Donatieprocedure Ziekenhuis Gelderse Vallei.pdf

Donatieprocedure
Over de procedures rond donaties heerst veel onduidelijkheid. De
donatiefunctionarissen van Ziekenhuis Gelderse Vallei hebben daarom een aantal
zaken op een rijtje gezet. Want het is van levensbelang dat eerste en tweede lijn
aandacht besteden aan de donatievraag.
Vaste procedure
Aan het werkelijke doneren gaat een aantal handelingen vooraf. Dit is officieel vastgelegd
en gaat gepaard met strenge regels. Is de overledene medisch gezien geschikt voor
donatie, dan raadpleegt de arts het Donorregister om na te gaan welke keuze de
overledene heeft laten vastleggen. Het Donorregister kan dag en nacht worden
geraadpleegd (Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS): 071-5795795). Voor het
vaststellen van de geschiktheid is het modelprotocol Postmortale orgaan- en
weefseldonatie, met criteriakaart beschikbaar. Deze gegevens zijn ook te vinden op de
site van de NTS. Foldermateriaal is eveneens verkrijgbaar via de site van de NTS.
Toestemming
De procedure voor orgaan- en weefseldonatie mag alleen in gang worden gezet als daar
uitdrukkelijk toestemming voor is. Dat kan op 3 manieren:
1. De overledene heeft zelf 'Ja' laten registreren in het Donorregister.
2. Is de wil van de overledene niet bekend of heeft hij zijn nabestaanden in het
Donorregister aangewezen om over donatie te beslissen, dan krijgen zij de
donatievraag voorgelegd.
3. De overledene heeft via het register een persoon aangewezen de toestemming al dan
niet te geven.
Aanmelding donor
Is er toestemming, dan meldt de arts die de dood heeft vastgesteld, de overledene aan
als donor bij de NTS.
Wensen respecteren
Als de overledene zelf toestemming tot donatie heeft gegeven, zal de arts de
nabestaanden daarover inlichten en hen informeren over de procedure.
Weefselprocedure
Voor donatie van weefsels maakt het niet uit waar iemand overlijdt: thuis, in een
ziekenhuis, een bejaardenhuis of in een verpleeghuis. De (huis)arts die de dood heeft
vastgesteld, raadpleegt het Donorregister. Bij toestemming meldt hij de donor aan bij het
orgaancentrum.
Als het lichaam van de overledene binnen 3 uur wordt gekoeld, is het vaak tot 24 uur na
overlijden nog mogelijk weefsels uit te nemen voor transplantatie. Is het lichaam niet
gekoeld, dan moet de uit- of afname binnen 12 uur na overlijden plaatsvinden. Behalve
hartkleppen en bloedvaten: deze weefsels moeten binnen 6 uur uitgenomen worden.
1 van 3

De uitname
Om huid, botweefsel en hartkleppen te doneren moet de overledene worden overgebracht
naar een mortuarium of operatieruimte in een ziekenhuis. Weefsels worden uitgenomen
door een speciaal uitnameteam. Bij donatie van hoornvliezen worden de
oogbollen verwijderd en vervangen door protheses. Daarna worden de ogen gesloten. De
huid wordt in een heel dunne laag (0,4 mm) afgenomen van de rug en achterkant benen.
Voor donatie van hartkleppen moet het hart worden uitgenomen. Bij bot en pezen moet dit
in verband met de steriliteit altijd plaatsvinden in een operatiekamer van een ziekenhuis.
De uitgenomen botdelen worden vervangen door protheses.
Hoornvlies blijft tot ongeveer 4 weken na donatie in optimale conditie. Bot en peesweefsel
kunnen afhankelijk van de bewerking 3 tot 5 jaar bewaard blijven. Na een speciale
behandeling zijn de kleppen van de longslagader, de grote lichaamsslagader en de
bloedvaten 5 jaar houdbaar. Huid kan circa 2 jaar goed blijven.
Orgaanbanken
Het bewerken, bewaren en ter beschikking stellen van weefsels gebeurt in orgaanbanken.
De laboratoria van deze orgaanbanken voeren een strenge kwaliteitscontrole uit. Er is een
hoornvliesbank in Amsterdam, een huidbank in Beverwijk, een botbank in Leiden en een
hartkleppenbank in Rotterdam. Peesweefsel wordt in de botbank bewaard en bloedvaten
in de hartkleppenbank. Alle orgaanbanken zijn non-profit organisaties. Er mag dus geen
winst worden gemaakt.
Orgaanprocedure
De tijd tussen de vaststelling van de hersendood en de daadwerkelijke operatie is meestal
4 tot 12 uur. Dit is afhankelijk van het medisch team dat de organen uitneemt. Hoe snel
zijn zij ter plaatse om de operatie uit te voeren? De beschikbaarheid van operatieruimte
en het overige medisch personeel speelt ook een rol.
Tijd tot de operatie
Tot die tijd blijft de overledene op de IC-afdeling aan de beademingsmachine. Dit is
noodzakelijk omdat vitale organen constant zuurstof nodig hebben. De nabestaanden
mogen over het algemeen bij de overledene blijven tot aan de donoroperatie.
De operatie duurt ongeveer 3 tot 6 uur.
Organen die eenmaal uitgenomen zijn, kunnen maar korte tijd buiten het lichaam worden
bewaard. Gaat het om hart en longen dan mag het proces vanaf donatie tot transplantatie
niet langer duren dan 3 tot 5 uur. Voor een lever geldt maximaal 12 uur, terwijl de nieren
van een donor zo'n 24 uur buiten het lichaam kunnen blijven.
2 van 3

Na de donatie
Geen uitstel begrafenis of crematie
De donatieprocedure vertraagt de begrafenis of crematie niet. Na zowel orgaan- als
weefseldonatie kan de overledene gewoon worden opgebaard. Thuis of in een
rouwcentrum. De begrafenis of crematie hoeft niet uitgesteld te worden vanwege de
donatieprocedure en kan op het gewenste tijdstip plaatsvinden.
Geen kosten
Uiteraard hoeven de nabestaanden op geen enkele wijze kosten te maken als gevolg van
de orgaan- en/of weefseldonatie.
Informatie voor nabestaanden
Over informatie omtrent de resultaten van de transplantatie gelden speciale afspraken.
Verder is er een speciale informatiefolder voor nabestaanden beschikbaar.
Overige
Obductie en donatie Obductie
en donatie kan gewoon samen gaan. Veelal vindt de obductie na de donatie plaats.
Niet natuurlijke dood of onbekende doodsoorzaak
Niet natuurlijke dood en donatie is mogelijk. Het is belangrijk is om de donatiewens z.s.m.
door te geven aan de officier van justitie/ gem. lijkschouwer, dit om de donatieprocedure
zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.
Onbekende doodsoorzaak is geen contra-indicatie meer als er obductie heeft plaats
gevonden.
Vragen of informatie?
Donatiefunctionarissen Gelderse Vallei
Paula Wijkhuizen en Jenneke Veen
donatiefunctionaris@zgv.nl
Nederlandse Transplantatie Stichting
www.nederlandsetransplantatiestichting.nl
Informatie voor huisartsen:
http://www.transplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=extramurale_artsen
Bestellen van folders:
http://www.nederlandsetransplantatiestichting.nl//cms/index.php?page=form_bestellen
Downloaden folders:
http://www.nederlandsetransplantatiestichting.nl/cms/index.php?page=brochures
3 van 3