). De standaard omschrijft nauwkeurig het gedrag van <strong>de</strong>ze<br />
bei<strong>de</strong> rollen. Daarnaast omvat <strong>de</strong> standaard on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g van het werkproces met behulp van<br />
services zoals een Modaliteit Werklijst. De werklijst geeft <strong>in</strong>formatie aan <strong>de</strong> modaliteit over af te<br />
han<strong>de</strong>len on<strong>de</strong>rzoeken van patiënten.<br />
Leveranciers van beeldverwerken<strong>de</strong> apparatuur en software geven door mid<strong>de</strong>l van een conformance<br />
statement aan dat zij aan <strong>de</strong> DICOM-standaard voldoen. Dit zijn eigen verklar<strong>in</strong>gen waar<strong>in</strong> nauwkeurig<br />
omschreven staat welke services het product on<strong>de</strong>rsteunt, <strong>in</strong> welke rol en voor welke modaliteiten.<br />
><br />
46 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Voor uitwissel<strong>in</strong>g van digitale beel<strong>de</strong>n tussen meer<strong>de</strong>re organisaties is <strong>de</strong> IHE-XDS-standaard<br />
ontwikkeld. IHE-XDS maakt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re gebruik van <strong>de</strong> DICOM-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> en beschrijft<br />
vervolgens <strong>de</strong> <strong>in</strong>teracties tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> organisaties.<br />
Ter illustratie<br />
De digitale beel<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gemaakt met behulp van een MRI of een Computer on Wheels (COW).<br />
De digitale beel<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verstuurd via DICOM-protocollen naar het radiologie-<strong>in</strong>formatiesysteem.<br />
Vanuit dit systeem kan <strong>de</strong> radioloog <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n verslaan. Na het verslag van <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
beel<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het archief opgeslagen. Vanuit het archief kunnen <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n op een later tijdstip<br />
nogmaals geraadpleegd wor<strong>de</strong>n. Vanuit het archief kunnen <strong>de</strong> beel<strong>de</strong>n naar een medische<br />
laserpr<strong>in</strong>ter wor<strong>de</strong>n gestuurd, cd’s wor<strong>de</strong>n gebrand of mid<strong>de</strong>ls een digitaal netwerk naar een<br />
an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g wor<strong>de</strong>n verstuurd.<br />
Computer<br />
on wheels<br />
(COW)<br />
MRI<br />
Radiologie<br />
werkstation<br />
Figuur 18. Systeemketen digitale beel<strong>de</strong>n.<br />
CD distributie<br />
Picture archive and<br />
communication system<br />
(PACS)<br />
Medical<br />
pr<strong>in</strong>ter<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 47
EDIFACT<br />
EDIFACT staat voor Electronic Data Interchange For Adm<strong>in</strong>istration, Commerce and Transport en is<br />
ontwikkeld vanuit <strong>de</strong> UNECE (United Nations Economic Commission for Europe). Belangrijkste<br />
doelstell<strong>in</strong>g van EDIFACT is om berichten te <strong>de</strong>f<strong>in</strong>iëren. Deze berichten kunnen via netwerken zoals<br />
OZIS of ZorgMail wor<strong>de</strong>n verstuurd. EDIFACT heeft zijn oorsprong <strong>in</strong> <strong>de</strong> bus<strong>in</strong>ess-to-bus<strong>in</strong>ess wereld<br />
voor bijvoorbeeld or<strong>de</strong>rs en facturen. EDIFACT-berichtenverkeer wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>zorg</strong><br />
gebruikt <strong>in</strong> <strong>de</strong> communicatie tussen <strong>de</strong> eerste en twee<strong>de</strong> lijn en b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> eerste lijn zelf.<br />
Hiervoor zijn s<strong>in</strong>ds 1989 diverse berichten ontwikkeld zoals: patiëntmutatiebericht, specialistenbrief,<br />
laboratoriumrapport bericht, radiologierapport, receptberichten en overdrachtsbericht.<br />
Nictiz beheert <strong>de</strong> meeste EDIFACT-berichten.<br />
Structuur van EDIFACT<br />
De recentere EDIFACT-berichten <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland zijn gebaseerd op MEDEUR. MEDEUR<br />
staat voor MEDisch Elektronisch Uitwissel Record. Het is een generiek EDIFACT-bericht dat veel<br />
medische gegevens kan bevatten. Met EDIFACT wor<strong>de</strong>n berichten rechtstreeks geadresseerd en<br />
verstuurd naar een an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verlener. Elk medisch dome<strong>in</strong> heeft zijn eigen berichtopmaak. Voor<br />
dome<strong>in</strong>en waar<strong>in</strong> elektronisch <strong>in</strong>formatie wordt uitgewisseld, maar waarvoor geen specifieke opmaak<br />
is ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd, bijvoorbeeld microbiologie, wordt een EDIFACT-bericht met vrije tekst gebruikt.<br />
EDIFACT is als standaard alleen bedoeld voor platte tekst zon<strong>de</strong>r opmaak. Voor an<strong>de</strong>re vormen zoals<br />
HTML, RTF, b<strong>in</strong>aire gegevens, afbeeld<strong>in</strong>gen en PDF leent EDIFACT zich niet.<br />
De EDIFACT-standaard beschrijft on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> structuur, scheid<strong>in</strong>gstekens en compressie van <strong>de</strong><br />
berichten. Een bericht heeft <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> niveaus:<br />
Interchange: een <strong>in</strong>terchange bevat één of meer<strong>de</strong>re messages (berichten).<br />
Message: een message is opgebouwd uit meer<strong>de</strong>re segmenten.<br />
Segment: elk segment is op een logische manier opgebouwd uit data-elementen.<br />
Data-element: een data-element kan een enkelvoudig of een samengesteld data-element zijn.<br />
Samengestel<strong>de</strong> data-elementen bestaan uit ten m<strong>in</strong>ste twee sub-elementen.<br />
Sub-element: een sub-element vormt een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van een samengesteld data-element.<br />
Elk bericht heeft zijn eigen structuur, afhankelijk van <strong>de</strong> segmenten die voorkomen. Voorbeeld van<br />
segmenten zijn: artsgegevens, gegevens van <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, locatiegegevens van <strong>de</strong> patiënt, uitgevoer<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoeken, algemene receptgegevens en het radiologieverslag. De plaats van een segment <strong>in</strong> een<br />
bericht is eenduidig en ligt vast door <strong>de</strong> specificatie van het bericht <strong>in</strong> een structuurdiagram.<br />
><br />
48 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Er zijn we<strong>in</strong>ig nieuwe ontwikkel<strong>in</strong>gen op basis van <strong>de</strong> EDIFACT standaard. Nieuwe ontwikkel<strong>in</strong>gen zijn<br />
gebaseerd op <strong>de</strong> HL7v2 en HL7v3 standaard.<br />
Ter illustratie<br />
In dit overzicht staan <strong>de</strong> vijf hiërarchische niveaus die kenmerkend zijn voor <strong>de</strong> opbouw van een<br />
EDIFACT-bericht. Een uitwissel<strong>in</strong>g (<strong>in</strong>terchange) bestaat uit één of meer<strong>de</strong>re berichten. Een bericht<br />
bestaat uit één of meer<strong>de</strong>re segmenten. Segmenten zijn opgebouwd uit enkelvoudige of samen-<br />
gestel<strong>de</strong> data-elementen. Samengestel<strong>de</strong> data-elementen bestaan uit ten m<strong>in</strong>ste twee sub-<br />
elementen. Een data-element is het meest basale on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el en heeft een waar<strong>de</strong>.<br />
Service Str<strong>in</strong>g<br />
Advice UNA<br />
Interchange ’<br />
Hea<strong>de</strong>r UNB<br />
Figuur 19. Hiërarchisch niveau van Edifact bericht.<br />
Interchange<br />
Functional Group Hdr-UNG ’ Message Message Functional Group Trailer-UNE ’<br />
Message Hea<strong>de</strong>r - UNH ’ Data Segment Data Segment Message Trailer -UNT ’<br />
TAG + Simple Data Element + Composite Data Element ’<br />
Co<strong>de</strong> : Value Value<br />
Either Functional<br />
Groups<br />
OR Only<br />
Messages<br />
Component Data Element : Component Data Element<br />
Value Value<br />
Interchange ’<br />
Trailer UNZ<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 49
HL7<br />
HL7 staat voor Health Level 7 en is een <strong>in</strong>ternationale standaardisatieorganisatie (SDO) op het gebied<br />
van <strong>in</strong>teroperabiliteit van <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatietechnologie. HL7 heeft affiliates die <strong>de</strong> nationale vertal<strong>in</strong>gen<br />
en aanpass<strong>in</strong>gen uitvoeren. Sticht<strong>in</strong>g HL7 Ne<strong>de</strong>rland doet dit voor Ne<strong>de</strong>rland. De HL7-organisatie is<br />
<strong>in</strong> 1987 ontstaan <strong>in</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten en <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls wereldwijd actief <strong>in</strong> meer dan 55 lan<strong>de</strong>n. Zowel<br />
HL7 versie 2 als HL7 versie 3 wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland toegepast.<br />
HL7v2<br />
B<strong>in</strong>nen twee<strong>de</strong>- en <strong>de</strong>r<strong>de</strong>lijns<strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen wordt <strong>de</strong> HL7v2-standaard het meest gebruikt. Deze<br />
standaard wordt gebruikt voor <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens tussen systemen b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zelf, en <strong>in</strong> m<strong>in</strong><strong>de</strong>re mate tussen <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
HL7v2 <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieert herbruikbare groepjes van gegevens (segmenten), die <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong> berichten<br />
gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n. Elk bericht heeft zijn eigen structuur afhankelijk van <strong>de</strong> segmenten die<br />
voorkomen. Voorbeeld van segmenten zijn: patiëntkenmerken, bezoekgegevens, verzeker<strong>in</strong>g-<br />
gegevens, <strong>zorg</strong>me<strong>de</strong>werkersgegevens, or<strong>de</strong>rgegevens en uitslaggegevens. De plaats van een segment<br />
<strong>in</strong> een bericht, is eenduidig en ligt vast door <strong>de</strong> specificatie van het bericht <strong>in</strong> een structuurdiagram.<br />
HL7v2 kent verschillen<strong>de</strong> versies en <strong>de</strong>ze zijn backwards compatible. HL7v2 heeft geen on<strong>de</strong>rliggend<br />
<strong>in</strong>formatie referentiemo<strong>de</strong>l zoals <strong>in</strong> HL7v3.<br />
HL7v3<br />
HL7v3 is een gestandaardiseer<strong>de</strong> methodiek en daarmee an<strong>de</strong>rs dan HL7v2 waarbij <strong>de</strong> standaard<br />
bestaat uit het e<strong>in</strong>dproduct: berichten. Een kerncomponent van <strong>de</strong> standaard is het HL7 Referentie<br />
Informatie Mo<strong>de</strong>l (RIM). In het RIM is <strong>de</strong> structuur van <strong>de</strong> gegevens, <strong>de</strong> concepten, datatypes en<br />
vocabulaire vastgelegd waardoor <strong>in</strong>teroperabiliteit gewaarborgd kan wor<strong>de</strong>n.<br />
HL7v3-berichten<br />
De bericht<strong>in</strong>houd van HL7v3-berichten is bedoeld voor geautomatiseer<strong>de</strong> verwerk<strong>in</strong>g door applicaties<br />
en is daarom zo veel mogelijk gestructureerd en voorzien van co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen. De ontvangen<strong>de</strong> applicatie<br />
is verantwoor<strong>de</strong>lijk voor een leesbare weergave van <strong>de</strong> gegevens. Statusveran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen zijn on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
van het bericht waardoor geautomatiseer<strong>de</strong> processtur<strong>in</strong>g (workflow) kan wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rsteund.<br />
De berichten wor<strong>de</strong>n verstuurd op basis van een ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieer<strong>de</strong> aanleid<strong>in</strong>g. De berichten standaard kent<br />
verschillen<strong>de</strong> uitgewerkte dome<strong>in</strong>en zoals Patient Care, Patient Adm<strong>in</strong>istration, Medical Records en<br />
Pharmacy.<br />
HL7v3 CDA-documenten<br />
Cl<strong>in</strong>ical Document Architecture (CDA) is een standaard die gebruikt wordt bij het uitwisselen en<br />
opslaan van medische documenten die vooral gericht is op menselijke leesbaarheid. Het document<br />
bevat alle <strong>in</strong>formatie die nodig is om <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd te kunnen <strong>in</strong>terpreteren. Zowel gestructureer<strong>de</strong> als<br />
><br />
50 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
ongestructureer<strong>de</strong> tekst kan wor<strong>de</strong>n opgenomen. HL7v3-documenten zijn met een stylesheet<br />
leesbaar te maken <strong>in</strong> een <strong>in</strong>ternetbrowser.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
HL7-berichten wor<strong>de</strong>n ontworpen op basis van vastgestel<strong>de</strong> datasets en co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen. Voor <strong>de</strong><br />
co<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van (<strong>in</strong>ter)nationale co<strong>de</strong>stelsels. HL7v2 en<br />
HL7v3 zijn platformonafhankelijk. HL7v3-berichten, met name HL7v3 CDA-documenten, wor<strong>de</strong>n<br />
gebruikt <strong>in</strong> profielen van IHE en Cont<strong>in</strong>ua Health Alliance.<br />
Ter illustratie<br />
In het HL7v2 figuur staat een snapshot van een labuitslag-bericht van mevrouw E. Hogenboom<br />
geboren op 20 maart 1962, waarbij het een met<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> glucosewaar<strong>de</strong> betreft. De glucosewaar<strong>de</strong><br />
zelf is geco<strong>de</strong>erd <strong>in</strong> LOINC.<br />
MSH|^~\&|GHH LAB|ELAB-3|GHH OE|BLDG4|20120215930||ORU^R01|CNTRL-3456|P|2.4<br />
PID|||015-5554444||HOGENBOOM^E^^^^L|JANSEN|19620320|F|||153 BEUKENLAAN.^<br />
^AMSTERDAM^OH^35292||(206)3345232|(206)752-121||||AC555444444||67-A4335^OH^20030520<br />
OBR|1|845439^GHH OE|1045813^GHH LAB|15545^GLUCOSE|||200202150730|||||||||<br />
555-55-5555^PRIMARY^PATRICIA P^^^^MD^^|||||||||F||||||444-44-4444^HIPPOCRATES^HOWARD<br />
H^^^^MD<br />
OBX|1|SN|1554-5^GLUCOSE^LOINC CFST:MCNC:PT:SER/PLAS:QN||^182|mg/dl|70_105|H|||F<br />
Figuur 20. HL7v2-voorbeeld.<br />
In het HL7v3-figuur staat een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van HL7v3 XML-voorbeeld. In dit on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el staat een consult<br />
op 10 februari 2004 waarbij <strong>de</strong> ontslagdiagnose S13.00 BEET MENS/DIER is vastgelegd.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hon<strong>de</strong>beet<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Figuur 21. HL7v3 XML-voorbeeld.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 51
IHE<br />
IHE staat voor Integrat<strong>in</strong>g the Healthcare Enterprise en is een <strong>in</strong>ternationaal samenwerk<strong>in</strong>gsverband<br />
tussen gebruikers en leveranciers van <strong>ICT</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>sector. Het is opgericht <strong>in</strong> <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten<br />
en <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls actief <strong>in</strong> an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n, waaron<strong>de</strong>r Ne<strong>de</strong>rland. IHE Ne<strong>de</strong>rland is opgericht <strong>in</strong> 2004.<br />
Doelstell<strong>in</strong>g van IHE is het oplossen van <strong>in</strong>tegratieproblemen bij software en medische apparatuur.<br />
IHE heeft als uitgangspunt geen nieuwe <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> te ontwikkelen, maar beschikbare<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> bij elkaar te brengen. Het vastleggen van welke <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> een specifieke context<br />
gebruikt wor<strong>de</strong>n, wordt gedaan <strong>in</strong> IHE <strong>in</strong>tegratieprofielen.<br />
Ontwikkelproces van IHE profielen<br />
IHE gebruikt een standaardproces voor <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van hun <strong>in</strong>tegratieprofielen. De eerste stap<br />
is het selecteren en <strong>de</strong>f<strong>in</strong>iëren van kl<strong>in</strong>ische relevante <strong>in</strong>teroperabiliteitsvraagstukken. Het kl<strong>in</strong>ische<br />
proces wordt beschreven <strong>in</strong> een use case. Hierna wordt gekeken welke <strong>in</strong>ternationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
toegevoeg<strong>de</strong> waar<strong>de</strong> leveren b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> use case. Op basis van <strong>de</strong>ze use cases wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>tegratieprofielen<br />
ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd, die leveranciers vervolgens <strong>in</strong> hun systemen kunnen implementeren. Tij<strong>de</strong>ns<br />
een jaarlijkse testsessie, <strong>de</strong> connectathon genoemd, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> systemen met <strong>de</strong> daar<strong>in</strong> geïntegreer<strong>de</strong><br />
profielen getest. Na <strong>de</strong> connectathon geeft IHE <strong>de</strong>monstraties aan gebruikers en ontwikkelen<br />
<strong>de</strong> leveranciers hun producten ver<strong>de</strong>r voor gebruik <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. De ontwikkel<strong>in</strong>g van een profiel vanaf<br />
probleembeschrijv<strong>in</strong>g tot publicatie, <strong>in</strong>clusief testen, neemt ongeveer achttien maan<strong>de</strong>n <strong>in</strong> beslag.<br />
Integratieprofielen<br />
Een <strong>in</strong>tegratieprofiel gaat over <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens die nodig is om een specifieke<br />
kl<strong>in</strong>ische taak te kunnen bewerkstelligen. Daarnaast zijn er generieke technische <strong>in</strong>tegratieprofielen.<br />
Een profiel specificeert <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie die tussen systemen moet wor<strong>de</strong>n uitgewisseld en <strong>de</strong> acties<br />
die systemen moeten uitvoeren wanneer ze <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie sturen of ontvangen. Een <strong>in</strong>tegratieprofiel<br />
bevat ge<strong>de</strong>tailleer<strong>de</strong> specificaties en beschrijven hoe <strong>de</strong> profielen geïmplementeerd kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
Dome<strong>in</strong>en<br />
Ie<strong>de</strong>r <strong>in</strong>tegratieprofiel on<strong>de</strong>rsteunt een kl<strong>in</strong>ische taak b<strong>in</strong>nen een specifiek kl<strong>in</strong>isch dome<strong>in</strong>.<br />
Een aantal van <strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en waar IHE oploss<strong>in</strong>gen voor ontwikkelt, zijn:<br />
• Radiologie<br />
• Cardiologie<br />
• Laboratoria<br />
• Patient Care coörd<strong>in</strong>atie van patiënten<strong>zorg</strong><br />
• Apparaten <strong>in</strong> <strong>de</strong> patiënten<strong>zorg</strong><br />
• Farmacie<br />
52 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
• Kwaliteit en on<strong>de</strong>rzoek<br />
• Oogheelkun<strong>de</strong><br />
• Pathologie<br />
• Radiotherapie en oncologie<br />
• IT-<strong>in</strong>frastructuur.<br />
>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
IHE ontwikkelt geen <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>, maar verwijst <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>tegratieprofielen naar bestaan<strong>de</strong>, breed<br />
geaccepteer<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Voorbeel<strong>de</strong>n hiervan zijn HL7, SNOMED CT, LOINC en DICOM.<br />
Ter illustratie<br />
Een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> totstandkom<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> IHE-profielen zijn <strong>de</strong> jaarlijkse <strong>in</strong>teroperabiliteitstesten,<br />
ook wel <strong>de</strong> connectathon genoemd. Tij<strong>de</strong>ns een connectathon wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> profielen getest tussen<br />
softwarepakketten van diverse leveranciers. De leveranciers die <strong>de</strong> testen succesvol afron<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
gecertificeerd. Als alle leveranciers <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> profielen gebruiken ontstaat er <strong>in</strong>teroperabiliteit tussen<br />
alle <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen. Tegelijkertijd is het totale proces van publiceren tot opvragen van medische<br />
gegevens leveranciersonafhankelijk. Elke leverancier kan zijn eigen productaanbod bepalen. Dit kan<br />
het aanmel<strong>de</strong>n van documenten zijn, <strong>de</strong> lever<strong>in</strong>g van een registry, een viewer om beel<strong>de</strong>n te bekijken<br />
of een comb<strong>in</strong>atie hiervan.<br />
Figuur 22. Connectathon <strong>in</strong> Pisa <strong>in</strong> 2011.<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 53
XDS<br />
XDS staat voor Cross Enterprise Document Shar<strong>in</strong>g en is een van <strong>de</strong> technische profielen van IHE.<br />
Het IHE-XDS profiel bestaat s<strong>in</strong>ds 2003 en heeft als doel om documenten tussen <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen met<br />
elkaar te <strong>de</strong>len. Zo kunnen CT-on<strong>de</strong>rzoeken, MRI-scans, labuitslagen, overdrachtsdocumenten en<br />
verwijsbrieven tussen <strong>zorg</strong><strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen ge<strong>de</strong>eld wor<strong>de</strong>n.<br />
Werk<strong>in</strong>g van XDS-profiel<br />
Feitelijk is een XDS-netwerk een generieke oploss<strong>in</strong>g om documenten uit te wisselen. Het IHE-XDS<br />
profiel kan veel bestandsformaten uitwisselen zoals PDF, Word, JPG, HL7-CDA en DICOM. B<strong>in</strong>nen<br />
Ne<strong>de</strong>rland is het XDS-profiel voornamelijk bekend van digitale beelduitwissel<strong>in</strong>g,<br />
Samenwerken<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die afspraken maken over <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens via<br />
een XDS-netwerk heet een aff<strong>in</strong>ity doma<strong>in</strong>. B<strong>in</strong>nen een aff<strong>in</strong>ity doma<strong>in</strong> zijn vier systeemrollen:<br />
• <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die gegevens aanmel<strong>de</strong>n, die heten ‘document sources’;<br />
• <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die gegevens opvragen, die heten ‘document consumers’;<br />
• een gegevensopslag, dit heet een ‘repository’;<br />
• een <strong>in</strong><strong>de</strong>x, dit is een register met daar<strong>in</strong> <strong>de</strong> verwijz<strong>in</strong>gen naar <strong>de</strong> plaats waar gegevens zijn opgeslagen,<br />
dit heet een registry.<br />
Als een <strong>zorg</strong>verlener <strong>in</strong>formatie beschikbaar wil stellen slaat hij dit op <strong>in</strong> <strong>de</strong> repository en meldt <strong>de</strong>ze<br />
gegevens aan <strong>in</strong> <strong>de</strong> registry. De raadplegen<strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener zoekt op <strong>de</strong> registry naar beschikbare<br />
relevante <strong>in</strong>formatie van een patiënt en krijgt van <strong>de</strong> registry een verwijz<strong>in</strong>g <strong>in</strong> welke <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>formatie zich bev<strong>in</strong>dt. De <strong>in</strong>formatie haalt hij vervolgens zelf bij <strong>de</strong>ze repository op. Medische<br />
gegevens zijn dus niet centraal opgeslagen maar blijven bij <strong>de</strong> bron. Om het zoeken op <strong>de</strong> registry te<br />
faciliteren bevat <strong>de</strong> registry een aantal gegevens over <strong>de</strong> beschikbare <strong>in</strong>formatie zoals <strong>de</strong> patiënti<strong>de</strong>ntificatie,<br />
type document en <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g.<br />
De basisfunctionaliteit van een XDS-profiel kan echter niet toegepast wor<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r gebruik te<br />
maken van aanvullen<strong>de</strong> IHE profielen. Een paar van <strong>de</strong>ze profielen zijn:<br />
IHE-BPPC: dit profiel heeft als doel om toestemm<strong>in</strong>gsprofielen van <strong>de</strong> patiënt te <strong>de</strong>f<strong>in</strong>iëren.<br />
IHE-CT: om tijdsynchronisatie tussen systemen te borgen.<br />
IHE-ATNA: om <strong>de</strong> logg<strong>in</strong>g te implementeren.<br />
IHE-XCA: om meer<strong>de</strong>re aff<strong>in</strong>ity doma<strong>in</strong>s aan elkaar te koppelen.<br />
Om een XDS-netwerk volledig <strong>in</strong> te richten zijn dus meer<strong>de</strong>re IHE-profielen nodig.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
IHE-profielen, waaron<strong>de</strong>r IHE-XDS, zijn <strong>in</strong>houd-agnostisch. Dat wil zeggen dat <strong>de</strong> profielen geen<br />
eisen stellen aan <strong>de</strong> te gebruiken co<strong>de</strong>stelsels en term<strong>in</strong>ologieën. Op nationaal niveau is het van<br />
><br />
54 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
elang om aanvullend afspraken te maken over XDS-netwerken. Zo kent Ne<strong>de</strong>rland <strong>de</strong> richtlijnen<br />
‘metadata voor XDS’ en ‘toepass<strong>in</strong>g IHE-BPPC’. In <strong>de</strong>ze richtlijnen wordt beschreven welke gegevens<br />
er <strong>in</strong> <strong>de</strong> metadata staan en hoe <strong>de</strong>ze geco<strong>de</strong>erd zijn.<br />
Ter illustratie<br />
Twee of meer<strong>de</strong>re ziekenhuizen kunnen aansluiten op een gezamenlijke registry. De ziekenhuizen<br />
kunnen <strong>de</strong> patiëntgegevens aanmel<strong>de</strong>n mid<strong>de</strong>ls een verwijz<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> registry. Zodra een ziekenhuis<br />
wil weten of er patiëntgegevens staan zal een opvrag<strong>in</strong>g gedaan wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> registry. Als gegevens<br />
beschikbaar zijn, haalt het opvragen<strong>de</strong> systeem <strong>de</strong> gegevens rechtstreeks op <strong>in</strong> het bronsysteem.<br />
Aff<strong>in</strong>ity doma<strong>in</strong> Y<br />
Aff<strong>in</strong>ity doma<strong>in</strong> X<br />
Document source<br />
Ziekenhuis A<br />
Document source<br />
Ziekenhuis C<br />
Figuur 23. XDS-netwerken.<br />
XDS registry<br />
verwijz<strong>in</strong>gen<br />
XDS registry<br />
verwijz<strong>in</strong>gen<br />
Document consumer<br />
Ziekenhuis B<br />
Document consumer<br />
Ziekenhuis D<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 55
56 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Te weten dat je onwetend bent<br />
is het beg<strong>in</strong> van alle wijsheid.<br />
- Viviane van Avalon
Netwerken<br />
De kern van een netwerk is dat <strong>de</strong> ketenpartijen<br />
<strong>in</strong>formatie vastleggen en <strong>de</strong>ze uitwisselen op basis<br />
van lan<strong>de</strong>lijk vastgestel<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />
lan<strong>de</strong>lijke afspraken zijn ketenpartijen vrij <strong>in</strong> <strong>de</strong> manier<br />
waarop ze <strong>de</strong> bedrijfsprocessen <strong>in</strong>richten en kan elke<br />
partij kiezen voor eigen software. Het naleven van <strong>de</strong><br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> is dan wel verplicht. Deze <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
<strong>zorg</strong>en ervoor dat <strong>de</strong> ketenpartijen <strong>in</strong>formatie altijd op<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> manier vastleggen en communiceren.
AORTA/LSP<br />
AORTA is een lan<strong>de</strong>lijke standaard voor elektronische uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens tussen<br />
<strong>zorg</strong>verleners die gezamenlijk betrokken zijn bij <strong>de</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van patiënten. Via het Lan<strong>de</strong>lijk<br />
SchakelPunt (LSP) kunnen huisartsen, huisartsposten, apotheken en ziekenhuizen tijd- en plaatsonafhankelijk<br />
beschikken over medicatie- en huisartswaarneemgegevens. Deze gegevens wor<strong>de</strong>n<br />
uitgewisseld met gestandaardiseer<strong>de</strong> berichten. De bericht<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> die hiervoor nodig zijn,<br />
maken on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el uit van <strong>de</strong> AORTA-architectuur. De kern van het AORTA-netwerk is het LSP.<br />
Dit LSP registreert waar patiëntgegevens opvraagbaar zijn, welke gegevens zijn opgevraagd en door<br />
wie dit is gedaan.<br />
Het LSP valt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid van <strong>de</strong> Verenig<strong>in</strong>g van Zorgaanbie<strong>de</strong>rs voor Zorgcommunicatie<br />
(VZVZ). In opdracht van VZVZ exploiteert het Servicecentrum Zorgcommunicatie het LSP.<br />
Zorgverleners kunnen zich vrijwillig aansluiten op het LSP. Voor het beschikbaar stellen en raadplegen<br />
van medische gegevens via het LSP moeten zij vooraf toestemm<strong>in</strong>g vragen aan hun patiënten.<br />
Zorg<strong>in</strong>formatiesystemen, patiëntportalen en het schakelpunt<br />
Uitgangspunt van AORTA is dat medische gegevens niet centraal wor<strong>de</strong>n opgeslagen, maar bij <strong>de</strong><br />
bron blijven: het dossier bij <strong>de</strong> eigen arts of apotheker. Zorgverleners blijven met hun eigen<br />
specifieke <strong>in</strong>formatiesystemen werken en kunnen via het LSP actuele <strong>in</strong>formatie opvragen uit <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>formatiesystemen van an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verleners <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland. Welke gegevens, en door wie <strong>de</strong>ze<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n opgevraagd wordt <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> beroepsgroepen vastgelegd <strong>in</strong> <strong>in</strong>formatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
en autorisatierichtlijnen. Het LSP beschikt over een logg<strong>in</strong>gfunctionaliteit. Zo is te<br />
controleren of <strong>de</strong> <strong>in</strong>zage rechtmatig was en wor<strong>de</strong>n afwijken<strong>de</strong> aanvragen gesignaleerd. AORTA biedt<br />
ook <strong>de</strong> mogelijkheid om patiëntportalen aan te sluiten, waardoor patiënten <strong>in</strong>zicht kunnen krijgen <strong>in</strong><br />
hun medische gegevens bij <strong>de</strong> aangesloten <strong>zorg</strong>verleners.<br />
GBZ<br />
Om <strong>de</strong>el te nemen aan AORTA dienen zowel het <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatiesysteem en <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g waar<strong>in</strong> het<br />
<strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatiesysteem wordt gebruikt aan kwaliteitseisen te voldoen. Een gekwalificeerd <strong>zorg</strong>-<br />
<strong>in</strong>formatiesysteem wordt aangeduid met <strong>de</strong> term ‘Goed Beheerd Zorgsysteem’ (GBZ). Kwalificatie<br />
v<strong>in</strong>dt plaats op basis van <strong>de</strong> AORTA-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Door alle schakels <strong>in</strong> het netwerk te kwalificeren<br />
wordt <strong>de</strong> kwaliteit en <strong>de</strong> veiligheid van <strong>de</strong> uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens geborgd.<br />
Alleen <strong>zorg</strong>verleners met een geautoriseerd ‘elektronisch paspoort’, <strong>de</strong> UZI-pas, kunnen dossiers via<br />
het LSP raadplegen. Heeft <strong>de</strong> patiënt geen toestemm<strong>in</strong>g gegeven voor digitale uitwissel<strong>in</strong>g van zijn<br />
gegevens, dan kan <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener het dossier niet raadplegen.<br />
><br />
58 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Er zijn verschillen<strong>de</strong> netwerken die uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens mogelijk maken. Berichten<br />
die via het schakelpunt wor<strong>de</strong>n uitgewisseld zijn gebaseerd op HL7v3. Regionale Service Platformen<br />
(RSP’s) bie<strong>de</strong>n netwerken <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio’s aan. Een belangrijk verschil tussen een RSP en het schakelpunt<br />
is dat <strong>de</strong> regie van een RSP bij een regionale organisatie is belegd en <strong>de</strong> regie van het schakelpunt<br />
bij een lan<strong>de</strong>lijke verenig<strong>in</strong>g van <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs is belegd. OZIS heeft net als Regionale Service<br />
Platformen een regionale opzet. Een OZIS-r<strong>in</strong>g maakt vaak on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el uit van een Regionaal Service<br />
Platform. OZIS is gebaseerd op EDIFACT-berichten.<br />
Ter illustratie<br />
Zorgaanbie<strong>de</strong>rs kunnen hun <strong>in</strong>formatiesysteem, <strong>in</strong>dien ze voldoen aan <strong>de</strong> eisen van een goed<br />
beheerd <strong>zorg</strong>systeem, aansluiten op het LSP. Het centrale component <strong>in</strong> het LSP, <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatiemakelaar<br />
(ZIM), coörd<strong>in</strong>eert hierbij <strong>de</strong> communicatie tussen <strong>de</strong> aangesloten systemen. De ZIM houdt<br />
bij <strong>in</strong> welke aangesloten systemen gegevens over een specifieke patiënt beschikbaar zijn. De ZIM controleert<br />
tevens <strong>de</strong> authenticatie en autorisatie van <strong>de</strong> betrokken <strong>zorg</strong>verleners. Ook <strong>zorg</strong>t <strong>de</strong> ZIM voor<br />
het vastleggen van <strong>de</strong> logg<strong>in</strong>g van het berichtenverkeer. Hierdoor is controle van het berichtenverkeer<br />
achteraf mogelijk. De <strong>in</strong>frastructuur leunt op belangrijke basisvoorzien<strong>in</strong>gen zoals <strong>de</strong> sectorale<br />
berichtenvoorzien<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. Deze is nodig voor <strong>de</strong> controle van <strong>de</strong> burger servicenummers van<br />
patiënten.<br />
Goed Beheerd<br />
Patiëntportaal<br />
Figuur 24. LSP-netwerk.<br />
Zorgaanbie<strong>de</strong>rs<br />
Zorgaanbie<strong>de</strong>r Zorgaanbie<strong>de</strong>r Zorgaanbie<strong>de</strong>r<br />
Zorgverlener Zorgverlener Zorgverlener<br />
Goed Beheerd<br />
Zorgsysteem<br />
Goed Beheerd<br />
Zorgsysteem<br />
Lan<strong>de</strong>lijk Schakelpunt<br />
Zorg<strong>in</strong>formatiemakelaar<br />
Goed Beheerd<br />
Zorgsysteem<br />
Basisvoorzien<strong>in</strong>gen<br />
Unieke Zorgverlener<br />
I<strong>de</strong>ntificatie Register<br />
Private Key Infrastructure<br />
Overheid<br />
DigiD<br />
Sectorale<br />
Berichtenvoorzien<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> Zorg<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 59
AZR<br />
AZR staat voor AWBZ-bre<strong>de</strong> Zorgregistratie. AWBZ staat voor Algemene Wet Bijzon<strong>de</strong>re Ziektekosten.<br />
De AWBZ is een volksverzeker<strong>in</strong>g die <strong>de</strong> medische kosten <strong>de</strong>kt die niet on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verzeker<strong>in</strong>g<br />
vallen en die door bijna niemand op te brengen zijn. De AWBZ-bre<strong>de</strong> Zorgregistratie is <strong>in</strong> 2002<br />
ontstaan en is uitgegroeid van een systeem van wachtlijst<strong>in</strong>formatie voor langdurig zieken naar een<br />
manier van werken om vraag en aanbod van <strong>zorg</strong> bij elkaar te brengen. Het doel van <strong>de</strong> AZR is het<br />
on<strong>de</strong>rsteunen van een snelle en efficiënte <strong>in</strong>zet van <strong>zorg</strong> voor langdurig zieken, bijvoorbeeld ou<strong>de</strong>ren<br />
en gehandicapten. In <strong>de</strong> AZR Zorgregistratie wor<strong>de</strong>n ongeveer tien miljoen berichten per jaar<br />
verwerkt die bij elkaar voor ruim 23 miljard aan ziektekosten afhan<strong>de</strong>len.<br />
Hoe werkt <strong>de</strong> keten?<br />
De AWBZ-bre<strong>de</strong> Zorgregistratie is een systematiek voor het volgen van <strong>de</strong> cliënt <strong>in</strong> alle fasen van <strong>de</strong><br />
AWBZ keten: van <strong>de</strong> toewijz<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>in</strong>dicatie, het leveren van <strong>zorg</strong> tot en met het vaststellen van <strong>de</strong><br />
eigen bijdrage van <strong>de</strong> cliënt. Alle standaardisatie afspraken <strong>in</strong> <strong>de</strong> AWBZ keten zijn vastgelegd <strong>in</strong> het<br />
BEP-mo<strong>de</strong>l (BEP staat voor Bedrijfsregels, Externe Integratie (EI)-berichten en Processen).<br />
B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> AWBZ-bre<strong>de</strong> Zorgregistratie kan een cliënt een <strong>in</strong>dicatie aanvragen. Deze <strong>in</strong>dicatie bepaalt<br />
welke <strong>zorg</strong> <strong>de</strong> cliënt nodig heeft. De <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> cliënt wordt uitgevoerd door het Centrum<br />
Indicatiestell<strong>in</strong>g Zorg (CIZ). Als een cliënt m<strong>in</strong><strong>de</strong>rjarig is dan wordt <strong>de</strong> <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g gedaan door<br />
Bureau Jeugd<strong>zorg</strong>. Voor <strong>in</strong>tramurale <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g wordt <strong>de</strong> <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g weergegeven door<br />
mid<strong>de</strong>l van een Zorgzwaartepakket (ZZP). Een voorbeeld van <strong>de</strong> benodig<strong>de</strong> <strong>zorg</strong> is dat een cliënt een<br />
verblijf nodig heeft <strong>in</strong> een ver<strong>zorg</strong>huis. Voor extramurale <strong>zorg</strong> wor<strong>de</strong>n zogenoem<strong>de</strong> ‘functies’<br />
toegekend, bijvoorbeeld <strong>de</strong> activiteitenbegeleid<strong>in</strong>g van gehandicapten.<br />
Het <strong>zorg</strong>kantoor wijst <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> toe aan een <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r. De <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r levert <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> aan <strong>de</strong><br />
cliënt. Het Centraal Adm<strong>in</strong>istratie Kantoor bepaalt <strong>de</strong> eigen bijdrage voor <strong>de</strong> langdurig zieke en<br />
<strong>in</strong>casseert <strong>de</strong> eigen bijdrage. De <strong>zorg</strong>verlener <strong>de</strong>clareert zijn kosten bij het <strong>zorg</strong>kantoor.<br />
Elke ketenpartij geeft <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie door aan <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> partij <strong>in</strong> <strong>de</strong> keten. Het CVZ is keten-<br />
regisseur. Zij beheren <strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>, hebben een arbitragerol en borgen kwaliteit door het<br />
uitvoeren van controles (Groene V<strong>in</strong>k) en dragen kennis over via het AWBZ Kennisportaal.<br />
><br />
60 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
BEP-mo<strong>de</strong>l<br />
Het BEP-mo<strong>de</strong>l is een mo<strong>de</strong>l om <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatievoorzien<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> AWBZ Zorgregistratie te<br />
beschrijven. In dit mo<strong>de</strong>l zijn <strong>de</strong> bedrijfsregels opge<strong>de</strong>eld <strong>in</strong> uitgangspunten, operationele bedrijfsregels<br />
en technische regels. Dit zijn <strong>de</strong> gemaakte afspraken <strong>in</strong> <strong>de</strong> keten. De afspraken en <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
zijn vertaald naar EI-berichten. Zo zijn er berichten voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g, voor <strong>de</strong> toewijz<strong>in</strong>g van<br />
<strong>zorg</strong>, aanvang van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>, niet kunnen leveren van <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> en <strong>de</strong> bepal<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> eigen bijdrage.<br />
Het uitgangspunt van het BEP-mo<strong>de</strong>l is dat on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len niet los van elkaar gezien wor<strong>de</strong>n, maar als<br />
elementen die elkaar versterken óf beperken.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
AWBZ <strong>zorg</strong> wordt ge<strong>de</strong>clareerd op cliëntniveau. Ketenpartijen maken hiervoor gebruik van een<br />
EI-bericht. In <strong>de</strong> keten zijn AZR en <strong>de</strong>clareren nauw met elkaar verbon<strong>de</strong>n en om die re<strong>de</strong>n ook<br />
<strong>in</strong>tegraal gepubliceerd <strong>in</strong> het BEP-mo<strong>de</strong>l. Het gezamenlijke perspectief van alle ketenpartijen<br />
(publieke en private) op <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatievoorzien<strong>in</strong>g leidt tot meer samenwerk<strong>in</strong>g en samenhang <strong>in</strong><br />
het uitvragen van <strong>in</strong>formatie en het <strong>in</strong>richten van <strong>de</strong> daarvoor benodig<strong>de</strong> <strong>in</strong>formatievoorzien<strong>in</strong>g.<br />
Daarnaast moet <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatievoorzien<strong>in</strong>g aansluiten bij aanpalen<strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en zoals <strong>de</strong> Wet maatschappelijke<br />
on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g (WMO). De Wmo <strong>zorg</strong>t ervoor dat mensen met een beperk<strong>in</strong>g kunnen<br />
meedoen aan <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g en zelfstandig kunnen blijven wonen.<br />
Ter illustratie<br />
De AWBZ-bre<strong>de</strong> Zorgregistratie bestaat uit een set van afspraken die is vastgelegd <strong>in</strong> bedrijfsregels,<br />
EI-berichten en processen. Deze componenten zijn complementair en <strong>zorg</strong>en ervoor dat er een <strong>in</strong>tegrale<br />
systematiek van werken is die bijdraagt aan een efficiënte <strong>in</strong>zet van <strong>zorg</strong> aan langdurig zieken.<br />
Afspraken over o.a.<br />
<strong>zorg</strong>zwaartepakket, functies,<br />
langdurige <strong>zorg</strong>, tijdslijnen,<br />
richtlijnen en datasets.<br />
Indicatie<br />
aanvraag<br />
Indiceren<br />
door CIZ<br />
Figuur 25. Stakehol<strong>de</strong>rs AZR netwerk.<br />
Toewijzen<br />
<strong>zorg</strong>eenheid<br />
door<br />
<strong>zorg</strong>kantoor<br />
Bedrijfsregels EI berichten<br />
Processen<br />
Toewijzen <strong>zorg</strong> aan <strong>de</strong> cliënt<br />
Behan<strong>de</strong>len<br />
<strong>zorg</strong>toewijz<strong>in</strong>g<br />
door<br />
<strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r<br />
Voorbeel<strong>de</strong>n van berichten:<br />
AW33: Toewijz<strong>in</strong>g <strong>zorg</strong><br />
AW35: Aanvang <strong>zorg</strong><br />
AW39: Mutatie <strong>zorg</strong><br />
CA317: Aanvang <strong>zorg</strong> CAK<br />
CA319: Mutatie <strong>zorg</strong> CAK<br />
IO31: Indicatiebesluit<br />
Leveren <strong>zorg</strong> aan <strong>de</strong> cliënt en<br />
afhan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g eigen bijdrage door CAK<br />
Aanvang<br />
<strong>zorg</strong><br />
door<br />
<strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r<br />
Beë<strong>in</strong>digen<br />
<strong>zorg</strong>eenheid<br />
door<br />
<strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>r<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 61
OZIS<br />
OZIS staat voor Open Zorg Informatie Systeem. Het woord OZIS heeft meer<strong>de</strong>re betekenissen.<br />
OZIS wordt gebruikt om <strong>de</strong> architectuur te benoemen of om het netwerk aan te dui<strong>de</strong>n. Het is ook <strong>de</strong><br />
naam van <strong>de</strong> sticht<strong>in</strong>g. De Sticht<strong>in</strong>g OZIS wil <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n voor elektronische uitwissel<strong>in</strong>g van<br />
medische gegevens tussen <strong>zorg</strong>verleners vergroten door het vaststellen en zo nodig ontwikkelen<br />
van open <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Ook bevor<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> Sticht<strong>in</strong>g OZIS <strong>de</strong> implementatie en het gebruik van <strong>de</strong><br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. De meest gebruikte OZIS-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zijn dienstwaarnem<strong>in</strong>g apotheken en dienstwaarnem<strong>in</strong>g<br />
huisartsen.<br />
Producten van <strong>de</strong> Sticht<strong>in</strong>g OZIS<br />
De Sticht<strong>in</strong>g OZIS heeft een architectuur opgesteld en standaardberichten ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd die via het<br />
OZIS-netwerk uitgewisseld kunnen wor<strong>de</strong>n. Het OZIS-netwerk maakt het voor een <strong>zorg</strong>verlener<br />
mogelijk gegevens van een patiënt op te vragen bij an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verleners met wie een samenwerk<strong>in</strong>gsverband<br />
bestaat. Zorgverleners mel<strong>de</strong>n een m<strong>in</strong>imale gegevensset aan bij een centrale patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x.<br />
Hierdoor kunnen an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verleners achterhalen of zijn patiënt medische gegevens heeft bij<br />
an<strong>de</strong>re <strong>zorg</strong>verleners.<br />
De OZIS-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> zijn ontworpen voor lokale en regionale toepass<strong>in</strong>g: voor <strong>de</strong> gegevens-<br />
uitwissel<strong>in</strong>g tussen apotheken of huisartsen die samen een dienstwaarneemgroep vormen. Meestal is<br />
<strong>de</strong> omvang van een waarneemgroep een -<strong>de</strong>el van- plaats, stad of regio. In <strong>de</strong> centrale patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x<br />
wordt aangegeven bij welke <strong>zorg</strong>verleners <strong>in</strong>formatie beschikbaar is. Het verzoek om gegevens tussen<br />
<strong>zorg</strong>verleners uit te wisselen verloopt niet via <strong>de</strong> patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x, maar direct tussen <strong>de</strong> systemen van<br />
<strong>de</strong> betrokken <strong>zorg</strong>verleners. OZIS-berichtenverkeer maakt gebruikt van <strong>de</strong> EDIFACT-standaard.<br />
OZIS heeft <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> vastgesteld:<br />
• dienstwaarnem<strong>in</strong>g apotheken;<br />
• dienstwaarnem<strong>in</strong>g huisartsen;<br />
• transmurale uitwissel<strong>in</strong>g van medicatiegegevens tussen apotheken en ziekenhuizen;<br />
• on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> diabetes keten<strong>zorg</strong>.<br />
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
De OZIS-netwerken hebben met betrekk<strong>in</strong>g tot <strong>de</strong> bericht<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> een <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke<br />
overeenkomst met het AORTA-netwerk: <strong>de</strong> AORTA-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> huisartswaarneemgegevens en<br />
medicatiegegevens zijn oorspronkelijk ontworpen om uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> OZIS-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> dienstwaarnem<strong>in</strong>g<br />
huisartsen en dienstwaarnem<strong>in</strong>g apotheken op te volgen. AORTA maakt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
gebruik van een nieuwere standaard (HL7v3 <strong>in</strong> plaats van EDIFACT). Vooralsnog bestaan bei<strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>frastructuren naast elkaar.<br />
><br />
62 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Ter illustratie<br />
Een OZIS-<strong>in</strong>frastructuur bestaat uit een centrale patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x-server waarop <strong>de</strong> systemen van <strong>de</strong><br />
huisartsenpraktijken van <strong>de</strong> waarneemgroep zijn aangesloten. Bij een OZIS-<strong>in</strong>frastructuur blijven <strong>de</strong><br />
patiëntgegevens opgeslagen bij <strong>de</strong> bron.<br />
Huisarts<br />
Figuur 26. OZIS netwerken.<br />
Huisarts<strong>in</strong>formatiesysteem<br />
Centrale patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x<br />
Huisartsenpost<br />
Huisartsenpost<strong>in</strong>formatiesysteem<br />
Centrale patiënten<strong>in</strong><strong>de</strong>x<br />
Apotheek Apotheek<br />
Apothekers<strong>in</strong>formatiesysteem<br />
Huisarts<br />
Apothekers<strong>in</strong>formatiesysteem<br />
Huisarts<strong>in</strong>formatiesysteem<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 63
RSP<br />
RSP staat voor Regionaal Services Platform en wordt vaak verward met regionaal schakelpunt.<br />
Feitelijk gezien is een RSP geen standaard. Omdat er veel spraakverwarr<strong>in</strong>g is op dit gebied én omdat<br />
een RSP meer<strong>de</strong>re netwerken en <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> on<strong>de</strong>rsteund is ervoor gekozen RSP <strong>in</strong> dit boek te<br />
beschrijven.<br />
Op regionaal niveau zijn al langere tijd organisaties actief die zijn opgezet door regionaal opereren<strong>de</strong><br />
<strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs met als doel om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge samenwerk<strong>in</strong>g met behulp van <strong>ICT</strong> te on<strong>de</strong>rsteunen.<br />
Deze organisaties wor<strong>de</strong>n ook wel Regionale Samenwerk<strong>in</strong>gsorganisaties (RSO) voor <strong>zorg</strong> en <strong>ICT</strong><br />
genoemd. Een <strong>in</strong>ventarisatie uit 2010 laat 24 organisaties zien die zich regionaal bezighou<strong>de</strong>n met<br />
elektronische uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>. Uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens<br />
gebeurt regionaal voor een groot <strong>de</strong>el met EDIFACT berichtenverkeer. Sommige RSO’s zijn <strong>in</strong> eerste<br />
<strong>in</strong>stantie opgericht om berichtenverkeer te faciliteren en/of een eigen netwerk voor dat verkeer te<br />
beheren. Daarnaast heeft een aantal RSO’s een RSP opgezet dat fungeert als een dienstenplatform<br />
waarmee nieuwe diensten wor<strong>de</strong>n aangebo<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> betrokken <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs.<br />
Regionaal services platform als dienstenplatform<br />
Er is geen vaste <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie voor een RSP. Afhankelijk van <strong>de</strong> specifieke behoeften en prioriteiten <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
regio kan <strong>de</strong> uitvoer<strong>in</strong>g verschillen<strong>de</strong> vormen aannemen. Een RSP heeft koppel<strong>in</strong>gen met systemen<br />
en netwerken zoals huisarts<strong>in</strong>formatiesystemen, ziekenhuis <strong>in</strong>formatiesystemen en apotheek<strong>in</strong>formatiesystemen.<br />
De regionale samenwerk<strong>in</strong>gsorganisatie voor <strong>zorg</strong> en <strong>ICT</strong> biedt diensten aan<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rs aan. Daarbij valt te <strong>de</strong>nken aan:<br />
• beheren van een technisch platform voor berichtenverkeer;<br />
• opzetten van een verwijs<strong>in</strong><strong>de</strong>x om digitale beel<strong>de</strong>n uit te wisselen;<br />
• aanbie<strong>de</strong>n van een <strong>zorg</strong>aanbie<strong>de</strong>rgids <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio;<br />
• een portaal voor <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener;<br />
• een portaal voor <strong>de</strong> patiënt;<br />
• elektronisch verwijzen van <strong>de</strong> patiënt van huisarts naar ziekenhuis;<br />
• elektronische patiëntoverdracht van ziekenhuis naar verpleeghuis;<br />
• <strong>in</strong>zage <strong>in</strong> <strong>in</strong>formatie voor ketenon<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>mentie<strong>zorg</strong> voor <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener;<br />
• toegang tot <strong>in</strong>formatie voor ketenon<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g van chronische aandoen<strong>in</strong>gen;<br />
• toegang tot <strong>in</strong>formatie behoren<strong>de</strong> bij telemonitor<strong>in</strong>g en an<strong>de</strong>re telediensten.<br />
De diensten die wor<strong>de</strong>n aangebo<strong>de</strong>n sluiten aan bij <strong>de</strong> specifieke behoeften en prioriteiten van <strong>de</strong><br />
<strong>zorg</strong>verleners <strong>in</strong> <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> regio.<br />
><br />
64 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
Om ervoor te <strong>zorg</strong>en dat er geen regionale ‘eilan<strong>de</strong>n’ ontstaan en om <strong>in</strong>teroperabiliteit te bewerkstelligen<br />
wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van (<strong>in</strong>ter)nationale <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> bij <strong>de</strong> implementatie<br />
van een RSP. Denk hierbij aan <strong>de</strong> HL7-standaard en <strong>de</strong> IHE-profielen zoals het XDS-profiel.<br />
Dat maakt het mogelijk om uitwisselbaarheid en koppel<strong>in</strong>gen met an<strong>de</strong>re regionale netwerken en<br />
lan<strong>de</strong>lijke voorzien<strong>in</strong>gen tot stand te brengen.<br />
Ter illustratie<br />
IZIT is <strong>de</strong> samenwerk<strong>in</strong>gsorganisatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio Twente. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> naam ZorgNetOost wordt een<br />
geheel aan <strong>in</strong>frastructuur en diensten, gebaseerd op een regionaal services platform, ontwikkeld<br />
en aangebo<strong>de</strong>n. Dit maakt communicatie en uitwissel<strong>in</strong>g van medische gegevens <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>ketens<br />
mogelijk. Toegang tot <strong>de</strong> diensten gebeurt via twee portalen: het Zorgportaal voor <strong>zorg</strong>professionals<br />
en het Patiëntportaal voor burgers/cliënten en patiënten.<br />
GGZ<br />
Figuur 27. Regionaal services platform ZorgNetOost.<br />
Toegang<br />
<strong>zorg</strong>portaal<br />
patiëntenportaal<br />
Keten<strong>zorg</strong>oploss<strong>in</strong>gen<br />
Basisdiensten<br />
e-Verwijzen, e-Berichtendienst, e-Overdracht, e-Lab, teleconsult,<br />
telemonitor<strong>in</strong>g, e-Röntgen, e-Medicatie (overdracht en voorschrijven)<br />
Chronische<br />
hartfalen<br />
COPD<br />
CVA<br />
Diabetes<br />
Dementie<br />
Palliatief<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 65
Elektronische<br />
berichtendienst/ZorgMail<br />
In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>zorg</strong> wordt al <strong>de</strong>rtig jaar medisch <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke <strong>in</strong>formatie uitgewisseld tussen<br />
<strong>zorg</strong>verleners met behulp van elektronische berichten (EDIFACT, XML of HL7). Hiervoor wordt<br />
on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re gebruik gemaakt van <strong>de</strong> elektronische berichtendienst ZorgMail. Met ZorgMail kan<br />
ie<strong>de</strong>re <strong>de</strong>elnemer met elke an<strong>de</strong>re <strong>de</strong>elnemer b<strong>in</strong>nen ZorgMail elektronisch communiceren. Een<br />
groot aantal ziekenhuizen, laboratoria, huisartsen, apotheken, paramedici, GGD, revalidatiecentra,<br />
GGZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en VVT-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen maakt gebruik van ZorgMail. In Ne<strong>de</strong>rland maken ongeveer<br />
12.000 <strong>zorg</strong>organisaties gebruik van ZorgMail. ZorgMail beschikt over 27.000 actieve mailboxen en<br />
jaarlijks wor<strong>de</strong>n zestig miljoen berichten tussen <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers uitgewisseld.<br />
Mogelijkhe<strong>de</strong>n van ZorgMail<br />
Van oudsher is een elektronische berichtendienst gericht op het <strong>in</strong>tercollegiaal <strong>in</strong>formeren van<br />
<strong>zorg</strong>verleners met gestructureer<strong>de</strong> data uit het eigen <strong>in</strong>formatiesysteem, zoals laboratorium- en<br />
radiologieberichten, specialistenbrieven, ontslag- en mutatieberichten, receptberichten en<br />
rapportages. De patiënt<strong>in</strong>formatie wordt als bericht verzon<strong>de</strong>n (EDIFACT, HL7 of XML) en kan door <strong>de</strong><br />
ontvanger gekoppeld wor<strong>de</strong>n aan het betreffen<strong>de</strong> patiëntendossier <strong>in</strong> het eigen <strong>in</strong>formatie-<br />
systeem. Inmid<strong>de</strong>ls zijn <strong>de</strong> berichtendiensten van ZorgMail uitgegroeid tot elektronische communicatieplatforms<br />
voor het uitwisselen van berichten van of naar <strong>in</strong>formatiesystemen en voor beveilig<strong>de</strong><br />
e-mailberichten tussen <strong>zorg</strong>verleners.<br />
Voor gestructureerd berichtenverkeer on<strong>de</strong>rsteunt ZorgMail <strong>de</strong> formaten en protocollen van <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatiesystemen. De berichtendienst biedt communicatie tussen applicaties<br />
(EDIFACT), tussen personen (secure e-mail) en tussen applicaties en personen. De verzon<strong>de</strong>n berichten<br />
wor<strong>de</strong>n dan geconverteerd naar een leesbaar formaat en afgeleverd <strong>in</strong> een beveilig<strong>de</strong> e-mailbox.<br />
ZorgMail biedt conversies van EDIFACT-berichtformaten naar HL7 en XML berichtformaten en omgekeerd.<br />
Ook <strong>zorg</strong>verleners zon<strong>de</strong>r <strong>zorg</strong><strong>in</strong>formatiesysteem zijn via ZorgMail elektronisch bereikbaar.<br />
De <strong>de</strong>elnemers van ZorgMail zijn opgenomen <strong>in</strong> een lan<strong>de</strong>lijk centraal adresboek. Dit adresboek<br />
maakt gebruik van lan<strong>de</strong>lijke registers zoals <strong>de</strong> AGB-co<strong>de</strong>s en het BIG-register. Aansluiten kan via een<br />
Zorg Access Provi<strong>de</strong>r, bijvoorbeeld E-Zorg, <strong>eHealth</strong>Net of een willekeurige Access Provi<strong>de</strong>r,<br />
bijvoorbeeld Ziggo, KPN, UPC en XS4All met beveilig<strong>de</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen.<br />
><br />
66 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Relatie met an<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
ZorgMail beschikt over koppel<strong>in</strong>gen met alle an<strong>de</strong>re <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland actieve elektronische berichtendiensten.<br />
Bij ZorgMail is het mogelijk om <strong>de</strong> gestandaardiseer<strong>de</strong> HL7v3 berichten van AORTA uit te<br />
wisselen. Ook <strong>de</strong> door XDS gebruikte documenten kunnen via ZorgMail wor<strong>de</strong>n uitgewisseld.<br />
Met betrekk<strong>in</strong>g tot regionale service platforms (RSP) is ZorgMail vaak <strong>de</strong> basis<strong>in</strong>frastructuur om<br />
regionale toepass<strong>in</strong>gen te faciliteren. Voorbeel<strong>de</strong>n hiervan zijn on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re: e-recept, e-lab,<br />
e-overdracht, e-verwijzen en keten<strong>zorg</strong>. In <strong>de</strong>ze situaties werkt <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>verlener <strong>in</strong> zijn eigen<br />
<strong>in</strong>formatiesysteem en wenst <strong>de</strong> <strong>in</strong>formatie van het RSP of regioportaal direct <strong>in</strong> het eigen<br />
<strong>in</strong>formatiesysteem te ontvangen.<br />
Ter illustratie<br />
De afbeeld<strong>in</strong>g geeft <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> type communicatiestromen van ZorgMail weer:<br />
EDIFACT tussen geautomatiseer<strong>de</strong> systemen en beveilig<strong>de</strong> e-mail tussen personen. Daarnaast is<br />
er ‘hybri<strong>de</strong>’ berichtenverkeer, dit is berichtenverkeer van applicaties naar personen en van<br />
personen naar applicaties.<br />
Hybri<strong>de</strong><br />
berichtenverkeer<br />
Figuur 28. Communicatiestromen van ZorgMail.<br />
Beveilig<strong>de</strong> e-mail<br />
EDI<br />
Hybri<strong>de</strong><br />
berichtenverkeer<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 67
68 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
Wie boven <strong>de</strong> verschillen<br />
uitstijgt, ziet <strong>de</strong> eenheid<br />
en leeft ernaar.<br />
- Tsjwang-tse
Begrippen,<br />
<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities en<br />
een overzicht<br />
Een goed overzicht van diverse <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> leidt<br />
ertoe dat <strong>de</strong> juiste discussie gevoerd kan wor<strong>de</strong>n<br />
en dat <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong>zichtelijk<br />
zijn. Tel dit op bij het hanteren van <strong>de</strong> juiste <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities<br />
en het gebruik van <strong>de</strong> juiste begrippen, dan kunnen<br />
misverstan<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n voorkomen en wor<strong>de</strong>n<br />
standaardisatietrajecten makkelijker.
Begrippen en <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities<br />
Bij het opslaan van medische gegevens gebruiken <strong>zorg</strong>verleners vaak standaardbegrippen uit<br />
term<strong>in</strong>ologiestelsels. Er bestaan hierover veel misverstan<strong>de</strong>n. De begrippen ‘concepten’ en ‘termen’<br />
wor<strong>de</strong>n vaak door elkaar gehaald evenals <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> typen term<strong>in</strong>ologiestelsels ‘term<strong>in</strong>ologie’,<br />
‘thesaurus’, ‘vocabulair’, ‘nomenclatuur’, ‘co<strong>de</strong>stelsel’ en ‘classificatie’. Doel van dit hoofdstuk is om<br />
term<strong>in</strong>ologische begrippen uit te leggen.<br />
Concepten en termen<br />
Concepten zijn <strong>de</strong>nkbeeldige eenhe<strong>de</strong>n (bijvoorbeeld het begrip ‘hart’) die verwijzen naar eenhe<strong>de</strong>n<br />
uit <strong>de</strong> werkelijkheid (het hart van patiënt X). Een concept kan door meer<strong>de</strong>re termen wor<strong>de</strong>n beschreven.<br />
Een term is een label of zijn meer<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n die verwijzen naar een concept.<br />
Relaties tussen concepten<br />
Tussen concepten kunnen relaties bestaan. Relaties maken zichtbaar hoe concepten zich tot elkaar<br />
verhou<strong>de</strong>n. Een voorbeeld van een hiërarchische relatie: een ‘hartklep’ is een <strong>de</strong>el van het ‘hart’.<br />
Niet-hiërarchische relaties zijn alle an<strong>de</strong>re relaties, bijvoorbeeld op basis van locatie, oorzaak of tijd.<br />
Def<strong>in</strong>itie<br />
Een <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie legt <strong>de</strong> betekenis van een concept vast. Het is een samenvatten<strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
kenmerken van een concept. Zo hoort bij het concept ‘hart<strong>in</strong>farct’ volgens <strong>de</strong> Codus Medicus <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie ‘versterf van hartspierweefsel door zuurstofgebrek <strong>in</strong> <strong>de</strong> hartspier’. Een <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie kan dus<br />
<strong>in</strong> vrije tekst zijn ge<strong>de</strong>f<strong>in</strong>ieerd, maar kan b<strong>in</strong>nen een term<strong>in</strong>ologiesysteem ook op formele wijze zijn<br />
vastgelegd. Formele <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities stellen ons <strong>in</strong> staat om concepten automatisch te or<strong>de</strong>nen en om met<br />
<strong>de</strong> concepten te re<strong>de</strong>neren.<br />
Term<strong>in</strong>ologie<br />
Een term<strong>in</strong>ologie is een lijst van termen en concepten b<strong>in</strong>nen een specifiek dome<strong>in</strong>. Er zijn<br />
verschillen<strong>de</strong> typen term<strong>in</strong>ologiestelsels met elk zijn eigen doel en eigen kenmerken. Zo is <strong>de</strong><br />
Radiologie Lexicon (RadLex), een lijst van termen en concepten die radiologen hanteren.<br />
Nomenclatuur<br />
Een nomenclatuur is een term<strong>in</strong>ologiestelsel met regels op grond waarvan <strong>de</strong> concepten samengevoegd<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n tot nieuwe concepten. Zo zijn ‘acuut’ en ‘myocard<strong>in</strong>farct’ aparte concepten.<br />
Samengesteld is een ‘acute myocard<strong>in</strong>farct’ een nieuw concept. Een nomenclatuur kan ook het<br />
resultaat van <strong>de</strong> toepass<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>ze regels (dus een set samengestel<strong>de</strong> termen) zijn. Een voorbeeld<br />
is SNOMED CT.<br />
><br />
70 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Specialisatie<br />
Specialisatie is het on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>len van een concept <strong>in</strong> nauwkeuriger concepten.<br />
Thesaurus<br />
Thesaurus betekent <strong>in</strong> het Grieks en Latijn het naslagwerk of schatkamer. Een thesaurus is een<br />
term<strong>in</strong>ologiestelsel waarbij <strong>de</strong> termen systematisch of alfabetisch geor<strong>de</strong>nd zijn. Zo is <strong>de</strong> diagnosethesaurus<br />
geor<strong>de</strong>nd naar <strong>de</strong> medische discipl<strong>in</strong>es.<br />
Classificatie<br />
Classificatie is een term<strong>in</strong>ologiestelsel waar<strong>in</strong> concepten en termen op basis van gemeenschappelijke<br />
kenmerken zijn <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>eld. Een voorbeeld is <strong>de</strong> <strong>in</strong>ternationale classificatie van het menselijk<br />
functioneren (ICF).<br />
Taxonomie<br />
Taxonomie is <strong>de</strong> wetenschap van het <strong>in</strong><strong>de</strong>len van <strong>in</strong>dividuen of objecten <strong>in</strong> groepen (taxa, enkelvoud<br />
taxon). Met <strong>de</strong> term taxonomie kan zowel <strong>de</strong> metho<strong>de</strong> wor<strong>de</strong>n bedoeld die bij het <strong>in</strong><strong>de</strong>len wordt<br />
toegepast, als <strong>de</strong> hiërarchische or<strong>de</strong>n<strong>in</strong>g of classificatie, bijvoorbeeld ICD, die het resultaat ervan is.<br />
Co<strong>de</strong>stelsel<br />
Een term<strong>in</strong>ologie, thesaurus, vocabulaire, nomenclatuur of classificatie wordt een co<strong>de</strong>stelsel<br />
genoemd als <strong>de</strong> concepten geï<strong>de</strong>ntificeerd wor<strong>de</strong>n met een co<strong>de</strong>.<br />
Voorbeeld classificatie<br />
B415 functies van bloedvaten<br />
B4150 functies van arteriën<br />
B4151 functies van capillairen<br />
B4152 functies van venen<br />
B4158 functies van bloedvaten an<strong>de</strong>rs gespecificeerd<br />
B4159 functies van bloedvaten niet gespecificeerd<br />
Voorbeeld concept<br />
57054005: Acuut Myocard<strong>in</strong>farct<br />
Betekenisloze co<strong>de</strong><br />
Voorbeeld CTG co<strong>de</strong><br />
84042 8: radiologie<br />
4: bovenarmen<br />
42: CT-on<strong>de</strong>rzoek<br />
Betekenisvolle co<strong>de</strong><br />
Figuur 29. Voorbeel<strong>de</strong>n van begrippen en <strong>de</strong>f<strong>in</strong>ities.<br />
Voorbeeld relaties<br />
ou<strong>de</strong>r longontstek<strong>in</strong>g<br />
is een<br />
k<strong>in</strong>d virale longontstek<strong>in</strong>g<br />
Voor dit concept bestaan meer<strong>de</strong>re termen, on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re:<br />
Acute hartaanval<br />
Acuut hart<strong>in</strong>farct<br />
Voorbeeld specialisatie<br />
Myocardial Infarction<br />
eerst myocard<strong>in</strong>farct<br />
micro<strong>in</strong>farct van het hart<br />
oud myocard<strong>in</strong>farct<br />
stil myocard<strong>in</strong>farct<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 71
Overzicht<br />
In <strong>de</strong> medische wereld wor<strong>de</strong>n <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> gebruikt voor specifieke doele<strong>in</strong><strong>de</strong>n, zoals <strong>de</strong> DBC-co<strong>de</strong>s<br />
voor <strong>de</strong>claraties, ICD-co<strong>de</strong>s voor <strong>de</strong> diagnosen, <strong>de</strong> G-standaard voor geneesmid<strong>de</strong>len, LOINC voor<br />
laboratoria en SNOMED CT voor gezondheids<strong>zorg</strong>bre<strong>de</strong> term<strong>in</strong>ologie. In werkelijkheid zijn er meer<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> dan er <strong>in</strong> dit boek zijn beschreven.<br />
Om door <strong>de</strong> bomen het bos te kunnen zien is een overzicht gemaakt waarop <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>zorg</strong> vermeld wor<strong>de</strong>n. Dit overzicht biedt:<br />
• een overzicht van veel <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>;<br />
• <strong>in</strong>zicht om verschillen<strong>de</strong> soorten <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> van elkaar te on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n;<br />
• een ‘quick reference card’ om met een paar sleutelwoor<strong>de</strong>n te snappen wat <strong>de</strong> kern van <strong>de</strong><br />
standaard is;<br />
• handvatten om discussies over standaardisatie te kanaliseren.<br />
Standaar<strong>de</strong>n overzichtelijk presenteren lijkt makkelijk, maar <strong>de</strong> praktijk leert dat het opbouwen van<br />
een overzicht lastig is, omdat:<br />
• er geen <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie bestaat van een ‘standaard’;<br />
• niemand kan aangeven wanneer het overzicht gereed is;<br />
• elke standaard zijn eigen volwassenheidsfase, naamsbekendheid, <strong>de</strong>kk<strong>in</strong>gsgraad en<br />
gebruiksgemak heeft;<br />
• <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> door <strong>de</strong> jaren heen aan veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rhevig zijn;<br />
• er altijd discussies gevoerd blijven wor<strong>de</strong>n wanneer iets een lan<strong>de</strong>lijke standaard is of niet;<br />
• <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> niet <strong>in</strong> organisatorische, semantische, syntactische of technische vakjes <strong>in</strong> te<br />
<strong>de</strong>len zijn.<br />
In het overzicht is een <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g gemaakt waarbij gekeken is naar <strong>de</strong> best fit. Zo is DICOM<br />
gepositioneerd als een structuur en communicatiestandaard. Maar feitelijk heeft DICOM ook<br />
<strong>in</strong>hou<strong>de</strong>lijke <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> waardoor er een overlap is met term<strong>in</strong>ologie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong>. Door alle<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> op te <strong>de</strong>len <strong>in</strong> brokken biedt het overzicht mogelijkhe<strong>de</strong>n om <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> te<br />
vergelijken en om op het juiste niveau met elkaar van gedachten te wisselen.<br />
><br />
72 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
Het overzicht is geen beslisdocument waarbij men implementatiekeuzes kan maken. Op het moment<br />
dat iemand een standaard wil implementeren is <strong>de</strong> context van belang om een keuze te maken. Zo<br />
zijn er bijvoorbeeld meer<strong>de</strong>re <strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> die betrekk<strong>in</strong>g hebben op diagnosen. Aspecten die on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re van belang zijn bij <strong>de</strong> keuze van een standaard zijn: <strong>de</strong> <strong>de</strong>kk<strong>in</strong>gsgraad <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland, f<strong>in</strong>anciële<br />
mid<strong>de</strong>len en gebruiksgemak.<br />
Semantisch<br />
Syntax<br />
Gebruikers van<br />
<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> voor <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> <strong>in</strong> kaart gebracht<br />
Co<strong>de</strong>stelsels, classificaties en term<strong>in</strong>ologie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
SNOMED CT<br />
RADLEX<br />
Nanda<br />
NTS<br />
Omaha<br />
ATC<br />
Thesaurus Zorg<br />
en Welzijn<br />
Informatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
BEP-mo<strong>de</strong>l<br />
Datasets<br />
Structuur- en communicatie<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong><br />
IHE<br />
AZR<br />
Cont<strong>in</strong>ua<br />
Netwerken<br />
Zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
Zorgdome<strong>in</strong>en<br />
Medische term<strong>in</strong>ologie<br />
Radiologische<br />
term<strong>in</strong>ologie<br />
Verpleegkundige<br />
term<strong>in</strong>ologie<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse triage<br />
standaard<br />
Classificatie thuis<strong>zorg</strong><br />
Werkzame stoffen <strong>in</strong><br />
medicatie<br />
Patiënt termen<br />
AWBZ <strong>zorg</strong>registratie<br />
Verzamel<strong>in</strong>g van<br />
gegevenselementen<br />
Integratie profielen<br />
systemen<br />
AWBZ <strong>zorg</strong>registratie<br />
Integratieprofielen<br />
Personal Health<br />
AZN tabellen<br />
BIG register<br />
CLIQ<br />
CMSV<br />
CSEM<br />
DBC tabellen<br />
Diagnose thesaurus<br />
DSM<br />
eLab<br />
Geografische<br />
thesaurus<br />
G-Standaard<br />
Vektis tabellen<br />
Detailed Cl<strong>in</strong>ical Mo<strong>de</strong>ls<br />
EN ISO 13606<br />
AORTA Gegevensuitwissel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> HL7<br />
<strong>de</strong> <strong>zorg</strong> <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland<br />
Externe Integratie AZR berichten Edifact Informatie uitwissel<strong>in</strong>g<br />
Cont<strong>in</strong>uity<br />
of Care Record<br />
Ambulance <strong>zorg</strong><br />
Bevoegdhe<strong>de</strong>n <strong>zorg</strong>verleners<br />
Hulpmid<strong>de</strong>len<br />
Medische verricht<strong>in</strong>gen<br />
Microbiologie, immunologie<br />
Declaraties<br />
Diagnosen <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland<br />
Psychische aandoen<strong>in</strong>gen<br />
Laboratoria<br />
In<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>zorg</strong>organisaties<br />
Medicatie<br />
Communicatie <strong>zorg</strong>verleners<br />
en verzekeraars<br />
Momentopname<br />
van <strong>de</strong> patiënt<br />
ICD<br />
ICHI<br />
ICECI<br />
ICF<br />
ICF-CY<br />
ICPC<br />
ICPS<br />
LOINC<br />
NHG tabellen<br />
NIC<br />
NOC<br />
SBV-Z register<br />
UZOVI register<br />
Zorg register<br />
Informatie mo<strong>de</strong>llen<br />
van gegevenselementen<br />
Electronic Health Record<br />
Communications standaard<br />
DICOM<br />
Informatie uitwissel<strong>in</strong>g<br />
Beeldcommunicatie<br />
LSP XDS netwerk Zorgmail RSP OZIS Po<strong>in</strong>t Evocs<br />
Laboratoria Apotheken Ziekenhuizen Verpleeghuizen Buurt<strong>zorg</strong> GGZ Huisartsenpost<br />
Basis<strong>zorg</strong><br />
Figuur 30. Overzicht <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>.<br />
Zorg rond<br />
geboorte en jeugd<br />
Acute <strong>zorg</strong><br />
Specialistische<br />
<strong>zorg</strong><br />
Geestelijke<br />
gezondheids<strong>zorg</strong><br />
Verpleg<strong>in</strong>g en<br />
ou<strong>de</strong>ren<strong>zorg</strong><br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> | 73<br />
Diagnosen<br />
Health <strong>in</strong>terventie<br />
Externe oorzaken letsel<br />
Functioneren<br />
Functioneren k<strong>in</strong>d<br />
1e lijn <strong>zorg</strong><br />
Patiënt veiligheid<br />
Laboratoria<br />
Huisartsen<br />
Verpleegkundige behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
Verpleegkundige resultaten<br />
Burgerservicenummer<br />
I<strong>de</strong>ntificatie <strong>zorg</strong>verzekeraars<br />
Register voor <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
Zorg rondom<br />
chronische ziekten
Colofon<br />
<strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong> is een uitgave van Nictiz.<br />
Projectvoer<strong>in</strong>g<br />
Henk Hut<strong>in</strong>k<br />
Auteurs en reviewers<br />
Alexan<strong>de</strong>r Henket (E.Novation), Alexan<strong>de</strong>r van Duijn (Nictiz), Ar<strong>in</strong>a Burghouts (Nictiz), Daniël Won<strong>in</strong>g<br />
(Isala Kl<strong>in</strong>ieken), Derk Arts (Ciwit), Erna Vreeke (V&VN), Floor Klijn (Cathar<strong>in</strong>a Ziekenhuis),<br />
Geert-Jan van Kemena<strong>de</strong> (Nictiz), Gé Kle<strong>in</strong> Wolter<strong>in</strong>k (Nictiz), Gerard Freriks (EN 13606 Association),<br />
Gerda Meijboom (Nictiz), Huib ten Napel (RIVM), Johan Krijgsman (Nictiz), Johan Vos (E.Novation),<br />
Leonora Grandia (KNMP), Nicky Hekster (IHE), Nicolette <strong>de</strong> Keizer (AMC), Peter Snaterse (College<br />
voor <strong>zorg</strong>verzeker<strong>in</strong>gen), Ronald Cornet (AMC), Ron van Holland (Nictiz), Thomas Király (NVMA),<br />
Willem Hogeboom (Dutch Hospital Data) en William Goossen (Results4Care).<br />
Redactie<br />
Barbara van Rest, Geert-Jan Cath, Jacquel<strong>in</strong>e Nell, Kim Idzardi, Juliëtte Tews en Saskia Barendregt.<br />
E<strong>in</strong>dredactie<br />
Hed<strong>de</strong> van <strong>de</strong>r Lugt<br />
Vormgev<strong>in</strong>g, beeldbewerk<strong>in</strong>g en productie<br />
Optima Forma bv<br />
Oplage<br />
600<br />
juni 2012<br />
74 | <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>
In <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse gezondheids<strong>zorg</strong> gebruiken <strong>zorg</strong>verleners hun eigen term<strong>in</strong>ologie en<br />
co<strong>de</strong>stelsels. Zo zijn er <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland, op pragmatische wijze, tientallen lijsten van termen<br />
ontstaan. Ze hebben elk een eigen historie, doelstell<strong>in</strong>g en gebruik. Het is lastig, en soms<br />
onmogelijk, om al <strong>de</strong>ze term<strong>in</strong>ologieën en computersystemen aan elkaar te koppelen.<br />
Het ontbreken van kwalitatief goe<strong>de</strong> digitale <strong>in</strong>formatie wordt steeds meer herkend door<br />
<strong>zorg</strong>verleners, beroepsorganisaties en <strong>de</strong> <strong>ICT</strong>-sector. Samen met <strong>de</strong>ze partijen, maar ook met<br />
standaardisatie-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, toezichthou<strong>de</strong>rs, regio’s en het M<strong>in</strong>isterie van VWS maakt Nictiz<br />
zich sterk voor standaardisatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> gezondheids<strong>zorg</strong>. Samen zijn we ervan overtuigd dat dit<br />
<strong>de</strong> <strong>zorg</strong> beter maakt. Nictiz omarmt daarbij diverse standaardisatie-<strong>in</strong>itiatieven <strong>in</strong> regio’s,<br />
ziekenhuizen of bijvoorbeeld bij <strong>ICT</strong>-leveranciers.<br />
Dit naslagwerk geeft <strong>in</strong>zicht en overzicht <strong>in</strong> veel gangbare <strong>ICT</strong>-<strong>standaar<strong>de</strong>n</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>.<br />
Eenheid van taal streeft één doel na: het structureren van digitale <strong>in</strong>formatie om <strong>de</strong> <strong>zorg</strong><br />
te verbeteren.<br />
If you do not like any of the standards,<br />
you can just wait for next year’s mo<strong>de</strong>l.<br />
Andrew S. Tanenbaum